Skip to main content

Full text of "Scotus academicus seu Universa Doctoris Subtilis theologica dogmata R.P.F. Claudii Frassen ... jussu r.mi P.F. Magistri Caroli Jacobi Romilli ... iterum edita, et in 12. tomos distributa. Tomus 1. 12. Tractatus de sacramentis in genere, de baptismo, de poenitentia, & de extrema unctione complectens"

See other formats 


imunilM'  ifi 


Digitized  by  Googie 


SCOTUS 

ACADEMICUS 

SEU' 

Univerfa  Dodoris  Subtilis  Theologica 

DOGMATA 

R»  P»  F,  CLAODII  FRASSEN  Ord.  Min.  de  OhferuanUA 
Sacra  Theologia  DoBoris  • 

JUSSU 

R.*“  P.  MAGISTRI  F.CAROLI  JACOBI  ROMILLI 
Sacrorum  Rituum  Congregationis  Confultoris , 
ac  totius  Ordinis  Minor.  Conventualiura 
Miniliri  Generalis  iterum  edita,' 

ET  IN  XII.  TOMOS  DISTRI  BUTA.|^. 

r 0 MV  S Xr 

Tranatus  de  Sacramentis  in  genere  , de  Baptismo, 
p£  Poenitentia  , £9^  de  Extrema-Unctione 
compleilens . 


? ^ 'i.  J A 


ROM 


Apud  Rocchum  B e r n a b 6 , Anno  MDCCXXII. 

5VT£I{tOI^VM  L JCETiTlZr, 


I 


Digitized  by  Google 


Digtteattsy  Gooj^e 


DIVO 

JO^ANNl  ^ C^PISTR^m 

ApoJloUca , Komano-Catholica  Religionis 
Propagatori  , ac  Propugnatori  acerrimo 
Sacramentorum  Kcclejice , 

Quc£  funt  prcecipua  Jignacula  Jidei , 
Tum  Baptifrnatis  , cum  Pcenitentice  ^ 
Atque  UnSionis-Extremce 
Theologicam  explanationem 
Dicatam  volunt 
Scoticce  DoUrince  SeSatores. 


Digitized  by  Google 


INDEX 

DISPUTATIONUM , ARTICULORUM , 

SECTIONUM,  ET  QUESTIONUM, 

Qua»  in  hoc  Decimo  Tomo  contineatur . 


DISPUTATIO  PROEMIALIS. 
De  Sacramentis  in  communi . pag.a 

ARTICULUS  PRIMUS . 

De  ejpmtia,  exiftentia,iy  numero  Sacres- 
mentorum . j 

■Qii^sTio  I.  De  natura  , feu  effentia  Sa- 
cramenti . 4 

Questio  11.  An,  jaectty  qualis  fit  ma- 
teria Sacramentorum . ao 

Qu«srio  III.  Vtrhm , 6*  qua  -ver ia  re- 
quirantur in  Sacramentis  ? 37 

Q^srio  IV.  De  necejfitate , iy  exift en- 
tia Saeramentorum . 40 

<25t*sTio  V.  SlMt , {y\guafint  nova  le- 
gis Sacramenta  ? qg 

f.l.  latio  pedum  non  eft  proprii  dillum 
Sacramentum . gq 

J.II.  Aqua  ienedida  non  efi  etiam  pro- 
prii diBum  Sacramentum . tfS 
III.  Martyrium  habet  quidem^ 
tim , iy  effieaestatem  Sacramenti',  non 
tamen  efi  Sacramentum  proprii  di- 

; gg 

‘$.IV.  Panis  lenediBus , iy  Eulogia  non 
Junt  Sacramentum  proprii  diBstm.  70 

ARTICULUS  SECUNDUS . 

D*  Sacramentorum  inflitutione  , feu 
caufa  efficiente,  virtute,  iy  effieBu . 77 
Qu-esTio  I.  Vtrumfolins  Dei  fit  Sacra- 
menta infiituere  l 

Quatio  II.  ^uanam  fit  Sacramento- 
rum efficacitas,  iy  virtus  i 84 


QuasTio  III.  Vtrum, qualem, iy  cui  Sa- 
cramenta cbaraBerem  imprimant?  1 04 

ARTICULUS  TERTIUS . 

De  legitimo  Saeramentorum  Minifiro  ? 

P«g-  147 

Siua  fuerit  origo  Donatifinrum? 

Sluis fuerit  fcbifmatis,iy  barefis  Doiia- 
tiRarumprogreffius  ? Iji 

Suit  fuerit  DonatiRarum  fucceffUs  poR 
mortem  Confiantini . i 

qay  sTio  I.  Suit  debeat  effie  Saeramen- 
torum Minifier  i 

QjijtsTio  1 1.  Vtrum  Minifiri probitas  , 
iy  vita  fanRitas  neeejfaria  fit  ad  va- 
lidi, iy  liciti  conficiendum , iy  confe- 
rendum Sacramentum  f 14^ 

Qu*stio  IH.Vtrum  Sacramenta  validi 
conferantur  ab  Hareticis  . x6o 
Qu*iTio  IV.  Utrum,  iy  qualis  intentio 
requiratur  in  MiniRro  Saeramento- 
rum i 

tractatus  primus. 

De  Satramentis  infiitutii  > (Sf  ordinatis 
in  remedium  Teccati . a i i 

DISPUTATIO  PRIMA . 

De  f aeramento  Baptifinatis , a i j 

ARTICULUS  PRIMUS. 

De  IfiRittttione  , iy  Natura  Sacramenti 
Baptifinatis. 


Digitized  by  Googie 


INDEX 


QuJtsTtoL  Vtrum  Bapti/nmsyeannh 
idem  fuerit  cum  Baptifnto  Cbrifti , (3* 
vim  habuerit  remittendi  peccata . iiy 
Questio  \l.  '^id  fit  Baptifmus , & 
quando  ir.ftitutus  fuerit , ae fub  prce- 
ttpte  effe  ceperit  l ^ i^x 

0^/tiTio  III.  ^otuplexfit  Saptifmur. 

QiLtbTio  IV.  ^icnam  fit  matena  re- 
mota Baptifmi  fluminit . i4f 

Qu^*iTio  V.  , i!T  qualis  fit  materi* 
proxima  Baptifmi  ? af4 ' 

Qu^iTio  VI.  Apianam  fit  legitima  for- 
ma Baptifmii  i6j 

ARTICULUS  SECUNDUS  . 

De  Miniflro,  iy/ubjeQo  Baptifmi  ? 274 
Qu*iTio  L fit  idoneus  Minifier 
Baptifmi  i x7^ 

■ ^u*sTio  II.  Quinam  , if  quomodo  te- 
neantur ad  Baptifmum  fitfcipiendumt 

p«g.  ^ 

'Qu^.iTio  lll.Dtrum  validi,  iXlieiti  in- 
fantes infidelium  nondum  habentes 
uCum  rationis,  invitis  eorsm  parenti- 
bus , baptixpre  liceat ) 197 

Qu.jstio  1 V.  ^tcnam  praevise  difpofi- 
tiones  requirantur  in  adulto,  ut  vali- 
di , ti.  debiti  Baptifmum  fUfcrpiat  l 
pag.  30^ 

ARTICULUS  TERTIUS . 

•De  Baptifmi  Effedibus  , & Ritibus  fer- 
vori folstis  in  folemni  illius  admint- 
flratione. 

Questio  L ^aliter  Baptifmas  petea- 
tum  , iy  debitas  ei  poenas  remittat , ac 
gratiam  tonferat  ? ji7 

Qu/Otio  II.  De  Ritibus,lS Cteremoniis 
fervari  folitis  iu  folemni  Baptifmi 
adminiflratiosK . _ji  y 

^.I.  Dc  Ceremoniis  antecedentibus  Ba- 
ptifmum  quoad  fabflantiam  fpeOa- 
tum, 

{•II.  De  Ceremoniis  eoneomiteentHus , 
maximi  de  Loco,  6*  Tempore  . 

{•III.  De  Cfremoniis  Baptifmi fubflais- 
tiam  confequontibus . 


DISPUTATIO  secunda: 

Dt  Virtute  i Surmtntu  Taniten- 

tix . ' " 

ARTICULT/S  PRIMUS 
De  effentia , neeefsltkte , (j  efiicacia  Poe- 
nitentia virtutis . . 

. Sscrio  L Dt  natura  Pxaittntia  virtu- 
tis . J18 

Qi^tsTw  L ^uid fit  Peeqitentia  ? j jp 
QatiTio  II.  ^ualss  fit  Penitentia  , Q 
ad  quam  ex  virtutibus  reducatur  . 

pag.  I.  1 l;,  i"  ■■■■  m 
Qu  t.xtio  III.  ^uodnam  fitObjeBunu> 
t Poenitentie  h 1 'i  ' > 

Qu.tsTio  IV.  ^uodnam  fit  fubjeUum 
tam  immediatum  , quam  mediatum-» 
virtutis  Poenitenti e . t64 

Sectio  II.  De  neceffitate  Pmnitesstue  . 

pag.  ifiSL 

Qu^iTio  L Vtrum^,  & qua  ratione  Poe- 
nitentia virtus  peccatori  fit  necejfari* 
ad  filutem  confiquendam  i j<?9 
Questio  U.  Vtritm  fit preceptumakr 
quod  des-qetsda  Potnit entia,  ipp  quando 
implendum  i iZ® 

Sectio  lll.^g  efficacitate virtootit  Pteni- 
tentie , ifip 

QuvT.stio  L.  Utrum  per  Poenitentiam-» 
omnia  peccata  mortaliaofuantumewti- 
que  gravia  remitti  poffint  l jqi 
Questio  U.  Per  quid , <7  quomodo 
mittatur peccatumvtniaie  tam  invi- 
ta, quam  pofi  mortem . 

Qii*stio  III.  Vtritm, remifa eulpapec - 
cati  mortalis,  iy  venialis  per  poeniten- 
tiam , remaneat  reatus  pante  tempo- 
porSis  ftS  quontodo  hic  foivipofsipl 
p«g.  ' ••  4il 

Questio  IV.  Vtrum,  ly  qualiter  opera 
rsteritorra  per  peeeatum  mortificato-» 
virtute  Panitenti/e  revivi fcant  l 424 
QU.MT10  V.  Vtrum  peccata  femel  per 
PxnHentiam  remifa  revivifeant  per 
/ubfequens peccatum., iy  densri  impu- 
tentur jtam  quoad  eutpanSiquam  quoad 
poenam , 4il 

AR* 


Digifiiecrr-; 


INDEX 


ARTICULUS  SECUNDUS . 

De  Sacramento  Poenitentia  , 

$.1.  De  origine  harejis  Hovatianorum , 

447. 

De  progreJJU  bartjit  ttovatiano- 
rtm , 4ra 

$.111.  ^iiut  in  Ceneiliit  damnati  fue- 
rint Kovatianorum  erroret  2 4f4 

Qu_AesT.I.  l/tritm  Poenitentia  fit  Sacra- 
mentum ab  aliis  diftinBum , iS  yuo 
tempore  /Uerit  i Cbrifto  D,  inHitut 
tum  i 4f9 

QuAHsT.II.  ^anam  fit  materia  Sacra- 
menti Poenitentia  2 4^1 

OjyiHsT.  111.  finanamfit  forma  Sacra- 
menti Poenitentia  2 479 

QuAWT.iV,  Vtrum  forma  Abfolutio- 
nis  validi  fieri  pojjit  verbis  depreeati- 
vis,  jjfub  conditione  2 494 

Quahst.  V.  Slpifnamfit  effcBus  Abfo- 
lutionh  Sacerdotalis,  feu  quomodo  re- 
mittat reatum  culpa,  iS  poena  l f07 

ARTICULUS  TERTIUS. 

De  partibus  Poenitentia  in  fpeciali , 
yio. 

SbctioL  De  Contritione , fit 

Quest.  I,  ^id,  ir  qualis  fit  Contritiol 

fii. 

QuAHST.ll.  ^aliter,  iS  quando  Con- 
tritio habeat  vsmJlS  efficaciam  remit- 
tessdi peccata  2 

Quahst.  III.  ^omodo  Contritio  dete- 
Bari  debeatpeccata  2 ^49 

QtMHST.1V.  ^id fit  Contritio  imperfi- 
Ba,fcu  Attritio,  iy  quomodo  conferat 
ad  remijfionem  peccati  2 y y y 

Sectio  II.  De  Confejfione  Saeramentali, 
fSu 

Quabst.I.  Vtriem,  (y  quomodo  Confejfio 
peccatorum  fit  neccfiaria  2 ySy 
Q|uaest.1I.  ytrism,  d quibus fy  de  qui- 


bus , fieri  debeat  Confcjpa  ex  pracepto 
Ecclefial  ^sf 

Qua  EST.  III.  Qualis  ejfe  debeat  Confef- 
j^o,  ut  fit  per feB  a 2 tf^7 

Q^afst.  IV.  ^is,  iy  qualis  ejfc  debeat 
MinsBer  Sacramenti,  cui  fieri  debeat 
Confejfio  2 647 


ARTICULUS  QUARTUS. 

De  SatisfaBione  Saeramentali . ddS. 
Quaest.  L Vtrum  homo  poffit,  iH  debeat 
Deo  fatisfacere  pro  pana  temporali 
peccato  debita  l &20 

Quahst.  1L  ^a,  iS qualia  ejfe  debeant 
opera  SatisfaBoria , 677 

APPENDIX. 

De  SatisfaBione  ,feu  Poenitentia  pu- 
blica . 6gi 

$.1.  Sjuotuplex  fit  Poenitentia  publica  2 
T^9i’ 

$•11-  ^ot , iy  qui  fuerint  Poenitentia 
publieu gradus  2 70Z 

$•111.  ^Utcosam  peccata  Poenitentia  pu- 
blica fubjaeebant  l 709- 

$.IV.  Utrum  Poenitentia  publica  pro 
peccatis  dumtaxat  publicis  fuerit  proe- 
fcripta . 714 

DISPUTATIO  TERTIA . 


Dt  Sacramento  Extrema-VnStionis  i 

Qu^ast.  L T^trdm  Extrema-t^nBio  re- 
verh  fit  Sacr ementum  2 714 

QiUBST.II.  ^anamfit  materia.iy  for- 
ma Sacramenti  Extrema-UnBionis , 

Q^aest.  III,  ^inam  fintfruBus,  (X 
effoBus  bujusSaeramenti  2 7^ 


IN 


Digitized  by  Googie 


- — — — - — ■ — — — Oigittrcd  by  Goo^e 


1 


IN  QUARTUM  LIBRUM 

SENTENTIARUM 

P R F ATIO. 

TS I vaftiJjUntuM , ae  omnino  faltirofum  ftadium  jam  fuirimut 
(vA  emenfi ; grandis  tamen  adhuc  nobis  reflat  via,  iy  propter  •sarias 

Ari  hareticorum  infeflationes  tot  obfita  periculis , tot  /pinetis  ac 

2«|  ^Z/jgjjPy  vepribus  birfuta  , sst  ab  ineundo  rur/Us  itinere  jam  pene  fraBus 
animus  detreBaret , nifi  imponenda  operi  fufeepto  corona  , & 
y*<w»7a  rerum  ventilandarum  utilitas , ae  voluptas  ingratum 
loborem  deliniret . Enim  verd  fi  liceat  unquam , maxime  in 
bae  poflrema  Theologia  parte  Chriflum  Dominum  juvat  audire  monentem.  Venite 
aci  me  omnes  qui  laboratis  , & onerati  eftis  , & ego  reficiam  vos  ; Hic  namque  , 
ait  per  belli  fubtilis  DoBor,  adorandus  ille  Salvator  verum  fe,  piifflmum,  ae  divina 
ebaritate  flagrantem  Samaritanum  exhibet , qui  Jpoliatum  videns  hominem  , IS 
atroeiter  fauciatum  , mijerationis  affeBu  compatiens,  medicinam  attulit  efficacem  , 
qud  curatis  ipfius  vulneribus , ac  plena  reddita  fanitate  , in  fui  principium,  a quo 
dtfcendens  ab  'Jerufalem  deviaverat, finaliter  redueatur. 

Sacramenta  namque  perfeBa  medicamenta  fiunt , ait  Serapbieus  DoBor , t3* 
ideo  optanda  magis  , ac  in  pretio  , ac  votis  habenda,  qubd  pigmenta  odorifera  funt , 
{y  uttgssenta  fialutifiera : Sed  unguenta  fialutifiera  fiunt  refipeBu  ecgroti  curandi  ; iy 
pigmenta  odorifera  refipeBu  Dei  placandi . Inde  praclariffiml  elucet  divini  noflri 
Medici  , ae  piiffimi  Samaritani  charitas , iy  fhpicntia  , qubd  C non  eorum  inflar  , 
.quorum  medicamenta  vera  tormenta  fiunt , quibus  priiss  cruciari  debent  corpora  , 
qukm  fanari  ) medicinam  proferat , non  fiolitm  curandis  omnibus  animtc  vulneribus 
fialutarem  ,/ed  etiam  exlefli  dulcedine,  ae  odore  fragrantem  , ut  de  ipfio  vere  fuerit 
vaticinatus  Ecelefiaflicus , Unguentarius  faciet  pigmenta  fuavitatis  , 8c  uncflio- 
nes  conficiet  fanitatis  . 

Tunc  certi  etelefiis  ille  pigmentarius  confecit  pigmenta  fisavitatis , cCim  di- 
lexit  nos  , 8c  tradidit  femetipfum  oblationem  , & hofliam  Deo  , in  odorem  fua- 
vitatis , ut  odorifierb  fui  /anguinis  balfiamd  Patris  temperaret  iram  , elementiam 
Tom.X.  A pro- 


Digitized  by  Google 


2.  Difputatio  ProcemUUs . 

provocaret , iy  hominem  innumeris  peeettorum  plagis  cruentatum  hlandiente  me- 
dicamentorum fragrantia  jucundi  fanaret . Nee  ei  fuit  fatis  ,falutarem  hanc  , ae 
fuavcm  nobis  in  cruce  parajfe  Medicinam  ; voluit  ultro  , ut  per  Sacramentorum  ef- 
fluvium in  nes  ubertim  exundaret , ut  aquas  falientes  in  vitam  aternam  haurire- 
mus in  gaudio  de  fontibus  Salvatoris  . 

Non  erit  igitur  ingratum , nec  injucundum  juxta  hac  amoenijpma  Gratiarum 
fluenta  tantillum  exfpatiari ; quod  ut  fiat  fecuriori pede  , prafentem  Librum  fleut 
is pracedentes  , tres  in  Tr allatus  di flrihuemus  \ quorum  Primus  expendet  Sacra- 
menta  , quibus  fanitas  anima  refti tuitur , ae  evacuatur  morbus  peccati , nempe^ 
originalis  Baptifmum  ; mortalis  aSualis  per  Paenhoniium  ; ij  venialis  per 
Undlionem-extremam  . Secundus  declarabit  Sacramenta  , quibus  fanBitas  pro- 
pagatur ..puta  Matrimonium  , ij  Ordinem  . Tertius  tandem  explanabit  miran- 
dam virtutem  eorum  Sacramentorum  , quibus  anima  fanitas , iS  janllitai  robora- 
tur, ac  firmatur  , nempe  Confirmationem,  iS  Eucharilliam  . Verum,  ut  planior  , 
ac  plenior  rerum  dicendarum  habeatur  ratio  ,pramittenda  efl  fequens  DifputatiOf 
in  qua  omnia , qua  fingulis  Sacramentis  communia  funt , expendemus , 


DISPUTATIO  PROOEMI ALIS  • 

De  Sacramentis  in  communi. 


SACRAMENTI  nomen  deducitur  a fa- 
cro  propter  ordinem,  quem  habet 
ad  rem  facram  : qua  ratione  va- 
rias , fed  in&xim^  quatuor  fignificatio- 
nes  habet  apud  Authores  tam  facros  , 
quam  profanos,  qu«  pr.Tclare  nollris 
Sacramentis  conveniunt. 

Primd  namque  Sacramentum  figni- 
ficat pignus  a litigantibus , in  loco  fa- 
cro  apud  Pontificem  deponi  folitum,ut 
qui  finita  lite  vinceret , pignus  recipe- 
ret ; qui  autem  causa  caderet , mul(Ra- 
rctur  jat^Iura  pccunix  fu*  , illaque  ce- 
deret zrario  publico  , in  pxnam  injuft^ 
litigationis  . Sic  obfervat  Varro  lib.  4. 
de  lingua  Latina  . Qua  utique  acceptio 
iioftris  Sacramentis  optime  quadrat ; 
funt  enim  pignora,quibus  nos  obdrin- 
gimiis  , ac  devovemus  in  Dei  cultum  , 
^ ohlcquium  , Deiifque  vicillim  nobis 
luam  gr.atiam  fpondet , & oppignerat . 

.SVc««./(5, Sacramentum  ufurpatur  in- 
terdum pro  juramento  , quia  in  jusju- 
rando rei  facrz  authoritas  interponi- 


tur , Deumque  in  allirmatz  veritatis 
teftem  invocamus  ; fic  Sacramencum_t 
ufurpat  Tertullianus  lib.  de  Idololatria 
cap.  19.  ubiciim  qusfivilTct : an  fidelis 
ad  militiam  converti poffit , (S  an  mili- 
tia ad  fidem  admitti ; refpondet : Notu, 
convenit  Sacramento  divino,  iS  humano, 
figno  Chrifli,  iS  figno  diaboli,  eaflris  lu- 
cis, is  eaflris  tenebrarum',  non poteft  una 
anima  duobus  deberi,Deo,lS  Cafari,iSc. 
Alludit  autem  ad  juramentum  , qud 
milites  fpondebant  fe  fuis  Ducibus  in 
omnibus  obtemperaturos,  & rei  milita- 
ri fidelem  operam  navaturos.  Sic  pari- 
ter Sacramentum  ufurpatur  in  jure  Ca- 
nonico ai.quzlh  4.  cap.  Parvuli . 

Porr6  hfc  acceptio  egregii  noftris  Sa-, 
cramentis  convenit ; funt  enim  veluti 
fignacula, quibus  Deus  fpondet  homini 
falutem;  & homo  Religionem  Deo;per 
ca  namque  veluti  per  folemnem  obte- 
Rationem,  & nos  Deo  mancipamus,  de 
vicilTim  Deum  tenemus  quodammodo 
debitorem . 

Ter- 


&tfirT2ed 


De  Sacramentis  in  genere. 


7Vc/W,  Sacramentum  in  Scriptura— • 
fan(fia  plerumque  lignlficac  rem  fecre* 
tam  , & arcanam  . Sic  Tob.  1 2.  S.xcra- 
Tiicntmn  Regii  ahjcondere  bonum  eft  ; id 
ell , Regis  arcanum  , dc  fecretum  , qud 
fenfu  Sacramentum  idem  eft,  ac  w^fle- 
riuni : Hinc  Apocal.  1 2.  ubi  de  muliere 
fedente  fuper  beftiam  didlum  eft:  F-tin 
fronte  eju:  nomen  feriptum,  Alytteriumi 
ftatim  fubdit  Angelus  )oannein  alio* 
quens  : Fgo  dicam  tibi  Sucramentum-i 
mulieris, iy  bc?litr,\6  eft,  rem  fecrecam, 
& arcanam,  quam  mulier,dc  beftia  de* 
fignant . >lxc  pariter  acceptio  rite  no* 
ftris  Sacramentis  quadrat;  nam  fub  re* 
rum  corporalium  involucro  fpiritualia 
dona  occultant,  facramenta  enim  funt 
ligna  rei  faerse  ; nempe  gratia;  fan^i* 
licantis,  <3c  divinitus  infufr . 

S^artd  tandem  Sacramenti  nomen 
figniAcat  ca;remoniam  , qua  homines 
initiantur  facrls  , feu  lignum  aliquod 
fcnfibile,  conferens  aliquam  faneftidea* 
tione  ex  inftitiitione  divina  ; quo  fenfu 
facranienti  vocabulum  ufurpari  folet 
non  folCim  a Theologis  , fed  etiam  a 
SS.  Patribus  . Sic  S.  Cyprianus  facra* 
menti  vocabulum  ufurpat  pluribi , ma- 
xime epift.ad  Stephanum,ubi  ait:  Tunc 
enim  demum  pleni /anRifeati,  iy  efe  fi • 
lii  Dei  poJfuHt , fi  facramentd  utroque^ 
nafcantur , Vocat  autem  utrumque  Sa- 
cramentum baptifmum  , & manuum—. 
impontionem,quz  eft  Condrmatio.Ipft 
prziverat  S.  Dionyfiiis  lib.  de  Ecclefia* 
ftica  Hierarchia,  & Tertullianus.  Iib.de 
Przfcriptionibus  cap.  itf.  ubi  ait : Ipfas 
quoque  res  facrainetttorum  divinorum, in 
idolorum  mytleriis  diabolus  Kmulatur  : 
tingit,  iy  ipje  quofdam,fignat  in  fronti- 
bus  milites fuos  . Quibus  fignidcat  ha* 
j>tifmum,  & Confirmationem,  quz  pro 
exremonia  facra,  ac  fandtificante  ufur- 
pat . Eadem  eft  aliorum  SS.  l’atrum  de 
nomine  facramenti  fententia . 

Im6  quidquid  Zuinglius  , & Carolo* 
ftadius  reclament  , vocabulum  iftud 
prout  hic  ufurpatur,  agiographum  eft  , 


hoc  eft  e facris  litteris  dedutftum  : nam 
Apoftolus  ad  Ephef.  y.  cum  fermonem 
fecilTet  de  conjunctione  viri  cum  uxore 
per  matrimonium, ftatim  fubdit:.rarra* 
mentum  hoc  magnum  efl,  dico  rn  Cbrifio, 
iy  in  Fcehfia.  Q^od  utique  maxime  ve- 
rum eft  de  matrimonio  contraCto  inter 
Chriftianos;  nam  fi  ad  alios  refcras,fa* 
cramentum  hac  ratione  non  fignifica- 
bit  czremoniam  facrani.fed  reni  fecre- 
tam,  & myfticam.  Caterum  hoc  voca- 
bulum in  poftrema  hac  quarta  acce- 
ptione dumtaxat  ufurpabimus;  maxime 
in  difputatione  przfenti , quam  pro  in- 
llituto  noftro,  ac  ordine, tres  in  articu- 
los diftribucmus  : quorum  Primus  ape- 
riet Sacramentorum  clTentlam  , necef* 
fitatem,  feu  exiftentiam,  & numerum  : 
Secundus  eorum  raufas  , virtutem  , & 
eft'cclus’7>r//«j  illorum  fubjetftum  pr{- 
vias  difpofitiones  , & pracellentias  ex'* 
plicabit  . 

ARTICULUS  PRIMUS. 

De  ejfentia,  exift entia,  iy  numero  Sacra- 
mentorum . 

Uamvis  ordo  dotflrinz  poflulet , 
iftudque  religiose  haiftenus  a no* 
bis  fuerit  obfervatO,  ut  prliis  re* 
folvatur  an  res  fit,  quam  quid  llt,illiuf* 
que  exiftentia  prior  , quameffentia  ap- 
pareat ; nihilominus  quoniam  ftabilir! 
vix  poteft  Sacramenti  nece(Titas,&  exi- 
ftentia , (|uin  priiis  affulgeat  eftcntialis 
ipfius  ratio  ; inde  meritb  Theologiz 
Principes  Sacramenti  effentiam  priiis 
inquirunt,  quam  illius  exiftentiam,  feu 
neceflitatem  aperiant , ac  ftabiliant: 
Quibus  ut  morem  geramus,  przfentem 
articulum  aufpicabimur  ab  inveftiga- 
tione  effentiK  Sacramenti , ac  pollmo* 
dum  ad  aperiendam  illius  exiftentiam  , 
& ftabiliendum  Sacramentorum  nume- 
rum , gradum  faciemus . 


A a Ou^t,' 


Digitized  by  Google 


4 


Difp.  Procemialis  ArtJ.  §lu£ji.l. 


Qu  ABSTio  Prima. 

De  natura  , feu  ejpentia  Sacramenti . 

CUMeafit  rerum  corporearum  , ac 
^fenfibilium  ratio, ut  natura  dupli- 
ci, phyiic4  nempe ,ac  metaphyficii  con- 
flare videantur  ; (icenim  homo  meta- 
phyfici  fpedlatus  conftituitur  ex  gene- 
re , & differentia ; phydri  autem  com- 
ponitur ex  materia  , & forma,  animi 
videlicet  , & corpore:  inde  fit , qu6d 
Sacramentum  ratione  pari  confiderari 
foleat  i Theologis  fecundum  conflitu- 
tionem  , vel  metaphyficam  , prout  ge- 
nere, ac  differentia  conflat ; vel  phyfi- 
cam,quatenus  ex  materia,  & forma  fibi 
conveniente  integratur . De  priori  Sa- 
cramenti inflitutione  fermo  erit  in  que- 
flione  prxfenti , de  pofleriori  ver6  di- 
fceptabiturin  fequenti . 

Notandum  primo.  Theologos  invicem 
convenire  facramentum  habere  ratio- 
nem figui  ; cum  autem  varia  fit,  ac 
multiplex  ligni  ratio,  ac  diflributio  , 
non  concordant  invicem  quenam  ex 
cis  Sacramento  quadret . Quid  autem 
cum  fubtili  Doflore  veriiis  cenfendum 
fit,  ut  evidenter  appareat,  repetendum 
e(l  cx  Philofophia  , lignum  in  genere 
elTe  id  , quod  aliud  h Je  potentiee  eogno- 
fcenti  reprajentaf.  feu,ut  loquitur  fan- 
«flus  Augullinus  lib.a.  de  Dodlrina_j 
Chrilliana  cap.i.  Signum  eft  ret , qua 
Frater fpeciem  , quam  ingerit  fenfibut , 
aliquid  aliud  facit  in  cognitionem  veni- 
re . Qute  utique  definitio  convenit  ex 
equo  vocibus , adlionibus  , Sc  rebus ; 
voces  enim,  five  foni,  aliquid  aliud  in- 
terdum fignificant,  fic  gemitus  , & fin- 
gultus  funt  ligna  doloris.  Ai^iones  pa- 
riter funt  figna  : nam  , inquit  S.  Augu- 
flinus  mox  laudatus  cap.j.  HiFtrionet 
omnium  membrorum  motibus  dant  figna 
quadam  fidentibus,  iy  eum  aculis  eorum 
quafi fabulantur  . Res  tandem  ipfx  in- 
terdum fi^ni  rationem  obtineut:fumus 
cnio^fignificat  ignem  latentem  , 6cc. 


Notandum  fecundo  , lignum  elTc  mul- 
tiplex , aliud  enim  efl  formale  , aliud 
inllrumentale./i7rwn/<r  dicitur  quod  li- 
cet incognitum  alterius  cognitionem.» 
parit : fic  fpecies  intelligibiles , & fen- 
fibilcs  , licet  ignote  , ducunt  in  cogni- 
tionem obje(florum  , que  fentiuntur  , 
aut  intelliguntur  . Inftrumentale  ell  il- 
lud, quod  pritis cognitum  in  cognitio- 
nem alterius  deducit , ut  loquela  , que 
priiis  cognofei  debet , quam  conceptus 
per  eam  exprelTus  notificetur . Hinc 
Apollolus  i.Corinth.i4.5V  ne  fidero  vir- 
tutem vocis  , ero  cui  loquor  barbarus  , 
tr  qui  loquitur  mibi  barbarus  . 

Inflrumentale  dividitur  in  naturale  , 
& arbitrarium  . Primum  ell , quod  ex 
natura  fua,  dc  independenter  ab  ho- 
minum inilituto  vim  habet  idem  figni- 
ficandi  apud  omnes  nationes;  fic  ge- 
mitus funt  figna  latentis  doloris , rifus 
fignum  leticie  , &c.  Secundum  ell  , 
quod  ex  folo  hominum  inilituto  vim_> 
habet  aliquid  fignificandi ; fic  pullus 
Campane  ell  fignum  future  ledlionis  , 
orationis,  prandii , &c. 

Tertib  , fignum  rurfus  dividitur  in 
praSicum  , & fpeeulativum  . Primum_j 
ell , quod  habet  vim  efficiendi  id,quod 
fign  ilicat , fic  nubes  gravida  , & opaca 
ell  fignum  pluvie  , quam  dilfundit.Sc- 
cundum  ell  , quod  rem  quidem  fignifi- 
cat , eam  vcr6  non  efficit;  fic  lumen  ell 
fignum  prefentie  Solis  . Infuper  u- 
trumque  hoc  fignum  dividitur  in  De- 
monftrathum  , Rememorattvum  , & 
Prognofiicum  : Primum  ell , quod  rem 
prefentem  , fecundum,  quod  rem  pre- 
teritam  , tertium  q'iod  rem  futuram.» 
indigitat : fic  adorandum  Eucharillie 
facramentum  tria  hec  compledlitur,ut 
de  ipfo  canit  Ecclefia  : Primo  enim  re- 
colitur memoria  Partionis  Chrilli  . Se- 
cundi mens  impletur  gratiii  iiutritiva  , 
qux  per  fpecies  panis,  8c  vini  fignifica- 
tur.  Tertii  future  glorix  pignus  datur. 

Notandum  tertii  , certum  elTe  , quod 
Sacramcncum  non  fic  lignum  formale  : 

cum 


De  Sacramentis  tn genere,  5 


cimi  enim  nece(Tari6  debeat  efTe  fenli- 
bile  , ut  mox  dicemus  , etiam  prius  co> 
gnofci  debet, qu4m  nos  in  alterius  no- 
titiam deducat , ac  fubinde  non  poteil 
efTe  lignum  formale,  quod  incognitum 
aliud  notificat . 

Certum  ell  pariter  qu6d  non  (It  11. 
gnum  naturale  gratia, quam 

ngnum  idud  reprasfentat , ell  ordinis 
fupernaturalis  ; res  autem  naturalis  ex 
fua  conditione  nudi  Ipe(flata  , non  po- 
tell  repr*fentare  rem  lupern aturalem  : 
Tam  quia  fi  Sacramentum  elTet  lignum 
naturale,  ejus  fignificatio  omnibus  ef- 
fet  nota  ; nam  gemitus  apud  omnes  ft- 
gnum  ed  tr!ditiz:quemadmodum  rifus 
lignum  Iztitie  : led  aperte  condat  (i- 
gnilicationem  Sacramenti  non  elTe.» 
omnibus  notam  . Tum  drnique  quia-, 
naturale  fignum  habet  aliquam  con- 
jun(flionem  naturalem  ad  rem  lignili- 
catam  , ut  fumus  ad  ignem  , radius  ad 
folem  , vedigium  ad  pedem  ; at  Sacra- 
mentum non  habet  ordinem  naturalem 
ad  gratiam,  quam  lignilicat:  quippe 
ciim  h?c  non  llt  illius  elTe<flus,nec  pro- 
prietas naturalis  ; igitur  dici  non  po- 
ted  fignum  naturale.  Habet  tamen  ali- 
quam analogiam , de  rimilitudinem., 
cum  cffedlu.quem  reprffentatrdV 
inquit  S.  Augudinus  epid.  jj.  Sacra~ 
mtuta  quamdam  fimiUtudinem  earum-t 
rerum,  quarum  funt /aeramenta  , non 
haberent,  omnino  /aeramenta  non  effent. 

Redat  igitur  determinandum  ; Pri~ 
mb  , utrum  facramenta  llnt ligna.  Se- 
eundb  , an  fenfibilia  : Tertio  , utrum_, 
fint  dumtaxat  fpeculativa,vel  pradiica: 
^artb  , an  Sacramentum  poflit  defi- 
niri, Se  quznam  Iit  genuina  facramen- 
ti  definitio,  qua;  in  fequentibus  Con- 
clulionibus  expendemus  . 

Conclusio  Prima* 

O Acramentum  ejl  formaliter  /gnum. 
O Probatur  prim6  ex  SS.  Patribus 
q-.ii  unanimi  ealculo  Sacramentum  ap- 
pellant fignum,  & fymbolum.  Sic  fan- 
dius Ulonyllus  lib.de  cflelli  hierarchia 


eap.i.Stnfibilia  faeramenta  , inquit, 
fmulaera  Junt  intelligibilium  , ad  qutc 
manu  ducunt , ae  viam  fiernunt : Sic  pa- 
riter S. Augudinus  epid.f.  ad  Marcelli- 
num  : Stgna  , inquit , eum  ad  res  divi- 
nas pertinent , appellantur  Saeramenta  , 
Quam  utique  veritatem  lueulenter  ex- 
pendit S.Bernardus  ferm.t.in  c?na  Do- 
mini num.i.Saeramentu  n,  inquit , di- 
eiturfaerumjiznum  , jsv:  faerum  feere- 
tum  ; multa  Jiquidem  fiunt  propter 
tantUm:  alia  verb  propter  alia  defignan- 
da  , iy  ipfa  dicuntur  figna  , (3*  fiant . Vt 
enim  de  ufiualibus  fiumamus  exemplum  , 
datur  annulus  abfioluti  propter  annu- 
lam  , iy  nulla  e?i  fignificatio  : datur  ad 
invtfiiendum  de  beereditate  aliqua , iy 
fignum  e ft  i itautjam  dicere  po/sit  ,qui 
accipit , annulus  non  valet  quidquam  , 
fied  b/ereditas  efi  , quam  qutcrebam  : in 
hunc  itaque  modum  appropinquans  Pafi- 
fiotii  Dominus  , de  gratia  fiua  invfiiri 
curavit  fiuos , ut  invifibilis gratia  fig  io 
aliquo  vtfihili  preeparetur.  ad  hoc  auteiri 
inRituta  fiunt  /aeramenta . 

Confirmari  poted  hxc  veritas  ab 
enumeratione  ; Nullum  enim  ed  Sa- 
cramentum, cui  ratio  ligni  non  conve- 
niat . Sic  Circumcifio , Gencf.i/.dicitur 
lignum  foederis  inter  Deum  , Se  Abra- 
ham,  & Rom.4.vociitur fignaeu/um  ju- 
fiitia fidei  •.  SicRom.d.  BaptifimusAi- 
citur  fignificare  Chridi  mortem,  fcpul- 
toram,&  Refurredlionem:  ^ieumque, 
( inquit  .Apodolus  ) bapti%ati  fiumus  in 
Cbriflo  'Jefu  , in  morte  ipfias  baptiqati 
fiumus . Confiepuhi  enim  j'umus  cum  illo 
per  bapti fimum  in  mortem  , ue  quomodo 
Cbrifius  fiurrexit  a mortuis  per  gloriam 
Patris  , ita  iy  nos  in  novitate  vitee  am- 
bulemus . Sic  pariter  EuchariUia  cele- 
bratur ut  lignum  rememorativum  Paf- 
lionis  Chridi , juxta  illud  Luex  21. Hoc 
facite  in  meam  eommcnwrationenr.hSttn 
dicendum  de  cceteris  , dcc. 

Diees  primb  ; Quod  habet  rationem 
ver*  caufe  rcfpedlu  alicujus  effedlus  , 
non  poteil  habere  rationem  ligni  re- 


6 Pfocemlalis 

ij'eclii  cjiifJemjfed  facramenta  habent 
rationem  caiif*  refpcdlu  faniflitatis, cu- 
jus dicerentur  figiia:  igitur,  &c.Major 
conliat . Minor  ver6  probatur  : Sacra- 
tncntuiii  enim  dicitur  a facrando,  ficut 
medicamentum  a medicando ; fed  me- 
dicamentum habet  rationem  caufa;  re- 
fpcclu  fanitatis  , quam  efficit , non  au- 
tem Tigni ; ergo  & Sacramentum  . 

DijUn^uo  winornrr.  habent  rationem 
caufz  phyfic*  nego : moralis  concedo: 
Unde  ad  probationem  nego  parita- 
tem : medicamentum  enim  dicinir  a 
medicina  : medicina  autem  fc  habet,ut 
caufa  effectiva  fanitatis;inde  fit  ut  me- 
dicamentum , quod  ab  ca  denomina- 
tur, importet  aliquam  caufalitatein_i 
phyficam  : at  ver6  faiufiitas,  a qua  Sa- 
trainentuin  nominatur,  nonh.ibetfe 
per  modum  caufa:  efficientis  phyfica: , 
fed  per  modum  caufx  formalis  , vel  fi- 
nalis ; efl  enim  forma  rei  facra  , forma 
fandlificans  , & efficiens  hominem  (a- 
crum  , ac  fantftum  , & facramenta  no- 
vz  legis  funt  finis  omnium  Sacramen- 
torum legis  antiqua  : quapropter  Sa- 
cramentum , quod  ab  ea  denominatur, 
potius  obtinet  rationem  figni , quain_. 
caufz  • 

In^ibiv.  Sacramenta  denominantur 
ab  eo  , quod  magis  fpeclat  ad  eoruiru» 
quidditatem  , & rationem  gcnericam  ; 
fed  ratio  caufz  magis  fpedlat  ad  quid- 
ditatem,& rationem  genericam  facra- 
menti , quam  ratio  figni . Probatur  , 
quia  illud  magis  pertinet  ad  quiddita- 
tem,dc  rationem  genericam  facramen- 
ti , quod  eft  in  eo  perfedllus;  fed  perfe- 
d^ius  efteffecaufam  grati;,quam  dum- 
taxat illius  figniim  : igitur  effe  caufam 
gratiz  potius  efl  deelTentia,  dc  ratione 
generica  facramenti , quam  cfle  illius 
fignum . < 

Rffpondeo:  conceflTa  majore  , negan- 
do minorem  ; ad  cujus  probationem 
nego  majorem  j fiquidem  in  homine_» 
jufio  gratia  fandlificans  efl  id,  quod  in 
eo  perfetflius  efl  : (iquidera  nulla  res 


y4rt.l. 

creata  illam  qualitatem  fupernatura- 
lem  potefl  in  excellentia , & dignitate 
zqiiare:  non  efl  tamen  verum  , qu6d 
humo  juflus  conflituatur  effentialiter 
per  gratiam;  quippe  ciim  fit  illius  acci- 
dens . Adde  quod  facramenta  veteris 
legis  non  habebant  veram  caufalitatem 
relpedlu  gratif  landlificantis:non  enim 
illam  caufabant,  fed  dumtaxat  confe- 
rebant quamdam  fandlitatem  legalem; 
veram  autem  fanclitatem  tantiiin  fi- 
gnificabant , ac  przfigurabant , per  fa- 
cramenta nov*  legis  conferendam  . 

'Dices fecmio  : Sacramentum  figni- 
ficat  quid  occultum  , Ephef.j.  ^nte  fit 
di/pcnjatiofiacrantenti  ahftondi  a J'iccu~ 
lis  in  Deo  \ fed  effe  abfcundituin  , efl 
contra  rationem  figni : quia  fignum  ex 
S.Augufiino  , prztcr  fpecie/u  , quam 
ingerit  fenfibus,  facit  aliquid  in  cogni- 
tionem venire . 

Diflinguo  nsajortm'.  Si  fumatur  la- 
tius , ut  idem  efl  ac  facrum  Arcanum  , 
concedo  ; quia  fecundum  Antiquos  fa- 
cra  , fandla  , vel  facro-fandla  diceban- 
tur , quz  violare  non  licebat : quales 
erant  muri  civitatum  , magillratus;auc 
aliz  perfonz  in  dignitatibus  conflitu- 
t«  , Imperatorum  epiflolz,  defimilia: 
fi  proprie  fumantur,  ut  hic  a nobis  , 
nego . 

Dices  tertid  : Juramentum  aliquan- 
do Sacramentum  appellatur  . at.qu.;. 
cap.parvuli : ^i /'cmel  perjuratus  fue~ 
r it, nec  tefiis  fit  psflea  , nec  ad  Sacramen- 
tum , id  eft , ad  juramentum  accedat.-, 
ac  juramentum  non  efl  in  genere  figi^, 
nam  efl  confirmatio  veritatis , feu  con- 
teflatio  per  aliquid  facrum  . 

Nfj^o  mtnorem  : fjui_a  juramentum 
habet  aliquam  habitudinem  ad  res  fa- 
cras  , licet  aliam  quam  Sacramcnta,de 
quibus'  agimus  . Unde  Sacramentum 
non  dicitur  univoce  de-facro  arcano, 
juramento  , & ritu  feu  figno  rei  facrz: 
nec  tamc  zquivoce,  fed  anulogice:quia 
fignificat  proportionem  ,quam  habent 
ca  tria  ad  unam  fanclitacis  formam  , 

fc- 


I 


DigUizcd  by  Google 


De  Sacramentts  in  genere  . 7 


fecundum  varios  rafpedlus . 

Dices  quartd  ; Genus  , & fpeclcs, pu- 
ta animal, dc  homo  fuiit  in  eodem  prz- 
dicamenco  ; fed  fpecies  Sacramento- 
rum, ut  Bapcifmus,&  Confirmatio  non 
funt  in  eodem  prxdicamcnto  , ac  ii- 
gnum;iiam  figuum  cft  quid  relativum: 
Baptifmus  , & Confirnfatio  funt  aclio- 
nes  , aut  pafsiones  : Baptifmus  cniin 
cH  ablutio.  Confirmatio  e(l  undiio. 
Etgo , dcc. 

Disiin^m  minorem  : Sacundiim  fuas 
naturales  fubAantias  , & entitates  , 
concedo ; fccuiidiim  rationem  forme  ; 
nego  : nam  eorum  forma  , ut  Sacra- 
menta ruiic,efl  figiiificare  gratiam  cum 
certis  effedfibus  , unde  funt  eatenus  in 
genere  (igni,  ut  Batua  ratione  fubdan- 
tia;  naturalis  e(l  in  genere  fubflantie  : 
nam  e(f  lignum  , aut  lapis;  ratione 
forma;  artificiofae , eft  in  genere  quali- 
tatis , nam  e(l  figura  , aut  imago  ; fed 
ratione  repratfeotationis,  & fimilitudi- 
nis  , e(f  in  genere  relatorum  . Adde 
qu6d  ratio  formalis  (igni  ciim  Iit  rela- 
tio rationis  , non  reponatur  in  prxdi- 
camento . 

Dices  quintb  : Si  fignum  eft  de  inte- 
gritate Sacramenti : ergo  quod  noti_> 
fignat , non  cfl  Sacramentum,  dc  quod 
non  (ignat  huic  , ei , cui  non  (ignat , 
non  c(i  Sacramentum  ; fed  Sacramen- 
tum Bapiifmi  nihil  fignificat  parvulo  : 
ergo  parvulo  non  eft  Sacramentum  : 
ergo  dum  parvulus  recipit  Baptifmum, 
non  recipit  Sacramentum  : fed  hoc  eft 
abfurdum  : ergo  fignum  non  eft  de  in- 
tegritate Sacramenti  . 

Me/postdet  Serapbictss  Doclor  in  4. 
„ dift.i.qu.i.t!^6d  Sa 'ramentum  non 
„ fignat  parvulo  , dicendum  qu6d  fi- 
„ gnum  duplicem  habet  comparatio- 
„ nem  , & ad  illud  , quod  fignat , & 
,,  ad  id  , cui  fignat,  6c  prima  eft  eflen- 
„ tialis,&  habet  Ipfam  femper  in  adlu, 
„ fecundam  autem  habet  In  habitu, de 
„ k prima  dicitur  fignum  , non  a fe- 
,,  eunda  : unde  circulus  fuper  taber- 


„ nam  femper  cft  fignum, etiamfi  nul- 
,,  lusafpiciat:  fic  Sacramentum  fem- 
,,  per  cft  fignum  , quamvis  nullus  co- 
,,  gnofeat,  fed  tamen  adhuc  non  fol- 
,,  vitur;  quia  quamvis  fic  fignum  ,non 
,,  tamen  fignat  huic  . Ideo  dicendum, 
„ qu6d  ficut  parvulo  fuIHcic  fides  alie- 
„ na,  ita  fufficic,  quod  fignificetur  ipft 
,,  parvulo  ; unde  quamvis  non  figni- 
„ ficet  ei  In  fe,fignifieac  tamen  in  alio. 
Conclusio  Sfcunda  . 

Sacramentum  esijiznum  •gijibile,fcu 
fettfshus  patesis  ,ff!>eper  /e  ,fivc  ra- 
tione alienius  adittnili  . Hj:c  eft  pariter 
communis  apud  Theologos,  & proba- 
tur . Primo  quidem  ex  decreto  Euge- 
nil  ad  finem  Concilii  Florentini,  In_> 
quo  decernitur  Sacramenta  conflare 
rebus  , & verbis , tanquam  materia  , & 
forma;  rebus , inquam  dc  verbis  corpo- 
reis , & 4 fenfibus  perceptibilibus  . Id 
pariter  conflat  ex  Concilio  Trident. 
tota  feir.7. 

Idem  docent  SS.  Patres  : imprimis 
S.Dionyfius  lib.de  Ecclefiaftica  hlerar- 
chia  cap.i.  Hoftra  , inquit.  Sacramenta, 
ordinandi  ritus /ymbolicus  cxiflit  .fen^ 
pbilibusftgnis  opus  habens  , ad  divinio- 
rem noftri  ex  illis  ad  intelligibilia  fu- 
blimationem , Subferibit  S.Chryfofto- 
mus  plurlbl;  maxime  ver6  homil.do.ad 
populum  Anthiochenum  , ubi  loquens 
de  adorando  Euchariftia;  Sacramento  , 
ait : Quoniam  Verbum  dicit : Hoc  efi 
corpus  meum  , /5*  affentiamur  , iS  creda- 
mus, ly  intellcilualibus  ipfum  oculis  in- 
tueamur . Nihil  enim  in/en/ibile  nobis 
Chrijlus  tradidittfed/enfibilibus  quidem 
rebus : at  omnia  intelligibilia  . Idem  iy 
in  baptijmjte  ,per  rem  , nempe fenfibi- 
lem  aquam  , donum  confertur  : intelli- 
gibile  veri  , quod  perficitur , generatio, 
iy  renovatio , Si  enim  incorporeus  effies  , 
nuda , iy  incorporea  tibi  dedijfiet  ipfi 
dona : fied  quoniam  anima  corpori  con- 
ferta ejt , in  ficnfibilikus  intelligibilia-* 
tibi  pr<ebet . Idem  docet  S.Auguftinua 
traift.8.io  Joan.  dum  ait : Accedit  ver- 
bum 


Digitized  by  Googie 


^ Dijp,  Frocemialis  Artd, 


lnhtt  ad  elanentum  , Ij  pe  ft  Saera~ 
•mtntuiH',  Illud  auccm  elementum  eft 
res  fenCibilis  ; nimirum  aqua  BapcilVni, 
de  qua  loquitur  igitur  , &c. 

Suadetur  etiam  ratione  multiplici: 
Primd  quidem  : Sacramenu  funt  ce- 
remoniae Religionis  , feu  facri  ritus  , 
uibiis  homines  in  unum  corpus  my- 
icum  coalefcentes  invicem  adunan- 
tur ad  Dei  cultum  , & obfequium  ; fed 
ex  S.Auguftino  lib.19.  contra  Faudum 
cap.i  I.  In  nullum  nomen  Religioni t feu 
verum  ,feu  falfum  coagulari poffunt  ho- 
mines , 'nip  aliquo  Sacramentorum  , vel 
pguorum  vipbilium  confortio  colligen- 
tur . Qualiter  enim  ( addit  Guillelmus 
Parificmis  lib.de  Sacramentis  In  gene- 
re cap.a.  circa  medium  : ( fe  invicein_i 
,,  focios  habebunt , (i  fe  non  noverint 
„ elTe  focios  ? qualiter  autem  hoc  co- 
„ gnofeent,  nili  communione  vifibili» 
„ i ligno  aliquo  , quod  non  poteft  elTe 
„ nifi  vilibile ; igitur  facramenta  dc- 
,,  bent  elTe  fenlibilia  . 

Secundi.  Quod  Inducit  hominem  in 
cognitionem  intelligiblllum  , & fpiri- 
tualium  , e(I  resfenfibilis ; Deus  enim  , 
licut  ceteris  rebus  , ita  etiam  homini 
providet  fecundiim  ejus  conditionem, 
& (latum  ; nam  Sap.8.  Difponit  omnia 
fuaviter , Et  Matth.if . Dedit  unicuique 
fecundum  propriam  virtutem . Eft  au- 
tem homini  connaturale  , ut  per  fenfi- 
bllia  veniat  in  notitiam  intelligibilium, 
dc  fpirItualium:UndefpiritualIa  deferi- 
buntur  In  Scriptura  facra,  perfimilitu- 
dlnes  fenAbllium  , ut  officia  vite  , & fi- 
dei myileria  per  Parabolas  , & alias  fi- 
guras: at  facramenta  manuducunt  ho- 
minem In  notitiam  fpirituallum,  nem- 
pe gratlefaniflificantls  : igitur  debue- 
runt elTe  (igna  fenAbllla . 

7Vrr/d,lnftruraenta  debent  elTe  pro- 
portionata  caufe  principirat  caufa  prin- 
ceps , & univerfalis  noflre  falutis  , efl 
Verbum  Incarnatum  ; inflrumenta  au- 
tem , quibus  virtus  talis  caufe  ad  nos 
pervenitjfunt  facramenta:igltur  ut  hec 


aliquam  (imilitudinera  haberent  eumj 
fua  caufa  principe  ; conveniens  fuit,  ut 
elTent  vKibilia  (igna,  fub  quibus  divina 
virtus  faliiiem  nodram  operaretur. 

M Quarto,  Inquit  Seraphicus  Oo(flor 
„ in  ireviloquioparte  6.  eap.t.  Homo 
„ egrotans  c(l , non  tantum  fpiritus  , 
,,  nec  tantum  caro,  fed  fpiritus  in  car- 
„ ne  mortali . Morbus  autem  e(l  ori- 
„ ginalls  culpa  , que  per  ignorantiam 
,,  inficit  mentem  , dc  per  concuplfcen- 
„ tiam  inficit  carnem  . Origo  autem., 
,,  hujus  culpe  , licit  principaliter  fue- 
,,  rit  ex  confenfu  rationis;  occaGonein 
„ tamen  fumpfit  carnis . Ad  hoc  ergo, 
,,  qu6d  medicina  correfpondens  elTet 
„ omnibus  fupra  di  Ais,  oportuit,qu6d 
„ non  tantiim  elfet  fpiritualis  , veriim 
„ etiam  aliquid  haberet  de  fen(ibillbus 
„ (ignis:  ut  (icut  hxc  fenAbllia  fuerunt 
„ anime  occafio  labendi , ita  ei  elTent 
,,  occafio  refurgendi . (Quoniam  igitur 
,,  (ignafenfibilia  , quantum  e(l  de  fe^ 
„ non  habent  efficacem  ordinationem 
,,  ad  gratiam , lic^t  habeant  longin- 
,,  quam  reprefentationem  de  fui  natu- 
,,  ra  ; hinc  eft  qu6d  oportuit , qu6d  ab 
„ Authore  gratie  Inftituerentur  ad  fi- 
„ gnilicandum  , dc  benedicerentur  ad 
,,  landllficandum  ; ut  (icefTent  exna- 
„ turall  fimilltudlne  reprefentancla,ex 
„ adjunifla  inftitutione  flgnlficantla  : 
,,  ex  fuperaddita  benediiftione  fandli- 
,,  Ecantia,  & ad  gratiam  preparantla, 
,,  per  quam  curaretur  , dc  fanaretur 
„ anima  noftra . 

„ Rurfiis : Quoniam  gratia  curativa 
„ non  datur  elatis  , Incredulis , dc  fa- 
„ ftidiofis  : Ideo  oportuit  hec  (igna.^ 
,,  fenlibilia  divinitus  dari,que  non  fo- 
,,  Kim  fandliflcarent , dc  gratiam  con- 
„ ferrent,  ac  per  hoc  fanarent ; veriim 
„ etiam  fignificatlone  erudirent,  dc  fu- 
„ fccptione  humiliarent , dc  dlverfiE- 
„ catloneaxerclcarent:  ut  (ic  per  exer- 
„ citationem  exclusi  acidia  i concu- 
„ pifcibill : per  eruditionem  exclufa 
ignorantia  a rationali ; per  humilia. 


Dignized  by  C' 


I 


De  Sacramentorum  ejfentia 9 


,,  rlonem  exclufa  fup«rbia  ab  irafcibi- 
,,  It , toca  anima  curabilis  fieret  a gra- 
„ tia  Spiritiis  fantfti»  quz  reformat  nos 
,,  fecundum  has  tres  potentias,ad  ima- 
„ gincm Trinitatis,  dcChrifli. 

Dicet primbx  Sacramenta  ordinantur 
ad  Dei  cultum  , dc  regnum;  inOItuta 
funt  enim , ut  homo  Deum  coleret , de 
ejus  gloriam  obtineret : atqui  res  fenH- 
biles  non  pertinent  ad  Dei  cultum , de 
regnum;  nam  Joan.4.  Spiritut  rft Deuti 
iy  eot , qui  adorant  eum  , in  fpiritu , & 
veritate  oportet  adorare  . Et  Kom.14. 
JNon  eft  regnum  Dei  tfea  , <3*  potut : igi- 
tur dignum  facramentale  non  congrui 
dicitur  , e(Te  fenfibile  • 

DiHinguo  minorem  : Res  fenfibiles 
non  fpei^ant  ad  Dei  cultum,de  regnum 
fi  confiderentur  dumtaxat  fecundiinao 
fuam  naturam  , ut  funt  in  feipfis , con- 
cedo ; fi  fpedicntur  quatenus  ordinan- 
tur ad  fignificandas  res  fpirituales , in 
quibus  cultus,  ac  regnum  Dei  confidit, 
nego  : Nam  , ut  inquit  Apoftolus  i.  ad 
Timoth.4.  Corporalit  enereitatio  ad 
modicum  utilit  tft  ; fi  nimirum  non  ha- 
beat ordinem  ad  fpirituale . Enim  ver6 
quidnam  proded  jejunium,de  abflinen- 
tia,  de  quibus  fermonem  indituit  Apo- 
doius  , u fpe(dentur  dumtaxat , ut  cor- 
pus exercent  ? Modicum  quidem  con- 
ferunt ad  falutem : fed  ad  id  plurimCim 
deferviunt , quatenus  ordinantur  ad  fi- 
nem fpiritualem  ; nam  monebat  idem 
Apodolus  ad  Rom.i  3.  Obfeero  vot  fra- 
trei  per  mifericordiam  Det,  ut  exibibea- 
tit  corpora  veftra  bo/tiam  viventem,  /««- 
, Deo  placentem , rationabile  ohfe~ 
quium  vejlrum , 

Hinc  Tertullianus  mirum  in  modum 
Chrifiiani  corporis  impenfa  Deoobfe- 
quia  , & ad  falutem  anims  emolumen- 
ta fic  effert  lib.  de  Refurrcdl,  Carnis 
M cap.S.  Videamus  , inquit  nunc  de_* 
,,  propria  etiam  Chridiani  nominis 
f,  forma,  quanta  huic  fubdantis  frivo- 
>,  le  ac  fordi(te,  apud  Deum  prsroga- 
„ tiya  fic;  & fifufiiceret  illi, quod  nulla 
Tom.X, 


„ omnino  anima  falutem  pnfiit  adipt- 
„ fci,  nifi  dum  ed  in  carne,  crediderit: 
,,  adeo  caro  falutis  ed  cardo,  de  qua 
,,  chm  anima  Deo  allegitur  , ipfa  ed 
„ quz  efficit , ut  anima  allegi  pollit . 
,,  Sed,  de  caro  abluitur,ut  anima  ema- 
„ culetur . Caro  ungitur , ut  aiiima_, 
„ confecretur.  Carofignatur,  ut , dc 
„ anima  muniatur.  Caro  maniis  impo- 
„ fieione  adumbratur  , ut  , dc  anima 
„ fpiritu  illuminetur  . Caro  corpore', 
„ dc  fanguine  Chidi  vefcitur , ut , dc 
„ anima  DeO  faginetur  . Non  pofTunc 
„ ergo  feparari  in  mercede , quas  ope- 
„ ra  conjungit;  Nam,  dc  facrificia  Deo 
„ grata,  conflidtaciones  dico  animz, 
„ jejunia  , de  feras  , dc  aridas  efeas  , dc 
,,  appendices  hujus  officii  fordes , caro 
„ de  proprio  fuo  incommodo  indau- 
„ rat . Virginitas  quoque,  dc  viduitas, 
„ dc  modeda  in  occulco  matrimonii 
„ dilfimulatio  , dc  una  notitia  ejus  , de 
bonis  carnis  Deo  adolentur  . 

Certum  ed  igitur  res  fenfibiles  , dc 
corporeas  plurimUm  infervire  ad  falu- 
tem indaurandam;ac  fubinde  redfd  or- 
dine Chridum  Dominum  indituifle  far 
cramenta  in  rebus  fenfibilibus,ut  elTenC 
figna  gratiz  invilibilis . 

C2uam  utique  veritarem  luculenter 
expendit  S.  Bernardus  ferm.i.  in  Cosna 
„ Domini  num.-x.  Sacramentum  , in- 
„ quit , dicitur  facrum  figntim,  five  fa- 
„ erum  fecretum;multa  fiquidem  fiunt 
„ propter  fe  tantum  : alia  ver6  propter 
,,  alia  defignanda  , dc  ipfa  dicuntur  fi- 
„ gna,dcfunc.  Ut  enim  de  ufualibus. 
,,  fumamus  exemplum  : datur  annulus 
„ abfolute  propter  annulum  , dc  nulla 
,,  ed  fignificatio  : datur  ad  inredien- 
,,  dum  de  hzreditate  aliqua, dc  fignum 
,,  ed  : itaut  jam  dicere  poffit  qui  acci- 
„ pic  : annulus  non  valet  quidquam  , 
„ fedhzreditas  ed  , quam  quzrebam  . 
„ In  hunc  itaque  modum  appropin- 
„ quans  paffioni  Dominus,  de  gratia 

fua  in vedlre  curavit  fuos.ut  invilibi- 
„ Iis  gratia  figno  aliqud  vifibili  przda- 
B rctur; 


\ 

l 

k. 


U ' 


|i' 


; I 

i 


Digitized  by  Googie 


IO 


Difput*  ProoemUUs  ArtX 


,,  retur  : ad  hoc  inftituta  funt  omnia 
„ facramenta , &c. 

/>/«x  fecundi  : S.  Augudinus  I. j.  de 
Iib.arb.cap.il.  ait : Sfieeiet  quorumti- 
het  corporum , fine  quibus  reQi  vivi  po~ 
tefi  , minima  bona  funt . Sed  facranien- 
ta  non  funt  minima  bona,  nec  Ane  illis 
recftc  vivi  poteft  : ergo  non  funt  fpecies 
corporum , feu  res  fenfibiles  . 

Re/pondeo  S.  Auguflimim  nihil  aliud 
Agnificare  , qukm  qu6d  fpecics  corpo- 
rum ut  funt  in  fua  natura  , feu  fpedlata 
fecundrtm  vim  , & proprietates  natur» 
fue,  funt  equidem  minima  bona  , con- 
cedo : ut  alTumuntur  ad  (igni(icanda_, 
fpiritualia,  & infarviunt  iisaflequen- 
dis  , quK  funt  maxima  bona  , nego . 

Dices  tertio : Nicolaus  fummus  Pon- 
tifex, ut  refertur  quaft.27.  cap.2.  decre- 
vit , qu6d  fuificiat  fecundam  legem  fo- 
lus  confenfus  ad  matrimonium  , de_» 
queeum  conjundlionibus  agitur  ; fed 
confenfus  non  eft  quid  fenflbile  : ergo 
ad  facramentum  matrimonii  non  re- 
quiritur aliquid  fenlibilc  . 

Difiinguo  majorem  : Solus  confenfua 
partium  contrahentium  per  aliquod  Ti- 
gnum externum  declaratus  fuflicit  ad 
matrimonium  etiamli  non  adfu  confen- 
fus parentum  , nec  carnalis  copula;  aut 
alia  cjtifmodi , concedo  : confenfus  fo- 
lus  nullo  fenfibili  figno  declaratus , ne- 
go : Et  fimiliter  dilfindla  minore  , ne- 
ganda e(i  confequentia  ; nam  ad  ma- 
trimonium requiritur , ut  contrahen- 
tium , confenfus  exteriori  (ignomani- 
felfetur  , puta  verbis  ,aiflibus  , aut  nu- 
tibus (c-nfibilibuSiUt  condat  ex  cap.C»m 
apfsd,  iye.  de  fposifatibus.  Nec  aliud  cer- 
te voluit  fummus  Pontifex  , cum  ait  , 
quod  confenfus  folus  matrimonium  ef- 
ficiat: hxc  enim  profert , ut  excludat 
„ neceditatem  copul»  carnalis  ; quia, 
„ inquit,  confenfus  cohabitandi,  & 
„ individuam  vite  confuetudinem  re- 
„ tinendi  interveniens  conjuges  facit. 

Dices  quarti  : Contritio  eft  pars  Sa- 
cramenti Panitentia  , dc  coipus  Chri- 


ni  eflkic  facramentum  Euchariftic ; fed 
illa  non  funt  fenfibilia  : igitur  facra- 
mentum non  necedario  debet  ede  fen- 
fibile . 

Diflinguo  minorenr.ldst  non  funt  fen- 
fibilia per  fc,concedo;  per  aliud,  nego: 
nam  per  accnfationem  peccatorum, per 
tunfionem  pedtoris  , per  lacrymas  , dc 
gemitus,  d:  alia  fimilia  externa  , con- 
tritio deciaratur,ac  manifedatur;qiiem- 
admodum  corpus  CbrilVi  manifitdatur 
per  confecratas  fpecies  Eucharifticas ; 
ac  proinde  neganda  ed  confequentiac 

Confirmator  kac  refponfio  ; quia  tria 
in  facramento  diftinguenda  funt,  nem- 
pe res  tantum  , facramentum  tantCim  , 
6c  res  ac  facramentum  llmul . Res  tan- 
ttim  fignilicaiur  , dc  non  (Tgnificat ; ac 
fubinde  potefi  ede  infenfibilis  ,quc  per 
fenfibilia  manifeftetur  , ac  figniricetur: 
fignum  tantbm  eft  id  quod  aliud  notifi- 
cat , hocque  necedarib  debet  cfte  fenfi- 
bile  ; ex  his  autem  duobus  integrum., 
perficitur  facramentum ; non  quidem 
integritate  fignificationis , quod  folnm 
pertineat  ad  materiam, dc  formam  fen- 
fibilem  ; fed  integritate  perfedfionis ; 
quia  fignum  non  habet  completam  , ac 
perfedfam  fignificationem,quando  non 
adeft  res  fignificata  . 

Non  diffiteor  tamen  Deum  ftatuere 
potuide  aliquid  mere  fpirituale  , putif 
folam  mentalem  Chrifti  Domini  padio- 
nis  meditationem,  piam  cogitationem, 
adetflum  mentis  in  Deum  , internam 
delitftorum  deteftationem  , in  peccati 
remedium  , de  efficax  grati®  conferen- 
d®  fignum  . Veriim  dico,qu6d  ifta  non 
furent  proprie  dieffa  facramenta  ; hsce 
enhn  non  folbm  funt  peccati  remedia : 
fed  etiam  Religionis  exremoni®  , divi- 
ne voluntatis  erga  nos  dilediionis  ar- 
gumentum,Se  noftricultitserga  Deum 
pignora . Unde  hic  itobis  non  eft  fer- 
mo  de  mediis,  que  Deus  infticuere..» 
potuidec  ad  gratiam  Angelis  imper- 
tiendam , fed  de  mediis  k Deo  pre- 
kriptis  ad  reftitueddafe , dc  confe- 

ren- 


-E'I  ; ■i.;ctttTyrCoo^c 


Ve  Sacramentorum  ejftntia . 1 1 


^ndam  hominibu*  ^retiam  . 
Conclusio  Tbrtia. 

Sacramentum  efi  pgnnm  ^aSicum 
SdfiRftath,  f/on  Ifgalit,  (T  tittem*'. 
intem< : non  futurt  ^fei  prafenth, 
iy  in  ipfb  fnfcipicnte  . H»c  conclufio 
tres  habet  partes  , quarum  prifUn  com* 
tnunised  apod  Theologos, nempe  qu6d 
Sacramentum  fu  fignum  pradticum  , id 
«ft,  effetftivum  five  moraliter.fivc  phy- 
iici  illius  gratie  , quam  fignificat ; e(l> 
ipe  definita  in  Concilio  Florentino  In 
decreto  ut. ionis  , ubi  hoc  (lacuitur  di- 
■fcritnen  inter  facramenta  veteris.dc  no- 
va legis  , qu6d  Hla  non  eanrdiantgra- 
eam  folam  per pajponrm  Cbri/li 
dandiim  effe figiirahant : P^e  veid  nofira 
^ continent  gratiam , fir  ip/am  digvh  /u- 
■fetpientihut  canfcrunt . Similiter  Con- 
cilium Ttident.  feir.7.  can.d.  itu  decer- 
nit \'Si  quit  dixerit  facramenta  novic  le- 
git non  conti  nere  gratiam  , quam  fignifi- 
cant , iy  gratiam  iflam  non  ponentioat 
■obicem  non  conferre  , quafifgna  tantum 
txterna  fint , aceeptic  per  fidem  gratia  , 
^el i ufUti a, ly  nota  quadam  Cbriiiiana 
profcjfionit , quibut  apud  homines  difcer- 
ituntur fideles  ab  infidelibus  , anathema 
fit. 

Qii^am  utique  veritatem  ex  Scriptur; 
facrar,  & SS.  Patrum  oraculis  confirma- 
re licet:nam  paflim  aflerltur  Sacramen- 
tum novK  legis  habere  vim  caufandi 
gratiam  , *dc  remittendi  peccata . Sic 
Joan.j.  Chriflus  D.  ait  : Sifi quis  rena- 
tus fuerit  ex  aqua  , iy  Spiritu  farSQo  non 
poteft  introire  in  regnum  Dei,  ubi  rege- 
neratio fpiritualis  , qua;  fit  per  gratiam 
baptifmo  , & Spiritui  fantf^o,  tamquam 
caufa;  tribuitur;SpirItui  fundlo  quidem, 
tamquam  caufe  principali , baptirmo 
ver6  tamquam  inilrumentali  ; unde_ 
S.  Auguflinus  tradi.So.  in  Joan..'^»a;  efi 
tamta  virtus  aqua  , ut  corpus  tangat , (y 
cor  abluatiCsti  fubfcribit  S.  Leo  rerm.4. 
de  Nativitate  , ubi  ait : Omnt  homini 
renaflenti  aqua  baptifmatis  inftar  efi 
uteri  Virginalis  ,eddem  Spiritu  replen- 


te fontem  , qui  replevit,  ly  Virginem\ut 
peccatum,  quod  ibi  evacuavit  facra  Con- 
ceptio , hic  Jolvat  ablutio  . Idem  dicen» 
dirm  de  aliis  Sacramentis, ut  fulliis  pro- 
babimus infr4 , dum  Sacrumentorum_i 
efficacitatem  expendemus . 

^Vf««(/«par;,nempe  qu6d  Sacramen- 
tum proprie  didlum  conferre  debeat 
fandiitatem  incernam;  Probatur  contra 
quofdam  Theologos,  vel  negantes  cum 
Cano  in  rele.Sione  de  Sacramdt.  part.i. 
effe  de  ratione  facramenti  , qu^d  con- 
ferat fandlitatem  internam,  fcd  fufiRce- 
re  qu6d  conferat  aliquam  fanClitatem  , 
fub  disjuniftione  nempe  , aut  legalem  , 
& externam  ; aut  Evangelicam  , Sc  in- 
ternam:»?/ afferentes  cum  Suarrt^Aifp. 
I.  ledl.a.  qu6d  ad  rationem  facramenti 
requiratur  ut  conferat  aliquam  fandU- 
tatem  foltem  legalem  , & fignificet  ve- 
ram , & Evangelicam  )uflitiam  . Pro- 
batur inquam  /V/w^,qiiia  ad  rationein 
Sacramenti  requiritur  fignific|tio,  quse 
ipfum  diflinguat  ab  eo  omni  quod  non 
efi  facramentum  : fed  fandiitas  legalis, 
& imperfedia  non  diflinguit  facraraen- 
tum  ab  omnibus  , qus;  non  funt  facra- 
menta : igitur  facramentum  non  poteft 
Itgnificare  fandiitatem  legalem  , Se  ex- 
ternam . Ma;or  eft  evidens:  facramen* 
tum  enim  debet  effentialiter  differre  ab 
eis  , cura  quibus  convenit  in  ratione  fi- 
gnificandi  rem  facram,  qox  tamen  non 
funt  facramenta.  Minor  verb  probatur: 
nam  In  veteri  lege  plurima  erant , qus: 
legalem  fandiificationem  caufabant,dc 
iignificabant , nec  tamen  erant  facra- 
menta , ut  colligitur  ex  illo  ad  Hebr.p. 
ubi  Apoftolusloquens  de  veteri  lege, 
ait : yuxta  quam  munera,  ly  hoftia  offe- 
runtur , qua  non  poffunt  juxta  eonfeien- 
tiam  perfcclum  facere  fervientem  ,/olum- 
modo  in  cibis,  l7  in  potibus,  ly  in  variis 
baptifmatibus,ly  jufiitiis  carnis  ad  tem- 
pus corrtSionis  : nemo  autem  dixerit 
omnes  illas  ceremonias  , ablutiones,  dc 
juflitias  carnis  , fuiffe  facramenta  ; ac 
proinde  ratio  facramenti  non  poteft 
B 3 con- 


I 2 Prooemialis  jirt.h  §lmfl.h 


confidere  in  fola  fignificatione  fandli- 
tacis iegalis . Secunde,  etiam  in  Iege_» 
gratiae  plurima  funt,  qua;  habent  ra- 
tionem ceremoniae  facre  , nec  tamen 
funt  facramenta;  enim  ver6  Prima  ton- 
Jura  efi  ceremonia  facra,  per  quam  ho- 
mo cultui  divino  mancipatur,  que  pro- 
inde aliquam  fandlitatem  confert , & 
fignificat,  nec  tamen  eA  facramentum. 
Similiter  aqua  Jufir  alit  fit  pgnum  erucit 
chm  fin.t  ceremonie  facre  , conferunt 
fufeipienti  ran<Aitatem  aliquam,  delent 
enim  peccata  venialia,  & Inferviunt  ad 
abigendas  infeAationes  demonum  ab 
anima ; nec  tamen  funt  facramenta ; 
igitur  ad  rationem  formalem  facra- 
roenti  non  fufficit , qu6d  figiiificet , Se 
conferat  aliquam  fandfitatem  in  gene- 
re , fcd  requiritur  qu6d  conferat  ali- 
quam fandfitatem  internam  , in  eo,qiii 
facramentum  fufeipit . Unde  . 

Probatur  tertiapart  contra  quofdatn 
ThomiAas  docentes  ad  rationem  facra- 
'menti  fufficere , qti6d  fignificet  fandfi- 
tatem  aliquam  de  facAo  collatam  per  fa- 
cramentum,  dummodb  prefiguret , ac 
przfignet  veram  fantAitatem  per  aliud 
conferendam.  Qu4  ratione  contendunt 
facramentaVeteris  legis  veram  habuif- 
/e  rationem  facramenti,&  univoci  cum 
iacramentis  Nove  legis  coiivenirejquia 
illa  Egnilicabant  gratiam  per  ChriAum 
conferendam . 

Frobatur  , inquam  , primii  ( Inquit 
Qonetus  ^ ex  S.  Thoma  q.do.  a. a.  do- 
cente quf)d  /aeramentum  eflfignum  rei 
faerte  , in  quantum  efl fanQificant  homi- 
fiet , nempe  fufclpientcs  facramentum , 
ut  colligitur  ex  folut.  ad  a.  ergo  cenfet 
de  ratione  facramenti  e(Te , qu6d  figni- 
Jieet  perferAam  fan(Aitatem  in  a<Auali 
ufu  , & fufeeptione  facramenti  fu fei- 
plenti  conferendam . Unde  in  4.  difi.t, 
q.i,  art.i.  quiefiione  t.  ad  3,  docet  fer- 
pentera  enenm  ^ Moyfe  in  deferto  juf- 
fu  Del  elevatum  non  fuilTe  facramen- 
tum : Sc  rationem  aflignat  dicens : 
^amw  ferpgtti  etntut  effit pgnum  rei 


faer  te  f aer  antis , non  tamen  in  quantum 
Jacrans  eft  aBut:  quia  non  ad  boc  adhibe- 
batur, ut  aliquis  fauBificationis  effeBtts 
perciperetur , * i 

Probatur Jecundd  ex  variis  definitio- 
nibus , quas  SS.  Patres  , ac  facri  Do- 
(Aores  proferunt  de  facramentis;  nam 
S.lfidoruslib.d.ethymologiarum, facra- 
mentum fic  Sefiniv.Sacramentum  efl, per 
quod fub  tegumento  rerum  vipbilium  di- 
vina virtus  feeretius  falutem  operatur  . 
Quam  utique  definitionem  Gratianus  i 
qusA.i.  cap.  Multi  facul arium  , Sec. 
tribuit  S.  Gregorio ; illam  ver6  S.Tho- 
mas  in  4.dIA.i.quscA.t.  attribuit  S.Au- 
guAino.  Reipfa  quidem  utrlufque  dici 
potcA , llcit  quoad  formam  verborum 
fit  S.  Ifidori;  at  divina  virtus  per  facra- 
menta fefe  effundens,  & explicans , fa- 
lutem non  operatur , nifi  quatenus  hcc 
gratiam  fan^ificantem  reverii  figuifi- 
cant : Igitur,  &c.  Idem  conAat  ex  defi- 
nitione, quam  tradit  Hugo  Vidorinua 
llb.i.  de  facramentis  part.p.  cap.i.  ubi 
ait : Sacramentum  eB  corporale  elemen- 
tum foris  fenpbiliter  propofitum,ex  Jimi- 
litudine  reprafintans , tte  inBitutione^ 
fignificam , iS  ex fanBificatione  continent 
invipbilemjlS fpiritualem gratiam,  ijc. 

Ad  idem  confpirat  definitio  , quam 
tradit  Magifier  in  4.  diA.i.  ubi  ait:  Sa- 
cramentum efl  iilvifibilisgratia  vip bilis 
farma,ejufde)n  gratia  pmilitudinem  ge- 
rens, iy  cauja  exifens.  Unde  concludit: 
Non  ergo  fignificandi  tantbm  gratia 
facramenta  inAituta  funt , fed  cciam_j 
faixAIficandi  ; que  enim  fignificandi 
gratia  tantum  inAituta  funt,lolum  funt 
figna,  Sc  r.on  facramenta;  ficut  fuerunt 
facrificla  carnalia, & obfervantix  ctrre- 
moniales  veteris  legis  , que  numquam 
poterant  juAos  facere  offerentes  ; quia, 
,,  ut  ait  ApoAolus  Hebr.9.Sanguis  hlrr 
,,  eorum.  St  taurorum  , & cinis  vitule 
„ afperfus  inquinatos  fan^Ificabat  ad 
,,  emundationem  carnis  , non  anime  . 

Tandcrn  id  etiam  patet  ex  definitio- 
ne Cathechifmi  S.Pii  V.ubi  dicitur 


L',>  IjOOgR: 


. Ve  Sacramentorum  ejfentla»  13 


trtmeUtnm  efi  irMfbilU grati/e ftgnura 
vifibiU  ad  noftram  jufUficationcm  infU- 
futum . Conftai  igitur  cx  his  definitio- 
nibus» qu6d  Ctcrainencum  debeat  for- 
ntaliter  ngnificare  fanditatem  veram 
in  fufcipiente  ; vera  autem  fanditas  ea 
cft  > que  per  gratiam  confertur : igi- 
tur , «c. 

^obatur  infuper : Nam  ( inquit  Hi- 
queus  in  Commentario  ad  prxfatum_i 
locum  Oodoris ; ) Omnia,  qux  in  lege 
veteri  fiebant,fignificabant  gratiam  per 
Chriflum  conferendam  , quui  i.ad  Co~ 
rintb.i.  omnia  ipfis  in  figura  continge^ 
bjnt , & ad  ColofT.a.  ait  Faulus/r^em 
fuijfie  umbram  futurorum’,  illa  autem_j 
omnia  non  fuerunt  facramenta  : ergo 
fignificoreiandlitatem  per  aliud  confe- 
tendam  , non  ed  ratio  conilitutiva  fa- 
cramenti . 

Confirmatur , Agnus  Pafchalis  , & 
manna  fignificabant  EucharKliam  , 
tranfttus  maris  rubri  erat  figura  gratie 
baptifmalis,  ferpens  cneus  palTionis 
ChrifU,&  Redemptionis  humane:  Omr 
net  ( inquit  Apoflolus  , in  Mi^fe  bapti- 
xati fint  in  nube  , iS  in  mari , omnet 
■eamdem  efcam  fpiritalem  manducave- 
runt. Item  omnia  facrificia , oblatio- 
nes,expiationes  legis,fignificabant  gra- 
tiam facramentalem  per  Chriflum  con- 
ferendam , ut  docent  Florent,  in  decre- 
to unionts,  'tnAenx.fcJf.7.  de  Sacramen- 
tis in  genere  , non  fuerunt  tamen  facra- 
menta : fic  facrificium  Abel,  Abraham, 
Sc  Melchifedech, conjugium  primorum 
parentum  , miiCo  columbe  fuper  Chri- 
flum baptizatum.fignificabantSpiritum 
fandum;  ficut,  & ignis defeenaens fu- 
per Apoflolos  . Idem  patet  de  cruce  , 
& multis  aliis  ceremoniis  in  lege  nova 
inllitutls , que  tamen  non  funt  facra- 
menta , ut  omnes  admittunt . 

• Reponunt,  fufficere  ad  facramentum, 
qu6d  infliruatur  ad  cultum  Religionis, 
& fignificct  veram  fanditatem  . 

- Contra  primi  , facrificia  legis  uature 
totum  boc  habebant , non  fuerunt  ta- 


men faeramenta , ut  ipfi  concedunt . 
Antecedeos  patet  de  facrificio  Abel,qui 
(icut  geflit  figuram  Chrifli , ita  etiam 
facrificium  ipfius  , quod  fuit  placitum 
Deo,  figura  fuit  facrificii  Chrifli . Idem 
patet  de  oblatione  Ifaac  , & vervecis  , 
quem  Deus  fubflituit , in  quibus  pafCo 
Chrifli  figurabatur . 

Secundi;  Crux , dc  multe  czremonis 
legis  nove  , utexorcifmus  , infufHatio- 
nes,  fignlficant  gratiam  per  Chriflum 
coUatam , dc  vidoriam  contra  dema- 
nem , funt  etiam  inflituta  in  cultum : 
ergo  in  his  duobus  etiam  conjundinu, 
fumptis  nonconfiflit  ratio  fpecialis  fa- 
cramenti  . 

Tertio  Sacramentum  eatenus  fpedat 
ad  cultum  Dei , quia  eflufus  rei  mate- 
rialis,de  externe  afliimptus  ad  effedum 
ipfius  cultus  , quem  flgiiificat:  fed  effe- 
dus  cultus  divini , ad  quem  fignifican* 
dum  alTumitur  facramentum, ell  homi- 
nis fignificatio:  igitur,  dec.  Major  con- 
ftat . Minor  ver6  probatur  : Triplex  in 
genere  efl  ufus  rei  materialis  afTumptus 
ad  efTedum  cultiis  E)ei  fignificandum  . 

efl,  quando  offertur  Deo  imme- 
diate , vel  mediati  in  atteflationem  ex- 
cellentis fue , de  fubjedionis  creature 
ad  ipfum  , ut  funt  oblationes , facrificia 
templa , altaria , decime  , de  hujufmo- 
di.  Secundus  efl,  quando  affumitur  ali- 
quid divinum  in  noftrum  ufum,  in  quo 
fubjicit  fe  homo  Deorfie  ordinarie  con- 
tingit in  juramento,  quando  affumitur 
Dei  nomen  ad  confirmandam  verita- 
tem , de  fic  fubjicicur  homo  Deo,  tam- 
quam prime  regule  veritatis  , ex  cujus 
reverentia  operatur . Tertius  modus 
Contingit,quando  affumitur  aliquid  di- 
vinum ad  noflram  fandificationem,  ut 
homo  magis  difpofitus,de  idoneus  red- 
datur , ut  ei  ferviat , de  hic  ufus  cft  fa- 
cramentonimzergo  facramenta  eatenus 
faciunt  ad  ulum  Religionis  , quateiuis 
fandificant  hominem  ; fed  non  fandi- 
ficarent  hominem  , nift  caufarent  fan- 
ditatem in  ipfo  : ergo  hanc  caufare.> 


Digitis  od  by  Cooglc 


1 4 Prooemtalis  JrtJ. 


fpedlat  ad  eifenuani  facratnentt  , qua* 
tenus  ex  fiia  inftitutione  facit  ad  cui* 
tum  Religionis  , dc  (ecund6m  hanc  ra* 
tionein  tantum  eft  diverfus  ufus  eorum 
& particularis  , uc  diftinguuiitur  a fa* 
crificio  , '&  aliis  , qute  inftitutafunt  ia 
cultum  Religionis . 

Rf ponunt  feeunie , d*  ratione  facra* 
menti  efle,  ut  quidem  iignificer  ran^i- 
tatem  veram  , & (impliciter ; & faltem 
caufet  fandlitatcm  fecundiim  quid  * 
nempe  legalem . 

Contra, , Sanditas  legalis  e(!  tantum 
fanditas  exteriorcorporis  , quam  con* 
ferebant  legalia,  ut  (andificati  poflent 
ingredi  templum  , & admitti  ad  facri- 
ficium  , ut  ea  S.  AuguTlino  obfervat 
Magider  fenient.  diiLt.  bis  verbis:M- 
iil  aliud  intoUigo  per  inquinationem  , 
,qitaoi  lex  mundat,  ftifi  eontaQum  mortui 
iominit,  quem  qui  tetigerat , rmmundut 
rrat  feptem  diehus,fed  purificabatur  /e* 
eundum  legem  die  j.  (3*7.  (T  ita  mundut 
erat , iy  ut  iam  intraret  in  templum  : 
igitur  in  ordine  ad  talem  fanditatenruj 
legalem  non  defuioitur  ratio  (aeramen* 
ti;(acramcntum  enim  ex  nominis  ethy* 
mologia  dicitur,  quafl  /acrans  mentem, 
feu  facratio  mentis  : facrilicia  auteni_< 
veteris  legis  nullatenus  facrabant  men- 
tem; fed  dumtaxat  corpus  mundabant, 
ut  docet  S.Paulus  ad  Hebr.q.his  verbis: 
Si  /anguis  bh  eorum  , ij  cinis  vitula 
ejpcrfus  inquinatos  fanBifieat  ad  emun- 
dationem carnis  , ouanto  magis  /anguis 
Cbrifii , qui  per  Spiritum  fasiBum  , fe- 
metip/ism  obtulit  immaculatum  Deo  , 
mundabit  con/cientiam  noSram  ab  ope- 
ribus mortuis!  iyc.  Quibus  verbis  Apo- 
ftolus  diferimen  (latuit  inter  facramen* 
ta  veteris,  & novr  legis,  quod  illa  tan- 
tum conferebant  fanditatem  corporis, 
hxc  ver6  animz . Unde  immunditia., 
legalis  non  habuit  alium  ededum  , 
quam  eum  , quem  habet  excommuni- 
catio , & aliae  irregularitates , quibus 
quis  excluditur  4 facramentorum  per- 
ceptione; adminidrationc,  liccicilac  in- 


;^e(Tu  , &c.  ac  proinde  abiblutio  ab  il* 
iis  non  eft  verum  (aeramentum  . 

Diees ; Concilium  Florem! nun,  9t 
Tridentinum,  nec- non , dc  plurimi  e 
SS.  Patribus  , facramema  veteras  legis 
appellant  facrainenta  line  ulla  limita- 
tione,aut  diftradione:ergo  fnpponunt 
illa  veram  habuifle  rationem  facramen- 
ti,  ac  univoci  cum  (aeramentis  novae 
legis  convenire . 

Nego  antecedens;  Nam  fufficienter 
SS.  Patres  , ac  Concilia  hanc  limitatio- 
nem declarant , ciim  ajunt  facramentS 
veteris  legis  non  cauTare  gratiam  fan- 
diheantem  : fic  enim  fufficienter  noti- 
(icant  illa  facramenta  non  babuifle  ve- 
ram rationem  facramenti,nec  univoce, 
fed  dumtaxat  equivoce  cum  nofiris  (a- 
cramentis  convenire.  < 1 

Diees  fecundb  : Plurima  funt  (ij^a..» 
pradica  gratis  , que  non  funt  (aera- 
menta : igitur  facramentum  non  habet 
id  peculiare,qu6d  (it  (ignum  pradicura 
graiie.  Probatur  antecedens  : Lignum 
vita  in  Paradifo  figoificabat  gratiam  ; 
nam  ex  S.  Aug.  lib.  3.  de  peccaturum 
meritis.,  cap.  at.  Myjlicademosifirabat 
fignificatione,  quid  per /apientiam  , eujut 
figuram  ge flabat,  conferretur  anima  ra- 
tionali, ut  alimentS  ejus  vivificata  , ne- 
quaquam in  labem,  mortemque  nequiti,a 
verteretur’,  atqui  lignum  vite  non  erat 
facramentum  proprii  didum./rem  im- 
molatio I(aac  (igni  ficabat  Pafllonem., 
Chrilli . Similiter  columba  in  caput 
Chrilli  defccndens  , fignihcabat  pre- 
(entiam  Spiritus  fandi:  fedhecnon 
erant  facramenta  : igitur  id  non  debet 
cenfer!  facramentum  , quod  efl  fignum 
pradicum  gratie . 

Nego  eoss/equentiasv.  Nam  differentia 
facrainenti  proprii  didi , de  qua  agi- 
mus , non  ^ quxiibet  (ignificatio  gra- 
tiq  fandificanris,fed  gratif  fandilican- 
tis  hominibus  applicate  , dum  ufus  ex- 
terni (igni  applicatur;qoalia  non  erant 
prefata  figna  , que  fignilicabant  gra- 
tiam perufum  externi  figni  quibuslibet 

ho- 


Digrftrcdty  C->()0‘ 


De  Sacramentorum  eJfenttA  l 1 5 

homMiibuf  , non  autem  uni  dumtaxat  Conclusio  Quarta. 
applicandum  . ^ Acra^iontum  definitur  , fi- 

Vrffi>h : Sunt  etiam  aliqua  figna—»  /t’«/A/7e^r(ir/.i«  Dfi  ,vet  ef- 

pracftica  gratix  , qux  illam  prefentcm  fe&uirt  D;i gratuitum  en  inflitutione  di- 
fignificant  per  ufum  figni  applicatam  ; vina  effieaeiter fignifieant , ordinatum  a d 
nec  tamen  liint  facramenta:igitur,  dcc.  fulutem  homini:  viatorii.  Ita  Dodior 


Patet  antecedens  ex  verbis,quibus  ufus 
efl  Chriftus  D.  cbm  Lues.  7.  Magda- 
lenc  ait:  Remittuntur  tibi  peeeata  tua . 
Similiter  ciim  Joan.  10.  dixit  Apoftolis: 
Accipite  Spiritum  fanSum  , ijc.  Verba 
enim  illa  fignificabant  gratiam  prx* 
fentem , que  conferebatur  ex  vi  ligni- 
ficationis  verborum . 

Refpondeo  negando  antecedens  ; illa 
enim  verba,  non  fignificabant  gratiam 
pradllcc  , fed  tantbm  demonflrativi  ; 
maximi  ea  quibus  Chriftus  Magdale- 
nam  allocutus  eii  ; illa  enim  non  erant 
ligna  praiflica,  fed  demonfirativa  gra- 
tis per  pcsnitentiam,  dt  amorem  perfe- 
rum caufat«:Itaut  ad  ejus  gratis  pro- 
dudtionem  necelTarium  non  flierit  uti 
alio  medi6  extraordinarid,  qultm  fidei  , 
& peenitentiz  ; quod  indicant  verba— • 
fubfequentia : Dimiffa  funt  ei  peeeata 
multa  , quoniam  dilexit  multum  , &c.. 
UndeS.  Gregorius  homil.  if.in  Evan- 
gclia,  ait;  Amando  veritatem,  lavit  la- 
crpmis  macula:  crimini:  , iy  vox  verita- 
ti: impletur  dicitur  : dimifa  funt  el 

peeeata  multa,  quia  dilexitmult!4m,Scc. 
Ad  fecundum  dico  rcver4  quidem  , 
quando  ChriOus  Joan.  ao.  illa  verba 
protulit, concelTum  fuiffe  Apodolis  Spi- 
ritum fandium  ; nihilominus  verba  ifia 
non  fuilTe  facramentalia;nam  ad  ratio- 
nem facramenti  non  fuflicit , qu6d  fi- 
gnificet  gratiam  prarice,refperu  quo- 
Himdam  dumtaxat , & tranfitorii  : fed 
neceffum  eft  ut  iflud  fignificet  perma- 
nenter  refpedhi  totius  communitatis, dc 
focietatis , in  cujus  facram  confsdera- 
lionem  inftitutum  efl,de  cujus  ufus  fiat, 
per  determinatum  minidrum  in  ipfs— > 
Ibcietate . Quod  utique  przfatis  verbia 
non  convenit ; femel  enim  dumtaxat 
dida  futu  , idqiie  tantbm  k Chrifto  O. 
dc  direda  ad  folo«  ApoAolos . 


difi.  i.q.  a.  num.  6.  cujus  quidem  defi- 
nitionis veritas  apparebit  ex  fingnla- 
rum  illius  particularum  explicatione. 

/VtW  itaque  dicitury^^nr  , in  quo 
convenit  non  folbm  cum  facrificiis,  fed 
etiam  cum  aliis  omnibus  rebus  deter- 
minatis ad  aliud  fignificandum.  Secun- 
dd,  additur  fenfibilc  , hoc  e()  , in  mate- 
ria fenfibili  in^tutum  propter  rationea 
in  fecunda  conclulione  afllgnatat . Se- 
quitur ex  inflitutione  divina,c\xm  eni  m 
res , qus  ad  facramentum  ufurpantur  , 
non  fint  ligna  naturaKa,nec  naturalem 
habeant  connexionem  cum  gratia  « 
quam  fignifieant,  neceflum  ed  qu6d 
ad  id  ufurpentur  ab  eo , qui  potell  ad 
illorum  lignorum  pofitioneni  , dr  prs- 
fentiam  , gratiam  producere,  qualis  elC 
(olus  Deus  , aut  Deus  homo  Chriftus 
D.  Subditur  ; efficaciter  fignifieant , per 
quod  ii  vera  ratione  facramenti  arcen- 
tur non  folhm  facramentalia  , quales 
funt  c^remoni;  foerf,  nec-non,  de  aqua 
benedida , dcc.  fed  etiam  facramenta— • 
veteris  legis  , qus  gratiam  non  confe- 
rebant fulclpientibiis,!^  tanthm  figu- 
rabant. Additur  as/ (^cTsm  Dei  gra- 
tuitum, ut  nempe  facra  Euchariftia— • 
comprehendatur  fub  facramentis;  con- 
venit enim  Euchariftia  cum  reliquis  fa- 
cramentis in  eo  ^u6d  fit  lignum  rei  fa- 
cra , live  gratix  invilibilis  , prout  hxc 
fignificat  bonum  sliquod  nature  fu- 
peradditum  Inftitutum  ad  hominis  fa- 
lutem  , live  fandificationem  ; differt 
autem  !n  principali  fignificato,quia  c(- 
tera  facramenta  fignifieant  gratiam  ac- 
cidentalem animz  Inhzrentem;faoc  ve- 
r6  fignificat  gratiam  fubftantialem  , dc 
gratiarum  omnium  Authorem,dc  fon- 
tem . Infuper  extera  facramenta  con- 
fidunt in  uiu,£ucharidia  autem,  etiam< 

dum 


Digitized  by  Googie 


1 6 ^yp'  Prooemlalis  Art.L  ^laaJiJ. 


dum  acflualiter  non  fumkur,  confervat 
rationem  facramenti>  ut  docet  Conci- 
lium Trid.  fefl".  i j.  cap.  j.  his  verbis  ! 
Commune  hoc  quidem  eU /anUiJJhnoe  Eu~ 
ebarifiia^cum  eateris  faeramentit,Jym- 
bolum  effe  rei  faer  et, iS  invipbilit  grati  et 
formam  vif  bilem',  verum  illud  in  ea  ex- 
tellens , iyfngulare  reperitur  , qudd  re- 
liqua Jaeramenta  tuae  primum fanQ/fi- 
eandi  vim  habent , tim  quit  illit  utitur, 
ct  in  Euebarifia  ipfefanSitatis  Author 
ante  ufum  efi . 

Fateor  tamen  particulas  lilas^ra/ot- 
tui  e/feSui , (alvi  definitionis  bonitate 
omitti  poflfc ; nam  per  gratiam  poteft 
intelllgi  tum  accidentalis,  tum  fub- 
ftantialis  gratia:  licet  majoris  claritatis 
causa  Dodtor  fubtilis  utramque  gra- 
tiam difllnAi  expr«(rertt:qu!a  vocabu- 
lum 4 Theologis  uliirpari  folet 
ad  fignificandam  gratiam  accidenta- 
lem . 

- Tandem  dicitur  ordinari  ad  falutem 
hominis  viatoris  : facramenta  namque 
medecine  funt . Sicut  ergo  medicina.» 
mortuis  efl  inutilis,  fanis  ac  riti  valen- 
tibus fuperflua  , folls  agris  neceflaria  : 
Illa  pariter  nihil  prolunt  damnatis  , 
quibus  nulla  reiiat  Iperanda  falusjquip- 
fc  ciim  in  inferno  nulla  fit  futura  re- 
demptio : Beatis  efTent  fuperflua , nulla 
iiquidem  in  eis  efl  curanda , nec  perti- 
mefcenda  infirmitas  : fed  neceflaria.^ 
funt  omnibus  viatoribus,  quorum  nul- 
lus efl  mundus  H forde,  nullus  pariter , 
qui  ad  cternam  beatitudinem  dum  vi- 
vit , non  ordinetur . 

Diees.  Eucharilli»  facramentum  fuf- 
cipi , dc  Miflie  facrificium  celebrari  po- 
teli  pro  defundlls . Diftinguo  : Per  mo- 
dum fuffragii , concedo ; facramenti , 
nego:IIcet  enim  per  Miflie  facrificium, 
& Euchariflla  fufceptionem  poflit  via- 
tor compenfare  injuriam  Deo  k defun- 
dlo  dum  viveret  irrogatam  , ficque  pro 
eo  debitum  folvere  , 8ck  poenis  exime- 
re,nullus  tamen  eis  valet  aliqua  facra- 
menta miniflrare ; & fi  miniilrarentur 


anlmse  in  afTumpto  corpore  apparenda 
nihil  prodeflent,  quippe  cbm  fit  in  ter- 
mino , nec  capax  ullius  amplius  meri- 
torii operis , qualis  efl  focram  en  torum 
fufceptio , dicente  Domino : Ubi  ceci- 
derit arbor,  ibiroanebli.  Et  licet  non 
fint  in  termino  flatus ; funt  tamen  in 
termino  meriti , ac  demeriti  per  mor- 
tem; dicente  Domino:  Operamini  dum 
lucem(Idefl  vitam^  habetis, venit  enim 
nox , f mors 3 in  qua  nemo  potefl  ope- 
rari . 

Ifieer.IUud  non  potefl  definiri,  quod 
non  efl  unum  per  fe : at  facramentum 
non  efl  unum  per  fe,  fed  per  accidens  : 
igitur  nullatenus  efl  definibile . 

Diftinguo  majorem , Quod  non  efl 
unum  per  fe  ,nec  phyfice  , nec  meta- 
phyfid:  nec  logld , hoc  efl , quod  non 
oonflituiturex  materia  , dc  forma , nec 
ex  genere,  de  difTerentia,nec  aliquid  in 
fc  comple(3itur , quod  concipiatur  per 
modum  generis,  de  differentia;  conce- 
do; fecus,  nego.  Unde  ad  minorem  di- 
co , facramentum  equidem  non  efle..» 
unum  per  fe  phyficl,  aut  metaphylicl , 
fed  dumtaxat  logici ; nam  , ut  ait  Do- 
(flor  fuprii  laudatus  nam.  7.  Q^emad- 
modum  relatio  efl  definibilis  , licet  in- 
volvat fundamentum,dcterminum:fic, 
de  facramentum  definibile  efl,  licet  di- 
cat relationem  ligni  ad  fignificatum  : 
,,  Ita  enim  , inquit , efl  ille  conceptus 
,,  per  fe  unus  apud  intelledlum , fi- 
„ gnum  ad  placitum  eSicax  , ficut  efl 
„ conceptus  paternitatis  ; de  ficut  pa- 
„ ternitas  poflet  definiri  proprie  non..* 
„ obllante  non  unitate  per  fe  fubjedli, 
„ fi  paternitas  eflet  in  duobus  fubje- 
„ Ais,  de  illa  fubjeAa  ponerentur  in.., 
„ definitione  ut  additamenta;  ponere- 
„ tur  etiam  correlativura  paternitatis: 
,,  Ita  in  propofito  . 

,,  Vnde/hbdif.  Rcflringendo  ergo 
„ definitionem  ad  quid  proprii  dldlum 
„ extra  animam,  Ifla  definitio  non  ex- 
„ primitfu/d  facramenti : ergo  non^ 
,,  potefl  efle  definitio,e6  mod6,qud  efl 

ra-  . 


' De  SacrAn^torum . eJfmt'U , if 


ratio  entis  completi  extra  animam  ; 
led  eo  modo  quo  definitio  exprimit 
j,  unum  conceptum  per  fe  in  intelle- 
i,  dtu , fivc  ille  conceptus  flt  rei  extra , 
,,  (ive  rationis,  bene  poteA  definiri;  & 
>,  hoc  modo  tantbm  definiuntur  om- 
,,  nes  Intentiones  Logicales: non  enim 
fignant  quidditates  extra  animam  , 
„ fed  tantummodo  conceptus  in  ani- 
,,  ma  , fed  per  fe  unos.  Et  (ic  habere_> 
„ definitionem  fuSIcit  ad  icientiam 
proprii  diiflamjaliotjain  Logica  non 
„ efTet  fclentla . In  talibus  definltloni- 
„ bus  etiam  invenitur  genus,difTeren- 
,,  tia,  8c  proprium,  ed  modd,  qud  Lo- 
„ gicus  loquitur  de  genere,difFerentia, 
,,  & proprio : quia  invenitur  przdica- 
„ tum  in  quii,  & in  quaU  effentiale,Sc 
i,  in  qua/f  accidentale,  convertibile;& 
,,  fic  in  ratione  predidla  ponitur  fi- 
i,  gnurn  ut  genus:  ex  inflitutione ,8c  ef~ 
,,  ficax,  ut  differentia:  fen^bUe  ver6,ut 
„ fundamentum  relationis;^r4/ra  ve- 
„ r6  vel  effeBus  Deigratuitut  ut  corre- 
„ lativum  . 

Fatetur  ergo  Oo<flor,qu6d  facramen- 
tum  non  pollit  proprii  definiri  defini- 
tione reali  phyfica  , aut  metaphyfica  , 
qux  fupponat  unum  ens  per  fe  reate_« 
conflans  vel  materia.  St  furmi  vel  ge- 
nere, St  differentia  , hac' enim  ratione 
facranientum  non  eflunum  ; fed  dum- 
taxat definitione  Intentlonali  feu  Lo- 
gici , qux  fiat  per  aliquid  fe  habens  ad 
modum  generis  , dcdifferentlx  . 

Vel  aWter  dlBinguo  minarem  : Sacra- 
mentum non  efl  unum  per  fe,fi  fpeCle- 
tur  phyficc,  ratiene  naturalis  entitatis, 
& materialiter , concedo:  fi  moraliter , 
ut  Inflrumentum  artificiale  divinum  , 
& fupernaturale  medium  ad  homines 
fandlificandos  infHtutum  i Deo  , ne- 
go. Nam  etfi  conflet  pluribus  dlvifls,& 
diverfi  generis  materialiter  ; efl  tamen 
linum  per  fe  formallter  : quia  formam 
unam  habet,  puta  fignificationem  gra- 
tlx  fandllficantis:  ficiit  etfi  domus  con- 
fiet multis  entibus  diverfi  generis  , la- 
V Tom,X. 


pidibus  , ferro,  lignis,  materialiter;  efl 
tamen  unum  artefacflum  per  fe  ; quia 
formam  unam  habet , figuram  habUa- 
tioni  commodam : ut  etiam  familia  , 
Refpubllca  , Civitas  , & fimilla . 

Dicet  fecundd  : Quod  non  efl  reale  , 
non  definitur  proprie  ; facramentum_> 
ratione  formx  non  efl  reale  quid  ; ea 
quippe  forma  folbm  efl  fignificatlo  ex 
inditu to,quK  relatio  rationis  efl,  ut  do- 
cet Doiflor  locd  fupri  laudato  . ' 

Diilinguo  majorem  : Si  non  fit  reale 
fundamenullter , concedo  : fi  non  fit 
reale  formallter,  nego:civItas  enim  etfi 
formam  non  habeat  realem  , non  defi- 
nit effe  reale  quId,quod  definiri  poted; 
quia  fundamentum  e;us  ed  reale.  Idem 
dicas  de  facramento,cujus  relatio  figni 
ad  ftgnificatum  licet  non  fit  realls;quia 
ed  fignum  ex  indItuto,tamen  cbm  res, 
& verba,  ex  quibus  condat,  fint  realla, 
hac  ratione  poted  definiri . 

Dicet  rcrr/d,Quod  poted  definiri.di- 
cltur  reponi  in  aliqua  categoria  ; atqui 
nulla  poted  aflignarl  categoria , in  qua 
reponi  pollit  facramentum  : ergo  , &c. 

Refpondeo  dijlinguendo  majorem:S\  fit 
ens  per  fe,  nempe  fubdantla,  vel  aliud 
abfolutum:  concedo  : fi  fit  ens  per  ac- 
cidens, fubdidinguo:  ens  per  accidens  , 
quod  componitur  ex  fubjedlo  , & acci- 
dente,tranfeat;de  hoc  enim  controver- 
tunt  PhllofophI : ens  per  accidens  arti- 
ficlofum  , quod  conditultur  ex  diverfia 
entibus  , five  reallter  , five  Intentione 
tantbm  unitis,  nego.  Deinde,  concefs4 
minore  , neganda  effet  confequentia  , 
quia  facramentum  efl  ens  artificiufum, 
quod  condituitur  ex  pluribus  entibus 
intentione  tantum  unitis . 

Corollarium. 

EX  his  apparet  Inanes  elTe  , ac  om- 
nino rejiciendas  omnes  dcfiiiltio- 
nes,quash;reticl  tradere  folent,ac  pro- 
pugnare , maxime  Sacramentarii , Lu- 
therani , Anabaptide  , & Calvinidx  . 
■ - Sacramentarii  quorum  princeps  vi- 
detur Carolodadius  quidam  Vvltem- 
C ber-. 


Digitized  by  L.' 


I 


1 8 ProcemisJis  Art,  /. 


bergc  Archidiaconut , & quo  Luthertta 
lauream  dorfloralem  acceperat;qui  par- 
tes, & dodtrinam  Lutfaeri  inici6  qui- 
dem propugnavit , fed  impatienter  fe- 
rens (ibi  anteponi  Lutherum  , ab  eo 
prorfus  defecit , & nove  fetifc  parens 
dici  voluit,  nempe  Sacrarnentanorum. 
Is  autem  facramenta  nihil  aliud  e(T«_r 
vult , qu^m  (igna , & notas  Chridiansi 
profeflionis,  quibus  HJudcis,  & Paga- 
nis Jircernimur  ; ut  olim  toga  Roma^ 
nos  k Grateis  palliatis  difeernebat ; & 
jam  varia  ve(liun>  genera  non  foliim 
didiiiguunt  varias  nationes,  fed, & va- 
rios Civium,  ac  Religioforum  Ordines, 
ficut  teiTere  , dt  vexilla  milites  . 

Ferum  refelluntur,quia  ifte  fecunda- 
rius  eil ; non  ver6  primarius  facramen- 
turum  eflfedtus  ; unde  Scriptura  noo^ 
adignat  eum  Eucharidix  , Baptifmo  , 
aiterirvefacramentis  effectum  , utdi- 
flingiiant  Chrlftianos  , fed  qu6d  jufti- 
ficent,  mundent,falvent,dt  vitam  rter- 
nam,ac  immortalem  tr\h\iAnt,Seeundd, 
fi  facramenta  foliim  elTent  not*  diflin- 
^ionis  Chriflianorum  , ad  ea  fuifice- 
ret  hominum  inftitutio  , nec  opus  e(Tet 
Chridi  Pallionejfed  hUc  opus  fuit.  Ideo 
dicuntur  k Patribus  e perfolTo  Chridi 
latere  fub  fanguinis,  deaqua  figura_, 
produxifTe  . Unde  S.  Augudinus  tradi. 
Xi6  , in  Joannem  dgnanter  obfervat 
Evangelldam  Chridi  lateris  translixio- 
nem  non  abfque  myderiofic  cxpreflilTe: 
Vnus  militum  lancea  latut  ejut  aperuit ; 
nam  , inquit  S.  Augudinus  : vigilanti 
ver  id  ufut  ejl  Evangelifla  , ut  non  dice- 
ret, lutus  ejus percuffit,  aut  vulneravit , 
aut  quid  aliud  i fed  aperuit,  ut  illic  quo- 
dammodd  vit<e  efiium panderetur  , unde 
facramenta  Eeelefiee  manarunt,  fine  qui- 
ius  ad  vitam,  quie  vera  vita  cR,  non  in- 
tratur . Teriib  tandem  , (i  facramenta 
nihil  aliud  edent,  quam  ligna  , quibus 
ab  infidelibus  difeernimur  , fequeretur 
Symbolum  fidei  pofTe  dici  facramen- 
tum  ; fiquidem  per  ejufmodi  fidei  pro- 
felEonem  a Jiidseis  , & Paganis  diliia- 
guimur. 


Lutherani  cum  Luthero  llb.  it  capti- 
vitate Babylonica  c.  ultim.dicunt  qu6d 
Sacramentum  efi  divina  promijfio  exte- 
riori fignd  anneua;  vel,ut  ajuntin  Con- 
fefiione  Augudana  art.  tj.  Sacramenta 
dicuntur  figna  voluntatis  Dei  erga  not  ad 
enti t and am  in  /bfeipientiius fidtm  , ut 
credant  promiffioniius , qua  per  /aera- 
menta exbikentur . 

Ferum,  utraque  definitio  rejicitur  : 
Prima  quidem,quia  facramenta  fecan- 
diim  SS.  Patres  funt  figna  , & fymbola 
alicujusedeiSus  per  ejufmodi  figna_, 
collati;  & qui  facrameiitum  recipit, di- 
citur recipere  lignum  , non  ver6  pro- 
ntifliotiem  Oei : dc  fubtnde  facramenta 
non  funt  ipfe  Dei  promifliones,  aus  res 
ik  Deo  promifTx  , fed  potii'it  externa  fi- 
gna promiflionem  habent  gratic  an- 
nexam . 

Deinde . Si  in  ea  promidione  annexa 
ligno  externo  coridituenda  edet  ratio 
facramenti  , excluderentur  k ratione^ 
facramenti,  tum  Baptlfmus  , tum  Eu- 
charidia  ; nam  in  his  verbis  . Ego  te 
iaOti%p  , (Te.  nulla  habetur  graiir  pro- 
mifsio  , ficut  nec  in  his  verbis  , Hoc  efi 
corpus  meum . Secunda  pariter  refpui- 
tur;nam  fi  facramenta  fint  figna  ad  ex- 
citandam fidem  prxrequifita  in  fiifci- 
pientibus  , ut  credant  promifsionibus  , 
qux  per  facramenta  exhibentur  , fequi- 
tur  quod  frudra  baptizarentur  infan- 
tes , dc  amentes , quia  non  podunt  a- 
<5Ium  fidei  producere  ; attamen  Luthe- 
rani adverfus  Anabaptidasinfantiura_> 
baptifma  propugnant . 

Melandionis  etiam  definitio  refpui- 
tur,  qui  in  examine  eorum  , qux  au- 
diuntur ante  ritum  publicx  ordinatio- 
nis tit.de  facramentis , ait . Sacramen- 
tum in  novo  Tefiamento  , ut  Ecclefia  lo- 
quitur , efi  ritus  divinitus  injlitutus  ad- 
ditus promijfioni  Evangelio  tradita  , ut 
fit  tejiimonium  ,(T pignus  adbibita  , iT 
applicata  promifsionis  gratia ; Vel  ut 
brevius  definit  in  Apologis  Confefsio- 
nis  Augufianc , Sacrameatafmnt  ritta, 

qui 


'rai't:;ca  b 


■ Vt  Sacramentis  ejfentta.  19 


fui  Dei  manddtum  haient , tf  tfvihut 
4kUi$*  ejl  prtmifsiograti4i . Refellitur, 
iDauem , lute  definitio . Prini6 , quiii-* 
vult  Melan<9on,  De!  mandatum  ad  fa> 
c ramenta  neceflarium , haberi  in  Scri- 
pwia : illud  autem  eft  falfum , quia 
Clrcumcilio,  Baptifmu(,&  Eucharinia, 
quchcretici  vera  facramenta  admit> 
tunt , inftituta  fuerunt  longi  pritis  , 
qulim  feriptis  mandarentur . 

Deinde  , Si  facramentum  neceflariS 
deberet  efie  tefiimonium , dc  pignua 
«xhibiue.dc  applicata  promirtionis  gra* 
tic  , fequerecur  ejulmodi  tefiimonia 
Skpe  efle  raendaeia;nam  ad  Baptifrnum 
poflet  quis  fitffi  accedere , dc  Chrifii 
corpus  indigni  accipere  , in  quibus 
cafibut  non  poteft  dici  gratia  promif- 
fio  ipG  applicata . Infuper  docent  Lu- 
therani , hac  tefiimonia  dari  ad  con- 
firmandam , vel  excitandam  fidem  ; 
confiat  autem  , quod  etfi.  parvuli  fint 
capaces  facramentorum ; nondum  ta- 
men poflunt  uti  aliquibus  teflimoniis  , 
4it  eorum  fides  excitetur , vel  confir- 
metur . 

AnabaptiUa  contendunt  facramen- 
ta nihil  aliud  efle  , quim  allegoriat,/i- 
gna , iy  figurat  virtutum  , bonorum 

operum  , Cbrifiiante  vitte  , (y  inflituti 
/piritualit , Sic  bapeirmus  , inquiunt  , 
efi  tantiim  figura  fignificans  Cbrifiia- 
nos  debere  dura  , dc  adverfa  fufiinere 
pro  Chrifio  , quafi  merfio  Baptifmi  fi- 
gnificet  tantiim  mortem,  qua  peccato, 
Sc  mundo  mori  debemus  ; emerfio  au- 
tem ex  aqua  Refarreefiionem  , quia 
S.  Spiritus  ope  refurgere  debemus  ad 
novam  omnind  vitam  : Eucharifiia  au- 
tem nos  admoneat  foliim  concordia 
iuter  fideles  fervande  , juxta  illud  i. 
Cor.io.  Sumut  unum  corpus,  qui  de  uuo 
paae participamus . 

Refellitur  autem  hec  definitio  ; ifie 
enim  facramentorum  ufus  non  efi  pr;- 
pipuus,  nec  primarius,qui  potefl  ex  ho- 
minum infiitutione  procedere . 

Deinde,S\  facramenta  efient  tantiim 


figurc bonorum  operum  , armorum  , 
coafequens  eflict , quod  forent  dumta- 
xat figna  futurorum  , non  ver6  prete- 
ritnrum;&  pntfentium  : fed  hoc  talfuin 
efi , baptifmus  enim  eft  Agnum  prnte- 
riteChrifii  mortis  , fepulturc,  & Re- 
furredionis  , ut  legimus  ad  Rom.p.eft 
etiam  fignnin  prefentis  peccatorum 
ablutionis , juxta  illud  h6L  xa.  Bapti- 
\are  , \3  ablue  peeeata  tu»  . Pari  ratio- 
ne Eucharifiia , efi  fignum  rememora- 
tivum  Paflionis  Chrifii  , juxta  illud  i. 
Cor.it.  Hoc  facite  in  meam  commemo- 
rationem. Efi  etiam  fignum  demonfira- 
tivum  inhabitationis  fpiritualis  Chrifii 
in  nobis,  nam  ipfe  Joan.ait : man- 

ducat meam  carnem  , (T  bibst  meuns-» 
fanguinem , in  me  manet , (j*  ego  in  iUo. 

Tandem  Ca/viaaxltb^Infiitut.c.14. 
fetfi.i.  definit  faeramentum  duobus 
modis;  Prim6 quidem  latius lic:  Sa- 
cramesstum  efi fymbolum  externum,  quo 
benevolentue  erga  nos  fstee  promi jiones 
eonjiientiis  nofiris  Dominus  obfignat  ai 
fuftiuettdam  fidei  nofiree  imbeeiUitatemi 
iy  quo  not  vici ffim  pietatem  erga  Deum 
stoRram  tam  coram  eo,  iy  /ingelit,quim 
apud  homines  tefiamur  . Breviorem  au- 
tem definitionem  mox  fubjicit , chm-# 
ait  r Sacramentum  efi  divinee  in  nos  gra. 
ti*  tefiimonium  externo  figno  confirma- 
tum, eum  mutua  ssoffra  erga  ipfum  pie- 
tatis teflificatione . 

Verhm  refellitor  utraque  hec  defini- 
tio : Primb,  quia  inde  fequeretur,quAd 
Ecclefiae  minifier  neminem  baptizare 
poflet  abfque  periculo  profanationis 
Baptifmi : quia  nemo  potefi  adhibere.» 
figillum  promifsionum  Dei  , nili  cert6 
ei  confiet,  cui  faific  fint  ilis  promif- 
fiones  , quemadmodum  nullus  potefi 
juramento  aliquid  affirmare,  nifi  de  eo 
certus  fic ; /ed  Ecclefis  minari  non_> 
poflunt  efle  certi  , cuiuam  fadls  fint 
promifiiones  cterns  predefiinationis, 
quarum  (Igilium  Calvinus  ait  efle  fa- 
cramentum , nullus  enim  abfque  fpe- 
ciali  revelatione  potefi  elfy  certus  de., 
C a fija  , 


Digilizea  by  C 


20 


Vifp*  Prooermalts  Art.L  ^ce/i.IL 


fua  , vel  alterius  prxdeflinatione . 

Seeundd  , Calvinus  admittit  legiti- 
mum baptirmuin  in  Ecclelia  Romana  , 
in  qua  tamen  negat  ullos  elTe  prxdefti- 
natos.  In/uperxWcL  Calvini  afTertio  plu- 
ribus fallis  propofitionibus  innititur : 
Prira6  qu6d  per  gratiam  promiflam  in- 
telligatur  gratia  prtedeftinationis;  tum 
quia  falfum  e(i  gratiam  illam  prcdefli- 
nationis  in  Scripturis  cuiquam  promit- 
ti , cCim  nullus  fciat  utrum  amore , vel 
odio  dignus  fit ; tum  quia  fequeretur 
facrameutum  nunquam  recipi  quan- 
tiim  ad  gratiam , nifi  in  elediis  ; ciim 
tamen  certifsimum  fit  plures  juAos  ex- 
cidere a gratia  in  factamentis  recepta, 
& damnari . Deinde  falfum  efi  , qudd 
talis  gratia  pr^defiinationis  apprehen- 
datur jier  fidem : fequeretur  enim  par- 
vulos in  baptifmo  nunquam  judificari, 
ciim  habere  non  polTenc  fidem  , per 
quam  talem  promifsionem  gratia;  ap- 
prehendant. Denique  falfum  efl,quod 
iacramentorum  eftetftus  locum  ha- 
beant tantiim  in  Elediis , Certum  eft 
enim  , quod  etiam  reprobi  interdum_> 
per  receptionem  Sacramentorum  jufti- 
ficentur . 

Alias  fimilesHacteticorum  definitio- 
nes fuperfluum  judico  hic  referre  , & 
refellere  : quippe  ciim  ex  didlis  fuffi- 
'Cienter  pofsint  expugnari . 

Qjl  ABSTIO  SbCUNDA. 

Ah  , qua , qualU  fit  materi u Sacra- 
mentorum . 

Notandum  primd,  veteres  quofdam 
hareticos  extitific  nomine /’«»- 
liciano!,  qui  omnem  a factamentis  ma- 
teriam eliminabant,  affirmantes  eorum 
virtutem  dumtaxat  confidere  in  verbis 
Chridi  D.Hinc  dicebant  eos  baptizari, 
•qui  reciperent  Evangelium  , eo  qu6d 
Dominus  in  Evangeliodixerit:/^o^tm 
aqua  vina  : unde  apud  ipfos  fut  refert 
Euthymius  part.a.  Paflopliat,  Iit.  Ji.) 


qui  facerdotum  ordinem  obtinebanf, 
non  Sacerdot't , fed  Notarii  vocaban- 
tur . Ipfis  e diametro  opponuntur  qui- 
dam ex  recentiorihus  hereticis,  maxi- 
mi Lutherani,  & Cal  vinidx,  qui  ratio- 
nem omnem , aut  faltem  praecipuanu, 
iacramentorum  efficaciam  in  materia., 
reponendam  ede  exidimant . > 

Verhm  utrumque  vitiofum  hoc  ex- 
tremum declinantes  Catholici  DoClo- 
res  , affirmant  lacramenta  novx  legis 
revera  condare  rebus  ut  materia  , dc 
verbis  ut  form&  , fed  non  omnes  con- 
veniunt invicem , quid  per  res  , & ver- 
ba proprii  fit  intelligendum  . Aliqui 
enim  volunt  ida  in  rigore  fermonis,  dc 
juxta  proprietatem  vocum  accipi, itaut 
per  rem  intelligeretur  aliquid  materia- 
le , quod  tangi , dc  videri  poflet  ; Per 
verbum  autem  intelligeretur  id , quod 
exprimitur  per  organa  vocalia,  dc  au- 
ditu percipitur . Cujus  fententix  prs»- 
cipuusaflertor  videtur  Durandus  in  4. 
did.i.qu.j.  ubi  quamvis  concedat  om- 
nia facramenta  habere  aliquam  mate- 
riam ; negat  tamen  illa  omnia  habere 
resfenfibiles  pro  materia  , maximi  pes- 
nitentiam,  dc  matrimonium  . Alii  verd 
Theologi  cenfent  nomine  rerum  , in- 
telligendum ede  id  quod  magis  confu- 
si fignificat , fi  ve  illud  res  fit  proprie 
didla  , five  non;  nomine  autem  verbo- 
rum intelligendum  ede  id,  quod  magis 
didinrde  eamdem  gratiam  fignificat 
Cui  fententif  imprimis  addipulatur 
fubtilis  Dexdor  in  4.did.j.qu.i.Mum.;. 
„ ubi  cum  dixidet : Advertendum  eil, 
„ quod  proprie  loquendo  deforma  , 
„ prout  eft  altera  pars  compofiti,  for- 
„ ma  facramenti  efl  ipfa  relatio  figni  , 
„ qua  formaliter  efl  tale  facranien- 
,,  tuni  , de  materia  efl  totum  funda- 
„ mentum  ipfiusrclationis,//ar/wy«^- 
„ dit : Verumtamen  fi  in  fundamento 
„ iflo  fint  plura  , ex  quibus  aliquo  mo- 
„ do  fit  unum  facramentum,  qua:  non 
„ «qualiter  fe  habent , fed  alterutrum 
fit  quafi  prffvium,  dc  detenuinabile: 

al- 


, De  Sacramentofum  ejfenth  a i 


altehim  qu«fi  poAcrius  , & dctermi» 

,,  n*tid  pHBcedentis;>  Primum  poteA 
,,  dici  quafi  materia  , 'per  qaamdanu 
f,  fimilitudinemadmateriam,  & alce* 
t,  rum  forma  : maceri*  enim  cft  pr*- 
,,  cedere  fecundum  originem  , & de- 
„ terminari : foruix  autem  fequi  , 8c 
„ determinare  . Similiter  illud  ,quod 
principaliua,  & acf ualius  poteA  dici 
•,  forma  rcfpetftu  potentialioris : fimi- 
„ liter  quod  eAfpiritualius,  poceAdi- 
,,  ci  forma  refpetiu  ejus,  quod  eA  mi- 
,,  nus  fpiritualc.  Ita  Dotftor  . Ex  qui- 
bus (equitur  , quod  in  facramentisubl 
duo  occurrunt  eamdemrem  conjun- 
(Aim  fignilicantia  , illud  , quod  minus 
petfetfle  , minufque  diAincAe  fignlRcat, 
dicitur  Agrrificare  ut  res ; (i ve  intecini_i 
fit  res  fcnfibilis  , aut  vifibllis  proprii 
didla.  Ave  non;  quod  autem  perfetAiiis, 
dc  diAiiuAIiis  AguiAcat , dicitur  AgniA-r 
care  ut  verbum  , Ave  At  verbum  pro- 
prii didluui , Ave  non  . ■ 

Notandum  /renudi  , qu&d  etG  Deus 
potuerit  pro  libito  quaslibet  res  fciiAc 
biles,  imi  & fpirituales  pro  facramenti 
materia  deAgnare  , itaut  penes  homi- 
num libertatem  relinqueret  quodlibet 
volui  Ifent  Agnum  adhibere  ad  conci- 
liandam Abi  repromilTam  gratiam  per 
applicationem  alicujus  exterioris  Agni 
adeum  Ancm  alTumpti,  de  applicati  ; 
nihilominus  ex  fapiciiti  ordinationem 
decrevit  res  certas,  ac  determinatas  ad 
confetAionem,  de  adminiArationem  fa- 
cramenti ufurpari  . Unde  h*c  deter- 
minatio rerum  facraraentaliam  conci- 
pi poteA  fadfa  duobus  modis,  nimirum 
vel  confusi  , feu  miniis  diAiniAe  ; ita 
quod  determinatum  fuerit  auchoritate 
divina,  ut  aAumeretur  aliquod  Agnum 
in  genere  : nullum  autem  Agnum 
particulari  defignaretur  : Vel  magis 
dininSi  , A nempe  determinaretur  in 
particulari,  quod  talis,  vel  talis  res  af- 
(umeretur  ad  confeclionem  facramen- 
ti . Quud  utique  Aeri  poteA  duobus 
modis,  nempe.vel  fecundum  genus , 


putili  aqua  elllet  determinata  pro  ma- 
teria baptifmi , non  tamen  deAgnata-Lt 
fuiAetinAmafpeciesaquc,  put^  rofa- 
cca  , de  artiAcialis  , aut  naturalis , vel 
fecundiim  fpeciem  inRmam , put&  A 
pro  materia  baptifmi  deAgnata  At  non 
quidem  aqua  in  genere,  fed  aqua  na- 
turalis . "• 

Rurfits  materia  determinata  in  fpe* 
cie  ; conAderari  poteA  in  duplici  diffc'» 
rentia:  alia  enim  eA  pure  phyAca,  qua- 
lis eA  materia  facramentorum,qu*  ha- 
bent rem  aliquam  phyAcam  , & natu- 
ralem , ut  baptifmus  aquam  , conAr- 
matio  chrifma  ex  oleo  > dc  balfamo  > 
EuchariAia  panem  triticeum, & vinunt 
vitigineum  , Extrepia-UncAio  oleum  • 
Alia  ver6  funt  qu*  in  fua  materia  in- 
cludunt eiTentiaUcer  aliquid  morale.» 
dependens  ab  hominum  inAitutione  £ 
itaut  morale  illud  At  fundamentum,  dc 
ratio  i propter  quam  ejufmodi  materia 
fenAbilis,de  phyAca  alFumatur  odfa- 
eramentum  coiiAciendum . Quaritar 
ergo  utrum  materia  facramentoram.» 
novx  legis  ita  diAiniA^  At4  ChriAo  D. 
determinata  in  particulari  , ut  nemini 
liceat  illam  immutare,  quod  ut  perci- 
piatur diAiniAius . 

Notandam  tertid  , mutationem  in  fa- 
cramentorum  materia  dIAingui  polTe 
duplicem.unam  quidem  fubJUnti^tmt 
3e  e(Tentialem  , qualis  Aeret , A nempe 
loco' unius  rei  phyAcsa  ChrIAoD.de- 
Agnat*  in  materiam  facramenti , ali- 
quis aliam  materiam  genere,vel  (^tecle 
diAIndlam  alTumeret , nempe  A ex  eo 
qu6d  ChrIAus  D.  inAItuIt  haptifmiim  . 
per  modum  ablutionis  Aeri  in  aqua 
naturali ; hacoecaAone  aliquis  aflume- 
re  prafutneret  quemlibet  alium  liquo- 
rem , quidefervirc  poAet  ad  ablutio- 
nem, Acut  docebant  ollm  Aquarii,  qu! 
in  focramento  altaris  non  vinum  ; fed 
aquam  dumtaxat  adhibebant;quemad- 
modum  etiam  Beza  epiA.i.ad  Tlllluni 
contendit , qudd  deAciente  pane  , vel 
vino,  ad  celebrandam  comam  a(Tumi 


i 


Digitized  by  Googie 


IX 


Difi»  ProOPmialis  Art,L 


pofftquiJquIdincufli  communi,  & n- 
tiouc  tcmporit  lubet  rationem  pania  « 
& ainl . Item  fl  n»uei’ia  ufurpari  folit* 
iuclTet  «Iterata  ut  ex  communi  ufu, 
oc  modo  loquendi  non  cenferetur  am- 
plius eademt  nec  vocaretur  eodem  no- 
minci  putii  Ii  vinum  ita  acelcat,ut  non 
amplius  vinum , fed  acetum  cenfeatur, 
& appelletur . Secunda  verA  mutatio 
dicitur  aceidentalit , ouando  videlicet 
alTumitur  quidem  fubitantia  materie  a 
Chrillo  delignatc  , fed  non  fecundum 
eadem  accidentia , que  ex  ChrilH  for- 
ti intentione  haberet  illa  materia  , pu- 
ti fl  quit  aquam  naturalem  aflumeret 
quidem  ad  baptizandum  , non  tamen 
claram  , dc  limpidam  , ied  turbidam  , 
ac  cflBnofam . 

His  ita  premifsis , tria  veniunt  hic 
determinanda:  Primiim  , utrum  fis- 
cramenta  nove  legis  conflate  debeant 
tnaterii  , & formi  : Secandum  utrum 
facramentorum  materia  delignata  , ac 
determinata  fuerit  i Chriflo  D.in  fpe- 
cie  : Tertium , utrum  liceat  aliquando 
aliam  fubflantlalem  olTumere  mate- 
riam • quam  Chrillus  deflgnaverlt . 

CoHCLUSio  Prima. 

REvera  /atramenta  nova  legis  ean- 
flare  t ae  perfici  debent  materia, 
is  forma . H«c  ell  communis  apud  Ca- 
tholicos , & probatur  ex  decre- 

to unionis  in  Concilio  Florentino,  ubi 
habetur,  qu6d  facramenta  nove  legis 
tribus  perficiuntur , videlicet  rebus  tan- 
fuam  materia  , verbis  tanquam  forma  , 
is  Perfona  Miuiflri  conferentis facra- 
tsientum  cum  intentione  faciendi  id, quod 
facit  Ecclefia  , quorum  fi  defit  aliquid  , 
non  perficitur  f aeramentum  . 

Cujus  quidem  veritatis  «Ka  non  fub- 
e(l  ratio , quam  voluntas  Chridi  O.qtri 
ut  eft  omnium  gratiarum  fons , dc  ri- 
vulus , eas  ubertim  in  omnes  derivans, 
etiam  voluit  ut  gratia  illa  noviTella- 
tnenti  perfcdliflimis  fignis  omnibus  in- 
notefeeret : Perfedknra  autem  figna^ 
non  funt , quam  res  que  videntur , dc 


verba  que  audiuntur;  villis  enim  , de 
auditus  lenfus  funt  moximA  ad  intdli- 
gentiam , dt  notitiam  defervientet . 

Adde  quid  otSinn  congruo  Chrillua 
O. voluerit  nos  manu-duccre  «d  perci- 
piendas res  fpirituales  per  receptionem 
rerum  corporearum  , aliquam  urailitu- 
dinem  habentium  cum  ipfis  rebus  Ipi- 
ritualibut:  nam,  ut  preclari  docet  fan- 
dius Auguflinus  epilLiip.cap.ix. /py# 
anima  motus : quandiu  rebus  adhuc  ter- 
renis implicatur  tpigriits  inflammatur : 
f vere  feratur  ad  fimilitudines  corpora- 
les , (S  inde  feratur  ad  /^irituaJia , qua 
illis  fimilitstdinibtts  figurantur  , ip/b 
quafi  tranfitu  vegetatur , IS  tanquam  in 
facula  ignis  agitatus  accenditur , iS  ar- 
dentiore  dilekione  rapitur  ad  requiem  , 
is  quietem . 

Qu6d  mutem  res  vifibiles  habeant  ra- 
tionem materie  ; verba  autem  potilC- 
mbm  rationem  forrae  obtineant , faci- 
le probatur  ; Illud  enim  habet  ratio- 
nem materie  , quod  eft  determinabile ; 
Illud  ver6  rationem  forme  , quod  de- 
terminat:at  in  facramentis  res  vifibiles 
funt  determinabiles , dc  indifferentes 
ex  fe  ad  varias  fignificaciones:  per  ver- 
ba autem  determinantur  ad  eum  effe- 
<flum  , quem  (ignificare  debeat;  igitur, 
dcc.  Major  patet . Sicut  enim  lignum, 
lapides , dcc.  dicantur  materia  ex  qua 
Archicedus  , vel  quivis  alius  artifex 
domos,  flatuas , aut  alias  res  efficit; 
figura  ver6,  feii  partium  ordinatio ,qua 
conflItuuurarcefadum,ell  artis  forma; 
dc  ficut  in  Logicis  genus  dicitur  re- 
fpondere  materia,  differentia  ver6  for- 
mc  , quia  genus  efl  Indifferens  ad  plu- 
eet  differentias  , de  fpecies  : differentia 
vero  determinat  ipfum  ad  fpeciem : ita 
in lacramencis  rea,  que  affumuntur, 
indifferentes  funt  ad  varias  fignifica- 
tiones , dc  effc(Sus  ; nam  aqua  efl  in- 
differens; 'dc  indeterminata  ad  hume- 
dlandum,  dc  refrigerandum,dc  abluen- 
dum , oleum  ad  leniendum  dolorem , 
fanandum  vulnus  , fovendas,  dc  con- 

fir- 


Pe  Sacramentorum  efjentta ^ J 


firmandu  vires ; IncIiftinAi  etiam,  de 
confusi  tanciim  fi^nificant  varios  effe-  , 
ifiusj^ratix : decermi nantur  autem  per 
verba  ad  unum,  aut  alterum e£fe(fiuin 
gratia.  Nam  elementum  ante  verbum 
ell  indifferens,  ut  flt  facramentumti^r- 
c«iit  autem  verium  a<t  elementum , iy 
fit /aeramentum  , inquit  S.  Augulliaua 
traifi.So.1n  Joan.quare  facramentorum 
determinatio  prccipui  fit  k verbo  . 

Nam  ut  idem  S.  Au£fu(iiniit , expli* 
cans  illud  Joan.  yam  nos  mundi  eFlit , 
/id  non  omnes:  ait:  Qutenam  efi  tanta 
virtus  aqute  , ut  corpus  tangat , iy  eor 
aUuat , nifi  faciente  verbo  l 

Hinc  exterior  ablutio  corporis  feor- 
fim  i verbis  inchoati  tantum  , & re- 
moti fignificat  ablutionem  anima: per. 
ficitur  autem  k verbis  : Ego  te  baptiip, 
ut  eam  proximi,  & dillindii  fignificet: 
Ipfa  verb  verba  diflincfiius  , dc  ezpref- 
fi bs  ablutionem  anima  fignificant;non 
tamen  perleoli  , nifi  jungantur  ablu- 
tioni corporea ; quia  feorllm  ab  illa..« 
faifa  funt . Indivifibilis  enim  elf  perfe- 
«fia  , dc  completa  gratia  figiificatio  , 
refpeiftu  materia  , dc  forma  facrumen- 
ti ; quia  materia  feu  res  fenfibiles  ne- 
queunt ullum  gratia  gradum  proximi, 
dc  completi  fignificare  fine  verbo  : nec 
verbum  , feu  forma  fine  rebus  ipfis:  di- 
vifibiliseii  tamen  imperfefia  Ggnifica- 
tio  ratioue  fubjeifii ; quia  res  feorfiin  k 
verbo  gratiam  indifiincfli  fignificant , 
verbum  feorfim  k rebus  magis  di- 
lliniSi . 

Diees primo . Una  dc  eadem  res  non 
poteft  habere  plures  formas ; fed  figni- 
ficatio  gratia  propria  cuilibet  facra- 
mento  efl  forma  facramenti  ; cfienim 
habitus , feu  perfediio  conflituens  rem 
in  ratione  figni ; forma  enim  figni  efi 
fignificatio : igitur  facramenta  noiv_ 
conflant  verbis  tanquam  formis 

Refpondeo  , Sacramentum  fumi  duo- 
bus modis , nempe  nsaterlalicer  , vel 
formaliter;  materialiter  efl  aliquod  ens 
tncKale  conflans  sebus , dc  verbis : for- 


maliter ver6  efl  fignom  gratia  : quo 
prafuppofito , diflinguo  minorem : fi» 
gnificatio  efl  forma  facramenti  forma- 
liter fumpti , dc  ut  figaum  efl,concedo, 
materialiter  confiderati , n^o  , ut  fic 
enim  facramencum  conflat  materia.*' 
fonfibili , dc  verbis  tanquam  forma . 
Adde  qudd  , ut  docet  S.  Augufliaus 
lifa.a.de  dotflrina  Chrifli  cap.;. . 
inter  homines  ahtimteruat  prineipatunp 
fignificandi:  ac  proinde  quamquam  res, 
& verba  fi  mul  fignificent , tamen  po- 
tiflima  vis  fignificandi  tribuitur  verbis. 

Diees  fecundo : Materia  , de  .forma 
ia  eodem  compofito  fune  ejufilcm  ge- 
neris; fed  res  fenfibiles,  dc  verba  facra- 
menti non  funt  ejufdem  generis  * ut 
conflat : igitur  , &c. 

Diflinguo  maJorem:'M.ztes\a,&c  foraia 
funt  ejufdem  generis  in  compofito 
ph^fico  , de  naturali  concedo  : in  mo- 
rali , dc  artificiofo,  nego:  Ad  minorem 
dico  facramenta  effe  compofita  noa.» 
pbyfica  , fed  moralia , dc  artificlofis  • 

. Diees  tertii  i £uchariflia  poli  prola- 
ta confecrationis  verba  remanet  fa- 
cramentum : ergo  non  conflat  verbis* 
ut  forma . 

Diflinguo  eonfequens  : Si  fpeAecur 
in  faiilo  efic.feu  quoad  efle  permanens* 
concedo:  C in  fieri,  nego.  Differt  enim 
ab  aliis  facramentis  , quod  ea  fiiit  !n_« 
adlione  tranfeunte  folum  , dc  ufo  * uc 
baptifmus  in  ablutione  , nec  habeant 
effe  permanens : Eucfaariflia  verd  ha- 
beat effe  permanens  k fui  produtflioiie* 
feu  confecratione  , dc  4 fufcipiencium 
ufu  difliniflum . 

Dicet  quarti  : Sacramentum  psinl- 
tpntle  conflat  folis  verbis  . put^  vocali 
oonfefsioae , de  abfolutionis  forma:  er- 
go non  conflat  rebus  uc  materia  . 

Nego  anteeedens;Ipfn  quippe  peccata 
fignis  exterioribus  i fcenitente  decla- 
rata : contritio  de  peccatis  , nutu,  ver- 
ba , vel  alio  exteriori  figno  Sacerdott 
maoifeflata ; vocalis  eciani  cunflcfiio 
funt  res*Ceu  materia  iakcm  circa  quam 

ver- 


Digitized  by  Google 


Prooemiaiis  Art,L 


^rfatur «bfolutto,  prout  re»  opponitur 
verbo . Nam  ifta  minui  diftincte  (igni' 
licant  gratiam  peccati  remillivam  fa- 
rramento  poenitentia  propriam  : abfo> 
lutionis  verbum  exprefiifis  , oc  diftin» 
<3i_i>i ; hinc  dicitur  forma  pcenitentiie, 
licet  rion  fit  omnind  fimul  cum  re  fen- 
fibiji  ^ puta  contritione  poenitentis  , Sc 
Confeflione,  ut  cum  abfoIutiodHTertur> 
i)uia  poenitentia  facromentum  eft  com> 
pofitum  artificiale,  feu  morale  phy- 
ficum : unde  fatis  ^ fi  forma  fit  fimuI 
cum  materia  moraliter  , id  autem  oc- 
currit. Nam  etfi  confeilio  phyfice  de- 
fierit; quando  profertur  ablolutio,mo- 
raliter  manet,  de  adhuc  ell  prafens,fal- 
tem.in  memoria  Sacerdotis  , quia  que 
parfim  diftant , moraliter  non  difiare 
videntur . 

' Dices  fuintdMattimontum  contrhai 
potefifolistiutibus,  Sc  litteris,  abfque 
vocibus ; fergo  non  confiat  verbis  , ut 
forma . 

Diliinguo  eonfequcns : Verbis  forma- 
h‘ter,  Sc  proprie  fumptis,  concedo:  non 
confiat  verbis  analogicis  , & squiva- 
lenter  fumptis , nego  : quia  littera  , 
nutus  , & alia  cogitationum  , Sc  affie- 
«fiuum  animi  figna,quibus  fponfi  fuum 
iibi  mutu6  conienfum  fignificant,  funt 
verba  quadam : nam  ut  ait  S.Augufii- 
nus  a. de  doifirina  Chrifiiana  cap.f.Si- 
gna,  quibus  homines  fenfafha  cansMuni- 
eant,etfi pertineant  ai  oculorum  fenfum, 
aut  ad  alios  fenfus  verba  dicuntur,  & 
motus  membrorum  , quibus  hiflriones 
eum  oculis  quaji fabulantur  , i5  vexilla, 
draeonefque  militares  , qua  per  oculos 
voluntatem  Ducum  infinuant , nutus 
quibus pgnif  camus  afpicientium  oculis  , 
qua  volumus  ,funt  quafi  verba  quadam 
vifibilia  , quia  verba  , qua  pertinent  ad 
aures  , fignipeanii  principatum  inter 
homines  obtinuerunt , Sacramentum., 
matrimonii  tamen  non  perficitur  folis 
verbis  vocalibus.aut  analogicis,  quibus 
contrahentes  fuum  exprimunt  confen- 
fum.  Nam  de  eorum  corpora,  aefup- 


pofito  funt  res  fenfibites,  & materia  fa« 
cramenti ; im6  figna  confenfus  nuti- 
bus , litteris,  aut  vocibus  exprefia  dis- 
cuntur materia , prout  indicant  tradi- 
tionem corporum  , Se  fuppofitorum,ut 
imperfedla , de  veluti  fufpenfa  , ante- 
quam acceptetur , ut  autem  fignificant 
acceptationem  mutuam  Conjugum  , 
qua  traditionem  illam  perficit,de  com- 
plet , funt  matrimonii  forma . 

Dieesfextdi  Materia,  de  forma  de- 
bent efie  fimul  in  eis , qua  componun- 
tur ex  eis : fed  in  facramentis  nova  le- 
gis res,  de  verba  non  debent  necefiarid 
efie  fimul,  nam  in  facramento  baptifmi 
potefi  interdum  fieri  ablutio  priuf- 
quam  proferantur  verba  . ' 

Diflinguo  majorem  : Debent  efTe  fi- 
mul, Vel  fimultate  phyfica,  vel  morali, 
concedo : phyfica  femper,  nego  ;'Sipii-’ 
liter  difiinguo  minorem  : in  lacramen- 
tis  nova  legis  res,  de  verba  non  debent 
necefiariO  efie  fimul  fimultate  phyfica, 
concedo : morali , nego  : Porrd  hac 
moralis  fimultas  fuflicit  ad  validitatem 
facramenti  , qnemadmhdum  contingit 
in  pluribus  aliis  rebus  fucceflivis,  de  ar- 
tificialibus ; propofitio  enim  componi- 
tur ex  fubjeiffo,  & prxdicatu,tanquarn 
ex  materia  , de  forma  , qua  tamen  non 
funt  fimul,  ita  ut  eodem  temporis  mo- 
mento proferantur  , fcd  quia  immedia- 
ti poft  fubjedlum  fequitur  pradicatum 
in  propofitionc  . 

Conclusio  Secunda. 

COnveniens  fuit , utfacTamenta  no- 
va legis  haberent  res  diftinQ}  de- 
terminatas : non  fuit  tamen  necefse  , ut 
in  fingulis  facramentis  res  determina- 
rentur d Cbriflo  Domino  in  fpecie  infi- 
ma Hac  conclufio  duabus  partibus 
confiat;  quarum  probatur  prima. Sa- 
cramentum efi  fignum  fenfibile  , ab 
hominibus  alTumptum  ut  certO  fignifi- 
cetur  , de  producatur  gratia  : at  nulla 
creatura  potefi  certi  fignificare  gra- 
tiam produdtam  nifi  ex  infiitutione,  dc 
determinatione  divina;  igitur  coa- 

gruunt 


De  Sacramentorum  ejfential  2% 


gruum  Tuit , ut  res  illc  ; quz  in  ftcra> 
mentis  inferviunt , elTent  k Deo  deter- 
minatx . 

Confirmatur  , quia  in  facramentit 
novK  legis  duo  pofsunt  confiderari , 
nimirani  cultus  divinus,  denodra  fan- 
idificatio  ; quorum  primum  pertinet 
ad  hominem  per  comparationem  ad 
Deum;feciindum  ver6  fpedlat  adDeum 
per  ordinem  ad  homines  : Licit  autem 
homines  potuiflent  determinare  ma' 
terias  facramentorum ; quatenus  funt 
res  determinata  ad  cultum  divinum  , 
quia  cultus  Dei  ed  in  hominis  poteda* 
te ; non  tamen  id  pradare  potuerunt ; 
fluatenus  facramenta  ordinantur  ad 
Mn<di(icationem;ricut  enim  folus  Deus 
fanAidcare  poted , ita  ad  Deum  folum 
pertinet  determinare  res  , quibus  ho- 
mo poflii  fandiificari . 

Secunda  a<rrr  etiam  patet;  facramen- 
ta enim  lunt  in  duplici  differentia > 
nam  aliqua  condant  rebus  phyficis  , 
alia  ver6  rebus  moralibus , pendentque 
ex  aedibus  humanis,  & liberi  ab  homi- 
nibus elicitis  , puti  matrimonium  , 
quod  ex  mutuo  contrahentium  con- 
lenfu  rondare  ,ac  conffei  debet.  Porrb 
qua  ex  phyficis  rebus  fiunt,  habent  res 
& Chrido  Domino  determinatas,  fal- 
tem  Infpeeie  communi,  & aliqua  in 
fpecie  infima,  qua  ver6  conficiuntur  ex 
aedibus  humanis , & fpeedant  ad  mo- 
res, verlfimlle  ed,  qu6d  Deus  voluerit, 
ut  eorum  materia  determinatio  etiam 
ab  hominum  inditutionc  penderet. 

Dices ; Materia  quacumque  deter- 
minari poted  fufficienter  per  verba : 
igitur  non  opus  fuit , ut  illa  defignare- 
tur  k Chrido . Patet  antecedens  ; quia 
folis  verbis  exprefsi  declarari,  & fignU 
ficari  poted  effeedus  lacramenti,  perin- 
de enim  ed  ad  fignificandum  aliquem 
teverk  mundari  a peccatis  per  baptif- 
mum  , quod  adhibeatur  it  baptizante 
aqua,  aut  quivis  alius  liquor,  duqiuio- 
. d6  liquorem  infundendo  verbaad  ba- 
ptifmura  requifita  proferat  - : 

Tom.Xt 


Nego  antecedens : Quidiquam  ^enim, 
ut  fupra  diximus , potilfima  ftgnifican- 
di  vis  infit  verbis  j nihilominus  conve- 
niens ed  : ut  materia  habeat  aliquam.* 
analogiam , & fimilitudinem  cum  effe- 
<du  ad  quem  fignificandum,&  efiiciea- 
dum  facramentum  afTumitur.  Nam, 
inquit  S.Augudinus  epidola  iip.c.ii. 
Adipfum  ignem  amoris  nutriendum,  & 
inflammandum  quodammodo  , quo  taa- 
quam  pondere  furfum  , vcl  introrfum^ 
feramur  ad  requiem  , hae  omnia  perti- 
nent , f «<e  inpnuantur  nobis  figurati  , 
plus  enim  movent, iy  accendunt  amorem, 
quam  fi  nuda  , iyfine  ullis  faeramento, 
rum  fimilitudinibus  ponerentur  . Cujut 
rei  cttufam  difiscile  efl  dicere  \fed  tamen 
ita  fc  habet , iy  aliquid  per  allegoricam 
fignificationem  infinuatum  plus  movet , 
plus  deleBat , plus  honoratur , quam  fi 
verbis  propriis  diceretur  aperti  fi  mi , 
Dices ; Agens  fapientiffimum  notu* 
debet  quidquam  indituere  abfque  ra- 
tione : at  nulla  occurrit  legitima  ra- 
tio , ob  quam  Deus  in  quibufdam  fa- 
cramentis  res  determinaverit  infpeeie 
infima,  potius  quam  in  aliis:igltur,&c. 

Difiinguo  majorem  : Non  poted  ali- 
quid facere  abfque  ratione,  qua  fit  fibi 
nota  , concedo ; qua  nobis  lemper  in- 
notefeat , nego : nam  ut  dicit  S.Augu- 
ftinusepid.j.  quaed  ad  Volufianum  r 
Deum  aliquid pofie  ; quod  nos  fateamur 
inveiligare  non  pofie : in  talibus  rebus 
tota  ratio  faSi  e fi  potentia  facientis . 

Vel  negari  poteH  minor : Nam  , ut 
mox  diximus,  facramenta,  qua  pen- 
dent ex  moralibus,  8c  liberis  hominum 
aeSibus  , voluit  Deus , ut  potius  ab  ip- 
fis  hominibus , quam  ii  feipfo  eorum.* 
materia  defignaretur . 

C oNCLu s IO  Tertia. 

MVtatio  efientialis  rerum  determi- 
natarum invalidum  reddit  fa- 
cramentum , non  verd  mutatio  acciden- 
talis : illud  tamen  aliquando  efficit  illi- 
citum . Hac  conclufio  tres  habet  par- 
-.tes ; quarum  prima . 

D /\'0- 


Di''ji:u:i.'a  l'y  Googlc 


iS  Dtjp,  Proogtnialis 


Probatwt , Non  poteft  validum  efle 
ftcramentum  > nifi  res  proiit  eft  a Deo 
dercrminata  adhibeatur,  quippe cbm 
virtus  omnis  farramentorum  , (ive  in 
fignificando,  five  in  operando  pendeat 
ab  inftitutione  Dei,  atqui  <i  mutatio  fit 
cfientialii.non  adhibebitur  eadem  res, 
que  eft  ordinata  k Deo;igitur  quemad* 
modum  mutati  hominis  materii  defi- 
nit e(Te  homo,  ita  fi  quis  in  baptizando 
v.g.  adhiberet  aquam  non  naturalem ; 
fed  rofaceam  , irritus  foret  baptifmus . 
Qi^od  utique  fiifiiis  patebit , & confir- 
mobitur  efficacius  attendo  de  immuta- 
bilitate cujufvis  facramenti  in  parti- 
cuiari . 

Setuni»  part  etiam  efi  evldens,nem- 
pe  qu6d  mutatio  accidentalis  non  red- 
dat invalidum  facramentum  : tunc 
enim  valet  facramentum  , quando  per- 
ficitur rebus  i Deo  infiimtis  : at  licet 
mutatio  Hat  accidentalis, tamen  rema- 
nent res  4 Deo  infiitutas,ficut  per  mor- 
bum mutato  hominis  calore,  nihilomi- 
nus cenfetur  permanere  idem  homo : 
igitur,  dtc. 

Tertia  denique  part  iMiti  colligitur 
ex  praxi  Ecclefin ; unufquifque  enim_i 
Ecclefin  minifter  tenetur  fe  gerere  jux- 
ta praxim;  deufum  communem  rece- 
ptum in  ficclefia ; atqui  mutatio  acci- 
dentalis aliquando  fit  contra  praxim  , 
& ufum  communem  receptum  In  £c- 
clefia : v.  g.  quia  facerdotes  Ecclefic 
Latinxconfecrare  folent  in  azimis , il- 
liciti quis  eorum  confecraret  in  fer- 
mentato ; unde  capite  Litteras  de  con- 
fecratione  Miflarum  , Honorius  fum- 
mutPontifex  mandat  Orixienfi  Epiico- 
po  , ut  officio , dc  beneficio  in  perpe- 
tuum privet  Sacerdotem , qui  in  fer- 
mentato pane  celebrare  prciumprerat. 

D\%\alijuandoi  fieri  enim  potefiut 
mutatio  accidentalis  interdum  non  fit 
illicIta,quando  videlicet  non  fit  in  con- 
temptum, nec  ut  introducatur  ufus  op- 
pofitus  communi  Ecciefie  praxi : unde 
non  illiciti  qui;  baptizaret , fi  rigente 


hyemit  frigore  adhiberet  aquam  cali- 
dam , quod  fieri  non  aflblet . 

_ Dieet primo : Ecclefia  de  faAo  muta- 
vit materiam  facramenti  matrimonii  in 
Concilio  Tridentino  felT.a4.  cap.io.  de 
Reformatione . Nam  ante  Concilii  de- 
cretum, confenfus  viri,  ac  mulieris  ver- 
bis, aut  nutibus  fenfiblliter  exprefius  , 
five  interim  publici,  five  occulti  fieret, 
erat  materia  fufficiens  , & proxima  la- 
cramentl : Concilium  ver6  (latuit  qudd 
qui  aliter  quam  preefente  parocho  , feu 
Ordinarii  licentia  , ly  duohut , vel  tri- 
iuiteUihus  matrimonium  contrahere^ 
attentabunt  i eos  fanBa  Synodus  ad  fic 
contrahendum  omnino  inhabiles  reddit  , 
iy  bujufmodi  contraQus  irritos,iy  nullos 
ejfe  decernit , prout  eos  preefenti  decreto 
irritos/aeit,  iy  annullar.  Igitur  fieri  po- 
tefi  mutatio  efTentlalis  materie  facra- 
menti abfque  eo  ^6d  illud  cenfeatur 
invalidum . 

Refpondeo  difiinmendo  majorem ; 
Mutavit  materiam  lecundiim  Illius  fub- 
(lantlam , ita  ut  loco  materie  defigna- 
tc  k Chrifto  aliam  omnino  (pecie  di- 
ilindlam  fubftituerit , nego : mutavit 
eam  fecundiim  aliquas  illius  circum- 
(lantias,  concedo;  Sc  fimiliter  difiindia 
minore,  nego  confequentiam  . Certunt 
enim  efi , qu6d  ciim  matrimonium  fit 
rontradlus  aliquis,  & clvilis,qui  fit  me- 
diante confenfu  utrlufque  conjugis  ; 
dum  Chrifius  confecravit  contraaum 
ifium,  illum  fublimando  ad  facramenti 
dignitatem  , non  aliam  determinavit 
hujus  contradlfis  materiam,  quim  mu- 
tuum illum  conjugum  confenfiim:  non 
determinando  qudd  exprimeretur  hoc, 
aut  ilio  modo ; nec  etiam  auferendo  4 
republica  potellatem  , quam  habebat 
fuper  hujufmodi  contradlum,fed  relin- 
quendo in  ejus  dlfpofitione , ut  pro  di- 
verfitate  temporum  , & clrcumfiantia- 
rum  poiTet  illi  addere  certas  conditio- 
nes , fine  quibus  eiTet  nullus  , dc  confe- 
quenter  non  efiet  facramenti  materia. 
Vnde  quando  ftatuit  prnfatum  decre- 
tum. 


Ve  Sacramentorum  ejfentia . 


tum , aon  mutsvit  materiam  matrimo* 
nii , ut  erat  ik  Chrifto  determinau  , fe- 
cundum fub(lantiam;quia  femper  con- 
ienfus  legitimus  eft  materia  matrimo* 
nll:£cd  mutavit  dumtaxat  materialiter, 
Sc  accidentallter  •,  efficiendo  fclllcet,  ut 
confenfus  clam  expreiTus,non  eflet  am- 
plius ad  contrahendum  legltimus.quia 
ita  poftulabat  ratio  temporis  propter 
varia  inconvenientia,  qua  ex  clandeAI- 
nis  matrimoniis  emergebant . 

Ditet  fecundo  \ In  narcentis  Ecclelis: 
primordiis  facramentum  Ordinis  , ma- 
xime facerdotii , confer^atur  dumta- 
xat per  manuum  impofitlonem  t&quam 
per  legitimam  materium;  quod  etiam 
nunc  in  ufu  e<l  apud  Gracos  non  foliim 
Ichlfmaticos  , fed  etiam  Catholicos  , de 
Romane  communionis  : fed  £cclefia_> 
Latina  eumdem  Ordinem  confert  per 
traditionem  panis  in  patena , dt  vini  in 
calice  , in  quibus  cenfet  confiifere  ma- 
teriam hujus  facramenti  : igitur  liciti 
fieri  poteft  mutatio  materie  eflentialis 
facramenti . 

Refpondeo  hanc  difficultatem  in  di- 
fputatlone  de  Sacramento  Ordinis,  fu- 
ltus efle  difeutiendam  : Interim  brevi- 
ter refpondeo  prim6,  vel  quod  Chriftus 
Dominus  non  dctermiiuiverit  in  indi- 
viduo materiam,de  formam  facramenti 
Ordinis,  fed  foliim  voluifle,quod  con- 
ferretur Ordo  per  aliquod  fignum  fenii- 
bile  declarativum,ac  fignificativum  po- 
teftatis  , que  traditur,  dc  per  verba  hoc 
ipfum  exprimentia,  quodeumque  tan- 
dem illud  lignum  foret;  cujus  determi- 
nationem penes  Ecclelie  potellatem  re- 
liquit. Ita  docet  RuardusTapper  arti- 
culo i7.contra  Lutherum,dc  Petrus  So- 
to  in  Inllitutione  Sacerdotum  , de  Sa- 
cramento Ordinis  fedllone  quarta . 

Vel  dico  fecundo,  cum  Eftio  in  4.  diii. 
a4<qu6d  cum  in  ordinatione  non  (it  ne- 
celTarius  contadlus  phyficus  materie  , 
fed  fufficiat  moralis  , id  eft  , illius  exhi- 
bItio,veI  oftenfio  dum  traditur  poteftas 
*onlecrandi , inde  fit  qu6d  eadem  ma- 


»7 

teria  Latino , 6c  Greco  Sacerdoti  in  fu- 
fceptione  Ordinis  tradatur  ; cum  hoc 
tamen  diferimine  ,qu6d  Grecus  Sacer- 
dos initiandus  tangat  dumtaxat  illam 
materiam  moralirer , de  mediate  , dum 
videlicet  tangit  altare , Latinus  ver6  il- 
lam tangat  phvfice,&  immediate.Qu6d 
vcr6  Presbyteri  Grcci  dum  initiantur 
tangant  alcare,probatur  ex  Euchologio 
,,  Greco,  ubi  dicitur:  Quj  ver6  ordina- 
,,  tus  fuerit  , incumbens  facre  are  , 
utrumque  genu  fletftit , Diacono  ve- 
,,  r6  elata  voce  dicente : Attendamus: 
,,  ftatim  Pontifex  impofita  manu  una 
,,  cum  pallio,  clarik  voce  cnmiciat:  Di- 
„ vina  gratia  , que  femper  infirma  cu- 
,,  rat,dc  que  defunt,fuppIet,proraovet 
„ N.  venerabilem  Diaconum  in  Pre- 
„ sbyterum,  3cc.  quibus  verbis  fignili- 
,,  cat  qu6d  dum  manus  Sacerdoti  ini- 
„ tiando  a Pontifice  imponitur,  Sacer- 
,,  dos  ille  altare  tangit. 

Q_U  AESTIO  Tektia. 

VtrUm  , (3*  qua  verha  requirantur  itu» 
Saer amenti 1 1 

TRsa  maxime  hic  occurrunt  ftatu- 
enda . Primum  , utrum  verba_t 
determinata  ita  requirantur  neceflarib 
in  confctftione  Sacramentorum,  ut  fal- 
vo  facramentoalia  fubjici  non  poffint 
ad  facramenti  valorem  . 3.  Quenam_< 
verborum  mutatio  facramentum  irri- 
tum efficeret . j.  Denique  , qualia  llnt 
ifta  verba , an  concionatoria , aut  pro- 
mifibria , aut  confecratoria . 

Notandum  primo , duplicem  concipi 
pofte  determinationem  in  verbis  ; alia 
enim  poteft  elTe  materialis  , de  fecun- 
dum foiium  vocis  , ut  fi  in  confediione 
facramentorum  alTumenda  eflent  ver- 
ba Hebraica  aut  Latina  , nec  polTcnt 
adhiberi  Gallica  , quanquara  eumdem 
fenfum  haberent . Alia  formalis  , qu«e 
fit  fecundum  ftgnificationem  verbo- 
rum , quocumque  tamdem  idiomate.» 
proferantur  . 

D a Porr6 


Digitized  by  Google 


28 


Di/p,  Procem! alis  ArtJ,§lmJ}.lll, 


Porr6  in  verbis  triplex  fignilicatio 
poted  attendi:  Prima  efl,qns  repetitur 
ex  proprietate  verborum  , quando  fci- 
licet  illa  adhibentur  lignilicandis  rebus 
propter  cjuas  funt  inflituta,  ficut  nomi- 
ne luperioris  lignilicatur  ille , qui  ctrte- 
xis  prateft:  Seeand:t  e(l,quc  repetitur  ex 
vfu  communi,quando  nempe  ufurpan- 
tur  ad  aliud  fignificandum  , quikm  id, 
ad  quod  ex  primaria  inftitutione  impo- 
fita  fuerant,ficut  nomine  tyranni  nunc 
fignificatur  princeps  iniquus , cum  ta- 
men primithseflet  nomen  honeftum : 
Tertia  denique-ea  eft,  qusc  repetitur  ex 
accommodatione  ufus  communis,  cum 
verba,quc  non  fignificabant  aliquid  ex 
prima  lua  inllitutione  , pollea  ex  rece- 
pti  usus  confuetudine  ufurpantur,  ut  Ii 
quis  in  baptizando  Rege  uteretur  his 
verbis:  Ego  baptiip  verram  Maje(latem, 
&c.  Nam  ex  accommodatione  ustis,  re- 
gia perfona  fufiicienter  intelligeretur  , 
r.omine  Majellatis . 

Kotandiim  fecundo , mutationem  ver- 
borum in  facramentis  dillingui  pulTe.» 
duplicem,licut,  & rerum:  alia  enim  eft 
fubftantialis.quando  videlicet  ufurpan- 
tur  verba  oppofitum  omnino'  fignili- 
'Cantia  ejus  , quod  Chriftus  D.  in  facra- 
mentorum  inllitutione  intendit , ut  fi 
quis  aliquem  baptizando  ufurparet  alia 
nomina  , quam  ea , qu«e  fignificant  tres 
divinas  perfonas:  alia  ver6  eft  acciden- 
talis,quando  nimirum  verba  aliter  pro- 
feruntur , qukm  proferri  debent  fecun- 
dCim  £cclefi«  confuetudinem . Porr6 
hac  utraque  mutatio  contingere  poteft 
variis  modisjmaxime  ver6  octofequen- 
tibus  . /V;me  quidem  per  mutationem 
idiomatis  unius  lingua  in  aliam  , v.  g. 
Graea  in  Latinam  , aut  Latina  in  Gra- 
eam . Secundo  , per  mutationem  unius 
vocis  loco  alterius  , puti  fi  loco  verbi 
iaptitp  dicatur  abluo,  Tertio,per  tranf- 
pofitionem  unius  vocis , vel  plurium  : 
v.g.  fi  dicitur  : Iu  nomine  Patrit  te  ego 
baptiip,  $Iuarto,  per  interpolationem, 
^ve  interruptionem  vocum  , five  quie- 


Icendo  per  aliquod  tempus  abfque  alio- 
rum verborum  /brms  prolatione  , five 
interim  aliquid  aliud  proferat,five  non, 
ut  fi  quis  poft  hac  verba  Ego  te  bapti\Ot 
quiefeat  per  aliquod  tempus , deinde.* 
adjiciat  alia  verba,/»  nomine  Patris,Scc 
Quinto  , per  mutationem  verborum  in 
Scripturam  , ut  fi  quis  baptizando  non 
proferret  verba  £vangelica,  fed  aquam 
infundendo  eas  feriberet . Seuto  , per 
additionem  unius  vocis  , vel  plurium., 
v.g.  fi  quis  baptizando  , tribus  divinis 
perfonis  adderet  nomen  B.  Virginis  . 
Septimo,  per  detradiionem  alicujus  vo- 
cis , vel  plurium  , ut  fi  quis  baptizando 
omitteret.  Ego  te . OSJavo  denique  per 
corruptionem  vocis  , vel  plurium  , ut  fi 
quis  ob  defedlum  lingua  Latina  bapti- 
zando diceret:  Ego  te  baptiip  in  nomine 
Patria , Filta  . 

Notandum  tertio  , triplex  verbum  in 
facramentis  diftingui  poire,fcilicet  pro- 
milTorium  , concionale , dc  confccrato- 
rium ; Promiforium  dicitur  , quod  ex- 
primlt,dc  declarat  promifiionem  gratia 
divina  : Concionale  ver6,  per  quod  tum 
qui  facramentum  fufcipit,tum  qui  pra- 
fentes  adfunt , edocentur,  & inftruun- 
tur  de  promillione  gratia  divina  : Cov 
fecratoriuni  tandem  , quo  materia  fa- 
cramenti  benedicitur  , dc  iandio  ritu 
confecratur . Affirmat  Calvinus  lib.j. 
inftitutionum  cap.14.  $.4.  verbum  fa- 
cramentale  non  efie  confccratorium  : 
Verba  , inquit , intelligere  debemus, non 
quod  five  fenfu  ,iyfide  infufurratum  fo- 
16  Urepitu  veluti  magica  incantatione-> 
eois/ecrandi  elementi  vim  habeat  ',  jei 
quod pradieatum  intelligere  nos  facit, 
quid  vifibsle fignumfibi  velit.  Unde  ibi- 
dem fubdit:  Concludimus  verbum  facra- 
mentale  ejfe  promiffionem,  qua  dara  vo- 
te d minifiro  pradicata,  plebem  eo  manu 
ducit , quofignum  tendit , ac  nos  dirigit, 
Qmbus  verbis  fignificat  verbum  facra- 
mentale  efie  quidem  promifibrium  , Sc 
concionale  , non  ver6  coiifecratorium. 
Ipfi  fubfcribunt  plurimi  Lutherani  .ma- 
xime 


De  Sacramentorum  ejfentia . 


xlmi  Keranitius  in  examine  fecundae 
partis  decretorum  Concilii  Tridentini : 
quanquam,  ut  ibidem  obfervat,  Luthe* 
Tanl  hac  in  parte  tres  in  fententlas 
fcindantur, maxime  circa  confectionem 
EucharUlic ; aliqui  enim  concionenuj 
tantum.feu  inftrudtionem  prxmlttunt, 
verba  autem  confecratorla  non  profe- 
ferunt:iVb*}0»///  autem  verbainflicutio- 
nls  proferunt, at  non  ad  confecrandum, 
fed  per  modum  hlfloria;  , ut  afiantes 
doceant : Quidam  denique  verba  InftU 
tutiuiiis  proferunt,  & quidem  animci 
confecrandl.quam  fententlam  ut  fuam 
commendat  ipfe  Kemnitius.  yetui,\n~ 
quit,  EcclejJa  , licit  aliis  etiam  exhorta- 
tionibusyij precationibus  in  adminifira- 
tione  Eucbarijlite  stfa fit ; fimpliciter  ta- 
men  redi  /enfit  per  firmonem  Cbri- 

fii,  hoe  ed , nerbis  inilitutionis  divina  , 
fieri  benedidionem , fieu  con/eerationem 
Eucbarifiia . 

Conclusio  Prima. 

SAcrambnta  nova  legis  perficiuntur 
verbis  proprii  , vel  improprii  /um- 
ptis  , e ifque determinati sXiosc  conclufio 
duabus  potiffimiim  partibus  conftat , 
quarum  probatur  prima  , idque  prim6 
ex  Scriptura  facra , qua  exprefse  (igni* 
ficat  verba  requiri  in  tribus  facrameh* 
tis  , nempe  Baptifmo  , Euchariftia  , & 
Extrema-Unctione  . In  Baptifmo  qui* 
dem  : nam  Matthzi  i8.  Chriftus  dele- 
gans Apotolos  in  orbem  terrarum,  ait: 
Ite,  docete  omnes  Gentes,  baptizantes  eos 
in  nomine  Patris , iyc.  Hinc  ApoBoIus 
ad  Ephef.  Cbridus , inquit , dilexit 
Ecclefiam,iy  tradidit  jemetipjum pro  il- 
la, ut  eam  fandificaret,  mundans  eam  la- 
vacro aqua  in  verbo  vita . Hoc  eft  , in 
verbo  facramentali , ut  interpretatur 
S.Auguft.Idcm  conftat  de  Euchariftia ; 
nam  Matth.  ad.Marci  14.LUCK  ai.&  i. 
Cor.  1 1 . legimus  qu6d  yefus  aecepit pa- 
nem, (y  benedixit,  ac  fregit  dicens : Hoe 
fd  corpus  meum . Panis  eft  res , fcu  ma- 
teria; que  autem  dixit  , funt  verba,  feu 
forma.  Similiter  da  Extrema-Uncftione 


fcribitur  Jocobi  q. Infirmatur  quis  in  vo- 
bis ? inducat  Presbyteros  Ecclefia , <T 
orent  fuper  eum  , ungentes  eum  oleo  ia 
nomine  Domini-.iS  oratio  fidei  allevi  abit 
infirmum.  UnAioeft  res,  oratio  autecn 
funt  verba;  ac  fubinde  facramenta  no- 
ve legis  conftare  debent  rebus  , 5e  ver- 
bis . Idem  patet  ex  decreto  Eugenii  in 
Concilio  Florentino  , ubi  decernitur 
omnia  facramenta  tribus  perfici , vide- 
licet rebus  tanquam  materia , verbis 
tanquatn  forma  , & perfona  Mlnlltri  • 

Patet  etiam  hec  veritas  authoritate 
SS.  Patrum, qui  unanimi  calculo  faten- 
tur res  , & verba  defiderari  in  confe- 
(ftione  facramentorum  . Sic  S.  Ambro- 
fius  lib.  de  initiandis  cap.p.ubi  agit  de 
Euchariftia  : ^uodfi.  Inquit , tantism-M 
valuit  bumana  benedidio , ut  naturam 
converteret ; quid  dicimus  de  ipfa  eonfe- 
eratione divina  , ubi  verba  ipfa  Domini 
Salvatoris  operantur:  nam  facr amentum 
idud  quod  accipis  , Cbrifti  fermone  eon- 
ficituriqudd fi  tantism  valuit fermo  Elip, 
at  ignem  de  calo  deponeret , non  valebit 
fermo  Cbrifti  , ut  mutet  fpecies  elemen- 
torum l Similiter  in  caput  4.  i.  ad  Ti- 
moth.ait:  impofitiones  verba  funt 

tnyftica,quibus  accipit  autboritatem  Sa- 
cerdos,sst  audeat  vice  Domini  f aeri ficium 
Deo  offerre  . Ei  preiverat  Tertullianus 
cap.  3.  de  baptifmo:  Homo , inquit , in 
aqua  demiffus,  iy  inter  pauca  verba  tin- 
dus , Scc.  Plurima  funt  alia  Patrum  te- 
ftimonia  , quz  In  hujus  operis  decurfu 
referentur  , quibus  declaratur  facra- 
menta  novz  legis  perfici  rebus  , Sc  ver- 
bis . 

Probari  etiam  folet  hzc  alTertio  ra- 
tione Theologica  ; quia  facrarnenta—. 
adhibentur  ad  hominum  fancfllficatio- 
nem,  quatenus  funt  figna  : conveniens 
autem  fuit,  ut  rebus  fenfibllibus  ordi- 
natis ad  facramentum  conftituendum 
adhiberentur  verba  : nam  figna  facra- 
ntentalia  fpecftari  polTunt  tripliciter  : 
Primd  quidem  ex  parte  caufs  fonefti- 
ficantis:  Secundd  exparte  hominis,  qui 


Digitized  by  Google 


3 o Procemialis  ArtJ. 


fandificatur;  Ttrtid  tandem  ex  parte-, 
lignificationis  ipfius  facramentalis : fed 
ex  hac  triplici  conflderatlone  conve- 
nlentililmum  fuit , ut  in  facramentis 
verba  rebus  adjungerentur:/V/md  qui- 
dem ex  parte  cauff  fancllficantls.nem- 
pe  Verbi  Incarnati,  quia  facramentum 
aliqui  ratione  illi  conformari  debet ; 
unde  ficut  Chriftus  condat  ex  Verbo 
fpirltualljde  ex  carne  vifiblli,etiam  erat 
conveniens  ut  facramenta  fierent  per 
res  fenfibilet , Sc  verba  quodam  modb 
fpiritualla ; quatenus  a ratione  proce- 
dunt, & conceptus  mentis  , ac  rationis 
fignificant . 

Similiter  idem  congruum  fuit  ex  par- 
te hominis,  qui  fan<flificatur:racramen- 
ta  enim  funt  medlcina,ac  medicinalem 
gratiam  efficientia , ac  fubinde  conve- 
niens fuit,  ut  proportionarentur  «gro- 
to:  fed  homo  condat  ex  corpore,dc  ani- 
ma:lgltur  ut  facramentum  edet  homini 
proportionatum  , congruum  fuit , ut 
fierent  ex  rebus,quz  corpus  tangant,dc 
verbis  que  anima  credat , & percipiat; 
unde  S.AugudInusIn  caput  if.Joannis 
explicans  illa  verba:yam  var  mundi  eftis 
propter  fermonem  ^ ait:  Unde  ed 
„ tanta  virtus  aqux,ut  corpus  tangat, 
„ dc  cor  abluat , nifi  faciente  verb6 , 
,,  non  quia  dicitur  , fed  quia  creditur , 
Tertio  tandem  ex  parte  fignificatio- 
nis  facramentalis:nam  ex  S.  Augudino 
lib.s.de  dodrina  Cbridiana  cap.5. ver- 
ba inter  homines  obtinuerunt  (Igni- 
ficandi  principatum  : ergo  ciim  facra- 
menta  nove  legis  perfedle  , ac  didindie 
ratiam  fandfificantem  fignficare  de- 
eant;  hic  ratione  debuerunt  conda- 
re  verbis  . Maxime  ciim  materia  ex  fe 
Iit  indifferens  ad  multa  fsgnificanda ; 
nam  aqua  baptifmalis  , v.  g.  poted  fi- 
gnificare,&  ablutionem  animf  ob  fuam 
humiditatem  , & refrigerium  animae 
propter  fuam  frigiditatem;  unde  ut  de- 
terminaretur ad  fignificandam  munda- 
tionem anime  a peccatis  , debuit  ad  id 
determinari  per  hsc  verba ; Ego  te  bo- 
pttTp.  / 


Dicet".  £x  S.  Augudino. lib.  ip.con- 
traFaudum.  cap.  16.  NibU/knt alittd 
corporalia  quadam  facramenta,  nifi  ver- 
ba quadam  vifibilia ; at  fuperfluum  eil 
addere  verba  verbis  : igitur  facramenta 
non  debet  condare  verbis . 

DiFtinguo  majorem  : Sunt  verba  im- 
proprie,^ analogice,concedo:  proprii, 
& univoci,  nego  : res  enim  facramen- 
torum  vifibiles,  dicuntur  quidem  verba 
analogice  , propter  quamdam  (Imilitu- 
dinem  , que  principaliter  reperitur  ia 
verbis;  unde  verba  non  fuperflui  rebus 
iplis  adjiciuntur  , ut  eorum  fignificatio 
(it  magis  determinata . 

Injiabit.tx  eodem  ibidem  Sacramen- 
ta nove  legis  fuccefferunt  facramentis 
veteris  legis;  his  enim  ablatis,  alia  funt 
indituta ; fed  in  facramentis  veteris  le- 
gis verba  non  erant  neceffaria  : irgo 
nec  in  facramentis  nove  legis  . 

Diftinguo  wayorem:Succefferunt]quo- 
ad  aliqua,  concedo:  quoad  omnia  , ne- 
go: nam  ex  S.  Augudino  ibidem  , alia 
debent  efe  facramenta  rei  prafentif,aiia 
veri  rei  futura  : rem  enim  prefentem 
claribs  manifedamus  , qu&m  fiituram  : 
facramenta  autem  veteris  legis  pre- 
nu  Jtia  erant  Chridi  venturl:quare  non 
ita  didinide  fignificabant  Chridum,  fi. 
cut  nove  , que  ab  ipfo  Chrido  fuerunt 
indituta  : unde  quanquam  nulla  fuif- 
fent  in  antiquis  , non  fequitur  qu6d 
etiam  in  novis  debeant  reperiri . Quja, 
utait  S.PauIusad  Heb.  I.  Loquebatur 
olim  Deut  Patribut  in  Propbetir,  novif- 
fimb  autem  locutus  cFl  nobis  in  Filio  . 
Locutio  autem  Prophetica  obfcurior 
ed,quam  reveIatio,que  (it  per  Filium, 
qui  dicitur  lux  mundi,  dc  lux  vera,  que 
illuminat  omnem  hominem  . Unde_> 
facramenta  veteris  legis, quali  fub  um- 
bra mufeitabant,  qu6d  nodra  facra- 
menta didinde  manifedant . 

Ex  his  colligitur  fecunda  parr,nempe 
qubd  facramenta  debeant  condare  ver- 
bis determinatis;Tum  quia  Chridus  D. 
determinata  verba  protulit  in  Eucha- 

ri- 


De  Sacramentorum  effentia  . 3 1 


riflSe  eonfccratione  , dicens,  Hoe  ejl 
eorfiusmeum  : Sc  mandavit  Difcipulic, 
ut  fub  determinata  verborum  fbrma_> 
baptizarent ; unde  S.AuguAinus  lib.d. 
de  Baptifmo  contra  Donatiftas  cap.19. 
ait : Cerfa  illa  Evangclica  verba  , fine 
qutbui  baptifmus  non potefi  eonfeerari , 
tantUm  valent , ut  per  illa  fic  evacuen- 
tur , eontra  fidei  regulam  in  prece 
vitio/a  dicuntur , ut  daemonium  Cbrifli 
nomine  excludatur  : Tum  quia  Ecclefla 
femper  irritum  habuit  baptifmum , qui 
verbis  k Chriflo  deTienatis  non  elTet 
adminiftratut : <ic  reluit  baptifmum 
Cataphrigarum  in  Concilio  Laodice* 
no,  Can.  8.  PaulianiBarum  in  Nyccno 
Can.  19.  dc  in  Arelatenfi  primo  Can.8. 
Ariani  redeuntes  ad  Ecclefiam  inter- 
rogari jubentur',  qui  form4  (int  ba- 
Mizati , ut  nempe  cognofeatur  an  fu- 
iceperint  baptifma  in  nomine  Patris,  de 
Filii,  de  Spiritiis  fandti . 

Z7/eer^rtmb:Sacramenta  funt  eadem 
apud  omnes  nationes : fed  eadem  vo- 
ces , eademque  verba  non  funt  deter- 
minata apud  omnes  nationes  ad  idem 
Significandum  ; igitur  verba  determi- 
nata non  requiruntur  in  facramentis . 

DiBinguo  minorem : Non  funt  deter- 
minata d^eterminatione  morali,  quoad 
exteriorem  fonum  fyllabarum  , de  litte- 
rarum ; unde  provenit  diverfum  idio- 
ma,diverfaque  loquela,  concedo  : non 
funt  determinata  determinatione  for- 
mali , hoc  e(l , quantum  ad  fignifica- 
tionem  , dc  fenfum  , quem  Chriflus  or- 
dinavit, dc  Ecclefia  in  praxi  habet, 
nego  : Hinc  quocunque  idiomate  pro- 
feratur forma  facramenti , reveri  per- 
ficitur facramentum  ; nam, ut  fupra  di- 
ximus ex  S.  Augufl.  verbum  operatur 
in  facramentis , non  quia  dicitur , fed 
quia  creditur,  id  eft,non  fecundum  ex- 
teriorem vocis  fonum  , qui  labiis  pro- 
fertur , fed  fecundum  fenfum  , qui  fide 
tenetur . 

Ditet  fecundo'.  Idcirco  verba  deter- 
minata viderentur  defiderari  in  Dura- 


mentis, quia  proprie  fignificare  debent 
effe(ftum  facramenti : fed  ita  non  eft  ; 
verba  enim  determinata  ideo  videntur 
requiri  in  baptifmate , ut  fignificent 
animam  ablui  i peccatis:  fed  verbum 
baptiip  proprii  non  fignificat  abluere; 
barbari  enim,  dc  improprie  loqueretur, 
^i  diceret,  baptiza  fudarium  : igitur  , 

Hego  minorem,  dc  ad  illius  probatio- 
nem dico  reveri  quidem  verbum  ha- 
ptixp  non  fignificare  in  lingua  Lati- 
na idem  , ac  abluo ; efl  enimverbum_> 
gracum , quod  Ecclefia  Latina  ufurpa- 
vit  ad  fignificandam  ablutionem  fa- 
cramentalem ; unde  etiam  hoc  voca- 
buld  diverfis  iicit  idiomatibus  expref- 
sd  utuntur  pene  omnes  nationes , ut 
Significetur  unitas  fidei  , qua  maximi 
per  unitatem  baptifmi  declaratur,  dc 
confervatur  , juxta  illud  Apofloli  ad 
Ephef.  4.  Vnus  Dominut,una  fidet, unum 
baptifma . Potius  autem  ad  id  decla- 
randum,vocabulum  gracum  ufurpavit 
Ecclefia, quim  Latinum,aut  aliud;quui 
lingua  graca  latifllmi  vigebat,  quando 
Evangelhim  promulgari  coepit . ' 

Dicet  tertio : Non  funt  aliter  comfi- 
cienda  , de  miniftranda  facramenta  , 
quim  Chriflus  dc  inflicuit,dt  miniftrari 
mandavit : fed  Chriflus  inflituendo  Sa- 
cramenta non  mandavit,ut  adjiceren- 
tur verba  : non  enim  chm  inilituit  Eu- 
charifliam  dixit : Dicite  quee  dixi , fed 
hoe  facite  in  meam  commemorationem  : 
fimiliter  ciim  baptizatum  mifit  Apo- 
Slolos  , non  pracepit  ut  baptizantes  di- 
ceient:  Ego  te  baptixp  in  nomine  Patrit 
iSe.  ergo  non  requiruntur  in  facra- 
mentis verba  determinata . 

DiBinguo  majorem'.  Miniflrari  man- 
davit impliciti,  vel  explicite,  concedo: 
expliciti  tantiim  , nqjo.  Ad  minorem 
dico  qu6d  quando  Chriflus  dixit : Hoe 
facite,  iSc.  iflud  retulit  ad  toum  aftio- 
nem  , quam  implebat , etiam  ut  verba 
compledltur . Idem  dicendum  de  b^ 
ptifmatc ; nam  implicite  faltem  figni- 

fica- 


3 i Procemtaiis  Art.L  ^we/idlL 


ficavit  iti  conferendo  baptifniate  adji- 
ciendam efle  invocationem  fandiiflims 
Trinitatis,  dum  ait : Ba/>t/‘njintes  eos  in 
nomine  Patris,  i^c. 

Fateor  tamen  divinum  iftud  Chrifti 
mandatum  de  adhibendis  verborum., 
formulis  in  facramentorum  adminiOra- 
tione  non  pofTe  efficaciter  elici  ex  ipfif- 
met  Chrifti  Domini  oraculis  , nifi  ad- 
hibeatur Eccleii;  traditio,de  praxis;non 
enim  ait  Dominus:  Dum  baptizaveritis, 
dicite.  Baptizo  te:  hinc  fatis  ad  baptiC- 
muin  videri  poflet  alicui , fi  aquam  in- 
fundendo tantiim  proferret,In  nomine 
Patris , & Filii , dc  Spiritus  fandf  i : Im6 
etiam  ei  videri  polTet  non  opus  elTe  vo- 
ces ullas  proferre , fed  tantum  aquam 
adhiberi , Quemadmodum  enim  cum., 
dicitur  Marci  ultim.  In  nomine  meo  d<e- 
monia  ejicient , Chriflus  non  jubet , ut 
Difcipuli  ejicientes  dasmonia , dicant ; 
Ego  te  ejicio  in  nomine  Chrifli:  fed  fb- 
Ihm  ut  fide  refpiciant  Chridum  , de  ad 
ejus  efficacitatem  attendant:Pari  ratio- 
ne quisexidimare  polTct , ad  baptifma 
fufficere,  qu6d  infundendo  aquam,quis 
fide  apprehendat  Chridi  efficacitatem  , 
dc  virtutem  in  remittendis  peccatis  . 
Unde  meritd  dixi  verba  facramentalia 
dumtaxat  implicite  fuide  ii  Chrido  de- 
fignatarexplicite  verd  e(Tc  repetenda  ex 
traditione,  de  praxi  Ecclefix,  qute  ejuf- 
modi  verba  in  conferendis  facramentis 
perpetud,  dc  invariabill  ritu  ufurpavit . 

Dices  ultimd  : Si  verba  edent  deter- 
minata in  conficiendis  facramentis,  fe- 
queretur  qu6d  eorum  Variatio , de  mu- 
tatio irritum  , ac  nullum  facramentum 
efficeret:fed  ita  non  edjalioquin  vix  fa- 
cramenta  valide  conficerentur  ab  eis, 
^ui  impedimentdjinguc , vel  ignoran- 
tia latinitatis  laborant,quales  funt  bal- 
bi, dc  nonnulli  facerdotes  miniis  erudi- 
ti : ergo  verba  determinata  non  requi- 
runtur in  facramentis . 

Diflinguo  majorem  : Si  illa  mutatio  , 
dc  variatio  locutionis  fenfum  evertar , 
concedo  : feciis  , nego : quando  autem 


variatio  ifta  fenfum  omnino  evertat  t 
quando  verd  non  , aperiet. 

Conclusio  Secunda. 

S/lcr amentum  non  fit  irritum,  {y  in- 
validum per  quamlibet  verborum-» 
mutationem:  fed  dumtaxat  per  eam,  qum 
fenfum  variat,  iy  alienum  efficit.  Patebit 
hujus  concludonis  vericas,  expendendo 
fingulos  illos  modos  in  fecundo  nota- 
bili adignatos  , quibus  accidere  poteft 
mutatio  verborum  in  facramentis  . 

Primi  namque  , idiomatis  mutatio 
non  infert  mutationem  fubdantialem., 
fensiis  facramenti;quia  tunc  invalidum 
redditur  facramentum  , quando  muta- 
tur verborum  fenfus:atqui  mutato  idio- 
mate  non  mutatur  verborum  fenfus  , 
fed  tantum  fonus;  alioquin  fequeretur 
omnes  facramentorum  minidros  uti 
debere  idiomate  Hebraicd  vel  Syria- 
c3 : quippe  Cbrifius  Dominus  facra- 
raenta  inflituendo  alterutro  hoc  idio- 
mate ufus  efl . 

Secundi  , mutatio  unius  vocis , vel 
plurium,quiE  fenfum  omninO  diverfum 
efficiunt  , invalidum  facramentum  effi- 
cit : fecus  ver6  fi  ufurpentur  verba  fy- 
nonima  : quia  invalidum,  aut  validum 
cenfetur  facramentum  > in  quantum  il- 
lius forma  mutatur  , vel  fervatur  inte- 
gra ; fed  dum  voces  mutantur  in  alias 
diverfam  fignificationem  efficientes  , 
non  remanet  integra  forma  facrament! 
nempe  verborum  fignificatio;  fecus  ve- 
rO  accidit,  dum  illa  perfeverat  . Hinc 
S.Irenaus  lib.i.  cap.iR.  refert  qu6d  ba- 
ptifma Gnoflicorum  idcirco  reproba- 
tum fuerit , qu6d  baptizarent  In  nomi- 
ne Patris  omnium  , in  nomine  Matris 
omnium  ; !y  innomine  defcendtntis^efu 
ad  unQionem  , redemptionem  , aut  com- 
munionem virtutum  : E contra  ver6  Ec- 
clefia  approbat  baptifma  Griecorum  in 
Decreto  Eugenii  iis  verbis  baptizan- 
tium : Bapti%etur  manibus  meis  N.  in 
nomine  Patris , iyc,  quapropter  invali- 
dum foret  baptifma,  fi  quis  aquam  in 
baptizandum  infundendo, hac  form& 

ute- 


De  Sacramentorum  ejjcntia  } 3 


uteretur : FgJ  te  refrigero  in  nomine^ 
Patrit , i3’c.  Validum  autem  foret , fi- 
quit  baptizando  diceret.  Ego  te  abluo, 
vel  ego  te  lavo  in  nomine  Patris  , &c. 

Tertii,  quando  tranfpofitio  non  va- 
riat fenfum  verborum,  irritum  non  fa- 
cit facramentum ; dum  ^utem  variat , 
efficit  invalidum . Patet  hac  verius  ex 
mox  didlis ; hinc  validum  foret  baptif- 
ma  collatum  hac  forma  : Baptiip  te  in 
nomine  Filii,  iy  Patris,  iy  Spiritus fan- 
Bi ; quia  fofficiens  fit  defignatio  bapti- 
zandi , dc  invocatio  fantSlifsima  Trini- 
tatis: invalidum  autem  foret , fiquis 
verba  hoc  invcrfo  ordine  proferret.  In 
nomine  Patris  te  Filii  bapti%p , ly  Spi- 
ritus fanBi ; quia  hxc  verborum  tranf- 
pofitio  , aut  nullum  fenfum  efficeret  , 
aut  omnino  alienum  a facramentali . 

Quarti , verborum  interpolatio,five 
intermifsio  , quando  tanta  efl,  ut  com- 
muni fenfu  non  judicetur  elTe  una  ora- 
tio ; tunc  irritum  facit  facramentum  ; 
ut  fiquis  Sacerdos  privatim  MilTam  ce- 
lebrans, cum  jam  protuIHTet  hac  verba 
confecrationis  , Hoe  eft , recordaretur 
fe  eam  breviarii  partem  non  recitalTe  , 
quam  facro  celebrando  prainittere  de- 
buerat, eis  dumtaxat  duobus  confecra- 
tionis verbis  prolatis,  illam  abfolveret, 
& poflmodum  extera  confecrationis 
verba  proferret , nempe  corpus  meum. , 
lyc,  irritum  certA  foret  facramentum  , 
quia  non  efiet  ejufdem  formx  facra- 
mentalis  fignificatio , Secus  ver6  fieret, 
fi  interruptio  illa  neque  intentionem_> 
proferentis  , neque  fenfum  verborum 
variaret,  ut  fi  podquam  Sacerdos  dixit. 
Hoc  eft , fternutet , tufliat,  aut  brevem 
mentis  evagationem,  de  didra<fHonem 
patiatur : tum  fubjiciat , corpus  meum, 
non  defiijit  valere  facramentum  ; quia 
judicatur  femper  eadem  ede  oratio , & 
illius  fenfus  unicus . 

Suintd  , mutatio  verborum  in  alia 
figna , qux  idem  reprxfentarent , non 
efficeret  invalidum  facramentum  ma- 
trimonji , de  poenitentia  : fecus  ver6 
Toni.X. 


circa  extera  facramenta . Prima  para 
condat : Enim  verd  in  facramento  ma- 
trimonii maxime  requiritur , ut  conju- 
gam confenfus  exprimatur:  fed  hic  de- 
clarari poted  vel  per  nutus  , vel  per 
Icripta , vel  per  verba ; ac  fubinde  mu- 
tatio verborum  in  alia  figna  confen- 
fum  declarantla  non  officit  facramento 
matrimoali : Idem  dicendum  dc  facra- 
mento paenitentia;maxime  in  materia, 
circa  quam  verfatur  facramentalis  ab- 
folutio , nempe  atftus  poenitentia : poe- 
nitens  enim  elinguis  , dc  mutus  poted 
vel  per  nutus,  vel  per  feripturam  pec- 
cata fua;  dc  conceptum  de  cis  dolorem 
Sacerdoti  prffentl  ita  aperti  declarare, 
dc  exprimere  , ut  Sacerdos  facile  judi- 
cet an  fit  abfolutione  dignus , necne  . 
Qu6d  autem  fimllis  mutatio  in  aliis  fa- 
cramentis  non  fit  admittenda  , fuffi- 
cienter  condat  ex  praxi  univerfx  Ec- 
clefix  , quam  ad  Illorum  facramento- 
rum  confediionem  femper  adhibuit . 

Sexti , additio  verborum  in  forma_> 
facramenti  fieri  poted  dupIiciter;Prim6 
quidem  intrinfeee  , cum  forma  facra- 
mentorum  admifceiur  verbum  , quod 
videtur  efle  quafi  prxdicatum  ; feu 
proprietas  eorum  yerboriim,qu{  In  for- 
ma facramenti  adhiberi  folent,ut  fiquis 
baptizando  diceret : Baptixp  te  in  no- 
mine Patris  omnipotentis  , ^ Fslii  fa- 
pienti<e,ly  Spiritus  fanBi  dhini  amoris, 
ly  Paracleti.  Secundd  extrinfeci,s\uun- 
do  videlicet  additamentum  idud  ed 
extra  formam  facramenti,  dc  ei  adjun- 
gitur dnm  ed  complete  prolata  . Utra- 
que additio  duplex  ede  poted  , nempe 
vera  , qua  aliquid  verum  enuntiat , ut 
inconfecratlone  panis,  dum  prolatis 
verbis  confecratoriis  additur  , ^>uoi 
pro  nobis  tradetur  : Falfa  ver6  , qux 
falfum  enuntiat , qua  Iterum  fit  dupli- 
citer ; nam  aliqua  additio  falfa  ed  cor- 
ruptiva formx  facramenti , ac  Immu- 
tativa  fenfus  Illius;  qualis  erat  hac  ali- 
uorum  Arianorum  baptizantium  ad- 
itio , £go  te  baptixp  in  nomine  Patris 
£ ma- 


34  ProoemUlis  Art,L 


majoris , Filii  missoris , de  stots  extanti- 
as formati , tfe.  altera  vero  eft  , que 
aon  corrumpit  formam  facramenti,nec 
evertit  legitimum  ejus  fenfum  , ut  li 
Grecus  confecrando  Euchariftiam  di- 
cat : Hoe  eft  corpus  meam  in  fermenta- 
to pane  tonfieratum . ' licit  enim  id  fal- 
fum  iit ; ^uia  Chriftus  non  in  fermen- 
tato , fed  in  azimo  confecravit , tamen 
illa  non  defiruit  fenfum  . 

Dico  autem  , quod  ubi  additio  falla 
eft  corruptiva-forme  facramenti,tunc 
facramentuffl  irritum  efficit , quia  non 
eft  legitima  forma , qua  aliud  iignifi- 
cat , quam  id  , ad  quod  Chriftus  eam 
inflituit ; atqui  mutato  , de  iairtlicato 
fenfu,  forma  non  fignificat  amplius  id, 
ad  quod  Chriftus  D.  Illam  inftltuit ; 
proindeque  additio  forma  colle<ftiva_> 
facit  invalidum  facramentum  . 

Hinc  nulla  erat  Marcionii(arum_ 
confecratio  Euchariltiajchm  dicebant; 
Hoc  eft  corpus  meum  phantafticum , 
quia  corpus  phantafticum  non  eft  cor- 
pus Chrifti , ad  quod  terminari  debet 
confecratio . 

Obfervandum  autem , qubd  verbo- 
rum additio  falfa  non  pofllt  interdum_> 
^olligl,  ntfi  ex  intentione  Miniftrl,ma- 
ximi  cum  additio  eft  externa;v.g.(iquis 
uteretur  hac  fbrraft  . Ego  te  l>apti%p  in 
nomine  Patris , tT  Fihi , iy  Spiritus  S. 
fr  B.Virginis  Dei gersetricis ; talis  ba- 
ptifmus  poiTet  e(Te  validus , aut  invali- 
dus exdiverfa  miniftri  intentione.  Ef- 
fet  quidem  invalidas, fi  minifter  inten- 
deret baptizare  In  nomine , hoc  eft.  In 
authoritate  B.Virginis , ficut  baptizat 
in  nomine , & authoritate  Patris,  FilH 
& Spiritus  fanifti : quod  utique  erro- 
neum edet ; non  pofTiimus  enim  bapti- 
zare In  nomine  alicu jus  purf  creature; 
unde  S.  Paulus  i.  ad  Cor.  x.  dicebat : 
Nsmfuid  Paulas  pro  ociis  eruti fxus  eft, 
aut  in  nomine  Pauli  iapti\ati  ejlis  ? 
Hinc  egregii  obfirrvtt  S.  Auguftinus 
lib.v. de Baptifmo  cap.i4.  Invenimus 
diAum  ab  Apoftola;  Et  gloriam  meam. 


tf  minifierium  meum , (y  prudentiam^ 
meam,  iy  Evangelium  mertm:  iaptifmut 
autem  meus,  nemo  Apofiolorum  dixerit- 

PolTet  nihilominus  idem  baptifn'iu 
efle  validus,fi  nempe  minifter  per  pre- 
dlifta  verba  addita  , Intendat,  qu6d  In- 
tercefsio  B.  Virginis  profit  baptizato 
ad  confervandam  gratiam  baptifma» 
lem ; nam  fuppofita  talj  intentione  , 
forma  baptifml  habet  to*im  fuam  fi- 
gnificationem  eftentialem  completam, 
antequam  illa  pradida  verba  adji- 
ciantur . 

Dieet  : Error , aut  improbitas  mi- 
niftri non  nocet  fufcipientl  facramen- 
tum , quando  verba  Evangeiica  profe- 
runtur , quia  ficut  ait  S.  Auguftinua 
iib.x.contra  epiftolam  Petiiiani  , nafei- 
tur  credens  non  ex  minifiri  flerilitate  , 
/ed  ex  veritatss feeeunditate  . 

Refpondeo  equidem  quod  intentio 
prava  puri  interna  miniftri  non  offi- 
ciat facramento  : fecus  autem  fi  exte- 
rlbs  declaretur : quemadmodum  fit  in 
pradicla  hypotefi  , quia  in  illa  addun- 
tur verba , qua  deftruunt  formam  is 
Chrifto  D.  inftitutam  . 

Septimi , detradlio  alicujus  vocis  ef- 
fentialis  in  forma  iacramenti , irritum 
fecit  facramentum  : quia  evertitur  for- 
ma facramentalis . Wincjiquis(^a.\t  Di- 
dymus  lib.i.  de  Spiritu  fen<fto  , qui  eft 
inter  opera  S.Hieronymi^  ita  iaptiysre 
conetar , stt  unum  de  preeeeptis  no  mini- 
bus  Patris , iy  Ftlii , iy  Spiritus  fastQi 
pr^termittat , fine  perfedione  baptixa- 
uit . Secus  autem  accidit,  fi  vocabulum 
detradlum  non  evertat  fignificationem 
forma  , ut  fi  in  forma  Euchariftia,  Hoe 
e fi  enim  corpus  meam  , detrahatur  par- 
ticula enim,non  miniis  fiet  confecratio, 

S|uia  diifUo  enim  non  tollit  effientiaiiL-, 
aeramenti  , quia  non  eft  de  fubftantia 
forma  , nec  ejus  fenfum  immutat . 

OBavi  tandem,  corruptio  verborum, 
qua  locutionis  fenfum  non  aufert,  nec 
intendit  inducere  errorem  , non  dero- 
gat integritati  fecramenti ; licet  enim 

mu- 


De  Sacramentorum  ejfmtia . 3 $ 

mutetur  fonut  fenfibilis  > tamen  manet  *,  vel  aliud  verbum  pro  Mkaifccundhm 
Idem  fenfus,  6e  eadem  fignilicatIo;ide6  ,,  quantitatem  , apponendo  , vel  fub- 
Zacharias  fummut  Pontifex,  ut  legitur  ,,  trahendo  ,&  fi  apponendo  , vel  an- 
„ cap.  Retulerunt  dift^  de  conl^ra-  ,,  tepouendo , vel  poftpooendo  , vel 
,,  tione  , fic  fcribit ; Retulerunt  nun-  „ intcrqoMnAoifeeundumquahtatem, 
,y  tii  tui;  qu6d  fuerit  in  eadem  provin*  „ fcilicet  auferendo  aliquam  requiH* 
„ cia  Sacerdos  , qui  linguam  latinam  „ tam  terminationem  ad  coogruano 
,,  penitus  ignoraret,  & dum  baptiza-  „ locutionem ; fecundum  uH , tranf- 
„ ret  nefcius  latini  eloquii,  infringens  „ ponendo  . 

„ linguam  diceret ; /e /««V-  ,,  Et  de  quacumque  iftarum  varia- 

,,  mine  Patria  , iS  Filia  , l3  Spiritui  „ tionum  , dico  , quod  fi  varians  in- 
„ farMa'.  at  per  hoc  tua  reverenda.»  „ tendit  uti  verbis,  quibus  utitur  tan- 
„ fraternitas  confideravit  cos  rebapti-  „ quam  forma  Ecclelic , prwrise  non 
„ zare  : Sed  fandliiltmi  frater , fi  ille,  „ baptizat , quia  deficit  hbi  intenti» 
,,  qui  baptizabat  non  errorem  intro-  „ utendi  verbis  aliqualiter  variatis  , 
„ ducens,  aut  hzrefim  ; fedprofola  „ tanquam  fbrm4  prccisa  Baptifmi . 

,,  ignorantia  Romane  locutionis  in-  Conclusio  Tb«tia. 

„ frigendo  linguam  , ut  fupri  fafli  fu-  "T  T Eruunt  faeramentale  non  efi  ver~ 
,,  mus  , baptizans  dixiflet,  non  poflli-  V bum  promi  forium,  neque  concio- 
„ mus  conientire  , ut  denu6  rebapti-  «a/e  ,yed  «n/rrratar/KW  ; H«c  conclu- 
„ zetur  , Judicavit  enim  Zacharias  fio  tribus  partibus  conflat : quarum 
ignarum  illum  Sacetdotem  nihil  in.,  /Vfma  probatur  prfwd  , ex  Concilio 
forma  baptifmi  mutafTe;  quia  corruptis  Tridentino  fefs./.  can.d'.  ubi  dicitur 
vocibus  idem  fignificabat,quod  alii  fo-  anathema  affirmantibus  facramenta-* 
Icnt  integris . Nam  etfi  verba  ea  feor-  nouee  legis  non  continere  gratiam,  quam 
fim  , &perfe  prolata  non  flgnificent  pgnificant , aut  gratiam  ipfam  nanpo- 
Patrem  , & Filium  , de  Spiritum  fan-  nentibui  obicem  non  conferre, quafi figna 
dium  , tamen  cum  asione  Baptifmi,  dc  tantum  externa  fint  accepta  per fidenu 
his  vocibus,  in  nomine  con)\inAa,\Aem  gratia , vel  juftitia , iStc.  Patet  etiam 
fignificant  ex  usus  accommodatione , ex  bis , que  diximus  in  i.qu.num.i^, 
alioquin  nihil  fignificarent : unde  cum  nempe  qu6d  differentia  con(litutivai.« 
credibile^  fit  eum  aliquid  (ignificare.,  facramenti  nove  legis  non  fit  obfigna- 
voluiffe  , put^  qu6d  intendit  Ecclefia  , tlopromifsionis  Dei : quia  , ut  didlum 
meritd  baptifmus  ille  Judicatus  efr  va-  efr  , verbum  effentiale  facramento  no- 
lidus  . ve  legis  , dc  illius  conflitutivum  , ac 

Hsk;  autem  omnia , que  paul6  Ion.  diflintSivum  ab  aliis  facramentis  debee 
gsus  declaravimus , paucioribus  com-  reperiri  in  lingulis  nove  legis  facra- 
pledlitur  Dotftord.}.  ffvm.7. 'ubi  mentis;  fed  aliqua funt  facramenta.» 
iermonem  faciens  de  mutatione  formf  nove  legis  , que  per  fe  non  exhibent 
,,  facramentorum  ait : Ad  hujus  in-  promiflionem  gratie , ut  conflat  non 
„ tclleclum  , advertendum  efl , quod  iblbm  in  Matrimonio  , dc  Ordine  , fed 
„ fecundiim  Philofophura  Pbyfie.  etiam  in  Baptifmo , de  Huchariflia,que 
„ quadruplex  efl  mutatio : fcilicet  fe-  duo  ipfimet  heretici  non  inficiantur 
„ cundiim  fubflantiam , qualitatem  , effe  vera  nove  legis  facramenta : nans 
„ quantitatem  , dc  ubi  t ficfecundCim  - in  baptifmo  verbum  , quod  efl 

„ ifla  verba,  potefl  fieri  quadruplex  effentiale  illius  formee,  non  efl  idem  ac 
„ variatio  , fcilicet  feeundhm\fub]tan-  fignifico  , vc\  denoto-,  fiiniliter  in  Eu- 
*>  tiam  , alia  verba  ponendo  pro  iflis , chariflia  verba  coniecrationis  fpccie- 

£ a rum 


Digitized  by  f lOOgle 


3 6 Dijp,  Procemialts  Art.L 


rara  f%n\s,ntmpt^»c eft  corpus  meum, 
& confec rationis  vini  i fcilicet,  Hiectt 
ttlix  /anguinis  mei , non  important 
promifllonera  , fed  denotant  rem  , quas 
fit , fcu  ipramraet  adlualem  confecra- 
tionem  , ut  fignificat  ApoOoIus  t.  ad 
Cor.io.  fic  dicens  : Calix  PenediOionis, 
eui  Penedicimus , (J'e. 

Dtees primo . Verba  facramentaiia.» 
£ucbarifti{e  non  funt  tantiim  ea , quas 
diximus,  fed  etiam  ea,  qu*  antecedunt, 
dc^ftibfequuntur.  Enim  ver6  Chrilfus 
Dominus  ait ; Aeeipise , ft*  manducate, 
boe  eft  corpus  meum,  quod  pro  vobis  tra- 
detur ; traditio  autem  promifsa  corpo- 
ris Chrifti  accidemer  exhibet  gratiam, 
live  peccatorum  remifsiooem  , quain_> 
Chrifius  pafsione  fua  nobis  promeruit . 

Rtfpondeo  .Verbum  facramen- 
tale  , quo  conficitur  Euchariftia  , non 
efic  aliud  praiter  pr«di(‘lum  , Hoc  efl 
eorpus  meunr.cteteTu  enim  abfolute  non 
requiruntur  ad  conliitutionem  facra- 
nienti , ut  probabitur  in  difputatione 
de  Eucharillia  . Secvudd  dico,  quod  etll 
illa  verba  tam  antecedentia,  quinu, 
confequentia  Epet^iarent  ad  eflentiam 
forme  ; nihilominus  non  exhiberent 
promifsionem  gratiae  hi  ipfo  ufu  facra- 
tnenti  nobis  applicande  , fed  tantiim 
illam  defignarent  in  fua  caufa  prepa- 
ratam  , nempe  in  palTione  Chrifti . 

Dices  fecundd  , Sacramenta  appel- 
lantur pgnaeula  , Sc  pgilla  k SS.  Patri- 
bus ; led  non  ito.  dicuntur  , nifi  quia 
funt  dumtaxat  obfignationes  promif- 
lionum  gratie  Dei ; ergo  funt  promif- 
foria . 

Nego  minorem  , nam  appellantur  ii- 
gnacula  aliis  de  caulis ; Primd  , quia^ 
per  hujufmodi  figna  Chrilliani  cenfen- 
tur  peculiari  ratione  pertinere  ad 
Deum  , de  efle  fub  ejus  tutela ; ficut  a 
pallore  ovibus  , a Domino  fervit,  & du- 
C«  militibus  , note  quedam  inuruntur, 
quibus  didi ngui  valeant,quod  maxime 
verum  ed  de Tacramentii , que  chara- 
Aerem  imprimunt . Setundb , dio  pof- 


funt  fignacula,  quia  claudunt , de  oc- 
cultant res  lacras  ; fic  baptifmut  dici- 
tur a Tertulliano  lib.  de  Poenitentia  • 
obfignatio  , de  figillum  fidei . Tertii  , 
dicuntur  fignacula,  quia  per  eorum_i 
fufeeptionem,  profefeionis  fidei  nodre 
publicum  tedimonium  reddimus;  quo- 
circa baptifmus  fepe  a SS.  Patribus  fi- 
gnaculum  juditie  fidei  appellatur. 

Probatur  secunda  pars,  nempe^ 
quod  verbum  faeramentale  non  jit  eon- 
eionale  , quia  ut  volunt  heretici  , ver- 
bum idud  eoneionale  , noir-ed  necelTa- 
rium  fi  ve  ad  elTcntiam,  five  ad  frudlum 
facramenti  . Primd  , quia  in  Scriptura 
nulla  fit  mentio  ejufmodi  concionis  in 
inditutione  five  Eucharidie  , five  ba- 
ptifmi,  que  diio  facrameiita  admittun- 
tur ab  adverfariis.  Verum  ed  quidetn, 
quod  in  ultima  cccna  Chridut  precla- 
ram  ad  Difcipulos  habuit  concinnem  , 
quam  legere  edJoan.tp.de  i<5.  Veriiin 
eam  dumtaxat  habuit  pod  inditutio- 
nem,  de  adminidrationem  Eucharidie, 
ante  eam  verd  nullam  concionem  ad 
Difcipulos  habuit . Verum  ell  quidem, 
quod  laverit  eorum  pedes  , ei/que  di- 
xerit : Nos  mundi  eftis , fed  non  omnes : 
at  verba  id'a  non  erant  concionalia  , 
quia  Juxta  Calvinum  in  tertio  notabili 
citatum  cap.i4.fc(fl.4. verbum  idud  ed 
eoneionale  , quo  fignificatio  facra- 
mentalis  explicatur  fucipienti  , feu 
quod  przdicatum  facit  fufeipientenu- 
intelligere  quid  lignum  vifibile  deno- 
tet : nullum  autem  tale  verbum  tunc 
Chridus  premifit . 

Idem  condat  de  inditutione  baptif- 
matis  : quamquam  enim  Chridus  Do- 
minus Matth.  ult.  dixerit  Apodolis  ; 
Ite , docete  omnes  Gentes  , bapti%iuttes 
eos  in  nomine  Patris  , iye.  attamen  illis 
verbis  non  aliud  fignificare  voluit  , 
qu4m  qu6d  adulti  non  debeant  bapti- 
zari, priufquam  infide  indruifli  fue- 
rint.Quqd  utique  ccrtifsimum  cdjnam, 
ut  duret  S.  Hafilius  lib.  de  Spiritu  fan- 
Ao  cap.i  a.  Fides , ac  iaptifma  duo  funt 


De  Sacramentorum  ejjentta . 3 7 


mtdi  eomparuii£  falutit  inter  fe  csgna,- 
ti , ae  infeparabilet : nam  ficut fides  perr 
fititur  per  iaptifmum  , ita  haptifmus 
fundamento  fidei  nititur,  fed  non  inde 
fequitur , quod  verbum  concionale  , 
quod  ad  illorum  inflrutflionem  debet 
prasmitti , idem  Iit  cum  verbo  facra* 
mentali , quo  baptifmus  perficitur . 

Confirmatur  , quia  fi  verbum  concio- 
nale efTet  necelTarium  , maxime  vel  re- 
fpedtu  minifirantis  , vel  adtfantium  , 
vel  fufeipientis  ; at  ita  non  eli  quidem 
refpecfiu  niiniflrantis  : nullus  enim  ^ fe 
iplo  docendus  efi  ; non  etiam  refpedlu 
aditantium  ; nam  valide  confertur  ha- 
ptifmus  , etiam  quando  prxtermini- 
ftrum  , & fufeipientem  nullus  alTiftit : 
non  denique  relpe(5tururcipientis:nam 
infantes  , St  frenetici , dc  amentes  va- 
lide baptizantur,  cum  tamen  fint  inca- 
paces inflrudtionis  , & verbi  concio- 
nalis . 

His  adde  qubd  illibcretici  non  reji- 
ciant baptifmum  inHcclefia  Romana 
collatum,  nec  dcnu6  baptizent  eos,qui 
ab  Ecclefi^  gremio  ad  eorum  pcrduellia 
caflra  convolant , etfi  praedicatio  aon 
przcedat ; igitur  , dcc. 

Objiciunt primd  illud  Matth.  Docete 
omnes  Gentes  baptizantes . Hinc  Apo- 
ftoli  in  Aiflis , pribs  femper  docent  ,Sc 
inflruunt,  quam  baptizent  : Unde_< 
S.lIieronyn]iis  exponens  illudEphef.f. 
Mundans  eam  lavacro  aqua  in.  verbo 
vitte ; per  verbum  vita  inteJIigit  do- 
(Srinam  : igitur  verbum  concionale  eft 
neceirarium  ad  facramentum  . 

Difiifsguo  confequens  : Requiritur  ut 
difpofuio  necefTaria  adultis  ad  baptlf- 
mum  cum  frudtu  fufeipiendum  , con- 
cedoinam  adultorum  juftificatio  fidem 
exigit , fides  auditum  verbi  Oei ; audi- 
tus ille  ptK^icationem : nam  quomodo 
credent  fine  prcdicante  ? ait  Apoflo- 
lus  . Ut  pars  efientialis  baptifmi , ne- 
go r quia  fcu  praecedat  infirudfio  , feu 
cum  baptifmo  jungatur,  nihil  baptifmi 
validitati , vcl  efficacitati  detrahit.Ua- 


de  Chriflus  non  praecepit  Apoftolis,  ut 
baptizando  docerent  omnes  Gentes 
nomen  Patris,  de  Filii  ,de  Spiritus  fan- 
<fti  ,quod  debuilfet , fi  verbum  Inllru- 
diionls  adhibere  praecepilTct  ;fed  juffic 
docere  populos  baptizantes  eos  in  no- 
mine Patris  , & Filii , & Spiritus  fan- 
dli ; nam  h»  voces  , In  nomine  Patris  , 
&c.  refpiciunt  adlum  baptizandi , non 
docendi  , qualem  fignificant  invoca- 
tionem Trinitatis  fuper  ablutioiiem_> 
aqux  , non  ver6  explicationem  myfle- 
rii  ad  adilantes , in  aliis  enim  Scriptu- 
ra; textibus , illu  particula  in  nomine  , 
non  aliud  , qulim  invocationem  figni- 
ficat.  Sic  Marci  tiltim.  In  nomine  mea 
damonia  ejicient . Adluum  j.  In  nomine 
lefu  Cbrifii furge  , iy  ambula  . 

Ad  S.  autem  Hieronymum  dico  eum 
explicafle  praefatum  locum  in  fenfu 
myflico , & non  litterali,  ut  ipfemet  (i- 
gnificat  initio  explicationis  contextbs  ; 
fic  enim  incipit : ^ma  vero  per  tropolo- 
giam viros , animas , iy  uxores  corpora 
dixeramus , iyc.  Nec  certi  aliud  fenfit 
S.Hicronymus:  nam  explicans  pra  fata 
„ verba  j Ite , docete  baptizantes  , ait : 
,,  Juflit  Apoflolis,  ut  primbm  docerent 
„ univerias  Gentes,  deinde  facramen- 

to  tingerent,  & pofl  fidem,  ac  bapti- 
„ fmum  , quaeefTent  obfervanda  , prsi 
„ ciperent . Subdit : Non  potefl  enim 
„ fieri  ut  corpus  baptifmi  recipiat  fa- 
,,  cramentum,  nlfi  anti  anima  fidei  fu- 
,,  fceperlt  veritatem.  Quibus  fignificat 
priiis  adultos  debere  Inllrui  de  articulis 
fidei  , quam  ad  baptifmum  accedant : 
diflinguit  igitur  facramentum  baptif- 
mi ab  illa  prsvia  inllrudlione , Sc  do- 
dlrina  . 

Objiciunt ficundd,  S.  Ambrofium  lib. 
de  Initiandis  cap.}.  ubi  verbum,  qud 
perficitur  baptifma , vocat  prxdicatio- 
nem  Dominicz  crucis , ait  enim : Ma- 
ratb  fons  amariffimus  erat  j mifit  its  eum 
Moyfes  lignum,  iy  dulcis  faBus  eft'.  aqua 
enim  fisse  pradicatione  divina  erucis  ad 
nullos  u/sf!  future  falutisprodeB 


3 8 Prooemialis 

fient  ergo  in  illum  fontem  Moffet  mifit 
lignum',  ita  , ly  in  hunc  fontem  Saeerdot 
pradieationem  Dominica  crucis  mittit , 
(3*  aqua  fit  dulcis  ad  gratiam  . Sed  pr*» 
dicatio  crucis  in  mente  fanAi  Ambrolii 
eft  verbum  concionale;  igitur  ex  mente 
CintSi  Ambrofii  aqua  non  poteft  pro- 
delTe  baptizando  , ni(i  illuminetur  do- 
«ftrina  ,&  concione . 

Nego  minorem  : Nam  predicatio  cru- 
cis duobus  modis  fieri  potefl : vel  pef 
verba,  vel  per  opera;  nec  enim  ille  tan- 
t(im  pr*dicatcnicem,qui  refert,  Sc  ex- 
plicat Chrifli  paflionem  , Sc  tormenta  , 
ied  etiam  qui  vivit  juxta  regulamEvan- 
gelii , & carnem  fuam  cum  vitiis  , & 
concupifrentiis  crucifigit.Undc  in  Ba- 
ptifmiadminiftratione  dici  poteil,qii6d 
prxdicetur  crux  Dominica  per  iphim- 
met  baptifmi  ritum ; nam  , inquit  Apo- 
ftolus  ad  Rom.d.  ^icumque  haptijjUi^ 
fumus  iti  Cbriflo  “Jefu  , in  morte  ipfius 
baptiyiti  fumus . Hoc  autem  pofleriori 
modd,  crucis  pr*dicationem  ufurpat 
S.  Ambrofius;quia  ibi  dicit,Sacerdotem 
mittere  verbum  iftud  ( quod  appellat 
predicatlonem  crucis  ) in  ipfum  fon- 
tem t at  verbum  inftrudtionis  non  mit- 
titur in  rem  infenfibilem,cujufmodieft 
aqua,  fed  in  creaturam  rationalem:  er- 
go per  pradicationem  crucis  intelligit 
ritum  , quo  confertur  , Sc  miniftratur 
baptifmus,  reprafentans  mortem  Chri- 
fti . Sc  per  verbum  facramentale  aquas 
confecrans;  unde  dicit  verbum  mitti 
ad  fontem  , eo  modo  , quo  S.  Augufti- 
nus  dixit,  verbum  accedere  ad  elemen- 
tum , Sc  fieri  facramentum  . 

utique  explicatio  confirmatur 
ex  eodem  S.  Ambrofio , nam  initio  ca- 
„ pitisalloquenseum,qui  baptifmi  fa- 
„ crarium  ingrefTuseft,  ait:  <^id  vidi- 
„ fli  l Aquas  utique  , fed  non  folas  . 
,,  Levitas  illic  miniftrantes  , Sacerdo- 
tem  interrogantem,fle  confecrantem 
,,  at  non  alio  confecrat  inftrumento  , 
j,  quiim  verbo  formn  baptifmi . Secun- 
» di,  feribit:  Marath  fons  amariffimus 


Art.I, 

„ erat,dc  Moyfesin  cum  mifit  lignum, 
„ ac  dulcis  fa<3us  e(l;fic  aqua  fine  pra- 
„ dicatione  Dominica  crucis  ad  nullos 
„ ufus  falutis  e(l : cum  ver6  fuerit  cru- 

cis  myflerio  confecrata  , tunc  ad 
,,  ufum  fpiritalis  lavacri  , & falutaris 
„ poculi  temperatur  , dt  fit  dulcis  ad 
„ gratiam;  ea  przdicatio  efi  invocatio 
„ S.  Trinitatis;  nam  hcc  ut  applicatur 
„ baptifmo , crucis  efficacitatem  com- 
,,  mendat,dc  veluti  prssfentem  facit  ef- 
,,  fedlum  ejus  applicando . 

Qu6d  autem  reveri  cenfuerit  S.  Am- 
brofiusbaptifmum  perfici  verbis  confe- 
cratoriis  preter  mox  dida,  etiam  illud 
declarat  lib.a.  de  facramentis  c.y.  ubi 
pro  eo  quod  hic  dicit.  Sacerdotem  mit- 
tere przdicationem  crucis  in  fontem., 
aqUK,  ait : Sacerdos  precem  dicit  ad  fon- 
tem', invocat  Patris  nomen  , prafensiesm 
Filii , iy  Spiriths  fanBi ; utitur  verbi t 
cgleilibus : verba  eeeleHia  , qua  funt  f 
§udd  baptiipmus  in  nomine  Patris , iy 
Filii , (T  Spiritus  fanBi  . 

Obijeiunt  tertsb  illud  S.  Augudlni 
trad.So.  in  Joan.  ubi  alt:^«rf:  ejl  tanta 
virtus  aqua,  ut  corpus  tangat , ly  cor 
abluat  ? nifi  faciente  verbo,  non  quta  di- 
citur ,fed  quia  creditur,  nam,  (y  in  ipfo 
verbo  aliud  efifonus  tranfiens, aliud  vir- 
tus manens . Hoc  cR  verbum  fidei ; quod 
pradicamiss ; quo  edrda  mvndantur  , iy 
baptifmus  eonfeeratur  : Sed  verbum  , 
quod  creditur,  ell  concionale , feu  pr«- 
dIcationis,dcdo<5lrInc;non  potell  enim 
elTe  creditum , nifi  pribs  auditum  , dc 
przdlcatum  ; unde  Ibidem  illud  appel- 
lat verbum  fidei : Sc  pollquam  declara- 
vit verbo  facramentali  mundari  infan- 
tes , ut  hoc  verbum  concionale  eflTe  de- 
clararet, fic  concludit:  Totum  hoc  fit  per 
verbum , de  quo  Dominus  ait : lam  vos 
mundi  ejlis  propter  verbum , quod  locutus 
futn  vobis : Igitur , drc. 

Nego  minorenv^Nte  enim  ea  efl  S.Au- 
gufilni  mens : folhm  enim  probare  In- 
tendit ex  przfatis  verbis  Chrifli ; ^am 
vos  mundi  ejlis  propter  fermonem  , quem 

locu- 


De  Sacramentorum  ejfentia . 3P 

locutus  fism  vohis : qu6d  omnis  munda-  ficitur  Euchasiftia,  appellat  benedidllo- 
tio  hominis  repetatur  ex  verbo  Dei,  nem:  Caliu  benediBionit , inquit,  fxu 
quod  dicitur  verbum  6dei;  quia  nempe  benedicimus , nonne  communicatio JM’- 
eft  fidei  objeAum  : non  autem  dumta-  guinis  Cbrifti  cB  l ...  • 

xat  ex  aqua  ; ibi  enim  inquirit , quare  Similibus  appellationibus  donante 
Chriftus  D.  non  dixerit : Mundi  rftis  k SS.  Patribusrnara  S.  Dionyfius  hb.  de 
fropter  baptsfmum  t quo  loti  eftis fed  EcclefiafticaHierarchiacap.j.aitr/^arra 
oit  ■.  Propter  uerbum  , quod  locutus  fum  ubi  Pontifen  facrofanUa  Dei  muncru-t 
; refpondet : quia,  & in  aqua  ver-  collaudavit,  diviniffimt  confeerat 
bura  mundat : Unde  enim  tanta  virtus  Reria . E:  cap.  ult.  facramentalia  verba 
aquK  , ut  corpus  tangat , Sc  cor  abluat,  appellat  , eonfecratorias  invocationes  . 
nifi  famflificante  verbo , non  quia  dici-  SimiKtcr  S.Juftinus  Apolog.i.  Sisper  eo, 
tur  , fed  quia  creditur  ? Quafi  diceret : inquit , qui  renafeendum  ejfe per  baptt- 

Nemo  mirari  debet,  quare  Chriftus  fmumfihiftatuerit , parentis  rnum  om- 
dixerit;Mundi  eftiS  propter  fermonem,  . niutn  Dei  nomen  nominatur , o ifium.  ad 
quem  locutus  fum  vobis  , non  vcr6  lavacrum  ducentes  invocamus  • Item—* 
propter  baptifmum  ; quia,  deipfeba-  s.  Ambrofius  lib.a.  de  lacramentij  c.y. 
ptilmus  confecratur  per  fermonem,  fupra laudato, & 4. de facramentisc.4. 
quem  locutus  eft;  coniecratur  enim  per  loquens  de  confedlione  Eucharilli*  , 
verba  dominica , que  debent  fpedlari , ait : Panis  i/le , panis  efi  ante  verbapt- 
non  ut  verba  communia , fed  ut  verba,  eramentorum ; ubi  accejferit  confecratto, 
qux  Dominus  locutus  eftdn  quibus  vir-  de  pane pt  cetro  Cbripi  . $lupmodo potep 
tus  ell  quedam  manens,&  operans,quc  panis  corpus  ejfe  CbriRi  I Confecratione. 
virtus  non  cadit  nili  fub  fide;  unde  fta-  Confecratio , quibus  verbis  pt , (3  cujus 
tim  addit:  Nam  in  ip/b  verbo  aliud  eH  fermonibusIDomini^efu.vurxstx  S.Au- 
fonus  tranpens , aliud  virtus  permanens,  guftinus  lib.ff.  contra  Donatillas,  c.af. 
Tedimonia  autem  fequentia  ex  Seri-  Deus  , inquit , adeH  verbis  Evanxelieit 
pturis  deprompta  adduntur , ut  probet  /isis , pne  quibus  baptifmus  Cbrifli  eon- 
in  genere  vim  mundandi  oriri  ex  verbo  /eerari  nonpoteR , 6"  ipfefanBipeatfa-^ 
fidei , quod , ut  dixi , fufeeperat  initio  eramentumfuum  . Idem  habent  ceteri 
probandum  . Unde  merito  concludit , Patret , quos  «diofum  elTet  hic  recen- 
qu6d  etiam  verbum,  per  quod  infantet  fere . 

mundantur , fit  verbum,  de  quo  Domi-  Obijeit  Calvinus  i Verba  confetra- 
nus  ait  : 'Jam  vobis  mundi  ePis propter  toria  fuperftitiofa  videntur  , & incan- 
Sermonem  , &c.  Ciim  igitur  S.Auguiii-  tationi  magice  fimilia;  quippe  cbm  fu- 
nus cenfeat  per  verbum,  de  quo  fermo-  per  elementum  mutum  , & inanime  i 
nem  indituit , jiidificari  infantes , cer-  minidro  demurmurentur , abfque  ullo 
tum  eft  non  intelligere  verbum  concio-  fenfu  , & fideadftantium  ; quippe  ciim 
nale  , quippe  ciim  infantes  non  poflint  ignoto  idiomate,nempe  lingua  Latina, 
credere  ad  juftitiam , & ore  confiteri  ad  coram  imperitis  proferri  foleant  l ergo, 
falutem . &c. 

Probatur  denique  tertia  pars, nem-  Nego  antecedens’.  Verba  enim  profer- 

pe  qu6d_  verbum  faeramentaU pt  confe-  re  fuper  mutum,&  inanime  elementum 
cr«/0r;vm:  Probatur,  inquam,quia  ver-  maxime  quando  fit  ex  ordinatione  di- 
ba  quibus  conficiuntur  facramenta,  ap-  vina,  nullatenus  magiam  fapit , ac  re- 
pellantur/Ii»e;/car/i> , benediBio,  confe--  dolet : nam  N um.f . in  facrificio  Zelo- 
eratioyinvoeatio  nominis  Z>r/;Sic  S.Pau-  *yp'*»  Sacerdos  plurima  verba  maledi- 
lut  i.ad  Corinth.te.  verba  quibus  coa-  oionis  congerebat  io  aquam  «i  'd  de- 

fti- 


Digitizod  by  Google 


40  Z)/^.  Prooemialis  Art.l. 


ftinatam , que  potata  mulieres  adulte- 
ras interficeret,  innocentibus  ver6  noa 
noceret , Infuper  Magi  non  foliim  ver- 
<bis,fed  etiam  rebus  utuntur  in  fuis  pre- 
fligiisrat  heretici  nihil  magicum  agno- 
fcunt  in  materiis  facramentorum:  ergo 
nec  agnofeers  debent  in  verbis . Dtni- 
qut  incantatio  magica  confidit  in  eo  , 
u6d  certe  res , figure , & voces  aliun- 
e per  fe  inefficaces  vim  habeant  ali- 
quid efficiendi  ex  paiflo  tacito  ; vel  ex- 
prelTo  cum  demonerat  verba  confecra- 
toria  facramentorum  non  habent  effi- 
ciendi cum  ex  ull«  cum  dzmone  pa^o, 
fed  ex  inditutione  Chrifti . Quare  in_< 
facramentorum  adminidratiune  funt 
aliqua  verba  , que  debent  ab  omnibus 
intelligi , ut  ea  que  proferuntur  ad  ex- 
citandam fufeipientium,  de  addantium 
fidem  , de  pietatem  , Sc  ea  debent  efla^ 
vernacula  plerumque;nifi  fufcipientes, 
& addantet  Latini  intelligant : alia  ad 
efficiendum,  ut  ctimjofue  locutus  ed 
ad  Solem  , qui  non  habebat  auditum  , 
Sc  Chridus  ventis  imperavit . Ea  ciijuf- 
curaque  fint  idiomatis  , idonea  funt; 
ejufmodi  autem  funt-verbaconfecrato- 
ria  facramentorum  . 

QjU  Afi  S T 1 O ARTA. 

Zfe  neccUitate , fy  exifttntia  Sacramen- 
torum . 

CUm  Sacramentorum  inftitutio  ex 
mero  Dei  beneplacito, fummaque 
ejus  libertate  , ac  liberalitate  pendeat ; 
ciimque  compertum  fit  divinare  illius 
providentiam  , fingulis  rebus , juxu_. 
cqjufque  indigentiam , & neceffitatem 
opitulari , efficaciori  ratione  fuaderi,ac 
colligi  non  poted  facramentorum  exi- 
flentia,  quim  ex  comperta  , de  probata 
eorum  neceffitate . Undefapicnticon- 
filio  , ac  judo,  libratoque  ordine  faera- 
mentorum  exidentiam  ab  eorum  fum- 
ma  hominibus  quovis  in  datu  degenti- 
bus neceffitate  ferutantur  , dc  invedi- 
gant  Theologi . 


Notandum  autem  primi , duplicem  in 
morali  Chrid!ana,quantbm  ad  przfenc 
pertinet , folitb  didingui  neceffitatem, 
quarum  prima  vocatur  neceflitas  medih 
lecunda  ver6  neeeflltatprrfefpr/.Afrcc^- 
tat  medii  ea  cd,qua  aliquid  ita  cenfetur 
necelTarium  ad  finem  aliquem  compa- 
randum , ut  fine  illius  ope  non  poffit 
obtineri  ; nece  [fit  at  vctbpr<eepti  ea  ed, 
qua  aliquid  ex  fua  ratione  Intrinfeca_. 
non  ordinatur,nec  conducit  ad  alicujus 
finis  affecutionem  , fed  dumtaxat  ad  id 
requiritur  ex  ordinatione  , dc  przcepco 
fuperioris.  Porr6  neceifitas  medii  du- 
plex didinguitur  , fcilicet  intriti/eca,  Sc 
ex  intima  connexione  medii  cum  fine  , 
qua  folitd  vocatur  neceflitas 
qua  nimirum  fit , ut  finis  non  poffit  ob- 
tineri feclufo  tali  medio  : alia  verd  ex- 
trinfeca,  quz  oritur  non  quidem  ex  na- 
tura rei.  led  ex  inditutione,  dc  ordina- 
tione divina,dc  dicitur  neceffitas  ad  me- 
libselTe,  fcu  potius  ed  congruentia  , 
quam  vera  aeceffitas . 

Certum  ed  autem  facramenta  noiuj 
effe  neceffaria  neceffitate  intrinfeca  , dc 
fimplicitencondatenim  qu6d  Deus  ab- 
foluti  loquendo , humanam  falutem 
operari  potuerit  abfque  ejufmodi  fignis 
fenfibilibus . Infuper , nulla  ed  ratio 
intrinfeca,  deefTentialis,  cur  facramen- 
ta  vim  habeant  producendi  gratiam  , 
dc  conferendi  eos  omnes  effeidus  , quos 
Deus  ad  eorum  fignorum  appKcatio- 
nent  in  fubjetdis  debiti  paratis  infatli- 
biliter  producit ; foliim  itaque  hic  in- 
quirimus, an  fuppofita  Dei  ordinatione 
facramenta  fuerint  neceffaria  in  quovis 
hominum  flatu  . 

Notandumjecundi,  triplicem  genera- 
tim  didingui  poffc  datum  humanz  na- 
tura : Primus  ed  naturz  perfccdiffimz  , 
qualis  ed  datus  beatitudinis  ; fecundus 
natura  innocentis ; qualis  extitit  ante_« 
Adami  lapfum  : tertius  ed  ejufdem  na- 
turz  vitiatz  per  Adami  peccatum  . Qui 
rurfus  dividitur  in  tres  alios  datus;nam 
alius  ed  datus  hominis  lub  /e^e  natura, 

hoc 


De  Sacramentorum  exijientta  • 4 * 


}ioc  e(l  ante  legem  fcriptam , nimirum 
ab  Adamo  ad  Moyfem : aliute(lfub/r- 
firiptf,  puti  ab  eo  tempore,  quo  po- 
pulo Judaico  lex  prsfcripta  Alit  i Deo 
per  Moyfis  minifterium,  ufque  ad  pre- 
dicationem  Evangelii  per  ChriAum  O. 
Tertius  cft  fub  Uge gratia , qui  i Chri- 
Ao  D.  ad  mundi  finem  perieveraturus 
eft  . Q^os  utique  tres  (latus  S.  Augufti- 
nus  epid.ip.  appellat  ante  legem  , fub 
lege  , iy  fub  gratia . Certum  eft  autem, 
qubd  facramenta  nulla  ratione  (int  ne- 
ceiTaria  in  (latu  natura:  perfedillimx  ; 
quia  ubi  e(l  veritas  aperta,omnis  ligno- 
rum umbra  eliminatur  : unde  praeclari 
S.  Auguilinus  lib.de  catechifmo  cap.4. 
Comeditur  agnut , inquit , poFl  mortem 
bujus  faeuli,  ut  eim  mane  illud  venerit, 
guod  vefperam  non  habebit,  non  jam  au~ 
feratur /aerifieiutn  imaginis  Agni  , fed 
ipfum  Agnum  , quem  quotidie  immola- 
mus , comedimus,  (y  eujus  fanguinem  bi- 
bimus, intenipmus  illie  eum  Sacerdotem 
f>erf  (Ium, quem  conflat  hic  pro  noftra  fa- 
lute oecifum . Hinc  Dodlor  in  4.  difp.i, 
quae(l.j.  num.7.  ait : Apparet  quod  itu» 
fatu  patrice  nullum  congruit  facramen- 
tttm,  quia  tune  non  indiget  homo  fenji bi- 
libus , ut  cognojeat  intelligibilia  perti- 
nentia ad  falutem  fitam  : neque  tune  in- 
diget excitari  ad  queerendum  pertinentia 
ad  falutem  , quia  efl  perfeUi  confeeutut 
falutem  . Unde  difficultas  remanet  de 
quatuor  exteris  humanx  naturx  dati- 
bus , nempe  innocentix  , legis  naturx, 
feriptx  , & gratix  . 

Notandum  tertid  , Sacramenta  polTe 
condderari  in(lituta,dc  ordinata  ob  tri- 
plicem finem  , juxta  triplicem  eprunu^ 
confiderationem ; enim  ver6  fpedafi 
polTunt,  vel  quatenus  funt  cxremoni.x 
faerx  , ac  celebres  ritus  , quibus  homi- 
nes in  eamdem  religionem  adunati«, 
fuum  Deo  ut  fupremo  rerum  omnium 
parenti,  & moderatori  obfequium  , & 
cultum.impendunt:  nam  , ut  perbelle 
obfervat  S.  Augudinus  lib.ip.  eontr/u.. 
Fandum  cap.itf.  /n  nullum  nomen  Reli- 
Tom.  X. 


gionis  verum,  autfalfumlomtnes  coadu- 
nari poJfunt,nifi  aliquo  fignaettlornm,ffu 
facramentorum  uipbilium  confortid  col- 
ligantur . Seeundd,  confiderantur,  qua- 
tenus funt  medicinx,  feu  remedia  ad 
refarciendam  , vel  confervendam  , aut 
augendam  hominis  falutem . Tertid  , 
quatenus  funt  media  eonducentia  ad 
augendam  hominis  perfedliuncm  per 
augmentum  grati;  illuminantis,dc  (an- 
(2ificantis . 

Conclusio  Prima* 

SAcramhnta  non  extiterunt  in  fatu 
innocenti 4C  , nec  ut  remedia  , nee  at 
anima  perfeSiones  ; nee  ut  faert  rttus : 
imd  nee  exti tijfent.fi  ille  dsu  perfeveraf- 
fet . Hxc  conclufio  quatuor  partibus 
condat  , quarum  prtma  communis  ed 
apud  Theologos , eamque  Doedor  ap- 
probat loco  fupri  laudato  , ubi  ait:  Pro 
fiatu  innocentia  non  fuit  congruum  irfti- 
tui facramentum,ficttt pofl  lapftim,  quia 
etfi  tunc  homo  potuerit  ex /enfibilihus 
eognofeere  intelligibilia  : tamen  nullum 
Jenfibile  fuit  necejfarium  tanquam  confe- 
rens ad  falutem  , removendo  aliquod  im- 
pedimentum falutis,  Ht/iilieetpofiit  dici 
proprii  medicina  , 

Probatur : Quia  ubi  nullus  ed  mor- 
bus , ibi  nulla  requiritur  medicina;  fed 
durante  primxv4  innocentiii  nullus 
fuit  morbus  : igitur,  &c.  Major  condat 
ex  illo  Matth.p.  Non  efi  opus  valentibus 
Medicus  ,fed  mali  habentibus-,  Undej 
prxclare  S.  Augud.  Tolle  morbos , tolle 
vulnera , <y  nulla  erit  medicina  eaufa . 
Minor  etiam  jiatet  ex  his,qux  diximus 
in  2.  volumine  de  felici  innocentix 
fiatu  . 

Diees : Matrimonii  facramentum  ed 
in  concupifeentix  remedium;  fed  illud 
initum  fuit  inter  Adamum  , & Evam_, 
durante  datu  innocentix  ; igitur  i neo 
datu  fuerunt  facramenta  in  remediu  m. 
Major  condat  ex  S.  AugulHno  i n libris 
dcNnptiis,  &c.  Minor  ver6  probatur 
ex  illo  Apofioli  ad  EphcT.  jr.ubi  loquens 
de  njatrimonio  Adami  cum  Eva  , ait; 
F Sa- 


Digitized  by  Googie 


4 1 Difp.Prooemialii  ArULsli^fi  JP", 


SicTtmentHm  hoc  magnum  e/l-,ego  autem 
dfco  iit  Cbrifto , iy  in  Eeclefia  , 

Refpondeo  diftinguendo  minorein  : 
Xlatrimonium  Ulud  fuit  facramentum 
fecundCim  latiorem  (ignilicationem  , de 
quatenus  facramentum  e(l  dumtaxat 
lignum  rei  facrc,  non  ver6faniftiiican- 
tis  fubjedlum  , in  quo  eil  tale  fignum  , 
concedi  : quatenus  fiicramentum  acci- 
pitur in  1)ri(fliori  fignificatlone  pro  fi- 
gno  rei  facrc  fandlificantis  , nego  . Ad 
probationem  dico  Apoflolum  eatenus 
matrimonium  Adami,  & Evs  appellare 
facramentum  , ipiatcnus  prefigurabat 
conjundiionem  Chriili  cum  Ecclefia_> 
fponfa.  Quod  autem  tunc  non  fuerit 
proprie  di^um  facramentum,  fufliclen- 
ter  determinat  Concilium  Trident.cbm 
ait , fcflr.34.  can.i.  Si  quit  dixerit  n?a~ 
trimonium  non  ejfe  veri, ac  proprii  unum 
ex  Teptem  legit  Evangelictc faerumentit 
i Cbriflo  D.  inflitutum  ....  anathema 
fit. 

Probatur  fecunda  part , nempe  qu6d 
in  flatu  Innocentic  non  fuerint  necef- 
farla  facramenta  ad  animie  perfedHo- 
nem  ; quia  in  illo  felici  flatu  , fuperiora 
dominabantur  inferioribus  , & anima 
corpori , ratio  fenfui  , facultates  inrel- 
ledluales  fenfitivis  , <Sc  naturalibus  >id 
enim  originalis  ;uflitia  praflabat  , ut 
quemadmodum  anima  perfedte  erat 
lubdita  Deo , fic  inferiores  anini*  yires 
oiaturales  , & fenfitivx  rationi  fub/ice- 
rentur,'ac  proinde  non  erat  conveniens 
ut  anima  fandlitatem  mutuaretur  a re- 
bus corporeis  : Igitur  , &c. 

Dicet : Sacramenta  necelTatia  funt 
homini  ad  gratiam  afTcqaendam  , per- 
ficiendam, & fervandam,  contra  repu- 
gnantes tentatlonum  motus; fed  in  fla- 
tu innocentie  potuerunt  ad  hzc  om<-.ia 
prodefrcrhomofiquidem  in  eo  flatu  de- 
bebat fibi  novum  in  dies  compararam 
gratlz  gradum  , illam  contra  infeflan- 
tes  tentationes  tueri : igitur , &c. 

Ifego  minorem  : Nam  potuIfTet  alla_> 
ala , qu^m  per  figna  corporea  gratic 


augmentum  fufclpere,nempe  per  exer- 
citium virtutum,  maximi  divini  amo- 
ris , ad  quod  quidem  augmentum  mo- 
vebat originalis  jufiitia  , que  mentem 
illuflrando,  etiam  voluntatem  in  omne 
bonum  inclinabat  , & vegetabat . 

Dicet ycc(i«<fd:Sacramenta  profunt  od 
mentisilliiflrationem:  at  in  flatu  inno- 
centiz  debulffet  illuflrari  mens  homi- 
nis. Ergo  ad  id  facramenta  erant  necef- 
farla . 

Diflingtto  minorem  : Per  alia  figna  , 
concedo  : per  facramenta  , nego;  quia 
perfedlio  mentis  humane  fuiffet  In  eo 
flatu  ex  divini  numinis  influxu,  non  ex 
phantafmatibus  , fed  ex  fpeclebus  ; in 
eo  tamen  flatu  phantafmatis  utebatur 
anima,  fed  ut  corpore  flbi  fiibdito  ; co- 
gnitionis enim  perfedllonem  babuIfFet 
ex  infufoluminerphantafmatibus  etiam 
utebatur,  quia  deletflabills  efl  eorum 
experientia,  quorum  habemus  Iclen- 
tiam  . Qiiare  experta  fulflet  naturx  vi- 
res , & a(fiiones  , ut  eorum  , qux  feie- 
bat , fupernaturalium  , & naturalium 
per  fcientiam  que  efl  Infufa  , experi- 
mentall  cognitione  perciperet  : or-  . 
etiam  confe^a  fuiffet  fidem  ad  falutem , 
& exterioribus  fignis  Deo  cultum  exhi- 
bullfet , in  gratiarum  adlione  , 8c  pie- 
tatis teflificatiune,  & fupreme  potefla- 
tis  agnitione  : at  ea  figna  facramenta 
nan  fuiffent . 

Dicet  tertio . Ex  S.  Dionyfio  lib.  de 
„ Ecclefiaflica  hierarchla  cap.i.  Deus 
„ coelefllbus  > & beatis  mentibus  exhi- 
„ bet  divina  myfleriaftnc  fenfibillbus 
„ figuris , quia  funt  immateriales  : no- 

bis  autem  ea  tradere  debuit  perfym- 
,,  bola  fer.fibilla  : quia  materiali  natn- 
,,  rii  conflamus  ; fed  Adam  , & Eva  in 
flatu  innocentie  conflabant  materiali 
natura  : igitur  eis  necelfarla  erant  fi- 
gna,& media  corporea, quibus  gratiam 
illuminantem  poffent  affequi . 

Refpondeo  diflinguendo  majorem  : 
homines  materiali  naturi  conflantes 
debent  habere  media  corporea , quibus 

illu- 


--  - -0- 


rzcd  by  GcJOgtc 


De  Sacramentorum  extjientta , 43 


illu(lrentur»()umn<liu  ptrs  ruperior  noa 
habet  omnimode  fubd>t*m  fibi  inferio- 
rem , concedo  : IIkus  , nego  : at  In  eo 
ftatu  omnimode  inferior  pars  fuperiori 
obtemperabat , Sc  aliunde  quim  fen- 
fuum  l^neficio  habebat  Id  omne,  quod 
ad  fuc  mentis  illuUrationem  conduce- 
bat: nam  , inquit  S.  Bcrnardus  ferm.de 
Anauntlatlone : Ipfum  mi/ericor4ia  ca- 
fiodiciat , doeeiat  veritus ; regeb»tju~ 
ftiticL , pan  fovebit . 

Probatur  tertia  pars, nempe  quAd  fa- 
cramenta  non  fuerunt  in  eo  ftacu  tam- 
quam ritus  , Sc  cstreraonia  facrs; : Tum 
quia  hsc  facramentorum  acceptio  tan- 
cbm  eft  impropria:  Tum  quia  iacrificla, 
oblationes,aliique  cultus  externi  abun- 
de fufficiebant , ut  homo  debitum  cul- 
tum Dee  impenderet . 

Dieer.ln  flatu  innocentiae  fuiflent  fa- 
crlBcIa,  ut  concedimus  ; quia  funt  nrte- 
clpui  a(flus  publicae  Religionis  : Unde 
docent  Theologi  facrilicium  fpeclare.» 
«d  jus  naturx  , quia  procedit  cx  natu- 
rali ratione  , qu6d  homo  rebus  fenfibi- 
libusfuam  erga  Deum  fubjeiffloncm  , 
&fupremum  in  omnia  Dei  dominium 
agnofeat : fed  facrlficla  funt  facramen- 
ta ; funt  enim  figna  gratis : Igltur,dtc. 

Refpondeo  primo,  negari  polTe  majo- 
rem-, cum  enim  brevilliinb  tempore  fle- 
terlt  innocentis  flatus,  non  videtur  lo- 
cusn  fuIlTe  primis  Parentibus  facrifi- 
eium  aliquod  offerre : Im6  non  abs  re_« 
conjiciunt  aliqui.  Idcirco  Deum  permi- 
flfle  Adamum  labi  in  peccatum  , quo- 
niam vifus  efl  ingratus  erga  tam  muni- 
fiemn  bcnefadforem  , quem  nulld  fa- 
crlficld  in  gratitudinis  oionimentum_i 
coluit  . 

Refpondeo  ficundd , negando  mino- 
rem: quia  lacrificla  funt  flgna  gratis 
per  modum  meriti , quando  offeruntur 
in  flatu  gratis  fandllficantis ; non  ver6 
per  modiim  figni  k Deo  inflituti  ad 
gratiam  efficaciter  conferendam . 

Probatur  denique  quarta  pars  , nem- 
pe qu6d  etiamfi  perfevcrolTet  ille  felix 


innocentis  flatus , nullum  proprie  di- 
<flum  inflitutura  fuiffet  facramentum  : 
Tum  quia  facraraeota  in  eo  flatu  fuif- 
fent  Inutilia ; etenim  ad  tria  prsciptii 
ordinantur , nempe  vei  ad  gratiam  re- 
cipiendam,vel  ad  Illam  confervandam, 
vel  adeam  augendam  : fed  od  nullum 
ex  his  tribus  indlgulffent  homines  fa- 
cramentis  in  flatu  Innocentis  . Noa 
uldem  ad  primum  ; quia  quemadmo- 
um  Deus  per  propagationem  natura- 
lem , producit  animam,  ita  pruduxlffet 
in  anima  gratiam  faiidificantem,veluti 
facram  hxreJitatem  a primo  parente 
propagatam  . Non  etiam  ad  fecundum 
quia  in  Illo  fellcillimo  flatu  , nullis  in- 
ternis , vel  externis  tentatiunibus  agi- 
tati fuiflent , aut  faltem  fubjaculffent. 
Non  denique  terclum,qula  gratis  aug- 
mentum fleri  debet  modo  flatui  conve- 
nienti : at  non  fuiffet  conveniens  Illi 
flatui  , ut  homo  per  media  corporea.^ 
gratiam  reciperet : ergo  neque  ut  per 
eadem  illam  augeret . 

Dices : In  flatu  innocentis  potuif- 
fent  homines  peccare:ergo  convenient 
erat , ut  pro  eluendo  peccato , Sc  refli- 
tuenda  gratia,  facramenta  Inflltueren- 
tur.  Antecedens  patet : non  enim  me- 
lioris fortis  forent  Adami  puflerl,quam 
ipfemet  Adamus ' at  Ille  non  obflanti- 
bus  illis  omnibus  gratiis  , ac  dotibus  , 
quibus  donatus  fuerat : peccavit : ergo 
etiam  ilii  peccare  potuerunt . Confe- 
quentla  verb  probatur  , quia  prudens 
Medicus  non  folura  prsfentibus  mor- 
bis prsbet  remedia , fed  etiam  Immi- 
nentibus , & futuris  parat  antydota  , 
feu  prsfervatlva ; fed  Deus  efl  priiden- 
tlfsiraiis  animarum  Medicus,  peccata 
funt  morbi,  facramenta  ver6  antidota, 
dc  remedia  : Igitur  , &c. 

Rejpondeo  primd  ,nep^axl  pofle  ante- 
cedens: nam,  ut  diximus  in  2,  volumi- 
ne: traU.j.  dijp.  2.art.j.qu^n.  1.  eon.j. 
Si  Adamus  innocens  fletiflet,  Ipflus  po- 
deri confirmati  fuiflent  in  gratia  fan-- 
dlificante ; non  quidem  ab  initio  fuc 
F 2 Na- 


Digitized  by  Google 


44  Difp,ProcemUHi 


Nativitatis  , fed  ubi  viciflcnt  prim6  eis 
ingruentem  tentationem  . 

Rtfponieo  ftcundb , negando  confe- 
quentiam  j & ejus  probationem  diftin* 
guo:Si  morbi  contingant  frequenter,& 
ut  plurimum , concedo : fi  rar6,  nego ; 
quanquam  enim  fi  perfeveratTet  inno- 
centi; ftatus,aliqui  forti  hominum  lapfi 
fuilTent  in  peccatum,  tamen  illud  rar6, 
& in  paucis  accidilTet : non  fuilTet  au- 
tem congruum  inllituere  facranienta... 
pro  paucilllmis  illis  hominibus  , maxi- 
me ciim  per  alia  media  potuilTient  de- 
perditam gratiam  recuperare , nempe 
per  a(5lus  contritionis  , & amoris  Dei , 
quos  loiige  faciliCis,  ac  perfccliin  quam 
■nos  , propter  minus  repugnantem  fen- 
fualitatem,&  nrel)antiora,dc  cflicaciora 
auxilia  potiiiflent  elicere  . 

Non  abnuerem  tamen  C ex  hypothefi 
quod  etfi  Adamus  non  pcccaflct  Chri- 
fius  venilTct  ) tunc  inilituenda  fore  illa 
facramenta:  quibus inilituendis pecca- 
tum r.on  fuit  occalio, maximi  ver6Eu- 
chatifliamsTVw  ut  Incarnationis  bene- 
ficium cteteris  hominibus  communica- 
ret; Eucharillia  enim  eft  qusdam  In- 
carnationis exteniio  : Tum  ad  augen- 
dam gratiam  ; fiquidem  ad  illius  aug- 
mentum prim6  , Se  per  fe  ordinatur : 
Tum  ut  prarflantilTinium  elTet  pignus 
fiiturz  gloris:  Tum  denique  , ut  homi- 
nibus prsberct  perfe<flum  facrilicunuj 
'laudis  , & gratiarum  actionis  . 

Enimver6  flatus  vix  exteris  perfe- 
(flior  quoad  gratiam,congru^  exigit  in- 
llitutionem  eorum  mediorum  , quibus 
gratia  perfedliori  modo  augeatur  : at 
uatus  innocentis  elTet  perfedlilllmus  , 
ac  fubinde  conveniens  niiflet,ut  in  illo 
flatu  homines  habuiflent  perfedlillima 
media,  quibus  augmentum  gratis  pof- 
fent  comparareinullum  nutem  medium 
prsflantius  cA  , qu4m  ipfemet  Dei , & 
homiiinm  Mediator,  qui  in  EuchariAia 
recipitur. 

Deinde  probabile  fit,  qu6d  Deus  non 
minhsdilexiAet  homines  innocentes. 


quam  per  peccatum  vitiatos;  ac  fubin- 
de qu6d  eos  minori  benelicid  non  cu- 
mulalTet:  at  nullum  eA  prxAantius  ho- 
minibus a Deo  concelThm  poA  Incar- 
nationem,quam  EuchariAis  facramen- 
tum  , in  quo,  inquit  Concil.  Trident. 
felT.  rj.  cap.  i.  divitias  divinis /ui  erj^a 
homines  amoris  ejfudif.  igitur  veriAmile 
eA  homines  in  Aatu  innocentis  fore_» 
hoc  prxAantiflimo  beneficio  donandos. 

Z>ir;/ybr,  perfedlius  eA  habere  aug- 
mentum gratis  ex  opere  operato  , & 
operantis  fimul , quam  dumtaxat  ex 
opere  operantis  , utconAat  in  adul- 
tis , qui  abundantiorem  gratiam  fufei- 
piunt,  dum  baptizantur  cum  debita^ 
prsparatione,  quiim  parvuli , qui  abfq; 
ejufmodi  pr;via  dilpoiitione  fufeipien- 
tes  baptifma.minori  gratiarum  irriguo 
donantur.  In  Aatu  autem  innocentis 
gratia  fuiflet  hominibus  collata  modd 
omnium  prsAantiflim6,acfubinde  pro- 
babile fit , quod  in  eo  flatu  aliqua  fuif- 
fent  facramenta  , quibus  homines  gra- 
tiam confequi  pofTent  ex  opere  opera- 
to , ficut , Se  ex  opere  operantis  . 

C O N c L U S 1 O S E c U N D A . 

IN  lege  natura  erat  aliquod  determi- 
natuM  remedium,  ac Jacramentum-, 
maxime  pro  eluendo  originali  peccato  , 
Hsc  conclulio  tribus  partibus  conAat : 
Prima, qu6d  fuerit  aliquod  remedium  : 
Secunda , qu6d  fuerit  determinatum  : 
Tertia , qu6d  fuerit, verum  facramen- 
tum  . 

Prima  pars  communis  eA  apud  Theo- 
logos , eamqueexpref^  docet  fubtilis 
Do<Aor  in  4.  diA.  1.  qusA.  7.  ubi  ait : 
„ Nullo  tempore  dimifit  Deus  cultores 
,,  fuos  fine  remedio  neceflario  ad  falu- 
,,  tem  : fed  omni  tempore  poA  lapfum 
,,  fuit  necefTaria  ad  falutem  deletio 
,,  originalis:  ergo  quocunque  tempore 
„ aliquod  remedium  efficax  erat  ad 
,,  hoc  . Etfi  potuit  deleri  in  adultis  per 
„ motum  bonum  intrinfecum  ; tamen 
„ in  parvulis,  in  quibus  talis  motus  eA 
„ impoflibilis , non  potuit  deleri  per 

adliim 


DfnrircaT)7  ernr 


De  Sacramentorum  extjientta , 4 5 


i)  «(Slumfuum  proprium:  ergo  per  ali- 
I,  quem  a(5ium  aliorum  circa  iplos,  vel 
,,  ad  ipfos  relatum . 

Qiiam  utique  veritatem  nemo  fane 
meatis  pote(linficiari;/f4/^/  enhn(  iii* 
quit  Innocentius  III.  relatus  in  capits 
majores  de  Bantifmo  ^ ut  univsrji par- 
vuli pereant  quorum  quotidie  tanta  mul- 
titudo moritur,  quin  , iy  ipfis  miferieort 
Deus,  qui  neminem  vult  perire  , aliquod 
remedium  procuraverit  ad  ptlutem . 

Idem  docet  Author  quifquis  eft  dz_> 
operibus  Chridi  CardI  lalibus  apud  S. 
Cyprianum.  Sjne,  \ac[M\i,orig!nale pec- 
catum , quod  a primis  parentibus  in  to- 
tam generis  humani  fucc.ffionem  defflu- 
xit , omni  tempore  aliquibus  remediis 
oportuit  expiari,  licet  vim  plend  fignifi- 
candi  non  habuerint  donec  ad  rem  ipfxm 
ventum  ett , qua  figurarum  operiebatur 
vqlamine . 

Nec  refert , qu6d  Illius  remedii  Scri- 
ptura non  meminerit ; inde  enim  non 
eft  cunfequens  , qu6d  illud  remedium 
non  fuerit  ordinatum  ; alioqui  pari  ra- 
tione dicendum  e(Tet,rexum  muliebrem 
apud  Ifraelitas  omni  caruilje  remedid, 
& medio  quA  mundarentur  ab  origina- 
li peccato, & in  populum  Dei  configna- 
rentur  ; quippe  ciim  Circuncifionis  ef- 
fent  Incapaces  ; quod  tamen  abfurdif- 
limum  e(l,  erant  enim  de  foedere  Abra- 
ham,  ficut,  & mafculi,  Sc  offerri  debe- 
bant In  templo  adhuc  pueruix  ante_» 
ufum  rationis:  non  potuiiTent  autem 
facramentorum,&  ceremoniarum  legis 
e(Te  participes  , nec  credibile  videtur 
Deum  fuifTe  imperaturum  earum  obla- 
tionem in  templo,  fi  reverU  fuilTent 
natura  filix  Irx,  ficut,de  exterx;  igitur, 
&c. 

Dices  : Quamvis  innumerabilis  par- 
vulorum multitudo  In  utero  matrum-i 
extinguatur  , eis  tamen  nullum  origi- 
nalis peccati  remedium  ^ Deo  provi- 
lum  efl,  de  omnes  quotquot  parvuli  Ita 
funt  extlndll , five  in  lege  naturx  , live 
Moyfis,  6ve  Chriiii,damnati  funt:crgo 


non  congrui  colligitur  remedium  fuif- 
fe  divinitus  Inftitutum  ex  innumeraw 
multitudine  parvulorum,  alioqui  peri- 
turorum • 

Nego  confequentiam  : Non  enim  ea- 
dem efl  paritas : Tum  quia  parvuli  in 
utero  morlentes  pauciflimi  funt  refpe- 
dlu  aliorum  ; non  efl  autem  conve- 
niens, ut  Deus  pro  paucillimis  homini- 
bus facramentum  inflituat : Tum  quia 
qui  moriuntur  in  utero,  funt  incapaces 
remedii  fufclplendi  , quia  per  homines 
humand  modo  non  potcfleis  applicari, 
cCim  non  cadant  fub  hominum  noti- 
tiam, & admlniflrationem,  ficut  ii,  qui 
nafeuntur;  unde  licct  Deus  potuerit  his 
negare  remedium  originalis  peccati  fi- 
ne injuflitia  , tamen  boni(atis  ejusj,  Sc 
providentix  fuit  id  in  omni  lege  con- 
cedere . 

Probatur  secuvda  et  tfrtia  pars  , 
nempe  quud  remedium  Iflud  fuerit  ali- 
quod fignum fenflbile  determinatum, 
& grati;  fandlificantis  produifUvum  ex 
opere  operato.  Probatur , inquam,  pri- 
m6  authoritate  S.  Auguflini  llb.;. con- 
tra Julianum  cap.  9.  ubi  ait  : Nec  ideo 
tamen  credendum  efi,  iy  ante  datam  Cir- 
cuncifionem  famulos  Dei,  quandoquidem 
in  eis  erat  Mediatoris  fides  in  carne  ven- 
ttsri  , nulld/acramentS  ejus  opitulatos 
fuijfe parvulis  fuis  , quamvis  quid  illud 
effit , aliqua  necejjdria  caufa  Scriptura 
latere  voluerit  . 

Quam  utique  fententiam  probat,  Sc 
fequitur  Donor  loco  fuprii  laudatd,»^» 
,,  fuhdit-jHon  poterat  efTe  certus,qu6d 
,,  aiflus  alterius  relatus  ad  parvulunu, 
,,  fufficeret  ipfi , iiifi  hoc  elTet  inflitu- 
,,  tum  ii  Deo  : nullus  enim  potefl  cfTe 
„ certus  , qu6d  per  aliquid  attingat  ad 
,,  falutem  , nifi  fit  certus  , qu6a  Deus 
„ acceptavit  illud  tanquam  fufHciehs 
,,  ad  talem  finem  . COm  ergo  non  fo- 
,,  Ibm  adultis  cultoribus  fuis  provide- 
,,  rit  Deus  de  remediis  neceffariis  ad 
,,  falutem , fed  etiam  parvulis  , eo- 
„ rum  ( Se  hqp  de  remedio , de  quo 

pa- 


Digitized  by  Gooj^le 


46  Procemialis  /4rt.l,Qu<efi,IF, 


„ ptrcntet  fo(Tunt  e<Te  certi  pro  per- 
„ vulis)  (equitur  ,qu6<t  tempore  illius 
„ legis  noturx  erat  & Oeo  inftitutum 
,,  aliquod  remedium  ,velfignum  cer* 
„ tum,  & efficax  deletionis  originalis 
,,  peccati.  £t  magis  probabile  e(l,qu6d 
„ per  aliquod  iignum  fenfibile  , quam 
,,  per  aliquod  (ignum  intelligibile  tan« 
„ tum^quia  pro  toto  (lacu  natu  rf  lapf;, 
„ congruunt  homini  figna  fenfibilia_. 
,,  refpedlu  fpiritualium,'  ergo  rationa- 
„ bile  e(l  aliquod  facramentum, (altem 
„ contra  originale  fui(Te  in  tempore 
,,  legis  natura: . 

Quibus  Oudlo(  tria  docet : Primum  , 
quM  remedium  Silud  fuerit  aliquod  £• 
gnuin  determinatum;  Secund(im,qu6d 
nierit  fenTiblle  : Tertium  , qu6d  fuerit 
efficax.-quc  tria  totidem  funt  (aeramen- 
ti perfeai  charaderes . Qu6d  autem,» 
fuerit  determinatum  fignum  ii  Deo , 
condat,  quia  figna  praaica  gratiz  ne- 
mo determinare  poted  preter  Deum  , 

Jiuia  ciim  folus  fic  gratic  author,etiara 
olus  poted  illius  produdinnem  cert6 
determinare  ad  alicujtis  figni  prefen- 
tiam  . 

De>ade,S\  fignum  illud  peccati  ori- 
inalis  remilTivum  relldum  elTet  liber^ 
ominum  determinationi,  melior  foret 
conditio  parvulorum  quoad  falutem  in 
lege  naturz  quiim  in  lege  gratia;,  utpo- 
te  c(im  haberent  medium  generalius, 
& facilius  , quam  fit  baptlfinus  . 

Qu6d  autem  idud  remedium  debue- 
rit ede  (enfibile^irobatur;  Si  remedium 
Klud  non  fuifict  aliquod  fignum  feii- 
(Ibile,maxlme  fuidetf  ut  volunt  aliqui^ 
adus  interior  (idei;  (ed  ita  non  ed,pri- 
m6  quia charitas  longe  praedantior  ed, 
& efficacior  (ide  : fed  nullus  judificari 
poted  per  adum  charitatis  alienatiergo 
multo  miniis  per  adum  aliene  fidei . 
Kec  dicas  idcirco  Udem  magis  judifica7 
re,  quam  charitatem;  quia  fides  magis 
refpicit  Mediatorem,  ut  ed  alteri  caufa 
falutis  , qu^m  charitas  . Hec  enim  ref- 
ponfio  prorfut  efletevanida.Enimver  6 


qu4  ratione  adus  ddei  terminatur  clr<i 
ca  Mediatorem  , eidem  ratione  adus 
charitatis  judificaret , quia  adipfun_ 
Mediatorem  terminaretur:  ergociim 
nullus  dixerit  adum  charitatis  alienae 
(uifTe  fufficlentem  ad  ;udi(icationem_, 
parvuIorum,nec  idem  de  adu  (idei  fen- 
tire  debet  . 

/tiiJe  gudd  non  magis  fidei  adus 
conferat  id  fandificationem  alienam  , 
quam  ad  propriam  : fed  adus  fidei  in 
lege  naturae  non  erat  fufficiens  ad 
dificationem  propriam , quia  poterat 
quis  habere  fidei*  informem,id  ed,non 
perfedam  charitate  , qu*  forma  virtu- 
tum ed . 

Deinde  , Si  folus  fidei  adus  internus 
fuKTet  fufficiens  in  parvulis  ad  eluen- 
dum originale  peccatum  in  lege  natu- 
rae, potuilTent  per  eum  adum  judificari 
parvuli,  non  foliim  nati,fed  etiam  cou7 
cepti , 5c  intra  maternum  uterum  exi- 
dentes;  nec  folum  prxfentes,fed  etiam 
abfentes  ; im6  In  cafu  necefiitatis  po- 
tuiflfet  adus  ille  fufficere  ad  judificatio- 
nem  omnium  parvulorum  totius  mun- 
di , etiam  in  utero  exidentiuin  , quia_> 
mentis  adus  pure  internus,dc  intentio- 
nalis , zque  poted  dirigi  ad  pueros  in 
utero , ac  extra  uterum  abfentes , ac 
prxfentcs,  erga  plures.ac  erga  unicum; 
(icque  remedium  idud  longe  majoris 
elTec  efficacitatis,quam  baptifmus,qu6d 
ciim  redundet  in  injuriam  legis  gratlf, 
concedere  non  polfunt  adverlaril  , nec 
confequenter  admittere  debeat  id  unde 
confequentla  illa  eruitur . 

Denique  , Id  per  quod  infantuli  fie- 
bant Ecclefia;  membra, debet  effe  exter- 
num ac  fenfibile  , conjundio  enim  ad 
corpus  fenfibile,  qualis  ed  Ecclefia,  de- 
bet ede  fenfibilis:  Sed  remedium  idud, 
quo  eluebatur  originale  peccatum,con- 
dituebat  infantes  Ecclefix  membra, fi- 
cut  circuncifio  in  lege  Mofaica , Sc  ba- 
ptifmus  in  Evangelica:  igitur  , &c. 

Diees  : Plurimi  Ecclefie  Dodoreste- 
dantur  folain  fidem  internam  fuide_> 

fuf- 


C( 


De  Sacramentorum  extflentta  T 47 


fufficieni  remedium  in  ^§>6  nature  ad 
originalis  peccati  remifsionem  in  in- 
fantibus; igitur  ita  eft . Probatur  an- 
tecedens ex  Tertulliano  lib.  de  Baptif- 
mocap.i}.  Pnerit  falut  retro ptr fidem 
nudam  ante  Domini  pajfionem , <3*  refler- 
reBionem ; at  ubi  fidet  auBa  e(l  ereden- 
di  in  Nativitatem  , paffionem  , reflurre- 
Bionem  ejut,  addita  efl  ampliatio  flaera- 
menti , obfi^natio  bapti/mi,vefiimeutum 
quodammodo  fidei,  qute  retro  erat  nuda, 
nee  pote  fi  /am  fine  flua  lege  , Jese  tingendi 
imperfl  Ba  efl  , & forma  prafleripta  . 
Sed  & ex  S.  Gregorio  4.  Moral.  cap. 
^uod  apud  nos  valet  aqua  baptiflmi  , hoe 
egit  apud  Peteres  , vel  pro  parvulis  fola 
fides,  vel  pro  majoribus  virtus  /aerini , 
ve!  pro  bis , qui  ex  Abrabet  Birpe  pro- 
dierunt , myflerium  Circumeifionit . Ex 
S.  Bernardo  epift.77.  iir  Nationibus  : 
^otqssot  inventi  fltnt  fideles  , adultos 
quidem  fide  , iy  fderificiis,  eredimus  ex- 
piatos;parvulis  autem  etiam  folam  fidem 
profuiffie  , imi  JhJfeeijfe  credimus  . Eis 
adfiipulatur  Beda  in  Lucani  c.8.dicens; 

ve!  ante  Circumeifionit  tempora, vel 
poB  datam  Cireumcifionetn , de  exteris 
Gentibus , extitere  fideles , ut  fob  , iy 
amiei , liberique  illius  , five  vidimis 
bofiiarum  fe  ,fltoJque  ab  originali  pec- 
cato ,feu  eerti  fola  fide  faivabant . 

Refpondeo,  eat  omnes  Patrum  au- 
thoritateseo  modo  fdl vendas,  & expli- 
candas, quomodo  fubtilis  Oodlor  loco 
fupri  laudato  , esum. j.foMt  authorita- 
,,  teni  S.Gregorii , dicens  : Quod  fan- 
,,  (flus  Gregorius  non  intelligit  folam 
f,  (idem  pro  folo  habitu, nec  fort^  tati- 
„ tbm  proatflu  interiori : fed  pro  adu 
,,  exteriori  fenfibili  protdiante  fidem: 
„ ille  autem  adus  fullicienter  potuit 
,,  habere  rationem  facramemr . Qua 
ratione  fidem  iufiificativam  etiam-^ 
ufurpat  S.Auguttinus  lib.a.  de  Nuptiis, 
& concupifeentia  cap.i/.  feribens . Ex 
,,  quoinftitutaellcircmncirioln  popu- 
,,  Io  Dei : quod  erat  tunc  fitfiiaculiipi 
t,  juflitite  fidei  ad  figaificandam  pur- 


,,  gationem  valebat  pamitis  origina- 
,,  lis,  veterifque  peccati,  ut  baptifmus 
„ ex  Illo  valere  coepit  ad  innovatio- 
,,  nem  hominis , ex  quo  indi  tutus  e(l, 
„ non  quod  ante  circumcifionem  ju- 
„ ditia  fidei  nulla  erat ; nam  cum_i 
„ adhuc  edet  in  pr«eputk>,  ex  fide  ju- 
„ dificatut  cd  ipfe  Abraham  Pater 
„ gentium , qu*  fidem  ipfius  erant  f«- 
„ daturi:  Sed fuperioribiis  tempori- 
„ bus  omni  modo  latuit  facramentum 
„ jiidificationisex  fide  : eadem  tamen 
„ fides  Mediatoris  falvos  iudoi  facie- 
„ bat  antiquos , puCllos  cum  magnis  . 
^ibus  verbis  S.  Augudinas  fidem  il- 
lam judificativam  appellat  facramen- 
tum fidei,  ac  proinde  cenfet  illam  mm 
fuilTe  dumtaxat  adom  inteiwm  , fed 
etiam  aliquo  ligno  exteriori , de  fen(»- 
bili  declaratum . Quoinam  autem  fue- 
rit iihid  fenfibile  fignum , an  videlicet 
focrlficium  aliquod  oblatum  pro  eluen- 
do originali  peccato  , an  ipfa  pueri 
emaculandi  oblatio  coram  Deo  : niliil 
certi  definiri  poted,  cbm  idud  Script» 
ra  facra  tacuerit . 

CoNCCUSlO  Tbrtia. 

IN  lege  /cripta  , feu  Mofltqea  prdter 
Cirewmeifiont,plura  alia  erant  flxera- 
menia:  Heced  pariter  communis,  de 
colligitur  ex  Concil.  Florentino  in^ 
decreto  Eugenii , nbl  pod  enumerata 
feptem  legis  focramenta,  fubdit : ^uee 
multhm  ijaerameneis  dijferstnt  antiquer 
legis  : illa  enim  non  eaufabant gratiam', 
fed  flolhm  eam  per  Pafiottem  Cbrifti  dan- 
dam figurabant : Heet  veri  nedra , iy 
eortinent gratiam  , iy  eam  digni  Jufei- 
pientibus  conferunt . Item  ex  Concilio 
Tridcnt.(efs.7.can.  j.  Si  quii  dixerit  ea 
ipfa  roVtC  legis  /aeramenta  a /aeramen- 
tis antiqua  legis  non  defersrt , nifi  qteea 
earemoniafunt  alia , iy  alii  ritus  ex- 
terni , anathema  fit . 

Probatur  etiam  authoritate  (arido- 
rum Patnm , maxime  S.Augudinilibw 
de  vera  Religione cap.id.dtlib.jp;con- 
tra  Faudum  ap^xpaibi  alt:Sacrsni8ata 

ve- 


Digitized  by  Google 


48  Di/put.  Procemialis  ArtJ, 


„ veteris  legis  ablatb  funt , quia  ini* 
,>  picta,  & alia  funt  inftituta  virtute 
,,  majora  , utilitate  meliora  , a^u  fa* 
ciliora  , & numero  pauciora  . 

R.atio  etiam  fulfVagatur,  quia  ex  di- 
Ais,  facramentum  e(l  lignum  fcofibile, 
& permanens  ex  Dei  ordipatiene  infti- 
tutum  ad  fignilicsndana  aliquam  gra- 
tiam , de  ianAitatcm  ; fed  prater  cir- 
cumcifionem  plures  erant  in  veteri  le- 
ge ritus  , decaremoniz,  quibus  talis 
definitio  competit ; igitur  , &c.  Major 
condat.  Probatur  minor;  triplicis  enim 
generis  erant  ejufmodi  figna:alia  nam- 
que erant  confeeratoria  ; alia  Eucbari- 
flica , alia  Purificatoria . Primi  generis 
erant  omnes  Pontificum  , ac  Sacerdor 
tnm  inaugurationes,  & facri ’ ritus , 
quibus  dedinabontur  , <Sc  initiabantur 
aliqui  homines  , ut  debitum  Deo  cul- 
tum impenderem  , quales  erant  Sacer- 
dotes , & Leviue , quorum  confecran- 
dorum  ritus  memorantur  Exodi  a8.  de 
ap.  Secundi  generis  erat  agnus  Pafcha- 
lis,  qui  comedebatur  in  memoriam  be- 
neficiorum Dei  , maximi  ver6  libera- 
tionis i captivitate  ffgyptiaca  . Terfti 
verd  generis  erant  omnes  purificatio- 
nes , de  expiationes  , qua  maxime  du- 
plicis erant  generis  ; aliae  enim  erant 
expiationes  ab  immunditiis  exteriori- 
bus, de  1egalibus,qux  fiebant  per  afper- 
fionem  aquae  , vel  per  aliquod  facrifi- 
cium  ordinatum  ad  tollendum  pecca- 
tum , quo  immunditie  ille  contraAse 
fuerunt.  Expiationes  vero  a peccatis 
fiebant  per  facrificia,quae  offerebantur, 
vcl  pro  univerfo  populo  , vel  pro  pecu- 
liaribus perfonis . . 

Porr6  omnia  ida  tum  legis  natiirx  ; 
tum  feripte  facramenta  figurat  fue- 
runt , ac  imagines  veritatis , dc  gratise, 
qu*  per  facramenta  nove  legis  debe- 
bat ubertim  redundare.cum  hoc  tamen 
diferimine  , ut  notat  Hugo  ViAorinus 
part.i  X.  cap.d.  , inquit , prima-» 
/kerumenta  legis  naturalis  , quafi  veri- 
tatis umbra  , qis£  vero  tempore  legis 


Moyps , quafi  queeiam  imago  veritatis : 
qute  autem.  Jub  gratia  novifsimh  confl- 
quuntur , jam  non  umbra  , vel  imago  , 
fed  ipfum  eorpus  veritatis . 

Advertendum  ipfuper,  quod  ex  om- 
nibus facramentis  legis  feripte  , aliqua 
noftris  correfpondebant  ; circumcido 
enim  erat  figura  baptifmatis;  comediu 
agni  Pafchalis  , dc  Panum  propofitio- 
nis  Eucharidie  : Purificationes  penir 
teutie,  de  confecrationes  Sacerdotum, 
facramenti  Ordinis.Nullc  antem  erant 
figurs  confirmationis  ,l£xtreme-Un- 
Aionis,  dc  Matrimonii,  Non  quidem 
Confirmationis  ,quia  heced  facramen- 
tum plenitudinis  gratie,  que  tunc  non 
fuerat  ad  homines  derivata,  nihil  enim 
ad  perfeAum  adducit  lex  : neque  Fx- 
trerssee-VnBionis , quia  ed  immediata.^ 
preparatio  ad  confequendam  gloriam 
Kternam,  cujus  poffellio.dc  aditus  non- 
dum potebat  in  veteri  lege  ,quia  non- 
dum folutum  eratnodre  redemptionis 
pretium  : Non  denique  Matrimonii  , 
iic^t  enim  eo  tempore  verum  fuerit 
matrimonium  , non  tamen  erat  verum 
facramentum  ex  ea  parte  ,qua  confert 
gratiam  , quia  nondum  faAa  fuerat 
Verbi  divini  cum  humanitate  conjun- 
Aio  . Nec  proinde  erat  fignum  indif- 
folubilis  conjunAionis  Chridi  cum  Ec- 
clefia  ; unde  S.  Paulus  loquens  de  ma- 
trimonio fignificante  unionem  Chri  di 
cum  Ecclefia,  non  dicit : Sacramentum 
magnum  erat , fed  magnum  efi,  ut  nem- 
pe denotet  tempus  prafens , non  ver6 
preteritum . 

Qu_/«nBs,  Vtrum  ciretsvseifio  tabuerit 
vim  , iH"  efficaciam  remittendi  pecca- 
tum  originale , IS  conferendi  gratiam 
fanBificantem  ese  opere  operato  ? 

l 

Affirmat  DoAor  in  ^ did.r.  qu.d. 

num.i.ubi  ait . Hic fUpponendum 
efi  tanquerm  certum,  quod  per  eircum- 
cifioneni peee atum  originale  delebatur, 
quod  patet  per  autboritates  «Siy.&c.Ppvr 

ro 


I 


D igtnzKTEiTV  I od li 


Ve  effcacitate  Circumcijionis . 


r6  hf  SafuSoruffl  autfaoritateshanc  ve* 
ritatem  comprobantes  potifsime  pe- 
tuntur ex  S.AugulUno,  qui  plurimis  ia 
locis  aperte  docet , CircumcHionem_> 
habuifle  vim  remittendi  peccatum  , dc 
ex  ejus  necellltate,  tanquam  medio  ef- 
ficacifsimo  plerumque  utitur  contra—» 
Pelagianos,  ad  probandam  peccati  ori- 
ginalis veritatem  , & exiftentiam;  ma- 
xime ver6  lib.  4.  de  Baptifmo  cap.  24. 
ubi  fic  aiv.yertic^ter  conjicere  pojjumut, 
quid  valeat  in  parvulis  Baptijnii  facra- 
snentum  ese  Circumcijione  carnis , quam 
prior  populus  accepit.  Et  infri:  Cur  ergo 
e/(Abrahamo)  preeeeptum  ejt,  ut  omnem 
deinceps  infantem  mafculum  oBavodie 
circumcideret, qui  nondum  poterat  corde 
credere  , ut  ei  deputaretur  ad  juflitiam , 
nifi  quia  {y  ipfum  per  feip/hm  faeramen- 
tum  multum  valebat  l Et  lib.j.  contra 
Julianum  cap.i8.IIc  eum  compellit: 
Rtfponde  ,fi  potes , cur  ipfe  Ijaac  , nifi 
Baptifmatis  Chrifii  figno  circumeifus 
oSlavo  die  fui  fiet  ,periijfet  anima  ejus  de 
populo  fuo  l Explica  , fi  potes  , tanta 
ptena  , qua  merito  pleUeretur , nifi  ab 
hae  illo  facramento  liberaretur  1 Et  lib. 
id.de  civit.cap.27.  Ac  per  hoc , quicus 
Circumcifio  fignum  regenerationis  fuit , 
non  immeritd  parvulum  propter  origi- 
nale peccatum  , quo  primum  Dei  dijfipa- 
tum  efi  teft amentum  , generatio  difper- 
det  ,nifi  regeneratio  liberet . Tandem 
- Jib.2.de  nuptiis.dc  concupifcentiac.ii. 
Ex  quo,  inquit  , infiituta  efi  circumcifio 
in  populo  Dei , quod  erat  tunc  fignaeu- 
Ium  jsifiilite  fidei, ad  fignifieatiosiem  pur- 
gationis , valebat  (y  parvulis  ad  remif- 
fionem  originalis  , veterifque  peccati  : 
ficut  ly  Baptifnus  ex  illo  valere  cvpit 
ad  innovationem  bomitsis  , ex  quo  infit- 
tutus  tfi . 

Ei  fubfcribunt  plures  h SS.  Patribus, 
maximi  S.  Gregorius  Iib.4.Moral.  c.i. 
ubi  ait , ^dd  apud  nos  valet  aqua  Ba- 
ptifrni  hoc  egit  apud  veteres  , vej  pro 
parvulis  fola  fides  , vel  pro  majoribus 
virtus  facrificii , vel  pro  iis  , qui  de  A- 
Tom.X. 


brahte  fiirpe  prodierant,  myfierium  Cir- 
ettmeifionis.SimWitet  fandtus  Bernardus 
epift.77.qu*  eft  ad  Hugonem  de  S.  Vi- 
CTore  • Sjfio  verd  , iqquit , iy  aliapra- 
ter  Baptifmttm  contra  originale  pecca- 
tum remedia  , antiquis  non  defuijje  tem- 
poribus, Abraba  quidem, ly femini  ejut 
Cireumcifionis  facramentum  in  hoc  ijr- 
fum  divinitus  traditum  eft , in  nationi- 
bus verd , quotquot  Edeles  inventi 
adultos  quidem  fide  , & facrificiis  credi- 
mus expiatos  : parvulis  etiam  folam  pro- 
fui fc , imd  h fuffecife  fidem  paren- 
tum , Et  ferm.  a.  de  Aflumptione  : /« 
Baptifmo  , inquit , fola  gratia  lavat 
hanc  maculam  , quam  olim  rqfit  petrae 
Cireumcifionis . 

Idem  docent  S.Profper  epift.  qu*  eft 
84.  apud  S.Ambrofium  . Et  Beda  in  il- 
lud \MiOeb\Poflquam  eonfumati  dies  oBot 
ut  circumcideretur  puer, uh\  feribit:  Sn-  • 
re  debet  fraternitas  veftra ; quia  idenua 
falutiferee  etrratienis  auxilium  Circum- 
eifio  in  lege  contra  originalis  peccati 
vulnus  agebat  , quod  nunc  Baptifmus 
agere  revelata  gratia  tempore  eonfue- 
vit , excepto  quod  Regni  eeelefiis  januam 
necdum  intrare  poterant , donee  adve- 
niens , benedidionem  daret , qui  legem 
dedit  . 

Ipfam  quoque  veritatem  luculenter 
docuit  Innocentius  III. ut  refertur  cap. 
Majores  de  Baptifmo,  ubi  ciim  dixiflet 
Baptifmum  Circumcllioni  fucceflllTey 
& utriufque  squalem  neceditaterrL^ 
probavilTet , cx  co  quid  Genef.17.  dici- 
tur: Mafculus,  cujus  praputii  caro,&cc. 
quemadmodum  Joan. Nifi  quis  rena- 
tus fuerit  ,8cc.  utriufque  tandem  alH- 
gnans  differentiam  ,ait ; Quoniam  etfi 
originalis  culpa  remittebatur  per  Ci  r- 
cumcifionis  myfierium  , iy  damnationis 
periculum  vitabatur  , non  tamen  perve- 
niebatur ad  regnum  Caelorum  , dcc. 

'Probat  Doceor  eamdem  veritatem 
hac  ratione ; Ad  hoc  , inquit , eft  ratio 
„ congrua  ,quia  Deus  nullo  tempore 
„ reliquit  genus  humanum  line  reme- 
G dio 


Digitized  by  Google 


50  Difp,Procemialis 

dio  ad  falutftn  ; maximi  illos  , qui- 
,,  bus  ipfe  legem  dedit, ut  per  ejus  ob* 

„ fervantiam  pertingerent  ad  falu- 
,,  tem  . Frullr^  enim  fuilTet  data  talis 
,,  lex  fine  remedio  : ergo  tempore  le- 
,,  gisMofaicx  dedit  aliquod  tale  re* 

,,  medium  , obfervantibus  ejufmodi 
„ legem:  nonpolTiint  autem  attingere 
,,  ad  fahitem  fine  deletione  originalis 
,,  culpx  : ergo  in  illa  lege  infiiriiit  ali* 
„ quod  remedium  contra  illam  cui* 

„ pam,  illud,  & non  aliud  videtur  elTe 
„ ibi  inflitutum  , tanquam  tale  reme* 

„ dium  contra  illam,  juxta  illud  Ge* 

„ nef.i7.  Mafculus,  cujus prafiutii  ea~ 

„ ro cireumeffa  tton  fuerit,  delebitur 
„ anima,  illa  de  populo  fuo,  quia  paBum 
,,  meum  irritum  faeit . 

Quam  utique  Ooifioris  rationem  fic 
in  forma  proponere  licet:  Lex  Mofaica 
‘ reveri  hominibus  , qui  ad  ejus  obfer* 
vantiam  tenebantur , fubminifirabat 
media  neceflariaad  falutem ; ac  fubin* 
dead  remilfionem  originalis  peccati ; 
fed  ad  ejufmodi  peccati  remilfionem 
non  erat  tunc  aliud  remedium  , qu^m 
Cire  umcifio.  Major  patet;  Nullus  enim 
originali  peccato  , aut  adluali  fmdatus 
confequi  potell  vitam  xternam  in  (latu 
illius  peccati,  quia  nihil  inquinatum-» 
introibit  in  regnum  coelorum.  Mino* 
rem  vero  probat  Doilor  ex  illo  Genef. 
Ca  p.17.  Mafculus  , cujus  preeputii  ciro. 
Quo  pariter  oraculo  maximi  niti* 
tut  S.Augufiiniis  , ut  apparet  ex  didlis, 
prxfertim  ex  lib.id.de  civit. cap.27.ubi 
Icribit : Idempotefl  movere, quo  modo  in- 
telligi poterat , quod  bic  diUuni  e(l.  M K- 
saiLus  , qui  hon  circumcidetur  car* 
Nn  PR.TPUtII  sui  octavo  die  , INTE- 
Risrr  anima  iela  de  cenerr  suo  ; ■ 
quiA  Testamentum  .MEUM  dissipavit. 
Citm  bicc  nulla  ettlpa  /st  parvuli  , cujus 
dixit  animam  perituram  , nec  ipf  diljf- 
paverat  Teftamentum  Dei-,  fed  Majores, 
qui  eusn  circumcidere  non  curarunt : ttij! 
quia  etiam  parvuli  non  fecundum  fu< 
^ita  proprietatem , fed  fecundum  ttm- 


Art.L§lu(eft.lP^. 

munem  generis  humani  0.  iginem,  omnet 
in  illo  uno  TcHamentum  Dei  dif^pave- 
runt , in  quo  omnes  peccaverunt . . . fed 
intelligenda  funt  btcc  divina  verba,  tan- 
quam didum  fit : ^ui  non  fuerit  rege- 
neratus , interibit  anima  illa  de  genere 
ejus, quia  Teflamentum  meum  dijfipavit, 
quattdo  in  Adam  cum  omnibus  etianu 
peccavit . 

Repones : Illa  verba  (oHavo  die)  ne- 
que in  Hebraico , neque  in  vulgato 
Textu  haberi,  adeoque  cum  fanAi  Au- 
gullini  ,&e  Dodtoris  argumentum  illis 
maxime  verbis  inn!catur,infirmum  ell, 
& invalidum  . InfuPer  verba  illa  , feu 
divina  comminatio  dirigitur  ad  eum  , 
qui  capax  ell  prxeepti  , & posnx;  at 
parvulus  non  ell  capax  implendi  prx- 
eepti ; ac  fubinde  illa  comminatio  di- 
rigitur non  ad  parvulum  , fed  ad  aduN 
tum,qui  puniri  debet  morte  temporali, 
uod  negligeret  , vel  circumcidi , vel 
lium  fuum  circumcidere. Quod  utique 
confirmatur:  quia  textus  Hebraicus, 
6c  Grxeus,  imb  & Caldaicus  fic  ferunt; 
Ma/iultss , qui  non  cireumeiderit  car- 
nem , &c.  ubi  verbum  circumcido  fumi- 
turaifliv^,  non  autem  palfi vi  ; quem- 
admodum etiam  S.  Ambrofius  legit. 
Praterca  eodem  capite,  ubi  pr.xcipitur 
Circumcifio  infantis  oilo  dierum,  nul- 
la ptena  indicitur  ei , qui  circumcifus 
non  fuerit ; fed  abfoluti  (latuitur : In- 
fans ocio  dierum  circumcidetur  in  vobis. 
Denique  , non  reifli  videtur  colligere 
S.Augullinus  , p-iBum  illud  , ob  cujus 
tranfgrersionem  delenda  eft  dc  populo 
Dei , efie  divinum  padtum  initum  cum 
Abramo  ; Nam  paiAutn  illud  non  aliud 
cfi  , quim  de  quo  prior  fada  fuerat 
mentio,  his  vcrbis.//ae  eft paflum  meum 
quod  oifervabitis  ititer  me  I3  vos , & 
femen  tuum  pofi  te.  Hoc  autem  paift vim 
aliud  non  eft,  quam  prxeeptum  fre- 
qiientandx  Circumcifionisrnam  ftatim 
fubditur  circOcidetur  in  vobis  omne  ma- 
fcnlinKm-.\u/Axsr  prxfata  ratio  eft  nulla. 

Refpondeo  , his  omnibus  nihil  quld- 

quam 


De  e fficacitate 

quam  adverfus  noftrz  aflTertionis  veri- 
tatem evinci:  Prim6  namque  vocabula 
oQam  die  habent  70.  Interpretes  etiam 
poti  emendationem  Sixti  V.  Q^am_> 
etiam  ledionem  habent  Origenes  lib. 
a.  inEpill.  adRom.cap.a.  Ambrofius 
£piil. j j.  8cc.  Deinde  , five  vocabula_> 
oBavo  die  addantur  , five  non  , propo- 
fitio  illa  generalis  ; Mafculnt , eujus 
freeputii  caro  , extenditur  etiam  ad 
parvulos  , de  quibus  paulb  ante  fermo 
merat  ,his  verbis:  Infani  oBo  dierum 
eircumeidetur  in  taiis  omne  maftulinutti 
ingenerationibuivtUrit^tiAe.  exifiimo 
illa  vocabula  cBuvodie  a 70.  Interpre- 
tibus claritatis  gratia  fuifle  addita  , 
cfim  aliunde  relcircnt  eum  efie  fenfum 
illius  divinae  intermlnatioiiis , divini- 
ue  przcepti.  Nam  Genef.ii.Abraham 
lium  fuum  Ifaac  circumcidit;<//>  otta- 
vo  tfieut  pracipit  ei  Dominus  . Et  Le- 
viticiia.  DieoBavo  circumcidetur  in- 
fantulus . 

/Idde  qu6d  oportuit  haec  verba  fuifTe 
ufu  recepta  tempore  S.Auguflini ; cum 
enim  exinde  maxime  urgeret  Pclagia- 
nos  negantes  peccatum  originale,  fa- 
cile eis  fuilTet  illius  argumentum  refel- 
lere , dicendo  nempe , illum  argumen- 
tari ab  authoritate  interpolata  . Hinc 
mirari  fatis  non  rolTum  quo  genio  Lu- 
go  d.p.fedl^auuis fuerit  feribere  n.66. 
Augufiinum  illa  verba  Genefis  intellc- 
xilTe  , quafi  inducentia  neceflitateiru. 
Circumcifionis  ad  illum  elTeiflum  , fed 
fundatur  in  falfa  ledlione  illius  Textus, 
additis  illis  vocibus  oBavo  die , quet  ta- 
men in  vera  littera  non  reperiuntur  . 
Quamquam  enim  fola  editio  vulgata—, 
jam  fit  indubitatK  authoritatis  , inde 
non  eft  confequens  omnem  aliam  le- 
tSionem  ei  minimi  contrariam  , cflc_» 
falfam . 

Objicies  primd  varios  Scriptura  Te- 
xtus , quibus  fignificari  videtur,  prim6 
neminem  exlegis  operibus  jufiificari . 
Sic  ad  ^ew.j.Ex  lege  tantum  cognitio 
$t  peccati  i quia  ex  operibus  legis  non 


Circumcifionis . 5 i 

,,  jufiificabitur  omnis  carry  coram  illo, 
,,  &c.  Secundo,  Circumcifioncm  nihil 
,,  prodefle , nec  ullam  habere  effica- 
ciam : Sic  ad  Galat.p.  Heque  Circum- 
cijio  aliquid  •aalet , Et  i.ad  Corinth.7. 
Ciretsmei/io  nihil  eft . Tertio , idem  A- 
pofiotus  ad  Rom.j. referens  otnnesCir- 
cumcifionis  utilitates,  dc  prterogativas, 
non  meminit  illius  efficacis  ad  delen.- 
dum  peccatum  originale,  & conferen- 
dam gratiam  fantflificaritem . Quarto, 
Sacramenta  veteris  legis  appellantur 
ab  eodem  Apoflolo  ad  Gulut, i./nfrma, 
ij  egena  elementa  : igitur  nec  in  le  gra- 
tiam continebant , nec  eam  con  fere- 
bant . 

Refpondeo  ad  primum,  in  lege  veteri 
tria  fuifTe  operum  genera  , nempe  mo- 
ralium,care  monIaIinm,&  judicialium. 
Moralia  eadem  fuerunt,  qusinlege_« 
Evangelica  , puti  decem  precepta  De- 
calogi ; judicialia  autem  omnino  fue- 
runt abrogata  ficut  & csremonialia : 
Moralia  autem  erant  meritoria  , ac 
proinde  conferebant  gratiam  ex  opere 
operantis,  quando  fiebant  exfidein_> 
Chriflum  venturum  ; Unde  Apoflolus 
ad  Rom.}.  poA  prsmifTa  in  objedUone 
verba  , fubdit . ^ufiitia  autem  Dei  per 
fidem  lefu  Cbrijli  in  omnes, iyfuper  om- 
nes , qui  credunt  in  eum  : non  enim  eft 
diftinclio  ffupplc  perlonarum  ) ludtci  , 
aut  Greeci , Scc,  & ratio  eft  : omnes  enim 
peccaverunt , iy  egent  gloria  Dei.  lufli- 
ficatieflis(^  non  ex  merito  fcillcet  na- 
turs,  aut  Circumcifionis,  aut  operum) 
per  redemptionem  , qua  eft  in  Cbrifto  , 
quem  propofuit  Deus  propitiationem  per 
fidem  in  /anguine  ipfius  ad  oftenfionem 
juftitiafua  (fupple  gratis , qua  intel- 
ligitur  juftitia, per  quam  juftificamur) 
propter  remifponem  pracedeutissm  deli- 
ilorum  , ut  fit  ipfejuflus  , (3*  Juftificans 
eum  , qui  e FI  ex  fide  pefu  Chrsfli . Con- 
cludit b’bi  eft  ergo  gloriatio  tua  ? ex- 
elufa  efl , per  quam  legens  I faBorum  l 
non:  fed  per  legem  fidei:  quia  nempe 
tollit  gloriationem  hominis  > five  per 
G 3 le- 


Digitized  by  Google 


5 2.  Di/p.  ProcemUiis  Art.I, 


Ici^cni  , fiv.c  per  opera  naturx  , ut  non 
glurictur  omnis  caro  In  confpe^u  ejus; 
& rationem  fubdic : /Irbitramur  enim 
jufiificari  hominem  per  fidem  fine  operi- 
hui  legis.  /In  if  Ind/eorum  Deus  tan- 
tum} Imo  is  Gentium,  ^jsoniam  qui- 
dem unus  eft  Deus  , qui  jufiificat  Cir- 
cumcifionem  ex  fide  , ly  pneptitiuni  per 
Jtdems  Legem  defiruimus  per fidcml  Ab- 
fit  ,/ed  legem  Datuimns  . 

Ad  fecundum  dico,  Apofioliini  ni- 
hil aliud  intendere  , quim  qu6d  per 
Chrifti  Paflionem  evacuata  fuerit  om- 
nis virtus  Sacramentorum  , & facrifi- 
ciorum  veteris  legis ; ac  proinde  Cir- 
cumcifionem  nullius  amplius  eiTe  virtu- 
tis, dc  efficacitatis,  currente  lege  Evan- 
gelica . Qu6d  autem  Circumcifio  plu- 
rimam utilitatem  , & efficacitatem  ha- 
buerit , figtiHlcat  Ipfemet  Apodolus  ad 
Rom.2.  ubi  ait;  Circumcifio  quidem  pro- 
deft^  , fi  legem  obfirves . Eteap.  Qu* 
utilitas  Circumcifionis  ? multiini  per 
omnem  modum  . 

Ad  tertium  dicoeffe  argumeiitum_i 
petitum  ab  authoritate  negativa  , ex 
qua  nihil  concludere  licet . Adde  quod 
necefle  non  judicaverit  Apodolus  hanc 
Circumcinonis  prxrogativam  referre  , 
ciim  illa  jam  apert6  conflaret  ex  Genef. 
cap.  \ j.  neque  id  fpecdabat  ad  fcopuin 
ab  eo  Intentum  : fiquidem  ejus  mens 
erat,  retundere  Judsorum  vanam  ja- 
dlantiam  , & fuperbiam  , qua  /e  Genti- 
libus ad  fidem  converfis  pratferri  vole- 
bant , eo  qu6d  illis  credita  fiiilTent  elo- 
quia,&  myfleria,oIt  enim  ibidem;,^/i/ 
ergo}  pr/teellimus  eos?  Nequaqisam,  cau- 
fati  enim  fumus , ‘•ftulaos , Grtecos 
omsses  fub  peccato  ejfe  . Unde  conclu- 
dit, An  Jiidicorum  Deus  tantum,  nonne 
iy  Gentium  ? imh  ly  Gentium  ; quoniam 
quidem  unus  eft  Deus,  qui  juliifieat  Cir- 
eumcifionem  ex  fide , <y  praputium  per 
fidem  . 

Ad  quartum  dico,  Apoflolum  per  in- 
firma, & egena  elementa  ibidem  intel- 
ligere  non  facramentum  veteris  legis. 


fed  idola  Gentium;  (Iquldem  verfu  prx- 
cedentl  ait  : Tuise  quidem  ignorantes 
Deum  , iis  , qui  natura  non  funt  dii  fer- 
viebatis , Unde  poft  verba  in  objedtio- 
ne  allata  fubdit : Quibus  denud  fervire 
vultis,dies  ebfervatisyiy  menfes,  iy  tem- 
pora, iy  annos.  Qux  omnia  Gentes  fa- 
cere confueverant . 

Vrgebis-.Si  Circumcifio  habuerit  vim 
juftificandi , maxime  refpeefu  Abrahx  , 
cui  primum  4 Deo  prxeepta  ell,  fed  ita 
non  efl : nam  Apodolus  ad  Rom.  4.  fic 
feribit : Dicimus  enim  > quia  reputata, 
eft  , In  Circumcipone  , an  in  preeputio  ? 
non  in  Circumcifione  , fed  in  praeputio  ; 
(3*  fig-.ium  accepit  Cireumcifionis  fignacu- 
lum  juftititc  fidei , qute  ell  in  praputio , 
&c. 

Refpondet  Dodtor  num.ii.  Circum- 
cifionem  equidem  non  contullfie  Abra- 
„ ha  gratiam  ; Qn!a,  itsquit,  Abrabam 
,,  jam  attigerat , vel  tranfeenderat  il- 
,,  Ium  gradum  , ad  quem  determinata 
„ fuerat  Circumcifio  . Et  intelligo,  ni- 
,,  hil  ei  intus  contulit,  per  modum  Sa- 
„ cramenti , fi  ve  virtute  operis  opera- 
„ ti  : fed  credo,  qii6d  ei  contulerit  per 
,,  modum  meriti , five  virtute  operis 
„ operantis  : quia  credo  , quod  atdus 
,;  circumcidendi  fe  ex  obedientla  Dei, 
,,  & ex  charitate  procedens  , ei  fuit 
„ meritorius,ficut  & immolatio  Ifaac. 

Inflabis  : Exinde  ergo  fequitur  Cir- 
cumcifionem  non  contulIlFc  gratlani_i 
ex  opere  operato  . 

Refpondet  DoBor , negando  feque- 
,,  lam  ; nam  fignificabat  certltudlna- 
,,  liter  gratiam  vel  fieri , fi  non  adiit 
,,  obex  , vel  jam  inclTe  . Sicut  fi  beata 
,,  Virgo  ftiilTet  in  Conceptione  Filii 
,,  in  lumma  plenitudine  gratia  , ad 
,,  quam  Deus  dilpofuiteam  perventu- 
,,  ram,  fi  pode4  niifletbaptlzata  , nul- 
„ lam  ibi  gratiam  recepiffet  dc  novo  ; 
,,  tamen  daptifinus  non  fuifTet  in  ea 
,,  fignum  falfum  , vel  incertum  , quia 
„ gratiam  fignificarct , vel  tunc  fieri, 
„ vel  Piius  datam  tunc  incire . 

Ob- 


I 

I 


[>tf)i;i;cd~byOori‘7if 


De  efficacitate 

Ohjhiej feeundd  varias  SS.  Patrum_» 
authoritates, quibus  infinuatur  Circum- 
cifionem  nullam  vim  , aut  utilitatem 
habuilfe  ad  conferendam  jullitiam  , & 
gratiam  fan^ificantem  . Sic  Irctueus 
lib.  4.ca)i.}.aircrit  Circumcifionem  da- 
tam, non  ut  confummationem  juditix, 
fed  utcognofcibile  perfeveraret  genus 
Abrahz.  Idem  affirmant  S.Hieronyititts 
in  caput  j.  ad  Galat.  Damafecnui  lib.  4. 
fidei  orthodoxz  cap.  i6.  Cbr^foUoniui 
honiil.  27.  in  Genefim  : nonnulli  autem 
exprefse  dicunt  illam  non  valuifTead 
jullitiam,  fic  lib.  contra_, 

Judzoscap.  2.  CyrUlus  lib.  lo.in  Julia- 
num.7'/6«i^crcr«iq.7.inGenefim:quibus 
addere  licet  Cyprianum  lib.i.contra  Ju- 
dzos  cap.8.  /imi>rofiumc}p\Ci.72.  igitur 
noflra  alTertio  militat  in  SS.  Patrurrui 
dodlrinam . 

Nego  confequentiamfit  ad  antecedens 
refpondet  Dodior  quaf.6.  num.  ii. 
idcirco  SS.  Patres  negare  Circuncifio- 
nem  , & alia  Scaramenta  veteris  legis 
contulilTe  gratiam  : f-^c/quia  , inquit , 
parvam  gratiam  contulit  Circiincifio 
,,  refpetflu  Baptifmi  : yd  quia  non_» 
fy  contulit  gratiam,  ut  difpofitionem 
I,  immediatam  ad  gloriam  ; quia  non 
t,  aperuit  januam  ; fed  hoc  non  fuit  ex 
,,  defedlu  ejus  ; fed  quiu  fluxit  tempo- 
„ re,  quo  pretium  non  fuit  folutum  : 
„ yel  quia  non  univerfaliter  cuicun- 
„ que  fiifcipienti.  Determinabatur  au- 
,,  tem  forte  ex  inflitutione  fua  ad  cer- 
,,  tum  gradum  gratiz  ; ita  qu6d  ultra 
,,  illum  gradum  non  pofTet.nec  inten- 
„ dendo,  nec  inducendo:  & ita  fi  tan- 
„ tiim  gradum  inveniret  in  fufeipien- 
,,  te  , nihil  ipfi  conferret . 

Ne  igitur  SS.  Patres  invicem  com- 
mittantur , & aliqui  aliis  repugnent , 
undaut  altero  exiliis  tribus  modis ^ 
Dodlore  aflignatis  explicandi  funt : & 
meritd  quidem,  nam  aliqui,ut  Irenzus, 
Tertullianus  Hieronymus  , Cyprianus 
dicuntCircumcifionem  datam  efTein  fi- 
gnum,  & non  in  juditiam ; quia  expli- 


Ciycumcijimis . 5 3 

eant  effedlum  explicitilmClrcumfionls, 
& magis  notum;quia  ger  eam  genusA- 
brah.x  difiinguebatur  ii  citeris  Genti- 
bus: aliqui  ver6,  ut  Ciyrilius,dc  Bafilius 
lib.  de  Spiritu  fandlu  cap.  14.  dc  £pi- 
phanius  Hiref.S.  loquuntur  in  genere 
de  legalibus  refpedtive  ad  Sacramenta 
nov»  legis  , &t  fic  Circumcifio  in  com- 
paratione ad  Baptifmum  , ouafi  nihil 
erat;  ficut  figura,&  umbra  refpedlu  ve- 
ritatis, quam  fignificat  , nihili  reputa- 
tur , licet  revera  in  fe  fit  aliquid  . 

Objiciet  tertio  Concilium  FlorentU 
num  in  decreto  Eugenii  fic  pronun- 
cians  : Sacramenta  novtc  legis  multum 
dijferunt  a Sacramentis  veteris  legiSyiUa 
enim  non  caujabant gratiam  , fed  eam-3 
fslitm  per  paffiontm  Cbrifti  dandam  fi- 
gurabant : beee  veri  noftra,  i7  continent 
gratiam  , iS  ipfam  digni  fufeipientibus 
conferunt.  Qu*  utique  dodlrina  confir- 
matur a Tridentiuo  fcfT.  7.  Can.  1.  de 
Sacramentis  in  genere  : Siquis  dixerit 
ea  ipfa  nova  tegis  Sacramenta,  d Sacra- 
mentis antiqute  legis  non  differre  ; nifi 
quia  caremoniee  aliiCyiff  alii  ritus  exter- 
ni , anathema  yfit . 

Refpondeo primd,\ntame\\xt  illam  au- 
thoritatem  non  excludere  vim  , & ef- 
ficaciamCircumcifionis,qua;  non  poted 
comprehendi  fub  Sacramentis  antiquz 
legis  ; quippe  ciim  ante  legem  annis 
400.  infiituta  fit:  unde  Chriltus  Domi- 
nus Joan.7.Judc;os  alloquens,ait:  Aloy- 
fes  dedit  vobis  Circumcifionem , non  quia 
ex  Moyfe  ejl,fed  ex  Patribus . Qu_x  uti- 
que refponfio  e6  debet  majoris  elTe_» 
ponderis , qu6d  non  fit  verifimile  Con- 
cilia voluifTc  decernere  aliquid  contra 
doidrinam  S.  Augufiini,  & aliorum.. 
SS.  Patrum  , nec-non  ,&  contra  fen- 
tentiam  celebriorum  Theologi;  Dotflo- 
rum  : igitur  fatendum  e(l  illa  Concilia 
loqui  dyld,  & verbis  ipfius  S.  Augudi- 
nl,  qui  in  Pfal.  7j.  Sacramenta  novi  Te- 
fiamenti dant falutem  y inquit,  Sacra- 
menta veteris  Tefiamenti  promiferunt 
Salvttortnt , (yci  JEpift.  ip.  ad  S.  Hie- 

ro- 


Digitized  by  Google 


54  ^ifp-  Prooemialis  Art.I. 


ronymum:  Cur  non  dicam practpta  ilJ* 
veterum  Sacramentorum  nec  bona  ejpe  , 
quia  eis  non  jujlifieantur  homines  •,  um- 
brcc  enim  lusit  pronuntiantes  gratiam  , 
qua  jnftifeamur  . Item  IJb.  19.  contra.* 
Fauftum  cap.  i j.  fimilia  habet . 

Sicut  ergo  S.  Auguftlnns  Ipfe  loqui- 
tur de  Sacramentis  veteris  legis , non 
comprehendendo  Circumcifionem  ;ita 
etiam  Trldcnt!num,&  Florentinum  de 
iifdem  agunt  , qu*  erant  propria  vete- 
ris legis:  alioquin  non  rccle  Clrcumci- 
fio  fub  ejufmodi  comprehendebatur  ; 
quia  etiam  proderat  aliis  defeendenti- 
bus  ex  Abraham,  & viventibus  extra.* 
Jiidaam,  puta  ldumxis,acfubinde  non 
erat  proprii  Sacramentum  legis  anti- 
quz  . 

Objicies  Remedium  origina- 

lis peccati, ncut  cztera  media  efle  com- 
munia mafculis,  & fccminis  : talis  non 
erat  Circumcilio  : igitur,  &c. 

Deinde  t Circumcifio  fuit  omilTa  in 
deferto  40.  annis , ut  habetur  Jofue  y. 
fed  non  eft  verifimile  Moyfem  permi- 
.fifle  , ut  tanto  tempore  Jud*i  carerent 
medid  conducente  ad  retniflionem  pec- 
cati originalis  . 

Denique  , Remedium  peccati  origi- 
nalis debuit  quolibet  tempore  applica- 
ri , maximi  dum  urget  neceflitas  : fed 
CircumcKio  non  poterat  applicari  ante 
o<flavum  diem  ; igitur  , &c. 

Refpondeo  ad  primum  , non  omnia.^ 
media  falutis  , debere  efle  mafculis  , & 
fteminis  communia  : nam  Sacramen- 
tum Ordinis,  quodcfl  medium  (alutis, 
licet  non  ncceffarium , inflitutum  ell 
pro  folis  mafculis  ; unde  Circumcifio 
tantiim  erat  neceffaria  viris, pro  quibus 
fuerat  praferipta  : mulieribus  ver6  ,fi- 
cut , & parvulis  ante  odlavum  diem  , 
nec-non,  & Judiis  tempore  peregrina- 
tionis in  deferto,  opitulabatur  reme- 
dium legis  natura . 


Conclusio  Q u arta. 

Conveniens  fuit , ut  in  Evangelices 
lege  aliqua  d Cbrifto  Domino  in~ 
flituerentur /aeramenta  , per  qua  fuam 
gratiam  in  homines  derivaret . 

Probatur  quadruplici  ratione  peten- 
da Prim6  ex  parte  Dei  inflituentis  fa- 
cramenta  : Secundb  ex  parte  hominis 
fufeipientis  : Terti6  ex  parte  inftitutio- 
nis:  Quarto  denique  ex  parte  ipforum 
facramentorum  • 

Primi  quidem  id  fuit  conveniens  t» 
parte  Dei , ne  videlicet  Deus  antiqua.* 
five  facramenta  , five  facriheia  , quafi 
fibi  utilia , & delediabilia  imperare  vi- 
deretur : quapropter  omnia  illa  tan- 
quam  inutilia  , & fibi  miniis  grata  re- 
pcobavIt,ut  docet  S. Paulus  ad  Hcbr.  9. 
& IO.  Hanc  rationem  fubjicit  S.  Au- 
gufllnus  lib.de  Civitate  Dci-cap.y.A/w- 
tanda,  inquit , erant  opot  tund  , eertoque 
jam  tempore,  ne  ipjt  Deo  jam  deftderabi- 
Jia , ve!  certi  in  nobis  aeeeptabilia , ae 
non  potius  qua  his  fgnificata  funt, crede- 
rentur . 

fen  parte  veri  hominis,  quiciimper 
Evangelica  legis  gratiam  , novas  acce- 
perit vires  , & abjeda  fervili  conditio- 
ne in  Dei  hliura  fuerit  adoptatus,etiam 
erfedioribus  facramentis  initiari  de- 
uit : unde  praclare  S.  Auguflinus  lib. 
de  vera  Religione  cap.  17.  Pater  fami- 
lias , inquit,/«ff/)^M/«>«  aliud  imperat  , 
iis , quibus  fervitutem  durios-em  utilem 
judicat,  aliud  eis  , quos  in  filios-um  gra^ 
dum  adoptare  dignatur.  Et  ibidem. ^//V 
per  miniftros  fuos  imbecillioribus  , aliu 
per  femetipfum  valentioribus  praeepit . 

ait  idem  in  tit.  Pfal.  yi.  quo- 
niam puero  dantur  quadd  pueritia  ludi- 
cra, quibus  puer  illis  annis  avocetur  pro- 
pterei  grandefecnti  non  excutiuntur  e 
manibus, ut  aliquid  jam  utilius  tradet! 

Tertid,  ex  tempore  InllItutIonis,quIa 
veteris  legis  facramenta  Chrlflum.. 
dumtaxat  venturum  promittebant^no- 
va  autem  prafentem  exhibent:  oportet 
autem  aliis  hguis  denotare  futura  , de 

aliis 


•De  effcacttate  Circumcifionis . 5 5 


•liis  prxfentia,  iinde  przdare  S.  Augu- 
ftinus  epift.  fi  ^//^/«W.inquit , expe- 
Uet  h nobis  caufas  ipjitts  mutationis  ae~ 
eiperc  , qtsod  ipfe  nojti  , quhm  prolixi  fit 
■-  negotii:  veruntamtn  breviter  dici poteft, 
quid  homini  acuto  fortetjfe  fuffecerit  aliis 
facramentis pnenuntiari  Cbriftum  ,cisnt 
venturus  effiet , aliis  citm  venijfiet  annun- 
tiari oportuiffie ; ficut  modi  nos  idipfium 
loquentes,  diverfitas  rerum  compulit  e- 
tiam  verba  mutare  . 

f^arti  denique,  conveniens  fuit  alia 
facramenta  inAhuete  ex  parte  ipfiorum 
Sacramentorum  ; quoniam  facramenta 
veteris  iegis  erant  egena , & vacua  ele- 
menta , & umbrx  futurorum  : unde  ad- 
veniente plenitudine  gratlz,  8c  verita- 
tis , conveniens  fuit , ut  illa  delinerent: 
Ablatafunt , inquit  S.  Augudlnus  in 
Pfalm.  promittentia,quia  exhi- 

bita eft  verstas  promijfia  \ ckm  enim  lex 
effiet  vana  , venit  Cbriitus , ut  eam  im- 
pleret : implevit  autem , chm  per  nova-* 
facramenta  charitatem  donavit: plenitu- 
do enim  legis  efl  cbaritas.  Unde  przcla- 

Tertullianus  lib.  de  Oratione  cap.t. 
Omnia  , inquit , de  carnalibus  in  fipiri- 
tualia  renovavit  nova  Dei gratia,expun- 
Sare  totius  retro  vetuflatis  . 

Dices primi:\\\a.  facramenta  non  de- 
buerunt mutari,  qu«  inftituta  funt , ut 
durent  in  perpetuum:  fed  talia  funt  fa- 
cramenta veteris  legis ; eadem  quippe 
ell  ratio  czterorum,  ac  Agni  Pafchalis, 
& Sacerdotii  Aaronici : at  h.xcinftituta 
funt,iit  in  perpetuum  fubfifterentcnam 
de  Agno  Pafchali  Levitici  1 2.  preclpl- 
tur  : Cuilodi  verbum  iflud  legitimum  ti- 
bi , IgP  filiis  tuis  ufique  in  aternum : de_. 
Sacerdotio  autem  Aaronico  cap.t4.  & 
fun^io  eorum  in  Sacerdotium  fempiter- 
num  proficiat . 

DifUnguo  majorem  : Si  inflltuta  fint, 
ut  durent  in  perpetuum  , tum  ratione 
fui  , tum  ratione  lignificati,  concedo  : 
fi  ratione  tantiim  lignificati , nego  : & 
fimillter  dirtimSi  minore,  nego  ronfe- 
quentiaraj  comellio  enim  Agni  Pafcha- 


lis erat  figura  Sacramenti  Eucharilfic  . 
& Sacerdotium  Aaronicum  imago  , & 
umbra  Sacerdotii  novx  legis  in  perpe- 
tuum confervandi  . 

Dices fiecundd:  Adveniente  gratia,  <Sc 
veritate  , celTare  debet  figura  , & um- 
bra : fed  gratia  , & veritas  per  Jefum_j 
Chrillum  fadla  eft  : igitur  ciim  facra- 
menta fint  veritatis  umbra  , & figura 
gratlz,  nulla  poli  Chriftum  debent  ad- 
mitti ab  ejus  fetftatoribus . 

Difiinguo  minorem : Si  veritas  intui- 
tiv^  , & perfeile  confpiciendaexhibea- 
tur  , ut  In  futura  gloria  , concedo : Si 
tantiim  Imperfedle,&  abftradlive,  ut  in 
hac  vita  , etiam  fub  lege  nova , nego  : 
cum  enim  , ut  belle  abfervat  S.  Diony- 
lius  lib.de  Ecclellaftica  HIerarchia  c.f. 
ftatus  novz  legis  medius  Iit  inter  fta- 
tura  veteris  legis , cujus  figurz  implen- 
tur in  nova  , & ftatum  gloriz  , ubi  ve- 
ritas omnis  nudi  , & aperte  manifefta- 
tur:  Ideo  nulla  tunc  erunt  facramenta: 
nunc  autem  quandiu  per  fpeculum  , & 
MI  znigmate  cognofeimus,  necelTum-f 
eft  ,ut  per  fenfibilia  facramenta  , fpiri- 
tualem  gratiam  confequamur . Debent 
equidem  ceftare  figurz  , quz  Chriftum 
futuram  przfignabant : at  non  debent 
delinere  figna  palConis  ejus  rememora- 
tiva  , £c  gloriz  Eledlls  przparatz  prz- 
nuntla.  UndeBufeblusEmllTenus  ho- 
mll.  de  Transfiguratione  ex  Hebr.9. 
przdare  tria  tabernacula  diftingult . 
Primum  eft  Synagoga  in  umbra  , & fi- 
gura : Secundum  eft  Ecclefia  in  figura, 
& veritate : Tertium  eft  ccclum  in  veri- 
tate fola . In  primo  oftenditur  vita:  In 
fecundo  datur : In  tertio  pollidecur . 

Dices  tertii:  ApwA  Deum  non  eft  mu- 
• tatlo,  nec  vicillitudinis  obumbratio,  ut 
ait  S.  Jacobus  i.  cap.  fed  efiet  aliqua_> 
mutatio  , Ii  alia  fubminiftraret  facra- 
menta , quibus  homines  aliter  fandlfi- 
carentur  poft  , quam  ante  adventum 
Chrifti  ; igitur  , &c. 

Refpondet  S.Auguftinus  Epifl.q.qabA 
ficut  non  ideo  mutabilis  homo  , quia 

mani 


f Difp,  Vroosmialis 


f,  man2  aliud,  aliud  vefpere : illud  hdc 
j,  menfe  , illud  alio  : non  hoc  iftd  an- 
,,  no  , quod  illo:  ita  non  ideo  mutabi- 
,,  Iis  Deus  , quia  univerii  Acculi  priore 
„ volumine  aliud  , aliud  pofteriori  libi 
,,  jullit  offerri,  quo  convenienter  fi- 
y,  ^'nifirationesad  dodlrinam  Religio- 
,,  nis  faluberrimam  pertinentes , per 
„ mutabilia  tempora,  line  ulla  fui  mu- 
„ tatione  difponeret . ^am  utique^ 
veritatem  priut  exemplis  confirmaverat y 
fcribens  : Nonne  hyemi  *ftas  addito 
,,  fenfim  calore  fuccedit  ? Nonne  diur- 
,}  nis  tempora  nocSturna  vertuntur  ? 
,,  Quoties  noftrz  variantur  Ktates  ? 
yy  Adolefcentix  pueritia  , non  reditur; 
^y  cedit ; juventus  adolefcentis  non_> 
yy  manfura:  fuccedit  finiens  juventu- 
„ tem  fenedlus ; fenedus  autem  morte 
y,  finitur:  Hac  omnia  mutantur  , nec 
yy  mutatur  divina;  providentia  ratio  , 
,,  qu&  fit  ut  illa  mutantur  . Nonne  au- 
,,  tem  opinor  ctim  agricola  (flate  aliud 
yy  julTerit , quam  jufrerat  hyeme  j ratio 
,,  mutatur  agricultura  : dtciimmane 
,,  furgit , qui  ea  node  quicfcebat,  vit* 
yy  conlllium  non  mutavit ; aliud  magi- 
yy  fter  adolefcenti,qukm  puero  folebat, 
,,  impofuit  ? Dodrina  igitur  conflans 
,,  mutato  pcacepto  non  mutat  inftru- 
jf  dionem  . . 

Q_u  ABSTio  Quinta. 

y iy  qutefint  nova  legis  Sacra- 
menta . 

Notandum  prtmb  , Catholicos  om- 
nes invicem  confcntire , fcptem 
elTe  nova  legis  facramenta  , nimirum 
Saptifmum  , Confirmationem  , £ucha- 
rifliam.  Poenitentiam,  Extremaiii-Un- 
dionem  , Ordinem  , & Mattiraonium; 
at  huic  feptenario  Sacramentorum  nu- 
mero refragantur  omnes  quotquot  funt 
recentiores  haretici , qui  in  allignando 
nova  legis  facra  mentorum  nUmero, 
non  foliim  invicem  pugnant,  fcd  tanta 


animi  inconflantia  jadantur,ut  autfaor 
cujufque  feda  fibi  ipll  non  confen- 
tiat . 

Lutherus  enim  , qui  initio  libri  de  etf 
ptivitate  Babylonica  dixerat  tantiim_t 
tria  elTe  admittenda , nimirum  baptif- 
mum  , panitentiam,  & panem:  fubdit; 
Quod  Ii  Scripture  ufu  loqui  velimus  , 
Unicum  dumtaxat  profitebimur  facra- 
menrum  , & tria  figna  facramentalia  ; 
Nam  , inquit , Euchariflia,  & pccniten- 
tia  funt  rememorativa  pallionis , de 
adoptionis  Baptifmi . Tandem  circa  fi- 
nem libri  alTerit , duo  tantum  ex  pro- 
prietate fermonis  admittenda  elfe  fa- 
cramenta,nempebaptifmum,dc  panem; 
unde  fit  , ut  Lutherani  invicem  non_> 
conveniant  de  numero  Sacramento- 
rum : alii  namque  duo  tantum  , putk 
baptifmum  , dc  Eucharifliam  ; alii  ver6 
tria  admittunt,his  duobus  panitentiam 
adjungentes . 

Calvinus  autem  agnofeit  quidem  tria 
nempe  baptifmum  , ccsnam,  dr  impofi- 
tionem  manuum,  «jua  Ecclefia  Miniflri 
initiantur;  Hcit  enim  lib.4.  Inflit.  c.i8. 
§.19.  duo  tantbm  elfe  dicat , nempe_« 
baptifmum  , dc  cccnam  ; tamen  cap.14. 
§.20.  aivZluo  facramenta  indituta  funty 
quibus  nunc  Chrifiiana  Ecclefia  utitur, 
baptifmus , !y  ceena  Domini  ^loquor  au- 
tem de  iis  , qua  in  ufum  totius  Ecclefia 
funt  inflituta  : nam  impofitienem  ma- 
nuum,qua  Ecclefia  Minifiri  in  fuum  mu 
nus  initiantur,ut  non  invitus  patior,  nu- 
merari faeramentum-yita  inter  ordinaria 
facramenta  non  ntfwers:Melandon  ver6 
totus  hac  in  re  videtur  dubius  ; prim6 
enim  admilit  duo  tantum  cum  Luthero 
poftmodum  tria  ; fed  tandem  in  locis 
Theologicis  editis  an.iyyi.  addit  ordi- 
nationem , feu  vocationem  ad  Evange- 
lii  minifleriu:  tum  locis  editis  an.ij:(8. 
propendet, ut  admittat  matrimonium 
inter  facramenta;fatetur  enim  illud  ef- 
fe  fignum  rei  facra  , divinum  habens 
„ mandatum,  dc  annexam  promiflio- 
„ nem;  Unum  tamen,  inquit,  abeft  nc 


De  numero  Sacramentorum  5 7 


(itfacr«Rientuin  ; c6  quod  videlicet 
„ fuerit  inftitutum  ante  Chrifti  Iiicar- 
„ nationem.  VerCim  quam  fit  levis  h*e 
„ ratio^nullus  efi  qui  non  videat;  quid 
„ enim  obftat  quominus  Chriftus  O. 
„ rem  jam  exificntem  , ac  fue  Incar- 
„ nationis  futurz  fignum  , 6c  vatici- 
„ nium  potuerit  ad  lacramcnti  digni* 
„ tatem  promoveri . 

Notantium  fecundd  , ad  rationem  fa- 
cramenti  novz  legis  , tria  potillimum 
requiri , nimirum  qu6d  fit  fignum  divi- 
nitfis  infiltutum  , ordinatum  ad  confe- 
rendam homini  fancflficationem  inter- 
nam ; ac  fubinde  qu6d  habeat  vim  , & 
efficacitatem  gratiae  jufiificantis  confe- 
rendz:  & tandem  qu6d  divinum  ndfit 
mandatum  , divinaque  infiltutio  hoc 
fignum  frequentandi  , ut  obtineri  pof- 
fit  effedfus  per  illud  defignatus  . Hinc 
plurima  funtfigna  rei  facrz  , qux  licet 
a SS.  Patribus  appellentur  facramenta, 
Hanc  tamen  appellatiorem  fibi  proprii 
non  vendicant , fed  dumtaxat  Impro- 
. prie  , & in  laxiori  fignificatiune  > Sic 
S.  Augufiinus  lib.19.  contra  Faufium 
cap.14.  Signum  crucis  appellat  facra- 
xnentum.  Et  lib.  de  Symbolo  cap.a.  ba- 
ptifmi  caremonias  , (y  exorcijmos , & fi- 
miles  ritus  facramenta  nuncupat.  Et 
]ib.3.  de  peccatorum  meritis,  cap.itf. 
Panem  benediUum  Catechumenis  dari 
(oltaum  , facramentum  appellat ; non_> 
quidem  proprie,  & firidte  ; fed,ut  dixi, 
lare  , & improprie  ; quia  facramenta_> 
proprie  diifla  novz  legis  habent  gratis 
^ promifiionein  , & efficacitatem  , ac  in- 
fiitutionem  a Chrifio  ; przdidla  autem 
non  funt  ejufmodi  : porrh  hic  eft  fer- 
mo  dumtaxat  de  facramentis  proprie 
diftis . 

Notandum  tcrtid,tx\a.  potilfimiim  hac 
in  quxfiione  occurrere  ventilanda: 
wuw,  utrum  revera  Chrifius  D.  feptem 
defignaverit  , & infiituerit  figna  fenfi- 
bilia  gratis  fandlificantis  efficaciter 
produi^iva , corumque  feptenarius  nu- 
merus ex  verbo  Dei  feripto  , aut  tradl- 
Totn.X» 


to  aperte  poffit  colligi:dVcx«i/»m,utrum 
figna  ifia  pauciora  fint  , quam  fe- 
ptem  ; quemadmodum  hsretici  hujus 
temporis  inficiantur,  ficut  prsfatum  c(l 
in  primo  notabili  : Tertium  tandem  , 
utrum  figna  illa  facra  |ilura  fint  , 
qu^mTeptem  , ficut  docuiffe  videntur 
nonnulli  e SS.Patribus.dum  facramen- 
tl  vim  , Sc  efficaciam,  alii  pedum  lotio- 
ni , alii  aqus  bcnediiff e ; nonnulli  eulo- 
giis, leu  pani  bencdidbo  , facramenti 
vim- , ac  appellationem  tribuere  viden- 
tur . Qux  utique  tria  licet  in  unum  , & 
idem  collineent ; attamen  majoris  cla- 
ritatis , ac  evidentiorit  dI(rertatIonIs,& 
difcufnonls  gratia  placet  fub  tribus  di- 
flindtis  conclufionibus  ventilare. 

Conclusio  Prima. 

REveba  funt  feptem  nova  legis  fa~ 
cramenta . Hxc  conclufio  colligi- 
tur ex  Scriptura  facra  , quod  fic  oOen- 
dlturrSacramentum  cfl  fignum  facrum, 
feu  ritus  facer  divinitus  inflltntus  , cui 
annexa  eft  gratis  promilfio , & vis  fan- 
dllflcandi  k Deo  indita  : fed  ex  fcrlptu- 
ra  facra  non  obfcure  colligitur  feptem 
efle  ejufmodi  ritus  facros,  quibus  Indi- 
ta eft  promiflio  virtutis  ad  conferen- 
dam gratiam  : igitur , dec.  Major  con- 
fiat • Minor  verd  probatur  , prim6  qui- 
dem de  baptifno-,  nam  Marci  ult.  Chri- 
ftus O.  delegans  Apoftolos  ad  Gentium 
converfionem  , de  Evangelii  diffemina- 
tionem  , ait : Jte  docete  omnes  Gentes , 
bapti%antes  eos  in  nomine  Patris , dcc. 
Subdit  autem:  ^i  crediderit,  iS  bapti- 
tatus  fuerit  ,fahus  erit . Hinc  S.  Pau- 
lus ad  Ephef.y.  expendens  fummam., 
Chrifti  D.erga  fuam  Ecclefiam  diledio- 
nem,  ait : Chriilus  dilcxit  Ecclefiam,  (y 
fripjum  tradidit  pro  ea  , ut  illam  fanBi- 
ficarct^,  mundans  lavacrd  aqut  in  verbo 
vita; . 

De  Confirmatione  idem  colligitur  A- 
«fluum  8.  y.17.  & 19.  y.6,  ubi  legimus 
per  impofitionem  manuum  Apoftolo- 
rum  infaUIblliter  collatum  fuifle  Spiri- 
tum landlum,  qui  fane  cfTedlus  non_, 
H fuif- 


58  ^{fp*  PyoaemUlis  Att.I. 


KjifTet  infitlHbllls  ' .per  ejufmodi  fijfni 
app)Iea:ionem  ,nifi  Chriftus  D.  iuita- 
tuiffet:  neque  coiiflanter  fignum  illud 
ad  eum  effectum  uAirpaffent  Apoltoli , 
li  ab  aroantilTimo  fuo  Prxceptorc  , & 
Magillro  ita  edutfli  non  fuiffent . 

EutbariniiC  ritus  aperti  traditur 
Matth.17.  & r.  ad  Cor.it.  y^rffpirpa- 
ticm  , iygrAtias  aj^cnt  fregit , iy  dixit : 
/lieipite , Scc.  Promiflio  verd  gracix 
]oan.A.  manducat  hunc  fanem  vivet 
in  K ternum . 

Pcenitenti/e  verd  ritus.  Se  gratix  faii- 
(ftificantis  conferenda  vis  habetur , 
Joan.ao.  ubi  Chriftus  Difcipulos  allo- 
ijuens  , ait : /Iccipite  Spiritum  fanSum 
quorum  remiferitii peccata  , remittun- 
tur eis , &c. 

ExtremiC-ViiUionis  ritum  , Se  gratis 
conferenda  virtutem  aperit  S.  Jacobus 
cap.p.  chm  iiv.Infirmatur  quis  in  vobis} 
inducat  Presbyteros  Ecclefia  , iy  orent 
fuper  etsm , ungentes  eusn  in  nomine  Do- 
mini ; iy  oratio  fidei  a) levi  ab  it  infir- 
mum ...  ,.iy  fi  in  peeciitis  fuerit  dimit- 
tentur ei . 

Sacramenti  Ordinis  inftitutionem  , 
ritum.  Se  gratis  conftrends  vim  tradit 
S.  Paulus  1,  ad  Timoth.4.  his  verbis  : 
JVa/r  negUgere grati amiquie  in  te  eft,qu<e 
data  efi  tibi  per  prophetiam  cum  impofi- 
tione  manuum  Presbyteri . Et  3,  ad  Ti- 
vnoih.s.  Admoneo  te  ut  refufeites gra- 
tiam , qutt  in  te  efi  per  impofitionem  ma- 
nuum mearum.Tandem  ritus  Matrimo- 
nii habetur  Matth.19.  his  verbis:  ^od 
Deus  conjunxit,  homo  non  feparet : pro- 
miffio  a'item  gratis  colligitur  ex  cap.^. 
ad  Ephef.  ubi  Apoftolus  laquens  de_> 
matrimonio,  ait:  Sacramentum  hoc  ma- 
gnum efi : Ego  autem  dico  in  CbriUo,  iy 
in  Ecclefia.  Quibus  verbis  lignifi^t  ma- 
trimonium efle  magnum  facratner.tum 
in  Chrifto  , Se  in  Ecclella  , quatenus 
conjuntffio  viri  cum  muliere  ngniftcat 
unionem  Chrifti  cum  Ecclefia;ac  proin- 
de gratiam  , qus  ad  ejus  prsfentiam_j 
tribuitur;  DupJicem  conjuntfUoncm 


Chriftus  habet  cum  Eeclelia;unam  qiu- 
dem  fecundiim  naturam  , qus  utique_> 
fatfla  eft  per  Incarnationem,  quiChri* 
Ilus  ut  Ecclelix  caput  exteris  membris 
innatura  allimilatur  fecundam  verS 
per  gratiam  , Se  charitatem  , ratione 
cujus  dicitur  Ecclefix  fponfus.  Porro 
hanc  utramque  conjuncflionem  matri- 
monium fignificat ; primam  quidem  in 
quantiim  eft  unio  naturalis  inter  vi- 
rum, Se  mulierem;  fecundam  ver6,qua* 
tenus  eft  fpiritnalis  unio  viri.Se  mulie- 
ris per  gratiam  , Se  charitatem  , qus  in 
ipfo  matrimonio  confertur  . 

Eadem  veritas  colligitur  ex  verbo 
non  fcripto,feu  ex  traditione,qua  com- 
pertum habcmusejufniodi  feptenarium 
iacramentorum  numerum  ex  divina^, 
inftitutione  , Se  Apoftolica  dodlrina  ad 
nos  ufque  perpetua  , Sc  interrupta  nuf- 
quamobfervatione  dimanaffe  ; ciim_( 
enim  non  poffit  oftendi  quando  facri 
ipfi  ritus  primiim  in  Ecclefia  frequenta- 
ri cteperint  poft  Apoftolos  , ncccffarib 
fatendum  eft  eos  ik  Chrifto  Domino,  Sc 
Apoftolis  fuifle derivatos;  juxta  hanc 
regulam  S.Auguftini  hb.4.  de  Baptifmo 
cap.24.§usd  uuiverfa  tenet  Ecclefia,neo 
Conciliis  injlitutum.fed  femper  retentum 
efi  , nonvifi  authorstate  ApoffoUea  tra- 
ditum reUiflmi  creditur . 

Quam  utique  veritatem  exprefse  de- 
finiunt Concilia,  maxime  Florentinum 
in  decreto  Eugenii , ubi  inter  c*tcra_, 
num.  f . ftatuitur;Nev,e  legis  fttem  funt 
facramenta  , videlicet  baptifmus , iyc. 
qua  multum  d facramentis  dijfcrunt  an- 
tiqua legis ; illa  enim  non  caufabant 
gratiam  , fed  eam  folum per pa/fionent^ 
CbrifU  dandam  ejfe  figurabant-,  hae  verd 
noftra  , iy  continent  gratiam  , iy  tpfam 
digni  Jufcipientihus  conferunt . Simili- 
ter Concilium  Tridentiiium  feff.  7. 
Can.t.  his  verbis:  Si  quis  dixerit  /aera- 
menta nc-a  legis  nonfiuijfe  a Domino  no- 
flro  'Jefu  Cbrifio  hsf}ituta\  aut  e /fc plura 
vel  pauciora,  quam  feptem  , videlicet 
baptifmum  , iyc,  aut  aliquod  ho-'  umfe- 

piem 


•-riipncod  ty 


De  numero  Sacramentorum  i 


ptem  non  ejfi  mr} , l!f  proprii  /Mramin- 
tum  , anathema  fit . 

Eamdem  doi^rinam  tradunt  SS.  Pa> 
tres,  & Ecclefi*  Dodlores,quoruni  plu- 
rimi licet  feptein  Ecclvfia:  Sacramen- 
torum exprelTam  forte  mentionem  non 
fecerint:  quia  nulla  neceflitas  urgebat , 
nec  ullapracfens  aderat  occafio  iHa  fe- 
ptem  facramenta  numerandi  , nihilo- 
minus non  defunt  ex  ant!quioribus,qui 
plurium  cjufmodi  facramentoruin  me- 
minerunt: inprimisenim  S.  Dionyfiut 
lib.  de  Ecclefiaflica  Hierarchla  prxtcr 
baptifmum,  tk  Eucharihiam,  de  quibus 
plurimum  rermonem  fparfim  inftituie : 
meminit  etiam  facramenti  Ordinis  . Et 
epiil.  ad  Ucinophilum  declarat  etiam 
picnitentia:  1'acramentiim . 

Prodit  etiam  Tertullianus  , non  ob- 
fcurelib.de  Prxfcriptionibus  cap.  40. 
ubi  referent  qualiter  diabolus  ipfat 
quoque  ret  facramentorum  divinorum 
in  idolorum  myfieriis  emutetur  , ait : 
Ti/ijfuit , !y  ipf;  quofdam  eredentes  , (5* 
fideles  fuos , expiationem  deliliorum  de 
lavacro  repromittit,  quibus  fignificatur 
baptifmus,  de  pxnitentia.  Celebrat , & 
panis  oblatione»t,ut  adumbret  Euchari- 
Hinsn. Etiam  sSmnm  Pontificem  in  unius 
#»^///'r^ar«/V,quibus  denotat  imitatio- 
ne.-n  facramenti  Ordinis, cujus  fummus 
gradus  eif  Pontidcatiis  , fcu  Epifeopa- 
tus;  cui  pr^fcribiuir  ab  Apoflolo  Paulo 
Monogamia  i.ad  Timoth.j.  his  verbis: 
Oportet  unius  uxoris  epTe  virum.  Memi- 
nit etiam  nuptiarum,  feu  Matrimonii . 
Addit  tiiam  curationem  agrorum  , qui- 
bus denotat  extremam  Undfionem . 

Sed  ne  longiorem  In  referendis  ve- 
terum Dodlorum  fententiis  hac  de  re_* 
fermonem  protraham, unns  pro  c.cteris 
fufliciet  S.  Auguflinus;  ille  enim  lib, 
de  Baptifmo  e.  ao.  ait : Si  adbue  valee 
quod  dsSum  eft  in  Evangelio,  ut  perpee- 
eatorem  /acranienta  non  celebrentur  : 
quosnodo  exaudit  bomieidasn  depreean- 
tem  , vel  fuper  aquam  baptifmi  , vel  Jit- 
per  oleum  vel  fuper  Euebariftiam , vel 


fuper  capita  eorum,  quibus  nianus  hnpo  -s 
nitur,  ssimirum per  reconciliationem^  Et 
lib,  co.ntra  litteras  Petiliani  c.  104.  de-: 
clarat  Confirmatione.m  his  verbis  : In 
hoc  ufsguento  Sacramentum  ebrifaatit, 
vult  Pitilianus  interpretari  , quod  qui~ 
dem  in  genere  vifibihum  fignaculorum 
faerofasidum  eft,ficut  ipfe  bapti/mur.  Ec 
lib. a.contra  litteras  Parmcniatii  cap.ij. 
loquitur  eodem  modo  de  Ordine  ac  de 
Baptifmo:  inquit, /arr^wr»- 

tum  efl,iy  quadam  eonfecratiosse  utrum- 
que bomini  datur',  illud  cit  n btpti\xtur\ 
iflssd  eum  ordinatur , Et  paul6  poli : Si 
enim  utrumque fucrametitun  eft  , quod 
neisw  dubitat,  cur  illud  non  admittitur, 
iy  iftstd  admittitur  ? tfcutri ftcramento 
facienda  injuria  eff.Deniquc  lib,  de  bo- 
no conjugali  cap.  iS.  dc  14.  de  lib.de 
nuptiis  cap.  10.  manifefte  docet  warr/- 
mottium  in  nova  lege  elTe  facramen- 
tum  . 

Dices  ; Si  revera  elTent  feptem  facra- 
menta;illum  numerum  Scriptura  facra 
dcrignan*et:at  ita  non  e(l:igitur  feptem 
facramenta  non  funt  alTcrenda  . 

Difiinguo  majorhii : Illum  niimeriim 
defignafret  expliciti,  vel  implicite, con- 
cedo. expllcitc  tantiim,  nego:  dc  fimill- 
ter  dillinfl.t  minore,  nego  confequen- 
tlam  : quanquam  enim  exprelTis  verbis 
Scriptura  facra  non  indicet  feptem  e(Te 
nova  legis  facramenta;  attamen  id  im- 
plicite laltcin  fignificat  ,cilm  exprimit 
feptem  facros  ritus  , quibus  annexa  eft 
gratia  promillio  , ut  fupra  diiflum  eft  . 

Deinde  , Pari  ratione  foret  confe- 
quens,  neque  duo  efle  facramenta,  ne- 
que tria  , nec  quatuor  , neque  omnino 
aliquem  tfTe  definituni  eorum  nume- 
rum , propterea  qu6d  Scriptura  facra_, 
certum  illum  numerum  non  exprelTe- 
rit.  Similiter  non  fequitur  , Scriptura_* 
nullibii  dicit  quatuor  elTe  Evangelia  , 
aut  quatuordecim  Pauli  epillolas  , aut 
feptem  verba  ^ Domino  in  cruce  prola- 
ta: ergo  non  funt  totidem  : ad  id  enim 
fuflicit  , quod  in  Scriptura  res  ipfa  nu- 
H a mera- 


Digitizod  by  Googlc 


60 


Difp.  ProcemUlis  Art,  I.  sluaJi.F, 


metate  tradantur  , nec  requiritur  ^u&d 
eorum  numerus  determinate  exprima- 
tur . 

Denique non  fuppeterent Scri- 
pturarum teflimonia,camen  ad  id  fufH- 
cientidima  forer  Ecclefle  authoritas  , 
ficut  docet  S.  Hieronymus  lib.  contra 
Luciferianos.ubi  dilTerens  de  manuum 
impofitione  t^v.Exigit  ubiferiptum  fitl 
it)  AHibui  Apojlolorunt ; (y  etiam  jt  fa- 
cra  Scripturae  authoritas  tiott  fubejfet , 
totius  orbis  in  hanc  partem  confenfus  , 
iniiar  prteeepti  obtineret . 

Dices fecuttdd\  Apocalypf.  17.  Ange- 
lus fpondet  Joanni,  fe  ei  referatorum 
facramentum  bedioc,  qua  habet  feptem 
capita  : qui  Gguri  fignidcat  , inquit 
Kemnitius,  numerum  feptenariumfa- 
cramentorum  fpedlare  ad  beftiam  , hoc 
cfl,  ad  £ccle(iam  Romanam,  in  qua  fe- 
det  Antichriflus . 

Nf/fl  minorem-,  Rlafphemum  enim  cll 
facramenta  Chrifii  defignari  per  ipfa_> 
beftiz  capita  ; nam  inter  illa  funt  ba- 
ptifmus  , & Eucharillia  , qua  nec  ipG 
haretici  refragantur  cITe  vera  facra- 
menta  : Unde  per  feptem  illa  beftia  ca- 
pita nihil  aliud  myftice  delignatur , 
quam  feptem  Reges  , aut  feptem  mon- 
tes , in  quibus  infidelitas  fuam  in  Chri- 
ili  fideles  tyrannidem  maxime  debebat 
exercere  . 

SI  autem  ex  feptenario  numero  i 
Scriptura  memorato  vellet  quis  feptem 
nova  legis  facramenta  colligere,  pluri- 
ma funt , tam  in  novo  , quam  in  veteri 
Teftamcnto  huic  alTcrtionl  fulTragantia 
tellimonia  ; ficut  enim  Deus  feptem., 
dierum  curriculo  mundum;  fic  & Chri- 
llus  Dominus  feptem  facramentorum 
ordine  recreationis  , ac  renovationis 
myfterlum  operari  voluit.  Hinepra- 
(lantiora  Dei  opera  In  Scriptura  fepte- 
nario numero  comprehenduntur;  nam 
feptem  diebus  prscepit  comedi  azlma  : 
feptem  lucerna  erant  In  Sanctuario  , 
Hu>n.  8.  feptem  InfUtuIt  tubas  Jubllxi , 
tiJueC.  in  feptem  capillis  confiituerat 


Samfonis  fortitudinem,  ludieum  x6.  fe- 
ptem vicibus  pracepit  ElifausNaanian 
Syrum  lavari  in  Jordane  , & mundatus 
ell,4.^f^.  Sapientia  excidit  fibi  colum- 
nas feptem,  Proverb.^.  feptem  panibus 
Chriftus  pavit  4000.  hominum;  & ne_« 
longius  excurram,  ipfcmet  S.  Joann. 
Apocal.  1.  feptem  candelabra  aurea  vi- 
dit, & ibidem  feptem  flellas  in  dextera 
filii  hominis  :&  feptem  figllla  , 
quibus  fignatus  efi  intus  , & foris  libet 
quem  tenet  in  dextera  Ille  , qui  fedet 
fuper  thronum.  Quibus  omnibus  non 
incongrue  defignari  poflent  feptem  no- 
va legis  facramenta . 

Dices  tertsd:  SS.  Patres  nufquam  af- 
ferunt feptem  efie  facramcnta:im6  paf- 
fim  pauciora  recenfent:  nam  S.  Diony- 
Areopagita  In  lib.  Hierarchia  Ec- 
clefiaflica,  ubi  de  mylleriis  , ided  , fa- 
cramentis  Ecclefia  ex  profefib  dllTerit  , 
non  plura  quam  quinque  pcrtraiflat  , 
omilfis  videlicet  Extrcm.i-Un<ftione,& 
Matrimonio.SImiliter  S.yuftinus  Apo- 
logla  2.  commemorat  fulam  Euchari- 
fllam  , & Baptifmum  . Item  Irenaus 
Ilb.  I.  cap.  9.  Eucharidiam  , dc  cap.  i j. 
haptifmam.Cyprijnus  ferin.de  ablutio- 
ne pedum  , numerat  foICim  Euchari- 
diam,  Chrifma  , Pcenitentlam  , & Or- 
dinationem. CyriUtis  Jerofolymitanus, 
qui  ciim  in  fuis  catcchefibus  mydago- 
gicis  ex  indituto  de  myfteriis  feu  facra- 
mentisagat,  nonaliorum  tamen  me- 
minit , quim  Baptifmi  , Chrifmatis  , dc 
Eucharidia  . Neque  plura  apud  S,  Gre^ 
gorium  recenfentur,refertur  i.  quid.r. 
capite  Alulti  ftteularisim  , iJc.  Ifidorus 
In  idem  confpirat  lib.  6.  cthymologia- 
rum  cap.  19.  Tandem  S.  /imbrefiuiWh. 
de  Sacrament.  foliim  meminit  Baptif- 
ml,  Eucharidia  , dc  Confirmationis.  Et 
S.Auguflinus  pluribi  docet  facramenta 
nova  legis  efie  numero  paucinima,ma- 
xlmc  lib.  j.  de  Dotdr.  Chrid.  cap.  d. 
igitur  non  erat  ratum  apud  veteres  fe- 
ptem efie  nova  legis  facramenta . 

Hego  cottjequentiam Quia  neque_» 

etiam 


Digitized  by 


De  numero  Sacramentorum . 6 1 


etiam  SS.Patres  ajunt  e(Te  duo,veI  tria, 
-vel  quatuor , aut  quinque  tantum  fa- 
«ramenta  , neque  pariter  negant  e(Te_t 
numero  feptem;fed  duorum, aut  trium, 
aut  pauciorum  meminerunt  pro  ratio* 
ne  argumenti , quod  tradlandum  erat , 
ut  patebit  ex  rcfponrione  ad  pratfatas 
eorum  authoritates . 

Inprimis  enim  S.  Dionyjim  in  illo 
opere,  non  agit  ex  profcltbde  facra- 
mentis  Ecclefice  , fcd  de  facris  officiis  , 
feu  fundlionibus,quas  vel  £pircopi,vel 
Sacerdotes  in  myfieriis  tum  admini- 
flrandis  , tum  conficiendis  exercebant 
cum  quadam  confecratione  : quocirca 
neque  de  matrimonio.neque  de  undlio* 
ne  infirmorum  difierendum  ei  fuit , ta* 
metfi  obiter  meminerit  peenitenti^  feu 
reconciliationis . 

/id  S.  yullinum  dico  , ibi  dumtaxat 
duorum  facramentorum  idcirco  merai- 
nific  , quia  refpondetEthnicis  accufan- 
tibu$Chrinianos,qu6d  efieiit  athei. nec 
Deos  colerent , quodque  nefaria  pluri- 
ma in  fuis  ritibus  patrarent,  put4qu6d 
vorarent' humanas  carnes;  & ideo  fuos 
foliim  ad  eos  ritus  admitterent:  Repo- 
nit autem  Jufiinus  ChriKianos  non  efie 
atheos,  utpotc  qui  faterentur  Deum_, 
unum  in  efl*eDtia,&  trinum  in  perfonis; 
ideo  autem  foli  Chrifiiani  admitteban- 
tur ad  Synaxim,quta  hxc  folis  baptiza- 
tis erat  concedenda : exponit  autem_, 
quid  agebatur  in  fynaxi  diebus  Domi- 
nicis , ut  nempe  levet  criminationem  , 
impetebantur  Chrifliani,  qu6din 
uis  ritibus  infantuli  carnes  vorarent : 
cattera  autem  facramenta  non  attingit,, 
quia  Gentilibus  erant  ignota,  & ftc  eo- 
TUfTi  calumniis  non  impetebantur . 

Ad  S.  Irenaum  dico,  eum  fpecialem 
difputationcm  non  inflitucre  de  fa- 
crartv^ntis , fed  occafione  data  mod6 
memihit  unius  , mod6  alterius  ; nam_» 
lib.i.  ca^a.  Panitentixfic  cap.p,  me- 
minit Euthtjpia  , quia  refellit  deliria 
cujufdam  M^l  circa  Eucharifiiam.Si- 
militer  cap.i8«'^eminit  Baptipnijs^xz 


refellit  errores  plurium  hxreticoram.. 
circa  baptlfmi  adminifirationem  : tum 
lib.  j.  cap.4-refert  Confeljiqnem.i*.  Ii  b.4. 
cap.  {2.  iterum  meminit  facramenti,& 
facrlficii  Euchariftia;;  quia  ibidem  agit, 
de  facrificiis  legis  antiqua  , de  novz  . 

Ad  S.  Gyrillum  ^erofolymitanum  di- 
co , eum  idcirco  trium  illorum  facra- 
mentorum meminifle , quia  Caiechu- 
menos,ac  recentes  fideles  inllruebat  de 
’ iis,qu;  folebant  fieri  baptifmi  tempore. 
Tria  autem  eddem  die  conferebantur 
facramenta , nempe  Baptifmus.Confir- 
matio,dc  Euchari(iia,ut  conflat  ex  Am- 
philoquio,  qui  in  vita  S.  Bafilii,  fic  feri- 
bit:  Maximas  Epifeopus  bapti\avit  Ba- 
Jiliam,{jEubaIam,i!f  ungens  eosS.Chrip- 
mate , tradidit  eis  vivificam  communio- 
nem . Eadem  eft  refponfio  ad  Ifidomrtt 
feu  potius  Gregarium , qui  Ifidori  no- 
mine profertur . 

Ad  authoritatem  i Cypriano  petitam 
dico  , fermonem  iflum  non  elTc  S.  Cy- 
priani , fed  aliciijus  Authoris  pollerio- 
rls  : cujiifcunquc  tamen  fit , dico  ibi 
tradiatum  non  inditui  de  facramentis 
omnibus,  fed  tantum  de  iis,  qua  ad 
cardinalia  Chrifli  opera  referri  pote- 
rant : eo  enim  nomine  opus  Illud  fer- 
monum  ab  Aiithore  inferiptum  efl . 

Ad  S.  Ambrojium  dico  , eum  in  illis 
libris  non  agere  de  omnibus  facramea- 
tis,fed  de  iis  dutaxat,de  quibus  inflru- 
endi  erant  fideles  recenter  baptizati , 
& confirmati , jamque  admiffi  ad  fa- 
cram  fynaxim;  eo  enim  ordine,  novelli 
fideles  initiabantur  , ut  ipfe  tedatur 
llb.^.de  facramentis  cap.a.  nude  de  his 
tribus  tantfim  facramentis  eo  in  opere 
inftituenda  erat  Illi  tradiatio , atque  de 
iis  dicit  in  fine  operis,  eos  pleniffimi 
acceplffe . 

Ad  B.  AuguFUnam  dico.  Illum  libro 
de  Dodirina  Chrifliana  , non  dixKTe 
tantum  efle  duo  facramenta,  fed  agens 
ibi  de  facramentis  novf  legis  ita  loqul- 
txst^Utcdam  pauea  pro  multis,  eademfste 
facillim»,  (3*  intelleUu  augufiijjfima,  spfe 

Domi- 


6i  Procemialif 

Dsmitms  ex  Apiflolia  traiUdit 
pUna  ificutieft  bapti/hii /aeramentum  . 
iy  celebratio  eprporit , ij /anguinis  Do- 
mini, Qu*  profedl6  verba  non  fiint 
enumerantis  omnia  facramenta  , fed 
tantim  proferentis  aliqua  exempla  . 

Quod  autem  plura,  quam  duo  facra- 
menta agnoverit  S.  Auguftinus  , patet 
ex  Concione  i.  in  Pfal.i  j.  ubi  ait ; in 
Sapti/no,  Euebarifiia,iy  c/eteris /aera- 
mentis Eeclefia  effe  munera . Hinc  epift. 
Xjtf,  ubi  dixit  /aeramenta-» 

nttmerd  pautij/ma  , Jignatione  prreUan- 
tijjima  , obfervatione  facillima,  fubjicit 
peut  efl  bapti/mus,  iy  communicatio  cor- 
poris , iy  /anguinis  Domini  . Et  fs  quid 
cliud  in  divinis  litteris  commeudutur : 
ubi  particula  fyO  'ion  e(l  nota  dubitan- 
tis ,*  infra  quippe  recenfitis  aliquot  E«- 
cltTi*  fertis, puta  Partionis,  Afccnfionis, 
Refurreertionis  Domini , & adventus 
Spiritus  S.fubjicit : Et  Ji quid  aliud  tale 
occurrerit , quod  ab  univerja  /eroetur 
Eecltfia.  Certum  crt  autem  Augurtini 
tempore  ferta  Nativitatis ; Epiphania: 
Domini , & rtmilia  celebrari  folita  . 

Dices  quartd:  Ecclefia  Grxea  non  alia 
quam  duo  facramenta  agnofeit,  nempe 
JEucharirtiam,  Sc  Baptifmum;  ergo,  dee. 
Probatur  antecedens  ; nam  Cyrillus 
Luparis  Patriarcha  Conrtantinopolita- 
nus  in  Confert*,  fidei , Latini  primum  , 
deinde  Grxee  edita,  anno  idjj.cap.if. 
de  Sacramentis  fic  habet  . Credimus 
Euangelica  /aeramenta,  ej/e  ea,  qute  Do- 
minus inUituit  in  Evangelio,  ly  ip/a  dTe 
duo,nempe  bapti/mum,  iy  Euebariftiam, 
ampliorem  numerum  /aeramentorum-» 
non  habemus',  ergo  Inrtitutor  non  plura 
edidit . 

Re/pondeo  coacefTo  antecedente,  ne- 
gando confequentiam  , Cyrillus  enim 
ifte  defeivit  penitus  a exterarum  Eccle- 
fiarum  Grxearum  placitis,  ut  Calvinia- 
na  dogmata  amplecteretur  , quod  non 
negant  adverfarii ; nam  Cafaiibonus  , 
ui  talem  Confelfionem  Londini  excu- 
i curavit  anno  idqj.cam  utraque  ejus 


Jn.l.  ^cej7.P\ 

cenfura  tum  Cyrilli  Berrocnfis  , tum_i 
Partenii  Conftantinop.  Patriarchx  , in 
prxfationead  Lerflorem  fic  habet : Ec- 
clcfarum  tamen  Graecarum  , aut  Orien- 
tis eonfejjionem  non/uilfe . (^od  utiqne 
conrtantlrtlmum  apparet  non  foliim  ex 
SS.  Patribus  Ecclefix  Orientalis  , ac  ex 
omnibus  Euchologiis  , & Ritualibus  , 
fed  etiam  ex  cenfura  Cyrilli  Berrocnfis, 
qui  prxfato  Cyrillo  fuccertit  in  Patriar- 
chatu  Conrtantinopolltano  , eumque 
damnavit  annoid;S.  nienfe  Septem-  ' 
bri , hic  Synodali  fententia  : Cyrillo 
dogmati%anti,iy  credenti  non  effe /ptem 
facramenta  Ecelefi/e  , ideft  , Bapti/ma, 
Cbri/ma,  Poenitentiam  , Euebariftiam  , 
Ordinationem  Sacerdotum  , Extremam- 
VnSionem  , iy  MatrimoHium  ; juxta-» 
conftitutionem  ChrifU,Apoft olorum  tra- 
ditionem, atque  confuetudinem  Ecclep/c» 
/td  mentienti  non  el/e  tradita  d Cbriilo 
in  Evangelio  , nifi  /olhrn  Bapti/mum  , 
iy  Euebariftiam  ; anathema  . Idem  ha- 
bet cenfura  Synodalis  Parthenii  lata 
an,  1542.  adverfus  eumdem  Cyrillum. 
Idem  , inquit,  negat  Ecclepec /aeramen- 
ta quinque  Sacerdotium, /aeram  VnUio- 
nem  , /aerum  Oleum  , Con/ftionem  cum 
pernitentia,  iy  honorabiles  Nuptias^  quto 
omnia  ut  /aeramenta  , iy  divinam  gra- 
tiam ton ferentia,  antiqua  nobii  traditio 
reliquit . Hujus  quoque  Grxcorum_» 
cum  Latinis  circa  feptenarium  facra- 
mentorum  numerum  eonfcnfus  primos 
habemus  tertes  recentiores  Grxeos  , 
non  mod6  orthodoxos,fed  etiam  fchif- 
maticos  . Gregarium  Protofineelluiu-» 
Patriarcham  Conrtantinopulitanum  , 
in  Apologia  adverfus  Marcum  Ephefi- 
num  , Simonem  Archiepifeopum  Thef- 
falonleenfein  lib.  de  feptem  Ecclcfi* 
facramentis  , leremiam  Patriarcham., 
Conrtantinopolitanum  in  triplici  re- 
ponfo  adverfus  Vvittembergenfes  , & 
confertionem  Auguftanam  Fmmanue- 
lem  CalecamWh.  Ae¥\Ac  , & principiis  r 
fidei  Catholicx  eap.A.Gafrielem  Phila-  » 
delphi  Epi/copim  mul\t-  • . 

riis 


I 

I 


( 


i 

I 


I 


Digilized  by  Googhr 


De  mmero  Sacramentorum . 6 3 


Tiis,  & plures  alii  quos  refert  Arcudius 
Ijb.i.  cap.  1. 

Conclusio  Secunda. 

R/ition(,iy  ordine  congruenti  infli- 
tuta  fuKt  feptem  , non  autem  pau- 
ciora noviC  l'^i! /dcramenta.Wwyji  con- 
cluftonis  veritas  non  alii  ratione  a 
priori  folfitur  , quum  Chrifti  Domini 
voluntate  , quae  cum  retiliflima  fit , & 
ordinati;Tlma  , nil  nifi  tjiiod  decet  , &c 
expedit , datuit , ac  prsfcribit;  nihilo- 
minus k pofteriori  iioimullie  polTunt 
proferri  rationes  congruentes  ejufmodi 
inditutionis : 

Quarum  primam  fubminidrat  Con- 
cilium Florentinum  fupri  laudatum , 
ubi  citra  dixilTet . feptem  cITe  novte  le- 
j{is  facramentn,  fubdit:  Qmnque  prima 
,y  ad  fpiritualcm  unius cujufque  homi- 
„ nis  in  feipfo  pcrfcifllonem  : duo  ulti- 
,,  ma  ad  totius  Ecclefiat  regimen, mul- 
,,  tiplicationemque  ordinata  funt.  Per 
,,  Baptijmum  enim  fpirltualitcr  rena- 
„ fcimur.per  augemur 

,,  iu  gratia,  & roboramur  In  fide.  Re- 
,,  nati  autem  , deroboratf,  nutrimur 
,,  divina  alimonia  . Q^d 

„ fi  per  peccatum  tegricudiiiem  incur- 
„ rimusanim*,  ytr  Poenitentiam  Cfi- 
„ ritualiter  fanamur  : Spiritualiter  e- 
,,  tiam  , & corporaliter  f prout  animte 
,,  expedit ) per  Extrernam-Vndionem , 
,,  VorOrdimm  ver6  Eecicfia  guberna- 
,,  tiir  , 5e  multiplicatur  fpirltualiter . 
,,  Per  Matrimonium  corporaliter  auge- 
,,  tur  • ^ 

Eamdem  rationem  prxclare  expendit 
fubtili.«  Ooiftor  in  4.  dift.i.quaft.i.n.j. 
ubi  declarans  perfetflionein  facramen- 
torum  novje  legis.maxime  quantum  ad 
eorum  cxtenfionem  , feti  elfedlura  , ad 
,,  quem  ordinantur  , ait : Sicut  in  vita 
,,  naturali, primum  eft  generatio, dein- 
„ defcquittir  nurritio,&  corroboratio, 
,,  & laiiltatis  perdit»  reparatio:3r  hec 
4,  quatuor  pertinent  ad  quamlibet  per- 


,,  fonam  fingulareni:pr*ter  hoc  autem 
„ requiritur  aliquod  pertinens  ad  com- 
»,  munitatem,  quo  aliquis  conftltuitur 
„ in  gradu  neceffario  ad  aliquem  a- 
„ tflum  nccelTarlum  communitati : Ita 
,,  fpiritualiter  ad  completam  perfetftlo- 
,,  nem  extenfiv^,  oportet  cITe  adjuto- 
,,  rlum  aliquod  pertinens  ad  genera- 
„ tionem  fpiritualem  ; & fecundb  ali- 
„ quid  pertinens  ad  nutricionem  , ter- 
„ ti^  pertinens  ad  roborationem,quar- 
„ t6  ad  reparationem  poft  lapfum . 
,,  PraJter  hoc  autem  quintS  requiritur 
,,  aliquid  efle,  quo  exiens  finalitcr  prf- 
,,  paretur  : quia  vita  ifta  fpiritualis 
„ quxdam  via  eft  ordinans  , ut  bene 
,,  vivens  in  ca,dc  ipfa  fine  impedimen- 
,,  to  tranfeat  ad  aliam  , pro  qua  prte- 
,,  paratur.  Hac  ergo  quinque  requi- 
,,  runtur  tanquam  adjutoria  nccetfa- 
,,  ria  perfuna  culcumqiie  pro  fe  . 

„ Ad  bonum  autem  communitatis 
„ obfervantis  iftam  legem  , eft  multi- 
,,  plicatio  carnalis,quia  ifta  prafuppo- 
„ nitur  boiio  fpirituali , ficut  natura 
,,  g’’atia  , 3c  multiplicatio  fpiritualis 
,,  aliquorum  in  ifta  lege:  llc  ergo  con* 
„ gruum  fuit  feptem  adjutoria  confer- 
,,  ri  obfervantibus  legis  Evangelica,iii 
,,  quibus  elTet  perfeciio , non  tantum 
,,  intenfiva  , fcd  etiam  extenfiva  , Sc 
„ fufficiens  ad  omnia  necelTaria  pro 
„ obfervanti.i  hujus  legis  ; hxc  autem 
„ funt  C ut  dicit  Magifter  in  littera  J 
,,  Baptifmus  pertinens  ad  generatio- 
,,  nem  fpiritualcm:  Euchariftia  necef- 
,,  faria  ad  nutritionum  : Confirmatio 
,,  ad  roborationem:  Poenitentia  ad  Ia- 
,,  pfi  reparationem  : Extrema-UniSio 
„ ad  filialem  prxparationem  : Matri- 
„ monium  ad  multiplicationem  in  elTc 
„ naturx.vel  car  lali:  & Ordo  ad  mul- 
„ tiplicationem  in  efle  gratix,  vel  fpi* 
,,  rituali. 

Alias  fimiles congruas  rationes  affert 
Seraph.  Dodfor  ploribi , maxime  f.p. 
Centiloguii  feti.  47.  ubi  ait:  fufficientia 
,,  facramentorura  fic  accipitur:  Sacra- 

meo- 


Digitized  by  Googlc 


U4  Difput.  Prosemtalis  Art.l.  §lu<eJ}.F, 


,,  menta  funt  Midieamenta  contro-t 
„ morbum-.  Morbus  autem  eft  duplex  , 
,,  fcillcet  morbus  cttlf>te,8c  morbus  pf-\ 
,,  fi^.Morbus  culpeeft  duplex, fcilicet 
,,  originalis  culpc  , contra  quam  e(l 
■„  baptifmus  : 3c  adhialis  culpx  contra 
„ quam  eft  pfnitcntia;Q^dam  adlua- 
„ lis  venialis,  contra  quam  eft  Extre- 
,,  ma-Un<ft!o,  Morbus  pceiia  eft  qua* 
,,  druplex  , fcilicet  ingnorantia  , con- 
„ tra  quam  cft  confirmatio : concupif- 
j,  centia  , contra  quam  eft  matrimo* 
„ nium . 

,,  Sacramenta  funt  etiam  adjuva- 
„ menta,  quia  funt  in  adjutorium  fcp- 
„ tefti  virtutum  . In  adjutorium  fidei, 
„ eft  Baptifmus  . In  audjutorium  fpei, 
„ eft  Extrcma-Uncftio . In  adjutorium 
„ charitatis  Euchariftia  . In  auxilium 
„ prudentia.  Ordo.  In  auxilium  tem- 
,,  perantix  , Matrimonium  . Inauxi- 
,,  lium  fortitudinis.  Confirmatio.  In_» 
,,  auxilium  juftitix  , Pfnitentia . 

„ Sunt  quoque  facramcnta  arma- 
,,  menta  Ecclefiic  militantis,  qux  in 
„ Canticis  dicitur:7Vrr/^/7/r  ut  caflro- 
„ rum  aeiet  ordinata  . Et  quidem  ter- 
„ ribilis,  quia  fortis,  munita  per  facra- 
„ mentum  Confirmationis.  Acies,quia 
,,  conjundia  , & unita  per  facramen- 
„ tum  Eucharifti*  : ordinata  per  Or* 
t,  dinem  . Ex  hac  acie  quidam  fubtra- 
,,  huntur  per  mortem  , ad  hos  reftau- 
,,  randos  eft  matrimonium ; quidam 
„ profternuntur  per  culpam  , ad  hos 
„ relevandos  eft  potnitentia  . Hanc 
,,  aciem  quidam  ingrediuntur,  ut  prx* 
,,  lientur  , & hoc  per  Uaptifmum  ; qui- 
,,  dam  egrediuntur  ut  coronentur , dc 
„ hoc  per  Extremam-Untftionem . 

Addunt  alii  cum  S.  Thoma  hunc 
feptenariura  numerum  facramentorum 
retfti  colligi  ex  vita  fupernaturali  ani- 
mx  acquirenda , & ad  perfedliouem_ 
deducenda  , cum  fimilitudine  , & ana- 
logia ad  vitam  corporalem . In  vita_> 
autem  corporali  dupliciter  aliquis  per- 
ficitur ; Primd  quidem  quoad  perfonam 


propriam;  Secund6  quoad  communi- 
tatem focietatis , in  qua  vivit : homo 
enim  eft  animal  ad  focietaiem  natum  . 
Relpcclu  autem  fui  ipGus  homo  dupli- 
citer in  vita  corporali  perficitur.  Pri~ 
mi  quidem,  per  fe  acquirendo  aliquam 
vit«  perfetflionem  : Secundi  per  acci- 
dens , removendo  nempe  omnia  vitat 
impedimenta,  fcilicet  morbos  , aut  eo- 
rum reliquias  . Vita  autem  corporea 
primd  perficitur  quantum  ad  fui  elTe 
per  generationem  ,ptxc^\a.m  homo  in- 
cipit efie,  & vivere:  cui  in  vita  fpiritali 
correfpondet  baptifmus  , qui  ab  Apo- 
ftolo  ad  Titum  }.  vocatur  lavacrum  re- 
generationis; unde  Chriftus  Dominus 
Joan.j.  dicebat:  Hifi  quis  renatus  fuerit 
ex  aequa  , ij  Spiritu  S.  tTf. 

Deinde  , vita  fpiritalis  perficitur  per 
augmentum  , quo  perducitur  ad  per- 
fedlam  quantitatem , & virtutem : cui 
afiimilatur  Confirmatio  , in  qua  datur 
Spiritus  S.  ad  animi  fortitudinem  Sc 
conftantiam ideo  Difcipulis  fuis  ba- 
ptizatis dixit  Chriftus:  Sedete  bie  donet 
induamini  virtute  ex  alto  . Tertid  vita 
corporea,  per  quotidianum  cibum  eft 
nutrienda,  ac  fovenda  ne  pereat:  cujus 
vices  in  fpirituali  vita  gerit  Euchari- 
ftix  facramentum  : nam  , inquit  Chri- 
ftus Dominus  Joan.  6,  Niji  manducave- 
ritis carnem  filii  hominis  , iy  biberitis 
ejus  fianguinera  , non  habebitis  vitam  in 
vobis  ....  caro  enim  mea  veri  efi  cibus  , 
& fanguis  meus  veri  efi  potus  . 

Quemadmodum  autem  vita  tempo- 
ralis hominis  multis  eft  miferiis,  & in- 
firmitatibus obnoxia;  unde  duobus  in- 
diget tanquam  remediis: Primd  quidem 
medicina  ad  recuperandam  fanitatem; 
& alcerd  ad  removendum  languorem_j 
ex  infirmitate , quod  fit  per  dictam , 8e 
exercitium  ; itu  in  fpirituali  vita  pro- 
portionaliter  reperiri  debent  hzc  duo  : 
uno  quidem  tanquam  fpiritali  medici- 
ni , fcilicet  poenitentia  , qux  fanitatem 
reftituit,  & peccati  morbum  eliminat; 
dc  altero  ad  reliquias  morbi  ejufque_> 

lan- 


uigiiizca  Dy  Ci i T? c 


De  numero  Sacramentorum . <I5 


languorem  amovendum  ; quod  utique 
fit  per  Extremam-  Undionem,  que  re- 
movet peccatorum  reliquias . 

CzterCim  quia  homo  ordinatur  ad 
focietatem  , ac  in  ordine  ad  illam  du- 
pliciter perficitur , nimirum  vel  fufei- 
piendo  potefiatem  adminillrandl  ali- 
qua officia  in  Republica  , vel  multipli- 
candi Rempub.  priori  correfpondet  fa- 
cramentum  Urdinis  : pofteriori  ver6 
facramentum  Matrimonii : eft  enim  fi- 
mul  officium  nature , & gratie  benefi- 
cium, ac  fignum . 

Dices : Tot  funt  facramenta  , quot 
peccati  defedlus;  ordinantur  enim  con- 
tra peccati  defedum  ; atqui  funt  tan- 
tum peccati  defeCtus,  culpa  , & ptsna  . 

Ne^o  minorem:  Quia  culpa,  & poena 
diverfitatem  habent;  & fecundum  fpe- 
ciem  , quiadiverfefuntfpecies  culpa- 
rum,&  paenarum;&  fecundiim  diverfos 
hominum  flatus,  & diverfas  habitu- 
dines; unde  facramenta  multiplicari 
oportuit . 

Dices  Jecur, dd  : Tot  funt  facramenta, 
quot  adliones  Ecclefiaflice  Hierarchiz; 
quia  facramenta  pertinent  ad  eas  a- 
miones  , ex  S.  Dionyfio  : fed  tres  tan- 
tfim  funt  atSiones  Hierarchi^.par^fl/w, 
iHuminatio,  perfeQia  . 

Nego  majorem:  Qii»  tria  confideran- 
tur  in  adionibus  Hierarchicis  , agen- 
tes, recipientes,  de  adiones  . /Igentes 
funt  Ecclefiz  Mtniflri , ad  quos  perti- 
net Ordo;  Recipientes  funt  ii,  qui  acce- 
dunt ad  facramenta  , qui  producuntur 
per  Matrimonium  ; /illiones  funt  pur- 
gatio, illuminatio,  perfetflio:  fola  pur- 
gatio non  efl  facramentum  novz  legis, 
quod  gratiam  confert ; fed  potius  fpe- 
ciat  ad  facramentalia  , quz  funt  Cate- 
chifmus,  8e  Exorcifmus  : purgatio  au- 
tem , 8c  illuminatio  fimul  EccIcfiaflicc 
Hierarchite  pertinent  ad  baptifmum  , 
& propter  remedium  fecundarib  perti- 
nent ad  poenitentiam  , & Extremam- 
Undlionem  , at  perfeAio  quoad  virtu- 
tem , quz  efl  veluti  formalis  perfedlio 
Tom.X. 


pertinet  ad  Confirmationem  , quoad 
alTecutionem  finis  ad  Eucbarifliam. 
Conclusio  TsariA. 

NOn  Jitnt  plura  facramenta  , quam 
feptem.  Hzc  fufficienter  conflat 
ex  przcedentibus  conclufionibus , & 
probatur  ; Si  aliqua  przter  feptem  me- 
morata eflent  novz  legis  facramenta  , 
maxime  aliqua  eorum,quz  k SS.  Patri- 
btis  nomine  facramenti  donantur;nem- 
pe  Lotio  pedum,  aqua  beneditfla,  eulo- 
giz,  & martyrium  : fed  nulla  horum_j 
cenferi  pofTunt  proprii  dii5la  fucramen- 
ta  : igitur,  &c.  Major  conflat . Minor 
ver<S  ut  clariiis  innotefeat , fub  diflin- 
dlis  §§.  efl  probanda , 

§.  I. 

Lotio  pedum  non  efl  proprii  di^um 
facramentum . 

P Rotatur  primd , quia  nulla  Conci- 
lia, nullz  Ecclefiallicz  inflitutio- 
nes,nullf  preces,  null^que  Catechiflicz 
dotflrinz,  quibus  maxime  Apoflolica 
traditio  continetur  , & declaratur  , 
ejufmodi  czremoniam  facraraentis  E- 
vangelicis  acccnfent . 

Probatur  Jecundd  : Sacramentum.» 
novz  legis  debet  effe  fignum  certum  , 
divinitus  inilitutum , cui  annexa  fit 
promiffiogratiz  fandlificantis  , & vir- 
tus eam  conferendi  ex  divina  Inflitu- 
tione  ab  univerfa  Ecclefia  frequentan- 
dum : fed  omnia  hzc  pedum  Lotioni 
non  conveniunt : Primd  namque  non 
habet  certam  promiffionem  gratiz;  illa 
namque  promiflio  nufquam  in  Scriptu- 
ra, feu  traditione  legitur: , Jecundd,  non 
habet  etiam  eflicacitatem  gratiz  con- 
ferendz  ; nam  inflituta  fuit  aChriflo 
in  fignum  purgationis  facienda  ante.^ 
inflitutionem  EuchariHiz,&  in  fignum 
humilitatis  Chrifli;  non  ver6  ad  confe- 
rendam gratiam . 

Denique  , Non  habet  mandatum  , 
aut  iuflitutionem  hujus  riuis  ufurpan- 
di;  unde  etiam  nufquam  frequentatum 
I fuit 


Digiti^ed  by  Googlc 


€6 


s 

Dijp.  Prooemialis  An.L 


fuit  ab  univerfa  Ecclena,maxime  Rom. 
utobfervat  S.  Ambrofius  lib.j.  de  Sa> 
cramentis,  c.t.EcS.  Auguft.  epiH.119. 
C.18.  de  lavandis  pedibus,  hoc  profert: 
Cum  Dominus  formam  humilitatis, pro' 
pter  quam  docendam  venerat, eommenda- 
verit , ut  ipfe  confequenter  expofuit , 
quaptum  ef  quonam  tempore potipimum 
res  tanta  etiam  faiia  doceretur.  Et 
illius  tempus  occurrit,  qud  ipfa  commen- 
datio teligiopus  inbareret:  fed  ne  ad 
ipfum  haptifmi  faer amentum  videretur 
pertinere  , multi  hoc  in  confuetudinem 
prcteipere  noluerunt . Nonnulli  etiam  de 
confuetudine  aufferre  non  dubitaverunt', 
aliqui  autem  ut  facratiori  tempore  com- 
mendarent, (3*  a baptifmi  facr amento 
distinguerent , vel  diem  tertium  otlava- 
Tuni , quia  ternarius  numerat  in  multis 
facramentis  maximi  excellit , vel  etiam 
ettavum,  ut  hoc  facerent,  elegerunt . 

Dices:  Tria  funt  ad  perfedlum  facra- 
mentutn  defidcranda  : Pritn6  , ut  (it 
fignum  fonfibile  k Chrifto  ordinatum  , 
& gratix  faneffiReantis  figniRcativum  : 
Secund6,  ut  gratiam  fancfliRcantenu» 
figniRcatam  revera  fufeipientibus  con- 
ferat : Terti6  denique  , ut  przcepta  fit 
illius  frequentatio.&fufceptio:  fed  hzc 
tria  occurrunt  in  lotione  pedum  4 
Chrifto  faiffa  : Primo  namque  erat  fi- 
gnum  fenfibile  ; fii^uidem  ChrifiusD. 
mifit  aquam  in  pelvim  , & lavit  Oifei- 
puloruin  pedes,quc  ablutio  non  miniif 
fcnfibilis  erat , qu4m  ea,  quz  Rt  in  ba> 
tifmate : Secundi , gratiam  fignlfica- 
at,  & mundationem  interiorem:  nam 
ibidem  Chriftus  D.  ait : lotus  etl , 

non  indiget , nip  ut  pedes  lavet , fed  eP 
mundas  totus  , Quibus  figniRcat  necef- 
fariam  cITe  lotionem  pedum  ad  expia- 
tionem, qu*  fecundum  S.  Auguflinum 
funt  veluti  fordes  pedibus , id  efi  , hu- 
manis afiei^ibiis  adhirrcntes,ob  huma- 
nam converfationem,  & contredlatio- 
nem  bonorum  fenfibilium  ; quemad- 
modum ^adhxrent  corporeis  noftris 
pedibus , ex  tadu , & conculcatione^ 


terreni  pulveris.  7Vr//3  denique , ea- 
dem videtur  obligatio  , idemque  man- 
datum hanc  lotionem  frequentandi  , 
acbaptifmalem  ; quemadmodum  Chri- 
ftus  dixit  de  baptifmo:  Nip  quis  renatut 
fuerit  ex  aqua,  & Spiritu  S.  non  introi- 
bit  in  regnum  cariorum  : ita  Petro  ref- 
puenti  hanc  lotionem  dixit  , Si  non  la- 
vero  te  , non  habebis  partem  mecum  . 

Nego  minorem  , Chriftus  enim  noo_> 
idcirco  lavit  eorum  pedes,  ut  lotio  eC- 
fet  fignum  efficax  gratiz  conferendz  , 
fed  ut  humilitatis  przberet  exemplum, 
& ad  internam  animi  munditiam  hor- 
taretur, deut  Apnfioli  digne  Rerent  fui 
corporis  In  proxime  inftituenda  Eucha- 
riftia  particeps . Nec  Petro  dixit  /ciet 
autem  pottea',  ut  per  lotionem  pedura_> 
eumgrati.TTi  excepturum  aiFcreret:  fed 
ut  prcRgniRcaret , quid  erat  fadfurua 
infiitueiido  , & Petro  donando  Eucha- 
rilliam  ; Rquidem  ciim  Petrus  corpus  , 
& fanguinein  Chrifii  de  manu  illius 
accepit , tunc  myflerium  hujus  lotio- 
nis , & debitz  przparationis  ad  Eucha- 
riftiam  per  hanc  iotloncni  dcRgnatas 
intellexit . 

similiter  ciim  dixit  non  habebis  par- 
tem mrcnvtinoluit  lotionem  ad  falutent 
elTe  necefiariam  exprimere  , fed  veluc 
Petrum  ad  debitam  obedientiam  fu4 
comminatione  follicitaret. cumque  pro- 
pter contumacem  inobedientiam  ab 
Kterna  beatitudine  arcendum  commo- 
ncfaceret,ut  interpretatur S.Bafilius  in 
regulis  brevius  dilputatls  refp.tfo.dcj j. 
Vel  ut  fignIRcarct  eum  non  habiturum 
partem  in  mcnfa  fua  , dr  coena  parata  , 
nec  in  corpore  fuo  quod  In  er  dem  cena 
erat  coiifccraturus  , dc  aliis  diflribueu- 
rus : cum  enim  moris  efiet  apud  Judeos 
ad  menfam  non  accedere,  nifi  prius  lo- 
tis manibus , de  pedibus,  Chriflus  ea:n- 
dem  exremoniam  a Oifcipulis  fervarl 
voluit ; ipfeqiic  fervare  voluit  eorom_» 
pedes  lavando  , ut  profundz  humilita- 
tis confilium  , dc  Exemplum  eis  pr  jbe- 
ret:qua  ratione  dixit  ibidem;  quid 


De  numero  Sacramentorum  i <??■ 

feeerhnvohis  ? Vos  voeatis  me  Alovifter'.  tar  arbitrio , iy  'oolur.tite  non  nectjftate 
iy  Domiae  ,iy  bene  dicitis, /um  eteaiiis . ducuntur  i Addit  nunc:  Oontemptum-» 

Si  ergo  ego  lavi  pedes  vrftros  Dominus,iy  Jhum  nonfiatim  mlcifcitur  ptns,  nec  per 
Alagiiier , iy  vos  debetis  alter  alterius  fingulasojfenjas  judicantis  ira  difeurritt 
lavare pedes-.Excmplum  enim  dedi  vobis,  nec  obFlruxit  fonti  mifericodia  ojtia  * 

*/  quemadmodum  egof.ci,  ita,  iy  vos  fa~  meatup/ue  multiplices,fed  obviat  fugi  en- 
datis . tibus,  iy  cogit  regredi  defferatos , ofleij^ 

Inftabis  : Hec  refponfio  militat  In_»  dens  eis  pxnitentia  viam , qua  nulla  la* 
SS.  Patres.  Nam  S.  Cyprianus  fi  ve  alius  tior  invenitur,  iy  revtrjis  dat,  ut  iternm 
authur  fcrmonis  de  ablutione  pedum  , cis pofpnt  facramenta  snjurtata prodejfe  : 
q li  eft  inter  illius  opera  reconditus  , in  quorum  fi  poenitentia  nonfiubefiet , nulla 
principio  ha;c  habet  : JVe  quideonfUm-  modo  deinceps  eseperiri  pojfent  e^.ilum  , 
mationi  dcBrina  deefiet , inter  fixa,  iy  Propter  ({oc  hetiignijjiine  Domine  pedet 
immobslia  preeeepta  ,iy  ea  , qua  moveri  lavas  Dijcipulis  ; quia  pofi  baptijmum^  > 
pojfunt,  iy  repeti,  diftiniiionem  pofuitmt  quem  /sti  reverentia  non  patitur  iter  ars  » 
cateris  inimutabilster  fensel  fatutis  C‘\A  aliud  luvaeruns  procurafti  , quod  nun- 
eft  Baptifmate  , Confirmatione  , & Or-  quam  debeat  intermitti  . Tum  fumicit 
dine.qux  infra  dicit  efle  initerabilia  ) pradidla  verba  in  objetftione  pofita, 
ultima  lavacri Ppecies  quotidianis  expia-  nam  hac  habet . Sed  hoc  lavacrum  quo- 
tionibtts  commodata  , commendaretur  fi-  tidianis  esi  exteffibus  inflitutssm,iy  jugit 
delibus.Etfictttlexperfingulasoffenfio-  retraBatio  ufique  ad  novijfimo  veniens, 
nes  propria  facrifici»  requirebat , unum  omnia  debet  opera  , iy  eogitatusfingulot 
figuraretur fideiCbrifiiana  remedium,ad  perferutari  , iy  affeBusper  vitia  di/iur- 
quod  curreret  quoties  fe  cognofeeret  of-  rentes,vagsminflabilemque  animam  per 
fcndtffeJcx  circa  medium  hac  habet. Ait  inania  evehentes  corrigere,iy  lavare^see 
Dominus:  Nifi  lavero  te  non  habebis  par-  quidquam  in  vita  praetermittere , quot 
tem  mecura.  Paulatm  tnyfierii  hujus  de-  gemitibus,  iy  fufipiriis  non  fuerit  expi  a- 
claratur  nece ffitas,  quam  conditio  propo-  tum. 

fita  inevitabilem  reddif.iyfi cum  Cbrifio  Urgebis.  S.  Ambrof.  Ii_b.  j:  de  facra* 
oiiter  partem  habere  non  pojfitmus , nifi  ment.  fuo  calculq  pradidlam  in  obje- 
ipfe  pedes  nofiros  abluat , quandoquidem  «ftione  fententiam  firmat : nam  ubi  hec 
fic  arBatur  eonfetsfus,  lavet,  iy  tergat,  iy  pramifit  Chrifti  ad  Petrum  verba  ; Hifi 
/aeramenti  hujus  nobis  virtutem  expo-  lavero  te  non  habebis  partem  mecum  « 
nat  .Suprh  diximus  lotos  bapti/mate  eo-  fubdit . Non  ignoramus , quid  Eeclefiu 
dem  lavacro  non  indigere ; /ed  hoc  lava-  Romana  hanc  eon/uetudinem  non  habeat, 
erum  quotidianis  efi  exeeffibus  inBitu-  eujtss  typum  in  omnibus  /equimur , iy 
tum  . formam  : Hanc  tamen  eon/uetudinem 

Refpondeo  authorem  illum  quifquis  non  habet , ut  pedes  lavet . Vide  autem 
fitjhanc  lotionem  idcirco  facramentum  ne  forte  propter  multitudinem  declina- 
nominare,qu6d  ille  poenitentia  lavacri  rit . Sunt  tamen  qui  dicant,  iy  excufart 
figuram  gerat.  Eam  enim  per  fonfum-i  eoisentur  , quia  hoc  non  in  nr/flerio  ( tb 
accommodationis  eum  poenitentia  fa-  eH  facrantentoj  faeiendusu  eB , nonin-» 
cramento , aut  virtute  confundere  fatis  bapti/mate , non  in  regeneratione  , /ed 
patet,  tum  ex  pracedentibus  verbis,  quafihofpiti  pedes  lavandi  Hent . Aliud 
quibus  cbm  afierhitret  baptifnium  non  efi  humilitatis  , aliud  fanUificationis , 
efie  iterabilem  dixifietque ; Iram  Dei  Denique  audi  quia  tnyftesnum  efi , iy 
iterum  in  eos  exardefeere,  qui  contempta  fahBificatio  , tiifi  lavero  (e  non  habebis 
bapti/natis  indulgentid,profrio  abutun-  partem  mecum . Hoc  idC9  dico  tson  qudd 

1 a uliof 


Digitized  by  Googlc 


'CS  Di/p,  ProoemiaUs  Art,L 


aliot  rtpreheniam,fed  ut  tnea  officia  ipfc 
commendem : in  omnibus  cupio  /equi  &- 
clepam  Romanam : fed  tamen,  & nos  ho~ 
mines  fenfum  habemus  , ideo  quod  ibi 
reUius fervatur,  (y  nos  reili  euFlodimns. 
Ipfum  fequimnr  ApoPolum  Petrum  , 
ippHS  inbaremus  devotioni . eid  hoe  Ro- 
mana Ecclepa  quid  refpondet  l Vtiques 
ipfe  autbor  ep  hujus  affertionis  Petrus 
/ipoflolus , qui  Sacerdos  fuit  Ecclepa 
Romana  • Ipfe  Petrus  ait : Domine  non 
folum  pedes,  fed  iy  manus  iy  caput , 

Refpondeo , Hx  co  non  colligi  S.Atn- 
brofium  abfolnte  docere  hanc  lotio- 
nem efTe  facramentiim  ; quippe  ciim_» 
fateatur  eam  non  efTe  Ecclefis  Romane 
fidem,  quam  in  omnibus  fcciiturum  fe 
profitetur:  fcJtamiim  vult iiitermif- 
iam  Romx  lotionem  pedum  , in  fua_> 
fervari  Ecclcfia  , tum  ut  Chrifii,  ac 
Petri  exempld  morem  gerat;  tum  ut 
gratiam  non  ratione  lotionis  , fed  vir- 
tute humilitatis,  ac Chrifii  imitationis 
obtineat.  Ideo  dicit  confiietudinem  , 
qux  retflius  fervatur  in  Romana  Eccle- 
lia  de  non  lavandis  pedibus,in  Medio- 
lanenfi  Ecclefia  de  ipfis  lavandis  etiam 
reAh  cuftodiri  propter  exemplum  Chri- 
fli,  ac  Petri . 

Infiabis  iterum.  S.Bcrnardus  ferm.t. 
in  C(sna  Domini  evidentius  pr?di(flam 
tuetur  fementiam  his  verbis  . Vtde  re- 
tnijpone  quotidianorum  minimi  dubite- 
mus , habemus  ejus  facramentum  pedum 
ablutionem  . Ruaris  forti  unde  fciam  , 
quod  facramentum pt  hujus  remiffionis  ? 
(poft  pauca  refpondeOf^tx  autem  noffe, 
quia  pro  facramento  illud  ef, non  pro  fo- 
lo  exemplo  fiUurn  ? Illud  attende , quod 
Petro  d illum  eff  , p non  lavero  te  , iyc. 
jlliquid  ij^itur  latet  quod  necejfarium  ef 
ad  falutem , quando pne  eo  nec  ipfe  Pe- 
trus partem  haberet  in  regno  Christi  iy 
Dei . Pofl  pauca  . Et  unde  fcimus  quia 
ad  diluenda  peccata  , qua  non  funt  ad 
mortem  , iy  h quibus  pleni  cavere  non 
po  fumus  ante  mortem  , ablutio  i fla  per- 
tineatlEx  eo  plani  quod  offerenti  manus 


iy  caput  pariter  ad  abluendum  refpon- 
fum  ef  , ^/ui  lotus  efl , non  indiget  nip 
ut  pedes  lavet.  Lctus  e/l  , qui  gravia-* 
peccata  non  habet , cujus  caput , id  efl 
intentio  ; iy  manus  id  efl  operatio , iy 
conventio  munda  efl . S-d  pedes,  qui  funt 
anima  affefliones , dum  ia  hoc  pulveret-» 
gradimur, ex  toto  mundi effe  non  po/funt-, 
quin  aliquando  vanitati  , aliquando  vo- 
luptati, aut  eurioptati  plufqua  n oportet 
cedat  animus . 

Refpondeo  S.  Bernardum  efTe  intelli- 
gendum  de  facramento  generaliter,  & 
improprie  nominato , quatenus  efl  ali- 
quod fignum  faernm  aliquid  fignifi- 
cans , non  ver6  de  facramento  proprii 
didto  , id  efl  pro  figno  ellieacicer  gra- 
tiam fignifieante  ; fciebat  namque  Ber- 
nardus  in  Ecclefia  Romana  (4ptcm_* 
tantiim  excipi , & credi  facramenta  : 
equidem  ergo  contrarium  docuiffet  ? 

liec  refert , qu6d  afferat  hanc  pedum 
ablutionem  elie  ad  falutem  necelfa- 
riara  , & peccatorum  venialium  remif- 
fivam  : non  enim  hanc  iiecelfitatejn_> 
efTe  abfolutam  arbitratur,  aliis  fibi  ipfi 
contradiceret;  uuippe  ciim  doceat  eam 
inflitutam  ad  fola  venialia  expianda, 
propter  qux  fola  cert6  certius  efl  nul- 
lum a Chrifli , & Dei  regno  effe  arcen- 
dum . Idcirco  autem  dicit  eam  venia- 
lia expungere  , quia  efl  adlio  humilita- 
tis, Sc  charitatis,  ac  proinde  meritoria, 
3c  venialium  remilfiva . 

§.  a. 

Aqua  benediila  non  efl  etiam  proprii  di- 
flum  Sacramentum  . 

PRob.itnr,  quia  Ecclefia  non  habet 
potcllatem,  & authoritatem  infli- 
tuendi  fignum  aliquod  , vel  czremo- 
niam  certam  , & determinatam  , qux 
vim  infallibilem  habeat  gratiam  fan- 
dlificantem  conferendi,  ac  peccatorum 
remiffionem  largiendi,  ciim  id  fit  folius 
Deitfed  confccratio,5t  ufus  aquz  bene- 
didx  non  a Chriflo  D.  Icd  ab  Ecclcfia 

fuam 


De  numero  Sacramentorum . op 


fuam  habet  inftitutlonein  : igitur  , &c. 
Major  patet  fi  enim  id  pofTet  Ecclefia  , 
eamdem  virtutem  plurimis  aliis  caere- 
moniis conferret,  quas  proinde  ex  ope- 
re opciato  gratiam  largiri  fatendum  ef- 
fet:quod  tamen  nullus  Theologoru,aut 
SS.  Patrum  admittit.  Deinde , fi  valeret 
aqua  benedidla  ad  gratiae  fandlificantis 
largitionem  , & peccatorum  venialium 
remiiTionem  , ex  opere  operato  , fimili 
ratione  valeret  ad  alios  elTedtus  , ad 
quos  ordinatur,  & confecratur,  videli- 
cet ad  fugandos  daemones  , eorumque 
tentationes  repellendas  , & alia  ab  eis 
inferenda  nocumenta  avertenda;  e6que 
magis  , qu6d  haec  in  ejus  benedidtione 
exprimantur,  remiflionis  autem  venia- 
lium non  fiat  mentio  ; ficut  nec  gratie 
largitionis . Minor  etiam  patet:  nain_> 
hujus  facri  ritus  inflitutio  revocatur  ad 
Alexandrum  1.  fummum  Pontificem  , 
qui  hujus  facras  czremonia:  author  dici- 
tur : nam  hic  fummus  Pontifex  V.  poft 
5.  Petrum,  loquendo  de  ejufmodi  aqua 
benediafla  ait : Aquam  fale  eonfpevfam 
fopulit  benedici  mu: , ut  ea  cunSi  afperji 
fanBificentur,  iy  purifieentur.  ^od  , }y 
oninibu:  Sacrrdottbut , faciendum  efftL-t 
mandnmu:  . biam  fi cinit  vitula  f anguine 
afperfui  populum  fanclificabat , atque^ 
mundabat;  multo  magi:  aqua  fale  afper- 
fa  , divinifque  preeibu: facrata  populum 
fanSifieat, atque  mundat.  Et  fi  fale  afper- 
id  per  Helifaum  Prophetam  flerilita: 
aqua  fanata  efi  , quanto  magi:  divini: 
preeibu:  faeratu:  fal  fierilitatem  rerum 
aufert  humanarum,  iy  coinquinato:  fan~ 
Sificat  atque  mundat,  ly  purgat , iy  ca~ 
ter  a bona  multiplicat,  iy  infidia:  diaboli 
avertit,  i phantafmatum  verfutii:  homi- 
ne: defendit  l Quibus  verbis  prccipuos 
enumerat  efTe(flus  aqux  benedidlx . 

Nec  obfiat , qu6d  ei  tribuat  vim  fan- 
dlificandi : hzc  enim  fandificatio  , & 
mundatio  per  fe  ei  non  competit  ex 
opere  operato  ; fed  tantiim  ratione_» 
at^ds , & effeaflMs  aflumentis  eju/modi 
aquam ; unde  inter  Xacramentalia  qui- 


dem refertur;  noo  veri  inter  facramen- 
ta  debet  cenferi . 

Martyrium  habet  quidem  vim , iy  effica- 
citatem f aeramenti  : non  tamen  efi 
facramentum  proprie  diSum . 

PRimapar:  condat : certo  namt^ue 
certius ed  martyrium  pro  Chrifti 
nomine  palTum,  ac  confummatum  ha- 
bere vim  gratiam  fanClificantem  con- 
ferendi. Quod  utique  probabitur  quzft. 
a.fcquentis  difputationis,conclufionea. 
ubi  declarabimus  martyrium  fupplere 
vicem  Baptifmi  aque  tam  In  parvulis  « 
qu4m  in  adultis  , 

Secunda  par:  ver6  ejufdem  alTertionis 
eft  evidens;  Sacramentum  enim  proprii 
diidum  debet  effe  certum  fignum  , & 
efficax  gratiz  conferendz  , & habere^» 
determinatam  materiam  , & formanL^ 
cum  debita  intentione  Miniilri  : fed 
martyrium  nec  eft  fignum  gratiz  con- 
ferendz , a Chrifto  D.  ad  id  determina- 
tum , Sc  inftitutum  : quis  enim  dixerit 
adionem  peceaminofam  ex  parte  a- 
gentis  , qualis  ell  aidio,  qua  vis  infligi- 
tur martyri,  e(Te  fignum  divinitus  or- 
dinatum ad  gratiam  conferendam  ? 
Neque  etiam  detetminatam  habet  ma- 
teriam, & formam;  ciim  innumera  fine 
d dzmone , & tyrannis  excogitata  tor- 
mentorum genera  ad  Martyres  tor- 
quendos, & necandos:  nec  etiam  com- 
petentem Minifirum  habet  k Chrifto 
D.  defignatum;qui$  enimdixerit  Chri- 
ilum  D.  inftituifie  litdores  tanquam 
gratiz  miniftros;  eos  maximi,  quorum 
operatio  fieri  nequit  abfque  gravifllmo 
peccato  mortali,  utpote  ciim  fit  occifio 
hominis  innocentis  In  odium  Dei,  Sc 
Chriflianz  Religionis?  AdditSeraphi- 
cus  Oodlor  in  4.  dlfi,4.  part.i.  quzfi.}. 
^od  Baptifmu: /anguini:  non  efi.  Sa- 
cramentum , quia  ei  deficiunt  omnia  ea  , 
qu£  funt  de  integritate  Sacramenti, /ci- 
licet  reprefentatio  <xfimi}itudine,figni- 

fieati^ 


Digitized  by  Google 


70  Pfocemialis  Art.l. 


ficatio  ex  inflitutione , /andificatio  ex 
xirbi  prolatione  : quorum  quodlibet  de- 
fiat,ut  in  opponendo  tuBum  eft,  (y  infpi- 
eienti  patet ; (y  ideo  Sacramentum  non 
efl. 

§.  IV. 

Panis  benedidtts , iy  Eulogitc  non  fiunt 
Satr amentum  proprii  diOum . 

PAfiis  benedIifU  in  fymbolum  Ca- 
tholice communionis  fidelibus 
tradi  foliei  , primus  omnium  meminif- 
fe  videtur  Melchiades  Papa,  qui  fedem 
Pontificiam  tenuit  ab  anno  ChriAi  Do- 
mini jii.  ad  annum  514.  Hic  autem  , 
ut  refertur  in  libro  de  Romanis  Ponti- 
ficibus ; fecit  ut  oblationes  eonfiecratee 
fer  Eeclefias  ex  confieratu  Epificopi  diri- 
gerentur , quod  declaratur  fermentum  , 
Similia  refert  de  Siricio,qui  ab  M.jSp. 
ad  ann.jp/.fummum  Pontificatum  ad- 
miniflravit,  is  enim  coiiflitiiit,  ut  nul- 
lus Presbyter  Mifisas  c-lebraret  per  om- 
nem bebdomadam^ifi  eonficratum  Epi- 
fieopi  loci  defignati fiufieiperet , quod  de- 
elaratur  fermentum  . Similiter  Inno- 
centius I.  qui  ab  anno4oa.fedit  ad  an- 
num 419.  relpondens  ad  interrogata_> 
Decentii  Epifeopi  Eugubini  hoc  habet 
epifl.i.  cap.y.  Ue  fermento  verd  , quod 
die  Dominico  per  Titulos  mittimus  ,fiu- 
ferflue  nos  eonfiulere  voluifti:  chm  omr^s 
Eceltfiee  nofirte  intra  duitatem fint  eon- 
fiitutee  , quarum  Presbyteri  , quia  die^ 
ipfio  propter  plebem  fibi  creditam  , nobi- 
ficum  eenvenire  nonpoffitnt : idcirco  fer- 
mentum a nobis  confieBum  per  Acolythos 
accipiunt , ne  fie  d noftra  communione  , 
maxime  illa  die  judicent  fieparatot  . 
Siuod  per  Parochias  fieri  debere  non  pu- 
to, quia  non  longi  portanda  fiunt  Sacra- 
menta ; nec  nos  per  coemeteria  diverfia-» 
eonfiitutis  Presbyteris  deflinamus  , ut  iy 
Psesbyteri  eorum  conficiendorum  jus 
habeant , atque  licentiam.  Denique.» 
idem  apparet  ex  antiquo  Rituali  Ro- 
mano , in  quo  hcc  habentur  verba : 


^inta  Dominica  in  quadregfima  da- 
tur fermentum , in  Confijlorio  Latera- 
nenfi  . 

Cceterum  quid  fermenti  nomine.* 
nihil  aliud  fignificetur,  quAm  panis  ab 
Epifeopis , vel  Presbyteris  benedici  fo- 
litus  , qui  dividebatur  fidelibus  ad  fa- 
cram  Eucharifliam  non  accedentibus , 
ut  ejufmodi  fermenti , & eulogiarum., 
participatio  fymbolum  effet  Catholice 
communicationis,  latis  aperte  colligi 
videtur  ex  antiquo  Canone  Pii  Papa  , 
& Martyris  titulo  iiifcripto  , qui  ha- 
betur tomo  primo  Conciliorum  his 
verbis:  Vt  de  oblationibus , qua  offe- 
runtur d populo  , iy  confiecrationibus  , 
qua  fiuperfiunt , vel  de  panibus , quos  de- 
ferunt fideles  ad  Eeclefiam  , vel  certi  dt 
fittis  Presbyter  convenienter  partes  inci- 
fias  habeat  in  vafie  nitido,  iy  convenienti, 
ut  pofl  Mijfiarum  fiblemnia  , qui  commu- 
nicare non  fuerint  parati  , eulogias  die 
Dominico  , iy  in  diebus  fit  ft is  exinde  ae- 
cipiant , qua  cum  bencdsBione  friiss  fa- 
ciat . 

Ejufmodi  autem  panis  idcirco  dice- 
hatat  fermentum^, \e\  par  accommoda- 
tionem ad  illam  parabolam  Evangeli- 
cam  , qua  Dominus  noder  Jefus  Chri- 
Ilus  Matth.i).  adimilat  regnum  ccelo- 
rum  fermento , c|uod  acceptum  mulier 
abfeondit  in  farine  fatis  tribus  donec 
fermentatum  ed  totum  , regnum  nam- 
que Chridi  prefentis  temporis , illud 
ede  delinitur  , quod  communicatione 
Catholica  unius  madVe  coagmentatio- 
ne condringitur  ; unde  qui  panem  be- 
nedidtum  accipiebat , fignificahat  eo 
fymbolo  fe  ede  cum  aliis  Chridi  fideli- 
bus fide  , & charitate  conjundlum  . 
Idel  potius  idcirco  dicebatur  fermen- 
tum ,utdidinguereturab  Eucharidia, 
quie  in  azimis  condciebattir  , 

Ejufmodi  autem  Catholicz  commu- 
nicationis Symbolum  non  folhm  fre- 
quentabatur Roma  , & in  Occidentali 
Ecclefia  , fed  etiam  in  Orientali , tic 
declarari  videtur  in  Concilio  Laodice- 


De  mmero  sacramentorum . ' 7 1 


fio  cap.39.  in  quo  Hcitar  SanOasoBU^ 
tionci  ad  %iiem  Eulogiarum  ptr  fcfiivi- 
tatcm  PafibaUm  ad  altat  Parocbiat 
mitti  minime  oportere',  non  aliA,  ut  ar- 
bitror, ratione,  quam  qu6d  eo  dia  om- 
nes fideles  ad  facram  Synaxim  accede- 
rent: ac  proinde  eis  non  erat  opus  alio 
communicationis  , ac  uniutia  in  fide 
fymbolo  : cceteris  autem  diebus  Do- 
minicis , ac  fefHvis  licitum  erat  eulo- 
gias miniArare  : im6  dr  aliis  diebus  fe- 
tialibus, excepto  Quadragelimali  tem- 
pore , ne  videlicet  jejunium  frangere- 
tur , ut  colligitur  ei  eadem  Synodo 
cap.49.  ubi  Aatuitur  ; Non  oportet  itu» 
quadragefima panem  offerri,  nifi  Sabba~ 
to  , {y  Dominica  tantum  . Non  cnim_> 
fervabatur  jejunium  in  Orientali  Ec- 
defla  de  Sabbato,  fleut  nec  in  Occi- 
dentili  feria  quint&  , ut  conAItuerat 
Melchiades  fummus  Pontifex  ; nam  de 
ipfo  legimus  in  libro  Romanorum  . 
Pontificum  . Hic  conftituit , ne  ulla  ra- 
tione die  Dominica  , aut  quinth  ferilt 
jejunium  quit  fidelium  ageret , quia  eot 
diet  Pagani  quafi  f aerum  jejunium  ce- 
lebrabant, 

Duplicis  autem  generis  erant  eulo- 
gJe  ; alia:  quidem  publice,  que  fcillcet 
in  publice  Ecclefle  mInlAerio  diAri- 
buebantur ; alie  ver&  private , quas 
amici  inter  fe  ultr6 , citr6que  dare  ; at- 
que accipere  confueverant ; aujus  qui- 
dem antiqui  ufus  plura  exempla  fip. 
petunt ; inter  alia  vero  S.'PaulIiii  Nol* 
Epifeopi,  epIA.i.ad  Severum,  h*c  feri- 
bentis  Panem  Campanum  de  cellula  no- 
Bra  tibi  pro  eulogia  mifimut : Et  cpiA. 
ad  S.  AuguAinurn  , Panem  unicum  , 
quem  unanimitatit  indicio  mifimut  dux- 
ritati  tuee  rogamut  accipiendo  beredi. 
eat.  Et  ipfemet  S.AuguAiniis  epiA.j4. 
ed  eumdem  Paulinum  eulogias  mit- 
tens feribit  : Panit  , quem  mifimut, 
uberior  benediBio  fiat  dileBione  aceU 
pientit  benignitatit  t'jlrte . 

His  omnibus  conAat,  quo  I etfl  ejuf- 
modi  culogi*  appellentur  Sacramenta, 


non  tamen  perfetSi  Sacra  menti  vim 
& flgnlficationem  habebant : fed  tin- 
tiim  Sacramenti  nomen  inditur  , ouod 
ejufmodi  eulogiarumparticipatio  lym- 
bolum  effet  Catholicae  communicatio- 
nis fidelium  inter  fe , ut  nempe  qui  fa- 
cratifflma  Euchariftia  minime  commu- 
nicafTent : faltem  alio  communionis  A- 
gno  cenferentur  cfTe  fideles . Quapro- 
pter Concilium  Laodicenum,  cap.ji, 
Aatuit:  ^dd  non  oporteat  eAbetreti- 
cit  eulogiat  accipere  , quia  fiunt  maledi- 
Bionet potiut , quam  benediBionet . 

NecobAat  quod  fermen  tum  illud, 
feu  panem  fermentatum  oblation’t  con- 
fiaeratat  per  Ecchfiat,ex  confiecratu  Epi- 
fieopi  apisellent  Melchiades  fummus 
Pontifex  , nec-nen  & Syriacus  : apud 
eos  eriin  Idem  cA  conlecratio,  quod 
benedidio,  & fermentum  confecratum 
quod  benedictum  ; Dicebantur  autem 
oblationes , quia,  ut  notavimus  ex  Ca- 
none S.  PII  , ejufmodi  panes  4 populo 
ofTerchantur  , ut  Epifcopali,  vel  Sacer- 
dotali uenedidio  le  accepta  minutatim 
fidelibus  erogarentur  . 

Ex  iis  igitur  omnibus  conAat  nihil 
aliud  fuiiTe  fermentum  ,qu4m  fermen- 
tatum panem  benedidum  , quem  ob 
communicacioais  fymbolum  ab  Epi- 
feopo  acceptum  impertirentur  eundi 
Parochiales  Presbyteri , eumdemque.» 
fub  fe  cnnAitiitls  fidelibus  dlAribue- 
rent.  IpAim  ver6  panem  divertis  no- 
minibus fiiilTe  appellatum , nimirum_t 
fiermentum , ad  dlAindlonem  panis  azi- 
mi  , ex  quofoleret  confici  EuchariAia, 
didnmque  efle  Sacramentum , ob  facre 
rei  flgtium  ; nempe  Cathcdicc  unionis, 
& benedidione  contignatum  , ob  id- 
ue benediBionem  itidem  , & eulogiea 
ici  confuevifle . 


AR- 


Digitized  by  Googie 


71  DiJp.Prooemialis  Art,lh 


ARTICULUS  SECUNDUS. 

De  Saeramentorum  inftitutione  , feu 
cau/a  efficiente , virtute , {j*  effieBu . 

Explicata  Sacramentorum  cfTen- 
ti&,  & a<Terto  eorum  numero, jam 
inveiliganda  eft  ipforum  origo,  facun- 
ditas, &efTe<fius,  in  quibus  maximi 
illorum  dignitas  , & predantia  mirum 
in  modum  elucet.Qmd  enim  illuftrius, 
& ad  commendationem  nobilius,  & 
prcclarius  exidimari  potcd,quim  quod 
eorumnodrx  faiutis  adminiculorum^ 
folus  Deus  AuAor , & Inditutor  a(Te. 
quatur:nec  creatune  cujusvis  prsdan- 
tifslmfe  virtus  ad  illam  inditutionem  , 
& ordinationem  quidquam  conferre., 
queat  ? Quid  cenferi  poflet  hominum 
admiratione  dignius,  quim  quod  ejuf- 
modi  fignorum  , quantumvis  afpe^u 
exilium  , tanta  fit  virtus  , ut  hominem 
peccatorum  fece  deturpacum  non_> 
emundet  foliim , fed  & eceledi  gratis 
fandfiRcantis  luce  , ac  decore  perfun- 
dat , & quod  dupendum  magis  , ipfum 
in  Dei  nlium  confecret , & hxredem 
condituat , ac  confortem.  Unde  me- 
rit6  dixit  Tertullianus  lib.de  Baptifmo 
cap.i.  Hibil  adeo  eft,quod  obduret  men- 
tes hominum ; quam  fimplicitas  divino- 
rum operum  , quie  in  altu  videatur  , Q* 
magnificentia , qua  in  effieSu  repromit- 
titur ; ut  hic  quoque  , quoniam  tantae 
pmplicitate  fine  pompa  , fine  apparatu 
novo  ali qtto  , denique  fine  fumptu  homo 
in  aqua  demiffus , (y  inter  pauca  verba 
tinSus , non  multo , vel  nihilo  mundior 
refurgit  , eo  incredibilis  exiftimetur 
eonfecutio  aternitatis , iyc. 

Tria  itaque  hic  funt  determinanda  : 
PrimUm , utrum  folius  Dei  fit  facra- 
menta  indituere  . Secundum  , quxnam 
fit  eorum  efficacitas  refpedu  grati* 
producende  : TVr/raw»  ,qu*nam  facra- 
menta  charaderem  producant . 


Quaestio  Paima.' 

J/tram  folius  Dei  fit  Sacramenta  infii- 
tuere  l 

Notandum  primi  , circa  inditutio- 
nem Sacramentorum , duplicem 
potedatem  didingui  polTe  ; aliam  qui- 
dem authoritatis,aliam  ver6  miniderii. 
PoteFlas  autboritatis  dicitur  , que  eft 
independens  4 quacumque  alia  , de  per 
propriam  virtutem  quedam  feligit  fi- 
gna  , eifque  gratiam  producendi  vim  , 
de  efficaciam  confert . Poteilas  verd  mi- 
nifierii  ,e(l  illa  delegata  virtus  i prin- 
cijtali  caufa  ad  facramentorum , vel 
confeclionem  , vel  adminidrationem  . 
Infuper  poteftas  miniderii  duplex  da- 
tuitur  , una  quidem  principalis , ij  ex- 
cellentia ;,alia  ver6  communis . Princi- 
palis excellenti*  eaed,  qux  competit 
alicui  cum  fingulari  prerogativa  lupra 
coeteras  caiifas,que  ad  facramentorum 
vel  defignationem  , vel  confccSionem. 
concurrere  polTunt . Fotedas  verd  mi- 
niderii communiter  di<di , eaed  ,qu* 
competit  cuilibet  minidro  , quatenus 
dumtaxat  minider  ed  facramentorum  , 
hoc  ed  adminidratoi , dc  difpenfator  . 
Hinc  duplex  exurgit  difficultas;/’r/ma, 
utrum  folus  Deus  conferre  poffit  alicui 
creatur*  potedatem  authoritatis  indi- 
tuendi  facramenta  , puta  humanitati 
Chridi ; feu  utrum  Chridus  Dominus 
quatenus  homo  ex  fe  virtutem  habue- 
rit principalem  potedatem  excellenti*. 

Notandum  fecundi  , ex  Doiflore  ia_, 
4.did.x.qu.}.  num.4.  qudd  aliud  fitfi- 
gnum  pracdicum  indituere  ad  produ- 
cendam gratiam : aliud  ver6  illud  fi- 
gnum  reddere  certum , & efficax  ad 
eamdem  gratiam  producendam  : Pof- 
fibile  enim  ed  , inquit  Doidor  , quan- 
,,  doque  aliquem  non  veracem  uti  illo 
,,  figno : fignationem  enim  habet  ex 
„ inditutione : fed  quod  fit  certum  , 
„ non  habet  nifi  ex  determinatione 


I 

I 

1 


DigitizedtosrCioo^k’ 


De  Sacramentorum  injiitutiom  *■  75 


,,  *1icujuicauff  cooperantis  IHi  figno, 

,,  ad  caufandutn  fignilicatuin  ; v.g.  (i 
,,  ab  aliquo  Legislatore  inftituatur  In 
,,  politia  fua  pro  tigno  pacis  taAus 
„ manust  vel  hujufmodi , etti  exifta 
,,  Impofitlone  habet  illud  Tignum , 
,,quod  pradlic^  figniflcet  pacemitameii 
,,  fi  alius  non  verax  potell  uti  illo  II- 
,,  gno, Illud  Tignum  non  eft  certum  ex 
,,  impoTitione Legislatoris;  fed  rema- 
„ net  cequlvocum  ;quandoc)ue  fcillcet 
,,  verum  , quando  habet  concomitans 
„ Tignatum,  quandoque falfum;  falTus 
enim  utitur  illo  Tigno,  live  Tignaro , 
,,  Ticut  uteretur  figno  fpecuIativo,IIve 
„ Tignato  , dicendo ; concedo  tibi  dUc~ 
,,  Bionem  meam,  habens  aliud,  fcillcet 
oppofitum  , in  mente.  Hac  DoBor , 
quibus  lignihcat  duo  elTe  in  facramen-’ 
torum  inilltutione  dillingiienda  ; Pri~ 
mum  ell  ligni  TenTibllis  delignatio  ad 
^ gratiam  TigniUcandam  , & conferen- 
dam ; Secundum  ell  virtus  , & efficaci- 
tas Illius  Tigni , ratione  cujus  dicitur 
certd  , & fnfallibiliter  gratiam  llgnifi- 
care,  & inferre,  quantum  ell  jnfe: 
Primum  autem  Te  habet  dumtaxat  in- 
completi , de  imperfedli  ad  inllitutio- 
nem  facramenti ; quippe  chm  de  iplius 
ratione  Tit,  non  follim  quod  fit  lignum 
gratix  Tantflllicantis , fed  qubd'fit li- 
gnum certum  , de  efficax  illius  , quod 
utique  obtinere  non  potell , nili  ab  eo, 
qui  habet  virtutem  phylicam  produ- 
cendi gratiam  , de  eam  produdtioiiem' 
huic  figno  annedlendi . 

Notandum  ter t id  , (Sacramenta  duo- 
bus modis  i Deo  cenferi  polTe  inliltu- 
ta  , nimirum  vel  immediati  , per  felp- 
fiim;  ve\  mediati  , per  aliquem  Ange- 
lum , aut  hominem  . Immediati  qui- 
dem , puta  fi  Deus  defignaret  aliquod 
Tignum  fenfibile  , ad  cujus  applicatio- 
nem certd,  de  infallibiliter  produceret, 
de  conferret  gratiam  . Quod  utlque_> 
fieri  potell  duobus  modis:  nempe  vel 
iipmediati  k Deo , ut  Deus  ell , vel  a 
Deo  quatenus  ell  Oeus-homo  , id  ell  > 
roM.X. 


quatentis  divina  perfona  , qu»  imme- 
diati ea  facramenta  inflituit,in  alTum- 
pta  humanitate  fuhiillit  . Quod  rurfua 
concipi  potell  duobus  modis  ; 'Primo  , 
Itant  illa  defignatlo  Sacramentalis  Ti- 
gni , de  vis  ei  annexa  producendi  gra- 
tiam, toto  refundatur  in  perfonani  di- 
vinam ; fola  autem  illius  monifellatio 
fieret  per  humanitatem  alTumptam  , 
ve/  ut  ipfa  alTumpta  humanitas  k divi- 
na pertona  communicatam  habeat  vir- 
tutem ejufmodi  ligna  efficacia  inlli- 
tuendi , quali  libi  propria  , itaut  hujus 
Inllitutionis  cenfeatur  caufa  princeps- 
Similiter  Deus  concipi  potell  inilitue— 
re  facramenta  mediate  duobus  modis  ; 
nempe  vel  incomplcti,C\  videlicet  con- 
cederet alicui  creatur*  facultatem  de- 
fignaitdi,  dc  alTumeiidi  aliquod  Tignum 
fenfibile  , ad  cujus  prttfentiam  , & po- 
litionem, ipfe  certO , dt  infallibiliter 
gratiam  produceret : vel  completi  , Ii 
neiYipe  ipft  creatur*  , cui  concedit  fa- 
cultatem Tigiium  inilituendi,  concede- 
ret etiam  vim  , dc  efficaciam  producen- 
di gratiam . 

His  ita  pramonitis  , tria  fuperfunt 
llatuenda ; Primum , quod  folus  Deus 
poteflatem  authoritatis  , ac  principa- 
lem habeat  inilituendi  facramenta.» 
proprii  didla  , ita  libi  propriam,  dc  pe- 
culiarem , ut  nulli  creatur*  polfit  eam 
delegare . Secundum,  qu6d  Chriltus  D. 
quatenus  homo  non  fit  caufa  princeps, 
& phyfica,  fed  moralis  inllitutionis  fa- 
cramentOrum.  7Vrr/»w  ,lqu6d  omnia 
facramenta  ( quatenus  ell  Deus  ^ im- 
mediati Inlllcuerit . 

«Conclusio  Prima. 

SOlus  Deut  completi , (j proprii  po- 
teR  injlituere  facramenta  . H*c  ell 
Oocftoris  loco  fupr4  laudato  numlf.ubi 
„ ait ; Quantum  ad  Tignationem,pof- 
,,  Tibile  elTet  quod  ab  aliqua  creatura., 
„ inilltueretur  facramentum  , quia  Ti-' 
„ cut  polTechomo  imponere  fignuin., 
,,  fpeculativum  effedlus  Dei  , ut  patet. 
,,  dc  illa  oratione ; Deut  caufat  /ro-' 
K.  tiank 


Digitized  by  Google 


74  Di/p,Prooemialis  Art.lL^^ft.L 


,,  tiam  in  animas , iu  poflet  imponere 
„ fignum  , quod  pradice  (ignaret 
1,  Deum  invifibiliter  agere ; fed  noa_t 
„ poiTet  dare  illi  figno , quod  eflet  rc« 
gularicer  certum ; non  enim  poteft 
dare  certitudinem  alicui  ligno  pra> 
M dico,  nifi  in  cujua  poteftate  eft  pof* 
M fc  caufare  lignatum  illine  figni ; fo> 
„ Ius  autem  Deus  potelife  determina- 
re  ad  caufandum  elTedum  fibi  pro- 
y,  prium  ; ergo  folus  Deus  potell  dare 
M certitudinem  ligno  pradico  fui  effe~ 
„ dus  . Sic  ergo  patet , quod  k Deo 
folo  potell  inllitui  facramentum  , 
y,  quantum  ad  lignum  certum . E/  in^ 
y,  frk  num.6.  ibi:  Quod  II  hoc  Cfignum 
„ certum)ell  de  ratione  facraroenti.uti 
y,  videtur  ex  illa  particula  , efficax  , k- 
y,  quitur,  quod  de  ratione  ejus  proprii 
y,  dida  , a folo  Deo  pofsit  inllitui . Si 
y,  autem  ell  de  ratione*ejus , Sfc. 

Quibus  verbis  Dodor  fatis  aperti 
docet  fotum  Deum  polTe  facramentum 
inlHtuere : quippe  ciim  folus  virtutem 
habeat  gratiam  infallibiliter  produ- 
cendi ad  applicationem,  & pofitionem 
alicujus  ligni , quamquam  polTet  com- 
inltcere  purx  creaturte  dellgnationcm-i 
alicujus  Hgni  pradici , ad  cujus  prte- 
lentiam  ipfe  gratiam  fandilicanteniL-, 
conferret : Ha;c  autem  , ut  diximus  , 
dcUgnatio  , effer  dumtaxat  lacranien- 
tiim  imperfedum  ex  parte  ipfius  defi- 
gnantis , qui  enim  tale  fignum  deter- 
minaret , ex  fe  non  haberet  vim  illud 
fignum  efficax,  Sc  pradicum  efficiendi, 
fed  id  neceflarib  prallandum  elTet  h 
Deo  , ac  fubinde  folus  Deus  potell  au- 
thoritativi  inilituere  facramenta  . 

Q^  utique  ratio  fic  formari  potell . 
Ilie  tantiim  authoritative  poteft  inili-. 
tuere  facramenta , qui  potell  virtutem 
factamento  tribuere  , de  lignificarum_, 
per  illud  cITedum  producere.  Atqui 
folus  Deus  potell  virtutem  tribuere  fa- 
cramctiio , Se  illius  elfedum , nempe., 
gratiam  fandiUcantem , dc  peccati  re- 
niif>ioac8i  producere  ; Igitur  , dcc. 


Major  conilae . Minor  probatur  illis 
omnibus  Scripture  textibus  , quibus 
Deus  afferitur  folus  gratiz  fandifean- 
tis,  de  iullillcationis  autbor  . Sic  Job.4. 
^r;  fateB  facere  mundum  de  immundo 
conceptum  femine}  nonne  tu  qui folu.  esi 
Et  Pfalm.8  j.  Gratiam,  iy gloriam  dabit 
Dominus , iyc. 

Dicet  i Sacramenta  legis  nature 
erant  figna  pro  arbitrio  ab  hominibus 
fidelibus  ad  fux  fidei  obtellationcm  af- 
fumenda:facramenta  ver6  legis  fcripttr 
licut  de  ipfa  lex  Moyfi  confignata  fue- 
rant per  Angelos  : igitur  facramenta—, 
polTunt  inllitui  k creaturis. 

Refpondeo  ad  primum  , ex  eo  foliim 
inferri , qudd  determinatio  lignorum., 
facramcntalium  fuerit  ex  voluntate 
humana  ,non  ver6  qu6d  ab  ea  pende- 
ret facramentorum  inilitutio  : Deus 
enim  voluit , de  immediatd  per  fe  ip- 
fum  inilituit  , quod  homines  tempore 
legis  naturz  alTumerent  ad  fuam  fan- 
dideationem  figna  fenfibilia , ad  quo- 
rum pofitionem  ipfe  gratianr  produce- 
ret, non  ver6  quod  homines  illis  fignis 
tribuerent  vim  producendi  gratiam  . 

Ad  fecundum  dico , legem  , dc  facra- 
menta legis  Mofaicc  , ideo  dici  tradita 
per  Angelos , non  qu6d  legem  iflanLw 
condiderint , aut  facramenta  illa  inlli- 
ruerint  propria  authoritate.fed  tantum 
qudd  eorum  fuerint  promulgatores  . 

Dices fecundd ; Qm  potell  producere 
efledus  facramenu , potell  etiam  in. 
fiituerc  facramentum :ied  Ecclefia;  Mi- 
nillri  producere  polTunt  efledlus  facra- 
mentorum  : igitur,  dcc.  Major  conflat 
ex  didlis  . Minor  ver6  probatur : Elfe- 
dlus  facramentorum  ell , ut  homo  pur- 
getur k peccatis , illuminetur  , de  per- 
ficiatur per  gratiam  : fed  purgare , il- 
luminare , dc  perdeere  pertinet  ad  £c- 
cleda  Minillros  , ut  docet  S.Dionydiis 
in  llb.de  Ecclellallicu  Hierarchia,cap.f « 
igitur , dcc. 

Nego  minorent , Sc  ejus  probationem 
dlllinguo  . li*urgaie , illuminare  , de 

per- 


De  Si^cf4mMt9ru>n ' irtf  hinme  ; ^ T 


f efficMi  |i4r  fe  Imttt* JUtfr  tWilils 

iacrainentorum.,  concedo:  meJiuti' 
tantCitn , nego  : Similiter  diflindla  mi- 
nore , neganda  ell  conrequentia  i pur- 
gatio enim  , qua;  attribuitur  Ecclefic 
Minillris,  non  efl  immediata;  Illi  nam- 
nue  idcirco  purgare  dicuntur  , quia-^ 
ipiritus  immundos  ejiciunt  i cetu  fide- 
lium, 5c  catechifmis,  ac  facrit  admo- 
nitionibus difponunt  ad  facramsnto- 
fam  receptionem ; (imilltcr  Illuminant 
populum  Dei , non  quidem  per  fc  illu- 
minando (ingulorum  animas,  aUt  gra- 
tiam infundendo, fed  verbum  Dei  prae- 
dicando , Sc  faeramenta  fubminiflrafi- 
do . 

OiectterfiS.  Ex  S.Auguftino  tradt.jr, 
in  Joanii.  circa  medium  ; Bapcifmus 
Joannis  erat  baptifmus  hominis  : fed 
Daptifmus  Joannis  erat  verum  facra- 
mentum  ; igitur  homo  poteit  infUtuert 
verum  facramentum  . Major  eft  iptius 
S.  Auguftini ; ait  enim  ; Aliud  tfl  , in- 
quit , bopti\are  per  miniperium  , aliud 
fer  potellatem  ; iaptipila  enim  tale  eff  , 
fualis  eP  ille  , infujus  potepate  datur : 
non  qualis  ep  ille  f(r  cujut  miniperiuiti 
datur : tale  erat  baptifma  JoannitAud^ 
Ut  yaannesi  bapti/hia  tamen }upi  homi- 
ni: ,fed  qui  acceperat  a Deo  talem  gri- 
tiam  , ut  diguut  e/Jet  praire  judicem  ; 
tale  autem  baptifma  Domiat  , quali( 
Dominus , ife, 

Refpondeo  negando  minorent ; bd- 
ptifmus  enim  Joaniiit  non  babebaf 
vim  conferendi  gratiam  fandllifican- 
tem  , nec  remittendi  peccata  > nt  pro- 
barnimus  agendo  de  baptifmo  , 

Dicet  denique  : Creatura  potelV  de» 
fignarc  aliquod  (ignum , ad  cujus  prtr» 
fentiam  Deus  Tnfalllbiliter  produceret 
patiam  ; fed  h6c  fufiicit  ad  rationem_, 
facramenti ; igitur  creatura  poteft  in- 
Hituere  facramentum.  Probatur  major 
authoritate  S.Auguftini  loco  fuprd  lau» 
dato , ubi  ait , Potuit  autem  Dominut 
nofler  ye/at  Cbtipnt , p vellet  dare  pa- 
teflatem  dtieui fervo  /io,‘ut  daret  ba- 


ptipdnm  vier \ iS^ 

tfanffffre  i fe  baptii^tHdi  Potepate'mi(f 
dr^iffieiieh h aiiquo  /'•mro  tun* 

tam  vim  dare  baptifmo, tr  iatlato  infer* 
vum  , quantam  vim  hahtret  baptijhtut 
datat  i Domino  , lye. 

Refpondeo  xA  mindretneum  DoiSore 
loco  fuprd  laudato  nUm.6.'gxod  Si  h«c  ad 
rationem  facramenti  fufficiant,  rtveri 
quidem  pura  creatura  poterit  e*  com- 
commifsione  Dei  i.iftituere  facramen- 
ta:&  hac  ratione  conciliari  poterit  fen-- 
tentia  Dofloris  cum  opinione  Dodlo* 
rum  Angelici.  & Seraphici  alTerentium 
pofse  iDeocreaturr  committi  virtu- 
tem , Sc  facultatem  inflitueiidi  facra- 
menta;  fi  nempe  h»c  infiitutio  fjriiatur 
pr^cis^  tantbm  , utefi  defiguatio  for- 
m*  , Sc  materix  fenfibilis  , & ut  pre» 
fcindit  k certitudine,  de  efficacia  refpe- 
Au  effedlus ; quod  utique  patet , quia 
fic  aliqui  (Utuunt  remedium  legisna- 
turx  fuifle  inAitutum  , ut  in  potefiate 
cujuslibet  eflet  afTumere  quamlibet 
fem  ad  portefiatione  fidcirSic  Chrifiu* 
per  pDteftatem  excellentic  infiituit  fa- 
cranieqta , qua  homo' , Sc  ficut  Ecelefiat 
data  efi  potcAas  inAituendt  ritus  , Sc 
folemnitaces  facramentorum , ita  po- 
tuit committi  pocefias  defignandi  ma- 
teriam , dc  formam  , tamen  non  inde_* 
fequeretur  cercicudo  , <Sr  efficacia  fignl 
inftitud , fed  ex  decreto  Dei , quo  dc'1 
terminaret  concurrere  infallibiliter  ad 
produdtlonem  effetHus  fignificact  ; igi- 
tur figna  fic  inAituca  haberent  quidem 
fuam  defignationem  k pura  creatura  , 
fuum  ver6  effetSum  h Deo  , ;dc  fic  crea- 
tura effet  quidem  aud^rix  iiiiAittitio.iis 
figni , Deus  ver6  effet  author  effedlut 
fi  gn  i ficati . 

aiiud  certi  voluit  S.  AuguAirrtiS 
verbis  in  ob/eeSione  laudatis , ut  coii-i 
Aat  ex  fequentibus ; ait  enim ; Hoe  nox 
luit  ideo  Ut  in  illo  /pes  ef-t  baptiopto- 
rum  , h quo  fe  hapthptos  arno/eerent , 
Noluit  ergo  firvum  ponere  fpem  ia  fer- 
ftr.  Ideo  tl amabat  Apojiolns  , ehat  vide* 
K 3 ret 


7<y  Vijp,  Proejfmialis  ArtJL§l^fl*L 


Ttt  bamintt  wlenttt  p$nere  fptm  in  feip~ 
fo  \ Numquid  pro  vobit  Paulut  crueifi-, 
mui  eft  , aut  in  nomine  Pauli  iaPtiyiti 
tUiilBaptiipvit  ergo  tanquam  mini  fi  er  ^ 
nontanquam  ipfe  pote  flas . Bapti\aret 
autem  Dominus  tanquam  patefias . Qui* 
biis  patet  S.AuguiHnuin  nolle  cam  po- 
teflatem  primariam  , &abfolutam  in- 
terii'is  per  /aeramenta  fantfllficandi  po* 
tuifle  communicari  fervo  . Enimverb 
fi  talis  concederetur  , nihil  prorfut  le- 
quereturabfurdi,  fi  quisin  eo  fpem_< 
collocaret ; foliim  itaque  voluit  pote- 
llatem  facramentalem  conficiendi  , ac 
minifiraiiditnpmine  proprio  eonfcreiiT 
tis,  v.g.  Ego  te  baptitp  in  uomtne  Clpu~ 
dii,  vel  meum' tibi  confero  baptifma  , 
potuifie  quidem  conferri'  fervo  , fed 
non  fuilTe  conveniens , ne  fervus  verbis 
ipfis  deceptus  in  baptizante  fpem_j 
luam , non  autem  in  Deo  principali 
caufa  reponeret . 

Conclusio  Secunda  . 

CHristus  Dominus-  quatenus  homo 
efi  tantum  caufa  moralis,  iy  meri- 
toria inflitutionis /aeramentorum . Pro- 
batur . Ghrifius  O.  aliquam  caufalita- 
tem  habuit  circa  facramentorum  infii- 
tutionem  : fed  non  habuit  phyficam  : 
Ergo  moralem  . Major  patet  quia  ; ut 
probabitur  Conci,  fequenti,  ipfe  omnia 
facramenta  infiituit . Minor  vero  pro- 
batur . Catifalitas  phyfica  vel  eft  prin- 
cipaliSjvel  inftrumentalU:  fed  neutram 
habuit . 

Non  quidem  principalem  . Tum  quia 
folus  Deus  eft  caufa  principalis  juftifi- 
cationis  , ut  colligitur  ex  his  Scripture 
textibus  , ^ob.  14.  ^jeis  potefl facerc-e 
mundum  de  immun4o  eonceptum  feminei 
nonne  tu  qui  folus  et  2 Ifayx  43.  & Ofee 
a f.  Non  efl  abfque  te  Salvator.  Nec  fol- 
vitur  dicendo,  eos  textus  foliim  innue- 
re Deum  efle  cauliun  primam  juftifica- 
tionis  : fiquidem  licet  Deus  fit  caufa..* 
prima  calefac^fionis , inepti  tamen  di- 
fctetur  : Quis  poteft  calorem  facere  ? 
nonne  tu  qui  folus  es  feiim  ignis  parj- 


terad  calorem  eSbrmandutn  eoncur- 
rat . 

Tum  quia  fi  Chrifti 'humanitas  elTec 
caufa  principalis  grati;  per  fucramenta 
producende;  maxime  vel  cx  innata  fu^ 
virtute,  vel  divinitbs  indita  . Non  pri- 
ipum  : quippe  cjim  illius  humanitas 
ejufdem  fit  fpeciei,ac  ordinis  naturalis, 
cujus  funt  exterx  ; gratia  autem  fit  or- 
dinis fupernaturalis,  Sf  cu  jufvis  natur; 
vires  excedens  . Non  etiam  fecundum  . 
Id  enim  haberet  vel  a gratia  habituali, 
vel  ab  unione  hypofiatica . Nonpri^ 
mumi  ali^s  quilibet  jufius  talem  habere 
polTet  foecunditatem  ; quippe  ciim  ha- 
beat gratiam  Chrifti  gratix  in  fpecie 
fimilcm.Ncc  ubftat  major  intenfio  gra- 
tix Chriftk  quia  non  mutat  naturam,iSc 
vim  efficiendi;  forma  enim  intenfior  id 
foKim  habet , ut  Intenfiorem  efTcdlum 
polfit  edereiqueip7f™>fi‘°'‘ non  ederet 
ratione  majoris  refiftentix'  in  palTo  , 
quod  in  prxfenti  locum  non  h^bet  . 

Non  etiam  fecundum  , quia  per  illam 
unionem  natura  non  mutatur  fubftan- 
tialiter,  ac  proinde;  nullam  vim  phyfi- 
cam accipit , quam  cx  fe  non  haberet  : 
Sed  Deus  ratione  unionis  ei  tantiinu, 
alllftit,  qu4  divina  afnftentia,&  unione 
fit  ut  humanitas  fit  caufa  moralis  , me- 
ritoria & impetratoria  gratix  , quam 
alter  juftus  ratione  fuorum  operum,  dc 
fux  gratix  impetrare , & obtinere  noii 
poftet  I Hxc  a.utem  moralis  caufalitai 
non  debet  immutare,  phyfice'  Chrifti 
humanitatem  : fed  fulficit  ut  Deus  pef 
extriofecum  refpediuih  eam  dignam 
efliciat  id  .obtinendi , quod  poftulat ; 
ficuL  regia  dignitqs.non  immutat  phy- 
fice  naturam  Reginx  , qux  aliquid  s 
Rege  obtinet  ratione  talis  dignitatis 
quod  alteri  non  concederetur  , v.  g. 
Efther.Sic  Chriftus  (xauditus  efi  pro  fua 
reverentia,  inquit  Apoftolus;  Ut  autem 
efiet  caufa  fecunda.  St  phyfica  efficiens 
ratione  unionis  hypoftaticx,  oporteret 
ut  aliquid  reale  , & phyCeum  in  eam 
ob  unione  ipfa  effunderetur , alloquin 

immu* 


I 


DijTiiizfLi  1-1^’ 


Ve  Sacramentorum  inJUtutlonel  'Jl 

immutata  manens  phyfici,nu1lam  phy-  eunt . Secundam  pariter  , quia  gratia  ^ 
ficam  adivitatem  ab  anione  obtine-  & fanditas  vere  prarequiritur  in  Chri- 
ret . flo  ut  veri  impetret ; feciis  fi  tantum.» 

£f/eet  I.  Illa  efl  caufa  principalis,  cui  ut  Sacerdos  miniftraret  eo  , ex  quorum 
per  feafliinilari  debet  effe(51u$:  Sed  no-  collatione  gratia  infallibiliter  confer- 
Itra  juflificatio  in  hoc  confiflit , Ut  nos  tur.  Tertiam  denique : id  enim  verum 
aflimilet  Chrifli  huroanitatijjuxta  illud  efl  de  inflrumentis  phyficis  , non  d^ 
ad  Rom.8.  Preedefiinauit  nos  conformes  moralibus , dt  impetrativis  j ciim  enim 
fieri  imagini  (id  efl -humanitati^  filii  dona  iniquorum  non  probet  Altilfi- 
Jui . Ergo , &c.  mus,  nec  peccatores  exaudiat ; hinc  ut 

Nego  majorem  . Siquidem  Deus  uti  quis  ab  eo  petita  excipiat , juflus,  de  ei 
potefl  tanquam  inflrumento  grati4  u-  gratus  effe  debet . 
nius  jufll  ad  producendam  gratiam  in  Dices  j,  Chriftus  efl  juflus  per  eflen- 
altero  juflo  ; & tunc  efiedlus  eflet  fimi-  tiam , habet  enim  fanditatem  ex  pro- 
lis caul'(  illi  morali , de  caufa  illa  non  priis , non  autem  per  participationem: 
eflet  principalis . Sed  quod  efl  tale  per  eflenciam,  efl  ca- 

Dices  2.  Quidquid  cft  principium.»  ula  principalis  exterorum  » qux  talia—» 
univerfale  nt^x  juflificationis  , efl  funt  per  participat/onem  , 

«jus  caufa  principalis  : Sed  talis  efl  Difiinguo  majorem , Quatenus  Deus 
Chriflus ; At  plenitudine  en\m  ejus  om~  homo  habet  fantflitatem  k fe  non  ab 
nes  nos  accepimus . Nego  majorem . Et  ad  alio  emendicatam,  concedo ; quafi  ejua 
minorem  dico  Chriflum  ideo  dici  cau-  humanitas  haberet  juflitiam  ife,  non 
fam  univerfalem  juflificationis,  quia  ver6adivinitatemutuatam,nego.Si- 
meruit  ut  homo  omnem  gratiam,quam  militer  efl  diflinguenda  major  . Q^x 
uc  Deus  producit . fuapte  natura  talia  funt,  concedoj  qus 

Urgebis  . Ex  hoc  plura  fequuntur  tantCim  ab  alio  , nego  . Humanitas 
abfurda . Primd  enim  fcquitur  Chri-  autem  Chrifti  fuapte  natura  fandla.» 
flum  non  differre  a reliquis  miniflris,  non  efl»  fed  per  gratiam  habitualem.» 
qui  etiam  funt  caufx  inflrumentarix  . internam,dc  per  externam  Dei  afllflen- 
Secundd , fi  folum  eflet  inflrumentum  tiam  ab  unione  profluentem , qux  eam 
morale , non  deberet  pribs  efle  juflus,  phyfice  non  immutant,  nec  proinde 
dc  Deo  gratus,infli;umentum  enim  non  aliquam  efficacitatem  phyficam  ei  coa- 
debet  habere  formam  quam  in  alio  ferunt. 

producit ,-  qu6  fit  ut  etiam  Sacerdos  , Non  efi  etiam  caufa  inflrumentalit 
licet  fit  in  peccato  mortali , conferat  pbyfiea’.  Tum  qnia,  utdidlum  efl  , hu- 
gratiam  , & It  peccatis  folvat , quia_«  manitas  non  habet  phyficam  adivita- 
tantiim  efl  inflrumentum  . Tertid,k-  tem  ingratiam.  Tum  quia,  ut  infri 
queretur  noftram  gratiam  cfTe  perfe-  dicetur  fufius,  nulla  creatura  habere-» 
dioremgratia,dc  juflificatione  Chrifli:  potefl  efficacitatem  naturalem  erga 
eifedus  enim  femper  efl  nobilior  in-  gratiam  ,&  ea  qux  funt  ordinis  fu  per-' 
flrumento , quo  producitur.  naturalis  . Reflat  itaque  inferendum  , 

Nego  has  omnes  fequelos . Primam  Chriflum  tantum  efle  caufam  moralem 
quidem,quia  licet  per  inflrumentariam  & meritoriam . Meritoriam  inquam  : 
virtutem  non  differat » differt  tamen-»  quippe  cbm  ( inquit  Dodor  in  4.  d.  a. 
quia  ipfe  per  verum  meritum  de  condi-  quxfl.i.  num:y.  ille  fit  caufa  meritoria 
gno  impetrat  k Deo  gratiam  : exteri  lacramentorum,  qui  fignisafe  inflitu- 
autem  per  nullum  fui  meritum,  fed  per  tis  meruit  efficacitatem  gratix  pradu- 
facramenti  virtutem  gratiam  produ-  cende:  At  Chriftuf  uc  homo  id  merule. 

Pro- 


Dir  i;..  ’ ogle 


7 8 Prece  mi  ali s Art.ll.^luecJltL 


Probatur . Deus  ab  botninibus  offen» 
Alt  decreverat  talem  offenfam  non_* 
condonare  , nec  aliquod  auxilium  ad 
eam  expiandam  concedere , nifi  prifii 
divinus  honor  re/arciretur , juditiaque 
divina  fadum  fuiflfet  fatis,  per  oblatio- 
nem alicujus  tantum  honoris  Deo  tri- 
buentis quantinn  hominis  peccatum-» 
abdulerat : Sed  id  praftitit  Cbridus  > 
feipfum  offerendo  ut  nos  redimeret  ab 
omni  iniquitate  : im6  uH  aiundavit 
dchQum  Juperabundavit  iy gratia , ut 
npiofa  apud  tum  ejfet  rtdemptio  •.  Er- 
go , &c. 

Confirmatur, nam  omnis  facramen- 
toruffl  efficacitas  provenit  ex  paflione 
ChrifH : igitur  efl  eorum  caufa  merito- 
ria . 

Probatur  antecedens  ab  eo  facra- 
menta  habent  fuam  efficacitatem  , & 
qu6  habent  qu6d  gratia  ad  eorum  col- 
lationem regulariter,  & infallibiliter 

froducatur  atqui  id  habent  meritorii 
paflione  Chrifli . Major  conflat ; fi- 
quidem  non  alia  e(l  facramentorunu, 
efficacitas.  Minor  probatur.  Omnis 
gratia  hominibus  conferenda  foKim 
confertur  intuitu  , & virtute  Chrifli 
meritorum . Unde  S.Joannes  : Gratia, 
fr  •seritas  per  ye/htn  Cbriftwn . Et  rur- 
fus  , De  eujus  pienitadine  omnes  nos  ac- 
cepimus. Ergo  maximi  ratione  comple- 
torum Chrifli  meritorum  : Sed  Chrifli 
merita  non  fuere  completa^  nifi  per 
mortem,  & paffionem,  qu*fuit  nedum 
vit*  paffibilis  terminus;ied  & fignacu- 
him,  & complementum  ejus  meriti  . 
£tcit  enim  nomen  Jefn  ei  fuerit  indi- 
tum in  Circnmcifione,  & priiis  ab  An- 
gelo prjtnuntiatum  quim  nafeeretur: 
Attamen  in  fola  paffione  ejus  nominis 
perfciftam  virtutem  aflecutus  efl,  juxta 
iHud  Apofloli . Chrifius  humiliavit  fe- 
metipfum,faBus  obedient  ufqne  ad  mor- 
tem, mortem  autem  erucis, propter  quod, 
(Te.  Cum  ergo  Salvatoris  nomen  non- 
fiifi  per  mortem  perfeC^  fuerit  affecu- 
tus,  inferendum  efl  ab  ejus  morte  no- 


flrrfalutis  media,  qualia  funtfacra- 
menta  , fuam  duxifle  virtutem,  dc  ori- 
ginem . Idiplum  indicant  omnes  illi 
facri  contextus,quibus  Chriflus  dicitur 
nos  lavifle  a peccatis  notiris  in  fangui- 
ne  fuO  ; redemifle  nos  non  corruptibi- 
libus auro  vel  argento,  fed  pretiofiffi- 
mo  fanguine,  &c. 

Dicet . Effitclus  in  adiu  , non  efl  nifi 
k caufa  in  adiu,  ex  Arift.  q.  Metaph.  f. 
cap.a.  fcd  paflio  Chrifli  non  efl  in  adiu: 
ergo  non  potefl  tribuere  efficaciam  , 
quam  adiu  facramenta  obtinent . 

Diflinguit  majorem  Oodior  . Caufa 
efficiens,  de  phyfica,  concedit:  moratis, 
& meritoria, negat:  Plura  namque  aiflu 
beneficia  conferimus  propter  obfequia 
pr9tterita,de  quorum  fola  memoria  per- 
feverat . 

Dites  i.  Sacramenta  haberent  illam 
efficaciam  b Chrifli  paflione  vcl  prete- 
rita,  vel  futura.  Non  primum,  alilia 
Baptifmus  , Sc  Euchariflia  non  ha- 
berent illam  efficaciam  ; quippe  ciim 
ante  pafllonem  fuerint  inflituta . Non 
etiam  fecundum  , ali^s  facramenta  le- 
gis veteris  parem  habere  potuIfTent  ef- 
ficaciam . Ergo , dcc. 

Refpondet  Do^or,habuifle  ik  paflione 
exhibita  non  quidem  in  adtu  exteriori, 
fed  interiori , quo  Chriflus  ab  inflanti 
Conceptionis  fe cruci,  & morti  adjudi- 
cavit , juxta  illud  : In  capite  libri  feri- 
ptum  ejl,  ippe.  Et  illud  . Baptifmo  habeo 
bapti\ari , iy  quomodo  coarBor  donee 
perficiatur  1 ilpe.  Rffip.  a.  qu6d  fi  mini- 
flrata  fuiflent  vivente  Chriflo  , mino- 
rem efficacitatem  habuiflent,  tum  quia 
ccelum  non  aperuiflent  fufripiefltibus  ; 
Tum  quia  fi  ex  tota  Chrifli  vita  fit  fa- 
dta,  & integrata  una  oblatio  od  no- 
flram  redemptionem ,ex  qua  facramen- 
ta  noflra  fuam  hauferunt  efficaciam  , 
certo  certius  efl  eam  non  ita  f^undam 
fuifTe  ex  incompleta,quum  fuit  ex  com- 
pleta per  paffionem  oblatione . 

Diees  j.  Si  Sacramenta  haberent  il- 
lam efficaciam  A Chrifli  paffione,  maxi- 
mi 


Digitize« 


De  Sacramentorum  infiitutione  i 


mi  vel  tangam  i caufa  rnericoria , vel 
tanquam  a caufa  principali . Non  fe- 
cundum i quia  nihil  poteft  eiTe  caufa_> 
principalis  , & efficiens  facramento- 
rum.iiifi  quod  poteft  efle  caufa  cffetfius 
ilgnaci  per  facramenta : fed  folus  Oetis 
poceA  effe  caufa  efficiens,dc  principalis 
gratis.  Neque  etiam  fccunaum  ; quia 
gratic  nulla  eA  caufa  meritoria  , fi 
enim  cx  meritis  ,Jam  non  efl  gratia  , ut 
arguit  Paulus  , Rom.  9. 

Rffponict  Dodlor  elTe  caufam  meri- 
toriam.Ad  ApoAolum  dicitigratic  non 
elfe  quidem  caufam  meritoriam  de_> 
condigno  in  eo,qui  ipfam  fufeipit, alias 
eflet  premium  , non  gratia  . Polle  ta- 
men in  eo  effe  caufam  meritoriam  de 
congruo  : & alius  pro  illo  qui  fufeipit 
poteA  mereri  de  condigno;  (Ic gratia 
nobis  data  non  eA  gratia  refpetAu  Chri- 
Ai,  ti  enim,  qui  operatur,  merees  non  re- 
putatur fecundum  grati  im  , fed  fecun- 
dum debitum  , ut  loquitur  ApoAolus  : 
fed  eA  gratia  refpenu  noAri , tunL_> 
quia  illius  principium  , nempe  Chri- 
Aus  , nobis  datum  eA  gratii;  tum  quia 
gratia  ipfamet  nobis  gratis  applica- 
tur . 

Inftabis.  Ergo  abfbluti  non  debet  di. 
cij^atia  licit  mihi  concedatur  gratis, 
quia  eA  pramium  alterius  . Re/)>.  Do- 
tftor,  qu6d  fi  in  rigore  fumatur  gratia , 
nullum  opus  Oeidici  poteA  puregra- 
tic  , nlfi  fola  Incarnatio  ; quiaomnia 
alia  opera  io  homines  ii  merito  pallio- 
nis,efiluunt : Incarnatio  ver6  ftiit  qui- 
dem accelerata  , St  in  aliqua  ratione  ac 
perfona  operata  propter  meritum  de_t 
conr  ruo,  vel  Patr!archarum,veIB.Vir« 
ginls  ; non  fuit  autem  decreta,  nili  ea 
pura  mifericordia  . 

Dket  4.  Si  facramenta  efficaciam  ex- 
ceperunt a ChriAi  paflione : maximi  ex 
vulnerato  ejus  latere  ; dicit  enim  S. 
Aug.  I y.  de  civit,  cap.  jtf.  Oftium  in  la- 
tere arctC  Nce  efi  vulnus  lateris  CkrifH 
ex  quo  facramenta  manarunt : fed  ab  eo 
vulnere  non  potuerunt  habere  effies- 


ciam  , quia  vulnus  Illud  inflirfhim  fuit 
lateri  ChriAi  jam  mortui , ac  proinde.. 
Incapacis  meriti ; igitur  , Stc, 

Refpondeo  facramenta  non  habere  ef- 
ficaciam a vulnere:  fed  ab  operibus  , & 
paffionlbus  ChriAi  meritoriis  dum  vi- 
veret. bkl  fi  k vulnere  ; non  prout  illa- 
tum cA;fed  prout  illud  prxvidens  Chri- 
Aus  dum  viveret, voluntarie  acceptavit. 
Unde  S.  Aug.  myAici  loquitur , Sc  per 
quandam  fimiKtudinem  eorum  , qux  h 
ChriAi  latere  fluxerunt  cura  facroraen- 
tis.  Sanguis  enim  afllmilatur  fpeciei  vi- 
ni in  EuchariAia  , Sc  aqua  qux  fluxit  , 
aflimilatur  aqua;  baptifmali;  unde  dicit 
S.  AuguAinus  hac  duo  facramenta  ex 
ChtiAi  latere  floxiffe . 

C ON. CLUSIO  Tsrtia. 

OMnia  nov^  Itgii  facramenta  futtt 
immediati  infiituta  d Cbrifto  Do- 
mino. H«c  videtur  efle  de  fide  deter- 
minata in  Concilio  Tridentino  feif.  7. 
Cai».  1.  his  verbis : Si  quit  dixerit  fa- 
er amenta  nova  legis  non  fstijfe  omnia  i 
Cbrifto  infiituta  anathema  fit  . Ubj 
quamvis  particula  immediati ttptthh 
non  habeatur:  tamen  Canonem  de  im- 
mediata inAitutione  intelligendum  eC- 
fe  , aperti  colligitur  ; Primi  quia  aliis 
Concilium  hunc  Canonem  non  edidif* 
fet , fi  ageretur  foliim  de  Inflitutioiie_i 
mediata : eam  enim  ultr6  fatentur  omT 
nes  ; quippe  chtn  certum  fit  Ecclefiant 
nihil  pradcrlbere  , maxime  in  iit  , qu* 
fpeiAant  ad  facramentorura  confe(flio- 
nem,  Sc  admlnl Arationem  , nifi  per  au- 
thoritaeem  fibl  i Chriflo  D.  delegatam. 
SecHndd,qu\a  hic  Canon  additus  cA  prf- 
fertim  contra  Lutheranos,  qui  conten- 
debant facramenta  baptifmi.flt  Eucha- 
riAie  tantfim  efle  a ChrIAo  D.inAituta, 
ac  fubinde  affirmabant.cKtera  effe  qui- 
dem factos  ritus  ab  Ecclefia  ordinatos  , 
fed  negabant  effe  proprie  di(Aa  facra- 
menta. 7Vrr/a,qo  ia  feff.  3 1 .ca  p.  3 . deei  a- 
rai  S.  Synodus  hanc  potcAatem  perpes 


Digitized  by  Google 


8o  Dijp.  Procsmialis 

tu6  in  Ecclefia  fui(Te,ut  in  facramento- 
rutn  difpcnfatione  , falva  illorum  fub> 
flantia  , flatueret  vel  mutaret  ea  , quas 
fiifclpientium  utilitati,  feii  ipforum  fa* 
cramentoriim  venerationi,  pro  rerum  , 
temporum  , & locorum  varietate  maj^Is 
expedire  judicaret:  at  fruflra  adderetur 
h*c  evccptio,/i/sS  illorum  fubflantia  , 
fl  Illa  non  aChriflo  , fed  ab  Eeclefia—» 
fiiKTent  iiiftltuta;  enim  verA  fi  illainfli- 
tuiffet  Eeclefia, illorum  quoque  fubftan* 
tiam  mutare  pofTet ; ejufJem  enim  efl 
potcllas,  & let^cs  ferre  , & approbare  . 
^jtarto  denique  , fi  dlUiciiItas  foret  de 
immediata  inflitutione  allcujus  facra- 
meati  a Clrifto  D.  maxime  deExtre- 
nia-Uadlione,quam  4 S.Jacobo  InflitU- 
tam  efTe  nonnulli  contendunt,  ex  ca- 
pite 4-ejus  epiflolas  Canonicztfed  Con- 
cilium Tridentinuin  felT.  14.  Can.t.  de 
facramento  Extremz-Untfllonisj,  de- 
cernit ; Si  quis  dixerit  Extremam-Vn- 
Uioaem  non  eff";  veri  , ly  proprii  f atra- 
mentum a Cbrifia  D.  N.  i"fll tutum  ,iTa 
B.JatoBo promulgatum, fed  ritum  tan- 
thm  ateeptur»  a Patribus , aut  figmentum 
humanum , anathema  fit . 

Colligitur  pariter  hzc  veritas  4 Scri- 
ptura facra  nam  S.  Paulus  1.  ad  Cor.  4. 
ait:  Sie  not  exiflimet  homo,  ut  Miniflrot 
Chrifti  , iy  difpenfatores  myflerrorum-i 
Det,  ii  efl  facramentorum:  fed  fi  facra- 
menta  quatdam  inflituilTent  Apofloli , 
non  eflent  tantbm  difpenfatores : fed 
etiam  authoret : & inflitutores  myfle- 
riorum  Dei:  igitur, &c.  Deinde  Adtor.i. 
Chrillus  O.  dicitur  pofl  Refurredlio- 
nem  , per  dies  quadraginta  apparuifTe 
Difcipulit,  cum  eis  converfatun,  8c  lo- 
cutum efTe  de  regno  Dei,idefl  de  Eccle- 
fia  zdificanda,&  adminiflranda:  facra- 
menta  autem  pertinent  inprimis  ad 
cdificationem , & adminiflrationem., 
Ecclefic . 

Unde  prcclari  S.  Leo  ferm.  t.  de  Af- 
cenfione  Domini , feribit : Hi  dies  qui 
fluxerunt  inter  Damini  RefurreBionem, 
iy  Afcenfidnem , non  otiosi  tranfiert  de- 


j4rt.IL  §lU(£/l,L 

eurfu  , fed  magno  in  eis  eonfirmota  fi- 
eramenta,  magna  funt  revelata  myfleria. 
,,  Hoc  ipfum  luculenter  confirmat 
„ fubtills  Dodor  in  4.  i.  a.  queeB.  r. 
„ num.  4.  ubi  ait : Omnia  facramenta 
,,  inflituta  funt  4 Chriflo  , vel  4 Deo 
,,  pro  tempore  iftius  legis  . Quod  bre- 
» viter  offtndo  hic:  i^uia  de  fingulis  in 
„ locis  eorum  propriis  plenius  appare- 
>,  bit.  De  Baptifmo  patet  qu6d  fuit  in- 
,,  flitutus  4 Chriflo  vivente ; quia  DU 
,,  fcipuli  baptizabant , uc  patet  yoan.j. 
,,  dc  przceptum  fuit  ut  publice  pra- 
„ dicaretur.  Matth.  ult.  Ite,  docete  om- 
,,  nes  Gentes  haptixantes  eos  lyc.Xit  Eu- 
,,  cbariflia  patet  ejus  przdicatio  diffu- 
„ fa  , “^oan,  6.  fed  inflltutio  in  Caena. 
,,  Matth.  6.  De  Confirmatione  patet, 
„ inflltutio  . “yoan.  ao.  Accipite  Spiri- 
„ tumfanBum,lyc,\e\  in  die  Penteco- 
,,  fles , AB.  a. 

n De  Poenitentia  dicitur  qii6d  efl  in- 

„ Kxvxxa^aeob.  ^.Confitemini  aiteru- 
,,  trum  , iyc.  Sed  hoc  non  videtur  pro- 
,,  babile  ex  procelFu  Utterz  , quia  fla- 
,,  Orate  pro  invicem,  iyc. 

„ Manifeflum  efl  enim  qu6d  per  illud 
„ fequensnon  intendebat  aliquod  fa- 
,,  cramentum  inflituere , nec  promul- 
,,  gare:  nec  etiam  erat  apud  Jacobum 
,,  authoritas  inflituendi  aliquod  facra- 
„ mentum, ficut  pofl  tangetur  in  ratio- 
„ ne  ponenda  ad  iftam  conclufionera  . 
,,  Melius  ergo  efl  ut  dicatur  Inflitutan 
„ fuifTe . yoan.  a a.  Accipite  Spiritum 
„ fanUum,  quorum  remiferitis peccata  , 
„ iyc.  Et  promifTam.  Matth.  16,  Tibi 
,,  dabo  claves  regni  coelorum,  quodeum- 
„ que  ligaveris , iyc.  Ifla  enim  poteflas 
„ non  erat  principaliter  dimittendi 
„ peccata,  <;|uod  efl  Dei  proprium  : fed 
,,  arbitrandi  de  dimilTIoiie  peccati,  ar- 
„ bitrid  4 Deo  approbatd , fic  autem-i 
,,  arbitrari,  efl  in  foro  poenitenti«,fol- 
„ vere  vel  ligare . 

„ De  Extrema  VnBione  dscitat quod 
„ 'yaeob.%. Infirmatur  quis  in  vobis: iyc. 
„ Sed  lic4t  ibi  promulgaverit  facra- 

men- 


- Digitizuii  by-(j< 


De  Sacramentorum  infiitutione  • 


„ mentum « eft  melius  dicere  , qu6d 
,,  fuerit  inflitutum  k Chrifto.  Legimus 
„ enim  Marci  6.  qu6d  Apofloli  unge- 
,,  bant  oleS  multos  infirmos  , & fana* 
,,  bantur;con(iat  autem  qu6d  hoc  non 
„ fecerunt  ,nifi  in  virtute  Cbrifti  ,qui 
„ infiituerac  illam  untftionem  vircuo* 
,,  fam  . 

„ De  Matrimonio  apparet  Mattb.  1 9. 
,,  Non  lej>if1is  fait  Chriftus  ) quia  ma- 
„ /culum  , faniinam  fecit  eos,  fupple 
„ Deus,  & dixit , fupple  os  Ad«.  ^a- 
,,  mobrtm  relinquet  homo  ; i^e,  ubi 
M Chiftus  approbat  , & ratificat  Id  , 
„ quod  Deus  in  ftatu  innocentia; , per 
„ os  Adami  publicavit . 

» De  Ordine,  Mottb.26.Hoc facite  ia 
,,  meam  commemorationem.^s.^oan,2o. 
» > Snos  um  rensi feritis peeeatajiyeXi ac 
„ enim  duo  pertinent  ad  Ordinem  Sa* 
„ cerdotalem  , fcilicet  poteflas  , refpe* 
„ diu  corporis  Cbrifti  veri , & poteftas 
„ refpeifiu  corporis  Chrifti  myftici  , ut 
,,  dicetur  in  materia  de  Ordine  . 

,,  Quod  autem  hac  omnia  a foloDeo 
,,  fuerint  inftitiita,  patet  per  illud  ^ 
„ quod  tadium  eft  in  generali  de  infti- 
„ tutione  facramenti.Nulli  enim  com- 
„ petit  fignum  inftituere  pradlicum  , 
„ nifi  vel  refpeCiu  alicujus  adlfts  fui 
„ proprii,  vel  refpetfiu  alicujus , qui 
„ fubeft  fibi,quantum  ad  illum  aifium; 
„ facramentum  autem  eft  fignum  pra- 
„ ifiicum  refpedlu  effediusDei  proprii, 
„ & Deus  non  poteft  in  aiflu  fibl  pro* 
„ prio  alicui  alii  fubeffe : £rgo  , dcc. 
,,  Heec  DoElor  . 

Eamdem  veritatem  docent  SS.  Pa- 
tres, , maxime  S.Dionyllus,  qui  in  £c* 
cIcGaft.  Hicrarchia  cap.i.  ait:  Apojloli 
faeramentorum  formas  aeecpere,non  cotsr 
finxere'.  Sed  aliunde  non  potuerunt  ac- 
cipere , qu^m  k Chrifto  ; igitur,  &c. 

Similiter  S.  Ambrofius  lib.  4.  de  Sa- 
cramentis C.4.  ait:  /lutbor  faeramento- 
rum quis  en  , nifi  Dominus  */efus  ? Et 
5.  Auguftinus  lib.  de  vera  Religione_> 
cap.  17,  Vhi,  iimuic , venit  tempus gro- 
Tom.X. 


tiee,ab  ipfa  Dei  fapienUa  bomine  afum- 
pto  , i quo  in  libertatem  vocati  fumus  , 
pauca  faeramenta  faluberrima  conftitu- 
tafunt.iyc. 

Suadetur  etiam  triplici  ratione , feu 
congruenti^ ; decens  enim  erat,  ut  om- 
nia faeramenta,  qus  funt  efilcacia  me- 
dia ad  falutem  confequendam  , ab  eo 
ortum  ducerent,  qui  eft  revera  Media- 
tor Dei , & hominum  , ne  videlicet  in, 
alio  , quam  in  ipfo  Mediatore  homines 
fuam  fpem  conftituerent . Secundi  ne 
divifio  , & fchifma  in  Ecctefia  fieret , 
propter  diverfa  faeramenta  a diverfis 
inftituta;  fi  enim  fatfta  fuerit  inter  fi- 
deles contentio  , ex  eo  qu6d  qui  ba- 
ptizat! fuerant  ab  Apoftolis , fe  protfe- 
rendos  efle  exiftimarent  iis , qui  dum- 
taxat a Difcipulis  baptifmum  fufeepe- 
rant,  ut  obfervat  Apoftolus  i.ad  Cor.i. 
objurgans  eos , qu6d  dicerent  , Ego 
quidem  /um  Pauli : ego  autens^  Apollo  , 
ego  vero  Cepbet , licet  omnes  in  Chrifti 
baptifmate  fuiftent  baptizari;  at  quaii- 
t*  magis  fuiftent  invicem  divifi  , fi  i 
diverfis  diverfa  fufeepiflent  baptifma- 
ta  l Denique  , cum  ad  caput  Reipub. 
pertineat  condere  leges  fundamen  ta- 
les,&  qn®  vim  habeant  in  tota  Repub. 
cujufmodi  funt  leges  lacramcntalcs  , 
e6  ipsb  qu6d  eftent  plures  facramen- 
torutn  inftitutores , eftent  etiam  plura 
capita  inEccIefia,  quod  utique  abfur- 
dum  , & periculofum  eflet . 

Dices  primb  : Chriftus  D.  Joan.  ao. 
DifcipulosalIoqiiensait:iV'c«/  mifit  me 
vivens  Pater,  iy  ego  mitto  vos'  atqui  ille 
ita  miftus  eft  a Patre  , ut  habuerit  po- 
teftatem  Inftitiiendi  facranieuta  : ergo 
eamdem  Apoftolis  delegavit. 

Diftinguo  majorem'.  Quantum  ad  ali- 
quid , nempe  quoad  munus  reconcilia- 
tionis hominum, 6(  extenfionem  remifr 
fionls  peccatorum,  concedo:  quia  ut 
dicebat  S.  Paulus , Pro  Cbrigo  hgatio- 
ne  fungimur',  quantiim  ad  omnimodam 
authoritatis  plenitudinem,  ncgo;Alio- 
quin  fequeretur , qa6d  quemadmodum 
L Chri- 


Digitized  by  Googie 


8i 


Difp.  VrooemUlis  Jrt.II.§luaJi.L 


riuifti:s  D.  potuit  rjinifterc  peccata_< 
abi'4'.ie  iill.i  tacrameutoriini  interven- 
tione, ita  etiam  peccata  fic  remittere 
potuerint  Apofloli . 

Diett  fecuudd  : Autfaor  quifquis  eft 
termonis  in  Coana  apud  S.Cyprianum  > 
aqcnt  de  ablutione  pedum,  ait:  Ipfe 
fummut  Stterdot  fui  cft  fxcravatnti  iu- 
fiitutor  , iy  autbor  , iu  etrtfrn  bomintt 
Spiritum  fixnBum  baburri  Dailaritn,  iy 
ut  par  ejl  Spiritui  S.  (3'  Cbriflo  dhini- 
tai,  ita /ilis  i»  inftitutis  par  eil  autbori- 
tas , iy  potrfias  , nte  minus  ratum  tfl , 
quad  diti  ars  te  Spiritu  S.  ApiiloU  tradi- 
dere, quam  quod  ipfc  Dosuissus  tradidit, 
iy  injiti  commevioratieueDt  fiiri  praece- 
pitErgo  cenfct  Chriduin  D.  fulanL., 
Euchariftiam  immediate  indituilTe. 

Rejptssdeo  primi  negando  confe<|uen> 
tiam:  Chridus  enim  ideo  dicitur  infii- 
tutor , 8c  author  Eucharidix  pre  exte- 
ris facramentia  , quia  pribs  eam  cele- 
bravit; nec  tantbm  indituit,  fed  etiam 
exhibuit , de  accepit : alia  facramenta 
non  ita  . Hxc  enim  Apodoli  jam  4 
Chrido  indituta  contulerunt.  Se  acce- 
perunt . 

Refpondeo  fecundo  , Authorem  illum 
per  Sacramentum  Cbrifti  intelligere^ 
uon  (olam  Eucharidiam  , fed  etiam 
alia  facramenta  ; per^  ver6  in  ceteris, 
intelligere  cxremonialia  , qux  non  k 
Cbrido  immediati,  fed  ab  Eccleda  fue- 
re indituta,  ut  explicant  Bellarminua  , 
Gravina  , 8c  alir.  Addo,  prxfatam  au- 
thoritatem  non  favere  hxreticia  , ciim 
illi  doceant  , non  foliim  Eucharidiam  , 
fed  etiam  baptrfmum  i Chrido  imme- 
diati fuide  inditutum  . 

Dices  tertii  : Ex  S.  Augudino  epid. 
118.  Cbriflus  leni  fuo  juro  tsos/uididit, 
iy  fareine  /ea; ; unde  /aeramentis  nu- 
meri pauciffsmis  , obferxatione  fatilli- 
■mis,Jigr.ifieatiant  prrtflanti fimis,  facie- 
tatem  noni  populi  eolligauit , ut  ef  ba- 
pti/mus , communieatio  corporis,  iff  fan- 
guinis  ipfus , t/  f quid  in  Scripturis 
Canomicu  emgmeudttur.  illa  auttm,qu^ 


n)nferipta,fed  tradita  eufodrnius,  qua 
pjtd  terrarum  orbe  fervantur , intelligi 
vel  ab  ipfis  Apoftolis  , vd plenariis  Con- 
eiliis , quorum  efl  ia  Eeclef  a filuber ri- 
ma autboritas , commendata  , iy  jiatuta 
ratiaeri : Ergo  Chridus  ea  foliim  indi- 
tuit immediati  facramenta  , qux com- 
mendantur in  Scriptirrlt,  alia  funt  ab 
Apodolis  indituta . 

Nego  een/cquentiam  : Omnia  quippe 
(aeramenta  commendantur  in  Scriptu- 
ris faltem  impliciti  . Secundi  , multa 
de  (aeramentorum  materia  , & forma 
Chridus  immediati  tradidit  Apodolis  , 
Sc  ipG  fuit  SuccelToribus  , qux  feribere 
noluerunt  , ne  vilefeerene  apud  impe- 
ritos, Sc  profanos  . Nam  ex  S.  Augudi- 
no epid.f/.  NoHi  iu  quofacrifieso  diea- 
tuv.Cratias agamus  Domino  Deo  noftra. 
Ex  j,  Hierarchix  Ecclefiadicx.  yide  ni 
SanBa  SanSorum  enunties;fed  venereris 
potius;nee  ea  minus perfeBa  tradat  ,fei 
ettm  iis  fotis  , qui  fieri  funt,  communi- 
ees . Et  cap.  7.  Con/ecratorias  invocatio- 
nes nefas  cBfeipsi interpretari,  iy  area-, 
num  earum  fenjum,  virtutefque,  quas  ia 
iis  Deus  operatur  feereti  , in  publicum-a 
efierre,  Q^re  qux  dicit  S.Augudinus 
ApoBolis,aut  Conciliis  Batuta  euRodit, 
funt  Eccleliadicf  cf  remonix,puta  qu6d 
Domini  PalEo,  Refurreidlo,  AfeenCo 
in  coelum  , Sc  adventus  de  ccelo  S.  Spi- 
rhua  anniver(ari&  folemnitate  cele- 
brentur , etfi  quid  aliud  univerfa  fervat 
Ecclefia  . 

Vrgebis : Idem  S.Augudinus  lib,  j, 
de  doArlna  Chridiana , cap.  19.  ait : 
„ Podquam  refurretftione  Chridi  ma- 
,,  nifedum  noftrx  libertatis  indicium 
,,  illuxit,  ne  eorum  quidem  fignorum, 
„ qux  jam  intelligimus  operatione.* 
,,  gravi  fumus  onerati , fed  pauca  pro 
,,  multis,  eademque  factu  facillima,  & 
,,  intelledtu  auguAiflima  i Sc  obferva- 
,,  tione  cadifllma  , ipfe  Dominus  , & 
„ ApoAolica  nobis  tradidit  difcipli- 
,,  na  : igitur  ex  ejus  mente  non  foliim 
„ Chridus , fed  Sc  Apodoli  facramen- 

ta 


— - -ftgitised  b , 


De  Sacramentorum  infiUuticnt.  83 

,,  ta  trftdideranc  , & Indituerunt . ,t  Infitptr  Alenfis  nofter  qusfl.de  fe- 

Ditiinguo  ttujarem  : Ipfe  Domiaut,  ,,  cmmeiito  C*n(irai«tioni«  membr.i. 
& Apoftotice  tradidit  difciplina  , neA*  ait ; Dicunt  alii  hoc  facramentum 
pi  Oominuiinftituendo  , Apo(lolica_k  „ fuifae  inftitutum  k Domino , & coN 
aurem  difcipiina  commendando, 8c  di*  „ fatum  ; utpote  quando  manus  fupet 
fpenfando  , quod  ChrHfus  inftituit  { ,,  pueros  impofuic.  A/ar/A.ip.Sed  quia 
concedo : quafi  Chriftus  ipfe  dumtaxat  ,,  in  illa  impeditione  mamium  non  ex* 
quedam  facramenta  , Apoftolica  verb  „ prelTum  m aliquid  de  forma  vetbo- 
difciplina  cstera  inftitiicrit , nejo  . Et  „ rum  , vel  de  maceria,  qua  mediante 
fimiliterdiflindla  minore,  nego  confe*  „ hoc  facramentum  exerceretur,  patet 
quentiam  . „ qu6d  non  fuit  i Domino  inftitutum. 

Z7iVcr7»arrd:  Plurimi  funt  Doiffores  „ Dicunt  aiii  ,qu6d  hoc  facramen- 
Catholici ; qui  diferti  afferunt  aliqua  „ tum  fuit  inftitutum  ab  Apoftolis  , 
facramenta  vel  ab  Apoftolis  , vel  in  ,,  coHatum,de  miniftratum;  quod  noa 
Conciliis  efle  inHituta  . Nam  Hugo  ,,  eft  verum,dt  hoc  patet  per  hoc  quod 
Vidtorinus  lib.s.de  facramentis  , p.if.  „ Apoftoli  confirmabant  fola  impoti* 
'cap.2.  exprefsis  verbis  habet.  Sacra-  „ tione  manuum  fine  inundfione  , Sc 
mentum  Extremx-Undlionit  infirmo*  „ fine  forma  verborum  , qua  utitur 
rum  ab  Apoftolis  inftitutum  legitur  : ,,  Eccleffa  . 

jacobus  enim  Apoftolus  in  epiftola  fua  ,,  Propter  hoc  fine  prxjudicio  di* 
feribens  fic  ait : Infirmatur  quit  inno-  ,,  cendum  , qu6d  Dominus  neque  hoc 
iisl  &e.  Idem  de  facramentali  Confefs  „ facramentum  , ut  cft  facramentum  , 
iione  cenfet  S.Ronaventura  in  4.dift.i7  ,,  inftituit , neque  difpenfavit , neque 
art.i.qusft.j.Confeflio  , , fuiti  ,,  Apoftoli.  Intelligendum  eft  igitur, 

„ Domino  iiifiiuiata  , ic  ab  Apoftolis  ,,  qu6d  poft  AfcenfionemDomini  con- 
„ inftituta,  ab  Epifeopo  Jerofolymita*  „ gruebat  Apoftolos  confirmari , dt  ii* 
f,  no  S.Jacobo  promulgata  in  cpift.fua  ,,  lis  Spiritum  faniffum  dari  ad  robur; 
„ cap.y.  ubi  ait : Confitemini  alteru-  „ Unde  Spiritu:  /anSut  nonJttm  erat 
„ /rum  peccata  veflra  . „ datu:  , quia  yefut  nondum  trat glori- 

Qoam  utique  alfertionem  fic  pro*  „ /ra/ur.  Non,/ii7»a)fr,in  plenitudine, 
bat . Qma  ,/>;7a/> , confcfsio  hominis  „ vel  ad  robur,  fcd  fuit  datus  die  Pen- 
eii Opus  pure  humanum  ; Unde  non  ,,  tccoftes : unde  Apoft6li  confirmati 
„ cft  data  virtus  facrameuti  ipfi  coii-  ,,  funt  a Spiritu  S.immediate  fine  my* 
,,  fefsioni , fcd  abfolutioni ; ideo  redi  ,,  fterio,  & facramento,  dc  ipfi  deinde 
„ hominibus  puris  inftitutio  debuit  ,,  confirmabant  fine  facramento.Qua- 
„ refervari.Ex  hisquxdi(ftafunt,qua*  „ re  huc.’ Infri  patebit.  Sed  poftquam 
,,  tuor  poffunt  rationes  elici  , quare  „ Apoftoli , qui  erant  faafes  Ecclefiz  , 
„ Dominus  immediate  confcfilonem  , „ qui  a Domino  erant  prslati,  dc  Spi* 
,,  dc  exprefsc  non  inftituit . Primum  „ ritu  fandfo  cor.firmati , defecerunt : 
,,  quidem  , quia  non  oportuit . iVc.va-  ,,  inftitutum  fuit  hoc  focramentUm., 
„ da  verd  , quia  in  hoc  voluntariam.,  ,,  fandti  Spiritus  inftiniSu  , in  Conci* 
„ effe debere  docuit . Tertia , qoi»  e&  „ lio  Meldenfi  quantum  ad  formam 
,,  facramentum  recidivantium.  ^ar~  „ verborum  , dc  materiam  elementa* 
,,  ra  , quia  quantum  eft  de  fe,eft  opus  „ rem  , cui  etiam  Spiritus  S.  contulit 
„ humanum.  Unde  credo,  qu6d  per  „ virtutem  fandfificandi  . A/rm  docet 
,,  fe  non  inftituit ; etfi  dicatur  infti*  ,,  S.Bonaventura  in  4;d.7.qu.r. 

„ tuifle,  hoc  eft  intelligendum  , infi-  Refpendeo primd  ,nomint  inftitutit' 

„ nuando , dc  auihoritatem  dando . */'/  facramentorum  illos  authores  eo* 

L a rum 


Digitized  by  Googk 


8 4 Dtfp.  ProoemUlis  Jrt.lL§lu(efl.lL 


rum  promulgationem  , ac  minillrscio- 
ncm  inceilexifle;  quod  autem  nonnulli 
de  Confirmatione  cum  Alenfi  cenfent , 
illam  in  Concilio  Meldenfi  celebrato 
anno  844. fuilTeinftitutam,  nulla  ratio- 
ne confirmari  poccft;  cum  ncquidem.) 
ullum  verbum  inditutionis  , vel  pro- 
mulgationis in  Canonibus  illius  Con- 
cilii habeatur.  Si  enim  fpecflemus  Adla 
Concilii , prout  referuntur  tom.j.Con- 
ciliurum  Callia;  , duo  tantum  Canones 
habentur  de  Chrifmate  , nempe  4f.  & 
^5.1n ^r/n?0  prohibetur  ne  quis  propter 
iacrum  chrifma  aliquid  muneris  acci- 
piat : In  fecundo,  ne  quis  facrum  chrif- 
ma j nifi  in  feria  j.  majoris  Septimanx 
conficere  prxfumat . Si  autem  attenda- 
mus ad  caput  ut  Epifeopi  , a Ciratiano 
ex  Concilio  Meldenfi  citatum  de  con- 
fecratione , difl.f.  prxeipitur  taiituin_< 
ut  Epifeopi  j nonnifi  jejuni  per  iinpo- 
■fitionem  manuum  Spiritum  fandluin 
tradant . Nulla  autem  fit  meatio  de 
inflitutione. 

Rcfpondeo  fecundd,({wbd  olim  refpon- 
debat  S.  Auguftinus  Donatiflis  obji- 
cientibus authoritatem  S.  Cypriani  de 
nullitateBaptifmi  ab  hireticis  collati  , 
libro  j.contraCrefconiumcap.30.  Non 
accipio,  inquit,  quod  de  bapti%aadit  hiC- 
reficis,  iy  fcbtfmaticii  B.Cyprsanusfen- 
fit,  Quia  hoc  Ecelefia  non  accipit  pro  qua 
£ .Cyprianus  fanguinem  fudit , 

Q_u ABITIO  Secunda» 

^utcnam  fit  Sacramentorum  efficacitas , 
iy  virtus  } 

Notandum  primi  , circa  facramen- 
torurri  efficacitatem  , ac  produ- 
cendi virtutem  varie  erratum  efle  tum 
ii  veteribus  , tum  b Recentioribus  hx- 
Teticis.  Refert  enim  S.  Auguftinus  lib. 
de  hxrefibus  hxrefi^pS.  Alarsichaos  ne- 
gafTe  facramentis  vim  juflificai;di,  Ba- 
ftifmun,  inquit,  inaqua  nihil  cuiquam 
perhibent  falutis  afferre,  nec  quemquant 


eorum  quot  decipiunt , bapti%atum  pu- 
tant . Paulitiani  quoque,  terte  Euty- 
mio  lib.j.  Panoplix,  cap.ai.docuerunt 
baptifmum  nullatenus  animx  prodefle; 
quamvis  aliquam  utilitatem  afferret 
corpori , Liberos  , inquit  , Jbos  ab  Ee- 
clefia  Prasbyteris filutari  baptifmo  vo- 
lunt aliquando  luflrari  ; exifiiniant 
enim  erueem,iy  baptifmum  corpori  pro- 
deffr.  quorum  tamen  vim  ad  aniniic  pur- 
gationem pervenire  non  putant , nec  ul- 
lam aliam  afferre  ailivitatem  . Similiter 
M.sffaliani  , fcu  Meffaliani  , referente 
S.Uamafceno  lib.de  centum  hxrefibus 
circa  finem,  emendationem  animx  fo- 
lis  precibus  ajebant  fieri : nec  baptif- 
mum hominem  perficere,  neque  divina 
facramenta  animi  fordes  expiare  , fcd 
ad  id  conferre  folas  preces,  qux  ab  ho- 
mine funduntur  : hinc  Euehyta  , hoc 
eft,  precatores  didli  funt,quia  ex  Theo- 
doreto  lib.4.  hcreticarum  fabularum-» 
cap.ii.  falutis  perfedtionem  folis  pre- 
cibus tribuebant , rati  baptifmum  au- 
ferre foluin  peccata  novacuix  inrtar  , 
non  autem  peccatorum  radices,  quas, 
ajebant,  oratione  fola,  funditus  evelli: 
malumque  dxraonem  unicuique  ab  ini- 
tio allignatum  penitus  ab  animo  ex- 
pelli . Vocabantur  etiam  Entufiaflte  , 
qu6d  alicujus  demonis  in  fe  vim  ad- 
mitterent,quam  fantfli  Spiritus  prffen- 
tiam  appellabant.  Tandem  Armenii 
dirtinguentes  inter  remilTionem  pecca- 
torum , & gratiam  , fatebantur  per  fa- 
cramenta remitti  peccata , negabant 
tamen  per  ea  gratiam  , fi  ve  quodlibet 
aliud  bonum  jurtificans  conferri  , ut 
oflerit  Guido  Carmclita  lib.  de  bxrefi- 
bus  cap.itf. 

Quantum  autem  ad  rcccntiores  hc- 
rciicos,  non  una  , eademque,  fcd  mul- 
tiplex fuit  eorum  circa  Sacramento- 
rum efficacitatem  fencentia  : nam  Sa- 
cramentarll , & Anabaptirtx  omnimo- 
dam eis  gratie  produertionem  dene- 
gant . Qiiod  autem  pertinet  ad  Luthe- 
rum  , 6c  Calvinum , fi  eorum  verba—, 

fpe- 


-Oigitized  by-G«o^c 


De  ejfficacitate  Sacrament,orum . 


fpedles  > aliqu&ndo  nobifcLim  confen- 
tire,  aliquando  ver6  difleatire  viden- 
tur : revera  tamen  a nobis  penitus  di* 
fcrepant ; neque  enim  aliam  caufalita- 
tem  aflruunt  in  facramentis , quam  vel 
obrignacioiiis  , vel  rememorationis  , 
non  autem  verse  produdlionis  grati»  ; 
itaqubd  velint  quidem  per  facramen- 
ta  excitari , & nutriri  fidem,  per  quam 
homo  divinas  promifsiones  compre- 
hendat: cujus  apprehenlionis  benefi- 
cio juftificctur  per  fidem  , Unde  ,Me- 
lanclhon  in  apolog.  Coufefsionis  Au- 
guftane  circa  artic.f.  & if.  audatSer 
pronuntiat : Damnamut  totum  populum 
Scbolaflicorum  Doliorum  , i/ui  docent 
qubd  /aeramenta  non  ponentibus  obicem 
conferunt  gratiam  ex  opere  operato  fine 
bono  motu  utentis , Hiccfimplieiteryu- 
fiaica  ejt  opinio  , quod  per  CtCremonias 
juftifieamur  fine  bono  motu  cordis  , boe 
eil  fine  fide  , iy  tamen  btec  impia  , (3* 
fernicio/a  opinio  magna  autboritate  do- 
cetur in  toto  Regno  Pontificio . Qui, qui- 
dem errores  ut  confutentur  , & Catho- 
lica dodlrina  ab  impia  hac  hcrctico- 
rnm  criminatione  , & calumnia  vindi* 
cetur.tria  hic  ftatuenda  fuiit;  Primum, 
qu6d  facramenta  producant  gratiam_> 
landfificantem  ex  opere  operato : iV- 
fir»<j'a«,qualiter  eam  producant.utrum 
per  phyucam  adlivicatem  ; an  verb 
dumtaxat  per  moralem  : Tertium,  qua- 
lem gratia  II  producant , & conferant, 
qus  ut  evi.lentiura  fiant . 

Notandum  fecundo,  qu6d  cum  dicitur 
gratiam  produci  ex  opere  operato,  nihil 
aliud  fignificatur,  quam  ipfam  produci 
virtute  operis  externi  eliciti  ; duplex 
enim  humanum  opus  dlftlngiii  poteft  , 
externum  videlicet , & Internum  : ex- 
ternum autem  fe  habet  veluti  paflive  , 
quia  ab  interno  imperatur , & fuum_j 
valorem  , ac  meritum  obtinet , unde 
Theologi  fumpferunt  anfam  diftin- 
guendi  duplicem  operandi  modum  , 
nempe  ex  o(>erc  operantis  , & ex  opere 
operato . Tunc  dicitur  aliquis  agere  ex 


85 

opere  operantis , quando  producit  effe- 
dium  ex  vi , & efficacia  operis  interio- 
ris, puti  ciim  quis  gratiam  fandlifican- 
tem  obtinet  virtute  con  tritionis  , aut 
alterius  difpofitionistdicitur  ver6  age- 
re ex  operaso,  dum  fcilicet  ali- 
quem exercet  atftum  exteriorena,  vir- 
tute cujus  producatur  gratia,  etiamfi 
nulla  in  fufcipienteefTet  ad  grati»  fu- 
fceptionem  efficax  difpofitio  , duramo- 
d6  ex  parte  ipfius  nullus  adiit  obex . 

Itaque  conferre  gratiam  cxopere_> 
operato,  e(l  eam  conferre  ratione  ope- 
ris exterioris:  feu  collationis  facra- 
menti , non  autem  ratione  adius  inte- 
rioris fiifcipientis , aut  mini(Irantis;vel 
quod  idem  eft  , ipfam  conferre  non  ra- 
tione meriti  , fed  ultra  meritum  fufei- 
plentis  , & folhm  ratione  operis  exte- 
rioris fufeepti . Non  qudd  velimus  fa- 
cramenta conferre  gratiam  adultis 
abfque  ulla  eorum  difpontionc;  quem- 
admodum nobis  perperam  imponunt 
Melandlhon,  & Calvinus  lib.4.  Indit. 
c.i4.$. Ubi  fingit  fenfura  hujus  contro- 
verii»  ede  . Num  facramenta  gratiam^ 
conferant  Une  fide,  aut  bono  motu  eordis, 
vel  difpofitione  /ufespientis  ? Contra- 
rium enimapertd  tradit  ConcilIuin_> 
Tridentinum  fefs.d.  ubi  docet  ad  gra- 
tiam facramentalem  percipiendam  in 
adultis  prfrequiri  fidem,  poenitentiam, 
devotionem  , dcc. 

Neque  ed  quod  Calvinus  ibidem_i 
§.14.  irrideat  hzc  vocabula  ex  opere 
operato  , eaque  appellet  mondra  ver- 
borum , & nova  commenta  : (i  enim 
tede  Horatio  de  arte  Poetica  . 

Multa  renafeentur , qua  jam  cecide- 
re , eadentque  , 

^ua  nunc  funt  in  honore  vocabula  , 
fi  volet  ufus  . 

Et  Cicerone  feribente  in  Tufculanis: 
"D/us  multa  vocabula  adinvenit , (y  in- 
venta antiquavit . Certe  ufus  pliifquam 
«foo.annorum  pro  hac  voce  prcfcripfit: 
fiquidem  eam  reperimus  ab  Innocen- 
tio  III.  uTurpatam  lib.  j.  de  myderia 
" Mif- 


Digitized  ^ Googie 


8<J  ProoemUHi 

Mifse  cap.f.  ubi  fcrihit.  Non  ergo  Sa- 
cerdotis iniquitas  cfcBum  impedit  fa- 
■cratiienti  : firut  nec  infirmitas  medici 
virtutem  mediemx  corrumpit : quamvis 
igitur  opus  operans  aliquod  fit  immun- 
dum , jfamper  tamen  opus  operatum  efi 
muiidum  . Neque  indnuatum  eft , «c 
infolitum  nov»  cudere  verba  , & con- 
tra GramniBticc  regulas  , verbum  de- 
ponens in  pafllvum  commutare  : hujus 
enim  pratis  fundamentum  habemus  in 
epiftola  ad  Hebrxoscap.j.  his  verbis  : 
Talibus  bofiiis  promeretur  Deus,  ubi 
verbum  deponens  promeretur  paflivi 
fumltur  . Unde  in  fimili  S.Augufiinus 
in  Pfal.  1 f8.  maluit  dicere  olTum  olli  , 
quam  os  ojfis  , ut  nempe  facillhs  intel- 
ligeretur  a populo  . Melius  efi  enim  , 
Inquit , ut  nos  reprehendant  Grammati- 
ci , quim  non  intelligant populi . 

Notandum  tertii,  duplieem  diAIngui 
pofle  caufam  produtSivam  allcujus  rei: 
unam  phyficam  ; aliam  motulesn.Phy- 
fiea  dicitur , quz  per  aiAioiiem  realem 
attingit  iplius  rei  entitatem  , & pro- 
dudlionem  : Moralis  ver6  , qua:  non_> 
attingit  cITecAum  per  adtionem  fuam  , 
fed  ve1  applicando  aiAIva  pafllvls,  fieut 
medicus  dicitur  caufa  fanitatis : vel  In- 
ducendo agens  ad  agendum  precibus  , 
conliliis  , imperio  , prohibitione  , pro- 
po(it6  pramio  , dc  nmllibus.  Rurfus 
utraque  caufa  eA  duplex  , nempe  prin- 
cipalis , & inArumentaria,-  Principahs 
phyflca  eA  , qua  |>er  fe  cAedtum  attin- 
git , 8c  independenter  ab  influxu  alte- 
rius caufa  ( iicdt  aliam  in  cfledtus  pro-, 
ducendi  cohfortium  admittat:  Moralis 
ver6  principalis  ea  dicitur,  qua  princi- 
palius , & efficacius  movet  ad  efledtus 
produdlioncm  : v.g.  Princeps,  qui  pra- 
cipit  araril  PrafecAo,  ut  tentum  aureos 
alicui  largiatur,  dicitur  caufa  princi- 
palis ejufmodi  largitionis  . Caula  Phy- 
fiea  infirumentalis  , ea  eA  qua  non  ope- 
ratur per  virtutem  formf  ubi  inexiAcn- 
tis , fed  folhm  per  motum  : quo  more- 
tur k principali  agente : Moralis  verh 


inArumentalls  dicitur  organum  , quo 
principalis  caufa  utitur  ad  cfle(Aum_> 
producendum  : v.g.epiAoIa  regia  ma- 
nu feripta  ad  arari!  Prafedhira  , ut  lar- 
giatur centum  aureos , eA  caufa  mora- 
lis InArumentaria  ejufmodi  donatio- 
nis, quia  eA  inArumentum,  quo  utitur 
Princeps  ad  talem  effie<Aum;pr!ncipalIt 
autem  moralis  eA  voluntas  Principis  . 
Qn^tur  autem  qualiter  facramenta_» 
producant  gratiam  : utrum  videlicet 
per  modum  caufe  phyiicc  , aut  mora- 
lis; principalis  , aut  inArumentariae : 
ciim  autem  facramenta  diverfa  Ant,  dc 
alia  aliis  pr^Aantiora  , etiam  Aatuen- 
dum  eA  utrum  majorem,  aut  cqualem 
gratiam  in  fubjedlit  «qualiter  difpofi- 
tis  producant . 

Conclusio  Primae 

Sacramenta  'nov<  legis  producunt 
gratiam  ex  opere  [operato , Jeu  vi 
fua,  ut  caufec  infirumentariee . Hatc  eA 
de  fide  determinata  in  Conciliis:Prim6 
quidem  Niceno  ab  Alphonfo  Pifano 
linguz  Latine  reddito  , ubi  lib.j.Con- 
Altutionis  de  S.Baptifmate  Ac  habetur; 
Bapti/ma  nofirum  , inquit , non  oentix 
eorporeis  confiderandum  rff , fed  mentis 
oculis , aquam  vides,  eonfidera  virtutem 
Dei  in  aquis  abfeonditam:  defeendit  qui 
iapti\atur  reus  peccatorum , (7  afeendit 
Uberatus  ab  hac  fervitute  , 6*  peccato  , 
faBus filius  Dei , iS  heeres  ejusgratite . 
Idem  exprefse  tradit  Florentinum  in 
decreto  Eugcnii.ubi  decernitur  feptem 
efle  no  v«  legis  facramenta  , qux  mul- 
tum differunt  d facramentis  veteris  le- 
gis-, illa  enim  non  caufabant gratiam  ; 
fedfolum  per  paffionem  dandam  ejfe  fi- 
gnificabant  : beeeverd  noftra  , ly  eonti- 
nent  gratiam  ,iyipfam  digne fujcipieu- 
tibus  conferssnt . 

Sed  omnium  clarifsime  Tridentinum 
fefs.y.Can.d.dc  Sacramentis  : Si  quis 
dixerit  Sacramenta  novK  legis  non  con- 
tinere gratiam  : quam  fignificant , aut 
gratiam  ipfam  non  ponentibus  obicem-» 
non  conferre , quap  <7  figna  tantkm  ex- 

ter- 


Digitized  by 


De  eficacitAte  Sacramentorum . 8 7 

ternafint  acetpta  PcrfidrmgTutiie  ,iy  „ aliud  efl , quim  vim  illam  Spiritus 
jnpitite , i7  notit  qutedsim  CbrifUantt  „ recipere  ; «jua  in  anima  id  facit  , 
perfrdionis  , guihut  apud  bomiaei  di~  „ quod  aqua  in  corpore  . 
fternuntur  fidelis  ab  infidelibus.,  arsatbe-  Iterum  , Hunnius  Lutheranus  Iib.de 
via  fit . Et  can.  7.  Si  quis  dixerit  per  Baptifmo  cap.  lo.  meritb  hanc  Calvini 
eju/modi  /aeramenta  non  dari  gratiam  \aterptet.at\os\tmvocMprofiigatam  te- 
Jimper,  iy  omnibus,  quantum  ejl  ex  par-  meritatem,iy  diaboli gloffdm  contortam’, 
te  Dei  , etiamfi ea  ritb  fufcipiant ; fed  fiquidem  hac  direCle  militat  in  alios 
aliquando  , iy  aliquibus  , anathema  fit . Scripture  textus  , quibus  peccatoruin_> 
Si  quis  dixerit  per  ipfanov/e  remifsio  , & hominis  juftificatio  ipfi 
legit  /aeramenta  ex  opere  operato  non  baptifmati  tribuitur.  Sic  Atft.io.  ^a- 
tonferri  gratiam,  fed  ipfam  fidem  /olant  ptii^tur  unu/qui/qu;  vefirum  in  nomine 
divinte  promifiionis , ad  gratiam  eon/e-  Chrifli  in  remi/sionem  peeeatorum , ubi 
rendam  /ufi/cere  , anathema  fit : Idem_i  particula  in  cum  accufativo  cafu  deno, 
colligitur  ex  Symbolo  Conftantinopo«  tat  In  quem  finem,  dc  ad  quem  effe' 
litano  , dcNycano;  ubi  de6nltur:  dium, dc  (hiifium  ejufmodl  liat  ablutio. 

Confiteor  unum  bapti/raa  in  rtmi/sio-  de  praterei  denotat  baptlfraum  ante- 
nem  peeeatorum  . cedens  ad  jufllficationem  , ac  proinde 

Probatur  firimb  hac  veritas , ex  iis  non  eft  illius  tantiim  figillum  , de  fi-> 
omnibus  Scripture  textibus  , quibus  gnum  connotatlvum,ut  vult  Calvinus, 
gratis  per  Sacramenta  conferenda,  aut  Hinc  Ananias  ajebat  Paulo  Adt.ss. 
collata  declaratur ; /Vrmd  quidem.  Id  Baptiiare  , ablue peeeata  tua  in  nomitse 
conflat  de  baptifmate;  feriptum  eft  r/ar.Unde  infemet  S. Paulus  adEphef.y. 
enim  Joan.^.  Nifi quit  renatus  fuerit  ex  Baptifmi  efficacitatem  inflrumentalenx 
aqua,  iy  Spiritu /anBo  , iye.  Quibus  explicans  , ait : Cbriftus  dilexit  Eleele- 
vcrbls  regeneratio  , dc  nativitas  fplri*  fiam,  & tradidit  /emetip/um  pro  ea, 
talis  tribuuntur  Spiritui  fandlo  , tan-  mundans  eam  la-oacro  aqua  in  verbo  tti- 
quam  caufx  principali ; aque  ver6  tan*  ta  . Et  ad  Titum  j.  Per  lavacrum  re- 
qiiam  caufx  inilriimentall ; aqua  enim  generationis  /alvas  nos  fecit . In  quibus 
conjungitur  cum  Spiritu  fando  tan-  locis  mundatio,  dc  fatus  aflignantur  ut 
quam  caufa  hujus  regeneratiools,quod  effedus  lavacri  aque . 
maximd  denotatur  per  particulam  ex ; Idem  conftat  de  Euchariflla  : nant 
illa  namque  caufalitatem  aliquam  in-  Joan.6.  feribitur  : Hifi  mandueaveritit 
dicat  , ut  norunt  Grammatici . carnem  Filii  hominis , iy  biberitis  ejus 

Refpondet  Calvinus  lib.4.  Inflitutio-  /anguineus jnon  habebitis  vitam  in  uo^t. 
num  cap.16.num.37.per aquam  fignifi-  Si  autem  Euchariftia  foliiin  efpet  fi* 
cari  Spiritum  fandum : Aquam  er^,  gnum  gratix,  non  autem  illam  con* 
inquit , Sc  Spiritum  fimpllciter  accipio  ferret , non  minus  abfona  , dc  ridicula 
pro  Spiritu  , qui  aqua  efl . Neque  hcc  foret  ifla  locutio  ,quitm  fiquis  diceret; 
,,  efl  n6va  lectio ; prorfus  enim  cum  Nifi  quis  biberit  ex  hedera  vinum  ve- 
,,  illa  , que  Matth.cap.j. habetur  con*  naie  fignificante , non  explebit  fitim  . 

venit  ; fequitur  me;  ille  efl  qui  Similiter  i.ad  Cor.io.Apoflolus  infert, 
„ baptizat  in  Spiritu  fando  , dc  igne . fideles  unum  efle  unitate  charitatis  : 
„ Quemadmodum  ergoSpiricu  fando,  ^oniam  unus  passis , unum  corpus  mssl- 
„ dt  igne  baptizare , efl  Spiritum  fan-  ti  fumus  omnei , qui  de  uno  pane  partii 
„ dum  conferre,qui  in  regeneratione  cipamsts ; fi  autem  efl  ratio  conflitu- 
„ ignis  officium  , noturamque  habet : tiva  unitatis  corporis  participatio  u- 

,,  itarenafei  aqua,  dc  Spiritu  , nihil  nius panis,  niaoifcftum eft, quod  hec 


Digitized  by  Googie 


88  ProoemUlis  An.ll.  ^j4<£jl.IL 


unitas  fit  effciflus  talis  participationis , 
proindeque  charitas  , per  quam  fu  illa 
Compago  , attribuitur  facratncnto  cor- 
poris Chrifti , tanquam  cffedlus  caufte 

lUK  . 

Idem  conflat  de  cfteris  facramentis: 
nam  de  Pvnitentia  legimus  : ^oruni 
rentiferitir  peccata  , remittuutur  eit . 
De  Ordine  ad  Titum  i.Vt fujeiter gra- 
tiam qutc  in  te  eft  per  impofitionem  ma- 
nuum mearum . De  Extrema- J/nHione 

Jacobi  ^.Oratio fidei falvabit  infi rmum, 
y fi  in  peccatit  fit , dimittentur  ei  . De 
Matrimonio  autem, lic^t  non  ita  fit  evi- 
dens , & apertum  fetiimonium , id  ta- 
men colligitur  ex  cap.f.  ad  Ephef.  ubi 
dicitor  Magnum  Saeramentum,ut  nem- 
pe denotetur  eamdem  efleillius,ac  ex- 
terorum facramentorum  efficaciam . 

Eamdem  fimiliter  veritatem  probare 
licet  variis  argumentis  petendis  ex  do- 
dlrinaSS.  Patrum  : Primd  quidem  ex 
eo  qu6d  afferant  , nonnifi  fide  inveniri 
poffe,  acintelligi,  qualis  quantaque 
fit  facramentorum  operatio,  qux  in- 
firmiorem ingenii  aciem  naturalem  fu- 
peret . Mirandum  , inquit  Tertullianus 
iib.de  Baptifmo  cap.a.  {y  lavacro  dilui 
mortem , at  quin  ed  magit  credendum, fi 
quia  mirandum  efl,idctreo  non  creditur', 
qualia  enim  decet  effe  opera  divina  , nifi 
fuper  omnem  admirationem}  Not  quoque 
ipfi  miramur  ,fed  quia  credimus.  Simi- 
liter S.  Chryfoflomus  homil.  lep,  in_> 
Joan.4.  ^u<c  quotidie  videmus  , inquit, 
ae  tangimus  , fide  indigent , i/uantd  ma- 
gis arcana  illa,  (y  /piritualia  ? Hinc 
trita  illa  S.Auguftini  exclamatio  tradi. 
88.in  Joan.  ynde  tanta  virtus  aqua,  ut 
torpus  tangat , (y  cor  abluat : at  nifi 
aqua  baptifmalis  concurreret  ad  gratif 
produdlionem  , fed  ad  ejus  tantiim., 
prxfentiam  homo  de  exeitanda  fide 
provocaretur , nihil  in  ea  mirum  , ni- 
hilque  exclamatione  dignum  appare- 
ret : igitur . &c. 

Seeundd  idem  fuadetur  ex  variis  fimi- 
litudinibus , quibus  utuntur  SS.Patres 


ad  declarandam  regenerationem  , qu.a 
fit  per  aquam  baptifmatis  , nam  fan- 
dius ChryToflomus  homil. 2p.  in  Joan. 
eam  affimilat  utero  materno;  ^odefi, 
inquit  , matrix  embiioni , hoc  eU  fidei 
aqua',  fiquidem  in  aqua  gignitur  , iy 
formatur'.  Item  ibidem  baptifmum_, 
comparat  aquis,  quibus  initio  mundi 
juflit  Deus  , ut  reptilia  producerent; 
Primum  enim,  inquit,  ditium  ejt ; Pro- 
ducant aquee  reptile  anirme  viventis  ; at 
ex  quo  Cbriftus  alveum  'Jordanis  in- 
grejfus  efl , non  amplius  animarum  vi- 
ventium reptilia,  fed  animas  rationales, 
iy  fpiritales  aqua  producit .^.vnerrx  Leo 
ferm.4.de  Kativit.Domini,  b.iptifmum 
comparat  utero  B.  Virginis  : Omni  ho- 
mini renafeenti  aqua  , inquit , baptif- 
matis , infiar  efi  uteri  virginalis  , eodem 
Spiritu  replente  fontem  , qui  replevit  iy 
Virginem,  ut  peccatum,  quod  ibi  vacua- 
verat facra  Conceptio  ,hic  myftica  tollat 
ablutio.  Unde  etiam  nonnulli  e SS.Pa- 
tribus  dicunt  , quod  quemadmodum 
Spiritus  fandius  fupervenit  in  Virgi- 
nem , ut  conciperet  Chriflum  Filium 
Dei , ita  myflic^  fupervenit  in  aquas 
baptifmatis,  ut  eis  vim  conferat  pro- 
ducendi filios  Dei  adoptivos  . Superve- 
nit , inquit  Tertullianus  lib.de  Baptif- 
mo C8P.40.  Spiritus  de  caelis  ftatim  , iy 
aquis  fuper  natat , fanilificans  eas  defe- 
metipfo,  iy  ita  fanSificatte  vtm  fanBifi- 
eandi  combibunt.  Idem  docet  S. Hiero- 
nymus, Dialog.adverfus  l.uciferianos, 
non  longe  ab  initio  : /V/«x,  inquit,//i/i 
aqua  lavatur  ex  Spiritu,  ut  alios  lavare 
fpiritualiter  pofiit.  Et  S.  Cyrillus  Ale- 
xandrinus, Quemadmodum  viribus  igni 
intenfifss  aqua  cMefaUa  , non  aliter  urit 
quim  ipfe  ignis  , fie  Spiritus  fanili  ope- 
ratione,aqua,qua  baptixati  corpus  a/per- 
gitur , reformatur  ad  divinam  virtutem, 
iy  potentiam  ; qu«  certe  omnes , & alix 
fimiles  loquendi  fbrmuls  irritx  forent, 
de  nulle,  fi  Baptifmi  facramentum  nul- 
la ratione  concurreret  ad  gratiam  pro- 
ducendam . 

Ter- 


■ Digitized  by  C704.N 


De  Sacramentorum. 


Tertth,  eidem  ▼erftas  aperti  condat 
cx  eo  quid  Raptifmus  infantibus  collar- 
ius remittat  peccatum  originale,  eis 
gratiam  faniAificantem  conferat,  ipfof- 
que  (i  ante  adeptum  rationis  ufum  ex 
hac  vita  migraverint, ad  regnum  coelo- 
zum  perducat , ut  contra  Pelagianos 
paflim  docet  S.  Augudinus:  fed  idi  mi- 
randi edeidus  non  poftunt  tribui  effica- 
citati fidei  ipforum  infantium , ac  fub- 
inde  duntaxat  facramencoruni  virtuti . 

Reponunt  Lutherani,de  Cai  vinidee,pro 
eo  tempore , qud  baptizantur  parvuli , 
cis  divinitus  concedi  ufum  rationis.^e- 
rirm,h^  refponfio  potius  digna  ed  rifu, 
quam  impugnatione;  quis  enim  credat 
Deum  idud  miraculum  operari,cum  il- 
lius nec  Scripture  nec  SS.  Patres  ulla- 
tenus meminerint  ? 

Denique , eadem  veritas  apparet  ex 
preclaris  elogiis;  quibus  SS,  Patres  Ba- 
ptifmi  efficaciam  commendant  : Sic 
S.  Ambrolius  lib.  de  Initiandis  cap,4. 
In  illa,  inquir,w»ff(// eonfiepultut  elemen- 
to ; peccatd  mortuut , eft  ad  vitam  refii- 
feitatuf  <c/rr/>a»r.Theodoretus  in  epito- 
me divinorum  decretorum  cap.  deBa- 
ptifmo : Donum  hiptifmi  non  folum  re- 
mi/ponem  dat  veftrorum  peeeatorum  ,fed 
fpem  etiam  ingerit  promijfbrum  hono- 
rum , mortifque  dominica  , ly  Refurre- 
flionit  efficit  participet , iy  doni  Spiritht 
fanOi participationem  largitur  , iy  flliot 
Dei  reddit,  ac  haredes  Dei,  iy  eobaredet 
Chrifti-,  non  enim,  ut  amentet  Mefaliani 
putant , novaculam  tantum  imitatur  au- 
ferent peccata. 

Reponunt  hxretici , SS.  Patres  loqui 
de  facramentorum  efficientia , per  exci- 
tationem fidei . 

Werhm  contra  i primo  plerique  feri- 
bunt  Evangelica  facramenta  i perfoffb 
Chrifli  latere  fluxiffe  , Chridumque  ba- 
ptizari voluiffe,  utmundiffime  carnis 
fue  ta<du  mundandi  vim  aquis  daret , 
m Ambrolius  lib.  s.  in  Lucam  ; At 
ii  tantiim  exciundo  fidem,  dc  non  ef- 
ficiendo gratiam  inSu^rct , ut  concio  , 
. . Tom.X. 


litu  tabella,  reprxfentando  fidei  myde- 
ria,non  tcAi  dicerentur  e Chridi  late- 
re fluxifle  ; ut  nec  concio  , feu  tabella 
dicitur  inde  fluxide;nec  Chridus  magis 
dicitur  aque  vim  ullam  dedlde  , carnis 
fua  tudlu  , quam  facris  concionibus . 
Non  haberent  etiam  Evangelica  facra- 
menta  quid  amplius , qu4m  Molaica  in 
gratia  conferenda:  quia  Mofaica  fidem 
etiam  excitabant : at  Patres  nodrafa- 
craraenta  didinguunt  k veteribus, qu6d 
nodra  producant  gratiam,  quam  anti- 
qua fignificabant  tantiim  . 

Ratio  cfi , quia  fides  ex  hcreticis,  ed 
ver^  caufafalutis.dc  gratix:fcd  ex  Scri- 
ptura facramenta  novx  legis  eddenu, 

modd  caufa  gratia  dicuntur , ac  fidet : 
nam  dicitur  dc  fide  Luca  7.  Ftdct  tu» 
tcfalvam  fecit , Joan.  p.  ^i  credit  ei , 
qui  me  mifft , hahet  vitam  ceternam  , 
A(ftor.  7.  Fide  purificant  eoYda  eorum , 
Rom.4.  Arbitramur  hominem  jujlifica. 
ri  per  fidem.  Rora.p.  Juflificati  ergo  ete 
fide . De  facramentis  Baptifmi , & Eti- 
charidlx  dicuntur  eadem  iifdem  verbis 
I.  Petri  Fot  Jalvot  facit  haptifma  , 
Joan.  ^ui  manducat  meam  carnem,  ha- 
het vitam  icternam.  Tit.j.  Sahot  vot fa- 
cit per  lavacrum  regeneraiionit.  joaii.j. 
Ftfi  quit  renatut  fuerit  ex  aqua,  iye.  ‘ 

Objiciunt  hzretici  varios  Scripture 
textus  , quibus  evincere  conantur  ho- 
minem non  Judificari- per  facramenta 
fufeepta,  fed  per  fidem,  & devotionem 
fulcipientis  : Prira6  quidem,  quia  Aba- 
cuc  a.Rom,i.&  Hebr.io.  yiifiut  e\  fide 
vivit',  non  vivit  autem  ex  facramentis : 
ergo  facramenta  dici  non  poXunt  ju- 
dillcare . 

Difiinguo  majorem:  Jndut  ex  fide  vi- 
.vlt,idcft,per  fidem  przdolatur,5c  expe- 
(flat  vitam  eternam  fibi  a Deo  proinif- 
fam,  nec  frangitur,  aut  deficlt,etfi  eam 
retardari  videat , ob  fidem , quam  ha- 
bet, concedo : hinc  Abacuc  ait : Si  mo- 
ram fecerit  ecepeBa  eum  , quia  ventent 
veniet,  iy  non  tardabit . Ecee  qui  inere- 
dulut  eft  , non  trit  rcBa  anima  ejut  iiu» 
M f,- 


90  ProOfmialis 

f(metipfo.yuft»s  autem  in  fide  fua  vivet, 
Apoftolus  (imiliter  ad  Hebr.  to.  aic  : 
Patientia  vobis  neeejfaria  efi  , ut  volun^ 
tatem  Dei  facientes  reportetis  promi  (fio- 
mem\adhuc  enim  modicum  aliquantulum 
qui  venturus  efi,  veniet,  ly  non  tardabit-, 
jufiut  autem  meus  ex  fide  vivit . Id  eft  , 
fola  fides  confert  ad  jiillicic  vitam,  nec 
ad  eam  per  fe  quidqiiam  conferunt  fa- 
cramenta,  nego:  falfum  enim  efi,  qu6d 
fides  gratiam  fandlifirancem  producat, 
& ad  juilificatlonem  per  fe  folam  con- 
ferat, ut  diximus  difp.  de  fide  . 

Objieissnt  feeutsdd  illud  ad  Ephef.  f. 
ubi  Chrillus  dicitur  mundafle  Eccle- 
fiam  lavacro  aqua  in  verbo  «/'/^e.-fed  per 
verbum  vitee  nihil  aliud  intelligitur , 
quam  verbum  , quod  fide  conceptuin_ 
vitam  producit,  dum  videlicet  homo 
apprehendit  per  fidem  divinas  promil^ 
fioiics  fibi  fadtas,  eafque  animo  con- 
Aanti  e\ pedat : igitur  &c. 

Nfgo  minorem-.  Nam,  ut  diximus  ar- 
tlc.i.  per  verbum  v/V<e  intelligitur  ver- 
bum confecratorlum,  nempe  invocatio 
divinx  Trinitatis  , cujus  benedidione, 
& virtute  aqua  concipit  vim  regene- 
randi : iSc  Ita  verbum  illud  dicitur  ver- 
bum vltx  ; quandoquidem  Spiritu  fan- 
do replente  fontem  , aqua  baptifmalis 
vim  recipit  fandificandi  hominem  , dfc 
cum  perducendi  ad  vitam  , & falutem. 

Objiciunt  tertio  , illud  i.  Petri , ubi 
dicuntur  odo  animx  falvs  fadx  per 
aquam  : ^uodif  vos,  inquit,  nunc  fimi- 
lis  formee falvos facit  baptifma,  non  car- 
nis depofitio  fordium  , fed  confeientiee 
honee  interrogatio  in  Deum  per  reftsrre- 
ilionem  fefu  Cbrijli  : Sed  h«c  interro- 
gatio confclentia;  nihil  aliud  e(l , quam 
excitatio  fidei  Refurredionis  Chrifti  , 
quz  habet  vim  fandificandi:  ergo  falus 
non  efi  tribuenda  aque  baptifmatis  , 
fcd  bone  confclentlxj,  ac  fidei  virtuti . 

Ditlissguo  majorem  ; Salvos  nos  facit 
confclentia:  bon*  Interrogatiq,  quate- 
nus efi  dirpofitio,&  prcparatload  fru- 
dum baptifmi  utiliter  percjpiesduia. 


Artell,  §ludtflM. 

concedo : tanquam  caufa  fola  produ- 
diva  gratis,  Sc  falutls,  nego  : efd  mi- 
norem dico  ipfam  interrogationem  con- 
feientiee , nihil  aliud  elTe,  quam  mentis 
Interiorem  emundationem  , quz  voca- 
tur interrogatio  confeientiz  bons  in_* 
Deum  perRefurredionem  Jefu  Chrlfli, 
ratione  videlicet  fui  effedus;  hzc  enim 
interrogatio  efi  effedus  ablutionis  ani- 
ms;  nam  emundatio  fordium  aralins 
fiicit  ut  confclentia  noflra  polfit  a Deo 
interrogari,  & probari,  tanquam  fiuce- 
ra  , & bona  ; nec-non  Deum  rogare  , 
eique  refpondere , propterea  qu6d  fir- 
miter credat  Refurredionem  Chrifli , 
ut  in  novitate  vitz  ambulemus  : nam  , 
ut  dicit  Apoflolus  Rom.  4.  CiriRus  re- 
furrexit propter  jufiipeationem  noftrasn. 

Objiciunt  tertid : illud  Lucz  q.  ^jeit 
pote  fi  dimittere  peccata , nifi folus  Deusi 
Igitur  homo  per  facramenta  non  po- 
tefl  quidquam  conferre  ad  peccatorum 
tcmiffionem.Confinssant  ex  S.Hicrony- 
mo  in  4.cap.  Ifaiz,  ubi  ait:  Homopree- 
bet  aquam  , Deus  autem  Spiritum  fan- 
Bum  , qu6  fordes  animet  abluuntur  , ly 
peccata  purgantur  : Ergo  homo  per  fa- 
cramentorum  mlnlflrationem  nullate- 
nus confert  ad  gratiam  largiendam . 

Diftinguo  antecedens : Solus  Deus  re- 
mittit peccata  , ut  caufa  princeps,  con- 
cedo ; ait  enim-  Ifaiz  4}.  Ego  fum  ipfe, 
qui  deleo  iniquitates;  ut  caufa  minifle- 
rialis,dc  in(lrumentalIs,nego:  Sic  enim 
v.g.  Chriflus  O.  reflltuit  csco  nato  vi- 
fum  ut  caufa  princeps  , tamen  aqua_, 
Siloe,  qui  ad  Chrilli  imperium  ufus  efi 
CGCcus,  contulit  ad  ejufmodl  vifus  reflt- 
tutioneni  ut  caufa  inflrumentaiis:  Un- 
de S.  Augufiinus  lib.  ^.quzflioT.im  ia 
Leviticum  quzfl.84.  Et  Alojfes,  ic.quit, 
fauQtficabat , iy  Dominus : fca  Moyfet 
vifibilibus  facramentis  per  wyjlerium-» 
fu-um  , Domitius  invifibili  gratia  fcr 
Spiritum  fanBum . 

Objiciunt  quarti  varias  S.  Auguflini 
authoritates  , quibus  fignificare  vide- 
. tur,  non  aliter  tomines  conferre  ad  ju- 

fts- 


Digitized  by 


Ve  effcacttateSacramentorum  » pi 


ftifScatlonem  per  adminiftrationetn  fa> 
cramentorum,  quikni  orando,  Sc  depre- 
cando: Sic  maxime  docet  tradlatu  tf. 
in  Joan..  yidit , inquit , Simon  Magus 
fer  impofitiovem  matmunt  dari  Spiritum 
/avBum  , non  quia  ipfi  dabant  , fed  quia 
ipfis  arantibus  datus  eHi  Idem  docet 
lib.iy.  de  Trinitate  ,cap. 17*  ^antus  , 
inquit , Deus , iS  qui  dat  Deum ; neque 
enim  aliquis  Difcipulorum  , ejus  dedit 
Spiritum  far.eiunr,  orabant  quippe  ut  ve- 
niret in  eos^  quibus  manus  imponebant , 
non  ipjis  eum  dabant ; quem  morem  in 
Juis prtepoptis  etiam  fervat  Ecclefia  : At 
fl  Apoftoli  non  confereba  t Sniritum 
fandtum  per  manuum  impofitionem  ; 
neque  etiam  gratiam  largiebantur  : 
Nam  , inquit  Apoftolus  , Cbaritas  Dei 
diff'ufa  en  in  cordibus  nofris  per  Spiri- 
tum fanBun,  qui  datus  eft  nobis  . 

^<y^e»i/r0,S.Augu(iinum  nihil  aliud 
velle  qukm  quod  Apoftoli  non  dabant 
Spiritum  fandium,  ut  eft  divina  perfo- 
na;nec  etiam  largiebantur  gratiam  per 
modum  cauf.e  principalis,  concedo  : ut 
eft  'ounra  Spiritus  fandti,  nego : & fic 
neganda  eftconfequentia  ; non  enim 
alia  eft  mens  S.Augiiftini  , ibi  enim., 
probat  Chriftum  elTe  Deum, ex  eo  quM 
dederit  Spiritum  fandtum  die  Penteco- 
ftes:  ait  enim:  Quomodo  Deus  non  eft, 
qui  dat  SpiritumTantftumjimb  quantus 
Deus,  qui  dat  Deum  : nec  enim  aliquis 
Difcipulorum  ejus  dedit  Spiritum  fan- 
(ftum  ; quia  nempe  dari  tantCim  ab  eo 
proprie  poteft,^  quo  procedit;non  pro- 
cedit autem  i Diicipulis,  ac  fubinde  ab 
eis  perfonaliter  dari  non  poterat:  Nihi- 
lominus ut  Miniftri  Chrifti  dabant  ip- 
(ius  Spiritus  fantfti  donum  ; Legimus 
enim  AtSor.  8.  ^tdd  per  impofitionem 
manuum  dabatur  Spiritus  fandus . 

Objiciunt  quinti  alias  ejufdem  S.Do- 
(ftoris  authoritates,  quibus  probare  ni- 
tuntur (aeramenta  duntaxat  ssgeTcfe- 
cundtim  fidem,  & dirpofttionem  fufei- 
pientis . Sic  ferm.).  de  verbis  Domini: 
Baftifma  quod /emel  adbibetur  fer  fi- 


dem mundat . Et  lib.  queftionu  m vete-> 
ris&  noviTeftamenti  qu.  pp.  ^ui  ba- 
ptifmum  putat  carnali  ratione  confide- 
re , hic  non  ed  fpiritualis , nec  donum 
etele/le  poterit  confequi  ; qui  per  /e_» 
aquam  , non  per  fidem  immutari  credat , 
aqua  enim  cernitur,  Jed  qui  non  videtur 
Spiritus  operatur , ut  fides  in  eo  fit : At- 
qui II  homo  per  fidem  , non  per  aquam 
immutatur  , falus  eft  tribuenda  fidei  j 
non  (aeramento . 

Refpondeo  ad primum:^apt\(cna  mun- 
dat per  fidem,  ut  dipofitionem  pre- 
viam  , concedo : ut  mundationis  cau- 
fam  efficientem  , quam  excitet  baptif- 
mus,  de  ex  qua  mundandi  vim  habeat , 
nego:  nam  S.AuguftInus  explicat  illud 
Luce  II.  Sunc  vos  Pbas-iftci , quod  </c_» 
foris  eft  calicis  , ij  catini  , mundatis  . 
^od  autem  intus  ed  vedruni , plenum 
eft  rapina,  iy  iniquitate;  Unde  Cbriftut 
arguit  Pharifeos , qui  quotidie  ante_» 
prandium  fe  lavabant  aqua  ac  fi  ea 
lotio  polTet  efTe  cordis  mundatio,  fuof- 
que  Difcipulos  monet,ne  Juftitiam  cITe 
putent  in  mundatione  corporis  : quia 
baptifmus  mundat  adultos  per  fidem  , 
ut  per  difpofitionem  neceffaiiam : fides 
autem  intus  eft  , non  foris  j juxta  illud 
A(ftor.  7.  Fide  mundans  corda  eorum  : 
Pharifei  autem,  quod  erat  foris , lava- 
bant; intbs  ver6  plurimis  vitiis  erant 
inquinati. 

Ad  fecundum  refpondeo  primd  , hoc 
opus  nullatenus  elTe  S.Auguftini , ficut 
pluribus  argumentis  probatur  ab  £- 
rafmo  in  cenfura  hujus  libri , neque 
hujufce  tracftatus  fit  mentio  , ftve  in_ 
libris  retradlationum  S.Auguftini ; fi  ve 
in  indice  Poflidii : inter  cetera  hic  aii- 
thor  cum  dotftrinaS.Auguftini  pugnat: 
docet  enim  qu6d  perSpIritum  Domini, 
qui  ferabatur  fuper  aquas  in  origine.» 
mundi , non  in telligatur  Spiritus  fan- 
dius, fed  fjpiritus  materialibus  fubftan- 
tils  prepofitus  . Item  qu6d  Melcfaife- 
dech  non  fuerit  homo , fed  Spiritus 
fandius  fit : dc  iii  queft.  fp.  que  nobis 
M a op- 


Digitized  by  Google 


S2  J>ifp»ProoemUlisArt.lL 


opponitur ; hac  verb«  dominica , Joan. 
f.  Spiritui  ubi  uuitfpirut,  &f.  de  ven- 
to non  dc  Spiritu  fon<So  exponit . Que 
omnia  S.Auguftino,  8c  veritati  promit 
oppofita  funt , 

Rtfponiso  fieundb  , hominem  diei 
pofTe  non  per  aquam , fed  per  fidem 
immutari: A'r»fA  quod  non  Immutatur 
per  aquam  mundam,  Icd  peraquam.ad 
quam  accedit  invocatio  Trinitatis  ; 
quia  Trinitas  eft  objertum  fidei ; Sc  ita 
non  per  aquam,  fed  per  fidem  immuta- 
tur , ficut  ex  alibi  di(ftis  verbum  mun- 
dat , non  quia  dicitur  , fed  quia  credi- 
tbr  : Steundb , quia  caufa  formalis  im- 
mutationis non  eft  aqua  , fed  fides 
formata  ; unde  ficut  ante  diximus  , ju- 
ftus  ex  fide  vivit , quia  per  fidem  for- 
matam conftituitnr  juftus . 

Objiciunt  feutb:  Si  facramenta  nova 
legis  reverii  concurrerent  ad  produ- 
tSionem  gratia , eflent  diverfa  efficaci- 
tatis , de  virtutis  & facramentis  veteris 
legis : at  contrarium  docet  S.  Augufli- 
nus;  igitur , dcc.  Major  patet  cx  dictis . 
Xlinorcm  probat  Calvinus  lib.4.  Infti- 
tutionum  cap.  14.  num.  ad.ex  S.Augu- 
ftinohomil.  id.  in  Joan.  ubi  S.  Do(ftor 
tSx\ Sacramenta  yudteorum  infgnhfuif- 
fe  diverfa,  in  re  (rucefignificatur  paria : 
diverfa /jeeie  vif  bili , paria  virtute fpi“ 
rituali . Et  homil.  4f.  In  fignk  diverfis 
eadem  fides  \ ^cinfignis  diverfis  , ut  in 
merbtt  diverfir.  quia  verba  Jbnos  mutant 
per  tempora  , iS  utique  nihil  aliud  funt 
verba, qadnt  figna.  Bibebant  Patres  eun- 
dem /piritualem  potum,  nam  corporalem 
non  eundem.  Videte  ergo. /(/e  manente, 
figna  variata  . Ibi  petra  Cbriftus , nobis 
Cbrtfius  quod  inaltari  ponitur.  Et  illi 
pro  magno  facramento  biberunt  aquam 
profluentem  i petra  : nos  quid  bibamus  , 
norunt  fideles . Si  vifibilem  fpeeiem  in- 
tendas , aliud  efi  \fi  intelltgibilem  figni- 
fieationen  , eundem  potum  fpiritualem 
biberunt.  In  Pful.  77.  lib.ip.  contra^ 
Faufium  cap. s}. Idem  in  myfierio  cibus, 
tr  potus  illorum,  qui  nofter.fed fignifica- 


tione  idem , non  /pecte  : qnia  idem  ipffi 
ChriRus  illis  in  petra  figuratus , nobis  in 
carne  manifefiatus.  Quanquam  hac  quo- 
que in  parte  aliquid  differentia  efTe.* 
concedimus  . Utraque  enim  in  Pater- 
nam Dei  in  Chriflo  benevolentiamj  ac 
Spiritiit  fancftl  gratias  nobis  offerri  te- 
(lantur;  fed  noflra  illuAriiis . ac  lucu- 
lentius . In  utrifque  Chrifii  cxhi)<itio  : 
fed  in  his  uberior  ac  plenior , nempe^ 
prout  fert  illud  , de  quo  fupr4  difTerui- 
mus  veteris,  dt  novi  Teftamenti  diferi- 
menratque  id  eft  quod  voluit  idem  Au-  j 
guAinus(  quem  ut  optimum  ex  totil_, 
antiquitate , de  fideliffimum  teflem  fc- 
piiis  citamus  ) ciim  tradit , Chrifio  re- 
velato , facramenta  fuiffe  infiituta  nu- 
mero pauciora, -fignlficatione  auguflio- 
ra,  virtute  praflantiora . Ita  Calvinus  . 

Re/pondeo  primd,  primam  authorita- 
tem  mendaciter  , 6t  corrupti  is  Calvino 
proferri  ,■  nufquam  enim  S.  AuguAinua 
dixit,  facramenta  veteria,  de  nov(  legis 
elTe  paria  virtute  fpirituali  , fed  virtute 
fpirituall  Idem  fignificare;  ait  enim:.Sa- 
er amenta  illa  in  fignis  diverfa  funt , fed 
in  re  quee  fignificatur,  paria.  /ipoRolum 
audi : Nolo  enim  vos  ignorare  , fratres  , 
quia  Patres  nofiri  omnes  fub  nube  fue- 
runt. . . dc  omnes  eandem  efcam  fpiritua- 
lem manducaverunt’,  fpiritualem  utique 
eandem  ; nam  corporalem  alteram  , quia 
illi  manna,  nos  ciliud-,  fpiritualem.  verd  , 
eandem  quam  nos,  £t  lubdit:  Omnes  eun- 
dem potum/piritualem  biberunt , alittd 
illi,  aliud  nos,  fed fpeeie  vi  fi  biti  quidem, 
tamen  hoe  idem  figmfiebte  virtute  fpiri- 
tuali. Quibus  patet  S.  Auguftinum  non 
aliud  fignificare,  qiiim  qu6d  facrameii- 
ta  veteris , dc  nova  legis  conveniant  in 
virtute;  non  quidem  efficiendi  gratiam, 
fedeamfignificandi : cum  boc  tamen^ 
diferimine  qubd  illa  futuram  foliim  {pe- 
culativi,  h«c  profentem,  dc  pradici  fi- 
gnificent . 

Rffpondeo  fecundd  , facramentorum 
nova  Itgis  duo  effe  officia  ; unum  qui- 
dem iuftruere  , alterum  mederi . In- 

ftruuat 


De  efficacitate  Sacramentorum . i>  3 


ftruant , eiim  gratUm  fignificant ; me* 
dentur  cCim  eam  conferunt  i Per  pri- 
mum funt  iigna  proteftativa  fidei , per 
lecundum  funt  figna  operativa  falutis  , 
m obfervat  S.  Cbryfoflo-nMs  homil.  8f. 
tn  Matth.  Per  puratiffiinam  iflam  nten- 
/iim,  inquit,  IS & <loert  In  priori 
officio  conveniunt  cum  racramentis  ve- 
teris legis  , qua*  eandem  fidem  com- 
mendabant, & docebant,  foldmque  di- 
Icrenan:  in  eo  qu6d  Tacramenu  veteris 
legis  objeilum  fidei  futurum  refpicie- 
bant  , ac  (ignificabant:  facramenta  au- 
tem nove  legis  prereritum  reprxfen- 
tant,  nempe  Chrifli  Incarnationem,vi- 
tam  , mortem  , Sc  alia  ejus  myfteria . 

In  pofteriori  autem  officio  facramen- 
ta nove  legis  omnino  diferepant  it 
aeramentis  veteris  legis;quamvis  enim 
h;c  eandem  gratiam  hgnificarent;illam 
tamen  nec  continebant , nec  confere- 
bant, erant  enim  egena,  & vacua  , in- 
quit S.  Paulus , & ii  quid  haberent  ple- 
nitudinis , non  nifi  umbris  , & figuris 
implebantur ; omnia  enim  in  figura—* 
contingebant  illis. 

Porr6  hoediferimen  idcirco  diftin^e 
non  annotavit  przfatis  in  locis  S.  Au- 
guAinus  : tum  quia  verfabatur  in  Afri- 
ca, ubi  grafTabatur  hxrelis  Manichxo- 
■rum  , qui  legem  veterem  damnabant ; 
unde  convenientius  erat  exprimere.^ 
concordiam  facramentorum  veteris.de 
nove  legis  , quam  eorum  diferepan- 
tiaro  prxdicare:Tum  quia  Traiflatus  in 
Joann.  Sc  narrationes  in  Pfalmos  , ho- 
milie  funt,  & narrationes  ad  populum, 
quibus  aderant  Catechumeni , Sc  pleri- 
que  infideles  , quibus  licitum  non  erat 
Ecclefie  myAeria  revelare.  Unde  etiam 
frequenter  in  eis  fermonibus  S.Augu- 
Ainus  ait:  uti  norunt  fideles  . 

Objiciunt  fcptmo'.  Qiu  docent  fa- 
cramenta producere  gratiam  , nonfo- 
lum  homines  diArahunt  k ChriAi  me- 
ritis, fed  divinam  potentiam  veluti  fa- 
cramentis  alligant ; efficiunt  enim  ut' 
■homines  recurrant  ad  rem  corpoream  , 


tanquam  ad  caufam  , de  originem  fu« 
juAiRcationis  , quafi  Oeus  non  pofTeC 
eos  juAificare,nili  dependenter  ab  ipfis 
exterioribus  fignis : fed  confequens  ell 
abfurdum:  igitur,  & antecedens . 

Nego  majorem  ; Potius  enim  per  hec 
fubfidia  homines  adOeum,dc  ChriAuin 
promovent ; quippe  ciim  fateantur  fa- 
cramenta habere  vim  duntaxat  k Chri- 
Ai meritis , & fignificatum  per  ea  effe- 
(Aum  efficienter  ii  folo  Oeo  produci , 
moraliter  ver6  ab  ejufmodi  facramen- 
tis . Unde  quemadmodum  qui  cura- 
bantur aChriAo  per  contadfum  cjui 
veAimenti  , ficut  mulier  fanguine..* 
Auens  , aut  per  lutum  divinis  ejus  ma- 
nibus impolitum,  ut  Ckcus  natus , non 
collocabant  fpem  fuam  in  ejufmodi  re- 
bus raateriabbus  , fed  potius  in  ipfb 
ChriAo  D.  i quo  velut  k fonte  hxc  fa- 
nativa  virtus  exundabat : Ac  nos  fpem 
iioAram  non  reponimus  in  ipAs  facra- 
mentis,  fed  eam  collocamus  in  Dei  ef- 
ficientia , Sc  ChriAi  meritis , quod  uti- 
que nullam  abfurditatem  prxfefcrt  ; 
alioqui  non  debuiflet  Oeus  Ifraclitas  4 
morlli  ferpentium  fanare,per  afpeiAum 
aenei  ferpentis  , aut  mundare  Namaan 
Syrum  per  aquas  Jordanis;nec  debuif- 
fet  etiam  Dei  Filius  carnem  afTumere, 
ne  magis  homines  adhsrcrent  rei  cor- 
poree, quam  Oeo  . Neque  Oeus  per  fa- 
cramenta juAificans  alligatur  ipfis  fa- 
cramentis;  fed  facramenta  Deo,  quia 
Deus  abfque  facramentis  juAificare  po- 
te A:  facramenta  fine  Oeo  non  pofTunt. 
^JJe  quod  ipfi  bxretici  velint  adul- 
tum , cui  ChriAi  lauguis  applicatur  , 
non  jufiificari  nifi  per  fidem,nec  tamen 
volunt  Deum  alligari  fidei,vel  fanguini 
ChriAi : igitur  idem  dicendum  de  fa- 
cramentis . 

Objiciunt  uJtimd  : Non  poteA  crea- 
tura corporea  producere  rem  fpiritua- 
lera,  & fupernaturalem  ; atqui  facra- 
mentum  eA  creatura  corporea ; gratia 
veru  eA  res  fupernaturalis : ergo,  &c. 

Reffunito  , difiinguendo  majorem  : 

Noa 


Digitized  by  Goo^Ie 


P4  ^‘/p’  Procemialis  Art.lJ.  §lu£fl.Jl. 

T>7nn  potefl-  producere,  nt  caufa  princi*  quidem  authoritate  SS.Patrum,qui  de« 
palis,  concedo  ; uc  inOrumcntalit,  fub»  negant  veram  efficientiam  phyficajn_t 
diftingiio;  phyfici,  conccdo:moraliter,  facramentis  nov*  legis : Sic  S.Cypria- 
nego  . Deinde  concefsa  minore  , fimi-  nus  ferm.de  baptiimo  Cbrifli:  Rtmiffio, 
liter  diftinguo  confequens  : fivc  autem  inquit  yptccatorurr,  five per  iapti/mum  , 
phyfici  , fivc  moraliter  producant  gra-  fiw  per  alia  facramenia  donetur,ptopri«k 
tiam,  id  fufficit  ut  obdruatur  os  ad  ver-  Spiritui/anBi  tft  , ipftjoli  hujus  effi- 
fariorum  loquentium  iniqua  . cientia  privilegium  manet : verborum 

Conclusio  Secunda.  Jblemnitas  , If  facri  Invocatio  nominis  « 

S /Aeramenta  nova  legit  non  proiu-  (3*  ftgna  irjlitutionis  Apoftolicis  Sacer- 
eunt  gratiam  pb^fici  ,fed  duntaxat  dotum  mini/leriit  attributa , vijibile^ 
moraliter.  Ita  Subtilis  Docflor  in  4.  celebrant  /aeramentum',  rem  verdfacra- 
dift.  i.quaeft.4.  5c  num.ii.  ubi  ait : menti  Spiritus  fanBus  format,  & efficit. 

„ Ad  primam  ergo  queftionem  dico  , Concordat  Bafilius  lib.  de  Spiritu  fan- 
qu6d  ciim  neceffitas  eorum  , que  dio,  cap.  ly.  ubi  (ic  ait  : ^i  nobis  vi- 
,,  iiint  ad  finem,  fumatur  4 fine:  & tam  di/pen/at  Dominus,  bapti/matis  pa- 
,,  fecundfim  omnes  loquentes  de  fa-  Bum  nobis  ftatuit ',mortis  quidem  ima- 
„ cramentis , finis  facramenti  eft  gra-  ginem  implente  aqua  ; Spiritu  veri  vita 
j,  tia,vel  aliquis  effedlus  Oei  invifibilis  arrham  prabente  . Ergo  exiflimacBa- 
,,  difponens  hominem  ad  falutem  : de  ptifmum  efle  pa(ftum,vel  fignum  padli: 
f,  ifte  finis  poffit  fufficienter  haberi,  eo  quo  pofito  (latuit  Deus  per  fe  imme- 
„ modo  quo  habetur  per  facramen-  diatl  gratiam  infundere . 

„ tum,  abfque  hoc  qu6d  dicatur  fa-  Accedat  Ambrofius  lib.  7.  defacra- 
,,  cramentum  habere  aliquam  adlio-  mentis  cap.  f.  /Iliud  eft  elementum, 
„ nem  proprii  didam , five  refpedtu  aliud  confecratio'.  Aliud  opus,  aliud  opt- 
,,  gratie  , quam  non  potell  attingere,  ratio  : aqua  opus  eft  , operatio  Spiritht 
„ ciim  illacreeturjfive  refpcdu  difpo-  fanBieft.  Denique  S.  Augiiflinus  epi- 
,,  (itionis  fupernaturalis  pravia  , quia  (lola  2 j.  Aqua,u\(\w\t , exhibens  forin- 
„ illa  etiam  crearetur  ; fequitur  qu6d  fecus  /aeramentum  gratia  , {y  Spiritus 
„ non  (it  ponenda  talis  adlio, cnm  nec  operans  intr  in  fecus  beneficium  gratia ; 
„ i(la  plora  (int  necelFaria  , nec  mani-  folvens  vinculum  culpa,  reconciltans  bo- 
,,  feftl  ponlbllia  . num  natura  , regenerans  hominem  in^ 

In  eandem  fententlam  propendent  uno  Chrifto.  Ex  quibus  apparet  qualiter 
Ibidem  artic.t.  qu*(l.4,  SS.  Paties  denegent  efficaciam  phyfi- 
Alenfit  4.  9.  p.  q.  f.  memb.}.  art. y.  p.j.  cam  facramentis, non  autem  moraiem: 
4.  dc  y.  Aureolus  qu.i.  art.4.  Durandus  nam  alibi  affirmant  facraraenta  produ- 
qu.i.  ^^a/ycf^dift.i  j2.  cap.  y.  dc  illam  cere  gratiam  . Ut  ergo  inter  fe  concl- 
probat  Dodlor;  quia  neceffitas  aliciijus  lientur,  debet  (lacui  caufalitas  moralis, 
colligitur  ex  fine:  finis  autem  Inditu-  dc  negari  phyfica  . Sic  in  communi  mo- 
tionis facra mentorum  ed  gratia  fan-  do  loquendi  uni,  dc  eidem  caufx  attri- 
dlificans,  aut  cffeclus  aliquis  invifibliis  buimtis  , dc  negamus  efTedlum  ; v.  g.  (i 
fupernaturalis:  at  cflcCtiis  idepcrfi-  laudetur  artificium  alicujus  Palatii.di- 
cramentum  obtineri  poted  abfque  illo  citur  princeps  non  extruxilTe  , fed  arti- 
influxu  phyfico  : igitur  , dcc.  Quas  uti-  fex  : fi  ver6  fumntuofitas  , princeps  ; 
que  Dotftoris  ratio  efficaciffima  ed  , ex  non  artifex  . Similiter  Patres  , quando 
prcfuppofita  impugnatione  fententiB  in  facramentis  explicant,  qu*  (it  vis 
affirmativs,  quam  infra  fubjiclemus.  phyficl  producens  gratiam,  eam  attri- 
Probatur  itaque  couclufio.  Prim6  buunt  foli  Deo:  quando  vero  explicant 

quid 


— Digitrz  'jtfb 


De  emcacitate  Sacramentorum 55 


quid  poflint  facramcnta  ratione  fu(  in* 
Ditutionis,  & meritorum  Chrifti , do- 
cent ea  caufare  gratiam . 

Probdtar  fecundi  ratione.  Eadem  eft 
caufalitas  aliorum  facrameiitorum,qiif 
bapcirmi:  fed  Baptifiniis  non  habet  ve- 
ram caufalitatein  , & efficaciam  phy(i- 
cam  refpcAu  pratix  producendx  : igi- 
tur nec  alia  facramenta.Major  conflat: 
Perftx^ior  virtus  caufandi  gratiam  , Sc 
juflilicationem  non  convenit  Baptif- 
tno  , quam  Chrifli  D.  humanitati : fed 
Chrifli  D.  humanitas  folam  habuit  ef- 
ficaciam moralem  , & ineritoriam  re- 
fpetftu  gratix  producende  : igitur cau- 
lalitas  phyfica  , que  perfedior  cfl  non 
convenit  Baptifmu  . Major  patet ; Ba- 
f tifmus  enim  , & cetera  facramcnta^ 
omnem  fuam  efficaciam  mutuanturab 
operibus  meritoriis  Chrilli , que  ipfis 
infunt,  & applicantur  , ut  docet  S.Au- 
guflinus  in  Enchiridio  cap.  fij  & Ori- 
genes  , & Anfelmus  ex  illo  S.  Pauli  ad 
Rom.  g.  ^Imeuuque  iapti\ati fumut  in 
Cbrifto  i in  morte  ipfiut  iaptiipti  fu-^ 
mus . 

Probatur  minor  ex  Concilio  Ttiden- 
tino  feflT.5.  cap.p.  ubi  loquens  de  caufia 
„ JufHficationis  , ait : Hujus  caufe  ju- 
,,  (lificationis  funrfi,]alis(|uidem  gio- 
„ ria  Dei  & Chriffi , & vita  eterna  ; 
„ efficiens  ver6  « mifericors  Deus , qui 
„ gratuitb  abluit,&  fanifiificat,fignans 
,,  & ungens  Spiritu  fandlo  promilEo- 
,,  nis. . . meritoria  autem  diletfliffimus 
,,  unigenitus  fuusD  noder  Jefus  Chri- 
„ ftus  , qui  ciim  edemus  inimici. . .. 
„ fua  fanCtllTima  Paffione  in  lignocru- 
,,  cis  nobis  jtidilicationem  meruit , & 
„ pro  nubis  Patri  fatisfecit:In(lrumen- 

talis  aiitem  facramentum  baptifmi , 
„ quod  eft  facramentum  fidei  , &c. 
Quibus  verbis  Concilium  duplex  genus 
caiifalitatis  attribuit  Chrifto  , nempe_< 
finalis , & meritorie : caufalitatem  au- 
tem caufe  efficientis  , quatenus  ab  in- 
ftrumentali,  3e  meritoria  diflinguitur  , 
loli  Deu  tribuit,  idque  fine  uUa  iimiu- 


tione  ; qua  loquendi  formula  denotat 
efficientiam  phydicam,  que  eft  efficien- 
tia fimpliciter;  igitur  mens  Concilii  eft, 
illam  efficientiam  neque  facramento  , 
neque  Chrifto  competere . 

Probatur  confequentia;  quia  Conci- 
lium declarat  Chrifti  meritum  maximd 
repetendum  efle  ex  ejus  paffione  , per 
quam  debitam  fatisfatfiionem  pro  no- 
bis Deo  Patri  exolvit.  Sed  meritum_> 
iftud  non jxiteft  habere  veram  efficien- 
tiam phyucam,fiquidem  operari  fetjui- 
tur  efte , ac  fubinde  quod  non  exiftit 
realiter  , Sc  phyfiee , non  poteft  etiam 
phyfici  , Se  realiter  influere  in  alicujua 
rei  produtftionem:  fed  Chrifti  O.Paffio, 
cjtifque  merita , neque  in  fe , neque  ia 
aliquo  fuo  efFetftu  realiter  exiftunt , fed 
tantum  in 'acceptatione  divina : igitur 
non  pofTunt  habere  efficientiam  pnyfl- 
cam  . 

/fdde  quid  Concilium  tribuit  dunta- 
xat  caufalitatem  Paffioni  Chrifti ; qua- 
tenus habuit  rationem  fittisfaiftiunis  , 
Sc  meriti  ; fic  autem  non  faabuit  ahud 
genus  caufalitatis,  quam  moralis.  Pro- 
batur, quia  paffio  Chrifti  non  aliter  in- 
fluit in  juftincatos , ut  exhibita , quim 
ut  exhibenda  ; Chriftus  enim  fuit  uni- 
formis Redemptor,  Sc  caput  omnium  • 
qui  prcce(rerunt,&  fubfecuti  funt,jux- 
ta  illud  Pauli : Bibebant  omnet  iej^iri- 
tali  eonfequente  tot  petra  ; petra  autera 
erat  Cbriftut : fed  Chrifti  paffio  non_> 
habuit  rationem  caufx  influentis  phy- 
lici  refpeAu  eorum  , qui  ejus  Incarna- 
tionem prccelTerunt ; quippe  nondum 
extabat : igitur  neque  etiam  nunc  agit 
phyfiee  . 

Probatur  tertii  , Sc  prxcedens  ratio 
confirmatur:  Quod  phyfiee  concurrit 
ad  alicujus  produiftionem,  debet  reali- 
ter exiftere,  dum  res  fit , & habere  ali- 
quam aiftivitatem  , qua  phyfiee  puffic 
agere,&  producere;fed  facramcnta  nec 
fune  realiter  dum  producitur  gratia  , 
nec  aliquam  babent  aifUvitatem  phyfi- 
cam,  qua  pofEnt  concurmeadilltua 

pro- 


■iz 


t)6  Dif^.Prooemialis 

produdUonem:  igitur,  &c.  Ma)or  con- 
fiat quoad  primum  membrum  ; quod 
enim  non  exiftit  realiter  , nequit  ali- 

Suld  magis  realiter  producere  , quam 
omopoflibilu  , aut  mortuus  polSt  de 
fadlo,  & adlu  loqui  aut  ambulare;  ope- 
rari namque  fequitur  efle  , ac  proinde 
quod  non  eft  a(Au  , & realiter , nequit 
adlu,  & realiter  operari . Conftat  pari- 
ter quoad  fecundum  membrum;li  enim 
ullam  adlivitatem  habeat  in  adiu  pri- 
mo circa  aliquid,  nufquam  illud  magis 
poterit  edere,  qukm  nigredp  albificare, 
&c. 

Probatur  itaque  minor  quoaii primam 
partem  . Sacramentum  , puta  Baptif- 
mut,non  exiftit  realitcr,nec  fecundbm 
-A:  totum,  nec  fecundiiin  aliquam  fui 
partem  , nec  fecundiim  aliquid  & fe 
roduiSum  dum  gratia  producitur, 
robo . Sacramentum  non  operatur , 
nee  gratiam  producere  poted  , nili  fit 
perfedlum,  & completum  , tam  fecun- 
oCini  materiam  , quim  fecundiim  for- 
mam ; fi  enim  v.  g.  quit  baptizando 
tantbm  proferret  vcl  per  malitiam,  vel 
per  ignorantiam  , vel  perdecelTum  ba- 
ptizat! : Ego  te  baptitp  in  nomine  Pa- 
trii , tr  Filii , iy  Spiritui , non  autem 
adderet  illam  ultimam  particulam  , 
/anBi.  Baptifmus  nullus  foret,ac  proin- 
de nullam  gratiam  ederet , quia  facra- 
mentum  elTet  imperfedfum  , ut  omnes 
fatentur:  de  fi  quit  negaret,  convinci 
pofTct  ex  eo  qu6d  fi  deficiens  unum_t 
verbum  forme  non  irritum  faciat  fa- 
eraiaentum  , nec  duo  irritum  facient ,. 
itec  tria , & fic  de  caeteris  ; quia  penul- 
timum  non  magis  efi  de  effentia,  3c  in- 
tegritate , quim  fit  ultimum  , ficque 
omittendo  vocabula  Spiritui  fanBi,va- 
lidum  nihilominus  furet  baptifmus  , 
quod  tanquam  hzreticum  4 Conciliis 
^oferibitur.  Itaque  baptifmuagratiam 
don  producit,  nifidum  perficitur  per 
Mltiraz  fyllabz  formz  prolationem.Sed 
nec  ultima  fyllaba  illius  formx  eft  fa- 
ccamentum , tum  quia  alloquin  Ibla  ad 


ArtJI,  SlutJiSl, 

gratiam  producendam  fufficeret  ; tdm 

?uia  gratia  non  producitur  nili  eo  in- 
fanti , quo  formaliter  completur  inte- 
gra vetborum  neceCTariorum  prolatio  , 
& in  quo  verum  eft  dicere,  jam  non  eft 
integra  illa  forma,  fed  immediate  ante 
fuit . Ergo  eo  inftanti  quo  producitur 
gratia  , Aeramentum  non  eft  realiter 
neque  fecundiim  fe  totum  , neque  fe- 
cundum aliquam  fu!  partem  . 

Nec  etiam  remanet  fecundiim  ali-, 
quid  k fc  produdfum  , quo  mediante^ 
gratiam  produceret , quia  eadem  , que 
de  gratia  producenda  recurreret  diffi- 
cultas; infuper  nullus  alius  affignatur 
f a Aeramentis  caraifterem  non  impri- 
mentibus ) effeiflus  producendus , prz- 
ter  gratiam  faudlificantera,  & quedam 
grati»  auxilia . 

Nae  valet  dicere  cum  quibufdam.  A- 
cramentum  gratiam  producere  pro  in- 
determinato tempore,  vel  determinata 
antequam  perficiatur  facramentum  : 
Vel  cum  aliis  , qu6d  gratia  producatur 
eodem  inftanti , qud  perficitur  Sacra- 
mentum, tum  quia  omnis  caufa  realis  , 
de  phyfica  Altem  prioritate  natur^  Ap- 
ponitur ad  effeiffum  . Ergo  non  poteft 
producere  antequam  fit;  tum  quia  dum 
forma  perficitur  , & abfolvitur  , rema- 
net tantCim  in  elTe  ultima  fyllaba  , qu« 
non  eft  facramentum . 

Nee  valet  pariter  refpondere:  Per  po- 
tentiam obedientialem  Deum  elevare 
illam  poftremam  Aeramenti  partem ; 
idque , five  per  aliquam  qualitatem  fu- 
pernaturalem , ficut  elevatur  intelle- 
(flus  per  lumen  glori»  ad  videndum 
Deum,  & voluntas  per  Charitatem,  ai 
amandum ; five  perextraordinarium_> 
concurfum  , qud  creatura  ratione  po- 
tenti; obedientlalis  ad  elTedlum  przter 
adlvitatem  elevatur.  Non,inquam,va- 
let  replica ; tum  quia  illa  pars  fic  eleva- 
ta , & phyfici  caufans , non  eft  Aera- 
mentum baptifmi ; eo  qu6dad  produ- 
cendum gratiam  per  Aeramentum  ba- 
ptifmi, requiratur  prolatio  aliorum.^. 

ver- 


_ Digiti? '‘"1  hv-Guo^l^ 


De  efficacitate  Sacramentorum . 97 

verborum,6c  exterior  ablutio,  quat  adlu  excitantem.^le  cooperantem  potefl  mu- 


non  exidunt : tum  quia  (i  exidant , id 
folbm  moralicer : ergo  11  polfint  priora 
verba  moraliter  Oeum  movere  ad  ele- 
vandam illam  particulam  , ut  phyfici 
roducatur  gratia;  quidni  integra  ver- 
a fullicienter  Deum  movebunt  ad  gra- 
tiam producendam  ? 

Rtpouunt  non  requiri  exidentiam-» 
rcalem  totius  caulx  , ut  agat  phyPice  , 
fed  fuflicere  , ut  praeteritis  aliis  partibus 
una  remaneat  quz  vice  totius  ededlum 
edat:  v.g.  alteratio  licet  fuccelllva, con- 
currit fecundum  fe  totam  ad  produ- 
ctionem caloris , licet  una  pars  tantiim 
illius  exidat  dum  calor  producitur . 

Contra.  Implicat  ut  aliquid  dicatur 
uidquam  producere  phylici  fecun- 
iim  partem  non  exidens,  nili  illa  pars 
dum  exideret  produxidet  aliquid  con- 
ducens ad  produdionem  elfecSils,  ali&s 
edet  caufa,  & non  raufa.  Ncc  una  pars 
' producere  poted  virtute  aliarum  par- 
tium, nifi  priores  parres  aliquid  edidif- 
fent,quod  mediante  ultimA  aliquid  exe- 
qui  polTet , quod  fe  fola  non  exequere- 
tur  . 

Neque  urget  exemplum  de  alteratio- 
ne;quia  vel  calor  producitur  in  indanti 
pod  motum  , & fle  non  dicitur  produci 
ab  altcratione  , nili  quatenus  removet 
obdacula  , & preparat  fubjeclum  ; vcl 
producitur  per  alteracionem  fuccclTi- 
viim  , & flequxiibet  pars  motiis  quam- 
libet partem  caloris  producit . Unde_> 
illud  ad  rem  non  proficit.  Nam  priora 
verba  nec  producunt  partem  gratix  , 
tum  quia  non  habent  rationem  facra- 
menti ; tum  quia  fi  ali®  non  proferren- 
tur , homo  non  miniis  diceretur  judifi- 
cari,  quod  implicat,  & omnes  negant : 
neque  tollunt  impedimentum, nec  ani- 
mam prxparant , quia  anima  de  fe  fuf- 
licienter  ed  difponta  ad  gratiam  reci- 
piendam , & nullum  ede  poted  aliud 
impedimentum,  quam  pertinax  volun- 
tas hominis  in  peccato  , qu®  non  per 
priora  formz  verba , fed  per  gratiam 
Tom.X, 


tari:  ergo,  &c. 

Oijieiuntur  i.  omnes  Conciliorum  , 
8c  SS.  Patrum  authoritates  in  primo_. 
conci.  laudat®  , quibus  tribuitur  facra- 
Rientis  novz  legis  vera  caufalitas  re- 
fpecdu  gratix. 

Rijpondct  Vafquez  illam  caufalita- 
tem  optime  , & melius  falvari  per  cau- 
falitatem  moralem  , quam  per  phyll- 
cam ; Tum  quia  illa  ed  facilior  intelle- 
dlii  , 8c  minores  involvit  folvendas 
difficultates: TVr/TXfa/a  eo  modo  Patres, 
Concilia,&  Scripturx  tedantur  Chridi 
mortem,  fangiilncm  , & pafllonem  nos 
mundare, fandificare,&c.  quo  modo  id 
aderunt  de  facramentis  ; attamen  cer- 
tum ed  Chridi  mortem  non  famdifica- 
re  nos  phyflce  fed  tantflm  moraliter,& 
meritorii;  Tum  denique  quia  Patres  eo- 
dem modo  loquuntur  de  efficacia  facra- 
menti,  dum  diu  peradlum  ed  , ac  dum 
a(du  minidratur,ut  in  cafu  obicis  poflti 
grati®  baptifinali  ; nam  |S.  Aug.  de 
Bapt.cap.}.  Tunc,  inquit,  intipit  valere 
idem  baptifmui  ad  dimittenda  peccata  , 
eitm  ad  Eeclepte  pacem  venerint , non  ut 
jam  remi/fa  non  retineantur , neque  ut  ille 
baptifmui  quap  alienut  aut  alius  impro- 
b;tur  , aut  alter  tradatur  ,fed  ut  ideitu* 
ipft. 

Objieit  Ifambertus  r.  preces  Ecclefi® 
in  benedidlione  aqux  baptifmalis,  in_> 
quibus  inter  alia  flmilia  hxc  habentur; 
Tu  has  fimpliees  aquas  tuo  ore  benedicito, 
ut  praeter  naturalem  emundationem  , 
quam  lavandis  pojfunt  adbibere  corpori- 
bus , pnt  etiam  purificandis  mentibus  ef- 
peaees . Et  ubi  immergitur  cereus  hxc 
dicuntur  : Defeendat  in  banc plenitudi- 
nem fontis  virtus  Spiritus  fanfli  . Et  in- 
fufflando  in  aquam  : Totamque  hujus 
aqutc fubftantiam  rerenerandi fecundet 
efcBu. 

i.Preces  quibus  Epifeopus  Ferii  y.ln 
Ccena  Domini  utitur  in  confecrando 
oleo  : Clementiam  tuam  fuppliciter  de- 
ptfeimus , ut  huic  unguento  jpis-itualem 
N ira- 


Digit--=d  by  GoogU' 


9 8 ^i/p*  Procemialis  JrtdL 


grttiam  largiendo  plenitudinem  /anSi- 
ficationis  infundat. 

j.  Verba  Catechirmi  Concilii  Tri- 
dentini  parte  a.cap.  i.  num.  37.  ubi 
aperiens  modum  quo  gratia  produci- 
tur , hzc  habet . ^ua  autem  paBo  tanta 
ret.iy  tam  admirabilit  per  facramentum 
tffietatur , ut  quemadmodum  fanUi  Au~ 
guTlini  fententia  celabratum  efl , aqua 
corpus  tangat , eor  abluat ; id  quidem 
humana  ratione  atque  intelligentia  eom- 
prehendi  non  poteB ; Conftitutum  enintj 
ejfe  debet  nullam  rem  fenfibilem  fuapte 
natura  ea  vipreeditam  e[fe , ttt  penetrare 
ad  animam  queat : at  fidei  lumine  eognt~ 
/cimus  omnipotentis  Dei  virtutem  /aera- 
mentis inejfe,  qua  id  efficiant , quod  fua  vi 
res  nattsrales  prafiare  non  poffiunt, 

Refpondeo  hzc  nil  urgere  : Tum  quia 
certum  efl  per  has  preces  aquam  noo_i 
accipere  virtutem  fantftiRcandi , quia 
quziibet  alia  aqua  non  benedidla  fufli- 
ceret  ad  baptifmum  . 

_ Infuper  non  foli  aquf,  fed  etiam  ver- 
bis Illa  vis  inefTe  deberet  , cbm  ex  ma- 
teria , 8c  forma  conficiatur  facramen- 
tum  : Tum  quia  per  ea  verba  folbm  in- 
telligi  potefl  fola  moralis  efficacitas, 
quam  nen  habet  quidem  ex  natura  fua 
aqua,  vel  oleum,  fed  ex  ordinatione  di- 
vina ; 3c  fieut  Rex  plura  potefl  operari 
per  authoritatem  regiam  , quz  l^un- 
dfim  vires  naturales , & phyficas  non 
pofTet  exequi , ipfa  tamen  regia  autho- 
ritas  nihil  phylicum  in  eo  eonflituit;ita 
facramenta  plura  pofTunt  ex  ordina- 
tione divina,  deper  moralem  effica- 
ciam , quz  fecundiim  virtutem  natura- 
lem przflare  non  polTent , ut  loquitur 
Catechifmus . 

InBabis  : Catechifmus  dicit  illum_i 
operandi  modum  effe  admirabilem  , dc 
ineffabilem  . Et  S.  Cyrillus  lib.  4.  in_, 
S.  Joan.  e.i4.loquens  de  Carne  Chrifli, 
ubi  eftm  dixifTet  : itor,  folmnmodo  verbo 
atque  imperio  ut  Deus  utebatur  , veris m 
etiam  carnem  fuam , quafi  cooperatrieem 
nonnunquam  adbibebat : tet  reipsh  ofitn- 


deret  carnem  quoque /ham,  quontam  fibi 
conjunBa  eft  , vivificam  effie , Gap.  34. 
agens  de  efficacitate  ejuldein  carnis  in 
Euchariflia,fubdit;^9m0ifa  autem  fiatt 
9ee  mente  intelUgere  , nec  lingua  dicere 
poffiumusifed  filent  io  atque  firma  fide  fu- 
feipimus . At  fi  arbitratus  fuilTec  id  fieri 
per  moralem  efficaciam,  id  non  diceret 
elTe  ineffabile;  quid  enim  ea  morali  ef- 
ficacia conceptu 'facilibs  ? 

Refpondeo  eam  quidem  moralem  ef- 
ficaciam phyfic^  longe  effe  conceptu 
faciliorem  ; nihilominus  valde  mirabi- 
lem In  eo  qu6d  ad  talium  fignorum_> 
etiam  ab  indigniffimo  homine  appli- 
cationem , infallibiliter  Deus  gratiam 
producat . 

Dices  S.Ambrofius  4-de  Sacramentis 
cap.  4.  comparat  verba  confecrationis, 
detranfubflantiationis  cum  verbis  crea- 
tionis : fed  hzc  habuerunt  efficaciam.» 
phyficam  : ergo  dc  illa . 

Diflinguo  antecedens'.  Comparat  ea 
quantum  ad  veritatem  effedlus  ex  par- 
te loquentis  , concedo  : quantiim  ad 
efficacitatem  locutionis  , de  verborum  , 
nego  . Incendit  enim  foliim  ibi  S.Am- 
brofius , qu6d  ficut  Deus  ex  nihilo  po- 
tuerit verbo  omnia  creare  , mulc6  ma- 
gis creata  potuerit  verbo  tranfmutare : 
live  interim  verba  illa  phyficam  effica- 
citatem habeant , fi  ve  moralem,perin- 
de  efl , mod6  effeiflus  fequatur . 

Dices . Ex  hoc  fequeretur  facramen  - 
ta  non  habere  majorem  efficaciam  , 
qukm  verba  maleficorum  ad  operanda 
przftigia  ope  dzmonum  . Nego  ; quia 
facramenta  habent  efficaciam  infalli- 
bilem , dc  ^ nulla  caufaimpedibilein_> 
refpedlu  gratiz  producenda  in  fubje- 
dlo  difpofito  . Secus  de  maleficiis  , 
dcc. 

Conclusio  Tertia. 

S Aeramenta  conferunt  ecqualem  gra- 
tiam fubjeBis  aqualiter  difpofitis , 
iy  inecnnalem  inaqualiter  prteparatis  . 
Ita  exprefsi  Tridcntiniim  feff.d.  cap.7. 
u bi  inorqualitatcm  gratiz,  non  folum 


Digit  ' • , 


De  eficactute  Sacr  amentorum  • 9!> 


in  Dei  ToiudUtem , fed  & id  diverlkni 
fufciplentium  difpoiicioneni  refundit 
his  verbis . jufti  nominamur , iy 
fumut , jufUtiaui  in  noiis  recipiendo  , 
unufqui/que  fuant  fecundUm  menfuram  , 
quam  Spiritus  /anBus  partitur  fingulis 
prout  vult  iy  fecundum  propriam  eujuf- 
que  di/pofitionem,  iy  cooperationem . 
i\'  Notandum  autem  per  has  particulas 
(proarv»//)  non  intendere  Concilium 
qu6d  Spiritus  S.  fdiiobus  eodem  modo 
difpoGtls  infqualem  interdum  gratiam 
conferat,  aliis  fruftri  adderet, ^/rr«a- 
diim  propriam  cujufque  difpofitionsm  : 
ied  intelligit  menfuram  ex  parte  Oei 
cITe  illius  voluntatem  , qua  in  univer- 
fum  dona  fingulis  partitur  prout  vult , 
five  in  facramentis  , five  extra  facra' 
menta . 

Hamdem  dodrinam  palGm  habent 
SS.Patres . Oamafcenus  lib>  4-  de  Fide 
cap.xo.  ^ij/»tirT,inquit,^efeflrsr»»/  re- 
mipo  omnibus  eequi  per  baptifmum  de^ 
tur  : Spiritus  tamen  gratiee  pro  fidei , ae 
preeeedentis  purgationis  modulo , ae  ra- 
tione comparatur . S.Cyprianus  Epifto- 
lad.  qua  nunc  eff  76,  docet  pluribus 
exemplis  Scriptura  Iaera,  elTedtum  ba- 
ptifmi,  ut  baptifmus  ell , five  per  lotio- 
oem,  five  per  Infufionem,  autafperflo- 
nem  morientibus  detur , aqualem  in_, 
omnibus  gratiam  operari;  id  inquam 
probat  exemplo  Stlis,  qui  fuper  omnes 
pari  , de  aqnali  luce  dilltinditur:  Man- 
«4T,qui  Exodi  16.  fine  diferimine  fexus, 
vel  atatis  ad  menfuram  Gomor  h fin* 
gulis  colligebatur  : Seminis  quod  iiu, 
Evangelio  (qualiter  feminatur, ■Z7raar/« 
quod  Matth.s.aPatre-familias  per  pro* 
furatorem  aquali  ter  difiribuitur  qui* 
bus  addit : Spiritus  fanUus  non  de  men- 
fura  datur  ,/ed  flsper  credentes  totus  in- 
funditur : Sam  fi  dies  itqualis  omnibus 
esafeitur , ly  fi  Sol  fuper  omnes  pari , iy 
etquali  luce  diffunditur  , quanto  magis 
Cbrifiut-fol,  iy  dies  verus  in  Eeclefia  fua 
lumen  aeterna  vita  pari  aquolitate  lar- 
gitur i Nec  dicas  ex  hoc  Inferri  $.  Cy* 


prianum  velle  (qualem  femper  gratiam 
per  facramenta  communicari,  non  ob* 
liante  diverfa  fufeipientium  difpofitio* 
ne  . 

Rtfpondeo  enim  eum  ibi  tantiim  age- 
re de  facramento  baptifmi  fecundlim  fe 
confiderato,  five  per  lotionem,  five  per 
afperfionem  conferatur , contenditque 
utrumque  valere,  de  parem  conferre^ 
gratiam,  quatenus  facramentum  ell  fe* 
cundiim  ftiam  efficacitatem  ; non  verd 
per  refpedlum  ad  fub;e(ftura , 

Sacramentum  enim  confiderari  po* 
te()  tribus  modis  : Primi  per  compara* 
tlonem  ad  aliud  fpecie  diverfum  : v.  g. 
comparando  baptifmum  cum  Euchari* 
ftia,  dcc.  dcficcbmunum  fit  alio  pra* 
llantius , ut  decernit  Concil.  Trident. 
feff./.  can.  j.  Si  quis  dixerit  hae  feptent 
facramenta  effe  virtute  paria , ut  nulla 
ratione  aliud  fit  alio  dignius  , anathema 
fit  i certum  ell  pariter  prcllantiorem 
gratiam  edere.  Secundi  confiderari  po- 
teil  in  feipfo  folbm,  & penes  proprium 
illum  effedlum  ad  quem  determinati  h. 
Chriflo  fuit  inllitutum  . Tertii  per  ha- 
bitudinem ad  fubjedlum  cui  applica- 
tur . 

Primi  medi  unum  facramentum  pr(- 
ilantiorem  gratiam  producit , qulm_« 
aliud , non  obllante  cquali  difpofitio- 
ne : Secundi  modi  habet  ut  conferat 
gratiam  fibi  propriam  in  hoc , 6c  illo 
determinato  gradu,  Se  non  in  amplio- 
ri , yel  minori;  v.g.  dum  parvulis  con- 
fertur baptifmus,  cbm  nullam  in  cis 
pofitivam  difpofitionem  non  reperiat , 
fed  foliira  meram  non  repugnantiam  , 
qu«  in  omnibus  ell  aequalis  , habet 
etiam  in  Illis  omnibus  aequalem  gra- 
dum , quia  nihil  aliud  habet , qulm 
quod  voluit  Chrllhis  corrcfpondere_- 
operi  operato  facramenti , fine  habitu- 
dine ad  difpofitionem  fubfedlt . 

Tertio  modo  gratiam  producit  «qua- 
lem , vel  inequalem  pro  diverfa  fufei- 
pientium difpofitione , idque  ex  opere 
operato,  tum  juxta  CfarilU  ordinauo* 
N 9 nem. 


Digilized  by  Googie 


100 


Difp,  ProoemUlis  Art,IL  QmftJiL 


nem , que  nobis  innotcicit  per  Concil. 
Trid.funri  laudatum ; tum  ex  analogia 
quam  /aeramenta  habent  cura  caulis 
naturalibus,  qu*  «qualem,  vel  inzqua. 
lemeffecftum  pro  varia  TubJecSi  difpo- 
/itione  producunt.'/»w  denique  ex  con- 
grua,&  fuavi  providenti^  ordinatione, 
qua  major  gratia  melius  difpolito  con- 
ferri debet,ut  fpe  majoris  illius  frutftus, 
excitemur  ad  fufeipienda  facramenta__» 
cum  majori  difpolitione,&  reverentia. 
Ita  folvende  funt  omnes  objiciende 
Patrum  authoritates . 

Id  autem  voluifse  S.Cyprianum,con- 
llat  ex  alTumptis  ab  eo  exemplis:  lux 
fiquidem  Solis  licet  Iit  eadem  , nihilo- 
minus major,  vel  minor  Iit  ratione  ma- 
joris , vel  minoris  perfpicui tatis  fubje- 
tftr.  Manna  licet  idem  , attamen  di- 
ver/as  habebat  fuavitates  prodiverfa_» 
difpolitione  , 5c  deliderio  manducan- 
tium.Immo  & ipfemet  exprefsc  urgen- 
do exemplum  feminis  , liec  habet  : In 
Evangelio  dominicum  femen  aqualiter 
feminatur} fed pro  varietate  terree  aliud 
abfumitur  > aliud  in  multiformem  co- 
piam vel  trigefimi,  vel  fexagefimi  nume- 
ri fruQu  exuberante  numeratur  . 

Neque  huic  alTcrtioni  contradicit 
fubtilis  Dodlor  , ut  nonnulli  ipli  falsb 
imponunt,  aflerentes  ipfum  docere, 
qu6d  de  fadlo  major  datur  gratia  vir- 
tute facramenti  Pratdeftinatis  , quiim 
reprobis  ,im6  etiam  inter  Pmdeftina- 
tos  amplior  gratia  perbaptifmum  con- 
feratur ei , qui  ad  majorem  gloriam  eft 
pnedellinatus  ; im6  contrarium  aperti 
docet ; quamquam  id  fentiat  elTe  polll- 
bilc  , quod  ut  aperte  conllet , placet  il- 
lius verba  deferibere  , ex  lib.4.  dill.4. 
„ quxil./.num.j.  ubi  ait : R.efpondeo 
„ qu6d  ciim  ad  effectum  baptifmi,  fei- 
» licet  gratiam,  concurrat  canfa  prin- 
,,  cipalis,  fcilicet  Deus  ,&caufa  me- 
„ ritoria  , ut  Padlo  Chrilli  , & ipfe  fu- 
,,  fcipiens  baptilmum  ; ex  parte  cu juf- 
,,  libet  illorum  poffet  attendi  «quali- 
j»  tas,  vcl  inequalitas  . Quanthm  ad 


,,  Deum  determinantem  fe  cooperari 
„ illi  ligno  per  effedum  flgnilicatum  , 
„ & in  hoc  inftituentem  illud  fignum 
„ in  ratione  figni  certi  , aliquo  modo 
,,  potell  effe  differentia  , aliquo  modo 
„ non.  Aliquam  enim  gratiam  difpo- 
„ fuit  regulariter  conferre  cum  illo  li- 
„ gno ; ita  quOd  nulli  minorem  , Sc 
,,  ifladici  potell  conferri  virtute  ba- 
„ tifmi ; quia  virtute  veritatis  hujus 
„ figni , Sc  licut  determinatio  illa  uni- 
„ verfalis  , quantiim  ad  illum  gradum 
,,  ell  uniformis , ita  cffedlus  «qualis . 
,,  £cce  in  terminis  nodra  concluflo. 
j»  Pergit.  Verumtamen  quia  Ocus 
„ predellinavit  diverfos  Ele<flos  ad  di- 
„ verfos  gradus  glorix  , 6c  hocante.» 
,,  determinationem  hujus  ligni  , ad 
,,  tantam  , vel  tantam  gratiam  confe- 
„ rendam,  & ordinationi  ad  majorem 
,,  gloriam  rationabiliter  poted  confer- 
,,  ri  major  gratia  : poted  Deus  in  de- 
,,  terminando  veritatem  , feu  certitu- 
,,  dinem  hujus  figni  difponere  con- 
,,  ferre  alicui  fufeipienti  prxeise  illam 
,,  gratiam  , qu«  requiritur  ad  certitu- 
,,  dinem  ligni, & alicui  majorem, quem 
„ prededinavit  ad  majorem  gloriam  ; 
„ led  ille  ulterior  gradus  non  confer- 
,,  retur  virtute  baptifmi , fcd  de  fpe- 
,,  ciali  benevolentia  divina.  Propter 
,, ' hoc  dici  poted , quod  ex  parte  caufx 
„ principalis  , effcdlus  ed  regulariter 
„ «qualis  fimpliciter  , qui  datur  vir- 
,,  tute  baptifmi:quia  fupponitur  quod 
,,  de  Icgecommiini  prima  gratia  non 
,,  datur  major  abfque  omni  differentia 
„ extra  caufam  principalem  . ^uid 
clarius  ? .ehlfiruit  polJsbUitatem  ina~ 
qualitatis  exparte  eaufe  principalis  t 
fed  negat  ocium  de  lege  communi  . 

Eiodem  modo  loquitur  num.^.  de  ime- 
quolitate  ex  parte  caufa  meritoriie,  in- 
„ quiens : De  fecundo  poted  dici,qu6tl 
,,  illa  caufa  meritoria  poted  efficacibs 
,,  operari  ad  gratiam  in  uno,  qu^m  in 
,,  alio:  vel  quia  fpecialitis  pro  uno, 
,,  quantbm  ad  intentionem  offerentis, 

quam. 


lOI 


De  efficacitate  Sacramentorum . 


qu^m  pro  aliorvel  quantiitn  ad  exe* 
f,  cutionem  pro  uno  oblata  in  efFediu, 
,,  pro  alio  non,  nifi  in  previlione  di* 
,y  vina  . Primo  modo  Cbriftus  ponitur 
3,  communiter  nolTe  omnia,  qua;  Deus 
,,  novit , fcientia  vilionis  , Sc  per  con- 
,,  fequens  novit  omnes  £le(3os  , & ad 
,,  quem  gradum  glorix  fuerunt  eled i . 
3,  potuit  ergo  pro  PrxdeOinato  ad  ma- 
3,  jorem  gloriam  pleniiis  offerre  paf* 
33  fionem  fuam  , 8c  prccipue  ciim  fe_> 
,,  offerret  pro  genere  humano  , ad  hoc 
3,  ut  de  eis  impleretur  divina  prxde* 
3,  flinatio . 

'l,  Secundo  modo  pallio  ChrlfliefR- 
33  caciiis  cooperatur  pro  nobis,  qui  fu- 
,,  mus  in  lege  Evang^lica  , qu^m  pro 
33  Patribus  in  lege  Moyfis  ; quiaobfe- 
„ quium  pra;flitum  ad  majus  bonum_, 
33  retribuendum  magis  acceptatur  , 
33  quam  beneficium  pr^vifum  . Etillo 
„ fecundo  modo  eft  iuzqualitasin  fu* 
33  fclpientibus  gratiam,  per  Circunici* 
33  fionem  , & Baptifmura,  propter  in«* 
„ qualem  applicationem  caufz  meri- 
33  torix  ad  illos,  & forte  etiam  in  ba- 
33  ptizatis  ante  palllonem,  & pofl  paf* 
,,  fionem  . Si  autem  primo  modo  , fei- 
33  licet  propter  fpecialem  obligatio* 
33  nem  in  voluntate  Clirifli  , fit  inx- 
,,  qualitas  gratix  in  aliquibus  nunc 
,,  baptizatis  , dubium  eft  de  fa<flo:fed 
33  polfibilitas  ell  oflcnfa  . Huc  ufque 
33  Doclor  : igitur  non  facile  quifquam 
„ credat  Authoribus  citantibus  Oo* 
(florem  pro  aliqua  fententia,  nili  verba 
textus  legerit , dc  expenderit , ne  i*  . 
ipfo  obtineat,quod  dicitur  EuJ.ig,v..4, 
^ui  credit  cito  , levis  corde  cil  3 iy  mi- 
norabitur , 

Quires  x.  ‘Dtrhm  f aeramenta  pueter 
gratiam /hni}ificantem,aut  illius  aug- 
mentum conferant  aliqua  aateilia  et 
virtutibus  infufis , iy  donis  Spiritus 
fanBi  diflinQa . 

REsponoeo  id  videri  probabilius  , 
ut  communiter  docent  Theologi. 
Tu  m quia  alioqui  fruftrg  plura , 8t  di* 


fllndla  facramenta  elfent  inftituta  ; 
quippe  citm  augmentum  gratis  haberi 
pofict  per  frequentem  ejufdem  facra- 
menti  repetitionem  , puti  per  facram 
communionem:  vcrifimilc  enim  cft, 
qu6d  plus  gratis  habitualis  conferatur 
per  frequentationem  Eucharifti^.quim 
per  receptionem  aliorum  facramento- 
rum  . Tum  quia  SS.  Patres  docent  fa- 
cramenta Matrimonii , & Ordinis  effe 
inftituta  , ut  per  gratiam  ejufmodi  fa- 
cramentorum  Ecclefiaftica  munia  rite 
polfent  perfici,  & conjugii  onera  xquo 
animo  fuftineri ; nec-non  & (mutuus 
amor  inter  conjuges  rependi , mutua* 
que  fitr vari  fides  , & jproles  pie  educari. 
Docent  pariter  Confirmationem  eflt-» 
inftitutam  ad  conferendam  gratiam, 
quaconftanter,  ubi  neceffura  fuerit,  fi- 
dem profiteamur  adverfus  quoslibet 
illam  impugnantes  , etiam  cum  bono- 
rum ja(flura  , 8c  vit*  difpcndio  | Idem 
dicendum  de  exteris  facramentis,  cum 
enim  Baptifmus  fit  per  fe  inftitutus  ad 
fpiritualem  generationem  hominis  , de 
ad  vitam  gratix  inftaurandam , verifi- 
mileell  qu6d  per  ipfum  conferantur 
auxilia  quxdam  fpecialia  , quibus  illa 
vitx  novitas  perficiatur  , ac  fervetur  . 

Similiter  facramentum  Poenitentie 
confert  aliquod  auxiliumfpeciale  ad  e^ 
ficaciiisdeteftanda  peccata  , de  fatisfa- 
cienduin  pro  commillis . Pariter  Eu- 
charlftia  , cbm  fit  inftituta  per  modum 
alimenti  foiritualis,  confert  auxilia,per 
qux  prxfervamur  k morte  fpiritua- 
li , nempe  mortali  peccato . Idem  con- 
flat de  Extrema-Unfilione  , qux  cum_* 
ordinata  fit  ad  abftergendas  peccato- 
rum reliquias  , de  conferendum  robur 
in  illo  vitx  difcrimine,merit6  credi  po- 
teft , quod  fpecialia  conferat  quxdam 
auxilia  ad  ejufmodi  effeclus. 

Denique , ea  diftinguuncur,  quorum  ■ 
effe(flus  funt  diverfi  : atqui  diverfi  funt 
effeiflus  grati;  gratum  facient!s,de  gra- . 
tix  facramentalis:  cffecfli|s  enim  gratix 
gratum  facientis  cft  tribuere  aliquam-<i 

fi* 


Digitized  by  Google 


102 


DtJp,Procemialis 

fimilitudlnetn  dlvins  naturx,  juxu  il> 
lud  i:  Petri  cap.x.  Vt  ptr  hac  efficiami- 
ni divinte  conforta  natur  te:  effeiitus  au* 
tem  gratia:  facramentalis , c(l  conferre 
aliquod  remedium  contra  defe<5ius 
peccati:  ejufmodi  autem eiTedlus fine 
dubio  funt  diverfi  : igitur , &c. 

Idem  patet  de  gratia  facramcntali 
refpeiflive  ad  virtutea , 8c  dona : gratia 
enim  facramentalis  fe  habet  ad  gra- 
tiam virtutum,  & donorum , quemad- 
modum gratia  virtutum , & donorum 
le  habet  ad  gratiam  fan<5Uficantem_< 
communiter  fumptam  , Qimd  ut  per- 
cipiatur.y^dvcrtendum  efl gratiam  lan- 
diificantem  tripliciter  confiderari:  Pri- 
mi quidem  communiter , quatenus  vi- 
delicet hominem  facit  Deo  gratum,  dc 
divine  nature  confortem  : Secundi  , 
gratie  virtutum  , & donorum  addunt 
luper  ejufmodi  gratiam  fandiificantem 
auxilia  quzdam  , quibus  homo  perfici- 
tur , & vegetatur  , ad  eliciendos  adius 
conformes  ipfis  donis , de  virtutibus , 
maxime  verd  ad  credendum  ; fperan- 
dum  , de  diligendum  Deum  fuper  om- 
nia : gratia  ver6  facramentalis  perficit 
hominem  ad  fpeciales  facramentorum 
eifedlus  mox  defignatos . 

^ Quod  autem  rever4  facramentalis 
gratia  addat  aliquid  fuper  gratiam  vir- 
tutum, de  donorum,  ficut  de  fupra  gra- 
tiam habitualem  , apenc  colligitur, 
quia  alias  facramenta  frullra  confer- 
rentur habentibus  gratiam  habitua- 
lem , oc  virtutes,  de  dona  Spiritus  fan- 
A! ; maximi  ciim  ejufmodi  gratia  fa- 
cilius augeri  pofTet  virtutum  , de  do- 
norum exercltio,quim  facramentorum 
ope. 

Dicet . Gratia  facramentalis  ordina- 
tur tantdm  ad  tollendos  anime  defe- 
Aus , qui  ex  peccatis  oriuntur ; fed  ad 
Id  fufficit  gratia  virtutum,de  donorum, 
omnia  quippe  peccata  excluduntur  per 
ejufmoai  virtutes  , quia  nullum  elf, 
quod  alicui  virtuti  non  opponatur^igi- 
tur  , dcc. 


IL 

DiHinjfuo  minorem  : Ad  id  fuflici* 
generatim,  concedo  : fpeciatim,  nego: 
nam  habitualis  gratia  virtutum,  6e  do- 
norum  tollit  quidem  generalem  defe- 
<flum  anime  , de  generale  vulnus  po- 
tentiarum ejus  , privationem  virtutis  , 
de  gratie ; non  tollit  autem  peculiares 
aliquos  defedlus  , ad  quos  auferendos 
ordinatur  gratia  facramentalis. 

Qu-tsEs  2.  ^marafit  illa  gratia  3a- 
eramentalii  l 

RhspoNDET  Paludatius  efle  habitum 
aliquem  peculiarem  realiter  di-" 
flinAum  ab  habituali  gratia , virtuti- 
bus , de  donis  Spiritus  fantfli , quenu. 
appellat  regenerativum  in  Baptifmo  , 
corroborativum  in  Confirmatione, nu- 
tritivum  in  Euchariflia  . Idem  dicen- 
dum de  ceteris . 

Verum  refellitur , tum  quia  nulla  eft 
neceilitas  admittendi  IQius  habitus  ; 
adlus  enim  ad  quos  juvat  gratia  facra- 
mentalis ,aut  funt  communes  , de  or- 
dinarii ex  deliberata  voluntate  eliciti : 
aut  funt  extraordinarii , de  ex  folo  fpe- 
ciali  Spiritus  fandli  motu , non  autem 
ex  propria  deliberatione  exerciti,  qua* 
les  fiunt  interdum  k viris  fandiloribut : 
fed  ad  priores  adfus  fuflicit  gratia  ha- 
bitualis , cum  virtutibus  fupernatura- 
libusj  ad  pollerioresverb  fufficlunt  do- 
na 'Spiritus  fandii,  quibus  reddimur 
facile  mobiles  ad  fequendum  ejufmodi 
divini  Spiritus  impulfum . 

Alii  aliter  fentiunt,  fed  om  i dis  eo- 
rum fententiIs,exiflimo  dicendum  gra- 
tiam facramentalem  addere  fupra  gra- 
tiam habitualem  , de  virtutes  ac  dona 
Spiritus  fandII  , auxilia  adlualia  , puti 
piam  , dc  fandfam  cogitationem  , mo- 
tufve  fubitos  voluntatis  a Deo  divini- 
tus immllTos,  ad  confequendum  finem 
facramentorum , ad  qute  quidem  auxi- 
lia jus  habet,  qui  facramenta fufeipit; 
licet  enim  quacumque  gratia  habitua- 
lis exigat  aliqua  auxilia , iive  gratias 

pre- 


— Digtitz  k' 


De  epcacitate  Sacramentorum  . 103 


prxvenientes  ad  refiflendum  tentatlo- 
nlbus,  de  bene  operandum : Deut  nam- 
furCloquitur  Tndentinum  fe<r.tf.c.iiO 
Jhagrttia  aBuali  femel  iufiifieatot  non 
deferit,  nifi  ab  citpriut  deferatur.  Ra- 
tionem pr«m!ferat : ^uo  ( inqulens  ) 
fit , ut  jufti  ipfi  ed  magit  fe  obligata  ad 
ambulandum  in  via  juftitiee  fentire  de- 
beant , qua  liberati  jam  a peccato,  fervi 
autem  (3*  amici  faBi  Deo  ,fobrii,jufii  , 
ij  pii  viventes  proficere  pojfint  per  Cbri- 
fium  'Jefum , quin  diligentes  fe  diligit> 
dicans  eos  fpecialibus  Uvoribus,  & au- 
xiliis , quibus)cum  facilius  podint  , (i 
velint , mandata  Dei  fervare  : id  quip- 
pe confencaneum  eft  legibus  amicicise, 
ut  amicds  juxta  voluntatem  amici 
operetur  . Licit  quxcumque  gratia  ha- 
bitualis (ibi  vendicet  fpecialia  auxilia 
necelTaria  ad  fui  confervationem  : at- 
tamen potifltmum  convenit  gratiae  fa- 
craincntali  , que  dc  congru6  poftulat 
certa  quzdam  auxilia  , quibus  obtinea- 
tur finis  ii  Cfarifio  Domino  per  facra- 
mencum  fpecialiter  intentus:  quemad- 
modum contingit  apud  homines  , ut 
-dum  fubditus  alic|uis  meruit  fui  Prin- 
cipis amicitiam  fuis  obfequiis  in  aliquo 
loco  , maxime  dignus  eft  ; ut  ibidem 
prxmio  donetur : v.  g.  dum  urbem  ali- 
quam cx  parte  adverlariorum  ad  dedi- 
tionem compulit , dignus  eft , ut  ejus 
urbis  prefedus  inftituatur . 

Dices : Idem  habitus  gratix  non  fuf- 
ficit  ad  a(f)us  fpecie  diverfos  : fcd  in  fa- 
cramentisfunt  acltis  fpecie  diverfgma- 
trimonium  enim  ordinat  ad  fervan- 
dam  conjugii  fidem  , ad  Chriftianani 
liberorum  educationem , & onera  fa- 
milix  ferenda  ; ergo  ad  eos  acftus  eli- 
ciendos concurrere  debet  alius  habitus: 
fed  ille  alius  effe  non  poteft,qiiam  gra- 
tia facramentalis  ; ergo  gratia  facra- 
meiicalis  non  eft  auxilium  adluale,  fed 
habituale  . 

Nego  majorem  : Nam  gratia  fanifii- 
ficans  , quK  collata  fuit  in  ftatu  inno- 
centis , & in  veteri  Teftaincmo , noa 


videtur  fpecie  diverfa  ab  ea , con- 
fertur hominibus  juftis  in  lege  Evange- 
lica,  diverfos  tamen  fpecie  pr^ftac  effe- 
(ftus  : nam  gratia  ftatus  innoceutix 
coercebat  effrenes  motus  fenfitiv® 
partis,  & corpus  animx  , acfenfum_» 
rationi  fubjacebat ; quem  utique  effe- 
(ftum  non  prxftac  gratia  fanctlficans 
novi  Teftamenti  • Hxc  fimiliter  longi 
eflicacior  eft  , quam  gratia  veteris  Te- 
ftamenti : quippe  coelum  hominibus 
priiis claufum  aperit. 

Qu-ieas  nENiqus,  Quinam  habeant  jus 
ad  illa  auxilia  Sacramentalia  t 

REspondeo  , probabilius  videri,  eos 
duntaxat  jus  illud  fibi  vendica- 
re  , qui  gratiam  fandlificantem  in  fa- 
cranenti  receptione  obtinent  ,8c  ob- 
tentam confervant:  Unde  <|ui  gratiam 
Dei  cum  facramento  matrimonii  non 
accipit ; nec  acquirit  jus  ad  auxilia_, 
fpecialia,qux  faniftos  conjuges  ad  edu- 
cationem liberorum  , & alia  matrimo- 
nii onera  ferenda  juvant , & ita  in ^liis 
facramentis  . 

Probatur  , quia  Author  fermo- 
nis  in  cccna  apud  S.Cyprianum  cap.De 
ablutione  pedum  , ait ; Deus  reverfisper 
panitentiam  dat , ut  iterum  poffint  eis 
injuriata  facramentaprodefe-,  quorum  fi 
pr nitentia  non fubejfet, nullo  modo  dein- 
ceps experiri polfent  effeBum  : Hinc  qu! 
fufeepto  Confirmationis  facramento  , 
gratiam  per  peccatum  mortale  amittit, 
& rurfus  ad  Deum  per  poenitentiam 
redit , haud  dubii  plus  recipit  grati®  , 
qukm  qui  non  accepta  Confirmatione, 
cum  xquali  difpofitione  accedit  ad  poe- 
nitentixfacramentum  : is  enim  animo 
promptiori  paratus  eft  ad  fubeunda_« 
quxque  tormenta  pro  tuenda  fide  , 
qu4m  qui  non  fufeepto  Confirmationis 
facramento  fiinili  ratione  ad  Poenhen" 
tiam  accederet . Hic  autem  animi  vi* 
gor  non  confertur  prxeisi  per  Poeni- 
tentix  iacramentum:quia  hoc  gratiam 

con- 


Digitized  by  Google 


104  DiJp.Prooemialis 

confert  pro  mcnfura  difpofitJonis  fu- 
fcipientis  : oportet  ergo  ,ut  proveniat 
ex  vi  fufceptx  Confirmationis  , cujus 
gratia  revivifcit  per  po:nitentiam,qua- 
tenus  removet  impedimentum,  nempe 
peccatum  . 

Dicti’.  AdlualegratiiB  auxilium  non 
exigit  flatum  gratis  fantflificantis  ; fi- 
quidem  iflUd  Deus  interdum  largitur  , 
etiam  perditiflimis  hominibus,  ut  con- 
flat exemplo  S.  Pauli , Magdalcnz  , 6c 
aliorum  peccatorum  , qui  divind  irra- 
diante gratiarum  lumine  ad  bonam_« 
frugem  fefe  receperunt:  igitur  flatus 
gratic  habitualis  faniflificantis  non  eft 
necelTarius  ad  fufcipicnda  auxilia  per 
facramenta  . 

Diftinguo  aiitfecdtns:S\  gratia  acSua- 
lis  detur  ex  mera  liberalitate  , 8e  mife- 
ricordia,  qualiter  data  ell,  tum  S.  Pau- 
lo , tum  aliis  illuftribus  ptenitentibus  , 
concedo:  (i  detur  ex  aliquo  jure  feu  de- 
bito, quemadmodum  dantur  auxilia 
per  facramentorum  collationem  debi- 
ta, nego. 

Inflabit  : Gratia  facramentalis  non 
habet  majorem  connexionem  cum  gra- 
tia fandificante,  quam  virtutes  divini- 
tus infuf«:fed  h*  pofTunt  efle  fine  gra- 
tia fandtificante  ; nam  in  peccatoribus 
poflunt  efle  fides  , & fpes,  in  quibus  ta- 
men gratia  gratum  faciens  non  relidet. 

Diftinguo  majortnv.Hon.  habet  majo- 
rem connexionem,  quam  virtutes,  quz 
ab  ipfa  gratia  fantflificaDte  profluunt , 
concedo  : qu^m  virtutes  , qu«  requi- 
runtur ut  difpofitiones  ad  gratiam,ne- 
go  : & flmiliter  diflindlft  minore,  nego 
confequentiam  . Fateor  enim  gratiam 
facramentalem  non  habere  majorem-, 
connexionem  cum  gratia  fandlificantc 
qu^m  charitas  , quse  ab  ipfa  profluit , 
eftque  eadem  realiter  cum  ipfa ; fecus 
autem  eft  de  virtutibus , qua;  ab  ipfa 
non  profluunt , fed  potius  ad  eam  funt 
difpofitiones  przviz,  quales  funt  fides, 
& fpes . 


Qjl  ASSTIO  TElTlAi 

Vtrbitij  qualtm,  Iff  cui  Sacramenta  cb»- 
raSerem  imprimant  ? 

Notandum  primb , ex  Dodora  !n  4. 

difl.tf.  qu.rfl.p.  num.}.  nomine 
ebarafferii  hic  fignificari  fignum  ali- 
quod, quo  afllmiiantur  invicem  ii , qui 
tali  fignd  notantur,  8c  ab  aliis  tiomini- 
bus  fecernuntur:  enim  Grsici, 

Latini  dicitur /orma,ftgura,  vel  imago; 
nota  , AUt fignum  quoddam  diflinguens 
aliquos  ab  aliis:H.inc  Heb.i.  Filius  Dei 
dicitur  Graece  T»cv»*r“- 

, hoc  eft,figura,dc  imago  fub- 
ftantiz  ipfius  Patris:£c  Apoc.)  dicun- 
tur aliqui  habere  cbara^erem  beftic  , 
feu  figuram  in  frontibus , & manibus  , 
qu6  fignificetur  eos  pertinere  ad  fami- 
liam bcfliz  . Quocirca  figura,  qiix  can- 
dente ferrd  pecoribus  imprimitur  , ut 
domini  fui  notam  gerant , & difeerni 
poffint  if  pecudibus  alterius  domini , 
vulgari  fermone  charaBer  appellatur  . 
Hoc  modo  etiam,  inquit  Dodlor  , dici- 
mus charadleres , figuras , quibus  litte- 
rx  feribuntur,'  qua  ratione  etiam  figu- 
rx  quxdam  protraclx  in  incantationi- 
bus characfteres  folent  appellari . Ita- 
que nomine  charadleris  , proprie  figni- 
ficant  Theologi  quoddam  fpiri- 

tnale  imprrftum  a Deo  fufeipienti /acra^ 
mentum  non  iterabile , 

Notandum  fccundb  , ex  eodem  ibidem 
duas  potiflimiim  hujus  charadleris  di- 
flingui  proprietates,  duofque efTedlus: 
alium  quidem  phyficum  , alterum  vero 
moralem  ; Phyficus  eft,  ut  fit  aflimilatio 
fubjeifli  habentis  charaiflerem  ad  aliud 
quod  fimllem  formam  obtinet,&  diftin- 
<ftio  ejufdem  ab  alio  ita  non  fi  gnato: 
Moralit  vcr6  eft,ut  fit  fignum  rememo- 
rativum  facramenti  fufeepti , confor- 
mativum  Chrifto , cujus  facramentum 
fufeipitur,  & obligans fufeipientem  ad 
legem  , & fidem  fervandam  , cujus  eft 
initiatio : tandem  ut  per  illud  fignum 

fu- 


— DigitBL--— V 


De  emcaciute  Sacramentorum,  105 


fufclpictii  facramentum  deputetur  ad 
aliquod  munus ; quemadmodum  per 
aliquam  notam  peculiarem  homines 
olim  militic  adfcnbebantur . Inde  col- 
ligit Dodior  , charadterem  diftingui  ab 
alio  elTedtu  facramenti , nempe  gratia, 
nec-non  ii  virtutibus  infulis , Ude  , fpe, 
,,  &c  charitace : quia,  inquit,  tales  vir- 
„ tutes  non  femper  imprimuntur  fu- 
„ fcipienti  facramentum  non  iterabile, 
,,  utpote  fi<Se  fufcipienti  Orilincm,veI 
„ Confirmationem  : charadler  autem 
„ femper  imprimitur . Hoc  etiam  ap- 
,,  paret  ex  quadam  alia  conditione , 
„ quam  communiter  loquentes  attri- 
,,  buunt  charad^eri,fcilicet  quid  cll  in- 
„ delebilis:  virtutes  autem  illzfunt 
„ delebiles,  ut  patet  de  peccante  mor- 
taliter , in  quo  non  remanent  iAa  vir- 
tutes . 

Notandum  tertid,  recentiores  hareti- 
cos  in  dubium  revocare  , quid  per  fa- 
cramenta  novar  legis  ejulmodi  chara- 
dicr  imprimatnr  fufeipientibus  ; nam 
,,  yoanties  yviclefXth,^.  trialogi  c.if. 
„ ait  : Multiplicant  quidam  in  ordini- 
„ bus  a facramentis  charadicres ; fcd 
„ illorum  fundationem , de  frudlam  , 
,,  nec  in  Scriptura  facra  , nec  in  ratio- 
,,  ne  conlidero . Lutberus  quoque  lib. 
de  captivitate  Babylonica,  cap.  de  Or- 
dine, charadlerem  fic  irridet . Effinxe- 
runt , inquil , charadleres  , quos  huic 
,,  fuo  facramento  tribuerunt , qui  im- 
,,  primerentur  ordinatis ; unde  ergo 
,,  tales  cogitationes  , qua  authoritate , 
,,  qu4  ratione  (labiliiintur  ? Similiter 
Calvinus  in  Antidoto  Canonis  9.  feir.7. 
Concilii  Tridentini : ^uod,  inquit , de 
„ charadlere  indelebili  fabulantur  , cx 
,,  eadem  prodiit  officina ; nam  in  vete- 
,,  ribus  id  totum  ignotum  fuit,  & raa- 
„ gis  confentaneum  ell  incantationi- 
M bus  magicis,  quUra  fanat  Evangelii 
,,  dodlrina; : eadem  ergo  facilitate  re- 
pudiabitur , qua  excogitatum  fuit. 

His  prsmiffis,  quatuor  potilfimum 
hac  in  quxflione  funt  ftatuenda : /V/- 
Tom.X- 


mum,  quid  reveri  per  aliqua  duntaxat 
facramenta  imprimatur  charadler  : Se- 
cundum, qu6d  ille  non  fit  aliqua  relatio 
rationis,  ut  voluit  Durandus , nec  tan- 
tCim  rcaliSjUt  quidam  perperam  fingunt 
Dodlorem  fubtilem  alleruiire ; fed  qua- 
litas qu.-edam  fpiritualis . Tertium  , 
utrum  charadler  ille  immediate  fubje- 
dletur  in  animx  fubllantia  , vel  in  ali- 
qua ex  ejus  facultatibus  . ^artunu, 
denique  an  fit  omnino  indelebilis  , de 
inamiffibilis. 

Conclusio  Prima, 

T^ia  /aeramenta  nov<e  legis , fisiii 
Baptifmus,  Confirmatio  , (3*  Ordo 
imprimunt  cbaroBerem  Jpiritualem . 
Harc  cll  de  fide  , determinata  in  Con- 
ciliis , maximi  Florentino  in  Decreto 
Eugenii , ubi  legimus : Inter  btcc/acra- 
menta  ( nov*  legis  ) tria  fiunt  ,B  apti  fi- 
mus , Confirmatio,  ij  Ordo , qua  chara- 
Uerem  , id  eff  ,fipirituale fignum  a exte- 
ris di/lintlivum  imprimunt  in  anima  in- 
delebile ; unde  in  eadem  perfona  non 
reiterantur : reliqua  autem  quatuor 
charadlerem  non  imprimunt , & reite- 
rationem admittunt.Idem  definit  Con- 
ciliufh  Tridentinum  felT,7.  Can.9.  his 
verbis  : Si  quis  di>;erit  ia  tribus  fiacra-^. 
mentis , B apti  fimo  ficilicet , Con^rmatio- 
ne,  (fiOrdiise , non  imprimi  cbaraQerem 
in  anima,  hoc  eft , fignum  quoddam  fipi- 
rituale  , iy  indelebile  •,  unde  ea  iterari 
non  pojfiunt  , anatbemafit  . 

Eamdem  veritatem  perpetu4  tradi- 
tione ab  Ecclefix  primordio  acceptam 
luculenter  exprelllt  Innocentius  tertius 
ut  refertur  in  capite  Majores  de  Bapti- 
fimo  , ubi  cCim  quzreretur  an  dormien- 
tibus , de  amentibus  charadler  facra- 
menti  imprimatur  in  Baptifmo,  ita  ut 
excitati  4 fomno  , vel  ab  a;gritudinc_> 
non  fint  denu6  baptizandi , refpondet  , 
,,  Sunt  qui  dicunt,  qu6d  Baptifmus,  de 
„ Ordo , non  foliim  dormientibus , de 
„ amentibus  , fed  invitis , de  contradi- 
,,  centibus,  etfi  non  quoad  rem,quoad 
,,  charadlercm  tamen  (onferun(ur:alii 
O non 


Digitized  by  Google 


io(i  Di/^p.Procemiiilis 

,,  norf  abYurde  difllriijiuint , <]ii6d  hic,  cftnfcienti* , eftque  iti  nobia  velat  pi- 
„ qui  terroribus  , atque  fuppliclis  vio-  gnus  future  gloriae . Fateor  tamen  ex 
,,  lenter  attrahitur,  ne  detrimentum  hac,  & Hmili  Scriptura  authoritate  non 
>,  incurrat.Baptifmi  fufeipit  facramen-  clar^  , & explicite  concludi  pofTe  e;uf- 
„ tum,  ut  & qui  ad  Baptifmum  modi  facramentalis  charaderis  impref- 
,,  accedit , charaderem  fufeipit  Chri-  fionem  : aliquis  enim  reponere  polTet , 
„ (lianitatis  imprelTum . Qui  ver6  pe-  ejufmodi  Scripture  textus  exponendos 
„ nitus  contradicit,  & nunquam  con-  cfTede  gratia  landllicante;quemadmo- 
,,  fentit , nec  rem  , nec  charaderein_i  dum  Tridentinum  fefT.d.  cap.7.  vocat 
„ fufeipit  facramenti  ; dormientes  illam  promillionis  Spiritum  fandum  , 
„ autem  , & amentes  , fi  priufquam  dicens  : Efficient  verd  f caufa  juBiBca- 
„ amentiam  incurrerent  , aut  dormi-  t\on\s')nii/ericort  Deut , qui  gratuiti 
„ rent,  in  contradidione  perfillercnt , abluit,  if  fan(lifieat,fignant , iy  ungent 
,,  etfi  fic  fuerint  immerfi  .charaderem  Sfiiritu promi ffionitfanila, qui  eUpignut 
,,  non  fufeipiunt  facramenti;  fecus  au-  bxreiitatit  noflra  l Et  de  hacintelli- 
,,  tem  , fi  priiis  catechumeni  fuilTent , gunt  locum  Apofloli  2.  Corinth.i. 
,,  & habuilTent  propofi cum  baptizandi  Chryfuflomus  , Oecumeniut,  & alii  . 
„ Tunc  ergA  charaderem  facramen-  Quamvis  autem  non  omnes  eam  reci- 
,,  talis  imprimit  operatio,  ciim  obicem  piant  in  fufeeptione  facramenti,  tamen 
voluntatis  contrari*  non  invenit  obfi-  ipfum  facramentum  , quanthm  eftex 
{lentem  . le , natum  efl  illam  conferre,  quod  fuf- 

Quibus  verbis  fupponic  Innocentius,  ficit . 
dodrinam  de  chatadere  facramcntali.  Proferuntur  etiam  plures  SS. Patrum 
elTc  in  Ecclefia  conflantem  , & 4 Majo-  authoricates  , eamdem  veritatem  infi- 
ribus  acceptam  ; ut  optime  notat  fubci-  nuances ; Prim6  quidem  Cyrillus  I iie- 
lis  Oodor  laudata  nr^.i^  ubi  ob-  rofolymitanus  priefatione  in  fuas  Ca- 
fervat.quod  etfi  dici  poflet  priora  hujus  techefes:  ubi  ait.  Magnum  efl  fane  pro- 
authoritatis  verba  nomine  cbaraBerit  pofftum  Baptifmaeapthitatit  liberatio  , 
ilgnificare  Baptifmum;  tamen  per  pofle-  peccatorum  remiffio,mart  peccati,  animae 
riora,  inquit,  quibus  dicit , quid  faera-  regeneratio  , ve/timentum  candidum  ,fi- 
snentalis  operatio  in.primit  charaherem,  gnaculum  ,/aullum  , (y  indelebile  : Sed 
videtur  exprefsi  loqui  de  eharaSere,tan-  Baptifmus  non  efl  indelebilis  ratione 
quam  de  aliquo  impreffo  ipp  anime, ficut  grati*  fandificantis  ; hic  enim  per 
loquimur  in pispofito  . quodlibct  mortale  peccatum  deperdi- 

Non  defunt  etiam  Scripture  teflimo-  tur  : ergo  talis  dicitur  ratione  (ignacu- 
nia  huic  veritati  pacrocinantia  ; inpri-  li  in  baptizato  manentis,  quale  nullum 
mis  enim  proferri  potefl  illud  i.ad  Co-  elTe  pocefl  aliud  , nifi  charader  . Simi- 
rintb.i.  ^ui  unxit  nos  Dent : qui  ,iyfi-  Uter  S.  Bafilius  liomil.i).  aif.Nifi  figna~ 
gnavit  nos , iy  dedit  pignus  Spiritus  in  culum  in  te  agnofeat  /Ingelus  , quomodo 
. Quibus  verbis  Apoflo-  pro  te  pugnabit , aut  ab  inimicis  vindi- 
lus  diflinguit  tres  elfcdus  Confirma-  eabitl  '^omodb, dices  , Dei fum,pgna 
tionis  , quorum  Primus  efl  gratia  , qua  Dei  non  oflendens  ? an  ignoras  quemad- 
Inflar  olei  iingiimir,  & roboramur  ; Se-  modum  fignatat  domos  in  ojEgypto pre- 
tufidus  ell  charader  , quo  confecramur  teriit  exterminator , in  nonfigvatis  verb 
Deo,  dc  confignamur  tamquam  figno  primogenita  peremiti  The faurus  non  ob- 
Chrifli  ad  cultum  divinum  , dc  aliquod  fignatus  facili  patet  furibus-,  ovis  abf/ue 
officium  ; Tertius  efl  Spiritus  fandus , nota,  protinus  infidiis  eft  obnoxia  . I tem 
qui  nobis  reddit  tefllmonium  botiK  S.  Gregorlus  Nazianzenus  orat.4.  Bs- 

tif- 


Digitized  by  vit  , 


De  epcacitate  Sacramentonm  . 1 07 


ptifmus , inquit , tfifgillum , quia  con- 
fervatio  efi  , ac  dominationis fignifieatia 
fgniftcat  enim  cujus  Domini  pojfejjio fi- 
mus . Et  infrk  , Prius  fignata  non  facili 
infidiis  appetitur,  qua  non  efi  fignata  fi- 
■citi  capitur  i furibus  . 

San(flut  Chryfoftomus  homil.a.  in_> 
epift.  ad  Ephefios : Signati funt  Ifraeli- 
ta : fed  nota  eireumcifionis , ut  pecora  ; 
nos  ut  filii  in  diem  redemptionis.  Unde 
liOTnil.14.  ait : Vos  fecit  gregem  rega- 
lem. 

Idem  habent  alii  SS.  Patres,  ut  Hie- 
ronymus ad  Ephcf.4.  Deus  imprimit 
anima  fignaculum  fandi  Spiritus  . Et 
S.  Ambrofius  i.  de  Spiritu  fando  c.5. 
Spiritu  fignamur,ut fplendorem,iy  ima- 
ginem ejus , iy gratiam  tenere  popmtis , 
quod  efi  fpirituale fignaculum  . Sed  om- 
nium optime  huic  veritati  addipulatur 

5.  Auguftinus  pluribi, maximi  ver6  lib. 

6,  de  Baptifmo  , cap.t.  feribens  : Elu- 
teit  Paft  oribus  Ecclefia,ovem  , qua  foris 
errabat , {y  dominicum  eharaderem  d 
fallacibus  depradatoribus foris  acceperat 
venientem  ad  Cbrifliana  w.statis  falu- 
tem,ab  errore  corrigi , d vulnere  fanari, 
charaderem  tamen  Dominicum  in  ea  po- 
tius agnofei  quam  improbarr.quandoqui- 
dem  ipfum  cb. traderem  multi,iy  lupi,  iy 
lupis  infigunt ; ille  aute  dominicus  cha- 
radcr,aut  c(l  ipfa  Dei  gratU,aut  ipfum 
facramentum,aut  aliquod  indelebile  fi- 
gnaculum  imprelTum  anim^:fednon  e(l 
ipfa  gratia ; hcc  enim  non  infigitur  lu- 
pis , id  ell  malis  hominibus  in  malitia 
fua  permanentibus , nec  agnofettur  in 
ove  foris  inter  hxreticos  errante  . Non 
etiam  efi  ipfum  facramentum;quia  cha- 
rader  ille  , cujus  meminit  S.  Augufli- 
nus  , infigitur  lupis  : at  exterius  facra- 
mentum  dici  non  potefl  infigi;  nam  efi 
adio  tranfiens:  igitur  necefTum  efi, 
quAd  loquatur  de  cbaradere  impreffo 
anime  . 

Advertendum  nihilominus  m notat 
Dodor  num.id^.  hanc  authoritatem_< 
pofTc  intelligi  de  ipfo  Baptifmo , non 


autem  de  effedu  Babtifmi . Unde  fa- 
teor , qu6d  neque  hac  authoritas  , nec 
alie  fupra  anobis  memorat;  fullicerenc 
ad  adruendum  iflum  charaderem  fa- 
cramentalem,  nifl  intercederet  Ecclefi; 
definitio.  Unde  ibidem  Dodor  pr«- 
clare  colligit;  Propter  ergo  folam  autbo- 
ritatem  Ecelefia  , quantum  occurrit  ad 
prafens  , efi  ponendum  charaderem  im- 
„^;w/.Unde  prxclarc  Suarez  difjp.i  i. 
„ fed.1.  poftquam  varia  recenUiilTec 
,,  SS.Patrum  teflimoniapro  irnprellio- 
,,  ne  charaderis  facrameutalis,  fubdit: 
» Quoniam  vet6,  inquit,  hzc  omnia 
„ tdlimonia  non  videnturcogere;ideo 
„ Scotus  difl.tf.  quxfl.p.dicit  facile  ex- 
„ poni  pofTc  ipfum  facramentum  Ba- 
,,  ptifmi.v.  g.efTc  charadercm;&  ideo 
,,  concludit  fuli  authoritate  Ecclefie 
.,,  nos  cogi  ad  ponendum  charaderem 
„ Sed  quamvis  verum  fit  Ecclefizau- 
„ thoritatera  habere  przcipuas  partes 
„ in  hoc  negotio ; tamen  ea  fuppofita 
„ intelligimus  mentem  Sandoruno 
,,  fui  (Te  in  eadem  fignificatione  de  cha- 
,,  radere  loqui;  & fine  dubio  multa  ex 
„ didis  Sandorura  melius  przdido 
„ modointelligentur . Qmbus  verbis 
optimi  attigit  fcopum  Dodoris,  & 
mentem  ii  nobis  expofltam  . 

Tres  nihilominbs  pro  afferendo  ejuf- 
modi  charadere  congruentias  profert 
,,  Dodor  num.i  y.  ubi  scribit : Primb, 
„ congruum  efi  ad  formam  perfedara, 
„ poni  aliquam  difpofitioncm  : gratia 
„ autem  forma  eflfupernaturalis  , & 
„ perfeda : ergo  congruit  ad  eam  effe 
,,  aliquam  difpofitioncm  przviam  fu- 
„ pernaturalem  : talis  efi  charader  . 
„ Secundo  : congruit  Deum  non  infti- 
„ tuiffe  facramenta  vana  , faltem  pro 
„ nova  lege  , qu*  perfeda  eft : ergo 
„ congruit , qu6d  facramenta  fua 
,,  nUlIo  recipiantur  vere,  quin  aliquem 
,,  effedum  habeant ; fed  non  fempef 
„ habent  gratiam,  ficut  in  Edo:  ergo 
„ aliquem  alium  . 7Vr//a,  congruit  re- 
,,  ceptum  in  familiam  Chrifli,  diflin- 
O 3 gui 


Digitized  by  Google 


I o 8 DiJp.Proogmialis  Art.lL^l^JlJ.lL 


,,  gui  a non  recepto  per  aliquid  intrin» 
,,  fecum  Cbi:  quia  licit  Chriftus  polTet 
„ didinguere  fine  tali  intrinfeco  , ta- 
,,  men  perfedfior  elt  de  in  fe , de  in^ 
j,  comparatione  ad  omnem  Ecclefiam, 
„ militantem  Icillcet , de  triumphan- 
„ tem  , fi  fiat  per  aliquam  formam  in« 
i,  trinfeeam  manentem  , quim  fi  non 
,y  fle  fiat.  Tale  diflindlivum  ejus,  qui 
,,  fufeepit  facramentum , quo  intratur 
,,  in  familiam  Chrifti,  ab  eo , qui  non 
„ fufeepit , de  immanens  in  fufeepto 
,,  ponitur  charadier . 

Subdit  autem  qu6d  iflarum  con- 
gruentiarum tertia  e(l  magis  rationa- 
bilis; quia  efl  etiam  fpccialis  de  Baptif- 
mo:  dux  autem  alix  talem  habent  pro- 
babilitatem,qu6d  fl  ponatur  charadier, 
tali  modo  ponetur , qualem  illx  con- 
gruentix  tangunt.  Unde  concluditriVf 
ergo  breviter  teneatur  conclufio  propter 
autboritatem  Eeelepa  priut  adetuBam  , 
iy  dutc  eongruentiee , una  de  fufeeptione 
in  familiam  CbrifliJS  alia  de  difpoptio- 
ne  conferenda  ,funt  probabiles . 

£x  quibus  apparet  Oodforem  fubci- 
lem  non  revocare  in  dubium  verita- 
tem , de  exiflentiam  charadleris  facra- 
mentalis  ut  quidam  perperam  ipfi  im- 
ponunt ; fed  tantum  qu6d  illa  veritas 
probari  non  pofllt  exprellis  , de  eviden- 
tibus Scripturx  faerx,  aut  fandiorum 
Patrum  fententiis;neque  ulla  efficaci  ra- 
tione demonflrari  , fed  dumtaxat  qu6d 
conflet  ex  authoritate  Eccleflx  , cujus 
traditioni , de  definitioni  fuffragantur 
tum  Scripturx,  tum  fandiorum  Patrum 
oracula . 

Aliam  hujus  veritatis  congruentiam 
fubjicit  Author  fermonis  de  C<cna_, 
apud  Sandlum  Cyprianum  nam  agens 
de  ablutione  pedum  , apertd  flgnificat 
Baptifuium,  Confirmationem,  & Ordi- 
nem iterari  non  pofle,  quia  imprimunt 
charadlerem.^j^t/y^ww  repeti  F.cclepa- 
fica  prohibent  regula  fcilicet  in  Ca- 
nonibus Apoflolicis4d.  de  tfS.)  Etfemel 
fanBif  catis  nulla  deioeeps  manus  iterum 


eon/ecrans  prafumit  accedere . Nemo  fa- 
cros  ordines  femel  datos  renovat ; nec  fa- 
ero  oleo  linitos  iterum  linit , (j*  confe- 
erat:  Nemo  impofitsoni  manuii,  vel  mini- 
fterio  derogat  Sacerdotum, quia  contume- 
lia efit  Spiritus  fanBi,ji  evaeuari  pofet, 
quod  ille  fanilificat . Reponunt  hxre- 
tici  I.  baptifmum  non  iterari , quia  efl 
ingrefliis  in  Ecclefiam.  Contra  , exinde 
fequeretur  quod  ubi  quis  ab  £cclefla_, 
per  apoflaflam  efl  egrefTus  ; iterum  ad 
eam  accedens  deberet  baptizari , quod 
militat  adverfus  prxfatorum  Patrum, de 
veterem  Conciliorum  dodlrinam  . 

deponunt  2.  Ideo  non  iterari;  quia  efl 
fpiritualis  [regeneratio  purgans  ani- 
mum ab  originali  peccato.Contra  dum 
quis  cum  cffedlu  peccati  mortalis  ba- 
ptizatur, nec  regeneratur  fpiritualiter, 
nec  peccatum  originale  dimittitur ; at- 
tamen iterum  dum  fadli  poenitet  non 
baptizatur . 

Deinde  regeneratio  fpiritualis  fit 
etiam  per  contritionem  excitatam  per 
Evangeli!  prxdicationem  , ut  dicitur 
Apoc.  I.  & ad  Corinth.  4.  Per  Evange- 
lium  ego  vos  genui  , nihilominus  fic  ge- 
niti baptizantur . Denique  toties  homo 
regeneratur,  quoties  amiflam  fpiritua- 
lem  vitam  recipit , non  tamen  toties 
baptizatur . 

Reponunt ).  in  probanda  'charadleris 
exiflentia  fieri  circulum  vitiofum,idcir- 
co  enim  dicimusj  tria  facrameta  ii^ri- 
mere  charadlerem  , quia  non  pofTunt 
iterari;  de  non  pofTe  iterari , quia  cha- 
radlerem imprimunt : fed  hxc  ratioci- 
natio nulla  efl,  ut  conflat  ex  AriAotele. 
lib.  priorum  . Ergo  , dtc. 

Nego  wfl/»w«:Circulus  enim  vitiofus 
efl  dum  Iit  in  eodem  genere  caufx  : fe- 
cus  hic : nam  impreffio  charadleris  efl 
caufa  , cur  facramentum  non  iteretur  , 
de  non  iteratio  efl  elTedlus  illius  cha- 
radleris ; unde  fleut  rationale  rlti  pro- 
batur a pufleriori  per  riflbile;  de  riflbile 
^ priori  (lemonllratur  per  rationale, ita, 
de  charadler  redi  infertur  per  negatio- 
nem 


109 


De  chara^ere 

«em  iterationis , & h*c  per  charafteris 
irepreflionem  • 

Dicet primd:  Nulla  apparet  fufliciens 
ratio.propter  quam  videatur  admitten- 
dus /acramentalis  charader: igitur  fru- 
Ara  alTcritur.  Probatur  antecedens,  l^el 
enim  admitteretur  tanquara  difpofitio 
ad  gratiam,  quod  affirmari  non  poteA , 
quia  (aeramentum  in  voto  fufeeptum  , 
confert  gratiam  independenter  acha- 
radere.  Infuper.inquit  Dodor  num.\6, 
ciim  in  quolibet  facramento  conferatur 
gratia,in  quolibet  retjuireretur  impref- 
iio  alicujus  charaderis  , ut  cITet  difpo- 
(itio  pravia  ad  ejufmodi  gratiam  con- 
ferendam, quod  falfum  cft:  Vel  admit- 
teretur ut  diftingueret  baptizatum  k 
non  baptizato  : at  hoc  videtur  etiam 
inutile  ; tum  rcfpedu  Dei , qui  abfque 
ullo  prorfusfigno  novit  homines  qui, 
& quales  fint;  tum  refpedu  Beatorum, 
& Angelorum  , quia  in  divina  elTentia 
clarilTimc  vident  ac  difeernunt  baptiza- 
tum i non  baptizato;  tum  rcfpedu  no- 
Ari  , quia  ciim  illud  fignum  fpiritualc 
fit , non  poteA  a nobis  percipi  fenfuum 
bene(icI6;  tum  in  comparatione  ad  dae- 
mones, & damnatos,cum  enim  fignum 
iftud  fit  ordinis  fupernaturalis  ; confe- 
quens  eA  qu6d  cognofcl  non  pollit  ab 
intelledu  operante  dumtaxat  ex  natu- 
ra viribus  : tum  denique  per  ordinem 
ad  officia,  & miniAeria  , ad  quae  hujuf- 
raodi  (iicramcnts  fufeipientes  , depu- 
tantur.fiquidem  illa  deputatio  fieri  po- 
tcA  per  folam  denominationem  ex- 
trinfccam ; quemadmodum  deputantur 
judices  ad  jus  cuique  dicendum  . 

Rcjpandeo,  charaderem  cenferi  polTe 
hominibus  collatum  per  facramenta_> 
propter  omnes  fines  allignatos  , fiqui- 
dem  Deus  hominem  charaderc  infigni- 
tum  fibi  fpeeiali  jure  vendicat : beati 
eum  in  fpecialcm  cuAodiam  affumunt : 
viatores  in  focietatem  fidei , & facra- 
mentorum  afibclant  , & licet  in  fe  non 
fit  fcnfibilis,  tamen  percaufam,  feu  per 
fiMaramentum  feme.1  collatum  diAln- 


S aer  ament  ali . 

guit  ab  eo  , qui  tale  facramentum  non 
fufcepit.Beati  etiam  inquit  Dodor  n.  9. 

„ & damnati  , polTunt  cognofeere  ho- 
,,  minem  cha radere  infignituin,quein 
,,  non  cognofeerent  eo  modo  , fi  tali 
,,  charadere  non  notaretur  ; etenira_j 
„ charader  in  beatitudine  fubfiAit  ad 
,,  majorem  gloriam,&  in  damnatione 
„ ad  majorem  confufionem  . Denique 
„ ficut  qui  deputantur  ad  diverfa offi- 
„ cia  in  domo  cujufdam  Principjs,  no- 
,,  tari  folent  quibufdam  fignis , quibus 
„ eorum  munia  nofcantur ; ita  homi- 
,;  nes  qui  per  Baptifmum  recipiuntur 
in  familiam  ChriAi ; per  Confirmatio- 
nem ver6  defignantur  tanquam  milites 
ad  profitendam  fidem  , de  per  Ordines 
donantur  aliqua  potcAate  circa  corpus 
ChriAi  verum, & myAicura,congruura, 
inquam,  fiiit  ut  peculiari  charadere  la- 
cramentali  ad  eadem  officia  defigna- 
rentur . 

Dicet  fecundd : SS.  Patres  nomine_. 
charaderis,  & myAici  ChriAi  fignacu- 
li,  feufigilli;  nihil  aliud  intelligunt, 
quim  ipfumBaptifmi  facramentumtigi- 
tur  facramentalis  charader  non  eA  ali- 
quis effedus  facramenti . _ ^ 

Dijlinguo  antecedent : Nihil  aliud  in- 
telligunt,quam  facramentum  Baptifmi, 
quod  eA  fignactilum  caufaliter , & effi- 
cienter, ut  anim«  regeneratio  , peccati 
mors,  & remiffio,  concedo:  formaliter , 

& per  fe,  nego  : nam  illud  fignaculum 
dicitur  imprimi,  vel  infigi  credentibus,  ^ 
& ab  eis  portari  , ut  quid  femper  ma- 
nens : at  fignum  foris  adhibitum  non 
eA  ejufmodi, fed  potius  Baptifmatis  ef- 
fedus ; nam  ex  Cyrillo  Catcchef.  \6. 
Spiritm fanBut  obpgnat  animat  in  Ba,- 
ptifmo . F.xS.  Ambrofiolib.  t.  de  Spi- 
ritu (AnAo:Signamur  in  corpore ■flerita-' 
t;  tamen  in  corde Jignamur  , ut  Spiritut 
/anQut  exprimat  in  nobit  effigiem  ima- 
ginit  ceelejlit , ut  fciamut  cordit  noftri 
magit  boc^quam  eorporit  effe fignaculum. 
Igitur  illud  fignaculii  in  corde  eA  quid 
internum,  Sc  It  facramento  diAlndum. 


1 lo 


Difp,  Prooemialis  Art.ll. 


InJfa^’is:ChtraAcr,dc  quo  loquimur, 
vfl  fignaculum  qiioddam  internum  , 6c 
fpirituale  indelebiliter  animat  impref- 
!fum;  fed  charaiflcr  , de  quo  loquuntur 
SS. Patres,  maxime  ver6  S.  Augudinus, 
Tion  cd  ejufmodi , nihiique  efl  aliud  , 
quam  invocatio  fandUiTimx  Trinitatis , 
utconftatexfcrmone  fupcr  geftis  cum 
Emerito  Ctefarienfi  Donatidarum  Epi- 
fcopoiFgo,  inquit,  quando  •acnio  ad  fra- 
trem meumjls  corrigo  errantem  fratrem 
meum , attendo  fidem  innomine  Patris,iy 
Filii,  tJ*  Spirithi fanBififie  efiebaraUer 
Imperatoris  mei , miUtiius , vel  potius 
eum  militibus  fuis  ut  hunc  imprimerent 
eis,  quos  congregabant, cuflr is  ejus,  pr re- 
cepit dicens : Ite , baptiipte gentes , 

Confirmatur,  qu\a  ibidem  S.Augudi- 
iius  docet,  qu6d  fi  Donotus,  aut  Paulus 
baptizaflent  in  nomine  fuo  , impreflif- 
fent  fuum  charatderem  ; igitur  nomine 
charadleris  imprefli  in  Baptifmate, nihil 
aliud  intelligit  S.  Augudinus  , qa^m 
ipfam  invocationem  fandiflim*  Trini- 
tatis, in  cujus  nomine  , Sc  virtute  con- 
fertur Baptifmi  facramentum  . Patet 
'antecedens,  oit  enim  ibidem:  ^id  efl, 
inquit,  qudd  dicol  -Defertor  cbarailerem 
fuum  non  fiseit , Donatus  non  baptiiavit 
■in  nomine  Donatiinam  fi  Donatus, quan- 
id  fchifma  fecit , in  nomine  Donati  ba- 
ptiipret, defer  toris  charaUerem  infigeret. 
Et  rurfus  ait  infr^:  Qu6d  meritb  Paulus 
prohibuerit  cos,  qui  dicebant.  Ego  funi 
Pauli',  quia  in  ejus  nomine  baptizati 
non  erant , & habebant  alium  chara- 
dcrem,nempe  Patris,&  Filii, & Spiritus 
fandi:  ^juid  vultis,  inquiebat,  cjfe  mei, 
iy  non  potius  cttjus  ego  fm  : agnofeite , 
advertite  charaUerem  veFlrum,  ntemquid 
in  nomine  Pauli  baptiipti  edis  ? 

Pefpondeo  ,concefsk  majore  , dittm- 
‘guendo  minorem:  Baptifmuseil  chara- 
der  imprimens,concedo:  imprelTus.ne- 
go:nam,  ut  eadem  imago  Regis,  idem- 
que  charader  ed  in  iigillo,  & cera ; fed 
in  (igillo  cft  iniprimens,in  cera  vcr6  eft 
imprelTus : fic  Baptifmi  facramentum , 


maxime  ejus  forma  , cd  charoder  im- 
primens ; nam  ejus  nota  fpirltualis  im- 
pimitur  animx  , qux  nota  charader 
imprelTus  appellatur.  Hinc  tpfemet  S. 
Auguftinus  Epift.  2}.  ait ; Baptifmi  fa- 
cramentum apud  htcreticot  valet -ad  eon- 
fecrationem,non  ad  rsternre  vi tre parti ci- 
pationem.tiomme  autem  confeerationis ' 
non  intelligit 'gratiam  fandibeantem  , 
bxc  enim  ed  vitx  «cterna;  participatio  ; 
neque  Bapcifmum  , qui  prareriit : ergo 
nccelTum  cd,  qu6d  intcl  ligat  charade- 
rem  . Unde  trad.  i.  in  i.  Joann.  Epid. 
Videat  baptiiptus  quicumque  ,fi  habeat 
eharitatem,  iy  tunc  dicat : Natus  fum  ex 
Deo  : fi  autem  illam  non  habeat , chara- 
derem  impofitum  habet . Charader  au- 
tem ille  non  ed  facramentum  ipfum  ; 
quippe  ciim  non  maneat,  neque  gratia; 
quia  hxc  non  aquiritur  abfquc  chari- 
tate ; igitur  , &c. 

/Id  confirmationem  dico,  fenfum  ver- 
borum S.  Augudini  ede,  quod  fi  Dona- 
tus,aiit  Paulus  in  nomine  fuo  baptizaf- 
fet , illa  nominum  ipforum  invocatio 
prte  fe  tulidet  fpeciem  charadteris  im- 
primentis , reverii  tamen  non  fuldet 
charader  imprimens  , quia  charader 
fuidict  defertoris,  non  Imperatoris,  qui 
unum  fubinde  attulidet  effedum;  quo- 
circa ait  fe  deleturum,  abjedurum  , 8c 
anathematizaturum,fi  talem  invenilTet 
in  homine  ad  unitatem  accedente  . 
Qu^emadmodum  igitur  in  re  moneta- 
ria  , quando  argentum  , vel  aurum  fi- 
gnatur  Principis  imagine  , didinguen- 
dus  ed  charader  imprimens  in  figillo 
ferreo,  & imprelTus  in  argento,  vel  au- 
ro‘Ita  etiam  in  re  facrumcntaria,quan- 
do  anima  in  aliquo  facramento  chara- 
dere  fignatur , dillinguendus  cd  cha- 
rader imprimens  in  invocatione  fan- 
didimz  Trinitatis  , & charader  im- 
prelTus  in  anima  fufeipientis  facramen- 
tum . 

Dices  tertio  : Omnis  charader  edfi- 
gnum  : fed  nullum  in  anima  poted  ede 
fignum  ; omne  enim  fignum  debet  ede 

fen- 


1 1 1 


De  charaHere  Sacramentali , , 

fenfibile ; igitur  in  anima  nullus  poteft  ,,  tere  perfimile  in  politiis  illis  muri*. 
e(Te  ebaradler . „ danis  : nullus  enim  habet  determi- 

DiJlinFuo  majorem  : e(l  fignum  ana-  ,,  natum  gradum  in  familia  Regis  , 
logice,  & per  aliquam  (imilitudinem  , ,,  quia  comedit,vel  blbit,nec  quia  poli 

quatenus  videlicet  id  omne  alicui  con-  ,,  offenfam  dominus  reconciliatur  11- 
fgurat,  Sc  afliinilat , aut  ab  alio  dlllin-  ,,  bl , nec  quia  multiplicat  perfonas  in 
giiit,  appellatur  imago  , figura  ,&  11-  „ illa  politia  : nam  illi  adlus  commu- 

gnum  ; quemadmodum  Filius  dicitur  „ n?s  elTe  polTunt  omnibus  in  quocun-r 
characfler,  & figura  fubllantix  Patris,  ,,  que  gradu:  fed alium  gradum  habet 
concedo;  facramenta  enim  Fideles  in-  „ aliquis,  quando  recipitur  In  farni- 
vicem  colligunt , Chrillo  configurant  , ,,  liam  domini;  alium, quando  ulteriii^ 

& eos  ab  infidelibus  difeernunt;  ell  11-  „ proficit,&  conllituitur,  miles  ad  de- 

gnum  proprie  di<flum;rurfusdillinguo;  „ fendendutn  Rempub.  alium, quando 
ratione  fui,  & per  fe,  nego:  ut  lic  enim  „ conllituitur  ut  fupremus  fub  domi- 
ell  aliquid  Infenfiblle  : ratione  facra-  „ no  ad  conllituendos  alios  ingradi- 
menti  renlibIlis,quod  fufcepit,concedo:  „ bus  determinatis  in  fua  familia  ; wt- 

novimusenim,  & alTerere  poITumus  , ,,  pote  aliquis  Senefcallus  generalis, 
aliquem  inllgniri  charadlere  baptifma-  ,,  dc  immediatus  fubDoraino,cui  com- 
ti , quia  compertum  habemus  , qu6d  „ milTa  ell  authoritas  univerfalis  ad 
aqu&  fit  ablutus  in  nomine  fandlillima  ,,  recipiendum  aliquos  in  famtllam_i 
Trinitatis . Domini : & ideo  11  elTet  nomen  ira- 

/Vr«  : Quare  duntaxat  funt  tria  fa-  ,,  pofitum  , quod  fignilicaret  gradum 
cramenta  charaiflercm  imprimentia  ? „ in  familia,  vel  balivlam,  non  difcre- 

fubtllis  Do(£lorin4.dill.d,  ,,  tur  gradum,  vel  dignitatem  habere 
qu.to.num.il.  numerum  charadlerum  „ aliquis,  quia  accedens  ad  menlitm  , 
optimi  colligi,  & declarari  ex  propor-  ,,  vel  quia  conjugatus  , vel  quia  re- 
tione,  quam  habet  llatus  legis  Evange-  diens  ad  gratiam  poli  offenfam  : fed 
lic*  ad  regimen  politicdm  , fecundum  ,,  diceretur  tantiim  habere  gradum  , 
quod  In  familiaPrincIpIs  fervantur  qui-  „ qui  de  populo  elTet  alTumptus  in  fa- 
dam  fpeciales  gradus  dignitatis  , qui  ,,  mlllam  domini : & ulteriorem  gra- 
omnibus  non  conveniunt : Primus  cll  „ dum,  qui  in  familia  conllitueretur 
alTociatlo  in  familiam  , qui  convenit  „ ad  defendendam  domum,  vel  domi- 
quldem  omnibus  fervis  Principis,  & ,,  num;  & ulteriorem,  qui  conftitucre- 

per  quem  ab  aliis  diftinguuntur . .5V-  „ turtanquampr*pofitusadrecipicti- 

euuiar  ell  militia*;  feu  militum  deputa-  ,,  dum  aliquos  adfamilian),  dc  inHI- 
torum  ad  cullodiam  Principis , dt  Re-  ,,  tuendum  Inferiores  . 
gni  tutelam  : Tertius  ell  Minillrorum  , „ Sic  in  propofito,  tria  facramenta  , 
& difpenfatorum  , juxta  varios  fuos  ,,  fcilicet  Eucharillia  ad  outritiouem 
gradus . Servata  hac  autem  proportio-  „ fpiritualem  : Matrimonium  ad  pro- 
ne, Baptifmus  cll , per  quem  quis  reci-  ,,  creationem  corporalem:  Paenitentia 
picur  in  familiam  , Confirmatio  in  mi-  „ ad  reconciliationem  annualem  , in 
litiam.  Ordo  In  minillerium,  & difpen-  „ nullo  certo  gradu  cooQituunt  ia_> 
fationem  . Cartera  facramenta  polTunt  „ Ecclefia,  im6  poliunt  efle  coBumunes 
elTo  communia  omnibus  aliis  in  Chri-  ,,  omnimembro,Ecclefur,inquocun- 
iliana  familia  exillentlbus,qu«  ut  fiant  „ que  gradu  . Sed /Vrr»ur  gradus  Ec- 
evidentia,  & planiora.  Doloris  verba  „ clefiz  , & quidem  univerfalilTunjus  , 
lubet  hic  attexere.  „ ell  recipi  in  familiam  Chrilli , quod 

„ Dico,  rnf»/>,  qu6d  hoc  poteil  pa-  „ fit  in  baptifmo . ,SVc««(/«ry?>f«.r//f » 

in 


■ Digitized  by  Google 


I 12 


Difp,  Proce  mi  alis  Jrt.lL^a^JII. 


,,  in  mintlam  ad  defennonem  fidei 
,,  Chrifliana;,  quod  fit  in  Confirma- 
„ tione.  Tertius,  connieuiin  Fatrcm, 
„ dePadorem  ad  Introducendum  alios 
„ in  Eeclefiam , & ad  dirigendum  , & 
,,  indituendum  eos  , quod  fit  in  Ordi* 
„ ne . Et  ficut  in  politia  illa  non  con* 
,,  gruit  illas  tres  dignitates  iterari,  Ici- 
„ licet  receptionem  In  familiam  , pro- 
motionem  ad  militiam , & prtela- 
j,  tionem  ad  dodrinam , bene  tamen 
,,  Iterari  pofTunt  nutritio , dc  procrca- 
„ tlo , & reconciliatio : ita  in  propoli- 
„ tOjtria  facramenta  non  decet  iterari, 
„ alia  autem  iterantur  , & In  non  ite- 
„ randis  gradus  non  iterabilis  acqul- 
3,  rltur  , X charader  dicitur  , in  ite- 
,,  randis  aatem  non  . 

His  concinit  Catechirmus  Trlden- 
tinusquaed.  de  Sacram,  incommuni, 
„ num.jo.  ubi  ait;  Jam  ver6  charader 
„ hoc  przdat , tum  ut  apti  ad  aliquid 
„ facri  furelpiendum,  vel  peragendum 
„ efficiamur , tum  ut  aliqua  nota  alter 
,,  ab  altero  internofeatur.  Ac  Baptifmi 
„ quidem  cbaradere  utrumque  con- 
„ l(K]uimur  , ut  ad  alia  Sacramenta., 
„ percipienda  reddamur  idonei , & eo 
,,  przcerea  fidelis  populus  & Gentibus, 
,,  quK  fidem  non  colunt,  didinguatur: 
„ Idem  autem  in  cbaradere  Confir- 
,,  mationis  , & facri  Ordinis  licet  co- 
„ gnorcere:quorum  altero  velutlChri- 
„ di  /ieet  cognofeere  milites  ad  ejus 
„ nominis  publicam  confeffionem  , 6^ 
„ propugnationem  , oc  contra  infitum 
.,  nobis  iiodem ; & fpiritualia  nequiti* 
,,  in  cceledibus  armamur  , atque  !n- 
„ druimur , fimuique  ab  iis,  qui  nuper 
„ baptizati,  tanquam  modA  geniti  in- 
„ fantes  funt , difeernimur  : alter  vfr6 
,,  tum  potedatem  Sacramenta  confi- 
„ ciendi,  & minidrandi conjundam 
,,  habet , tum  eorum , qui  ejufmodi 
„ potedate  przditi  funt,^  reliquo  fide- 
3,  Ilum  ccetu  didindionem  odendit . 


Conclusio  Sbcunoa. 

CHaraSer  facramentuUs  non  eH  re- 
latio rationis,  nec  realis,feJ  forma 
rcalis  abfoluta  . Hec  videtur  probabi- 
lior fubtilis  Dodoris  fententia  ; quid- 
quid nonnulli  miniis  modede  ipfi  per- 
peram affingant;  quod  ut  appareat  evi- 
dentius; placet  Dodoris  verba  in  4. 
did.tf.  qu.io.  num.  ij.  cxfcrlbere.  Ait 
,,  autem  : Ad  quzdionem  putcd  dici , 
,,  qu6d  ficut  non  poted  probari  ali- 
„ quam  formam  realem  imprimi  in-., 
„ lufceptioneBaptirmi,a1iam  a gratia, 
,,  & virtutibus  , dc  hoc  neque  per  ra- 
„ tionem  naturalem  , neque  etiam  per 
„ rationem  evidentem  ex  creditis  ma- 
„ nifedis : ita  non  poted  probari  cha- 
,,  raderem  , fi  ponatur  forma  rcalis , 
,,  ede  formam  abfolutam  realem  , vel 
„ refpedivam  ; quiautrumque  falvaii 
„ poted:  qu6d  fit,  fcilicet  forma  refpe- 
„ diva  , fic  ut  jam  odenfum  ed  , vel 
,,  qu6d  fit  forma  realls  abfoluta . Si 
,,  ponatur , non  poted  evidenter  im- 
,,  probari : quzdam  enim  funt  fatis  ra- 
,,  tionablliter  concedenda  de  chara- 
:,  dere,  fi  ponatur  ede,  utpote  quod  eft 
„ forma  fpirit%alis  impreffa  a Deo  cui- 
„ cunque  fufeipienti  faeramentum  non 
„ iterabile . Et  qu6d  ex  indltutione., 
„ divina  efficaciter  fignificat  gratiam 
„ Illam  facramenti , & quod  difponat 
,,  ad  eam,  ficut  declaratum  ed  in  quz- 
,,  dione  prscedente,quia  ed  in  eodem 
„ fufeeptivo,  & ab  eodem  agente  , & 
„ forma  prior,  de  imperfedior,dc  qu6d 
„ fit  indelebilis , ciim  non  habeat  cau- 
„ fam  meritoriam  corruptivam  . Et 
„ ou6d  fit  fignum  memorativum  re- 
,,  Ipedu  fufeeptionis  facramenti , qua 
„ pr;terllt,dc  fignum  configurativum, 
„ ided,  fignans  obligationem  anlmia 
„ ad  Chridum  . Qu6d  etiam  fit  forma 
,,  affimilativa  alteri  fufeipienti  facra- 
,,  mentum,  dc  ab  alio  diflindiva  , qui 
,,  non  fufeipit . 

Ex  his  apparet , quim  temere  fubtili 
Dodori  quida  cu  Vafquezio  j,p.d.i  ^4. 

cap.a. 


Digilized  by  .Google 


De  cbara^ere  Sacramtntali , 


cip.3»  oMoqiiantur,  8(  eum  temeritatis 
infimulent , qu6d  dixerit  charadlerem 
elTe  relscionemratiotiis;im6  longe  non 
miniis  ab  e;us  fententia  recedunt , qui 
yolunt  iprum  aflreruifTe  charadcrem_j 
e(Te  relationem  realera  ; nani  fi  penitus 
A retfto  rerum  xlllmatore,  8c  judice  in- 
fpiciatur  Oodior , apparebit  eum  dun- 
taxat  docui(fe,quod  utique  propugnari 
polTct  fententia  affirmans  characterem 
e(Tc  relationem  realem  ; probabiliorem 
tamen  judicat  illaai  effe  fencentiam  , 
que  contendit  ipfum  cliuradlcrem  elTe 
fennam  abfolutam  de  genere  qualita- 
rit;quam  utique  fententiam  quafi  fuam 
propriam,  ut  affblet,  poftremo  loco  af- 
ngntt , de  propugnat.  IJnde  illam.» 
etiam  propugnant  celebriores  IlliusDi- 
fcipuli  , Baffoliui  hic  quefh  i.  Mayro- 
ttiut  difl.  7.  qu«ft.  p.  art.  10.  Rubion(Ut 
quzil.a.  art.i.  queft.j. 

con.  1.  Ut  miiTos  faciam  omnes  Mo- 
dernos , qui  cum  doifiillimo  Scholia- 
fte  Cavello  eamdem  alTertionem  tuen- 
tur . 

Probatur  itaque  concludo  : In  eo 
conftituenda  eft  charaifleris  edentia  , 
quod  magis  conducit  ad  illius  dignita- 
tem ,&  efficacitatem;  at  ita  eft  de  fen- 
tentia, quz  affirmat  illum  confiftere  in 
aliqua  forma  reali  abfoluta;  igltur,dec. 
Major  patet  j dquidem  facramentorum 
effedlus  ek  majori  commendatione  ce- 
lebrandi Aint , qua  poflunt  abfque  ulla 
contradi(fiione  , & repugnantia  ; hoc 
enim  maximi  confert  ad  dignitatem.» 
Chriftianz  Religionis , & Dei  bonita- 
tem erga  homines  celebrandam.Minor 
ver6  probatur; forma  realis  abfoluta  eft 
mult6  perfe<ftior,quam  quclibet  refpe- 
tftiva,  ut  norunt  Philofoptii : dquidem 
relationes  funt  exilioris  , ac  tenuiffimx 
entitatis  , magifque  dependent , quam 
formz  accidentales  abfolutz;  dquidem 
hx  duntaxat  dependent  i fubjecfto  cui 
inhaerent : illz  ver6  non  foliim  depen- 
dent i fubje<5io,fcd  etiam  4 fundamen- 
to, & termino . Et  infuper , relationes 
PooJ.X. 


I 13 

extrinfeciis  advenientes,  inter  quas  ali- 
qui volunt  reponendum  elfe  charadle- 
rem,  dependent  etiam  a conditionibus 
extrinfepis  , dne  quibus  non  exifte- 
rent . 

Deinde , relatio  per  fe  non  produci- 
tur, fed  refultat  ad  alterius  produilio- 
nem  , ut  dmllitudo  inter  duos  parietes 
albos  ; at  charadier  per  fe  prim6  pro- 
ducitur , ut  didlum  eft  in  prarcedenti 
concludone,  ubi  probatum  eft  quadam 
facramenta  producere  , & imprimere 
charaifterem  immediati  in  eo,  qui  cu:u 
ddlione,  & tamen  valide  fufeipit  facra- 
mcntuin  aliquod  imprimens  characte- 
rem: non  poteft  autem  illius  facraracn- 
ti  affignari  alius  terminus,  aut  effetflus, 
quam  ipfe  charatfter  ; quandoquidcio.» 
eo  in  cafu  non  producatur  facramenta- 
lis  gratia  : igitur  charader  eft  aliqua_> 
forma  realis  abfoluta . 

Denique, edet  relatio,  maxime  vel 
rationis  , vel  realis : fed  neutrum  reifti 
poteft  affirmari.  JVo»^r/wuw:Tum  quia 
Concilia  , & SS.  Patres  aderunt  chara- 
tfterem  ede  fignum  fpirituale  anime 
impredum  : fed  hzc  de  ente  rationia 
verificari  non  polTunt;utpote  ciim  non 
imprimatur  anime, fed  tantum  objctfti- 
ve  fit  in  iiitelledlu  : Tum  quia  Deus  eft 
precipuus  author  facramentalis  chara- 
dteris  : fed  Deus  non  eft  author  entium 
rationis;  abfit  enim,  ut  dicamus  Deum 
aliter  concipere  rem  a parte  rei , quam 
fit : Tum  quia  homo  per  characfterem 
fignatur,&  revera  dlftinguitur  ab  alio, 
qui  hujufmodi  chararftere  non  infigni- 
tur : fed  ita  fignari  non  poteft  per  ens 
rationis;  quomodo  enim  iila  relatio  ra- 
tionis , & extrinfeca  denominatio  pof- 
fet  ede  fignum  , quo  unus  pre  alio  de- 
putatur ad  facras  aiftiones  , & faculta- 
tem habeat  illas  exercendi  , ciim  nihil 
ponat  in  homine,  nec  per  fe  fit  cogno- 
fcibilis?  Tum  denique  quia  charadlercft 
indelebilis:  at  ens  rationis  non  poteft 
dipi  indelebile  , ciim  tantiim  cxiftat  per 
iatelledlus  fidionem  , que  facillime 
P eva- 


Digitized  by  Googie 


1 1 4 Procemialis  Art.lL 


evanefcit : igitur  charadter  non  potell 
cenferi  relatio  rationis  . 

- Probabilius  eft  pariter  illum  non  e(Te 
relationem  realem  ; etenim  cfTet  vel  in- 
trinfecus  , vel  extrinfecbs  adveniens  . 
Non  qiiidempr/nro  ; hzcenim  podulat 
fundamentum  proximum, & terminum 
realiter  exiftentem  : fcd  charatfler  Ba- 
ptifmi,  5c  Ordinis  v.  g.  imprelTus  Apo- 
ilolis,non  habuit  aliquando  terminum 
adfu  exiflentem,  puta  in  triduo  mortis, 
quando  Chriflus  non  erat . Nil  etiam^ 
adignari  poteft  , quod  (it  illius  funda- 
mentum proximum;  fi  quid  enimelTet, 
maxime  acf  ualis  fufccptio  facramenti : 
fed  hatccenfcri  non  poteft  fundamen- 
tum proximum  charatftcris  ; quia  im- 
potlibile  cft  relationem  aiflu  fubfiftere 
non  fuhfiilente  amplius  illius  funda- 
mento proximo;  fed  charatfter  fubfiftit, 
iitpote  ciiin  fit  indelebilis  , etiam  tran- 
faela  aefuali  fufeeptione  facramenti : 
igitur  illa  facramenti  fufeeptio  noa_ 
potefi  cenferi  fundamentum  proxi- 
mum illius  charatfferis.  Concluden- 
dum ell  ergo,  quid  charaeffer  fit  forma 
abliiluta . 

Non  etiam  eft  relatio  extrinfeehs  ad- 
veniens  ; licet  enim  in  homine  baptiza- 
to, ordinato,  Sc  confirmato,  ex  acftione 
facramcntali  , qua  baptizatus,  confir- 
matus , & ordinatus  eft  , maneat  rela- 
tio extrinfcciis  adveniens  ipfius  homi- 
nis ad  miniftrum  talium  facramento- 
rnm;  hxc  tamen  relatio  non  poteft  dici 
chararfter  ; alioqui  ex  adtione  aliorum 
facramentorum  , fequeretur  etiam  im- 
primi cliaradferem  ; quippe  c(im  ex  illa 
adiione  ejnfmodi  relatio  exurgat.Qnod 
utique  probatur,  quia  illa  relatio , qutc 
manet  ex  applicatione  Baptifmi , v.  g. 
non  eft  aliud  , quum  denominatio  ba- 
ptizati : atqui  fimilis  relatio,  feu  deno- 
minatio nutriti , abfoluti  , fanati  , & 
conjugati  , manet  ex  applicatione_> 
linchariftia:  , Poenitentia  , Extrema- 
Undionis,  dc  Matrimonii:  igitur, 
&c. 


Petcs  , ad  quam  fpeciem  qualitatis 
fpedlet  charadler  ? 

Refpondet  DoUor,  locd  fupra  laudatd 
num.if.  polTe  revocari  ad  primam  , vel 
ad  fecundam  fpeciem  qualitatis  , nem- 
pe vel  ad  habitum , vel  ad  potentiam  ; 
ait  enim  Dodlor  : Refpondeo ergo,  qudd 
ji  ( charatler  ) ponatur  accident  abjfblu~ 
tum,  poteft  poni  in  fecunda  fpecie  quali- 
tati t , vel  etiam  in  prima ; nec  alterum 
iUorum poteft  evidenter  improbari-,<\\ioA 
utique  fic  probat . Si  charadler  noa_> 
pofTet  reduci  ad  fecundam  fpeciem , 
maximd  quia  ad  illam  fpeciem  folum 
pertinent  ea , quz  habent  rationem_> 
potentife  naturalis  ; ac  proinde  efim 
charadler  fit  qualitas  fupernaturalls  , 
non  poteft  ad  illam  fpedlare , fed  hec 
ratio  nulla  eft  ; quia  , inquit  Dodlor  , 
quanquamPbilolophus  complexus  fue- 
rit fub  hoc  membro  folas  qualitates 
.naturaliter  adtivas;  Tamen,  inquit,  po- 
tentia/upernaturalis,ft  eft  abfoluta,  ly 
accidentalis  ,iy  fpWitualis , bene  poteli 
pertinere  ad  idem  genus  intermediunuj 
cum  habitu  naturali  . 

Similiter  fi  revocetur  ad  primam  fpe- 
ciem, nempe  ad  habitum  , quia  eft  dif- 
ficile mobilis  , non  poterit  improbari  ; 
fi  enim  quid  obclTet , quominus  chara- 
dler pofTet  revocari  ad  habitum,  maxi- 
me quia  habitus  datur  ad  faciliter  ope- 
randum; charadler  verd,  ciim  fit  fuper- 
naturalis,  datur  ad  fimpliciter  operan- 
dum ; vel  quia  charadler  eft  dilpofitio 
ad  gratiam, ac  fubinde  non  eft  habitus; 
vel  quia  habitus  eft  determinatus  ad 
unum  agendi  modum  bonum,  aut  ma- 
lum ; quia  non  pofTumus  habitibus  in- 
difTerenicr  uti ; nullus  enim  uti  poteft 
male  virtutis  habitu,  nullus  bene  habi- 
tu vitii : charadler  autem  ad  utrumli- 
bet eft  indilTcrens , nempe  ad  bene  , dc 
ad  male  operandum  ; quidam  enlm_> 
utunturcharadlere  facramentall  bene, 
religiose,  & pie:  nonnulli  autem  male, 
facrilege  , & Imple  : fed  hz  rationes 
nuliz  iunt . 

Nott 


■ • Digitized  Urt" 


De  cbara^ere  Sacr^nnentaU . 115 


Non  quidetn^r/w«;  quia,  inquit  Do> 
«Elor  num.itf.poteft  habitus  fupernatu- 
ralis  , ut  e(l  forma  fupernaturalis  , dif- 
ficili mobilis,  efle  principium  agendi  , 
vel  refiftendi  corruptivo  , & fic  habere 
Talionem  potentix  fupernaturalis;unde 
licit  habitus  naturalis  dicat  duntaxat 
facilitatem,  non  autem  potentiam  , ta- 
men habitus  fupernaturalis  , quatenus 
eft  forma  fpiritualis  immobilis  , potefl 
habere  rationem  habitus ; prout  vero 
eft  principium  , quA  polTumus  elicere 
adlum  fupernaturalem  , dici  potefl  po- 
tentia . 

Non  etiam  fecunda ; quia,  inquit  Do- 
<ftor  ibidem  , bene  potefl  efle  unus  ha- 
bitus difpofltio  ad  alium  , fleut  fecun- 
dum diflinguentes  habitum  principii , 
ab  habitu  conclufionis  , habitus  prin- 
cipii difponit  ad  habitum  conclufionis, 
nec  tamen  inde  fequitur,  qu6d  fit  di- 
fpofitio  , quatenus  hsc  diflinguitiir 
contra  habitum  in  prima  fpecie  quali- 
tatis ; hxc  enim  difpofltio  efl  qualitas 
facile  mobilis , & ut  fic  diflinguitur  ab 
habitu  , quatenus  efl  qualitas  difficili 
mobilis  i fubjedo  , qualis  efl  chara- 
dlcr . 

Non  etiam  tertia  : Quia , Inquit 
ibidem,  aliquis  potefl  efle  artus  Indiffe- 
rens; ficut  enim  ex  frequenter  repetitis 
acllbus  bene  agendi  acquiritur  habitus 
inclinans  ad  bene  agendum  , & ex  fre- 
quentatis adilbus  male  agendi,  compa- 
ratur habitus  inclinans  ad  male  agen- 
dum ; fic  ex  frequentibus  atflibus  abfo- 
luti  agendi , acquiritur  habilitas  ad 
eliciendum  aiflum  , qui  nec  fu  bonus  , 
nec  malus.  Quod  utique  probat  hoc 
exemplo;  Poteil  enim  ahquU frequenter 
confiderans  Geometriam  , habere  facili- 
tatem maenam  ad  confderandum  conela- 
fionem  in  illa  fcientia  : at  nec  ibi  eft  ha- 
bitus bonus,  ve!  malus, peut  nec  actus, ex 
quo  generabatur  : fic  in  habitu  Jufer- 
noturaH potefl  ejfe . 


C oNctusio  Tertia. 

PRobabiUus  eft  cbaraBernn  imme- 
diati , iy  formatiter  inejfe  volun- 
tats;  mediati  autem, iy  realiter  ipft  fub- 
ftantiee  animee . Hxc  efl  Oodlorls  in  4. 
„ d.d.  qiixfl.io.  tium.4.  ubi  ait : Dico 
„ ergo  ad  qucflionem,  fupponendo... 
„ de  gratia  ,qu6d  eft  Idem  cum  chari- 
,,  tate;  dc  perconfequensefl  primd  in 
„ potentia,  fclllcet  involuntate;  & 
,,  ulteriiis  quAd  Illa  difpofltio  ad  for- 
,,  inam  efl  in  eodem  fufcepcivo  cum_i 
,,  forma  ; charadler  autem  , fl  ponatur 
,,  In  efle,  convenienter  ponitur  dlfpo- 
,,  fltio  ad  gratiam  facramentalem  ... 
,,  ergo  congruum  efl  ponere  charadle- 
,,  rem  formalircr  in  voluntate.  Ita  De- 
Uor  , in  quibus  verbis  flgnontcr  dicit 
effe  congruunt',  nam  rationes,  quas  pro- 
fert ad  ejufmodi  aflercloncm  proban- 
dam , non  evincunt  omnino  neceflita- 
tem,fcd  foliim  majorem  quandam  con- 
venientiam . 

Probat  itaqtse primo : Convenientius 
efl , qu6d  difpofltio conflituatur  In  eo- 
dem fubjedlo  proximo  ; in  quo  recipi- 
tur forma,  ad  quam  difponit : fed  cha- 
radler  efl  difpofltio  faltem  moralis  ad 
gratiam,  qu*  formaliter,  & Immediate 
in  voluntate  refidet , ut  probatum  efl 
in  tradatu  prarcedenti:  Igitur,  &c.  Ma- 
jor videtur  manifclla  cx  Phyfica;difpo- 
fltlo  enim  ciim  debeat  amovere  obfla- 
ciila,qug  ubefTent  Introdudlionl  form*, 
ciimque  prxparari  debeat  fubjedum  ad 
forma  receptionem  , oportet  qu6d  illa 
reperiatur  in  eodem  fubjtdlo  , in  quo 
forma  efl  recipienda . Minorem  fuppo- 
nit  Dodlor  probatam,  qutrfl.p.num.iS. 
ubi  loquendo  de  charactere,  3c  flbi  ob- 
jiciens, quod  difpofltio  potefl  eflecx 
parrr*  padi  vel  agentis  . 

Refpondco  non  agentis,  inquit,  quaft 
ftt  qitoadam  agens  medium  interprimunt 
agens,  iy  pajfum  : non  enim  pono  cbara- 
Berem  habere  aliquam  virtutem  aBi- 
vam  refpeBu  gratitC  caufandie  fed  Deum 
ajftjlere  illi , tanquam  ftgnum  inviftbile 
P 3 ad 


Digitized  by  Googie 


1 1 6 Difp»ProoemUlis 

•d  cdu fandam  gratiam,  quam  fignat,  re~ 
ttdente  impedimenti,  fine  obiee  inh aren- 
te , Ffl  ergo  difpofitio  ex  parte  fufeepti- 
»/',  quia  efl forma  prior,  fine  qua  non  re- 
cipitur forma  poflerior ; nonfimpliciter 
nicefidrid,fed  neeeffarib  comparando  ad 
potentiam  ordinariam  agentis  caufantis 
utramque  formam.  Quibus  Dodlor  fi- 
gr.ificat,qu6d  etiamfi  charadter,&  gra- 
tia non  habeant  uHam  inter  fe  neeefTa- 
•riam  connexionem  ex  natura  rei , ha- 
bent tamen  in  morali  sflimatione  ; 
quia  charndler  ordinatur  adgratiam.» 
conferendam  , tam  per  facramentum  , 
per  i]uod  ipfe  imprimitur,  quhm  per 
«lia  facramenta  , maximd  fi  loquamur 
decbaradtere  baptifmali;  quia  per  il- 
lum capaces  efficimur  aliorum  facra- 
incntortim;  non  enim  efl  ratio  cur  cha- 
raCler  elTet  indelebilis  , & redderet  fa- 
cramentum non  iterabile,  nifi  fubordi- 
naretur  gratiz  tanquam  forma  prior , 
neque  proprie  poteft  fubfiftere  confi- 
guratio anima;,  & imaginis,  qua:  prin- 
cipaliter fit  per  gratiam  in  folochara- 
(flere  , nifi  diceret  aliquem  ordinem  ad 
gratiam;  neque  obligatio,  quae  fequitur 
ad  talem  configurationem  ad  Chrl- 
ftum  , poteft  abfirahere  k mediis  , per 
qux  debet  impleri,  nempe  agratia.^ 
fldluali , vel  habituali:  igitur  necefTum 
cfl , qu6d  habeat  quamdam  connexio- 
nem faltem  moralem  cum  gratia,  ad 
quam  efldifpofitio . 

Probat  fecundo  \ Omnis  obligatio  ad 
opus  morale  fpedfat  ad  vo1untatem,fed 
charadler  baptifmalis  v.g.  inducit  obli- 
gationem anima  ad  ChriAum,ut  fervet 
legem  Chrifiianam;  hate autem  obliga- 
tio efl  neceffitas  moralis  operandi;  ac 
fubinde  inclinatio  quadam  ad  ipfaiu_j 
operationem:  non  fccus  ac  lex,  feu  prf- 
ceptum  , aut  rotum  , qua  dicuntur  in- 
clinare ad  operationem  , quatenus  op- 
pomiiuur  libertati  trperandi  , vel  non 
o;>erandi  , & faciendi  hoc  , aut  illud  . 
Similiter  eharatScr  Confirmationis  in- 
decit  obligationem  militia; , & confsf- 


fionis  fidei : //rwcbararfler-Orrltnis  efl 
principium  operandi ; efl  enim  poteflat 
adfiva  : omnis  autem  obligatio  moralic 
maximi  fpedlat  ad  ipfam  voluntatem  : 
igitur  ciim  charatflcr  inducat  obliga- 
tionem moralem  operandi , potius  de- 
bet cHt;  in  voluntate  immediate  , quam 
in  ipfa  animo"  fobflantia , qu*  per  f«^ 
non  eft  operativa,  aut  in  intellertu,  qui 
ex  fe  non  cfl  capax  aclionis  moralis  . 

Deinde  , chararfler  efl  poteflas  , five 
fignum  poteflatis  fufeipiendi  ea  ; vel 
trahendi  , quK  pertinent  ad  cuhum_> 
divinum:atqu!  ad  virtutem  Religionis, 
qu*  efl  in  voluntate,  fpedlat  ca  expen- 
dere, & peragere,qu*  pertinent  ad  cul- 
tum divlnum:igitur  fignum  talis  pote- 
flatis debet  etiam  reponi  in  voluntate . 

Confirmatur  , quia  facramenta  Me- 
diant ad  Religionem;  ergo  , & efTcCTua 
ille,  qui  deputat  hominem  ad  cultum-, 
divinum  , qualis  cfl  charadler , (etiam 
fpedlarc  debet  ad  Rcligionem.ConcIu- 
dcndiim  efl  ergo , quod  charadler  im- 
mediate, & formaliter  fit  in  voluntate, 
rcaliter  autem  in  ipfa  anima;  fubflan- 
tia  , cum  qua  ipfa  voluntas  idcntifica- 
tur:  quemadmodum  gratia,  & charitas 
infunt  ipfi  voluntati ,'  tanqnam  formz 
illam  afficientes, & perficientes  in  ordi- 
ne ad  operationem  : rcaliter  autem  in- 
funt ipfi  animx  fubflantia  , a qua  vo- 
luntas efl  indiflinifia  rcaliter . 

Dices  primi  : Charatfler  non  ordina- 
tur ad  operandum  , fed  duntaxat  ad 
perficiendam  , & fignandam  animam  : 
ergo  potius  ineffe  debet  ipfi  anima 
fubflantiK  , quum  alicui  facultati . 

DiFiinguo  antecedens:  Non  ordinatur 
per  fe,  & effedlive,  concedo;  per  aliud, 
& difpofltive  , nempe  ratione  gratia 
operativa  , ad  quam  difponit , feu  mi- 
niflerii,&  officii,  ad  cujus  impletionem 
obligat,  nego  . 

Dices  fecundi  : Subflantia  anima  efl 
fubjedlum  potenti® , cui  videlicet  fa- 
cultates animx  inexiflunt  ; potentia 
autem  non  potell  eflTe  fubjedlum  alte- 
rius 


- -DigiUicd  by  Gcwglf 


De  chara^ere 

tlus  potcntic  : atqui , ut  diximus,  cha* 
rader  revocari  poteft  ad  fecundam_» 
fpecicm  qualitatis  , qux  ell  potentia  : 
igitur  non  poteft  exillere  in  aliqua  fa-. 
cultate  , & potentia  animat . 

Bijihtguo  primam  partem  majoris: 
Subftaiuia  animae  eft  uibjecAum  poten- 
tic  naturalis  , quae  ab  ipfa  fluit , veluti 
proprietas  Ipfl  connaturalis,  & ipfl  rea- 
liter  identificata  , concedo : poccntiz  , 
quiE  fit  accidens  fupcrnaturallter  ab 
ipfa  anima  rcalicer  dirtindium  , nego  : 
Similiter  diflinguo  alteram  parte  ejuf* 
dem  majoris : Potentia  non  cft  fubje- 
dlum  alterius  potentia  fubflantialis,& 
realiter  fibi  identiflcatz  , concedo  ; ac- 
cidentalis , & ab  ea  realiter  diflindlae  , 
nego  . Et  fle  diflindta  minore  , negan- 
da efl  confequentia ; alioqui  fequere- 
tur  , nullum  habitum  virtutis  efle  re- 
ponendum in  ipfa  voluntate , 

Dices  tertib".  Cfaaradter  efl  quoddam 
lumen  fpirituale  : Icd  omne  lumen  fpe- 
dlat  ad  intelledlum  :<  igitur  , & chara- 
<fter  . Major  conflat  ex  S.  Dionyfio  lib. 
Eccleflaflicz  Hierarchiat  cap.a.  ubi  ait: 
Divina  heatituio  hominem  adducium  ad 
baptipnum  in  fui  participationem , ftu 
communicationem  recipit , ij  admittit , 
ac  proprii  luminis  , in/tar  pgni  cujuf- 
Jam  ipfum  participem  fucit , iutimunLj 
Deo  reddens , (3*  coufortem  munerum  , ac 
ordtnis  fatri  , quorum  facra  eft  tefero-» 
fummi  Sacerdotis  , datum  accedenti  fi- 
gnaeulum.,  iSc.  Hoc  autem  flgnaculum 
nihil  efl  aliud  , quam  charaAer  ,quem 
lucem,  ac  lumen  appellat : igitur , &c. 

Difiinguo  majorem  : Charadler;  eft 
lumen  fpirituale  , ordinatum  ad  pro- 
priam illuminationem  habentis  chara- 
ifterem,  nego:  ad  illuminationem  alio- 
rum, ut  nempe  jicr  charadlerem  cogno- 
fcant,  me  efle  deputatum  domeflicum, 
aut  militem,  vel  miniflrum  Chrifli, 
concedo : tale  autem  lumen  non  debet 
efTc  in  intclledlu:  fle  enim  charadleres, 
& inflgnia  fervorum  alios  illuminant , 
Xeu  deducunt  in  notitiam,  quod  fine 


SacramentAli . 117 

fervi  talis,  vel  talis  domini,  nec  tamea 
ille  fervitutis  note,  & characftetes  de- 
bent efle  in  intellcdlu . 

Conclusio  Q.u  a r t a . 

CHaraBer  facramentalis  eft  indele- 
bilis t iy  inamiftibilis . Hanc  veri- 
tatem fle  probat  O^or  difl.^.quzfl.p. 
,,  num.  30.  ubi  ait : Lic^t  multipliciter 
„ dicatur  de  indelebilitate  charadle- 
,,  ris  , nec  flt  multfim  utile  recitare: 
„ breviter  dico,  <ju6d  nulla  forma  po- 
„ teft  efle  in  anima  alia  ab  anima  , 
t,  quam  non  polEt  Deus  de  potentia 
„ abfoluta  delere  , ficut  pofleriiis  k 
„ priori : quia  in  hoc  nulla  poteft  in- 
,,  veniri  contradiAio  . Sed  charaifter, 
„ fl  ponatur,hoc  modo  efl  indelebilis, 
„ nec  poteft  deleri  hoc  modojquia  nec 
„ virtute  alicujus  creatura  . Patet, 
,,  quia  eft  forma  fupernaturalis,  nec 
,,  poteft  virtute  divini  deleri  de  po- 
„ tentia  ejus  ordinata , quia  ordinavit 
,,  nullam  formam  fupematuralem  de- 
„ Iere,  nifi  propter  aliquod  demeritum 
.,  iiiharens  anima : refpecftu  autem_> 
„ charatfleris  delendi  nulla  poteft  efle- 
„ caufa  demeritoria;  ciim  enim  impri- 
„ mitur  in  atftu  peccandi  mortaliter  , 
,,  nihil  poteft  demereri  ipsu  tolli.  Qui- 
bus Domor  aperte  flgnificat,  charadle- 
rem  facramentalem  de  via  ordinaria 
efle  indelebilem  ; quam  utique  verita- 
tem aperte  tradunt  Concilia  Florenti- 
num, & Tridentinum,  ut  conflat  ex 
eorum  decretis  concluflone  prima  lau- 
datis, quibus  flgnificatur  illum  chara- 
dlerem  indelibiliterincfle  anima . 

Conftat  pariter  ex  SS.  Patribus  , qui 
appellant  flgnaculum  iflud  indiflblu- 
bile,  maxime  ex  S.  Auguflino  lib.  3. 
contra  Parmenianum  cap.  i j.  ubi  ait  > 
Non  minits  beerent /aeramenta  Chriftia- 
na , quim  corporalis  militia  nota , que 
quondam  imprimebatur  carni . ..  iy  fa- 
cramentorum  fanUitas  inviolabilis , iy 
impolluta  manet  in  bonis  ad  premium  , 
in  malis  adjttdieium . 

Suadetur  etiam  ratione  congrua  ; 

con- 


Digitized 


1 1 8 Prooemialis  JrtJL^^ceJlJIL 


conveniens  enim  fiiic.ut  ille  charadier 
clTet  omnino  indelebilis  , nec  ullo  pec- 
cato poHct  evacuari;  enimverd  fi  po- 
tcdas  Ordinis  , quse  Hgnificatur  per 
charadlcrem , pofTet  deperdi  per  ali- 
quod pcccacum.confequens  elTetjquod 
homines  plerumque  forent  dubii  , an 
valide  facramenta  fufciperent  , ciino 
nuliwm  habeant  indicium  , utrum  Sa- 
cerdotes , d quibus  fufcipiunt  facra- 
menta,  (int  in  (latu  gratiz , necne: 
Quod  certe  vergeret  in  magnum  fide- 
lium detrimentum . 

Dicti primd\  Si  aliquis  charatfler  ef- 
fet  indelebilis,  maxime  Ordinis:  at  ille 
per  peccata  , & nefaria  fcelera  deleri 
poted : igitur,  &c.  Major  condat.  Mi- 
nor vero  probatur . Charatfler  Ordinis 
cft  potedas  adminidrandi , dr  gerendi 
ea,qug  peculialiter  ad  cultum  divinum. 
Sacramentorum  adminidrationem  , de 
publicum  Reipublica;  Chridiana;  regi- 
men fpcdlant : fed  illa  authoritas  per 
peccatum  ita  amittitur  , ut  quidquid  a 
Minidris  nefariis  gedum  cd  , tauquam 
Irritum  , & nullum  ab  Ecclefia  repro- 
betur ; igitur  , &c.  Probatur  minor  ex 
plurimis  actis , & exemplis;  maximi 
ver6  /%(j//VCondantinopolitanf  Sedis 
Epifeopi  , Maximi  Cynici  ejufdem  ur- 
bis Antiditls  ,/V?c«^‘Manilienfis  Prat- 
fulis  , & fAian/r  Archiepifeopi  Rhe- 
menfis  , quorum  ordiiiatio.-ics  , & £c- 
clcfiadica  munia  prorfus  irrita,ac  nul- 
la declarata  fiint . 

Primd  quidem  irritam  ,&  nullam— > 
ede  pravi  Ecclefia;  Minidri  authorita- 
tem  condet  exemplo  Photii  , cujus  or- 
dinationes , & Ecclcliadica  munia  re- 
probantur , & irritantur  . Is  enim  eiim 
•Barda  Eunuchi  artibus,  a Gregorio  Si- 
racufano  Epifeopo  jam  excommunica- 
to Condantinopolitanus  Patriarcha—» 
edet  confecratus  , detrufo  primum  in 
carcerem,  & podmoduin  in  exilium 
ejetSo  legitimo  Epifeopo  Ignacio  , Sy- 
nodus Romana  coadta  ed  a Nicolao  I. 
fummo  Pontidee , in  qua  contra  Pho- 


tiiim  hzc  fententia  lata  fuit , Sit  omtti 
Sacerdotii  honore , iy  nomine  alienut,  iS 
omni  Clericatus  officio  exutas . Et  idem 
Pontifex  hanc  quoque  fentervtiam  ad- 
verfus  eum  emiiit : Eos  verd,  quos  Pbo- 
tius  Heophitus  , IS  Conftantinopolitance 
Sedis  iwaafor  in  quolibet  Ecclefiaflico 
Ordine  provexit , omni  Clericali  ojficio 
privamus.  Alia  hisdmilia  habes  In— » 
ejufdem  fummi  Pontificis  Epid.  7.  Et 
cpid.p.  quz  ed  ad  Michaelem  Impera- 
torem , ubi  feribit , quAd  nihil  Photius 
a Gregorio  accepit,  nifi  quantum  Gre- 
gorius  habuit : nihil  autem  habuit, nihil 
dedit.ldetn  etiam  decrevit  AdrianusII. 
fummus  Pontifex  , ut  legimus  Adi. 
Synodi  8.  Oecumenie*  , In  qua  de  or- 
dinatis 4 Pbotio  fic  habet : ^uos  qui- 
dem Photius  in  gradu  quolibet  ordinaffe 
putatus  efi  , ab  Epifeoporum  numero,  iy 
dignitate,  quam  ufurpativi,  iy  fi8}  de- 
dit ,merith  fequejlramus : cujus  rei  tri- 
plicem rationem  fubjungit.  Primd, 
qu6d  Photius  fit  fimilis  Maximo  Cyni- 
co , qui , ut  mox  dicemus  , nullam  E- 
pifcopalem  authoritatem  habuit  : Se- 
cundo ,quod  Ita  decretum  ed,  a Nico- 
lao fuo  Przdecedbre . Ttrtid  , qn6d  or- 
dinatus ed  ab  excommunicato  , qui 
nihil  habui  t , nihil  dedit , nifi  fortem 
damnationem  , quam  fequentibus  propi- 
navit . 

Unde  in  Concilio  I V.Condantln. 
„ Can.4.hi:c  habentur;Amorem  prin- 
„ cipatus,  utpote  quamdam  malam_t 
„ radicem  exortorum  in  Ecclefia  fcan- 
„ dalorum,radicitus  excidentes,  eum, 
,,  qui  temere  , & przvaricatori^  , ac 
,,  irrcgularitcr  veluti  quidam  gravis 
„ lupus,  in  ChridI  ovile  infiliit , Pho- 
„ tium  fcilicet  , qui  mille  tumultibus  , 
,,  8c  turbationibus  orbem  terrz  reple- 
,,  vit  , jullo  decreto  damnamus  , pro- 
,,  mulgantes  nunquam  fuide  pritis,aut 
„ nunc  efie  Epifeopum  ; nec  eos  , qui 
„ in  aliquo  Sacerdotali  gradu  ab  eo 
,,  confecratI,veI  promoti  funt,manere 
„ in  eo , ad  quod  provedli  funt : infu- 

per 


De  chara^ere  Sacramentali . 1 1 P 


per  & eos,  qui  ab  illo  confuetas  ora* 

,,  tiones  ad  pr^pofiture  promotionem 
„ fufceperunt,  ab  ejufmodi  patrocinio 
,,  coercemus,  fed  & EcclefiaS',  quas, 
,,  ut  putatur , tam  Photius  , quam  ii  , 
„ qui  ab  ipfo  confecrati  funt  , dedica- 
„ verunr,  vel  fi  commotas  menfas  fla* 
,,  biliant , rurfus  dedicari , dc  inthro* 
,,  nizari , atque  (labiliri  decernimus ; 
„ omnibus  maximi  , qus  in  ipfo , Sc 
„ ab  ipfo  ad  Sacerdotalis  gradus  acce* 
,,  ptionem  , vel  damnationem  adla_, 
„ iiint,  in  irritum  dutflis  , HacConci~ 
liam . Sed  fi  Photius  non  cenfeatur  E- 
pifeopus , quia  4 Gregorio  excommu- 
nicato fuit  ordinatus , 6c  fi  omnia,qux 
geflit  ipfe  Photius,  irrita  fint , quia  in* 
trufus  fuerat  in  Sedem  Conflantinopo- 
litanam  , & poflmodum  excommuni- 
catus,confequens  e(l  ,quod  charadler, 
& authoritas  Epifcopalis  in  homine 
nefario  , & excommunicato  delinat : 
igitur , &c. 

Idem  confiat  exemplo  Maximi  Cy- 
nici , qui  cuna  4 nonnullis  £gypti  Epi- 
feopis  pecunia  corruptis  fortiva  ele- 
dlionc  Epifeopus  Conflantinopolitanus 
conflltutus  eflet:  ita  de  illo , de  ejus  or- 
dinationibus pronuntiavit  Concilium 
primumConflantinopolitanum  Can.d. 
his  verbis:  Dc  Maximo  Cynico  Pbilojb- 
pho  propter  indifciplinationit  ejus  do- 
Brtnam  , quK  ConflantinopoH  orta  efl  , 
Jlatutum  eh , ut  neque  Alaximus  fuijfe , 
aut  etiam  e/fe  putetur  Epifeopus , neque 
hi  , qui  ab  eo  funt  ordinati  , qtialeM- 
cumque  gradum  Clericatus  obtineant , 
omnibus  feilieet , qua  circa  eum  , ttcl  ab 
eogefta  funt , in  irritum  revocatis . 

Terti6  eadem  veritas  apparet  ex 
Proculo  Majjiliepfi : cum  enim  in  Con- 
cilio Taurinenfi , feu  Tanrinatenfi  ce- 
lebrato aiino  igy,  declaratum  cITct  ca- 
none primo  ,qu6d  proculusMalTilien* 
fis  Epifeopus  Civitatis  gereret  fetan- 
quam  Metropolitanum  Eccleliis  ,qux 
in  fecunda  Provincia  Narboncnfi  pofi- 
tx  videbantur : Zozimus  fummus  Pon- 


tifex pofl  ao.  circiter  annos  , tale  judi- 
cium Synodale  irritavit , ficut  conflat 
ex  variis  ejus  epiflolis,  maxime  ex  6.ad 
Carthaginenfem  Epifeopum  , ubi  Or- 
dinationes duorum  Epifcoporum,nem- 
pe  Univerfi  , dc  Terentii  4 Proculo  fa- 
<5las,  irritas  declarat . Et  epifl.p.ad  Epi- 
feopum Arelatcnfem  damnat  Procu- 
lum , quod  talia  effet  aggrefTus . Cimt 
autem  nec  dum  Proculus  acquiefeeret, 
fcrlpflt  epiflolam  lo.ad  Maflilienfes,  in 
qua  inter  extera  feribit . Citm  ipfe  Pro- 
culus jam  non  (it  Epifeopus,  qua  Epifeo- 
porumfunt , facit , Ipp humanus  largitor 
aliis  fe  dicit poffe praftare  , quod  datum 
fibi  aliquando  immeritS  gerere  non  po- 
tuit, tye.  Sed  fi  Epifeopus  damnatus 
definit  efTe  Epifeopus,  dc  Sacerdotes  ab 
eo  ordinati  carcant  facerdotio  , confe- 
quens  efl , quod  illius  charadler  , dc 
authoritas  definat , ac  fubinde  non  efl 
indelebilis . 

Conflat  quarto  , exemplo  Ebbonis 
quondam  Rhemenfis  Arcbiepifeopi  , 
cum  annoSjy.  tempore  GrcgoriiPapx 
quarti , in  conventu  Epifeoporum  in 
Theodonis  villa  habito , Epifeopatu  fe 
abdlcaffet  propter  nonnulla  crimina  , 
de  quibus  accufabatur,  maxini4  ver6, 
quod  fuiffet  promotor  depofitionis  Lu- 
dovici  Pii  Imperatoris  , nihilominus 
autem  pofl  fuim  depolitionem  , re- 
gnante Lothario  Ludovici  filio  in  fuam 
fedem  reflltutus  eflet  per  Synodum  E- 
pifeoporum  Provincialium  , dc  plures 
in  ea  Ecclelia  Clericos  ordinaflet ; ab 
ea  demum  Caroli  Regis  auxilio,4  Gal- 
liarum  Epifeopis  amotus  , dc  depofitus 
efl , cique  adhuc  viventi  HInemarus 
fuit  fubflitutus  ; ciim  autem  Hincma- 
rus  pofl  obitum  Ebbonis,  quos  ipfc_> 
otdinaverat  Sacerdotes,  de  Clericos, 
nollet  admittere , Galliarum  Epifeopi 
celebrarunt  Concilium  Sueflionenfe_» 
anno  8y  j.tcmpore  Leonis  Papx.iii  quo 
damnarunt  omnes  ordinationes  ab  ip- 
fo Ebbone  pofl  depofitioncm  faelas,d£ 
-eas  irritas  , ac  nullas  declararunt , ut 

ic* 


Digitized  by  Googie 


120 


Difp.frocemialts 


refert  Flodoardiis  lib.  j.  Hi(K  Rbem. 
cap.it.  ubifufius  adta  hujus  Concilii 
enarrat : igitur  his  omnibus  condat 
quod  Epifcopalis  charadler,  & autho* 
rkas  non  <it  indelebilis  , dc  inamiilibi- 
Hs  ; quippe  cCim  per  crimina,  aut  dc- 
poficionem  Epifeopi  dednet 

Nego  confequentiain , 5e  ad  primuiji-, 
exemplum  dico , revera  ordinationes 
k Photio  farftas  , fuifle  valida;,non  ta- 
men licitas,  proptere^  quod  contra  Ec- 
cleliae  Canones  Photius  fuifTet  ordina- 
tus: nam  ut  ait  Nicetas  apud  Baronium 
,,  ad  an.8}8.  Photius  homo  glorlz  ap- 
„ petentiflimus  , fex  diebus  ex  laico 
„ transformatus  cd  in  Patriarcham  , 
„ nimirum  prima  die  ex  laico  fadtus 
,,  ell Monacus,fecund6 efficitur Ano- 
,,  gonodes,  tertl6  SubdIacoiius,quar- 
„ td  Diaconus,quintd  Presbyter,l(9xt6 
denique  Patriarcha  fedem  confeen- 
,,  dens  pacem  populo  annuntiavit  ni- 
„ hil  pace  dignum  cogitans.  Confe- 
„ cratus  cd  autem  per  Gregorium  Sy- 
„ racufanum  Epifeopum  Ignatii  per- 
„ duellem , excommunicatum  , de  e 
j,  trono  ejedluin,  ufus  cd  autem  com- 
„ minidris  Petro  Sardorum  Eplfcopo, 
„ qui  cognominabatur  mifer  , de  Eu- 
,,  lapio  Apamea  Epiftopo  . At  ida  de- 
,,  notant  quidem  illicitam  fulde  con- 
iecrationem  Epifcopalem  Photii,  non 
ver6  invalidam  . Uiide  licet  ab  eo  or- 
dinati nunquam  potuerint  licite  exer- 
cere munia  fufeepti  ordinis,  4 cujus 
exeeutionefurpend  erant , quod  ordi- 
nem fufccpidertt  abeo,  qui  in  aliena 
Ditscefi , 8c  non  fua  irne  Epifeopi  illius 
loci  adenfu , manus  impofitionem  de- 
derat ; tamen  valide  fuerunt  ordinati , 
de  ordinis  charatderem  fufeeperunt 
Quod  autem  Photii  ordinatio  fuerit 
valida,condat  ex  Epidola  JoannisVUI 
fummi  Pontificis  ad  Bafilium  , de  Ale- 
xandrum Imperatores  , in  quu  appro- 
hat  reditutionem  ipfius  Photii  in  Se- 
dens Conftantinopolitar.am  mortuo 
Ignatio  : Noi , inquit  /ipollp- 


lieit  noo  prtfjudicantct , ntt  BttHratL» 
Patrum  regulat  rejbhentn  , tumdem 
Phoeium  Jatisfaeiendo  mi/erieordiam 
coram  Synodo  fecundum  eonfuetudinerg. 
poftulanttm  in  mera  dUeSione  Fratrem  , 
in  Pontificali  officio  Comminifirum  , in 
paftorali  magifterio  Confaeerdotem  , pro 
Ecclefic  Dei  pace,  atque  utilitate-,  amo- 
dd  Cbriflo  famente  recipimut , atque  ia- 
bemut  . Id  autem  fieri  polTe  probat 
exemplis , tum  Oonatiftarum  , tum^ 
Bonofianorum  , quos  condat  abfque 
ulla  reordinatlone  receptos  fuiflfe  ia_> 
lionoribus  , de  muniit . 

Nec  obfiat  qu6d  k plurimis  redar- 
guatur Joannet  , qu6d  ita  facilem  fc 
prebuerit  erga  reditutionem  Photii , 
qui  podmodum  Ecclefia  Romane  ho- 
dis  infendffimus  fuit , de  author  fchif- 
matis  , ac  defedionis  Grecoruin  i La- 
tinis; nemo  enim  hadtenus  eum  cul- 
pandum cenfuit , qu6d  eum  judicave- 
rit recipiendum  abfque  reordinatione. 

Idem  dicendum  de  ordinationibus 
ab  ipfo  faAis;nam  Formofus  Papa  feri- 
bens  ad  Stylianuoi  Neoczfaree  £u- 
phratefie  Provincle  Epifeopum  , qui 
fupplicem  fe  gerebat  pro  Photio , inter 
cetera  feribit ; Cum  bit , qui  a Photio 
fuerant  ordinati  ,miferieorditer  not  ge- 
rentes , decernimus  , ut  oblatis  libellis 
fe  deliquijfe fateantur  , (S  peeni tenti o-» 
veniam  depreeentur , pollicentes  fe,nun- 
quam  tale  quid  commi/furos  Quibus  ap. 
probat  eorum  receptionem  , cum  p«- 
nitentla  quidem  , (cd  abfque  nova  or- 
dinatione • 

Idem  dicendum  ad  exemplum  de 
Maaximo  Cynico  ; quippe  ciim  Adria- 
nus  fecundus  epid.  ad  Ignatium  feri- 
bat , Photii  ordinationem  In  omnibus 
elfc  fimilllmam  ordinationi  ;MaximI  ; 
utpote  ciim  utraque  fuerit  illicite  fa- 
dla  , licet  valide  . 

Nee  obfiat f quod  uterque  dicatur  non 
Epifeopus  : hxc  enim  didia  funt  ad 
communem  vulgi  Intelligentlam  , non 
od  dodirinte  rigorem  ; fimili  pene  ra- 
tio- 


De  cbara£iere 

tione  • qiM  veri  Sacerdotes  non  dicun- 
tur impii,  dc  Sacerdotii  fuis  adliooibus 
violacores,non  quod  Sacerdotii  digni- 
tatem , gravitatem  , authoriutem, (la- 
tum , perfe(flionemque  non  a(Tequan- 
tur,  qui  turpibu»  facinoribus  conicien- 
tiam  fuam  maculant ; fed  qu6d  Sacer- 
dotii teges  non  fervent:quomodo  vul- 
g6  negantur  e(Te  confutes  , qui  Reipu- 
bticx  nonconfutunt , medici  qui  atiis . 
non  metientur  , Dot^ores  qui  docendis 
atiis  nullam  operam  infumunt , Reges 
qui  Regis  munia  afpern.antur  . Qius 
& fimiles  phrafcs,  im6  & duriores  ad 
vitiorum  infeClationemdici  polTe , ne- 
mo inGciabit . 

< Ad  exemplum  Proculi  MaOllienlls 
dico  , eum  idcirco  a Zozimo  dici  non 
Epifeopum  , non  quod  reveri{non  ha- 
buerit charadlerem,  Sc  authoritatem 
Epifcopalem,  fed  qu6d  illiciti,  & con- 
tra Canones  illam  prxfeduram  Metro- 
politani ambiret:  qu6d  enim  reveri  hic 
lemper  verus  fuerit  Epifeopus  , aperte 
conflat  ex  S.Hieronym0epill.4.adRu- 
Aicum  , ubi  feribit ; Habet  iflic /aniiunt 
iy  doHi/pmum  Pontificem  Proculum,  qui 
viva  iy  frajenti  voce  noflrat  fcbedulat 
fuperet , quotidianifque  traUatibutiter 
tuum  dirigat, &c.\til\i\>et  reperitur  cum 
S.  Ambrofio  fubfcripfilTe  in  Concilio 
Aquilelcnfl  anno  jSi.  Quando  itaque 
Proculus  dicitur  tiott  effe  Epi/copus,  vd 
ordinati  ab  eo  removentur  a quocum- 
que gradu  Ecclefiadico  , vel  dicuntur 
carere  Sacerdotio : hcc  omnia  intelli- 
gendafunt , non 'de  privationerhara- 
(teris  In  conferente  ordines,  aut  fufei- 
pientibus;  fed  de  privatione  honorum, 
graduiim  ,dc  officiorum  . 

/Id  quartum  dico,  quiquid  h Sypodo 
Suellionenfi  inftigaiue  Hinemaro  de- 
terminatum fuerat  contra  Clericos  ab 
Ebbone  ordinatos,  id  omne  ab  Apodo- 
lica  fede  fuilTe  damnatum,  & reproba- 
tum,licut  apparet  ex  epiflolis  46. & 4^. 
Nicolai  fummi  Pontificis.  Ex  quibus 
condat,  quod  cum  Hinemarus  pro 
Tom.X. 


Sacramentali , 121 

coilfirmatione  hujus  Concilii  iterata.» 
legatione  cgiiTet  apud  Leonem  1 V.ni- 
hilqueab  eo  impetralTet , Benediduin 
Leonis  fuecelTorem  fallis  narrationibus 
induxerit;  Synodique  confirmationem 
fubreptiti(  obtinuerit , fed  fub  hac  for- 
ma tantum  conditionata;/ ita  eft,  iyt. 

Refert  ibidem  Nicolaus  Pontifex  , 
qu6d  cum  Benedidlus  Papa  per  epido- 
lam  fuam  voluntati  Hincmari  no/u., 
plan^  fatisfeciflet , ille  quedam  eidem 
epidolx  addiderit : quadam  verd  pro 
fuo  arbitratu  ab  ea  fufluierit . 

/Idde , quod  idem  Nicolaus  ad  cal- 
cem epidoia  4<?.  declaret  qu6d  licet 
omnia , qua  adverfus  Ebbonem  propo- 
nebantur , elTent  vera  ; nihilominus 
Clerici  ab  eo  ordinati , cum  humilita- 
tem ,&  obedientiam  exhiberent , cum 
fuis  honoribus  elTent  recipiendi . Quia 
Ebbo  , qualifeumque  fuerit , nullum.» 
prorfus  ipfis  oflFendiculum  intulit  . 
Q^od  utique  coufirmat  exemplo  Ma- 
ximi, qui  lic^t  Neophitus,  & reprehen- 
libiliter  fuilTet  ordinatus,  tamen  S.Leo 
noluit  cum  ab  Epifcopali  dignitate  re- 
pelli. Et  ex  epidola  Anadafii  II.  qui 
referibens  ad  Anadafium  Imperato- 
rem ,ait,  qu6d  maltbona  minidrando, 
fibi  tantummodb  noceant , nec  Eccle- 
(ia  facramchta  commaculent . 

Tandem  ex  iplius  Concilii  Sueffio- 
neiifis  A(5lis  , nec  non  & ex  iis  , qu« 
podmodum  pro  eorumdem  Clerico- 
rum ab  Ebbone  ordinatorum  geda., 
funt,  evidenter  condat,  ejufmodi  Cle- 
ricos fuis  tantiira  gradibus  pulfos,  dc 
a fuoruin  Ordinum  minidratione  fu- 
fpenfos.  Condat,  inquam  , ex  Con- 
cilio- Sueffioneiifi  , confirmat  enim  , 
quod  ante  ab  Hinemaro  fadium  fue- 
rat : quid  autem  illud  fit , apparet  ex 
petitione  ejiifmodi  Clericorum  , qui  ex 
libello  fupplici  oblato  ejufmodi  Conci- 
lio , inquiunt  : Mifericordiam  petimus 
,,  nobis  a vedra  paternitate  impendi 
„ de  adminidratione  ordinum  Eccle- 
j,  fiadicorum  , ad  quos  a Domino  Eb- 
Q.  bo- 


Digitized  by  Googie 


121 


DIJp.ProcemUih 


M bone  quondam  proveAi , 4 veftra 
,,  autem  auchoritate  fufpenfi  fumus  . 

Conilat  pariter  ex  geflis  pro  eorum 
leflicutione.  Nicolaus  enim  fumnius 
Pontifex  , nihil  aliud  Hincmaro  , Sc 
aliis  Gallic  Epifcopis  prccipit , nili  ur 
tales  Clerici  in  fuis  gradibus  reflituan- 
tur : Unde  quando  in  eodem  Concilio 
dicitur , ABione  quinta  decretum  ejt,  ut 
quidquid  inordinationibus  Ecclefafti- 
eis  idem  Ebbo  poft  fuam  damnationem^ 
ogerat  pr teter  /aeram  taptifma  , habea- 
tur vacuum  , & irritum : hoc  intelli* 
gendum  eil , quantiim  ad  honorem,  & 
gradum  , 4 quo  fufpenn  cenfebantur 
illi  Clerici  ab  Ebbone  ordinati.  Eadc.m 
ratione  accipiendum  e(l  id  , quod  fub- 
jicitur  poil  adiionem  fextsm  , de  AI- 
duino  , qui  dicitur  Presbyteratum  ac- 
cepiffe  per  faltum  4 Lupo  Catalaunenli 
Epifcopo,  quia  antea  Diaconatum  ab 
Ebbone  acceperat:  mensenim  Concilii 
non  c(l  quod  Alduinus  ille  non  fuerit 
revera  Diaconus  , fed  quod  recipiendo 
charatfierem  Diaconatus  , non  potuit 
accipere  gradum , & honorem  illius 
ordinis;  unde  cum  illo  a^;itur  eodem 
modo  quanttim  ad  exeeutionem  mini* 
Aerii , ac  fi  reveri  per  faltum  fuilTet 
promotus  . 

'Urgebis ; Ipfimet  fuanmi  Pontifices 
aL'quando  in^robarunt  ordinationes  4 
fuis  prcdeceuoribus  fadias,  & ab  eis 
ordinatos  iterum  ordinandos  efiecen- 
fuerimt  ; igitur  non  exiftimabant  Sa- 
cramentum Ordinis  imprimere  chara- 
dierem  indelebilem . Probatur  antece- 
dens . Primi  quidem  exemplo  Stepha- 
ni  1 V.fummi  Pontificis  , qui  anno  ydp. 
convocato  Roaic  Concilio  ex  felcdiif- 
AmisGallix,  Germanis  , & Italic  Epi- 
fcopis irritas  declaravit  omnes  ordina- 
tiones fadias  4 fuo  prcdecelTore  Con- 
(Itnrino  . Quam  utique  irritationem-» 
ratam  habuit  Concilium , ut  legitur  in 
ejus  Adlis  , quod  etiam  refert  Anafia- 
{iiis  Bibliotfaecarius' , qui  loquens  de 
iAp  Concilio  Roni^oo  : Jn  eodem  , in- 


quit , Cbnei/io  promulgatum  eft , sit  qui 
Epifeopi  en  Presbyteris, five  Diaconis  ab 
eo  ordinati  fuerant , in  primum  bonorit 
fui  gradum  reverterentur,  et/i  placabile 
fuifet  omni  populo  civitatis  fute  , denub 
deoretd  faBo  eleBionis  , more  /blsto  eum 
Clero , U plebe  ad  ApoHolicam  veni/^ 
Jent  Sedem,  ut  ab  eodens  S.Stepbano  Pa- 
pa benediBionis  fufeiperent  confeeratio- 
mm.  Addit,  idem  Aatutum  fuifie  de 
Presbyteris  , dc  Diaconis  , 6c  Aatlm_» 
fubjungit . lllieo  Epifeopi  Uls  reverten- 
tes in  primo  honoris  gradu  , eleBi  denuo 
a Clero , iy  plebe , eum  folito  decreto  ad 
Sedem  A poffolieam properantes , ab  eo- 
dem fanBi/fmo  Papa  eonfeerati  funt.  Et 
tandem  concludit  ; Ita  enim  in  eodem 
Concilio  jtatutum  ejl,ut  omnia  qua  idem 
Conftantinus  in  Eeelejiaflicis /aeramen- 
tis , ac  divino  cultu  egit,  iterari  debui/^ 
/entpr teter  S.Baptifma , at  S.Cbri/ma. 

ConAat  fecund6  exemplo  Stephani 
VI.  cum  enim  Formofus  ejus  Prjdecef- 
for  plures  ordinafTet  five  Epifeopos,  li- 
ve Presbyteros , Stephanus,  congrega- 
to Rome  Concilio,non  modA  eos  om- 
nes depofuit , fed  etiam  iterum  ordi- 
navit, ut  refert  Luitbprandus  llb.i.c.8. 
ubi  feribit . Cur.Bos  , inquit , quos  ip/e 
ordinaverat,  gradu  proprio  depojitus  ite- 
rum ordinavit . Tum  , quod  Formofus 
antea  fnerat  excommunicatus  4 Joan- 
nSNVIIl.  Tum  , qu6d  contra  Canones 
reliiAa  propria  uxore,  id  eA,  Epifeopa- 
tu,  ex  Portuenfi  Epifeopo  Romanus 
Pontifex  creatus  eflet,  quod  utique  de- 
cretum non  folum  Concilium  iAud 
approbavit  ,fed  etiam  Sergius  HI.  de 
eo  namque  idem  Luichprandus  feri- 
bit. Sergius  latenter  Romam  ingre/f ut 
Papatum  invajit  Romanos  minis, 
terroribus  pepulit , ut  omnes  ordinatio- 
nes Fbrmofi  irritas  haberent . 

TertiA  randem,idlpfum  confiat  exem- 
plo Joannis  duodecimi , qui  congrega- 
to pariter  Rome  Concilio  anao  ^4. 
Leonis  vulgA  dltfii  oBavi  fummi  Ponti- 
ficis clediioneia  anathematizavit ; de 

or- 


Digitized 


De  chara^ere  Sacr^mentali . 


ordinati*  autem  ab  eo  ita  decretum  e(l 
/m.j.ejaa  CoociliiiEot  ver6,quoiipfe 
f.  Leo  Neophitnt,  dc  invafor  S.Cacho* 
„ lice , Sc  Komane  EccleQc , in  quo- 
a,  libet  Ecclefiailico  Ordine  provexit , 
t,  ApoQolica  , atque  Canonica  autho* 
t,  ritate  • dc  Synodali  decreto  in  pri< 
f,  mnm  revocamus  gradum  , quia  qui 
f,  ordinator  eorum  nihil  fibi  habuit , 
a,  nihil  illis  dedit  : Sicutl  olim  noftar 
a,  predecelTur  pie  niemorix  Papa  ste- 
a,  phanus  fententiam  tulit  de  iis  , qui 
a,  ordinati  fuerantia  Conftantino  quo- 
a,  dam  Neophito,  & invafore  Sedis  A> 
ta  poftolice,  dc  poli  modum  quidant-> 
-0,  eorum  fibi  placabiles  Presbyteros  , 
aut  Diaconos  confccravit : Igitur  ex  iis 
omnibus  confiat  fummos  Pontifices 
exifiimalFc  Pontificiam,dc  Epifcopalem 
authoritatem  pofle  deperdi  . Sc  confe* 
ucnter  cbara<fierem  illius  non  elTc  in> 
elebilem  . 

antecedent , dc  ad  primam  Illius 
probationem  refpondeo  cum  Baronip 
ad  annum  76g.  n.  6.  qu6d  £pIfcopi,qui 
dicuntur  a Stephanu  I \T.  confecratl  , 
non  debeant  cenferi  denud  ordines 
fufcepilTe  , fed  dicuntur  confecrati  f 
ula  acceperunt  more  majorum  bene- 
Idionem  pontificiam  , de  ritus  omnes 
fervari  Politos  in  reconciliandis  fchlf- 
madeis  , vel  hereticis  i cjue  utique  re- 
conciliatio necefTaria  fuit  eis  , qui  ab 
ipfo  Confiantino  fuerant  ordinatI:quo- 
niam  Ille  erat  Pfeudo-Pontifex  , qui 
TurtoniiC  Ducis  Netin®  civitatis  frater, 
de  illius  fratris  potentii  fretus  , fedem 
Apoftolicam  invadens  , uno  fere  mo- 
mento , de  nullis  fervatis  Interfiltiis  , 
tanquam  ex  fcena  prodiit  Romanus 
Pontifex,  ac  per  annum  fedens  , plures 
ordinavit  Diaconos  , Preysbteros  , dt 
£pifcopos;qui  ciim  Illius  partes  tueren- 
tur, a Concilio  , de  Stephano  legitimo 
fummo  Pontifice  meritd  i fuls  o^iciis  , 
de  rainifieriis  fufpenC  funt, donec  nova 
populi,  de  Cleri  eorum  eledlione  , feu 
potius  approbatione  ituerveniente,  be- 


nedidllonem  Apoftolicam  acCi pereat, dt 
fuis  gradibus,  honuribus,  ac  minifterlia 
oedderentur . 

Atec  ol//at, <fu6d  Auxilius.lib.i.cap.4. 
affirmans  Stephanum  IV.  iterum  ordi- 
nalTe  ordinatos  a Confiantino  facftum 
illud  non  aliter  excufat  , nifi  qu64 
exemplum  non  fit  fumendum  i malis, 
uterque  autem  fummus  Pontifex  , tum 
Confiantlnus,  tum  Stephanus,  quintus 
eflent  homines  pravi;ConflantInus qui- 
dem , utpote  cCim  Romane  Sedis  eflet 
Invafor,  Stephanus  verd,qula  ejus  juf- 
fu  , de  approbatione  illius  fequaces  de- 
prehenfum  fugientem  Conftantinum_, 
multis  atfetftum  plagis , ac  feniivivum 
relictum  oculis  privaverunt:  Q^d  uti- 
que facftum,  inquit  Auxilius,  non  Apo- 
ftolicum,  Icd  Apoftaticum  efi.  Hoc.in- 
quam,  non  (Aftatjquia  falfum  efi.qiiOd 
illa  cruenta  in  Conftantinum  fevities 
imperante  Stephano  facta  fit.-nam  Ana- 
fiafius  Bibliothccarius  , qui  eodem  fe> 
culo  floruit,  quo  Auxilius  , adferibit  il- 
lam oculorum  fulfoflionem  Confianti- 
ni,  non  ipfi  Stephano , fed  cuidam  no- 
mine Gratiofo  qui  infeio  Stephano  mi- 
litum caterva  ftipatns  , hanc  fevitiem 
in  Confiantinum  exercuit ; unde  idem 
AnaftafiusStepIianum  nullius  criminis 
accufat,  imO  pluribus  laudibus  eum  ce- 
lebrat, nec-non,  de  Epifeopos;  qui  cura 
ipfo  in  Concilio  Romano  convenerant. 

_ Si  tamen  malis  ftarc  fenteiiti®  Auxi- 
lii, de  exiftimare  cum  eo  confecratio- 
nem  a Stephano  fatftam  , veram  fuilfe 
rcordinatloncm:  Refpondebo  exinde_, 
non  fequi , quod  Stephanus  cenfucrit , 
vel  per  facramentum  Ordinis  chara- 
(2crcm  non  imprimi , vel  illum  elTe_, 
amiflibilem;  fed  tantum  qu6d  erraverit 
in  fa^o , exiftimando  nempe  Coiiftan- 
llnum  non  fuilTe  validum  Epifeopum  ; 
ficut  illegitimus  erat  Pontifex:  de  fic 
ex  Illimare  potuit  omnia  ipfius  il’ontI- 
ficia  munia  prorfiis  irrita  fuilfe.  ImO 
«equidem  omnia  irrita  cenfuitj  nam  ut 
refert  idem  Anafiafius  , nonfoliimap- 

pro- 


Digilized  by  Goo^Ie 


124  ProoffmUlisyirt.il, 


probavit  Baptifmutn  ^ Conflantino 
collatuin  , fed  etiam  chrifmationem  , 
nempe  Confirmationem , qux  non  niii 
per  verum  Epifcopum  conferri  folec . 

Ad  fecundum  refpondeo  item  cum_« 
Baronio  ad  annum  817.  prim6  Stepbt- 
tturtt  illuni  po(Temertt6  reprobari  e nu- 
mero Pontificum  Romanorum,  ficut , 
& Sergium ; quippe  cum.in  pcriciilofif- 
fimis  illis  ^clefia  temporibus  fjclione 
Marchionum  Tufeulanorum  in  Roma- 
nam fedem  intrufi  pellebantur,  ab  in- 
trufis  : Non  auderem  , inquit  Baronius 
num.  6.  Stephanum  inter  Romanos 
Pontifices  annumerare , nlfi  Id  i Majo- 
ribus fa(3um  accepifiem.  Et  meritb  qui- 
dem; Ille  enim  Stephanus  tot,  ac  tantis 
criminibus  infamis  fuit  , ut  Romani 
Pontificis  nomine,  dc  appellatione  om- 
nino indignus  ftt;nam  inter  varia  ipfius 
horrenda  facinora  , Formofum  prade- 
ceiTorem  pr*cepit  e fepulchro  extrahi , 
aeque  in  Sedem  Romani  Pontificatus 
Sacerdotalibus  veftimentis  indutiim_f 
collocari;  demum,  & iifdem  exutus, di- 
gitifque  tribus abfeifiis,  quibus,  populo 
benedicere  folebat,  in  Tyberim  ejus  fic 
mutilatum  cogius  projici  ; ut  narrat 
Luithprandus  lib:  i.  cap.  8.  his  verbis  : 
,,  Formofo  defuneflo  , atque  Arnulpho 
,,  In  propria  reverso,  Is,  qui  poB  mor- 
„ tem  Formofi  conllitutus  eft^^ewrya- 
„ ciui  nimirum')  expellitur,  Sergiufque 
„ Papa  ( ferihert  debuit , Stephanus  ) 
,,  per  Adelbertum  conftituitur  , quo 
„ conftituto,  utimpius  ,do(ffrInarum- 
„ que  fandfarum  infeius , Formofum  e 
„ leptilchro  extrahi,  atque  inSede^j 
,,  Pontificatus  Sacerdotalibus  vefli- 
,,  mentis  indutum  collocari  prascepit , 
,,  cul,dc  ait:  Ciim  Portuenfis  elTes  Epi- 
,,  fcnpus, cur  ambitionis  fpiritu  Roma- 
,,  nam  univerfalem  Sedem  ufurpafli  l 
„ His  expletis,  facratis  exutum  velli- 
,,  mentis  , digltifquc  tribus  abfeifiis  In 
,,  Tyberim  jadfari  prscepit , cundlof- 
„ que  quos  Ipfe  ordinaverat , gradu, 
„ proprio  depofitos,  iterum  ordinavit. 


„ Quod  quim  male  egerit , Pater  fan- 
„ Aifiime  , animadvertere  poteris ; 

„ quoniam;  & hi,  qui  i Juda  Domini 
,,  no(f ri  Jefii  ChrIIH  proditore  , ante_> 

„ probationem  falutem,  feu  benedi- 
,,  dlioncm  Apoftolicani  perceperunt.ea 
,,  poli  proditionem,  propriique  corpo- 
„ lis  furpenlionem  non  funt  privati; 

„ nifi  quos  improba  forte  defced4rant  ' 
„ flagicia  . Benedidlio  fiquidem  , que 
,,  Miniliris  Chrifii  Impenditur , noa_> 

„ per  eum  ; qui  videtur  , Jjacerdotem 
„ infunditur.  Neque  enim  qui  rigat  eft 
,,  aliquid,  neq;  qui  plantat  ,fed  qui  in- 
„ crementum  dat  Deus.Quantx  autem 
,,  authoritatis  , quantatque  religioni» 

,,  papa  Formofus  fuerit,  hinc  colligere 
,,  pofiumus.quoniam  dum  k pifcatori- 
„ bus  poftmodum  elFct  inventus,  atque 
„ ad  B.  Petri  Apofiolorum  Principis 
„ Ecclefiam  deportatus  , San(florum_j 
,,  quadam  imagines  hunc  in  loculo 
„ politum  venerabiliter  falutarunt  . 

„ Hoc  namque  h religioftflimls  Roma- 
,,  nz  urbis  viris  perfzpe  audivi . 

Addo  tamen,  qubd  f^adluni  illud  Ste- 
phani  reordinantis  a Formofo  jam  or- 
dinatos, tyranicum  fuerit  in  fadfo.non 
veri)  error  in  fidc:quidquid  enim  ii  Ste- 
phanofeptimo,&  Sergio  tertio  gedum, 
non  nifi  minis  , 3c  terroribus  fuit  pera- 
dtum  bonis  reclamantibus, malis  autem 
fuo  fadld  perterritis.  Unde  etiam  poll- 
quam  infelici  exitu  ex  hac  vita  fublatus 
eft  Stephanus  ; nam  anno  900.  detru- 
fus  fuit  In  carcerem  , Ibidemque  laqueo 
fufibeatus  t tres  fuccedentes  fummi 
Pontifices  nempe  Romanus  , Theodo- 
dorus,  iSc  Jounnes  nonus, Adfa  ejus  om- 
nino refcidcrunt,ut  narrant  Luithpran- 
dus de  Romano,  & Auxilius  de  Theo- 
doro ; Joannes  autem  nonus  duobus 
celebratis  Conciliis  , primo  quldcin_> 
ann6  904.  Plcudo-Synodum  a Stepha- 
no  congregatam  damnavit,  his  verbis  . 
Epifc')pi,feu  Presbyteri  atque  Diaconi  , 
nec-non  , Subdiaconi , caterique  alte- 
rius  ordinis  fanU et  Sedis  Apoflolitte,  qui 


Oigitizfid  by  GuiX^I 


De  charaBere  Sacramentali . 125 


nh  eoiemvcnerando  Papa  Fbrmo/o  cano^ 
nici  confteratiyly  pro  quorumdam  libitu 
umeri  dejeQi/unt  in  proprht  ordinet , 
iy gi'adui ,communiS.Sjnodi  confultu  re- 
ducimus, perpetaoque  robore, ac  canonica 
eenJUra  ftabilitot , Deo  autbore  decerni- 
mus i iye. 

Eodem  flmllicer  anno  ab  eodem  ]o- 
anne  celebrata  eft  alia  Synodus  Ra- 
venna , cujus  meminit  Sigcbertus  , his 
verbis:  b/ie  etiam  ad  confirmassdum  For- 
mofi  Ordinem , quem  Stephantis  Papa  de- 
pofuerat.  Synodum  yr^Epifcoporumpra- 
/entsbus  Francorum  /Ircbiepifcopis , iy 
Rege,  apud  Raoennam  flatuit , & coram 
eis  combufta  ejl  Synodus ,quam  Stepbanus 
in  damnationem  Formofi/ecerat.Conclu- 
dendum  e(l  ergo  cum  Betlarmino  lib.4. 
de  fummo  Pontifice  ca.i  j.Stephanum, 
& Sergium  non  edidilTc  aliquod  decre- 
Cum,quo  decernerent  ordinatos  ab  Epi- 
fcopo  degradato, vel  nominatim  k For- 
mofo  , tanquam  degradato  e(Te  iterum 
ordinandos  , fed  foKim  de  fadlo  juflilFe 
iterum  eos  ordinari ; qua  juflio  non  ex 
ignorantia  , aut  hxrefi , fed  ex  odio  ia 
Formofum  procedebat , 6c  non  nifi  per 
vim,  & tyrannidem  exeeutioni  deman- 
daretur . 

Necobftat , q'i6d  decretum  Stephani 
probatum  fuerit  a Romano  Concilio 
ab  co  celebrato  anno  Domini  Sp/.nam 
id  totum  per  tyrannidem  , & metu  in- 
cufso  ii  probis  qui  aderant  , Epifeopis 
facium  efl:  unde  quotquot  illi  Pfcudo- 
Synodo  interfuerunt , veniam  admidl 
reatiis  exorarunt  in  Concilio  Romano, 
fub  Joanne  IX.  fic  enim  in  eo  legimus: 
Epifeopi  iy  Presbyteri  , iy  reliquus  Cle- 
rus,qui  eidem  Synodo  interfuerunt-,  quia 
ipji  veniam  petentes  eoaSos  fe  terroris 
metu  , ac  formidine  interfuiffe  eonfejjt' 
funt, prece  fanUa  Synodi  eis  indulfimus , 

/Jd  tertium  demc^Mtrefpondeo  , nihil 
aliud  In  Illo  Concilio  Romano  gedum 
fuilTc  adverftis  ordinatos  a Leone  , nifi 
qu6d  fuerint  gradu  ilio  pulfi,  ad  quem 
evedU  fuerant  4 Leone,  & ad  pridinum 


gradum  revocati:  nam  Sigebertus,  qui 
aifla  Synodalia  hujus  Concilii  legifTe 
vifusefl,  fic  ea  fu mmatim  refert  in_. 
chronico  ; ^oannes  Synodo  colleBa  Leo- 
nem  depofuit,  iy  ejusgefla  cajfaviV.  Sta- 
tutttm  quoque  ef  publico  omnium  judicio 
Synodum  d Leone  habitam , nec  nominan- 
dam Synodum  , fed  Projlibttlum  favent 
adulteris  fita  Leonem  nomiiiabat,qu6d 
is  Romanam  Eccicfiam  alteri  defpon- 
fatiim  in  vafilTet)  quicunque  ed  ordinan- 
te erant  damnati , jufli  jlsut  fuam  ip fo- 
rum proferiptionem  prscfentare  in  char- 
ta , hac  continente  verba  : Pater  meus 
nihil  fibi  habuit , nihil  mihi  dedit : iy 
Jic  depofiti  remanferunt  in  illis  gradi- 
bus , quos  habuerant , non  a Leone  ordi- 
nati , Si  qui  autem  digni  judicasstur , ut 
non  accepta  priiis  eonjicratione  ordinen- 
tur , indiSd  illis  eddem  decreto , quod  iy 
damnato  a Conftantino  Neophyto . H«c 
Sigebertus. 

Nec  movere  debent  illa  ytxhtd.Patcr 
meus  nibil  fibi  habuit , nihil  mihi  dedit, 
iye.  Intelligenda  funt  enim  , quantbm 
ad  honorem,  gradum,  & minifleriiim  ; 
quemadmodum 'diiflum  ed  de  ordina- 
tis 4 Conftantino  Neophyto ; quando- 
quidem Sigebertus  aderit  dccretum_j 
illius  Condantini  illis  fuilTe  intima- 
tum . 

Objicies  tertid  varios  Canones  Con- 
ciliorum , quibus  irritst  declarantur  or- 
dinationes fa(d«  vel  ab  iis  , qui  non 
ordinant  fubditos  , vel  ab  iis,  qui  funt 
excommunicati , aut  fufpenfi , aut  de- 
gradat! : Primd  qaidem,  Canonem  16. 
Concilii  Nic*ni : Si  quis  ad  alium  per- 
tinentem audaUer  istvadere  , iy  infua^ 
EccUfia  ordinare  tentenerit,  non  confen- 
tiente  Epifeopo,  i quo  difcefttis,  qui  re- 
gula mancipatur  ordinatio  hujufmodt 
irrita  comprobetur  . De  ordinationibus 
autem  excommunicatorum  fle  habet 
Concilium  ^uintilitseburgenfe  cele- 
bratum anno  loSy.  tempore Gregorii 
Papx  feptimi , ubi  legimus  : In  eadem 
Synodo  erdioatio  yventlionis  Moguntii 


'116 


Di/p.Procemialis  Art.ll. 


iniaforit  , /T  Sigefridi  Augulietifit , iy 
Votherti  Curietijit : imd  omnes  Ordina- 
tiones , {y  Con/ecrationes  excommunica- 
torum  penitus  irritto  judicat*  fitnt , 
juxta  Decreta  SS.  Patrum  Innocentii  , 
Leonis  primi.  Pelagii,  atque  ejus  fuccef- 
/oris  Gregarii  primi . Idem  decernitur 
de  Ordinationibus  Simoniacorum  in 
Concilio  Placentino  fub  Urbano  1 I. 
ubi  flatuitur  , Vt  fi  quid  in  facris  Ordi- 
mittts , iy  Eeclefiaflicss  rebus  data  , (y 
promifsa  peeunies  acqniptum  fmoniaci 
videtur,  pro  irrito  haberetur  : Ergo  fe- 
nei acqulfitaauthoritas  conferendi  fa- 
cros  Ordinas  deperdi  potcA  ; ac  proin- 
de character  non  eft  inamilTibilis . 

Nego  confequentiam  , dc  ad  prtcfatos 
Canones  refpondeo  ejufmodi  ordina- 
tiones dici  irritas , non  quantum  ad 
chara(fleri8  ImprefTionem/ed  quantiim 
ad  ruinifterii , dc  fufcepti  Ordinis  fu- 
fpeniionem;  quemadmodum  delinitur, 
in  Concilio  Tridentino,reir.<5.cap.f.  de 
Reformatione,nbi,Aatuitur.  Nulli  Epi- 
fcopo  liceat , eujufii/nis  privilegii pree- 
textu  Pontificalia  in  alterius  Diarcefi 
exercere , nifi  de  Ordinarii  loci  exprtjfa 
licentia  , iy  in  perfona  eidem  Ordinario 
/ubjeQas  tantum  : fi  fecus  faUum  fuerit 
Epifeopu:  ab  exercitio  Pontificalium:  iy 
fic  Ordinati  ab  executione  Ordinum  fint 
ipsi  jure  fufpeufi , Quod  nutem  nihil 
•Ihid  prctendatur  in  przfatis  Canoni- 
bus , maxime  Quintilineburgenfi , evi- 
dens eA;  quippe  ciim  proferat  authori- 
tatem  Innoccntii  , Leonis  primi , Pela- 
gii , & Gregorii  Magni , quos  certum 
cA  approbaAie  Ordinationes  facflas  h 
Neophytis  , hcreticis,  dc  excommuni- 
catiSjUt  videbimus  agendo  de  Minillro 
Sacramentorum . 

Quires,  Vtrum  cbaraBer  ille  etiam pofl 
mortem /ubfiilat , tam  in  Beatis, 
quam  in  Damnatis ! 

RFfipondeof\d  videri  certum;  quippe 
ciim  Concilia ,dc  SS.Patres  ablo- 
lutc  pronuntient  hunc  cbaraderciru^ 


elTe  indelebilem;  quamquam  enim*non 
fuerit  eorum  mens  determinare  utrum 
fubfiAeret  etiam  poA  mortem  , quia  de 
hoc  dubio  non  movebatur  controver- 
fia  cum  hxreticis ; attamen  iAud  con- 
Aans  apparet  ex  praxi  Ecclelu; ; qux 
refufeitatum  a mortuis  non  foletde- 
nuo  baptizare , ronfirraare,  de  ordina- 
re , tamen  permittit  eum  facraraenta 
fufeipere  , ac  miniArare  , ut  faciebat 
dum  erat  in  vivis  , dc  ante  mortem  : 
Aflcrerc  autem,qu6d  Deus  de  novo  re- 
producat  in  co  cbaradieremj,  quemad- 
modum reproducit  vitam,  eA  admitte- 
re miraculum  fine  ulla  neceflitate  , dc 
ratione  fuIRcienti:  inferendum  eft  ergo 
mentem  Ecclefix  elfe , qudd  charadter 
in  eo  fubliAat . 

Suadetur  infuper  hac  ratione  com- 
muni . Si  cbarader  periret  cum  vita  , 
maxime  vel  propter  corruptionem  fub-' 
iedii,  vel  propter  oppofitionem  contra- 
rii , vel  propter  defedfum  confervatio- 
nis : at  nullo  ex  his  tribus  modis  deleri 
poteA.  Non  ex  corruptione  fubjedii ; 
nam  anima  , qux  eA  lubje<f^ura  ejus  , 
corrumpi  non  poteA  : non  ex  oppofi- 
tione  contrarii  , quia  nihil- ei  contra- 
rium eA  : nec  ex  defediu  confervatio- 
nis,  quia  Deus  eum  confervat  in  Beatis 
ad  ornatum  , in  damnatis  ad  fuppli- 
cium  , dc  ignominiam  . Ciim  enim  ali- 
quid a Oeo  confervatur  , Deus  non 
intercipit  iulluxum  oonfervativum  , 
nifi  ratio  qusdam  urgens  , de  efficax  id 
fuadeat:fcd  charatAer  perfeverat  ufque 
ad  mortem,  nec  apparet  ulla  ratio,  cur 
in  morte  pereat,  aut  cur  Deus  ipfi  con- 
curfum  oonfervativum  deneget : quip- 
pe cum  fpiritualis  fit , dc  a corpore  in- 
dependens . 

Dices : Ceflante  fine,  ceflant  ea,  qua 
ordinantur  ad  finem;alias  enim  fruAri 
maneret;  unde  poA  generationem  non 
fubfiAet  matrimonium  : quia  cefiablt 
generatio,  ad  quam  illud  ordinatur; 
fcd  ceflabit  etiam  in  morte  finis  chara- 
(Acris,ncmpe  Del  cultus  exterior;quIp- 

pe 


Vt  chara  flere  Sacr  ament  ali  , 117 


pe  nullus  erit  in  inferno  , nec  etiam_i 
aliquis  erit  in  patria;  in  ea  fiquidem 
nihil  fiet  in  figura, nec  in  operta,  fed  in 
aperta , ac  nuda  veritate . 

Rejftndeo  dtfUnguendo  majorem  : Si 
finis  omnino  cefTet , concedo  : fi  cefTet 
tantum  quoad  aliquid , nego  . Mino* 
rem  ftmiliter  difiinguorCelfabit cultus 
exterior  in  patria , quantum  ad  mate- 
riam exteriorem  , concedo : quantum 
ad  finem  ,- nego . Bt  fimiliter,  nego 
sonfequentiam  ; nam  In  cultu  divino 
duo  pofTunt  confiderari , nempe  mate- 
ria cultus,  fcilicet  opera  quzdam  exter- 
na ; dt  linis  cultus,  videlicet  honor , 8c 
gloria  Oei , quas  per  hxc  opera  externa 
ipfii  exhibentur . CefTabunt  quidem  in 
patria  externa  Illa  opera, fed  remanebit 
finis  , nempe  honor , Sc  gloria  Dei ; ac 
conlequenteripfe  etiam  cbaraifler  per- 
feverabitjin  bonis  quidem  ad  gloriam, 
in  malis  autem  ad  ignominiam:  quem- 
admodum militaris  charatfler  perfeve- 
rat  in  militibus  poft  adeptam  viAo- 
fiam  , in  bis  i^uidem  qui  vicerunt  ad 
gloriam  , in  hiS  autem , qui  vic*!!  funt 
ad  poenam . 

Damnati  indigni  funt  omni 
donofupernaturali,  ut  teflatur  S.  Dio- 
nyfius  Iib.de  Divinis  nominibus  c.  4. 
ubi  dicit  dxmunes  carere  omnibus  di- 
vinis donis  , tam  fecundi'im  habitum  , 
qu^m  fecundtim  operationem  : fed 
character  efl  aliquod  donum  fuperna- 
turaJe  : igitur  non  remanet  in  damna- 
tis . 

Refpondeoj^bA  etfl  damnati  indigni 
fint  omni  dono  fupernaturali  ,-quod 
condueere  poflet  ad  eorum  fofatium ; 
tamen  non  funt  indigni,  imm6  fummi 
digni  eo  omni,  quod  conferre  potefl  ad 
illorum  poenam,  &fupplicium  , quali- 
ter haud  dubii  conferent  illi  charatfte- 
res  , quibus  divinitus  funt  infigniti . 
Sicut  enim  fummum  dedecus  , ac  op- 
probrium cft  in  Repub.  civili  militem 
fieri  proditorem,  aut  defertorem:  ceco- 
nomum  commliE  flbi  boni  fieri  dillipa- 


torem , ac  fraudatorem  , & filium,  aut 
fervum  fieri  degenerem,  dc  in  patrem  , 
aut  dominum  perduellem  ; ita  in  Re- 
pub.Ecclefiafllca  fumme  dedecoram  efl 
Chrifli  fidelem,  militem, ac  difpenfato- 
rem,tanquam  perduelIem,proditorem, 
ac  diffipatorem  damnari ; quocirca  tres 
illi  charaAeres  filiationis  adept*  per 
Baptifmum  , militia;  comparate  per 
Confirmationem , & difpenlationis  bo- 
norum Chrifli  commiff*  per  Ordines  , 
remanebunt  in  damnatis,  in  poenam 
fue  perduellionis , & defet^Ionis . 

ARTICULUS  TERTIUS. 

De  legitimo  Sacramentorum 
Mittiftro  ? 

CErtum  efl  Sacramenta  nov*  legis 
tribus  perfici , nempe  rebus  tan- 
quam  materia,  verbis  tanquam  forma, 
« perfonaMinlflri  conferentis  Sacra- 
mentum , uti  ;am  pluries  diiflum  efl : 
nec  abs  re  quidem  : cCim  enim  Sacra- 
menta conficiantur  ex  rebus  fenfibili- 
bus  inanimatis , qux  non  polTunt  per 
felpfas  invicem  conjungi,neceirum  efl, 
qu6d  ad  earum  unionem  , & applica- 
tionem interveniat  allcujus  minifle- 
rium  , qui  utrumque  prcflet . Veriim 
difeeptatur,  quis  fit  Ille  Sacramento- 
rum idoneus  MInifler,  an  foli  Fideles  , 
&JuflI;  an  ver6  etiam  ad  id  conferre 
polTint  quicumque  infideles  , & pecca- 
tores: Circa  quam  controverfiam,  va- 
rii erratum  ell,non  foliim  ab  hcretlcis, 
fed  etiam  a viris  aliunde  Catholicis , 
antequam  quid  ex  fide  fcntlendum  ef- 
fet,  Ecclefia  fiatuifTet . 

Primo  namque  Tertullianus  nondam 
hereticus  circa  fini  fecundi  fstcull  cen- 
fult  nullum  efTefiaptifmum  ab  hsre- 
ticis  collatum^  rntm  Hb.  de  Baptifmo , 
cap.  17.  ait : Haretici  nullum  hahent 
confortium  nojlra  difcipUnit » quot  ex- 
traneot  utique  teflatur  ipfa  adempti» 
tQntmunicttitnit:  non  deieo  in  i/iis  agao~ 

/ce- 


Digitized  by  Googh 


12  8 Procemialis  Art.llL  §luaJi.L 


fetre  quod  mibi  eft  praeepium;  quia  non 
idem  Deus  fir  nobis , iS"  illis , nee  unus 
ChriHus  ideo  idem , ideoque  nee  Baptif- 
TTSSts  unus  , quia  non  idem  , quem  eunt 
riti  non  habeant,  fine  dubio  non  habent. 

Hunc  autem  forte  a Tertulliano  Gen- 
-tili  fuo  errorem  accepit  Agrlppinus 
Carthaginenlls  Epifeopus  , qui  prastw- 
tu  pietatis  (latuit,  hcreticorum  Baptif- 
ma  irritum  cfle  , quali  qiiiecunque  eo- 
rum e(Tent , Ecclciia  rclpuere  deberet , 
& abominari . Unde  circa  aifnum  fi/. 
coatflo  in  Africa  Concilio  ex  omnibus 
Xuipidice,  atque  Africe  Epifeopis,  illuti 
idero  confirmavit, ut  tedatur  S.Cypria- 
nus  Epid.  ad  Jubajanum  , ubi  ait : Non 
nona  apud  nos , aut  repentina  res  eft , ut 
bapti'tandos  cenfeamus  eos,  qui  ab  hare- 
ticis  ad  Eeelefiam  veniunt,  quando  multi 
jam  anni  Junt,  tT  longa  atas,ex  quo  Jub 
jigrippino  bonee  memoriae  viro  conve- 
nientes in  unum  Epifeopi  plurimi  hoe 
flatuerunt : Atque  exinde  in  bqdiersium 
tot  millia  htcreticorum  in  Provineiit  no- 
firis  ad  Eeelefiam  converfi,non  afpernati 
fant , neque  cunClati  ; imd  <3*  rationabi- 
liter, is  libenter  amplexi  Junt,  ut  lava- 
cri vitalis  , is  falutaris  baptifmi gra- 
tiam eonfequerentur . Idiplum  tedatur 
Vincentius  Lirinends  in  commonito- 
rio num.  45.  ubi  feribit ; Agrippinus 
Carthagmenfis  Epijcopus  , contra  divi- 
num Caesonem,  contra  univer/alis  Eccle- 
fiee  regulam  , contra  fenfum  omnium-t 
Qsn/aeer dotum, contra  morem,  atque  in- 
fiitutionem  Majorum  rebapti%andum^ 
ejpeeenfuit.  Attamen  non  in  omnibus 
Provinciis  Afric*  h*c  confuetudo  ino- 
leverat ab  Agrippino  ad  S.  Cypriani 
tempora , ut  preclare  demondrat  fan- 
dus Aiigudinus  lib.  de  Baptifmo 
eap.ia.  Ceeterum,  inquit  ,fi permanebat 
ab  Agrippino  ad  Cjpriattum  confuetudo 
baptixpndi  ab  b/eretieis  venientes  , sit 
quid  faBa  funt  a Cypriano  de  hae  re-» 
concilia  i ut  quid  'Jubajano  dictt  non  fe 
rem  novam  facere  , aut  repentinam , fed 


ab  Agrippino  injtitutam}  Cur  enim  ^u- 
bajanus  de  novitate  turbaretur  , ut  eum 
per  autboritatemA grippini  fanari  opor- 
teret Ji  ab  Agrippino  ad  Cyprianum  hoe 
tenebat  Rcelefia  ? Cur  denique  tot  ejut 
eoUega  in  Concilio  digerunt  rationem  , 
is  veritatem  eonfuetudini  ejfe  puepo- 
nendami  ac  noss  potius  dixerusst  eos,quod 
aliud  facere  vellent, iS  contra  veritatem, 
is  contra  confuetudinem  facere  l 

Idem  podmodum  dogma,  circa  an- 
num 3^4.  indauravit  Novatus  Epifeo- 
pus , qui  ex  Africa  Romam  veniens  , 
adverlus  Cornelium  fummum  Pontifi- 
cem infurgens  , fuis  fraudibus  egit , ut 
Novatianus  ex  Presbytero  crearetur 
Romanus  Pfeudo-Pontifex  , & quo  ori- 
ginem, & appellationem  duxerunt . 

Novatiani,  feu  Novatianenfes,  quo- 
rum inter  varios  errores  hic  unus  erat, 
qu6d  accedentes  ad  fe  Catholicos  re- 
baptizarent, ut  conflat  ex  Epidola  fau- 
dti  Cypriani  ad  Jubajanum  r Nee  nos, 
inquit,  movet,  frater  cbariffime,  quod  in 
litteris  tuis  complexus  et,  Novatianenfes 
rebaptixare  eos,  quot  4 nobis  foUicitant . 
Unde  Oionyftus  Alexandrinus  apud 
Eufeb.  lib.ii.  Hid.  cap.it.  dicit,  qu6d 
Novatus  , feu  Novatianus/ant?»»!  Ba- 
ptijmatis  lavaerum  abrogaverit  , im- 
probato fcilicet  Raptifmo  Ecclefue  Ca- 
tholice , volebat  denu6  eos  baptizari  , 
qui  ex  Catholicis  ad  fCiam  fetfiam  defi- 
ciebant . 

Ariani  quidam  eumdem  errorem  fe- 
(dati  funt,  ut  condat  ex  S.  Ambrofio 
fermonede  Bafilicis  non  tradendis  he- 
rcticis,'ubi  ait:  Baptijmum  foannis  non 
Jblverunt  fudeei  : Auxentius  folvit  Ba- 
ptifmum  Cbrifli.  Cur  igitur  rebapti- 
iptndos  Auxentius  fideles  populos  pfitat 
bttpti%atos  iu  nomine  Trinitatis , ciim 
Apofiolus  dicat:  una  fides,  unum  Baptif- 
mx  i Idem  docet  S.  Augudinus  ]ib.  de 
ELitrelibus,  Hzrefi  49.  ubi  deArianis 
ait : Rebapti\ari quoque  ab  bis  Catboli-. 
cos  novimus , atrum  iS  nots  Catholicos 
non  novisnus . 

<s/Ltia~ 


Dig h- 


De  Mmifiro  Sacrantentorum « i ip 


«Mtiiint  ab  JEtio  Diacono  podmoduin 
lipii'copo,qu!  eriam  dic^i  funt  Anomxi; 
quia  Filium  Dei  non  foliim  Patri  eon- 
lubltantialem,  fed  etiam  ftmilem  ne> 
g^abant ; rebaptizare  etiam  aufl  funt, 
ut  refert  S.Fpiphanius  hxreli  ptf.fvffr/V, 
inquit , di/cipnli  cum  horum  JucccJfore , 
qui  Eunomiut  fahd  nominatur  ad  hdc 
tempora  fuperjunt  , aliud  quiddam  fee- 
leratum,  ac  nefarium  committunt,  fiqui~ 
dem  eot,  qui  haptitpti  jam  fuerunt,  ite- 
rum bapti\at  Eunomiut : non  modo,  qui 
a Catbolictt , aut  aliitfeBit , fed  etiam 
qui  ahipfis  Arianit  deficiunt , 

Eos  fecutiis  eft  Hilarius  quidam 
Diaconus  , fecAa  Lucifcrianus,  qui  edi- 
tis libellis  propugnabat  rebaptizandos, 
cfle  , qui  ab  haereticis  Baptiima  fufce- 
perant  ; ei  tamen  exteri  Luciferiani 
non  adhxferunt : quippe  cum  S.Augu- 
ftiiiut  lib.de  agone  Chrifliano,  cap.io. 
alTerat  Luciferianos  potius  fchiuna  , 
qu.im  hxreflm  fecilTe. 

idem  pcllilens  dogma  inter  alios  er- 
rores iniiauravit  Balilius  quidam  pro.* 
fellionc Medicus , qui  Bogomilut  appel- 
lari voluit , a voce  Bog , que  Bulgaro- 
rum  lingua  Deum  flgniftcat , & milus  * 
qux  (igniheat  mifereri  j itaut  Bogomi- 
lus  idem  fit  apud  cos  , quod  qui  mife- 
ricordiam  Uci  implorat : hic  autem,  ut 
refert  Euthymius  in  Panopl.  p.i.  acce- 
dentes ad  fe  rebaptizabat, qubd  nullum 
eorum  Baptifma  exiflimaret . 

Idem  docuit  Petrus  de  Bruis , cujus 
-varios  errores  refert , & impugnat  Pe- 
trus Cluniaceniis  in  duabus  epidolis 
contra  Petro- B rufi  anos  editis  , in  quar 
rum  pleniori  non  long^  ab  initio  Icrir 
bit : Kovo,  3c  apud  ChrilU-colas  inau- 
dito federe  , in  partibus  noflris  populi 
rebaptizari , EccleGz  profanate  , &c. 
Tempore  S.  Bcrnardi , heretici  quit 
dam,  Hcnriciani,  qui  fe  ApofioUeot  ap- 
pellari volebant , quali  elTent  fuccelTo- 
res,dc  imitatores  Apo(lolorum,etn  nul- 
lum Apodolatris  lui  fignum  oflende- 
#ent , aiebant  peccatores  idoneos  non 
Tom.X, 


effcSacraiUeiitis  dandis,*  fufeipiendii 
ut  refert  S.  Bernardus  ferm.dd.m  Can- 
tica, cap-ii.  vere,  inquit,  qui  Ec- 
clefiam  non  agnofeunt , non  eB  mirum  fi, 
ordini hut  E-cdefiec  detrahunt,  fi  infUtu- 
td  non  recipiunt  ,fi  Sacramenta  contem- 
nunt ,fi  maudatis  non  ohediunt . Pecca- 
toret , inquiunt, /hnt  AfioBoli,  Arebie- 
pifiopi , Presbyteri , ac  pcr  hoc  nec  dan- 
dis , nee  accipiendis  idonei  Sacramentis , 
Quem  utique  errorem  fic  S.  Bernardus 
perilringit : Epiftoput  erat  Caipbas  , iy 
tamen  quantus  peccator ^ui  in  Dominum 
mortis  didabat  fcntcntiam  i ^ Si  negas 
Epifeopum,  arguet  te  tefiimoniu.m  'Joan- 
nis , qui  eum  in  tcfJimonium  fui  Positifi- 
caths  etiam  propbetaffe  refert , Apofiolus 
erat  fudas , & licit  avarus  , & /celera- 
tus , elednt  i Domino  . An  tu  de  illius 
ApoBolatu  dubitas , quem  Dominus  ele- 
git ? . Nonse  ego  , inquit , vos  duode- 
cim ELEGI  , ET  UNUS  BX  VOSIS  DIABOLUS 

BsT  ? Audit  enmdem  eleSum  Apoftolusn, 
ly  extitijfe  diabolum , !y  negas  pojfe  e/fe 
Epifeopum,  qui  peccator  efi  l Super  Ca- 
thedram Moyfis /ederunt  Seribf,y  Pha- 
rifai,iy  qut  non  obedierunt  eis  tanquam 
Epifeopis  , inobedientiit  rei  fuerunt , 
etiam  in  ipfum  Dominum  praeipientm, 
iy  dicentem  ; Qu*  dicunt  facite.  Sic. 

Plures  funt  alii  recentiores  heretici , 
qui  circa  idoneum  facramenti  mini- 
ftrum  erraveruntjut  referemus  fcq.q.i. 
num.j.  Ciim  autem  pr*  ceteris  exorbi- 
taverint Donatillz  , idcirco  placet  hic 
fub  didindlis  titulis  paucis  expendere, 
ac  referre  , quis  fuerit  eorum  herefis  , 
ac  fchlfmatis  ortus,  & progrcITus  i 

^<e  fuerit  origo  Donatifiarnm  ? 

CUm  Menfurius  EpifeopusCartha- 
ginenfis  , feviente  in  Chridianos 
perlecutione;  a tyranno  Maxentio  Ro- 
mam evocatus  ftbi  concreditis  EccleGe 
bonis  confulere  voluilTct  , cunela  vafa 
aurea  , & argentea  fenioribus  Sacerdo- 
tibus coniignavit , dato  illorum  indice 
R 


Digitized  by  Google 


ijo  Difp,Prooemialis  Art»lIl.^j^(efl,L 


feniori  cuidam  fideli  anicuic  , qirem 
fubinde  pofl  illius  obitum  in  manus  fui 
fuccelToris  traderet . Mortu6  igitur  in 
itinere  Menfurio , 6c  concefsa  EccIeGis 
ubique  pace  , convenerunt  Eplfcopi 
Carthagini  , ut  In  ejus  locum  aliquem 
eligerent,  ac  fulTicerent.  Eledus  eft 
autem  CfcIIianus  totius  populi  votis . 
At  eledflonem  etgri  tulit  Lucilia  foerai- 
na  Hlfpans  prepotens  , 6c  ambitiofa  , 
quK  Carthagine  verfans  reprehenfa_> 
fuerat  & CfcIIiano  tunc  Ecclefic  Car- 
thaginenfls  diacono, qu6d  antefiucha- 
riflic  fumptionem  folita  elFet  exofcuIa> 
ri  reliquias  cujufdam  , quem  Ecclelia 
nondum  in  feriem  Sanaorum  retule- 
rat . Illa  autem  corredlionis  impatiens 
captabat  occaGonem  ulcifcendl  fe  de_> 
Cfcillano,  Gctit,  & Botrus,  & CceleGus, 
qui  Carthaginenfem  fedem  ambie- 
bant. 

Creato  igitnr  Czciliano  Epifeopo  , 
feriptum  ilIud,quod  Commemoratorium 
vocat  Optatus , ut  Menfurius  juflcrat , 
ei  datur:  quo  accepto  C^cilianusex  of- 
Eclo  repetit  i fenioribus  vafa  aurea.  Se 
argentea  , qua  a Menfurio  acceperant; 
hi  autem  ne  Ipfa  reftituere  cogerentur, 
indigante  Lucilii , dc  confpirantibus 
Botro  , ac  Ctcledio,  non  folCim  fefe,fed 
etiam  Gbi  commiG'am  plebem  i Czei- 
llani  communione  fubduxerunt : Sie 
tribm  convenientibus  caufis,  & />er/onis, 
inquit  Optatus  , factum  ejl,  ut  maligni- 
tas haberet  effcBum  ,fcbijma  igitur  illo 
tempore  confufa  mulieris  iratundiape- 
perit , ambitus  nutrivit , avaritia  robo- 
ravit . 

Infuper  ab  his  tribus  perfonis  contra 
Cacillanura  caufz  conGida  funt,  ut  vi- 
tiofa  ejus  ordinatio  diceretur . Mittunt 
itaque  ad  Secandum  TigiGtanuni  Nu- 
midiz  l^rimatem,  qui  una  cum  plurimis 
Epifeopis  traditoribus  convenientes, 
qui  paul6  anti  in  Concilio  Numidi* 
confeOi  fuerant  fuum  crimen  , nempe 
quAd  tradidilTent , facros  Lbros  iiiGde- 
Ebus  , ut  mortem  effugerent , Seimlul- 


gentiam , de abfolutioniem Gbiinviceia 
tribuerant.  Hi  in  Urbem  Chartaglnem 
alleifli  fe  i Ccclllani  communione  fe- 
parantes  creaverunt  Pfeudo-Epifco- 
pum  Carthaginenfem  Majorinum  Le- 
<3orem  Lucillz  domellicum,ipsi  fuffra- 
gante,  Sc  ad  Id  fumraam  pecuniam  lar- 
giente ; quz  omnia  narrat  S.  Augudi- 
nus  lib.i.  contra  Parmenianum,  cap.;}. 
,,  Legant  qui  volunt,  inquit , quz  nar- 
„ ret,& quibus  documentis  quam  mul- 
,,  ta  perluadeat  venerabilis  momorlz 
,,  Milevitanus  Epifeopus  Catholica 
,,  communionis  Optatus,Gve  de  LucII- 
,,  Ia  pecunloGflima  tunc , Se  iardioniTi- 
„ ma  fccralna  , quam  pro  EccleGz  di- 
•,  fciplinaS.  Czcillanus  adhuc  Diaco- 
,,  nus  Izferat : vel  de  czteris  facflioGs 
„ ejus  confortibus , Gve  furibus  Eccle- 
„ Gadici  argenti,  Gve  ad  Epifeopatum 
,,  fe  non  pervenifTe  dolentibus  > de  Gbl 
,,  prziatum  CzcIIianum  , inddiis,  qui- 
,,  bus  poterant , infciflantibus:  Gve  de 
,,  Numl  iis  Epifeopis  , quos  ida  faAIo 
,,  confecraverat  ad  perniciem  Czeilia- 
„ ni  , ut  Illo  depoGto,  alter  ex  eisor- 
„ dinaretur:  qui  venientes  cum  Prlma- 
„ te  fuo  tunc  Secundo  TigiGtano  , de 
„ aliis  quibus  traditionis  confefTa  crl- 
,,  mina  Secundus  ipfc  donaverat,  vc- 
,,  luti  pacem  confulens  ( Geut  EccleGa- 
,.  dica  geda  tollantur  abfentem  Cz- 
cllianum  Gne  ulla  dilatione diligen- 
„ tioris  inquIGtionis,  nullo  refponGo- 
,,  Gonis  loco  fervato , Traditorem  ede 
,,  ccnfuerunc  , ut  ei  videlicet  obeffent 
„ abfenti  traditionis  crimina  tantum-- 
,,  mod6  objedla,  chm  GbimetIpGs  prz- 
,,  fentes  confeOa  donaverint , 

Huc  igitur  fuit  Donatidarum  fchlf- 
matls  enorme  principium  : Non  enim  , 
inquit  Optatus  Parmeniunum  allo- 
quens  lib.i.  CeerV/aom  exivit  d Majo- 
rino avo  tuOtfed  Alajorinus  <i  Ceccilianoi 
nec  Cacilianus  receffit  d cathedra  Petri  , 
vel  Cypriani  fed  Majorinus , cujus  tu  in 
cathedra  fedesjqua  ante  ipfuni  Majori- 
num origineni  non  habebat . CzterCita 

non 


Digitizod  by  CoOiJ 


Dc  Minifiro  Satramentofum . 131 

noft  fuit  fotis  fchifmaticit  Epifcopls  h?c  binundjnr-Uiifthi  (jnfdemfa^hms  Epi- 
contra  Cacilianuoi  egilTc  ; £ed  coai^o  Ccopis , AtajorinuiH  upuJ.  Curtijagineni 
ferme  70.  Epifcoporuoi  Garthagine_»  oriiac^riit  F^ipopum  \ cui  Majorino  Do-^ 
Concilio,  C*cilianutn  abfentem  vuca>  natus  Lpifopus  alius  in  'odetn  divifione 
tum,  Sc  non  parentem  damnarunt,  fucceffit  •,  qui  (loquentia  fua  pe  confirma^ 
inquit  S.  Auguftiniis  in  brevicu-  sit  hanc  Larepm  , ut  multi  exinimeni 
Io  collationis  diei  tertiae  cap.4.  ) ad  eos  propter  ipjum  potius  eos  Donsstifas  »e- 
venire  noluerit, tanquam  d Traditoribus  cari . Refugiebant  infiiper  fic  denomi<* 
ordinatus , iy  quia  cism  effet  Diaconus , nari  i priori  Donato,  qu6d  conflaret 
viQum  afferri  Martyribus  in  cuPadia-i  eum  4 Melchiade  Papa  fuilTe  damna-r 
eonflitutis  probibuiffe  dicebatur . At  tura  . 
quam fuppofltitia  fuerit,  & fal fa  hxc 

criminatio  in  Caecilianum  , aperte  de-  ^uis fuerit fcbifmatis , iS  hetreps  Do’’ 
monftraruntCatholici,ut  ibidem  refert  uatiparum  progreffusl 

S.  Auguflinus  , cap.itf.  idque  fuo  file n- 

tio  teftati  funt  Donatifl*,  quos  ciim  in-  Irca  autem  Chrifli  jo8.  tempore-» 
terpellafTct  Cacilianiis , fi  elTet , quod  Conflantini  Imperatoris  .Donati- 

in  eum  probaretur,  exiret  accufator,  & Ax  adverfus  Cxcilianum  Epifcopum_> 
probaret:  illo  tempore,  inquit  Optatus,  collegerunt  Concilium  Cartilagini  170 
a tot  Inimicis  nihil  in  illum  potuit  con-  Epifeoporum,  adjum^is  ad  eam  fadlio- 
fingi:  fed  de  ordinatore  fuo,  nempe  nem  Numidis  Epifeopis,  follicitatifque 
Felice  Aptungitano  Epifeopo  , qu6d  ab  Mauritanis, datis  ubique  litteris  calum- 
eis  falfo  traditor  diceretur  , meruit  in-  niis  in  Cxcilianum  refertis , alletftifque 
famari  . ad  fuam  ipforum  communicationem  , 

Licet  autem  fchifma  illud  conflatum  etiam  iis  , qui  in  perfecutione  lapfi  ef- 
przcipue  fuerit  a Botro  , & Cx.leflio  , fent  impiis  Traditoribus.  In  quo  qui- 
oui  Carthaginenfera  fedem  ambiebant,  dem  Concilio  , ut  refert  S.  Auguflinus 
oc  4 femoribus  depofita  Ecoleflx  orna-  cpifl.4S.  per  77.  dies  poflpofitls  omni- 
menta  r.egantibus;  ainflumque  fuerit  4 bus  prxtcritis , limata  fententla  atque 
Secundo  Epifeopo  Tigifltano  Primate  decreta,  Vt  Traditoribus immenp eri- 
Numidi*,  & in  creatione  Majorini  de-  minis  reis , p haptiysri  nollent , pro  in- 
monflratum,  ac  firmiter  flabilitura  ; ab  tegris communicaretur . 
eis  tamen  fuum  nomen  non  funt  mu-  Sed  maximo  fludioejufmodi  Synodi 
tuatijfed 4 Donato  nonquidem  Mafci!-  licet  numerofillimx  memoriam  fup- 
JItano,  aut  Calamenfi  , qui  cum  aliis  prefTerunt  Donatiflst ; Q^d  , inquit. 
Traditoribus  adverfus C^illanum con-  S.  Auguflinus  , eam  Synodum  ex  Tra- 
venerant : fed  maluerunt  fieappellar!  ditorum  gregibus  colletflam  effe  novif- 
ab  alio  Donato,qui  pofl  fchlfmatis  ori-  fent ; ficqiie pateret  cos  , & traditionis 
ginem  Majorino  fuccefTerat  in  Pfeudo-  labe , & Traditorum  communione  elTe 
Epifeopatu  Carthaglnenfi , e6  quod  ab  fccdatos  , eiim  nihilominus  fe  ab  illow 
omni  labe  purifliinus  ab  eis  habebatur;  macula  immunes  jatSarent ; atque  in 
& infuper  eloquentia,qu4  pollebat  hoc  CzcIIIanum  , tanquam  a Traditore  or- 
fchifma  un4  cum  hxrefl  confirmaverat,  dinatum  ex /uflicix  amore  infurge- 
Unde  S.  Auguflinus  lib.  de  Hcrefibus  , rent . 

cap.dp.  fie  fcribitde  Donatiflis : /fn/Mr  Ititcrek  C^cilianus  tot  hoftiumnu» 
bscreps  ptincipem  aeeepimusfuiffe  Dona-  mero  circunfeptus  fidenter  agebat, 
tum  , qui  de  iiumidia  veniens,  (y  contra  qii6d  (ibi  patrocinantem  Romanam  fc- 
Ceteilianum  ChrifUanaqt  dividens  ple-  dem  haberet ; quod  utique  fic  declarat 

R.  3 S,  Au- 


Digitized  by  Google 


1 3 i Pr  OCX  mi  alis  Artdll.§lu£fi,L 

S.  Auguftinus  epift.itfi,  Pofftt  non  ea-  abfque  primariae  fedis  AntiAite  nefas 
rare  confpirantem  multitudinem  inimi-  efle  cognofei , caufam  illam  detulit  ad 
eorum , eitm  fe  videret  Romant  Eeelefit  Melchiadenf  Romanum  Pontificem  , 
in  qua  femper  /Ipofloliea  eatbedra  vi-  qui  praefentibus  tribus  illis,  quos  elege- 
guit principatui , iy  eunBis  terris  ; unde  rat,  aliifque  Comprovincialibus  in  Ita- 
Evangeliuin  ad  ipfam  Africam  venit,  lia  Epifeopis,  illam  controverfiam  diri- 
per  communicator  i as  litteras  ejfe  eonjan-  meret.  Quod  ut  libratis  omnibus  fieret, 
Bum  , iye.  Ipfi  pariter  patrocinabatur  & legitima  judicii  forma  fervaretur  , 
ConAantinus  Imperatpr;  nam  datis  ad  nempe  ut  przfens  adiit  reus  , qui  fuam 
Anulinum  Proconfulem  litteris  , decla-  caufam  dicat , praefentibus  accufatori- 
rat  Clericos  Ecclefiz  CathoIicae,cui  Cae>  bus , Imperator  fcripfit  ad  Anulinum  , 
cillanus  przerat,  immunes  ab  omnibus  mandans,  ut  Csecilianum  cum  decem  c 
fundUonibus  publicis  confervari:Qiiam  fuis  , dc  ejus  adverfarios  cum  totidem 
utique  epiftolam  refert  Eufebiuslib.io.  Epifeopis  Romam  venire  przcipiat  in- 
cap.17.  tra  diem  fextam  Nonas  Otftobris  . 

H*c  cfim  accepilTent  Donatifl*,ani-  Paret  utraque  pars  Imperatoris  man- 
madvertentes  ConAantinum  pxopen-  dato,  Romamque  adveniunt  omnes  fU 
fiorem  efle  erga  Cxcilianum  , nec  fibi  gnato  die  , conveniunt  cum  tribus  Epi- 
^erandura  Imperatore  ei  propitio  de  icopis  Gallis , & Melchiade  quindecim 
fede Carthaginenfi,  qu6d  alias  fxpe,  alii  Epifeopi  Judices:  teAes  IndudiiiL 
fed  fruAriI  tentaAent , exturbare  poAe:  Donato  fatentur  fe  non  habere  , qu6d 

interpellant  eudem  Anulinum  , ut  fuos  in  Cxcilianum  dicerent.Unde  omnium 
ca  de  re  libellos  duos  mittat  ad  Impe-  fuffragiis  Czeilianus  innocens  eApro- 
ratorem  tunc  in  Galliis  agentem,ut  ha-  nuntiatus;  ita  fententiam  fuam  ferente 
betur  in  epiAola  HipponenAum  ad  Ja-  Melchiade  fummo  Pontifice ; Cim  eon- 
nuarium  prime  Sedis  Numidic  Epileo-  ftiterit  Cxcilianum  ab  iis  qui  eum  Dona- 
pum  OonatiAam , que  eA  inter  Augu-  to  venerunt, juxta profefionem  fuam  non 
Aini  EpiAolas  num.dS.  quorum  libello-  accufari  , nee  d Donato  conviBum  effit  in 
rum  titulus  hic  unus  erat:  Libellus  Ec-  aliqua  parte  confiiterif.fua  communioni 
tlefa  Catboliex  criminum  Cecciliani  EccleftaBica  integro  Batu  retinendmn 
traditus  a parte  Majorini . merito  effe  eenfeo . 

Delegant  pariter  aliquos  Epifeopos  Chm  autem  Cecilianus  a DonatlAis 
una  cum  delatore  litterarum  , qui  pe-  accufatus  effet , etiam  Donatus 
tierunt  ab  Imperatore,  ut  fibi  daret  Ju-  nigris  didlus,acculatus  eil  a Catholicis, 
dices;  non  quidem  ex  Africa;  quia  , in-  qui  Aabant  a parte  Ceciliani,  qu6d  re- 
quiebant,  inter  nos , & alios  Epifeopos  baptizalTet,  & Epifeopis  lapfis  manum 
contentiones  funt:  fed  ex  Gallia  . Con-  Impofuifict;  unde  in  ipfum  hec  fenten- 
Aantinus  autem  ledlis  epiAolis , & au-  tia  lata  eA  : ^uid  eonfeffusftrebapti- 
ditis  Epifeopis , fapienter  refpondit  %-sffe  , iy  Epifeopis  lapfis  manum  inspo- 
C inquit  Optatus  lib.i.  contra  Parrae-  fuiffe.qudd  ab  Ecclefia  alienum  ell.iiec 
nianum.  j Petitis  a me  in  fxculojudi-  durius  in  eum,  quamvis  totius  mali 
eium , cum  ego  ipfe  Cbrijti  judicium  ex-  principem  , agere  voluit  fummus  Pon- 
peBem  . tifex  , fpe  fanitatis  recuperandz  ; im6 

Nihilominus  eis  Judices  tres  alligna-  paratus  erat  communicatorias  litteras 
vit  , Maternum  ex  Aggrippina  civitate  mittere  etiam  iis  , quos  a Majorino  or- 
Rheticium  ab  AuguAoduno,  & Maju-  dinatos  c(Te  conAaret:Itaut  quibufeun- 
num  Arelatenfem  . Sentiens  vero  po-  que  locis  duo  elTent  Epifeopi , quos  dif- 
Aea  Imperator  judicia  Epifeopormo.  XenGo  geminaflet,  eum  confirmari  vel- 
let. 


D*gi!izcd  t, 


De  Minijiro  Sacramentorum . 133 


let,  qui fui(Tec ordinatus  prior,  alteri 
•utem  eorum  plebs  altera  re,qenda  pro* 
videretur,  ut  refert  S.  Augu^inus  epid. 

a.  unde  ibidem  exclamat:  O virum 
optimum  i o Filium  Gbriftiana  pacit , & 
Patrem  Cbrifiiame  plebis . 

Verbm  non  idem  fuit  Donatidis  pa- 
cificus animusjvix  enim  in  patriam  re* 
verii,  de  Romani  Concilii  fententia  ad 
Connantinum  Imperatorem  appellant: 
qu6d  audiens  Imperator  fic  exclamavit 
ut  refert  Optatus . O rabida  furoris  au- 
daeia  I Jlerst  iv  eatifis  Gentilium  fieri  fo- 
let, appellationem  interpofuerunt.  Quam 
etiam  exclamationem  repetiit  in  epi* 
ilola  ad  EpifcopoSjqua:  extat  In  Appen- 
dice ad  Optatum  editionis  Parilienfis. 

Conftantlnus  autem  nimii  dudfus  er- 
ga procacifTimos , & fceleratos  facilita- 
te , futurumque  fperans,  ut  fic  ad  quie- 
tem demum  fe  componerent,  procurat 
novam,  & confluentium  Epifeoporum 
numero  ampliorem  Synodum  Arelatis 
congregari . Sed  quia  in  ipfa  caufa  jam 
dudum  dux  videbantur  laborare  per- 
fonx  ; nempe  ordinati , & ordinato- 
ris , hoc  efi  Cxciliani , & Felicis  A- 
ptungltani,  quem  fulffe  facrorum  li- 
brorum traditorem  Donatiflx  calum- 
niabantur : ut  rebus  utrinque  libratis 
rquior  fententia  in  Arelatcnfi  Synodo 
emergeret , Confiantinus  ad  jfilianum 
Proconfulem  fcripfit , ut  de  vita  Felicis 
Aptungitani  inquireret,  utrum  tempo- 
re perfecutlonls  , ut  mortem  effugeret , 
facros  libros  igne  cremandos  infideli- 
bus tradldiflct . Re  itaque  difquifita  , 
& advocatis  tellibus  , qui  cum  Felice 
fub  perfecutione  vixerant , refponfls 
omnium  nihil  tale  inventum  efl , quod 
vitam  Felicis  Epifeopi  fordidare  po- 
tuKTet.  Unum  fuit , quod  obiicerent 
Donatiflx , nempe  epiftolam  Cxciliani 
ad  Felicem  , qua  mandare  videbatur 
Cxcilianus  , ut  Felix  affumpta  clavi  , 
quos  inveniffeC  in  cathedra  libros  , 8c 
facros  codices,  eos  tolleret , & infideli- 
bus traderet . Veriim  ciim  Cxcilianus 


conteflaretiir  Interpolatam  fuiffe  ruant 
epiflolam,udvocatus  efl  Ingentius  Of- 
ficialis, & Scriba  publicus,qui  a Oona- 
tiilis  fubornatus  hanc  epiflolam  protu- 
lerat , qui  ciim  pependlffet  fub  metu 
imminentium  tormentorum, ut  verita- 
tem fateretur , confefTus  eft  fe  revera 
hxc  addidiffe  epiflolx  Cxciliani . 

Quapropter  excepti  Judicum  fen- 
tentia Proconful  pronuntiavit  Fslseem 
Epifeopum  religiofum  effe-fpp  liberum  nb 
exuftione  inftrumentorum  Deificorum . 
Quam  fententiam  mifit  ad  Imperato- 
rem , refervato  in  carcerc  Ingentio , 
quem  Imperator  mandavit  ad  le  mitti, 
quo  adverfarii  Cxciliani,qui  a lata  Pro* 
confulis  fententia  pro  Felice  ad  Impe- 
ratorem appellaverant , confutari  pof- 
fent  ipfius  Ingenti!  confclfione  , qui 
fraudem  Oonatillarum  , & quam  eis 
follicitantibus  interpolationem  fece- 
rat , eis  publici  objiceret . 

Interei  cogitur  Concilium  Arelatcn- 
fe , mandante  Conflantino  , & appro- 
bante Sylveflro  fummo  Pontifice,  qui 
in  demortui  Melchladis  locum  fuccef- 
ferat  anno  J14.  Conveniunt  plurimi 
Epifeopi  ex  Gallia,Hifpania,  Britannia, 
Italia  , Africa  ; Interfuere  quoque  fum- 
mi  Pontificis  Legati , Claudianus  , 8e 
Avitus  Presbyteri,Eugcnius,  8c  Quiria- 
cus  Diaconi.  Adefl  etiam  Confiantinus 
Imperator:  adfunt  pariter  tres  illi  Gal- 
licani Epifeopi, quos  Imperator  delega- 
verat Judices  , ut  cum  Mcichiade  Pon- 
tifice Romano  Cxciliani  caufam  age- 
rent. Denu6  exaifllllime  Cxciliani , & 
Felicis  caufa  difeutitur ; 8c  uterque  in- 
nocens declaratur  , ac  Donatiflx  con- 
demnantur ; qu6  fit  ut  plurimi  ex  Oo- 
natlflis  in  concordiam  cumCxciliano 
redierint:  at  eorum  plurimi  pertinacio- 
res fai^ll  a Concilii  fententia  rurfus  ap- 
pellant ad  Imperatorem  , qui  jubet  eos 
iervari  in  cuflodia,&  Mediolanum  du- 
ci ubi  advocatus  Cxcilianus  , remotis 
omnibus  arbitris  rurfus  in  caufam  in- 
quirit Imperator  , dc  Cxcilianum  Inno- 

cen- 


Digitized  by  Googie 


134  DiJp.Prooemialis 


centlflimum,  illos  vero  improbi iTi mos 
;udicat : quam  fencentiam  refert  S. Au* 
Bullinus  lib.  2.  contra  Crefeonium  , 
cap.  7. 

His  a<fiis  anno  J17.  Schifmatici  in 
Africam  reverti  novas  turbas  excitant, 
convitiainurque  Imperatorem  [gratia 
corruptum  , ut  narrat  S.  Auguftinus 
lib.i. contra  epiflolas  Parmeniani , c.6. 
Cujus  reicaufa  commotus  Imperator 
jubet  eorum  aliquos  ad  campum  , hoc 
c(l,adfupplicium  duci.ut  ibidem  refert 
S.Dodlor  C.8.  at  Indignationem  fubin- 
de  cohibens  ab  eorum  fangulne  abdi- 
nuit , illofque  duntaxat  exilio  muldla* 
vit  t ^ quo  tandem  eos  revocavit  anno 
321.  illorum  furorem  Deo  vindici  di* 
mittendo  , inquit  S.  Augutllnus  llb.ad 
Collatorem  cap.i 

Verhm  chm  tandem  aliquando  quic- 
fcere  deberent  Donatiflf  tot  fententiis 
fradli , totque  Imperatoris  gratiis  ille* 
dii,  nihilominus  nova  in  Catholicos 
odia  exercentitunc  enim  Donato  Car- 
thaginenli  Epifeopo  hortante  , prodic* 
runt  quidam  feax  defenfores  , qui 
Circumcelliones  didli  funt  , qu6d  clr* 
cumcellas  vagarentur,  ut  obfervat  fan* 
<ftus  Augudinus  in  Pfal.  132.  & apud 
Donatidas  duees  SanUorum,  & publica 
Juditia  vindices  dicebantur . 

Ut  autem  huic  fedla;  Cathollcunuj 
nomen  non  deelTet , mittunt  unum  £• 
pifeopum  ^ fuis  Romam, qui  fulsfe(51a* 
toribus  praedet , & Romana  Eccledc 
communionem  ipfis  vendicaret  , ab 
eifquc  Romanus  Pontifex  appellaba- 
tur. Huic  fuccefllvi  quinque  fude(fU 
funt  Epifeopi , qui  vel  ex  Africa  mitte- 
bantur ordinati ; vel  , ut  feribit  S.  Au- 
gudinus lib.  de  hxredbus  cap.5p.  alii 
Epifeopi  Donatidf  ex  Africa  pergebant 
Romam  , ad  eos  ordinandos  . Quid- 
quid fit  certum  ed  eos  omnes  Epileo» 
pos  Donatidas  Afros  fuifie,  nullum  au- 
tem Romanum,  ut  ipfis  exprobrat  Op- 
tatus Iib.2.  Qm  autem  Roma  agebant, 
ab  ipfa  civitate  exclufi  in  vicinorum 


montium  fpeluncis  fua  conventicula  , 
celebrabant.  Unde  Mmttnfa  appellati 
lunt,  ut  notat  Optatus  ibidem  <Sc 
Rupitie  , atque  Ruf  itant  , ut  obfervat 
fandius  Augudiuus  lib.  de  unitate  Ec- 
cleiix  cap.}. 

^uh  fuerit  Dvtiitiftarum  fueceffut poji 
n$rtem  Conflantini . 

MOruiUR  Condantinus  anno  }}/. 

6c  orbis  imperium  inter  fe  par- 
tiuntur tres  ejus  Hlii , Condantinus, 
Condantius  , dc  Condans  ; ciim  aacem 
Condantl  obvenidet  Africa,  & compe- 
rldet  mlferrimum  illius  Ecclefia  da- 
tum , mifit  In  Africam  duos  fpedlatilfi- 
mos  viros  , Paulum  & Alacharium  , ut 
Africanam  Ecclefiam  elcemofynis  fu- 
blevarent,  fcd  eo  prafertira  confilio  , 
ut  fupprefso  fchifmate  omnes  ad  uni- 
tatem revocarent , unde  Operarii  uni- 
tatis appellabantur  , inquit  Optatus 
lib.,. 

At  Donatus  Carthaginenfis  Pfeudo- 
Epifeopus  illis  refidit,  nec  folhm  obla- 
tam ab  illis  pccunlam,at  Ecclcfiadicam 
fupellediilem  repudiat  ;fed  litteras  di- 
rigit in  Provincias  fingulas , ne  fu*  le- 
dl*  pauperes  ab  illis  quidquam  acci- 
piant , utpote  a fua  communione  alie- 
nis , Se  peccatoribus;  Quinimb  in  eos 
commovet  Circumcellionum  turbas'; 
quapropter  coguntur  advocare  arma- 
tos milites,  qui  a Circumcellionibus 
male  accepti,alIquos  ex  eis  occiderunt, 
qui  fubinde  pro  Martyribus  ^ Donati- 
dis  habiti  funt,  ut  refert  Optatus  lib.,. 

Quibus  compertis , Imperator  Con- 
flans Donatum  Carthagiiienfem  cum 
przcipuis  ejus  fediatoribus  exilio  mul- 
dlat,  quo  fadum  ed,  ut  plurimi  e plebe 
ad  Ecclefia  unitatem  redirent . Perti- 
naciores ver6  ex  Donatiiils  circa  Illa_i 
tempora , qua  S.  Augulflnus  appellat 
Maebariana  ; alii  ver6  e.r  Legati: , falli 
martyrii  cupiditate  illedii  percudbres 
in  fu!  perniciem  conducebant : alii  ve* 

rd 


De  tntmfiro  Sacramentorum»  135 


r6  vel  tn  «quas  , vel  ex  altorum  mon- 
tium cacuminibus  fe  fe  pratcipites  da- 
bant ; vel  laqueo  fe  fulTocabant:  Unde 
S.  Auguftinus  lib.a.contra  litteras  Pe- 
tiliani , cap.49.  fic  eum  interpellat ; 

Vellem  mihi  dicereSiConfefTores  illi 
a,  veftri , quando  feipfos  prccipitant , 
„ cui  dicant  martyrium  , utrum  Chri- 
,,  (lo,  qui  talia  fuggerentem  diabolum 
„ repulit , an  potius  ipli  diabolo  , qui 
„ talia  ChriAo  facienda  fuggeflitPOua; 
„ funt  maxime  viles , atque  uliiatae 
,,  mortes  eorum  , qui  feipfos  interi- 
„ munt  i laqueus , « prccipitium.  Tu 
„ certi  dixiili  in  primis  partibus  hu- 
„ jus  epidolz.  Laqueo  Traditor  periit, 
„ laqueum  taliiu:  dereliquit ; hoc  ad 
„ nos  omninb  non  pertinet : neque_« 
,,  enim  veneramur  nomine  Martyrum 
,,  eos  , qui  fibi  c6llum  ligaverunt  : 
quantb  autem  probabilius  in  vosdi- 
„ cimus,  Magifler  Traditoris  diabolus 
n przcipitium  Chrillo  fuadere  voluit, 
,,  & repulfus  eft  ? Quid  ergo  dicen- 
„ di  funt,  quibus  hoc^afit,  & auditus 
eft  l Q^id  enim  nili  inimici  Chrifti  , 
„ amici  autem  diabolij  Difcipuli  fedu- 
„ (floris  , condifcipuli  traditoris,fpon- 
„ taneas  enim  mortes  ab  unoMagiftro 
„ utriqiie  didicerunt,  illi  laqueum, 
„ ifti  prtrcipitium . 

Anno  jdi.ctiai  Conftans  occifus  fuif» 
fet,  & jam  imperii  habenas  regeret  Ju- 
lianus , Donatiftarum  principes  in  exi- 
lium adli,Legationem  ad  eum  mittunt, 
qua  petunt  ab  exilio  liberari , & Baftli- 
cas  fibi  ademptas  refticui . Annuit  Im- 
perator , & ab  exilio  redu(fli  fxviunt 
in  Catholicos  , & in  facra  omnia:  itaut 
etiam  aliqui  ex  eorum  Epifcopis  fquod 
horrendum  di(flu)facram  Euchariftiam 
canibus  objecerint,  ut  narrat  Optatus 
lib.i.  Anno  autem  jdS.mortuo  Donato 
Carthaginenfi  Pfeudo-Epifcopo , fulTe- 
(flus  eft  Parmenianus  , qui  in  defeniio- 
nem  fuc  (e(flf  fcriplit  «mpliflimam  epi- 
ilolam  , quam  Optatus  Milevit.  in  Nu- 
midia Epifcopus , dc  S.Auguftinus,im6 


dcTyconius  quidam  Afer,  do<3iinm& 
refutarunt  . 

Vita  fun(flo  Parmeniano  circa  an- 
num ;3}.fubrogatus  Priminianus  mul- 
tis criminibus  reus,  qui  idcirco  per 
Concilium  Donatiftarum  coa(9uni_> 
apud  Cavernas  Sufis  prope  Carthagi- 
nem damnatus , ac  depofitus  eft , ejuf- 
quc  damnatio,  & depofitio  approbata 
fuit  in  pleniori  Donatiftarum  Concilio 
centum  , vel  amplius  Epifcoporum,qui 
Cebarfaffi  convenerant,  ut  refert  S.Au- 
guftinus  lib.4.contra  Crefconium,  c.6. 
In  illius.aiitem  Priminiani  locum  ele- 
(flus  eft  Maximianus  Diaconus  Car- 
thaginenfls  , quem  ipfe  Priminianus 
ante  damnaverat ; at  Priminianus  re- 
fumptis  viribus  Epifcopos  Numidi«  ad 
fui  defenlionem  provocat , qui  nume- 
ro j 10.  convenientes  celebrant  Baga- 
ienfe  Concilium  , reftituuntque  , dc  ab 
folvunt  Priminianum  . Maximianum 
ver6abfentem,dc  inauditum  damnant, 
& deftituunt.Hinc  grande  oritur  fchif- 
ma  inter  Donatiftas  , quam  plurimi 
enim  Priminiano  adhfeferunt , alii  au- 
tem Maximiano,  ut  ibidem  narrat  fan- 
(flus  Auguftinus . In  hoc  tamen,(’quod 
haereticis  omnibus  familiare  eft  , con- 
fentiebant  Donatifta;,ut  in  Catholicos, 
qua  pofTcnt  arte  , dc  fsvitla  graflaren- 
tur,  ut  eis  exprobat  Optatus  libro  fe- 
cundo, ubi  ut  cruentis  morfibus  paftos, 
dc  Chriftianorum  fanguine  opimatos 
fuifle  oftendat , {commemorat  ipforum 
„ furorem , dc  impietatem  . Chm  pax 
„ alta,  inquit,  Ecclefix  eftet,  imperan- 
„ te  Conftantino,  de  duces  Donatifta- 
„ rum  merita  relegalTent  fua:Juli«nus 
„ Apoftata  precibus  Donatiftarum  ro- 
,,  gatus , relegatos  ire  prscepit  pro 
voto  fuo , quos  intellexerat  ad  di- 
,,  fturbandam  pacam  cum  furore  efte 
„ venturos  . Venerunt  irati , membra 
„ laniantes  Ecclefue  , fubtiles  in  fedu- 
„ (ftionibus,  in  cordibus  immanes.Fe- 
,,  lix  Diabenfis,  de  Januarius  caftcllunt 
,,  Lemanenfe  Invoieruot,  diripuerunt, 

dc 


Digitized  by  Google 


135  Difp,Prooemialis  Art,llI.^i^fi.I, 


,,  & Diaconos  Catholicos  aharc  de> 
„ fcndentes  , plurimos  tegulis  cruen- 
,,  tarunt,duosocc!derunt.In  Mauri- 
,,  tanix  civitatibus,  DonatifUs  intran- 
„ tibus  , quafTatio  populi  fad^a  eO . 
,,  Mortui  funt  in  utero  matrum  , qui 
„ fuerant  nafeituri . InThipafaCxia- 
„ rienfis  Mauritaniz  civitate  Catholi- 
„ ca  frequentia  exturbata,&  cruentata 
,,  defedibusfuisexpulfacn.  Lacerati 
,,  funt  viri  ,Tra(ft*  funt  raatronxjin- 
„ fantes  necati  funt , abatSi  fiMit  par- 
,,  tus  . JufTerunt  Euchariftiam  canibus 
„ infundi , non  fine  figno  judicii  divi- 
di ni . Nam  iidcin  canes  rabie  accenfi, 
,,  ipfos  dominos fuos,quafi  latrones, 
„ faniSi  corporis  reos , dente  vindice, 
„ tanquam  ignotos,  & inimicos  Ia> 
,,  niaverunt . 

„ Ampullam  chrifraatis  per  fene» 
„ (Iram  , ut  frangerent , jadlavcrunt , 
„ & cum  cafum  juvaret  ab jedtio,  non 
„ defuit  manus  angcliea,  quz  ampul- 
,,  lam  fpiritali  fubveiflione  deduceret, 
„ projeifta cafum  fentire  non  potuit, 
„ illzfa  inter  faxa  confedit . Urbanus 
„ Formenfls  , & Felix  Idicrcnfis  inde 
,,  revertentes  invenerunt  matres, quas 
,,  de  caftimonialibus  fecerunt  mulie- 
**  "*• 

„ Idem  Felix  vitiavit  puellam , cui 
„ mitram  ipfeimpofuerat , aqiiapau> 
„ Ib  ante  Pater  vocabatur. 

„ Idem  Donatus  annorum  feptua> 
,,  ginta  Epifeopum  fpoliare  aufused 
a,  nomine  , officio,  honore  Epifcopali, 
„ innocentem  reus , Dei  Sacerdotem 
„ facrilegus , incedus  cadum  , Scc. 

Nec  potuit  eorum  pervicacia  fran- 
gi ; licet  variis  , fed  irritis  conatibus 
fuerint  follicitati,  ut  ad  Eccleliz  gre- 
mium fe  fe  reciperent , donec  fummis 
S.Auguftini  laboribus  , & affiduis  feri- 
ptis  , ac  difputationibus debilitati, tan- 
dem Honorii  Imperatoris  pcenalibus 
ediidis  domita  ed  eorum  fccleratorum 
protervia  , ad  id  przcipue  agente  Mar- 
cellino  Tribuno,  quem  ad  compefeen- 


dam  Donatidarum  vefaniamHonorius 
cum  amplifsima  potedate  , & copiis 
militaribus  in  Africam  delegaverat  . 
Omifsa  igitur  ampliori  relatione,  ac 
difcuilione  fchifmatis  Donatidarum  , 
jam  determinanduin  cd  , quis  fit  ido- 
neus Sacramentorum  Minider , & u- 
trum  in  ipfo  defideretur  , primb  datus 
hominis  viatoris  : fecundo  vitz  probi- 
tas : tertib  Edes  ; qoartb  intentio : 
quod  utique  rcfulvetur  in  fequentibus 
quzdionibus . 

Quaestio  P&ima. 

dtheat  ejpc  Sacramentorum  Mi- 
nifter ? 

Notandum primb  , duplicem  didin- 
gui  pofle Sacramentorum  Mini- 
drum  ; unum  quidem  ordinarium  , al- 
terum vero  extraordinarium . Ordina- 
rius ille  dicitur,  qui  ex  conceda  fibi  fa- 
cultate poted  qualibet  data  occatione  , 
Sc  opportunitate  minidrare  facramen- 
tum : extraordinarius  autem  , qui  non 
nili  ex  delegata  authoritate  , Sc  com- 
milTione  facramenta  minidrat,urgentc 
necertitate  propter  abfentiain  , Sc  defe- 
(flum  ordinarii  Minittri : Certum  ed 
autem  homines  minidros  etfe  facra- 
mentorum,dum  il  Chrido  Domino  de- 
legatam potedatem  obtinent:  Unde_» 
Apodolus  x.ad  Cor.4.  Sic  nos  exiflimet 
bomo  , ut  Minijlros  Cbrifti , i7  difpen- 
Jatores  mysteriorum  Dei  . Dixi , dum 
habent  b Chrido  delegatam  poteda- 
tem , ille  enim  omnis , & folus  cd  Mi- 
nider Sacramentorum , quem  Chridus 
in  fua  inditutione  defignavit  . Quis 
autem  (it  (inguli  cujufque  facramenti 
peculiaris  Minider  a Chrido  defigna- 
tus , refolvetur  agendo  dc  Sacramentis 
in  particulari . Hic  autem  diintaxat  in- 
vedigamus , quifnam  in  communi  de- 
beat ede  ordinarius  Sacramentorum-» 
Minider , utrum  homo  , vel  Angelus  . 
Hotandum /ecundd,  Lutherum  eo  non 

di- 


Digitized  b 


Demmijiro  Sacrmefitorum»  137 


dicam  errfirit , fed  etiam  «mentix  pro< 
grcirurn  , ut  in  llb.de  MilTa  privata  , dc 
undUone  Sacerdotum  , non  foliim  om- 
nibus hominibus , /'ed  etiam  dxmuni- 
bus  attribuat  notedatem  miniSeria- 
lem  omnium  /aeramentorum  . Ego  , 
inquit , non  dicam  quod  Papifla  dicunt, 
ttulium  Angelorum , nec  Mariam  qui- 
dem ip/hm  confecrare poJJe\  fed  e contra 
dico , fi  diabolus  ipfe  veniret , ist  egopo- 
fiea  refeirem  diabolum  fic  irrepfiffe  iris 
officium  Pafioris  Ecclefia  in  fpetie  Lo- 
minis  vocatum  \ad pradicandum  , (Ut pu- 
blici in  Ecclefia  docui{fe  , baptixajfe,  ce- 
lebra fe  mijfam  abfolviffe  a peccatis, 

iy  tali  munere  furit  um  e fe  , justa  infii- 
tutionem  Chriili,  tunc  cogeremur  fateri 
faerantenta  ideo  non  effe  inefficaci  a ,fed 
verum  Rapti fnum,  verum  Evaugelium, 
veram  abfclutionem  , verum  facramen- 
tum  corporis  , iy  fanguinis  Cbrifli  nos 
aceepijfe . 

Verum  , ut  hxrefis  In  feipfam  mili- 
tat,i^>d  Luthero  extremi  repugnat  Cal- 
vinus , qui  nequidem  in  neccflitate.» 
concedit  mulieribus  facultatem  bapti- 
zat.di : nam  in  antidoto  ad  Can.  lo. 
fedionis  7.ait . Hemo  fanus  Cbrifiianus 
omnes  in  verbi  ,facramentorumque  ad- 
oninsRratione  pares  facit : non  folism-» 
quia  decenter  , iy  ordine  geri  omnia  in 
Ecclefia  decet  \ fed  etiam  qudd  fingulari 
Cbrijli  mand  ato  ad  eam  rem  ordinantur 
Minifiri . Subdit  autem  . Porrd  munus 
baptixandi  , ubi  mulierculis  injundum 
reperient , quemadmodum  illi  permit- 
tunt ? 

At  Ecclefia  Catholica  hoc  utriimque 
erroris  extremum  declinans, fateturfo- 
los  homines  viatores  efle  Miniftros  or- 
dinarios facramentorum : immo  etiam 
omnes  urgente  neccRitate  polTe  Baptif- 
anum  minidrare : quamquam  concedat 
Angelos  etiam  per  extraordinariam-. 
Dei  delegationem , pofTe  fscramenta 
minidrare . 

Notandum  tertid  , ex  Dotflore  in  4. 
din.6.  qu.i.num.3.  qu6d  ad  facramen- 
Tom.X. 


torum  adminiftratlon effli  tna  concur- 
rere debent  ex  parte  Miniftri:  Pri  uuni 
ed  adllo  exterior  , qux  fit  per  motunuj 
localem  , & potentiam  inotivam  , per 
quam  applicatur  materia  : Secundum 
cd  prolatio  fenfibilis  form«  per  verba 
articulata ; Tertium ; ed  intentio  fa- 
ciendi quod  facit  Eccclefia ; qui  autem 
aliquo  eorum  caret , non  poccd  farra<» 
mentum  adminidrare,  unde  excludun- 
tur ab  hac  adminidratione  , qui  carent 
manibus  , loquela  , <Sc  ratione  . Inde-> 
concludit  Doiftor  nullum  fiippofitum^ 
naturz  intclledlualis  fimplicicer  exclu- 
di a potedate  baptizandi , nid  propter 
aliquem  ex  e/ufmodi  defeidibus  . Duo 
itaque  hic  maxime  funt  datuenda./^rr- 
mum , qu6d  foli  homines  viatores  funt 
ordinarii  minidri  facraraentorum  : Se- 
cundum , quod  Angeli  non  folfim  boni, 
fed  etiam  mali , pedTuut  ad  idud  mlni- 
liertum  a Deo  deputari  extraordinarie. 

CovcLusio  Prima. 

Soli  homines  fdiatores  habent  potefta- 
tem  ordinariam  miniftrandifacra- 
menta . 

PnoBATuR  PRIMA  PAts  : Sacramento- 
rum adminidratio , (ieut.  Se  cflicaeitas 
pendet  ex  Chridi  inditutione.  Se  man- 
dato , quod  innotefeie  maximi  per 
Scripturam  facram  ; fed  ex  ea  conflat 
facultatem  ordinariam  minidrandi  fa- 
cramenta , non  fuilTe  conceflam  An- 
geli^ , fed  hominibus.  Probatur  per  in- 
dutdionem ; fiquidem  de  Eucharidia_« 
Lucz  II.  v.ip.  non  Asgells,  fed  Apo- 
dolis  , qui  erant  homines  viatores  , 
diidum  ed : Hoc  facite  in  meam  eomme- 
morationem  ; & de  Baptifmo  Matth. 
ultim.  V.  19.  Bapti%ate  omnes  Gentes, 
De  Extrema-Uniftione  Jacobi  p.  v.  14. 
Inducat  Presbyteros  EcclefitC  , iy  orent 
fuper  eum  , ungentes  eum  , iyc.  De  Poe- 
nitentia Joan. 10.  v.  aj  ^jtorum  remi- 
feritis  peccata  , remittuntur  eis . Quan- 
tum ad  Sacramentum  Ordinis,Sc  Con- 
firmationis , condat  tum  ex  Scriptura, 
tum  cx  Traditione , eorum  Minidrum 
S ne- 


Digitized  by  Google 


13» 

neeeirar!6  debere  erte  Epifcopum 
Pontificem  j qui , ut  legimus  Heb.r.  ex 
honiinibut  ojjumptut  pro  hominibut 
tonUi tuitur  in  iis , qua  funt  ad  Deum  . 
Quantum  ver6  ad  Matrimonium  res  cft 
evidens  •,  non  enim  initur  nifi  inter  ho- 
mines contrahentes  , qui  videntur  mi- 
niftri , Juxta  illud  Genef;i.  Hoc  xunc  os 
de  offibtts  meis,  ipp  caro  de  earne  mea,ijc. 

Hujus  autem  veritatis  ratio  eft  aper- 
ta ; quatuor  enim  fune  in  facrameiuis, 
a quibus  maxime  «llimari  debet  Mini- 
fler,  nempe  facramentorum  inllitutor , 
videlicet  Chriftus  Dominus,  cujus  ipfe 
vices  gerit,  Juxta  illud  S.  Pauli  i.  ad 
Cor .4.  Sic  nos  exijlimet  bono,  ut  Mini- 
ilros  Chrifti , (y  dsfpenfatores  myslerio- 
rtm  Dei . Secundum  eft  Ecclefia  in  cu- 
jUs  gratiam  facramenta  inftituta  funt , 
& cujus  proinde  ille  eft  Minifter . Ter- 
tium cft  fufeipiens , inter  quem  , & 
Chriftum  Dominum,  qui  miniftrat  me- 
dium locum  tenet.  Quartum  denique 
eft  facramentum  , quod  miniftratur  , 
fcd  ex  hoc  quadruplici  capite  Minifter 
ordinarius  facramentorum  ncceirari6 
debet  efte  homo  , non  autem  Angelus  ; 
quia  Chriftus  inftitutor  , cui  debet  afti- 
milari , eft  verus  homo  , non  autem.. 
Angelus.  Similiter  Ecclefia  eft  ccctus 
vifibilis  hominum,  non  autem  Angelo- 
rum. Item  qui  fufeipiunt  facramenta 
funt  homines , non  Angeli . Denique 
facramentum  ipfum  non  eft  mere  If  iri- 
tuale,  quemadmodum  Angeli,  fed  par- 
tim  conficitur  ex  fpirituall.dt  corporeo: 
fpirituali  quidem  , nempe  intentione.^ 
Miniftrl ; corporeo  autem  , fcilicet  ma- 
terli  , & forma : quod  maxime  conve- 
nit hominibus  partim  fplrltualibus  , 
partim  corporeis . 

Quas  utique  rationes  Dotftor  egregii 
expendit  ibidem  swsm.^.Congrttumefl, 
inquit , ab  homine  viatore  conferri  ba- 
ptifmmn  , (3*  non  ab  Angelo  aliqtso-,  tum 
quit  Cbriflus , qui  inflstuit , homo  fuit: 
tum  quia  in  Saerametito  eft  aliquid fen- 
fbste , is  aliquid  fpirituale  j iS  ptr  cgr.- 


fequens  magis  congruit  Miniftro,  utenti 
fenfu  , is  intellectu  , quam  puri  intellc- 
Buali  : iS  tertid  , quia  per /Ufceptiene>n 
Baptifni  adferibitur  aliquis,utfit  mem- 
brum Ecclefia  militantir.ergo  congruum 
efl  hoc  fieri , per  aliquem  in  illa  Eccle- 
fia . 

Dices prsmb:  Quidquid  poteft  Mini- 
fter inferior,  poteft  fuperior;nam  quid- 
quid poteft  Diaconus,  poteft  Sacerdos, 
non  viclllim ; fcd  Angeli  in  ordine.» 
HIerarchIco  fuperiores  funt  hominibus 
quibufvis  , ex  S.  Dionyfio  : igitur  Idem 
minifterium  exercere  polTunt  quod  ho- 
mines . ' 

Diflinguo  majorem  : Idem  poteft  fu- 
perior  di  verfo  modo,  concedo  : eodem 
modo,  nego  : quod  enim  homines  ope- 
rantur inferiori  modo  per  fcnfibllla  fa- 
cramenta naturz  hominum  proportlo- 
nata , faciunt  Angeli  ut  fuperiores  mi- 
niftrifuperiori  modo  invifibiliter  pur- 
gando, illuminando  , perficiendo  , non 
fenfibiliter  humano  modo  per  facra- 
menta.  Q^are  beati  homines  , qui  in 
coelo  charadterem  habent  indelebilem, 
quo  facramenta  miiiiftrare  poftent  ; fi- 
miles  funt  Angelis,  Matth.  aa.  fed  in 
participatione  glorix  , non  in  condi- 
tione nature  , facramentorumque  dif- 
pcnlatione . 

Dices  fecundd  : Sacramenta  pofTunt 
adminiftrari  per  malos  homines,  qui 
funt  membra  diaboli : mult6  magis  per 
diabolum  , qui  eft  eorum  caput . 

Negd  eonfeqssentiaif^am  homines  mali 
non  habent  poteftatem  miniftrandi  fa- 
cramenta, c6  qu6d  per  malitiam  fin* 
membra  diaboli  , fed  c6  quod  fint  in- 
ftrumenta  Chrifti  rationabilia , quod 
Saihanx  , feu  diabolo  non  competit . 

Probatur  etiam  fecunda  pars , nempe 
qu6d  facramentorum  ordinarius  Mini- 
fter debeat  efle  viator . Probatur , in- 
quam , primi  ex  illo  ad  Hebr.  f.  Omnis 
Posstifex  ex  hominibus  affumptus  pro 
hominibus  conditui tur  in  iis,quafunt  ad 
Deum  , ut  efferat  dova , iS facrificia  pro 

pec- 


Difp*ProoemUlis  Jrt.UL§ludifiJ, 

8e 


! 


Ve  Minijlro  Sacramentorum  • 


fftcitu'J^ui  eotidsliTt pofet  iit, qui  igno- 
rant, iy  errant : quoniam  iy  ipje  eircun- 
datut  ri?  infirmitate,  lye.  Sed  foliis  ho- 
mo viator  efl  ejtifmodi : igitur  , &c. 

Deinde , Ille  folus  e(l  ordinarius , 8e 
legitimus  Sacramentorum  Minider  , 
quem  Chriflut  fui  inftitutione  ded- 
gtiavit ; fed  ad  id  dcdgnavit  duntaxat 
homines  viatores  ; etenim  neque  ex 
Scriptura,  neque  ex  Conciliis.neque  ex 
Traditione  conflat  hominem  non  via- 
torem i Chriflo  alTumptum  , 3e  iuftitu- 
tum  fuifle  Mitiiflruin  fjcramentoruni_> 
Ecclefia:  militantis  : igitur  , ifcc. 

Denique  , ut  ait  Dcllarniiiius  lib.i.de 
Sacramentis  in  gencre  cap.  i4.num.  j. 
Sacramenta  data  funt  £ccIei*JE,iit  mini- 
arentur iis  ,qui  furit  intra  £ci.lcfiam  ab 
ipfa  Ecclefia  vifibili,per  fuos  Minidros, 
quales  non  fune  ii , qui  jam  .funt  extra 
tnundum  , &c  qui  nulfatenus  fubjacent 
dirccle  vel  indircclc  ipfi  Eccicfin;  alio- 
quin  Epifeopus  damnatuscum  corpore, 
& anima,  pollet  in  odium  Dci,&Chri- 
fli,  alterum  in  corpore  , & anima  etiam 
damnatum  iu  Sacerdotem  ordinare,  & 
ille  ordinatus  Sacerdos,  fl  haberet  pra;- 
fentem  panem,  & vinum, polTet  Eucha- 
riflix  facramentum  conficere:  at  hzc 
abfurda  funriigitur  non  eA  afferendum 
facraaicnta  poffe  de  via  ordinaria  ab 
aliis  conferri , qu&m  a viatoribus . 

Dices  primo-.  Thomas  Stapletonus  in 
Collectaneis  de  S.  Thoma  ApoAolo, 
refert,  qu6d  anno  tiao. Patriarcha  qui- 
dam Indorum  Joannes  nomine,  Ro- 
mam venerit , ibique  fummo  Pontifici , 
Calixto  II.  & Cardinalibus  in  confiAo- 
rio  tefiatus  fuerit  S.  Thomani  ApoAo- 
lum  omni  anno  fe  vifibilem  prasAare  fi- 
delibus fibi  fubditis,  & eos  , quos  facr& 
fynaxi  dignus  judicat , propria  manu 
communicare  ; 'indignos  ver6  4 facra__> 
menfa  arcere  , de  eis  ,£uchariAiam  de- 
negare . 

Refpondet  Bellarminus/^/VfW,  quid- 
quid fit  de  veritate  illius  hiAoriz,  ex  il- 
la non  haberi,qu6d  ApoAolus  Euchari- 


139 

Aiam  eonficeret,  de  confecraret;  fed  fo- 
liim  , qu6d  confecratam  diAribucret . 
Verum,  hxc  rcfponfio  non  videtur  fol- 
vere  objeiAioneni ; exinde  enim  faltem 
colligere  liceret , Beatos  poffe  diciMi- 
niAros  ordinarios  eorum  facramento- 
rum,  qux  confiAun:  in  applicatione.^ 
materi.x  fenfibilis,  de  prolatione  verbo- 
rum formx,  qualia  funt  Baptifmus,  Ex- 
trema-Unclio , Confirmatio  , dtc. 

Unde  refpondeo fecundd , qu6d  fi  ve- 
rum fit  S.  Thomam  ha;c  prxAitiffe  , id 
non  fecerit  ex  communi  lege, fed  ex  fin- 
gulari  Oei  conceflione  , maxime  cum_> 
non  polfit  conflare  ApoAolum  pro- 
prium corpus  affumpfiflTe,  totiefquej 
repetito  miraculo  rcfurrexilfe,dc  iterum 
fuiffe  mortuum  , unde  credibilius  eA  , 
eum  apparuiffe  duntaxat,dc  hzc  prxAi- 
tiffe  in  aereo  corpore . 

Dices  fecundo-.  Ecclefia  fuis  in  oratio- 
nibus petit  a beatis  ApoAoIis  remiffio- 
nem  pcccatotum  , ut  in  ApoAolorum_a 
hymno:  ffsi  coelum  verbd  clauditis, fe- 
ra/qstc  ejus  folivitis,nos  a peccatis  omni- 
bus fohito  jujfu  quaftmus.lLt  in  hymno 
S.  Petri : Peccati  vincula  refolve  tibi  po- 
te flate  tradita  , qua  ctss-.Uis  ceeluot  verbi 
claudis,aperis-.\pfitm  ApoAoIi  beati  funt 
Sacramentorum  MinlAri . 

Diilinguo  antecedens : Petit  remlflio- 
nem,  per  modum  impetrationis,  exhi- 
bendo beatis  ApoAoIis  poteAatem  eis 
commiffam  , dum  in  Ecclefia  militante 
verfarentur , ut  eos  magis  ficiAat , ficut 
dicimus  B.  Virgini  in  ejus  hymno,i'a/r 
vc  vifscula  reis,  concedo  ; per  modum., 
jurlfdldlionis,  quafi  jus,  dc  minlAerium 
abfolutionis  adhuc  retineant , nego  . 

Dices  tertio : Si  qui  facerdotes  aut 
Epifeopi  refurgerent  e mortuis  , adhuc 
poffent  aliqua  facramenta  conficere  : 
non  ergo  neceffario  facramentorunu, 
mIniAer  eA  viator  • 

h!;go  eonfequ(s:ti'i-.\i  enim  agerent  e 
mortuis  excitati , poteAate  quam  accc- 
plffent  viatores;  unde  poffent  ea  facra- 
menta validE  conficere , qux  conficie- 
S 3 bant 


Digitized  by  Google 


1 40  Difp.Proosmialis  Art.III.§lu_ieJi.L 


b*nt  ante  mortem  abfque  ^irIfdi(ftio- 
ne,ut  Baptifmum,&  £ucharifliam;natti 
ea  foliim  egent  charatftere , ftatuque_» 
debito,  non  jtirirdidliona;  fed  ea  validi 
miniftrare  non  polTcnt,qute  jurifdi<^io- 
nem  pcdlulant , ut  abfolutionem  p;ni> 
tentium;quia  jurifdidlio  cefTat  per  mor- 
tem ; at  abfolutio  facramentalis  peeni- 
tentium  eft  adtio  jnrifdidlianis,  utpote 
verum  judicium . 

Conclusio  Secunda. 

AAJfc/i  poffunt  e/pc  extraordinarii 
S.xcramentonm  MittiUri  . Hac 
eft  communis  apud  utramque  fcholim, 
Angelicam,&  Subtilem:  Enimver6  An- 
gelicus Dodtor  j.  part.  qusft.  <^4.  art.7. 
ait:  Secundum  tamen  , qubd  ficut  Deus 
virtutem  fuam  non  alligavit  /aeramen- 
tis , quin  po/pt  fine facramentis  effedum 
/aeramentorum  conferre  : ita  etiam  vir- 
tutem fuam  non  alligavit  Ecclefia  Ali- 
tsiftris  , quin  etiam  /Ingelispofiit  virtu- 
tem triiuerc  minifirandi  in  facramentis. 
Et  qstia  honi  Angeli  funt  Nuntii  verita- 
tis ,fi  aliquod facramentale  miniflerium 
a ionis  Angelis  perficeretur  .ejfet  ratum 
babestdum\quia  deberet  conflare  Jioc  fieri 
voluntate  divina-,  ficut  quadam  templa-^ 
dicuntur  Angelico  mini  fler  id  corf cera- 
ta . 

Similia  habet  fubtilis  Do(flor  num.i. 
ubi  ciim  dixiffet,  omne  fuppofitum  na- 
tura; intellc(ftualis  po(Te  deputari  in_^ 
Kfiniftriim  facramentorum,hanc  ratio- 
nem profert:  J§tt/'ir,inquit,/'  bonus  An- 
gelus baptiiprei  in  corpore  ajfumpto , 
eum  omnibus  pradiSis  conditiosiibus  , 
tunc  fupponendum  ejfet  verum  e/fe  ejus 
baptifmum  : quia  non  fieret,  nifi  de  pr re- 
cepto Dei  , nec  e/fet  ille  baptiiptus  ab 
Angelo  iterum  rebapti\andus\  ficut  Mt- 
ebael  prohibuit  Epifeopo  dedicare  Ee- 
elefiam  fuam  in  monte  Gargano,  ajferens 
eam  a fe  dedicatam  fui/fe.  (^bus  verbis 
Dodlor  non  contendit.  Angelos  habere 
poteflatem  ordinariam  minifirandi  fa- 
cramentn,  ut  plurimi  perperam  affir- 
mant ; fcd  tantCim  j qu6d  ad  illud  mu- 


nus pofTunt  extraordinarie  a Deo  de- 
legari . 

Probatur  autem  eonclufio'.  Si  enim,  ut 
legimus  Adluum  q.bc.  ad  Calatas  Lex 
antiqua  ordinata  fuit  per  Angelos  in 
manu  Moyfis  Mediatoris  , quidni  pcf 
eofdem  poterunt  nova  legis  facramen- 
ta  minlflrari  ? non  enim  major  ell  dif- 
ficultas in  apponenda  materia  facra- 
mentali , & proferendis  verbis  fbrm*  , 
quam  in  exaranda  lege  luper  tabulam 
lapideam,  8e  illa  viva  voce  intonanda, 
& promulganda . 

Hanc  etiam  veritatem  luculenter 
docet  S.  Augutlinus  lib.  2.  contra  Par- 
menianum  cap.  1 p.  ubi  cfim  objiceret 
Parmenianus  injuflum  non  pofTe  mini- 
ftrare valide  facramenta,ut  ibidem  me- 
morat S.  Auguftinus  , his  verbis  . Vt 
quid  ergo  Parmenianus  inani jaHantia 
exultat,  i-y  dicit : Nunquam  divintc  legis 
cenfura  patietur  , ut  vivificare  quem- 
quam  mortuus  pofpt , curare  vulneratus^ 
illuminare  cteesss,  veftire  nudus,  fy  mun- 
dare pollutsss , iyc.  quibus  afferebat  in- 
juftum  non  poffe  tribuere  Baptifmum 
ad  juftitiam  , & ad  hujus  conhrmatio- 
nem  objiciebat  cap.  ip.  illud  Joann.  j. 
Non  potefi  accipere  homo  quidquam  , nifi 
fuerit  illi  datum  de  coelo  , Cujus  falfain 
interpretationem  variis  rationibus  re- 
darguens S.  Augtift.  ejufqiic  pravam_> 
intelligentiam  Scripturz,  tandem  con- 
cludit : Nema  ergo  , inquit  ,fine  dante  , 
fed  quod  pertinet  ad  Baptifmi  fanUita- 
tem  , adefi  Deus  , qui  det,  (y  homo  , qui 
accipiat ; five  per  feipfum  donante  Deo  , 
five  per  Angelum,  five  per  hominem  fan- 
flum,  five  per  Petrum, five  per  yoaunem, 
five  per  hominem  iniquum  , (ye.  Quibus 
verbis  luculenter  (Ignificat  Baptilmuni 
minlflrari  poffe  per  Angelum  . 

Nec  refert  qu6d  dicatOeum  alitjuan- 
do  per  fe  conferre  gratiam  Baptifma- 
lem  , hoc  cfl  , non  mediante  aliquo  fa- 
cramento  , puta  dum  fandllficat  vel 
puerum  in  utero,veI  adultum  per  mar- 
tyrium , quod  nec  cft  facramentum  , 

nec 


■Diyi  ■ . ■o-K' 


De  Minijlro  Sacramentorum . 


aec  fubordinatur  facramento ; licet,  ut 
diximus,  facramemi  vim  habeat : hoc, 
inquam,  non  refert;  quia  hzc  non  ofH* 
ciunt,  quominus  aiTerat  Angelum  , aut 
hominem  juflum,  aut  injuftum  confer- 
re gratiam  mediante  facramento . 

Probatur  infupar  ex  Nicephoro  Kb. 
11.  hiftorix  c.  lo. ubi  refert  .quomodo 
ad  Amphilochium  in  locis  defertis  phi- 
lofophantem  , ob  excellentem  ejus  vi- 
tam & dodlrinam  Deus  mifit  Angelos  , 
qui  myiiica  ordinatione,  6c  arcana  be- 
nedictione Epifcopali  eum  dignitate.» 
intelledtuali  modo  confecrarunt  , & 
Hierarcham  Icouii  renuntiarunt  ; ad 
quem  ciiin  paul6  pod  ordinandi  £pi- 
ieopi  illius  Provincia  convenifTent,  ubi 
noverunt  ex  eo  ipfum  ab  Angelis  Dei 
confecracionem  fufccpilTe  , data  Oeo 
gloria  de  tam  facra  , divinaque  gratia, 
illum  ut  Pontificem  Dei , Praconem  E- 
vangelii,  defenfurem  fidei,  cum  timore 
reverenter  admiferunt,  8e  folita  faluta- 
tione,ac  ofculo  ei  impofito,  funtSiones 
Epifcopales,  ac  omnia  Pontificalia  mu- 
nera , abfquc  alia  nova  inauguratione 
palam  exequi  permiferunc  . 

Probatur  etiam  ratione:  Prim6,quia, 
ut  mox  ditftum  ed,ficut  Deus  non  alli- 
gavit virtutem  fuam  facramentis,  fed 
poteft  pro  libito  , independenter  a fa- 
cramentoTum  collatione  .gratiam  fan- 
dlificantcm  alicui  infundere ; ita  nec 
facramentorum  adminiftrationcm  fic 
hominibus  delegavit,  quin  pofllt  pro 
voluntate  , & nutu  illud  miniflcrium 
Angelis  committeie;  maxime  ciim  om- 
nes illifint  adminidratorii  Spiritus  in 
miniderium  mifli,  propter  cos,  qui  h*- 
reditatem  capiunt  falutis . 

Deinde,  Sacramentorum  adminidra- 
tio  non  ed  difficilioris  exeeutionis  , 
quam  confecratio  templorum  ; c^uippe 
ciim  utrumque  idud  munus  hominibus 
fuerit  delegatum:  fed  confecratio  tem- 
plorum fieri  poted  per  Angelos,  & ali- 
quando reverk  ab  illis  peradia  ed  , ut 
condat  de  confeeratione  fempK  men- 


14* 

tis  Gargani  , qu®  faida  fuit  per  S,  Mi- 
chaelcm  Archangelum . 

Deniqne  ; tria  , ficut  notavimus  cun» 
Oodiure  ,duntaxat  requiruntur  ad  ad- 
minidrationem  facramcnti;/V»wo  qui- 
dem vis  motiva,qui  baptizandum  v.g. 
Minider  abluat  aqua  : Secundo  , vox  , 
<]^ua  verba  forme  proferat : TertiS  ra- 
tionis ufus  , qua  Chridi  D.  & Ecclefias 
intentionem  habeat : fed  Angelus  ex- 
traorditytria  Dei  commilfione  in  afTum- 
pto  corpore,  vel  extra  corpus  omne.po- 
ted  habere  ea  tria  : nam  poted  aquam 
movere,  8c  applicare  baptizando ; non 
edenim  opus,  ut  Angelus  baptizans 
applicet  aquam  per  indrumentum  con- 
jundfum,  ut  facerdos  per  manum  ; fuf- 
ficit  enim  indrumentum  feparatum  , 
aut  nullum ; poted  etiam  excitare  ver- 
ba, non  vitaliter  ut  homo, fed  didintdi 
fignificantia  idem,  ac  vitalia  verba: 
ciim  etiam  intelletdiva  facultate  fit  prf- 
ditus,  haud  dubie  poted  habere  inten- 
tionem debitam  . Itaque  fatendum  ed, 
qu6d  fi  condaret  facranientum  aliquod 
ab  Angelis  fuilTe  minidratum  , deberet 
haberi  ut  ratum,  ac  validum  . 

Dicet  primo:  Ad  Hebr.p.  Omnis  Pon- 
tifex debet  a fumi  ex  hominibus,  ut  e/fe- 
rat dona  , iyfacrificia  : ac  fubinde  hoc 
miniderium  implere  non  pofTunt  An- 
geli : igitur  mult6  miniis  poterunt  fa- 
cramenta  minidrare;  quippe  ciim  per 
facramenta  conferatur  gratia,  non  au- 
tem ordinarie  per  facrificia  ex  opere.^ 
operato  . 

Dijlinj>uo  antecedens : Ita  fit  de  lege 
ordinaria,  concedo;  ita  fit  nece(Tari6,ue 
aliter  fieri  non  polTet , fi  ita  Deus  ordi- 
naret, nego:  nam  confecratio  Ecclefite, 
etiam  ed  miniderium  Ecclefie  ; quod 
Angelis  commKTum  fuifle  ex  certa  hi- 
doria  conflat:m!nidrare  Eucharidiam, 
ed  miniderium  Ecclefi®  per  Presbyte- 
ros, & Diaconos  ; fed  & hoc  aliquando 
etiam  Angeli  prxditerunt  ex  fpeciali 
commilfione  , ut  ex  vitis  Santdorum.» 
probatis  fzpifis  conftac  . Promulgatio 


Digitized  by  Googie 


142  Difp.Prooemialis  Art.lll. 


legis  divine  e(l  ininiileriuni  hominis  , 
Ted  in  monte  Sinai  id  przAiterunt  An- 
geli  ,ut  Dei  legati.  Adi./.  Quidni  ergo, 
& baptifroum  poillnt  etiam  ex  fpcciali 
Dei  commillione  dare  in  corpore  af- 
fumpto,  fervata  fubAantia  facraraenti.’ 

Dicts /icuttJd  : Adminiftratio  facra- 
nenti  cA  adlus  vitalis : fed  Angeli  non 
poAunt  exercere  adlus  vitales  in  cor- 
pore alTumpto : igitur  nec  miniArare., 
iacramenta . 

Diftiit^uo  majorem  : AdmiiiiAratio , 
que  £t  per  AliniArura  ordinatum , eA 
adlus  vitalis , concedo : que  fieret  per 
MiniArum  extraordinarium  , necelTa- 
rio  deberet^eAe  adlus  vitalis,  nego; 
Namabfolutc  loquendo,  ad  validita- 
tem facramenti  , fulficit , qu6d  debita 
materia  applicctur,&  forma  proferatur 
fenfibiliter  , & articulate  per  corpus 
humanum.  Ave  verum.  Ave  apparens  ; 
non  enim  aliud  requiritur  Ampliciter 
ex  parte  forme , qua  facramen talis  eA , 
quam  ut  At  Agnum  pradlicum  effcdlus  , 
tam  in  baptizato,  quam  etiam  refpedlu 
Eficlcfia,  cui  debet conAare  deforma 
applicata  : neque  enim  HccIcCa  atten- 
dit modum  formandi  verba  , fed  figni- 
ficationem,  quam  habent  ex  inAitutio- 
ne  divina,  & communi  hominum  ufu  ; 
quemadmodum  revelatio  fadla  viris 
landlis  per  Angelos  fenfibiliter  loquen- 
tes  , non  aliter  attenditur  , & accipitur 
ab  eis,  quam  A revera  vitalis  efifet:  quia 
conAderatur  non  modus  loquendi,  fed 
locutionis  fenfus . 

Petefjaw  etiam  dirmones  poAent  va- 
lide facrametutt  conferre  ? 

Affirmat  Dodlor  ibidem  , dicens  : Si 
etiam  malut  Angelm  iti  corpore  a/pm- 
fto  hoptiiet , (7  conslet , quid  ejfet  </c_, 
praecepto  Dei  ; talis  habendus  cjfet  pro 
bapts\ato  : quia  oportet  tnaluns  Asge- 
ium  etiam  invitum  obedire  Deo , Sed 
non  ejfet  fine  certa  revelatione Juper  hoc 
habita  credendtsm  , qudd  malus  Angelus 
veri  baptiiaret ; tum  quia  Deus  non  mi- 
fsifirat  f aeramenta  per  exclujbs  fitioliter 


a fialute : tum  quia  fi  non  ejfet  certus  de 
preccepto  divino  ad  cppofitunv,fupponen^ 
dum  eH  femper  ipfum  fraudulenter  age~ 
re,  nec  completi  facere  ea,  qua  ejfent  ne- 
cejfaria  ad  falutem  baptitpti  propter 
inimicitiam  , quam  habet  ex  invidia-» 
procedentem  . Quibus  verbis  Dodlor 
non  aderit  diabolum  validi  rainiArare 
facramenta,  quafi  hoc  ei  competeret  de 
lege  ordinaria;  quemadmodum  non- 
nulli fals6  exIAimant : alTerentcs  cam- 
dem  ipAus , qus  poAmodum  Lutheri , 
cAe  fententiamreontrarium  enim  aper- 
te patet  ex  verbis  mox  expreAis  . 

Dices : Si  daemon  miniAraret  facra- 
menta ex  ordinatione  Dei , cimi  At  in 
flatu  peccati  mortalis,  committeret  fa- 
crilcgium;  cujus  Deus  efliet  author; 
quippe  ciim  dzmonem  ad  iAud  mini- 
Aerium  cogeret : fed  Deus  non  poteA 
efle  author  alicujus  peccati : igitur  nec 
poteA  ordinare  dzmoni , ut  miniflret 
aliquod  lacramentum . 

Difiingno  minorem  : Deus  non  poteA 
efle  author  adlus  peccaminoA  , quando 
malitia  cA  conjundla  adlui  malitiofo 
ab  intrinfeco  , concedo : quando  dun- 
taxat  conjundla  eA  ab  extrinfeco , &c 
ex  malitia  operantis,  nego  : Ac  autem 
contingit  in  propofito  ; quia  miniAe- 
rium  facramenti  abfolute  bonum  eA; 
voluntas  autem  dzmonis  ciim  fit  per- 
verfa,  invite  duntaxat  a Deo  cogitur  , 
quoties  ad  aliquid  bonum  pracAandum 
divino  urgente  mandato  impellitur  : 
nihilominus  Deus  hac  dxmonis  per- 
versi voluntate  uti  poteA  inoAenfio- 
nem  fuz  bonitatis  , & potentix  , per 
quam  extorquet  etiam  obedientiam  4 
diabolo  quantumvis  reludlante  , itu, 
commodum,  & utilitatem  alterius. 
Hinc  prxclare  S.  AuguAinus  lib.  de_# 
corrept.&  gratia  cap.io.  Saluberrimi, 
inquit,  confitemur , quod  reUifflmi  credis 
musDeum,Dominumque  rerum  omnium, 
qui  creavit  omnia  bona  valdi  , i^males 
ex  bonis  exortura  ejfe  pr/efeivit , Q* /«'- 
vst  magis  adfuam  omnipotentiffimans-» 


j 


I 


I 

♦ 


Digi:i2  cdlSy^itjngiv.’ 


De  Mtmfiro  Sacramentorum , 143 


ionitatcm pertinere  , etiam  de  maVu  he- 
ne  facere , quam  mala  ejfe  non pnere,iy». 
Unde  pr*clare  monet  Dodor  , qu6d  fi 
diabolus  facra menta  miniftraret  inaf- 
fumpto  corpore  , necelTum  elTet , ut 
per  revelationem  divinam  conflaret , 
ad  id  i Deo  fuifTe  motum  , & impul- 
fum  , ut  nempe  certum  effiet  facramen- 
tum  illud  fuilie  valide  miniflratura  . 

Qji ABSTio  Secunda. 

Vtrum  Miniftri probitat, ly  vitafanUi- 
tai  neceifaria  jit  ad  validi,  (3*  liciti 
conjiciendum , (3*  conferendum 
facramentuni  l 

Notandum  primi , tria  hic  in  quae- 
flionem  venire.  Primum,  utrum 
peccatores  valide  conficere,  acmini- 
flrare  poflint  facramenta.  Secundum, 
utrum  liciti,  & citra  novum  peccatum: 
Tertium,  an  ab  eis  facramenta  petere  , 
& accipere  liceat . Qnantiim  autem  ad 
primum  , feiendum  eft  , duplicem  di- 
flingui  polle  facramentorum  admini* 
Arationem  : Unam  quidem  validam  , 
fed  illicitam  ; alteram  autem  validam  , 
iy  licitam:  Prima  cfl.qiia  facramentum 
riti  confedum,  hoc  eft,  adhibita  mate- 
ria, forma  , Sc  praerequifita  intentione, 
confert  quidem  gratiam  fufcipienti;fcd 
illius  confedio  , & adminiflratio  no- 
vum infert  peccatum  conferenti  pro- 
pter indignam,&  illegitimam  rei  facre 
tradationem  , & miniflrationcm : fe- 
cunda ver6,non  folum  gratiam  confert 
fufcipientijfed  etiam  conferenti,  pro- 
pter debitam  utriufque  difpdfitionem . 
Quzritur  autem  utrum  Miniflcr  in_> 
peccato  mortali  exiflens  valide  qui- 
dem , non  autem  licite  conficere  poflit, 
ac  conferre  facramenta . Quod  utique 
intelligi  potefl  , tam  de  Miniflro  con- 
fecrato;,  cui  videlicet  ex  officio  incum- 
bit facramentum  miniflrare , qukm  de 
non  confecrato,  qui  videlicet  duntaxat 
in  cafu  ncceffitatis  facramentum  mini- 
flrare  potefl. 


Notandum  feeundi,ex  Dodore  fubtill 
dift.y.  qiiaft.i.  num.i.  Miniftrum  pec- 
catorem , & improbum  cenferi  talem  , 
vel  occulte , vel  manifefte  ; ita  qu6d 
pravus  appareat  quidem  coram  Deo  , 
talis  autem  non  habeatur  apud  homi- 
nes ; maxime  apud  eos , quibus  mini- 
ftrarc  debet  facramentum  . Infuper  , 
Miniflcr  occultfe  malus  dici  potefl  duo- 
bus modis  ; vel  quia  peccatum  ejus  eft 
occultum, & ignotum  fufeipienti  facra- 
mentum: vel  quia,  licit  ipfi  fit  notum, 
non  eft  tamen  aliis  notorium,  & mani- 
feftum  . Similiter  notorU  malus  Mini- 
fter  , vel  eft  toleratus  in  Ecclefia  , & 
feientibus  Przlatis  , nullo  reclamante 
facramenta  publice  miniftrat ; vel  non 
eft  toleratus , fed  ab  omni  Ecclefiaftlco 
munere  per  excommunicationem , de- 
gradationem, aut  fufpenfionem,mani- 
fefti  fepofitus  ; ut  declaravit  Martinua 
V.  in  Concilio  Conftantlenft , <jui  ciim 
animadverteret  gravlffima  oriri  fcan- 
dala  , & plurimos  fideles  revocari  a 
frequentatione  facramentorum  , qu6dl 
nefeirent  an  quidam  Miniftri  peccato- 
res , vel  aliqua  fententiif  Ecclefiaflici 
innodati,  poffent  valide,aut  licite  con- 
ferre facramentum  pccnitentiz ; anno 
1418.  conftitutloncm  edidit,  his  verbis: 
/id  evitanda  fcandala , ly  multa  pericu» 
la , ad  fubveniendum  confeientiit  timo- 
ratis s confutuimus,  ut  nemo  deinceps  te- 
neatur abjlinere , ly  feparare  fe  , neque 
vitare  communicationem  alicujus , ?«_» 
adminijlrando  ,vel  recipietsdof aer  amen- 
to, aut  in  aliis  divinis  officiis , aut  extra 
illa,  ratione  alicujus  fententix,  autcen- 
fur<e  Eeelejiajlicte , autfufpenfionis , aut 
prohibitionis  ab  homine , aut  jure  gene- 
raliter promulgata  \ neque  fervari  in- 
terdiflum  Ecclejiaflieum , niji fententia  , 
prohibitio,  fufpenpo,  vel  cenfura  hujuf- 
modi  fuerit  in  , vel  contra  perfonam  , 
Collegium,  'Vniverjitatem,Ecclejiam,aut 
locum  tertum,  h^udice  publicata  , vel 
denuntiata  fpeeialiter,  aut  exprefsi,  aut 
6 St  netorius  Clerici  percufor,  &c.  Qu* 

uti- 


Digitized  by  Googlc 


I 

i 

i 144  Difp.Prooemialis  Art.llL^mfidl, 


utique  ConAitutio  innovata  fuit  in_> 
Cuiicilio  BufilenA  fcA*.  20.  & in  Latc> 
raiienfi , fub  Leone  undecimo , felT.  ii> 
anno  ifi5. 

Natandum  tertid , pfxtcr  memoratos 
veteres  hsreticos  initio  prcfentis  arci* 
culi  , qui  alTo  cbant , peccatores  non_« 
polTc  valide  facrameuta  conficere , ali- 
quosKecentiores  eumdem  errorem  in- 
ftauraiTe ; maxime  ver6  yvalden/ct,\zsL 
di(Aos  k quodam  homine  LugdunenA  , 
nomine  Pvaldo  circa  annum  iio5.  qui 
ciim  divitiis  plurimis  abundaret , pau- 
pertatem Evangelicam  palam  pronteri 
coepit ; unde  illius  Sedlatores  dicAi  funt 
Pauperet  de  Lugduno,  ficut  colligitur  ex 
Tritbemio  in  Chronico  Hirfaugieiifl  : 
nuncupati  funt  etiam  /llbigeujet , & 
Tboloyites ; quia  eorum  peAilens  do- 
dlrina  in  illis  maxime  provinciis  graf- 
fata  eA,  ac  dilTeminata.  Inter  varia  au- 
tem eorum  capita,  quae  promulgabantj 
accufabantur  , quM  afTerercnt  non_> 
mod6  per  Sacerdotes,  fcd  etiam  Laicos 
corpus  ChriAi  confici  pofle,  dummodb 
jiiAi , ac  probi  conferentur : quia  per 
malos  etiam  Sacerdotes  , confici  poflie 
negabant,  ut  refert  Rogerius  in  Anna- 
libus Anglis . 

Veriim , nullus  hunc  errorem  aper- 
tiiiSj  & audaciiis  profeflus  eA , qu^m_i 
yviclef : nam  inter  varios  illius  articu- 
los in  Concilio  ConAantienfi  feff.  8. 
damnatos , hic  quartus  erat:  Xi  Epijco- 
fusyvel  Sacerdos  efi  in  peccato  mortali  , 
non  ordinat,  non  conjicit,  non  eonfecrat , 
non  iaptiTfit.  Nonnulli  eumdem  erro- 
rem tribuerunt  5'«»««/'  Hus,  cujus  er- 
rores pariter  damnati  funt  in  eodem_i 
Concilio  ConAantienfi  , fc(T.  t;.  Nec 
immeritb  quidem  , non  foliim  quia  pe- 
Ailentia  V viclefi  dogmata  propalabat , 
ac  tticbathr  in  Bohemia  ; unde  hic  vi- 

fefimus  articulus  ejUs  erat , qu6d  con- 
emnatio  4t.articulorum  Joannis  Vvi- 
clefi  fa(Aa  per  Do<Aores,eA  irrationalis, 
dc  iniqua  , & malefaiAa : fed  infuper  In 
2 2.  articulo  ajebat,f«*d  Papa,vel  Pra~ 


latus  malus,  (y  pretfeitat  $J!  tantSnu, 
aquivoci  PaFlor  , (j*  ver^  fur  , latrs  ; 
ac  fubinde  cenfebat  peccatorem  non 
effe  verum  PaAorem  , proindeque  non 
pofTe  conferre  lacramenta,  que  per  ve- 
ros tantiim  Pallores , ac  Eccleus  Mini- 
Aros  conferri  poiTunt . 

Statuendum  eA  igitur  in  prxfcnti 
qua:llione;  Primd,  quod  MiniAri,quan- 
tumvis  peccatores,  <Se  pravi,  pofTmt 
valide  conficere  facrameuta : Secutsdd, 
quod  illicite  facramenta  conferant  : 
Tertii , quandonam  ab  eis  liceat  facra- 
menta  petere,  & recipere  . ^ 

Conclusio  PrimaT 

SAeresmenta  veri , ij  validi  conjiei  , 
ac  conferri  pojfunt  per  Afinijtros 
pravos,  is  peccatores . Hcc  eA  de  fide 
determinata  in  variis  Conciliis , tum 
unlverfalibus,  tum  particularibus;  ma- 
xime vero  in  tribus  Conciliis  Romanis 
fub  Leone  nono  , annis  1404.  & lopi. 
in  quibus  determinatum  efi , ut  qui- 
cumque k Sinioniaco  confecratus  eflet, 
in  ipfo  ordinationis  fu*  tempore,  non 
ignorans  Simon!acum,cui  fe  obtulerat 
promovendum  , 40.  numero  dierum_j 
poenitentiam  ageret , & fic  in  accepti 
ordinis  officio  miniAraret . Supponunt 
ergo  h*c  Concilia  validi  collatum  efTe 
Ordinem  per  Simoniacum  Epifeopum . 
Idem  definitum  cA  in  Concilio  Gallica- 
no celebrato  anno  1106.  cujus  acAa  de- 
feribantur  a Rogerio  in  Annalibus  An- 
glie  , ubi  contra  Tholozates  , & Albi- 
genlcs  definitum  cA  , quAd  ficut  folis 
radius  per  cloacas  maculam  non  con- 
trahit , vel  foetorem  , vel  ficut  aqua_, 
pura,  & nitida  tranfit  ad  areolas  per 
canales  luteos,  aut  lordidos , vel  limo- 
fos,  fic  verba  Dominica  non  fordidan- 
tur ; nec  meliiis  , nec  nitidius  perbo- 
num, quam  per  malum  proferuntur  . 

Idem  definitum  eA  in  Concilio  Con- 
Ftantienfi  fclT.S.in  quo  damnati  funt  ar- 
ticuli Vvicicfi  , & Salisburgesft  anno 
1420.  Rubrica  de  fumma  Trinitate,  ubi 
„ definitur ; Si  aliquis  Clericus , vcl 

Lai- 


DigitutccLby 


^\\-J)eMimftro'Sac'rAmntorumy  v 145: 


j,'Laieti» i ; i s «nfas fit  prmdicare  i «ut 
„ occulti  docere  : credere,  vel  tenere , 
f,  qo6d  Sacerdos  in  mortali  peccato 
„ exUlenSjnon  poflit  conficere  corpus 
„ Chrifli,  dec.  pro  hcretico  , & incre- 
j,  dulo  habeatur . Idem  aperte  definit 
Concilium  Tridentinum  fefT./.Can.ia^ 
de  /aeramentis  in  genere  : Si  quis  di-‘ 
Mfrit  Miniftrum  in  fcccato  mortali  exi- 
ftentem,  modo  omnia  effentialia , quse  ad 
f atramentum  confieiendttm^ut  conferen- 
dum pertinent,  Jervaverit,  non  conficere, 
aut  conferre  f aer  amentum , anati  em  o-m 

fi*-  . . 

< Rationem  i priori  Catholicae  venta- 
tis aflignat  Oodior fubtilis 4.  d.f.  qu.i. 
M num.4.  Veritos  , inquit,  quaflionis 
,,  patet  ex  autboritatibus  multis,qu6d 
,,  quacumque  malitia  minifier  fit  ma' 
„ lus  ',  five  hrerefis  , five  fchifmatis , 
,,  five  morum  , falvi  unitate  £cclefi«  , 
,,  fi  intendit  facere  , quod  facit  Eccle- 
,,  fia , dc  fervet  modum  Ecclefioe , veri 
„ confert  Baptifmum  , & talis  Baptif- 
,,  mus  veri  habet  effei^m  inbaptiza- 
„ to,non  obfiante  malitia  Miniflri,nlfi 
,,  obdet  malitia  fufeipientis  in  hoc  , 
>,  quod  recipit  a tali  Miniftro . Veritas 
„ autem  iftius  folutionis  non  habet, 
,,  nifi  rationem  unam  propter  quid  , 
,,  fcilicet  quia  ita  placuit  Chrifto  in- 
„ ftituere,  ut  malitia  Miniftri  non  im- 
„ pediretfacramentum,  nec  ejus  effe- 
,,  dtum. 

Porri  hoc  ChriftI  D.  beneplacitum, 
maximi  colligitur  ex  pcrpetua,de  con- 
ftanti  Ecclefia;  Traditione  , quam  con- 
tra S.  Cypriani  authoritatem  a Dona- 
tiftis  objediam  urgebat  S.  Auguftinus 
lib.i.de  Baptifnio, cap.^.ubiita  fcriblt: 
Pto/ite  ergo  noiis  objicere  authoritatem 
Qfpriani  , ad  Baptifmi  receptionem  ,fed 
tenete  nobifeum  exemplum  Cypriani  ad 
unitatis  eonfernationem  ; Nondum  enim 
erat  diligenter  Bapti/mi  quaHio  per- 
traBata , fed  tamen  Jdluberrimam  eon- 
/isetudinem  tenebat  Eeclefa  , in  ipfis 
quoque  fchijmaticis , iS  betretf eis  earri- 
Tom.jCs 


gere,  quod  preuoum  eff,  non  iterare,  quod 
datum  efi ; fanare,  quod  vulneratum  efi  , 
non  curare,  quod  fanum  efi . .^am  eou- 
Jisetudinem  credo  ex  Apofiolica  Tradi- 
tione venientem  , ficut  multa  non  inve- 
niuntur in  litteris  eorum , neque  in  Con- 
f iliis  pofieriorum  , IS  tamen  quia  per 
univerfaui  euflodiuntur  Eeclefiam , non 
nifi  csb  ipfis  tradita , (J  commendata  le- 
guntur, ispe. 

Idem  conftanti  Traditione  docent 
SS.Fatres  variis  adduiflia  exemplis.  Sic 
Optatus  Mllevitanus  lib.j.  contra  Par- 
menianum  circa  medium  : Quid  inte- 
reft , inquit,  quales  fuerint  operarii , 
dummodo  quod  operatum  eft , bonum 
e(Te  conftet  l nam  de  vinum  i peccato- 
ribus operariis  , de  calcatur , oc  premi- 
tur;dc  uc  inde  Deo  facrifieium  offertur: 
oleum  quoque  i fordidis  conficitur  . . . 
dc  tamen  liquor  In  fapore , in  lumine  , 
etiam  in  facro  chrifmate  fimpliciter 
erogatur,  dec. 

Similiter  S.  Nazianzenus  Orat.  40. 
comparat  bonum,  vel  malum  mini- 
ftrum figlllo  aureo  , vel  ferreo,  quod 
eiimdem  habet  effedlum  , five  aureum 
fit,  five  ferreum.  Sandtus  autem  Augu- 
ftinus ad  id  etiam  utitur  exemplis  , 
maxime  lib.  contra  Crefconuim, 
cap.  8.  ubi  utitur  exempla  femink , cui 
perinde  eft , qu6d  fordidis , aut  lotis 
manibus  feminetur;  mod6cnImexfe 
fruifliferum  fit , dc  terra  Idonea,  ac  foe- 
cundante  folis  Influxu  germinabit , ac 
ubertim  exurget:  Tra^. autem  y.  in 
-joannem  : Superbus  Minifler  eum  dia- 
bolo computatur  , fed  non  contaminatur 
donum  Chrifli,  quia  per  illum  purus  flu- 
vius tranfit ; fcT  non  venit  ad  fertilem 
terram  . Et  paulo  poft  fubdit : Lapis  ex 
aqua  fruBum  fetre  non  potefl , ij  fi  per 
lapideos  eanales  tranfit  ad  areolas  aqua  , 
in  canali  lapideo  nihil  generatur,  fed  ta- 
men hortis  plurinium fruBum  afferf.fpi- 
ritualis  enim  virtus  /aeramenti,  ut  pura 
lux  ab  illumitsandis  excipitur  , fed  per 
immundas  tranfiens  non  coinquinatur  . 
T Idem 


Digitized.by  Cooglc 


1 4<5  Difp.  ProoenUAlis  Jrt,UL 


Idem  lib.  r.  de  Bsptifino , cap.  lo.  cbiti 
dixifTet : Nen  eftaatfm  profana,  iy 
adultera  ,fuper  aquam  nomen  Dei  invo- 
eatur , etiamfi  a profaniz , ^ adulteris 
invocetur ; quin  nec  ipfa  creatura , nec 
ipfum  nomen  adulterum  cR ; Baprifntns 
verd  Chrifii  verbis-  Evangelicis  confe^ 
eratus  , iy  per  adselteros , & in  ad ul terit 
fqnBus  tf  , quamvis  illi  fint  impudici  , 
iy  immundi  ; quia  ipfa  ejus  fanBitoh 
pollui  nonpotcFl : iy  kaev.si.sento fieo  di- 
vina virtus  aiffUt , fivt  ad  falrstem  bene 
vivent istm,fvc  ad  perniciem  mali  uten- 
tium . Id  confifmat  exemplo:  An  veri 
Solis,  inquit , vel  lucernte  lux,  eisui  per 
cvnojfa  diffunditur  , nihil  inde  fordium 
contrahit ; iy  Baptifmus  Chrifii  potejl 
cujufquam  faleribus  istquinaril  Si  enim 
ad  ipfas  res  vifibilet , quibtu  Sacramen- 
ta trafiantur,  animum  conferamus,  quis 
nefciat  eas  effe  eorruptibilet  l Si  autem 
ad  id,  qstod  per  illas  aginer  , quis  nosu» 
videat  non  poffe  corrumpi  , quamvis  ho- 
mines per  quos  agitur,  pro  fuis  tuoribus  , 
vel  pramia  percipiant,  vel  poenas  luant  l 
Eamdem  veritatem  probat  Docfior 
num.  4.  & fecjuentibus  triplici  con« 
,,  gruentia ; Primam  repetit  ex  fine  fa- 
cramenci  quidem  , quia  rationabile 
>,  efi  Oeum  afllficrc/uo  figno  pradtico 
,,  ad  caufandum  fignatum  ex  determi- 
,,  natione  voluntatis  fux  prx^edente 
„ omnem  conditionem  Miniftri;  ut  (t- 
,,  cut  illa  determinatio  fua, qua  tribuit 
„ figno  effe  certum  fignum,  eff  ab  ipfo 
„ immediate  omninb,  & primb  ; ita  & 
„ affiffentiaconfequens  illam  determ»* 
„ nationem,  ad  cooperandum  , fit  im- 
„ mediate  ob  ipfo . Quibus  Ootffor  fi* 
giiificat , (|u6d  cum  facramentum  om- 
nem fuam  efficacitatem  habeat  a Deo  , 
& Chriffo  Domino  illius  inflitutore  , 
ilK  non  potett  obefie  Miniffri  pravitas  . 
Quam  utique  rationem  etiam  profert 
S.Auguffinus  plurib!,fed  maximb  lib.a. 
contra  litteras  Petilianl,  c.  2,  Nec  aqua 
tsoflra  rnquinamur  , inquit , neeveftra 
wuttdamur , fcd  aqua  Baptijfmi . . . eum 


datur  oHeui , tere  doffru , net  vefin  tft , 
fcd  illius,  de  quodiClnm  eff  : flicefl  qui 
baptiyst . Unde  TraAjr.  in  Juao.  circa 
medium  ait : Baptifma  tale  efl , qualis 
ejl  ille,  ia  cujtts poteff  ate  datur, non  qua- 
lis efi  ille , per  cujus  minifierium  datur  ; 
Unde  quid  tibi  faeit  malus  Minifer,  ubi 
bonus  efi  Dominus}  ff^id  te  impedit  ma- 
litioftts  praeo,  ubi  bonus  eff  judex . 

Secundam  rationem  defamit  Dodlor 
ex  fincipfiusiacramenti,  videlicet  ex 
parte  falutis  hominum  , ob  quorum., 
gratiam  facramcata  inftituta  funt : fi 
enim  ad  facramenri  valorem  require- 
retur fanditas  , de  fides  Miniftri , vix 
ulla  effet  in  fidelibus  fecuritas  de  fua.^ 
falute ; ficut  enim  femper  eflent  incerti 
de  bonitate  Miniftri ; ita  de  d«  valore 
facramenti  ab  eocollati . Nam  ut  pre* 
„ clare  Dodlor  ait : Si  Baptifmus  non 
,,  poflet  conferri , nifi  a bono,  non  ef- 
„ fet  in  magnum  remedium  viatoris  , 
„ fed  quafi  communiter  in  detrimen- 
,,  tum.  Ciim  enim  quafi  nullus  poffit 
„ effe  certus  de  bonitate  propria,mul- 
„ i6  magis  nec  de  bonitate  alterius : 
„ ergo  fi  ex  bonitate  Miisiltri  depen- 
,,  deret  Baptifmus  , «unquam  poffet 
„ aliquis  effe  certus  fc  vere  recepiffe 
,,  Baptifmum,  quodeft  inconveniens. 
„ Et  fi  ob/icias,  qu6d  nec  mod6  poteft 
„ efle  cettus,quia  nefeit  difpoficioneat 
„ fuam  propriam,hoc  non  obftat:quia 
„ fatis  poteft  nofle  certitudinalitcr  , 
„ ficut  requiritur  certitudo, qu6d  ipfe- 
„ met  intendit  recipere  per  Baptif- 
„ mum  : dc  hoc  fufficit  ex  parte  ejus  . 

„ Si  dicas  qu6d  non  poteft  elTe  cer- 
,,  tus  de  intentione  Miniftri ; hoc  non 
,,  obftat  , quia  probabiliter  przfumi 
,,  poteft , qu6d  Miniftri  talem  o<ftiim-> 
„ exercentes  intendant  facere  illud , 
„ ad  quod  u^ut  fecundum  fe  ordina- 
„ tus  eft;  fed  non  ita  poffet  haberi  cer- 
„ titudo  de  bonitate  , vel  faustitate.* 
„ Miniftri . Ita  DoUor  . 

Hanc  rationem  etiam  indicat  fan«r 
Stus  Auguftinut  lib.  j . contra  litteras 

Pe- 


Ve  Minijiro  Sacramentorum , 1 47 


Petili«iii  eap. ub!  ait : Erge  taptix^n- 
tur  i bomt , */  poffint  fidem  percipere , 
tton  rtatum.  Sed  quomodo,  iy  de  iftis  fe- 
cari  erunt  ,fi  cou/eientia  danti:  attendi- 
tur , qu:t  htet  oeuht  accepturi  ? ita  fe- 
cunditm  eoTumdem  fcntentiam  fit  /alus 
illa  fpiritualu  incerta,  dnm  contra  Scri- 
pturatfanBat , quce  dicunt , Bonum  eH 
confidere  in  Domino  quim  confidere  in-t 
ibomine  (Pt.iip.)  &:  MalediBut  om- 
ni t,  qui  fpem  fuam  ponit  in  homine  C Je« 
rem.  17.) /pem  iaptixjtndorum  auferunt 
a Domino  Deo,  iyin  homine  ponendam 
ejfe  perfuadent . 

Tertiam  rationem  repetit  Do<ftor  ex 
parte  fufcipientis  ; Quia  omnino  inju- 
„ Ilum  eR,  inquh,  alterum  pro  iniqui- 
,,  tate  alterius  puniri, quando  ille  alter 
„ nullo  modo  communicat  iniquitati 
t,  alterius;  itaut  polTitfibi  deputari:red 
j,  ille  baptizandus,  difponit  fe  ad  gra- 
f,  tiam.quantiim  poteft:fi  ergo  malitia 
„ Miniliri  impediret  , ille  puniretur 
„ propter  culpam  alienam  nulld  modd 
„ libi  imputandam  . Quod  utique  ar> 
,,  gumentum  urget  S.AugufIinuslib.s. 
contra  litteras  Petiliani  cap.  6.  Si  est 
innocentia  ^A^//j;^aor/j,inquit,ex^rSar»r 
ut  fiat  innocentia  iaptixpti , tanth  erit 
quifque  innoeentior  , quanto  innocentio- 
rem,a  quo  haptiiftur,  inrsenerif.iy  tanti 
ipfe  minut  erit  innocens,  quanti,iy  ille, 
i quo  haptixptur.At  hoc  dici  non  poted: 
^uia,  inquit,^  MiniBri  innocentia /h- 
hle-oat  , malitiam  ejus  gcfiahit',  iyita 
fape  curretur  ad  BaptifmunP,,  non  ut  re- 
mittantur peccata  propria  , fed  potius  ut 
imponantur  aliena.  Unde  lib.  de  unitate 
fcclefia;  cap.  18.  Quando  Paulus  dtseit : 
Cratias  Deo  , quia  neminem  vefirum  ba- 
ptixatinifi  Cbrijpum  , ly  CaJum,ereJen- 
dtsm  ejfet  imsidijfe  hominibus  meliorenu» 
fanUifieationem  , fi  quanti  melior  erat , 
tanti  mei iin poterant  baptizari  , qui  ab 
illo  bapthjisrtntur : im-mi  veri  ad  boe 
tpfum  vigilavit  cautifflmi , iy  fideli ffimi 
Di/penftttoris  intentio,  nequifquam  ideo 
fandus  fe  baptixfitum  putaret  ,qui  i Ati- 
nifirofaiiUiore  btptixfiretur . 


Varia  proponebantur  il  t)onatiflis 
contra  prcCentem  Catholicam  verita- 
tem, dc  aiTcrtionem,noti  folbm  Scriptu- 
rarum oracula  , fed  , & plurima  argu- 
menta, tum  ea  authoritate,  tum  ex  ra- 
tione petita  ; qun  omnia  ut  evidentiori 
ordine  dUTolvantur , placet  eafubdi- 
ftindis  ticuJis  proponere  , & refellere  . 

Propomnturjyrefelluntur  authoritatct 
Scripiuree,quai  in  /hi  patrocinium 
Dooattfirc,ujhrfabant . 

OBjieiebant  primi  illud  Exod.  ip. 

Sacerdotes, qui  aecedstnt  ad  Domi- 
num, fandificentur, ne  percutiat  eot.Hec- 
non,dc  illud  capitis  )o.  Mifta  aqaa,la- 
vabunt  in  ea  Aaron,filii  ejut  manus  fuat, 
oe  pedes,quando  ingreffuri  funt  taberna- 
culum tedimonii , iy  qujndo  accejfhri 
funt  ad  altare , ut  ferant  in  eo  thymia- 
ma Domisso,  ne  forti  moriantur, Et  infu- 
per  Levitici  a x.Loqtsere  ad  Aaron:  Ho- 
mo de  femine  tuo  per  familias  , qui  ha- 
buerit maculam , non  offeret  paties  Deo 
fuo  , nec  accedet  ad  minifierium  ejus , 
Pr/pondet  S.  Auguftinus  lib.a.contra 
epiflolam  ParmenUni:  /Vrw/d  quidem., 
bsc  divina  oracula  fignificare  non  pof- 
fe  Dei  Miniftros  in  (latu  peccati  mor- 
talisabfque  gravidima  culpa  facrunui 
minifierium  implere;  ac  fubinde  rei  fa- 
cr«  adminifiratio  multum  quidem  of- 
ficit miniftranti,non  autem  fufeipienti. 
Dicant  ergo  mihi,  ( inquit  S.  Augufti- 
ntts')  cui  Sandio  fecundum  falutcm  fpi- 
„ ritualem  obfuerit , vel  in  Sacerdoti- 
,,  bus  , vel  inter  populoc  confticuto 
,,  malus,  aut  maculatus  Sacerdos?  Ubi 
,,  erat  Moyfes,  & Aaron  ,ibi  murmii- 
,,  ratores  facrilegi , quos  Deus  k facie 
,,  fuaiempcr  perdere  minabatur:  vbi 
„ erat  Caiphas,  & cteteri  tales,  ibi  Za- 
,,  cfaarias,  ibi  Simeon  , & ca:teri  boni: 
„ ubi  Saul  ibi  David  : ubi  Hieremios, 
,,  ubi  Ifaias,  ubi  DanieI',  ubi  EzechieI ; 
„ ibi  Sacerdotes,&  populi  maliiled  far- 
«>  cinam  fuam  unuiquifquc  portabat . 
T a Xe- 


Digitized  by  Google 


1 4 B Prdoemialis  ^rtJlL^lwtJi.IL 


Refpondet fecunib , retorquendo'ar- 
gumentum  in  Oonatiftas:  Nullam  ne  y 
„ inquit,  habuit  maculam,  & vitium  , 
,,  non  dico  Optatus  , fed  ipfe  Parnie- 
,,  nianus,  aut  ipfe  Donatus?  Sed  tanto 
„ illi  amore  hominum  ccci  funt , Sc 
,,  corde  impudico  adulteros  mentis 
f,  fuaCjUni  legitimo  viro  cocquare  non 
j,  dubitat , ut  quod  de  fulo  O.  Jefu 
,,  Chrillo  dici  potuit, etiam  in  Donato 
f,  perfe(flum  fuilTe  contendat. . . Sed 
,,  Iterum  attendat  utrum  falcem  Opta- 
>,  tus  habuerit  aliquam  maculam  , aut 
„ aliquod  vitium.Non  ufque  adeoc^ci 
„ funt , ut  iflius  vitam  omnino  imma- 
„ culacam  , omnino  vitio  carentem-, 
,,  fuilTe  refpondeat.Curergo  accedebat 
„ dona  offerre  Deo,  de  ab  eo  exteri 
„ conjundlis  manibus  accipiebant  , 
>,  quod  maculofus  , de  vitiofusobtule- 
„ rat?  Qui  redlilSme  fapiunt  . intelli- 

gunt  quemlibet  hominum  , quamvis 
„ jam  pro  confortio  focietatis  humane, 
„ non  abfurd^  dici  poflit  juflillim^  vi* 
„ vere ; non  tamen  pofTe  effe  fine  ali- 
,,  quo  vitio  , quando  caro  concupifeit 
j,  adverfus  fpiritum  , fpiritus  autem_, 
„ adverfus  carnem , dec. 

Objiciebant  feeundd  illud  Pfalmi  49. 
Peccatori  dixit  Deus  : ^are  tu  enarras 
yuriieias  /neas, (3“  aj^amis  Tejiamentum-t 
meum  per  os  tuum  i Tu  verd  odifti  difei- 
pliuam  , 6*  proJecifU /ermones  meos  re- 
/ra;/«w,6*c.Nec-non,de  illud  Pfal.140. 
Oleum  peccatoris  nors  impinguet  caput 
meum  . 

Re/pondet S.  /iugnftinusVoiAem  ca.p. 
ad  primum  Minillro  quidem  nihil  pro* 
defle  verba, qux  ore  pronuntiat,fi,quod 
dicit  ipfe,  non  faciat ; veruncamen  aliis 
prodefle,  qui  etiam  per  malos  audiunt, 
dc  faciuntrquod  ipfe  Dominas  docet  in 
Bvangelio  , dicens  de  Pharifxis  , Super 
Cathedram  Moyfs  fident;qu/e  dicunt  fa- 
ci te, qu<e  autem  faciunt  facere  noli  te, di- 
cunt enim,  iy  non f*ciunt.De\nde  retor- 
net  argumentum  in  ipfos  Donatiflas  , 
emonftracque  omnia  illius  divinx  aoi* 


nradveriionis  Jacula  irf  ipfos  Ootoatlllas 
convertcre.Qiiomodo  enini,inqiiit,non 
,,  projiciunt  fermones  Dei  retrorfum  , 
,,  qui  pronuntiant  pacem  , de  non—, 
„ arrfant  pacem  ? Quomodo  non  odio 
„ habent  difciplinam.qui  damnare  au* 
,,  dent  verbum  inauditum  , dcc. 

Ad  fecundum  textum  refpondct  c.io. 
oleum  peccatoris  non  incelligi  facra- 
mentalem  Undtionem  , ut  perpera  ui_» 
interpretabantur  Donatillx.fed  blandi* 
tias  adulatoris;quibus  repudiatis,  Vaces 
regius  eligit  potius  n jullo  emendari, dc 
argui;  ait  enim  : Corripiat  me  juftus  in 
mifericordia  ; oleum  autem  peccatoris 
non  Impinguet  caput  meum. Unde  ma* 
„ nifeilumed,  inquit  S.  Augullinus  , 
,,  oleo  peccatoris  blanditias  adulatoris 
,,  efle  fignificatas,quibus  repudiatis,  dc 
„ deteflacis,  eligit  a jullo  emendari,dc 
„ argui,  quia  hoc  julius  non  fallaci  le* 
„ nitate  adulationis,  fed  veraci  afperi* 
„ tate  objurgationis  faciens  , mul(6 
„ magis  mlfcricorditer  facit;  unde  ell, 
,,  dt  illud  inApocalypfi,cap.j.^e  quos 
„ amo,  arguo  , iy  eafiigo.  £c  illud  apud 
„ Salomonem  Proverb.  27.  Melioras 
;,  funt  uulnera  amici  , quam  voluntaria, 
„ ofeula  inimici . 

Objiciebant  tertid  varia  oracula  peti* 
taex  his  verbis  libri  Sapientia  1. Spiri- 
tus fanBus  difciplinee  effugiet  fidum  , iy 
auferet  fe  h eogitattonibus,  quee  funt  fine 
intelledu . Et  ex  illis  Eccli.  10.  Mufeee 
morientes perdunt  odorem  fuum.tx  c.  j4. 
Ab  immundo  quis  mundabitur  i Et  ibi* 
dem;  bapti%citur a mortuo,  quid 
prodefi  lavatio  ejus  i 

RefpondetS.  Auguflinusad  primum 
textum  llb.2.  contra  litteras  Petiliani  , 
cap.id.  fenfum  hujus  oraculi  efle,  qu6d 
qui  lidli  minifirat , aut  fufeipit  res  di* 
vinas,  non  habeat  Spiritum  iandlum  : 
licct  autem  divinus  ille  Spiritus  fugiat 
Miniflrl  fallaciam  , fi  tamen  ille  exhi* 
beat  neceflaria  ad  confectionem  Sacra* 
menti,  aderit  Spiritus  fandius  accipien* 
ti,  veraci,  dc  «redenti;  Utrumque  fimul 

prx* 


Qigitized  by_C,o.O' 


De  Miniflro  Sacramentorum  . 1 49 


prcftans  , nempe  fugere  miniftrantem, 
& fovere  accipientem  ; unde  fequitur, 
Spiritum  fanmum  fugere  quidem  ho> 
minis  fallaciam , non  Sacramenti  vir- 
eutem . Lib.  autem  i.  contra  epift.  Par« 
meniani  , c.io.  fle  retorquet  in  Dona- 
tiilas,qui  jacilitabant  neminem  ex  fuis 
t,  apertum  e(Te  peccatorem . Satis  eft 
„ nobis  ad  neccITarium  articu1um_j 
j,  hujus  caufe,  qu6d  fieffos  bonos  , id 
„ efl  occultos  malos  , apud  fe  elTe  ue- 
t,  gare  non  poflunt . Pec  multos  enim 
„ redarguuntur  ,qui  cum  ibi  perditis, 
,,  dc  fceleratis  moribus  viverent,  & per 
„ ipfam  fl(ffionem  diu  latuilTont , ali- 
>,  quando  proditi  , expulfl  funt . Oica- 
,,  mus  ergo  : Si  nolunt  ibi  adhuc  efle 
>,  aliquos  tales  , illi  certe  , qui  ejedU 
„ funt,  fl  in  eadem  ficflone  laterent , 
,,  & (OS  fugeret  Spiritus  fandf  us  , de 
„ quo  feriptum  efl:Spiritus  fandius  di- 
„ IciplintE  effugiet  ndlum  ; quomodo 
f,  baptizare  polTunt?cur  non  recenfen- 
>,  tur  faltem  , qui  vivunt , ut  accipiant 
,,  Baptifmum  , quem  utique  a fidis  , 
,,  quos  deferuit  Spiritus  fandus  , acci- 
,,  pere  nequiverunt  ? Si  autem  dicunt, 
,,  Spiritus  quidem  fandus  daturis  fin- 
„ gentibus  deerat  juflificandis,fed  ac- 
,,  cepturis  credentibus  aderat  abluen- 
,,  dis  per  ineffabilem  efficaciam  poten- 
„ tiie  fujt , utrumque  valens  facere , 
,,  illos  fugere,  iflos  fovercj  illos  culpa- 
re,  iflos  mundare:  quam  profe  quz- 
flionem  folvunt,  flmul  cernant  folutam 
effe  pro  nobis  • 

, y-frf/ffa/irfaw  refpondet  S.  Hierony- 
mus per  war/Vn/ri  intelligi  pec- 

catores,qui  brevi  unius  peccati  flultitia 
foedant , & perdunt  fuavitatem  gratia;, 
de  fame,  l/e! , ut  explicat  S.  Aug.  l.a. 
contra  epift.  Parmen.  cap.io.  intelli- 
gunturii,  qui  ad  vomitum  redeuntes 
perdunt  fuavitatem  gratis  fandilican- 
tis  , de  exterminant  bonum  odorenu, 
Cbriftiauorum  , fuis  pravis  exemplis , 
funique  in  caufa  cur  blafphcmetur  no- 
men Dei,  dc  homines  a pietatis  femit4 


„ ad  peccati  declivia  rimlantur:Oleuni 

fuavitatis  , inquit , fcilicet  bonum_i 
„ odorem,  id  eft,  bonam  famam  Chri- 
„ ftianorum,illi  exterminant,  qui  mali 
„ viduri , de  ad  mortem  fuarum  ini» 
,,  quitatum  redituri,  magna  multitu- 
„ dine  coirigunt,ut  eis  per  Baptifmum 
„ peccata  donentur , & ad  ea  denud 
„ revertantur:  nam  propter  numerofl» 
„ tatem  mufeis  arbitror  effe  compara- 
„ tos : fed  hi  exterminant  oleum  fua- 
,,  vitatis,quoniam  non  Ipfam  Dei  gra- 
„ tiam  , led  hominum  mores  intuen- 
„ tur . 

Ad  tertium  oraculum  dico  , fenfum 
illius , qu6d  non  flt  attendendum  vani- 
tati fomniorum  ; ait  enim  ibidem  Ec- 
cleflafticus:  Ai  immundo  quit  mundabi- 
tur , & d mendace  quid  nerum  dicetur  l 
divinatio  errori t,  iy  auguria,  mendacia, 
iy /omnium  malefacientium  vanitat  efl , 
Quibus  flgnlficac,quddficut  immundus 
per  fe  alium  mundare  nequit , fle  veri- 
tas non  eft  expedanda  a mendace,ario- 
lo,  dc  fomniorum  interprete  . Jam  ver6 
certum  efl , rem  immundam  per  acci- 
dens, ac  per  aliud  mundari  poffe,  puti 
fl  manus  immunda,  vel  fcopam,  vel  le- 
xivium  rei  mundandz  applicet;igitur, 
dc  Miniftri  immundi  mundare  poffunt 
fufeipientem  , non  per  propriam  fuam 
virtutem , fed  per  Sacramenta,  quz  ap- 
plicant. 

Ad  quartum  refpondet  S.Auguftinus 
loco  mox  laudato,  per  illa  verba  , 
baptitfitur  a mortuo  , quid  proficit  lava- 
tio ejut } Paganorum  Baptifmaca  effcj 
„ denotata,  qui  homines  , de  4 juftitia, 
„ de  ab  ifta  vita  mortuos  colunt,  in_f 
„ quorum  nomine  baptizantur.Quam- 
„ vis  enim , dc  ipfl  Sacerdotes  per  im- 
,,  pietatem  mortui  dicantur  , non  ta- 
,,  men  propter  eos  fle  intelligitur , fed 
„ propter  mortuos  deos  eorum.in  quo- 
,,  rum  flgnatione  dicitur  ; Dominut 
„ Deut  tioHer  Deut  vivut . Quapropter 
„ eefl  apud  Chriftianos  flnt  aliqui  Fr<e- 
„ politi , vel  Miniftri  i qui  per  impie- 

ta-’ 


Digif'zed  by  Googie 


150  ProoemUlis 

t,  tatem , 6c  iniquitatem  fuam  mortui 
„ funt;  vivit  tamen  ille,de  quo  di<ftum 
„ eft  in  Evaneelio;///V(r^  qui  iapti%af. 
„ quia  ficut  dicit  Apoftolut  , Cir/flut 
,,  refUrgtnt  a mortuii,/am  non  moritur » 

mort  illi  ultri  non  dominabitur  . 

Eamdem  folutionem.dc  expoiitionem 
profert  lib.t.  contra  litteras  Petiliani 
cap.p,  unde  cap.ijr.  (ic  retorquet  argu* 
mentum  in  Donatiflas . Si  Maximinni- 
ilc  mortui  non  funt , cur  in  plenario 
fuo  concilio  ( Donatifta')  dicunt  f de 
Maximianiftis  ) quod  <>/£gyptierum  ad- 
„ modum  exemplo  pereuntium  funeri- 
„ iut  plena  funt  Jittora , quikut  in  ipfa 
,,  morte  major  eftpeena  , quid  poflex- 
,,  tortam  aquis  ultricibus  animam , nee 
„ ipfam  imseniunt  fepulttsram  ) Slau> 
„ tem  mortui  funt , unde  venit  bapti* 
,,  fma  , quod  dederunt  ? 

•Obijtiebant  quarti  illud  Hieremuc 
I q.  FaSa  e ff  plebs  mea  mihi  fieut  aqua^ 
mendax,  non  habens  fidem.  Et  illnd  Eze- 
chielis  37.  /1/^rgam  fuper  vos  aquam 
mundam.  Igitur aqua  baptifmalis  , ut 
Ih  eficax  nd  remilTioncm  peccati,prlus 
mundari  ,&  litntftificari  debet  a&uer« 
dote  ; quomodo  autem  , inquiebant , 
aquam  mundat , de  fantftIEcat  homici- 
da^  quomodo  benedicunt  oleum  tene* 
brr ; nempe  peccatores  ? cum  Dominus 
dixerit  Num.ip.  ^uteenmque  tetigerit 
immundus  immunda  erunt . 

Re/jsondet  ad  primum  S.  Aoguftinus 
,,  lib.u.contra  epilL  Parmeniani  circa 
,,  medium  ; Aqna  mendax  non  habens 
,,  fidem  , poteO  iiitelligi  non  faifuiti_i 
„ Baptifma , (ied  populus  mendax , & 
„ infidelis , non  annumeratus  veraci- 
u bus  , de  fidelibiis  , fed  his  folts  , qui 
„ Infideles, de  mendaces  func..dic  enim 
„ dicitur  Joanni , Apocal.17.  Aqua  , 
quas  vidifii  , fuper  quas  /edet  meretrix 
illa, populi  tribus  funt , gentes, 

iy  lingua . 

Ad  fecundum  refpondet  lib.f . de  Ba- 
ptirmo,c.30.  per  aquam  illam  mundam 
iignificari  gratiam  noviTeftamentij  de 


Art.in. 

abundantiam  fpiritualem,  qust  habetur 
per  Sacramenta : verum  hanc  benedi- 
dlionem  non  dat  iple  Miniftcr  exCe  , 
per  aquam  baptifmalem  , cui  confert 
mundandi  virtutem  : Sed  Deus,  inqtiic. 
adefl  Sacramentis , iy  verbis  fuit , per 
quoslibet  odminiRrentur , iy  Saerameu- 
ta  Dei  ubique  reBa  funt , iy  mali  homi- 
nes , qnibut  nil  pro/unt , ubique  perverfi 
funt . 

Objieiebaut  quinti  illud  Matth<7« 
Numquid  de  f^inss  colligunt  uvat  , asst 
de  tribulis  ficus  / Et  ibidem;  Sonpoteft 
esrbor  bona  malos  fruBus  fatere , neque 
arbor  mala  bonos  fruBus  facere  : igitur 
peccatores  non  poflunt  quidquam  ad 
alterius  julHficationem  conferre  . 

„ Sego  confequentiam:  Nam,  ut  pra- 
„ clari  refpondet  S.  Aoguflinuaiib.a. 

„ contra  epidolam  Petiliani , cj6.  Om* 

„ nis  homo,  etiamfi  non  fit  fuit  criml- 
,,  nibus  reus , alterum  non  facit  inno* 

„ centem  , quia  non  eft  Deus ; de  alio- 
„ quin  (i  ex  innocentia  baptizantia  ex- 
„ pedatur,  ut  fiat  innocentia  baptiza* 

„ ti , tanto  erit  quifque  innocentior , 

„ quanto  innocentiorem,  i quo  bapti* 

,,  zetur , invenerit : dc  tanto  ipfemi- 
„ niis  eritinnoceiis , quanto , dcllle» 

,,  i quo  baptizetur . Et  fi  forte  contra 
„ aliquem  tenet  odium  , qui  baptizat  , 

,,  boc  , dt  illi , qui  baptizatur  imputa* 

.,  birur.  Ut  quid  ergo  mifer  currit  ad 
„ Baptifmum?  Ut  ei  dimittantur  pes* 

„ cata  fua , an  ut  imponantur  aliena  ? 

„ An  ficut  navis  mercatoris  alia  ponat 
„ alia  fufeipiat  ? Arborem  autem  bo* 

„ nam  , dc  frudum  ejus  bonum,  de  ar* 

„ borem  malam  , de  frudum  ejus  ma* 

„ Ium,  homines  folemusintelligere, 

„ de  opera  eorum  , ficut  confequenter 
,,  ollenditur  in  verbis  , que  tu  quoque  - 
r,  commemorafti : bonrss  homo  de  bono 

thefauro  cirdisfui  profert  bona  , ly 
„ malus  homo  de  malo  thefauro  cordis 
f,  fui  profert  mala . CCim  autem  Dei 
„ verbum  predicat ; non  de  fuo  fi  ma* 

Ius  efi , predicat , aut  minifirat,dcc. 

Un* 


1 


j 


1 


Digitizeci  by.  Guoglc 


De  Minlflro  Sacramentorum . 


Unde  JHr.».cap.8.fic  retorquet  «rqu- 
tnentum  tn  Donatiftas  , qui  contende- 
bant valere  quiden»-  Baptirmum  colla- 
tum ab  occulto- peccatore,  non  autem  a 
„ manifefto;  Si  arbor  bona,  bonus  ba- 
„ ptizator  efl,  ut  frutfhts  e/usbonus  (It 
,,  ille,  quem  baptizaverk  ; qiiifquis  ab 
,,  homine  malo  etiam  non  manifedo 
>,  Fuerit baptizatus,bonuse(re  non  po- 
,,  terit : de  mala  quippe  arbore  exortus 
,,  cft  ; aliud  edenim  arbor  bona,alIud 
„ arbor  occulca , fed  tamen  mala  . Aut 

fi  civm  occulca  efi  arbor  mala  , qui- 
it cumque  fuerit  ab  illa  bapeiaatus, non 
I,  de  illa,  led  de  Chrifto  nafeitur,  laa- 
I,  ciiusjudificantur,- qui  bapeizantue 
I,  ab  occultis  maKs  , qokm  qui  bapti- 
zantur ii  manifieiiis  l^is . 

Oijieieiant fexto  Hlud  Joan.5^  Dem 
peecatdret  non  euidit : Sed ^quii  Deurn^ 
€oUt,  is  facit  voluntatem  ejus , bunc  au- 
dit . Similiter  , & illud  Macch.i  1.  ^i 
non  ef  mecnm , contra  me  efi ; is  qm  non 
eallij(tt  mecum  , di/pergit . 

Xefpondet  S.  Auguftinus  lib.a.contra 
„ epiOolam  Parineniani  cap.S.illa  ver- 
,,  ba  ; Deus  peccatores  non  ai.dit,non 
„ elTe  dr<fla  k Domino , fed  ab  illo,qui 
„ oculos  corporis  jam  quidem  rcfticu- 
I,  tos  habebatj  fed  ei  oculi  cordis  non- 
„ dum  patebant : unde  ipfiim  Ooini- 
,,  nam  adhuc  Prophetam  putabat;nam 
I,  eum  pofiea  cognitum  Oei  filiuin_i 
II  adoravit : Ipfe  autem  Dominus,ciim 
I,  in  uno  templo  orarent  Pharifieus,& 
I,  Publicanus,  Publicanum  confiten» 
I,  tem  peccata  fua , magis  jufiificatum 
I,  dicit  I quim  Pfaarifeum  jatffantem 
„ merita  Xua  ....  quanquam  enim  ju- 
I,  ftificacut  deftiterit  elTc  peccator , ta- 
I,  men  ut  jufiificaretur  peccator  , ora- 
M bat,dc  peccator con(itebatur,8cexau- 
„ ditus  juftificatus  eft,  ut  dcfineret  c(Te 
„ peccator  : non  utique  defineret  e(Te 
» peccator,  nifi  priiis  exaudiretur  pec- 
'i,  eator.Quamobrem  non  quidem  om- 
» nem  peccatorem  exaudirs;  fed  tamen 
>,  non  omnem  peccatorem  non  exau- 


*5i 

diri,  veritas  tefiis  e(l.  His  addequ6il 
Bapcifmi  efficacitas  non  pendet  a meri- 
t6  baptizantisjfcd  a meritis  ilitus,ciijus 
nomine  Baptifmus  confertur  . 

Ad  fecundum  rcfpondet  lib.d,  de  Ba- 
ptifmo.cap.  ji.  illa  ChrifH  Domini  ver- 
ba potius  in  Donatifias , quam  in  Ca- 
tholicos pofTe  retorqueri  Spargunt 
I,  enim  , inquit , oves  Chrifti , qui  eas 
I,  ad  morum  fuorum  labem  prava  imi- 
,,  tatione  perducunt ; unde  conflat  flar 
,,  per  filios  alienos,  qu6d  omnes  iniquJ 
I,  appellantur  , dc  foboles  Anti-Chrifll, 
I,  quod  funt  omnes,  qui  Chrliio  adver- 
ti fantur.  Spiritum  fandum  per  manus 
I,  impofitionem  tantummodb  non  po& 
t,  fe  defccndere,  fi  cordis  non  adiit  ve- 
II  raconverfioiCiun  manHeftum  fit  ini- 
II  quos,  quandiu  iniqui  fuiK,  Baptifnia 
,,  quidem  pofle  habere  > fed  faiutem  | 
I,  cujus  Sacramentum  BaptiXina  efl, 
„ habere  non  pofle . 

Objiciebant fptimh  illud  Chrifti  Do- 
mini oraculum  joan.ao./Fc«^</r  Spirir- 
tum  fanSum  , quorum  remifritit peccx- 
ta,remittuntureis.  Unde  fic  arguebant: 
Qui  per  Sacramenti  collationem  debet 
remittere  peccatum  , priiis  ipfe  debet 
immunis  fieri  ab  omni  peccato  , & ha- 
bere in  fe  Spiritum  fandum  , ut  ipfum 
aliis  conferat : fed  peccator  noo  habet 
Spiritum  fandum:  orgo  nec  potcli  eum 
alteri  per  Sacramentum  conferre  , nec 
ad  alterius  peccati  remilEoBcm  quid- 
quam prnflare . 

Refondet  S.  Auguftinus  tib.s.  contra 
epiflolam  Farmeniani  c.Li.quad  Spiri- 
I,  tus  S.  in  Ecclefi*  Pr*pofito  , vei  Mi- 
,,  niftro  fic  ineft , ut  fi  fidius  non  efl 
I,  operetur  per  eum  Spiritus  fandus,& 
I,  ad  ejus  mercedem  infaUitem  fempi- 
I,  ternam  , & eorum  regenerationem  { 
„ vel  «dificationem  , qui  per  eura  five 
I,  confecrantur , five  evangelizantur . 
„ Si  autem  fidius  eft  , quoniam  verifli- 
„ ml  fcripeum  eft  ; Spiritus  enim  fan- 
„ dus  difciplins  effugiet  fidium ; deefl 

„ quidem  uluti  ejus*  ut  auferat  fe  it 

cogl- 


Digitized  Coc^le 


152  ^{fp‘  Prooemialis  Art.llL§lu£ji.II» 


conUtionibus , qus  funt  Hne  !ntel- 
,,  lenu  •,  minifteriuin  tamen  ejus  non' 
deferit,  quo  per  eum  falucem  operatur 
aliorum . 

Proponuntur  objeBionet  , qum  vel  em 
SS.  Patribus , vel  est  ratione  Theo- 
logica Ponatifiee  poterant 
objicere . 

OBjicics  tertid  : Si  debita  forma  , 
aut  materia , aut  intentio  deiit ; 
Bon  poteiV  validi  confici  (aeramentum: 
ergo  4 fimili  fi  defit  debitus  Minifier , 
non  poterit  etiam  perfici : (ed  illecen- 
fetur  debitus,&  legitimus  Minifter,(^ul 
mundus  eft  ab  omni  peccato , juxta  il- 
lud Levitici  ai.  Homo  qui  habuerit  ma- 
tulam , non  oleret  panes  Deo /iso,  nec  .ic- 
eedet  ad  miniflerium  ejus : igitur  , &c. 

Difiinguo  majorem : Si  in  materia , 
forma  , & intentione,  aut  Minifiro  de- 
fit aliquid  elTentiale, concedo;  fi  aliquid 
dumtaxat  accidentale , & requifitum_j 
folum  ex  decentia , 3c  majori  congrui- 
tate,nego:  hoc  autem  polleriori  modo, 
tantum  requiritur  Minifiri  probitas, 
non  autem  priori ; hinc  prxclar^  S.Au- 
gufiinus  Traifl.  in  Joan,  Omnes  dici- 
„ mus , quia  Juflos  oportet  efie  tanti 
,,  Judicis  Minifiros:At  fi  noluerint  elfe 
,,  Julii,  qui  in  cathedra  Moyfis  fedent: 
„ fecurum  me  facit  Magiller  meus,  de 
,,  quo  Spiritus  dixit : hic  ell,  qui  bapti- 
,,  zat ....  non  timeo  adulterum  , non 
„ ebriofum,  non  homicidam,  quia  co- 
,,  lumbam  attendo , per  quam  mihi  di- 
„ citur  : Hic  ell  qui  baptizat ....  de- 
„ ditbaptifmum  Judas , dcnoiibapti- 
,,  zatum  ell  poli  Jiidam : Dedit  Joan- 
„ nes,5e  baptizatum  ell  poli  Joan  nem; 
„ quia  qui  datus  ell  & Juda  , Baptifmus 
„ Chrilti  erat ; qui  datus  ell  k joanne , 
,.  Joanniserat;  Non  Judam  Joanni,fed 
,,  Chrifti  Baptifmum  , etiam  per  Juda: 
,,  manus  datum, Baptifmo  Joannis  prf- 
,,  colimus.  Q^os baptizavit Joannes , 
,,  Joannes  baptizavit ; quos  baptizavit 


„ Judas  , Chrillus  baptizavit ; fle  ergo 
,,  quos  baptizavit  ebriofus , adulter, 
,,  homicida,  fi  Baptifma  Chrilli erat  ; 
,,  Chrillus  baptizavit,  quod  facramen- 
,,  tum  tam  fandlum  ell,  ut  nec  homici- 
,,  da  minillrante  polluatur  . 

,,  InJIabisi  Idem  S.  Augullinus  lib.;. 
de  Baptifmo,  cap.18.  Mali  minifiri  re- 
miffionem  peccatorum  non  dant:  ergo 
nec  gratiam  . 

Difiinguo  antecedens : Mali  minillri 
non  dant  remifllonem  peccatorum  im- 
petratoric , eam  fcilicet  , quae  per  ora- 
tionem Saniflorum,  & columbe,  id  ell, 
Ecclelix  gemitus, ac  preces  datur ; con- 
cedo ; illa  enim  remilEo  datur  ex  opera 
operantis  , quatenus  pii  Minillri  facra- 
mentorum  lantflis  operibus,  aut  oratio- 
nibus obtinent  k Deo  bonos  motus  gra- 
tiae excitantis.  Se  adjuvantis,quibus  ad 
fufcipientes  Deum  convertantur  : non 
dant  remifllonem  peccatorum,qu;  con- 
iiirtur  virtute  facramentorum  , Se  ex 
opere  operato  , nego;  nam  , ut  ipfemae 
S.  Augullinus  docet  llb.a.  contra  epi- 
„ Holam  Parmeniani  : Omnia  facra- 
„ menta, ciimoblint  indigni  traiSan- 
,,  tibus,  profunt  tamen  per  eos  digni 
fumentibustunde  didlum  cll  Matth.aj. 
^tc  dicunt  fatite ; quee  autem  faciunt , 
nolite  facere . 

Vrgebis : Peccatorum  remiflio  fit  per 
gratis  collationem,  quz  per  facramen- 
ta  confertur:  fcd  illa  remiflio,  & gratia 
datur  folfim  per  fantHos  Minifiros,non 
autem  per  improbos  , ut  docet  ipfemet 
S.  Augullinus  pluribi , maxime  veio 
lib.}.  de  Baptifmo  cap.tS.  afiirmans  il- 
la ChriHi  Domini  verba  : Quorum  re- 
mi feritis  peccata  , remittuntur  eis , non 
efle  didla  raptoribus , iy  facneratoribns , 
Et  lib.j'.  cap.ai.  Sacramentum  gratiee 
dat  Deus , etiam  per  malos ; ipftm  vero 
gratiam  , nonniji per /eipfum , vel  San- 
flos  fuos . 

Difiinguo  minorem : Remiflio  pecca- 
torum , Se  gratiz  cillatio  non  fit  per 
improbos  , & malos  , decenter , Se  de- 

bi- 


Ve  Mimjtro  Sacramentorum . 153 


biti , concedo:  non  fit  validi , Se  abfo> 
luti  , nego  : nam  , ut  ipfemet  S.  Au- 
guftinus  docet  lib^.  de  Baptifino  , c.f. 
NM/  infert  ad  Bapttfnti  fanUitatem  , 
quanto  quifque pejor  id  haieat,iy  quan- 
td  pejor  id  tradat  i potefl  tradere  fepara- 
tus,  utpoteR  baiere  feparatus:  fed  qudm 
perniciosi  habere , tam  perniciosi  trade- 
re:  ille  autem  cui  tradit, potefl  falubriter 
qctipere , (Jc. 

Objicies  tertii  S,  AsnbroCium  lib.  de 
Initiandis  cap.4.  ubi  ait  : Ff  in  aliqui- 
bus aqua  mendax  , non  fanat  Baptifmut 
perfidorum , non  mundat , fed  polluit.  Et 
Innocentium  1.  ut  refertur  q.i. Canone 
qui  perfeRionem,  ubi  iegimus:  ^uiper- 
feRionem  fpiritus  , quim  acceperant , 
perdiderunt , non  pojfunt  ejus  plenitudi- 
nem dare , quam  perjuam  perfidiam  per- 
diderunt : qut  honorem  non  habuit , ho- 
norem dare  non  t>otuit,nee  aliquid  acce- 
pit , quia  nihil  in  dante  erat, fed  damna- 
tionem , quam  habuit , per  pravam  ma- 
niis impofitionem  dedit:  Igitur  pravi  ini- 
nitlri  non  conferunt  gratiam  per  fa- 
cramenta . 

Plepo  confequentiam  , & ad  primum-» 
dico,S.  Ambrofium  non  loqui  de  facra- 
mentis  riti  per  malos  miniftros  rollatis 
fed  de  harrcticis , qui  Baptifma  non  in 
Ecclefiz  , fed  in  fus  perverfitatis  forma 
celebrabant  . Ad  fecundum,  dijlinguo, 
quando  adultus  feiens  , ac  volens  Ec- 
clefix  facramenta  fufeipit  citra  necedi* 
tatem  i miniftris  ab  Ecclelia  feparatis  , 
ciim  poflet  is  legitimis  Miniiiris  ea  fa- 
cile fufeipere,  potius  damnationem  fu- 
fcepit , quim  gratiam  propter  Eccleflx 
defpetfium  , & contemptum  concedo  : 
propter  nullitatem,  & irritationem  fa- 
crameiiti  , nego . 

InRabit : Pravi  mlniflri  facramenta 
profanant , & inquinant : ergo  per  illa 
laritSIficare  non  poiTunt. 

Diltinguo  antecedens  ; Profanant,  ra- 
tione fui  , propter  fuam  perverfam  vo- 
luntatem ,Sc  malitiam , qua  fit  ut  rem 
Iaeram  indigni  tradiantes  , magis  in- 
Jbm.X. 


uinentur  , dum  alioc  ablunnt , concc- 
o ; ex  parte  facramentorum  , & fufei- 
pientium , nego  : nam  ex  Augullino  j, 
de  Bapt.  cap.io.  Non  efi  aqua  profana  , 
iy  adultera , /hper  quam  Dei  siomen  in- 
nocatur.erjfo  nec  ipfa  ereatura,nee  ipfum 
nomen  adulterum  efi  . Bapti/mus  Cbrifii 
verbis  Evangelieis  eonfeeratur  , (y  per 
esdulteros.iy  in  adulteris  fanSus  eR:quia 
fanUitas  ejus  tolli  , iy  inquinari  non po- 
tefi,  Iff  facramenta  fuo  divina  virtsss  ajjfi- 
fiit,five  ad  falutem  bene  utentium, five  ad 
perniciem  mali  utentium  ; nam  vera  fo- 
lis  aut  lueernee  lux  ,cum  per  eeenofa  dif- 
funditur , nihil  inde /ordium  contrahit ; 
iy  Baptifmus  ChriRi  non  potefl  fcel  eri- 
bus inquinari . 

Et  ex  Nicolao  I.  ad  confulta  Bulga- 
rorum  , cap.i . Non  potefl  aliquis,  quan- 
tum cumque  pollutus,  facramenta  divina 
polluere ; nec  potejl  folis  radius  per  cloa- 
cas tranfiens inde  aliqtsid  contaminatio- 
nis attrahere  . Proinde  qutBifcumquc-» 
Sacerdos  fanRum  coinquinare  non  pote  fi. 
Hinc  ab  eo  Communio  percipienda  eR  , 
donec  Epifeoporum  judicio  reprobetur: 
qtsoniam  mali  bona  minifirantes  ,/e  tan- 
tummodd  Ixdunt , ut  cerea  fax  accenfa 
fibi  quidem  detrimentum  praRat , aliis 
verb  lumen  in  tenebris  adminifirat  a 
Conclusio  Sbcunda. 

Mlnifier  confeci-atus  mortaliter  pec- 
cat , quoties  facramenta  conficit, 
(y  msniRrat  in  Ratu peccati  mortalis  . 

Probatur  prima  pars.  Toties  quis 
peccat,  quoties  divinum  exprefTura.< 
mandatum  tranfgreditur  : at  dum  Mi- 
niftcrconfecratus  facramentum  confi- 
cit , dc  minidrat  in  datu  mortalis  pec- 
cati « divinum  rranfgreditur  manda- 
tum : igitur , iSfc.  Major  condat  pecca- 
tum cni  n ed  tranrgrcfslo , & prevari- 
catio  legis  . Minor  verb  probatur  ilKs 
omnibus  Scripture  textibus  , quibus 

J>rzcipit  Deus  , utOeiMinidri  fandli 
antda  tradteiit;maximc  verd  ex  ii.Lc- 
vitici ; SaoBi  eruat  Deo  fuo,  iy  uon  pol- 
luent nomen  ejus ; incenfum  enim  Do- 
V rni- 


Digitized  by  Googie 


154  Difp^^rooemialis 


mini , {y  ptnet  Dei  fui  afferunt , (J*  ideo 
SanBi  erunt.  £t  c3p.ii.Z7/>  a>^0/C^lios 
Aaron}  iy  adpofteros  eorum : Omnis  ho- 
mo , qui  aceejferit  de  fiirpe  vcfira  *d  ea  * 
qu4C  eonfecrata  fant , iy  qu^  obtulerunt 
filii  Ifrael  Domino , in  quo  efl  immundi- 
tia, peribit  coram  Domino.  Et  Ifai«  fi. 
Mundamini ; qui  fertis  vafx  Domini . 
Unde  Pf.  49.  Deus  peccatorem  objur- 
gans , dixit  : ^are  tu  enarras jujlitias 
meas  , iy  a/fumis  Tefl omentum  meam  per 
os  tutem!  tu  vero  odicii  difciplinamfyc. 
Ex  quibus  infetrl  licet , qu6d  fi  futnma 
puritas  , & munditia  requirebatur  in_> 
Minillris  veteris  legis  , & (1  peccator 
arguatur  ex  eo  quodDelTellamentum, 
legis  prtreepta  , 6e  laudes  audeat  elo- 
qui; quaiitu  magis  confeientis.  St  ani- 
mi uurica^  req  liriiiir  in  minillris  novse 
legis  , ut  digne  n.ceedant  ad  facraman- 
ta  tratilaiida  , cjux  ordinantur  ad  con- 
ferendam non  fc>liim  fontflitatcm  lega- 
lem, fed  intcrnuiii,  & fupernaturalcm. 

P)ob(.tur  ta.Afn\  veritas  auchoricate 
fiimmorum  Pontificum,  & SS.Patruoi; 
nam  S.  Gregurius  llb.  i.  Epiftolarum_ 
epift.34.  tiecefe  ejl  f\w\\x\St  ut  effe  mun- 
das fiudeat  manus. qui  diluere  fordes  cu- 
rat, ne  tuBu  quteque  deterius  inquinet... 
feriptum  namque  efl : Alundamini , qui 
fertis  vafa  Domini . Itetn  ex  Nicolao  1. 
in  refponfis  ad  confulta  Bulgarorum  : 
Mali,  inquit,  bona  miniffrando,fe  tan- 
tummodo ludunt , ut  cerea  fax  accenfa-» 
fibi  quidem  detrimentum  praslat : aliis 
vero  lumen  in  tenebris  adminiFlrat , iy 
tende  aliis  commodum  exhibet , inde  fibi 
difpendium  precbet.Vsbasws  ll.epiiiola 
ad  L\\cmm,PriCdecefibres  nofiriNicolaus, 
iy  Gregarius  AV/.  Miffis  Sacerdotum  , 
quos  ebriofos  , vel  adulteros  ejfe  cotifii- 
terit , fideles  abjtinere  decreverunt , ut 
hujufmodi  ad  digna  pesnitesitia  lamen- 
ta revocarent  . Gregoriust  X.  cap.  ult. 
de  temporibus  ordinationis , removen- 
dos eJfe  ait  Sacerdotes  fingulos,iyfub  in- 
terminatione divini  fudieii  obtejiandos, 
fi  non pcenituerint  , ut  iufufceptis  ordi- 


nibus non  miniRrint . Et  cap.ult.de  co> 
habitatione  Clericorum  ac  mulierum  , 
^emlibet  Sacerdotem  pro  mortali  pec- 
cato , quoad  feipfum  effe  fttfpenfam  , nost 
quod  fpeciali  Ecclefiic  ceufur»  affeBus 
fit  ,fei  quia  ratione  fui  flatus  efl  impe- 
ditus , ne  divina  operetur . 

Eamdem  veritatem  docent  SS.  Pa- 
tres, maxime  S.Auguftinus  llb.i,  con- 
tra epiftolam  Parmeniani  c.io.ubi  ait  , 
Sacramenta  cism  obfint  indigni  traBan- 
tibus : profur.t  tamen  per  eos  digni  fu- 
mentibus . 

Suadet  etiam  ratio ; Qii.ia  irreveren- 
tia Dei , facrorumque  contaminatio  e(l 
peccatum  ex  genere  fuo  mortale  , ut- 
pote  cum  fit  facrilegium,fed  facramen- 
torum  adminiOratio,dum  fitaMinidro 
qui  e(l  in  peccato  mortali,  ed  quzdam. 
Dei  irriverentla  , & ipforumfacramen- 
torum  contaminatio  ; illa  namque  Ml- 
nider  , quantum  ed  in  fe  , pollu  it,Dei- 
que  prxfentia  fe  indignum  p rabet» 
dum  fe  in  miniderium  facrum  ingerit 
in  datu  odiofo  Deo  : igitur  , &c. 

Deinde  , Ille  in  agendo  peccat  , qui 
operatur  ut  non  oportet,  fed  qui  facra- 
menta  minidrat  in  datu  peccati  mor- 
talis , non  operatur  ut  oportet  , qula_> 
Minider  debet  conformarIDomino  fuo» 
juxta  illud  £cclefiad.io..$Vc»/r>4»t  ya-. 
dieem  populi  ,fic  iy  Minifler  ejus  : Do- 
minus autem  fantdifsimus  ed . Unde_> 
S.Augudinus  traid.f.in  Joan.  colligit  : 
Omnes  dicimus , qusajuflos  effe  oportet 
tanti  yudieis  Afinifiros  , iyc. 

Denique , Sacramentorum  famflitas, 
cbm  fit  res  facra  , debet  etiam  fan<fl& 
tratdari,non  autem  profani,  id  ed  cun% 
indignitate  peccati  mortalis  , ut  exer- 
cetur adllo  profana  , fed  dum  admini- 
drantur  facraraenta  in  datu  peccati 
mortalis  , talis  aiftlo  ex  parte  Mini  Ari 
non  difccrnitur  a profana,cum  fit  Oeo 
odiofa  , & injuriofa  ; igitur  , &c. 

Dices : Peccatores  non  admittunt 
novum  peccatum,  dum  exercent  opera, 
eharitatis;  fed  facrataentorum  adraf. 

ni- 


. De  mimfiro  Sacramentorum . 155 


luftratio  eft  oput  oharitAtit:  igitur  pec* 
cator,  qui  illa  adminiftrat,  con  admit- 
tit novum  peccatum  . 

Dininguo  majorem-.  Qui  exercet  ope- 
ra charitatis  ex  re  non  confecrata , & 
adqux  non  tenetur  ex  juftitia  , tran- 
feat , qui  exercet  opera  charitatis  ex  re 
facra.ad  qua;  exercenda  tenetur  ex  mo- 
tivo  juHitia: , non  peccat  mortaliter, 
nego  , dc  fimiliter  dillindla  minore,ne- 
ganda  eft  confequentia:  ciim  enim  fa- 
cramenta  ex  fe  facra  fint.dc  ea  Minifter 
ex  oflicio  teneatur  conferre,  in  ipfo 
prxrequiritiir  vitz  probitas,  ut  fanda 
fande  pertradet . 

Inflabit : Si  l'acr<imenta  in  ftatu  pec- 
cati mortalis  miniftrare  , mortale  fit : 
maxime  quia  omnis  rei  faerx  admini- 
flratio  in  (latu  peccati  mortalis  novum 
ingerit  mortale  peccatum  : fcd  falfiim 
confequens  : ergo  , &c.  Major  confiat 
ex  mox  didis;  Minor  ver6  probatur: 
Prim6  , quia  fi  ppifeopus  in  mortali 
conferat  primam  Tonfurani , conficiat 
chriima  , benedicat  oleum  , aut  Eccle- 
fiam  conlecrct  , rem  facram  conficit ; 
nec  tamen  mortaliter  peccat . Similiter 
Oiacouus  , aut  Subdiaconus  , in  mor- 
tali peccato  minifirantes  rem  facram 
perficiunt,  nec  tamen  admittunt  no- 
vum mortale  peccatum.  Deniqut,Con- 
cioiiatores  Verbum  Oci  ex  officio  nun- 
tiantes in  (latu  peccati  mortalis  rem_> 
facram  adminifirant, nec  tamen  viden- 
tur peccare  mortaliter ; igitur  nec  qui 
facramenta  adminifirant . 

Sego  minorem  , & ad  primam  illius 
probationem  dico  , equidem  non  im- 
probabile videri  Epifeopum  prxfata_> 
conficientem  non  peccare  mortaliter  ; 
quia  ifia  funt  tantiim  facramcntalia 
quzdam  , quse  per  fe  proximi  non  funt 
infiituta  ad  coiiferendam  gratiam,  ne- 
que in  illis  Minifier  fe  habet  ut  lega- 
tum Dei  fandificantis  animam  , ac 
proinde  hate  peragendo  in  fiatu  peccati 
mortaiis,non  videtur  admittere  novum 
peccatum  : ad  id  enim  requiritur  non 


folfim  , quod  fit  res  facra:  fed  quod  illa 
adio  fit  per  fe  confecrata  , <Se  ordinata 
ad  conferendam  proxime  fanditatem 
animx,  & infuper  ad  eam  adionem  fit 
deputatus  ex  officio  ; nollem  tamen  H 
eccato  veniali  immtinem  cenfere,  qui 
zc  In  mortali  fiatu  perageret : quia_. 
Xlmifiri  facrorum  tenentur  habere 
fanditatem  prz  czteris  homiiiibus;de- 
bent  enim  conformari  Domino , cujus 
funt  Legati . 

Qu^antiim  ad  Diaconum  , & Subdia- 
conum  , in  peccati  mortalis  fiatu  fibi 
proprium  minifierlum  peragentes>non 
videntur  immunes  a novo  peccato:  Si- 
quidem S.  Paulus  T.ad  Timoth.j.  mo- 
net , Dioeonot  fimiliter  effe  pudirot,  non 
bilirgHct , Mon  multo  vino  deiiitot , non 
turpe  lucrum /Iclantet , habentes  mjjfle- 
rium  fidei  in  eon/cientia  pura  . Hinc  A- 
lexnnder  II. ut  legimus  difi.ji.cap.^r.e- 
„ ter  , fiatuit : (^icumque  Sacerdos  , 
,,  Diaconus  , Subdiaconus  , poficon- 
„ filcutum  beatz  memoriz  przdecel^ 
„ foris  nofiri  S.  Papz  Leonis  , ac  Ni- 
„ colai  de  cafiltate  Clericorum  , cou- 
,,  cubin.xm  palam  duxerit,  vel  dudam 
„ non  reliquerit , ex  parte  omnipoten- 
,i  tis  Dei , & authoricate  beatorum  A- 
„ pofiolorum  prxeipimus  , & omnino 
„ contradicimus,  ut  Milfas  non  can- 
„ tet , nec  Evangelium,  aut  Epifiolam 
„ ad  MilTam  legat , neque  in  Presby- 
„ tcrio  ad  divina  officia  cum  his  , qui 
„ beatz  confiltutioni  obediciites  fiie- 
„ rint , maneat , neque  partem  ab  £c- 
clefia  fufeipiat . Quamquam  autem  fo- 
Ifim  przfcribat  contra  Diaconum  , dc 
Subdiaconum  concubinarios  ; idem  ta- 
men dicendum  videtur  de  ipfis  quovis 
mortali  peccato  reis  , proprerea  quod 
rem  facram  irreverenter,  & indigni 
peragunt.  Undecap..^rf//«w  de  tem- 
poribus ordinationum  Gregorius  nonus 
ait , ouod  non  modo  Sacerdotet  , fed  alii 
Clerici  adulteri , homicida,  perjuri, falfi 
te  fies  fint  monendi , ac  ftib  interminatio- 
ne divini  jttdicii  tbteharidi , ut  in  tefti- 
V a mo- 


Digitized  t 


1^6  Di/p.ProcemUlis 


monimn  /ut  damnationis  in  fufteptit 
Ordinibus  ston  minifircnt , fi  nonptni- 
tuerint  . 

Cenfco  tamen,  minorum  Ordinum 
a<flu$  exercere  in  peccato  mortali,  non 
efle  mortale  peccatum  ; Tum  quia  ma- 
teria levis  e(l : Tum  quia  a<5lus  illi  non 
nili  remoti  ad  facrificium,dc  facramen- 
tum  ordinantur,ueque  omnino  certum 
e(l  illos  minores  Ordines  habere  ratio- 
nem perredam  , de  completam  facra- 
menti . 

Quanthm  ad  Contionatores , veri6- 
mile  apparet  fuum  minifterium  in_> 
mortali  peccato  Implentes  , peccare 
mortaliter  : quia  rem  juftam  , & fan» 
Aam  exequuntur  injufte  : quippe  ciim 
exorbitent  a fandiitate,  tum  Evangelii, 
tum  Chrifti  O.  cujus  vicem,  & mini- 
fterium obeunt.  Unde  etiam  acriter 
eorum  audaciam  fle  redarguit  Oeus  his 
verbis  Pfalmi . §iuare  tu  enarrat  juHi- 
tias  meat  ? ij‘e. 

Conclusio  Tbrtia. 

LIeet  petere , ij  aeeipere /aeraissenta 
Bapti/hsi,  ij  Ptnitenti a bfUO~ 
cumque  Miniftro  in  ea/u  nece/fit atit.  Li- 
cet etiam  aeeipere  it  quocumque  malo 
Miniftro  , quando  toleratur  in  Eeelefta, 
f aliqua  neceffitat  urget , feeus  autem  fi 
prscifusfit , nee  ulla  adfit  urgens  necefi- 
tat.llxc  concluflo  tribus  partibus  con- 
Aat  .quarum  prima  traditur  in  Conci- 
lio Trident.fe<r.i4.  rap./.ubi  legimus ; 
In  Ecclefia  Dei  cufloditum  femper  fitit , 
ut  nulla  fit  re/ervatio  in  articulo  mor- 
tis : atque  ideo  omnes  Sacerdotes  quosli- 
bet pienitentes  d quibufisit  peccatis,  (y 
cen/uris  abfolvere poffunt  in  extremo  vi- 
tt  di/erimine  . Idem  ftaiuitur  in  de- 
creto Eugenii  ad  calcem  Concilii  Flo- 
rentini , ubi  decernitur  , quod  in  cafu 
itecelTitatis  etiam  Paganus  , «Se  Hxreti- 
cus  baptizare  polEnt , dummodb  for- 
mam fervent  Eccleflx,  & facere  inten- 
dant , quod  facit  Eccicfla  . Idem  etiam 
ducet  S. Auguftinus  lib.i.de  Baptifmo , 
cap.a.vbi  ait : Si  quidem  forti  coegerit 


extrema  neeefiitat , ubi  Catholicum  ,per 
quem  accipiat  ston  invenerit , iy  in  ani- 
mo paeem  Catbolieam  euftodiat , ut  per 
aliquem  extra  unitatem  Catholseam  po- 
fitum  , acceperit , fi  flatim  eum  de  hae 
vita  migrare  contigerst , non  eum  , nifi 
Catholicum  reputamus . 

Suffragatur  etiam  ratio  : Nam  jurif- 
didlionls  revocatio  , & fublatio,  quan- 
tum ad  conTedliunem  , & miniflratio- 
nem  facramentorum.non  6t  in  poenam 
fidelium  facramenta  fufeipientium,  fcd 
in  poenam  miniflrantium  improborum. 
Deinde  , inquit  Oodfor  diA.^.  qu.i.n.j. 
Pr/eceptum  fuperioris  plus  obligat ^udnt 
inferioris-,  Deus  autem  pracipit  Baptif- 
mum  fufeipi,  nee  determinavit  d quibut 
tempore  neeejfitatis-.  Ecclefia  autem  pro- 
hibet communicare  cum  illo , quem  pree- 
feindit : ergo  magis  obediendum  cFlpreC- 
cepto  divino  , quam  Ecclefiee  in  cafu  iUo, 
Hoc  ell , quando  obligatio  juris  Eccle- 
iiaftici  concurrit  cum  obligatione  ju- 
ris divini  ; jus  EccleflaAicum  divino 
cedit , dc  minus  majori : fed  obligatio 
fufeipiendi  facramentum  Baptifmi , 6c 
Poenitentix  , e(l  juris  divini ; prohibi- 
tio antem  recipiendi  facramenta  4 Mi- 
nifiro  ab  Ecclefia  feparato  , eA  juris  fo- 
14m  EccleflaAici ; igitur , dtc. 

Denique,  inquit  ibidem  DoiAor.pIus 
tenetur  excommunicatus  vitare  alios  , 
qu4m  alii  ejus  confortium  debeant  fu- 
gere , quia  vitare  excommunicatum  , 
cAin  poenam  illius  propter  fuam  con- 
tumaciam, magifque  ipfum  obligat  vi- 
tare exteros,  quam  alios  obliget  ad  ip- 
,,  fum  vitandum  ; Sed,  inquit  Oodor, 
„ prxeifus  , vel  excommunicitus  io_» 
„ cafu  illo,non  tenetur:  vitare  alium  : 
,,  immo  tenetur  non  vitare;  fi  enim 
,,  talis  prxeifus  fciret  parvulum  ali- 
,,  quem  non  baptizatum  Aatim  mori- 
„ turum,  teneretur  necelTariA  eum  ba- 
,,  ptizare  , de  ita  eum  non  vitare  in 
,,  adii  baptizandi  .Hoc  probo, quia  fi 
„ inveniret  eum  expofitum  periculo 
f,  vitx  corporalis  propter  famem , te- 
ne- 


De  miniaro  Sacramentorum  '•  1 5 7 


t,  neretur  eum  necelTari6  juvare  ad 
„ falvaiidam  vitam  corporalemjmagia 
f,  autem  cenetur  diligere  vitam  ejus 
,,  fpirirualem,  qu^m  corporalem:ergo 
quando  parvulus  expofitus  efi  peri- 
„ culq  vitx  fpiricualis , tenetur  ille  ipli 
„ conferre  remedium  necelTarium  ad 
„ vitam  fpiritualem  : ergo  multi)  ma* 
„ gls  alius  non  tenetur  vitare  eum- 
„ dem,  communicando  cum  eo  in  tali 
„ a<flu . 

Sccandapart  preiatur,nemph  qu6d 
facramcnta  petere  liceat  ^ Minillro 
malo  ab  Ecclefla  non  prsrcifo,  fcd  tole- 
rato, cui  ex  officio  incumbit  miniftrare 
facramentum  . Probatur  ; inquam  prl- 
mb,ex  decretis  fummorum  Pontificum, 
maxime  Nicolai  primi, ut  refertur  qu.8. 
cap.  Stifcitantibut , ubi  refpondens  ad 
confulta  Bulgarorum,  fcribit : Seifci» 
tantibus  vobit , fi  i Sacerdote  , gui five 
comprehenfut  in  adulterio  , five  de  hoc 
fama  fola  refperfut  eFl,  debeatis  commu- 
nionem fufiipcre,  net  nel  Re/pondemus.. 
/}b  eo  donec  Epifcoporum  judicio  repro- 
betur communio  percipienda  efi  . Simi- 
liter Lucius  tertius  cap.  yefira  de  coba- 
„ bitatione  Clericorum  ; iy  mulierum , 
„ ubi  legimus  Alicubi dicitur.tdullus 
„ audiat  Mifihm  Sacerdotis  , guemfcit 
,,  indubitanter  concubinam  habere . A- 
libi  legitur-.  Non  potejl  quantumeum- 
,,  que  pollutus  divina  polluere  facra- 
„ menta.  Sumuntor  ergo  intrepidi  ab 
„ omni  Sacerdote  Cbrifii  myfteria . O- 
„ terum  aliud  di/crimen  notorium  , a- 
„ lUsd  occultum : Notorium  definitur , 
„ de  quo  Presbyter  canonice  condem- 
,,  natur ; occultum , quod  ab  Ecclefia 
„ toleratur:  aliud  eft  quando  crimen 
,,  notorium  non  diffitetur  Presbyter , 
,,  vel  de  ipfo  canonici  condemnatur  » 
„ Item  aliud  eft  a talium  officiis  ablti- 
» nere,ut  peccandi  licentia  ceteris  au- 
„ feratur,  de  hujufmodi  ad  peenitentie 
,,  facramentum  trahantur.  Aliud,  fi 
„ tanquam  in  fornicatione  jacentium 
„ talia  mifieria  refpuantur,  fine  dubi- 


,,  tatione  igitur  teneatis, quod  i Cleri- 
„ cis,  de  Presbyteris  tanquam  fornica- 
„ riis,quandi{i  tolerantur,  nec  habent 
,,  operis  edendam  liciti  divina  myfte- 
„ ria  audiantur,de  alia  recipiantur  £c- 
„ clefiafiica  facramcnta  . Et  ibidem^ 

„ Gregorius  Nonus  cap.^«ar/r»w  elf, 

„ ait ; Quafitum  cft  de  Clericis  in  fbr- 
„ nicationem  prolapfis , fi  eorum  fit 
„ officium  priufquam  peenituerint  au- 
,,  diendum  . Verum , etfi  quemlibet 
„ pro  mortali  peccato , quoad  feipfum 
,,  confiet  ede  fufpcnfum  , non  debet 
„ tamen  in  officiis  evitari , quia quan- 
„ thm  ad  alios  , iam  In  cafu  propofito 
,,  fufpcnfus  non  efi,  nifi  peccatum  hu- 
,,  jufmodi  fit  notorium  per  fenten- 
„ tiam  , feu  confeffionem  fiitfiam  in^ 

,,  jure,  aut  per  evidentiam  rei^,qu« 

,,  tergiverfatione  aliqua  celari  non 
„ poffit. 

Hanc  autem  veritatem  luculenter 
explicat  Dodlor  difi.v.qu.a.num.y.  ubi 
,,  ait : Quanthm  autem  ad  fecundum 
„ membrum  difiin^lionis  fcilicetde_« 

„ malo  non  prtecifo  ab  Ecclefia,  fi  eft 
„ occultus  malus  , ita  quod  vita  ejus  v 
„ non  fit  fcandalofa  populo, latis  con- 
„ ceditur  quod  podit  populus  aliquis  • 

„ tali;im6  debeat  recipere  Baptifmum, 

„ fi  alias  debeat : quia  propter  pecca- 
„ tum  , quod  non  eft  notorium  non 
,,  debet  aliquis  in  atfiibus  notoriis  vi- 
,,  tare  proximum . 

,,  Si  autem  efi  publici  , vel  notorii 
,,  malus  , ntpote  publici  fornicarius  , 

„ aut  hu jufmodi , aut  incumbit  fibt  ex 
,,  officio  difpenfare  facramentum  Ba- 
,,  ptifmi , utpote  quia  eft  Sacerdos,vel 
„ Curatus  Parochialis ; aut  fi  non  in- 
,,  cumbit , tamen  congruit  ratione  of- 
,,  ficii , utpote  quia  efi  Sacerdos  ali- 
,,  quis  datus,  vel  vocatus  inadjuto- 
„ rium  Curati;  fi  jirimo  modo , noA_t 
„ peccat,  qui  recipit  Baptifmum  pr* 

„ le  , vel  pro  parvulo  fuo  , quia  noit 
„ peccat,  qui  a malo  debitum  petit  > 

M ille  autem  Curatus  debitor  eft  l‘ara- 

chic 


Digitized  by  Google 


158  Prooemialis  Art. 


„ chis  fuc  in  facramentis  idis  minl> 
„ drandis  . Si  fecundo  modo  ; fi  poflit 
„ habere  alium, cui  incumbit  ex  officio 
,,  baptizare,  aut  «equi  malum, aut  me- 
„ li.»rem  . Si  meliorem  , peccat  qui  ab 
„ illo  recipit  : quia  non  incumbit  ilbi 
j,  facramenta  minidrare,&  <1  aeque  ma> 
„ Ium  , debet  recipere  k fuo  . Sed  fi 
„ nullus  alius  poffic  haberi  Curatus  , 
,,  vel  Sacerdos  , nili  aeque  malus  illi , 
„ poffit  tamen  haberi  bonus  Laicus : 
„ dubium  ed  quis  , cui  Ut  praeferendus 
„ In  ido  a(du,  an  bonus  Laicus  Sacer- 
,,  doti  publici  malo,  an  Sacerdos  ma- 
„ Ius  bono  Laico . Et  breviter , quit-, 
„ olTcium  minidrandi  Sacramenta  in 
„ Eccleda  competit  Sacerdotibus ; vl- 
„ detur  dicendum  , quod  quoad  Idum 
„ a(dum  , magis  cd  eligendus  malus 
„ Sacerdos . . 

Die:s  primd  : Ex  Apoflolo  ad  Ro- 
man.i.  Digni  funt  morte , non  folkiiLj 
qui  ea  fpeccata)  faciunt  ifed  etiam  qui 
confmtiunt  facientihut . At  qui  facra- 
menta petit,  aut  recipit  amaloMini- 
dro  , ei  communicat  in  peccato  , nem- 
pe  in  adminidratlone  facrilega  facra- 
menti , igitur , &c. 

liego  minorem.,  etenim  qui  facramen- 
ta recipit  iiMInIdro  malo  per  Eccle- 
dam  tolerato,  non  communicat  illius 
improbi  peccato  , feJ  potius  fantditat! 
Eccledce,  quse  MInIdrum  illum  exhibet, 
aut  tolerat  ad  res  divinas  peragendas  , 
& inferviendum  fidelium  faluti. 

Inflahit . Qm  inducit  alium  in  pec- 
catum, ipfe  communicat  ejus  peccato, 
fed  qui  facramentum  petit  a Minidro  , 
quem  novit  improbum  , Inducit  euio_ 
ad  peccandum,  nempe  ad  committen- 
dum facrileglum  ; Igitur , &c. 

Negat  minorem  Dotdor  loco  fupra 
„ laudato  num.g.\i\i\  ait:  Oico  quod  il- 
„ le  , qui  petit  Baptifinum  a malo  Sa- 
„ cerdote  , non  cooperatur  Illi  diretfK* 

„ ad  peccatum  mortale;  petit  enim  ab 
,,  eo  atdum  debitum, & Iu  hoc  non  de- 
,,  linquit:  quia  nullius  malitia  excufac 


,,  eum  a folvendo  debitum  , qua  tene*. 
„ turolteri.  Ille  etiam  atdus  petitus 
„ podet  folvi  dne  peccato , fi  baptlza- 
„ turus  converteretur.  Unde  quantimi 
„ ed  ex  atdu  petentis  , petens  magis 
„ neceffitat  Sacerdotem  ad  poeniten- 
,,  dum  , qu&m  ad  a(3um  peccandi . Si 
„ autem  ille  non  poeniteat,  nihil  im- 
„ putandum  ed  ei,  qui  petit  Illum  a- 
„ (dum;  quia  non  in  quantbm  ed  pec- 
„ catum  petit,  fed  in  quantiim  debi- 
„ tum  ed  . ' 

Petet , qualiter  fe  gerere  debeat  quis 
erga  Minidrum  fimoniacum , qui  nol- 
let facramentum  conferrre  ablque  ac- 
cepto pretio . 

Rcfpondet  DoUor  num.7.  Dico,  qu6d 
„ fi  ille  nullomodo  vellet  baptizare, 
„ nili  pro  adtu  baptizandi  recipiat 
,,  pretium  , <Sc  Cc  fit  perfetd^  fimonia. 
,,  cus  , quia  vendens  facramentum  ; 
„ nullo  modo  recipiendus  ed  Baptlf- 
,,  mus  ab  eo  , neque  pro  adulto  , quia 
„ peccaret  mortaliter  , & non  obliga- 
„ tur  ad  recipiendum  facramentum, 
,,  quando  non  poted  recipere  fine^ 
,,  peccato  mortali:  neque  pro  parvulo 
,,  fuo  ; edo  etiam  , quod  nullus  elTct , 
,,  qui  vellet  baptizare  in  Provincia  . 

„ £>yf  , tunc  exponit  parvu- 

,,  Ium  fuum  periculo  damnationis  . 

,,  Rcfpoudeo  , baptizet  ipfe  fi  poflit  , 
,,  utpote  fi  non  ed  mancus,  vel  mutus, 
„ vel  non  poflit  invenire  aliquem  In_, 
,,  baptizando  parvulum  fuum  , nifi 
„ emendo  Baptifmum.debct  dimittere 
,,  parvulum  fuum, mori  fine  Baptifmo, 
„ non  funt  facienda  mala,ut  inde  ve- 
,,  niant  bona  , ad  Rom.  cap,^.  & quili- 
„ bet  magis  debet  diligere  feipfum  , 

,,  quam  proximum, & per  confcqusns 
,,  magis  in  feipfo  vitare  pcccatum_, 

„ mortale , quam  in  alio  damnatlo- 
,,  nem  , tamen  ille  cafus  de  difficili  , 

,,  vel  nunquam  contingeret,  quin  fine 
„ fimonia  committenda  ex  parte  ba- 
„ ptizandi  , vcl  oflerentis  parvulum_i 
baptizandum  , poflit  Baptifmus  ha- 


r iitized  by-.^.X3gI 


> Defrtwijlro  Sacramentorum^  I59 


„ berl  . Si  enim  ille  Sacerdos  vellcC 
„ vendere  aquam  Aiam  , & millo  mo- 
/,  do  aliter  concederet  eam  , poteft 
„ ipfa  emi , cfto  etiam  quod  fitconfe- 
crata:fed  nuPo  modo  habendoocu- 
„ Ium  ad  co.ifccrationem  , quia  tan- 
,,  tiim  valeret,  quantum  non  confe- 
„ crata  . Sic  erim  licet  vendere  cali- 
,,  cem  non  conrecratum  , nullo  modo 
„ oculum  habendo  ad  emendum  , vel 
„ vendendum  confecrationem . 

,,  Si  autem  Sacerdos  nitatur  vende- 
y,  reatflum  baptizationis  , poteAille» 
„ qui  offert  parvulum  emere  ,non  in- 
„ tendens  adlum  emere  , in  quantum 
,,  eft  facramentale.fed  laborem  Sacer* 
„ dotis  in  illoadtu.  Sicut  condueun- 
„ tur  hodie  Sacerdotes  ad  telebran- 
dum  MilTas , non  ut  ipfi  vendant, dc 
,,  alii  emant  adlum  celebrationis,  in 
„ quantum  ell  facrameiitale,  qu6d  ab* 
„ lit ; Ted  ipA  vendunt  laborem,  dc  alii 
„ emunt  eum  ; quia  oportet  unum- 
„ quemque  de  fuo  labore  taliter quali- 
„ -ter  viiSitare  , «St  vitam  acquirerce 
Probatur  denique  tertia  fiat  t , nem- 
pe qu6d  non  liceat  petere  facramenta_> 
iMiniflroab  Ecclefia  pr*clfo ; Primd 
quidem  , ex  Concilio  ConftanticnA  , 
Bafileenfi , «Sc  LateranenA  fuprii  nomi- 
natis, in  quibus  decernitur  peena  ad- 
vcrAis  eos  , qui  Ordinem  , aut  alia  fa- 
cramenta  ^ prohibitis  Mlnillris  fufee- 
perunc . Sccundd  , ex  fummis  Pontifi- 
cibus , maximi  Innocentio  I.  epift.ia, 
cap.;.ubi  feribit : Dicimus  ab  haereticis 
ordinatos , vulntratum  per  illam  manus 
imfiejitioncm  habere  caput . Sandto  Gre- 
gorlo  lib.j.DIalog.cap.ji.ubI  refert, dc 
laudat  generofam  animi  confiantianL^ 
S.Hermenegildi  , qui  potius  voluit 
cruentam  patris  imperio  illatam  ne- 
cem fubire,qu4m  Eucharifiiam  ab  £pi- 
feopis  Arianis  porrcdlam  recipere . 

Similiter  /.  ad  confulta., 

Bulgarorum  cap.71.  refpondet : Qiia- 
„ liit-umque  Sacerdos  fit,  qua;  fancfta 
u funt,  coinquinare  non  poteAjidcir- 


„ co  ab  eo  ufquequo  judicio  Epifeopo- 
„ porum  reprobetur , percipienda  eft 
„ Communio  , ac  fubinde  cenfet,  non 
effe  percipiendam  ab  his,  qui  Epifeopa- 
li  fententia  , & judicio  ab  Ecclefia  pras- 
fclnduntur . 

Idem  flatui tCre^er/ai  f^//.lib.i.epi. 
flolarum  cpifl.4r.  quz  ell  ad  RoduI-. 
phum  , dc  Bertoldum  : Wos,  inquit,  of~ 
fitium  eorum,  quos  autfimoniaee  promo- 
tos , IS  ordinatos  , aut  in  crimine  forni- 
cationis jacentes  cognoveritis , nullatenus 
percipiatis  . Tandem  hanc  veritatenu, 
luculenter  tradit  Urbanus  II.  epiA.  ad' 
Lucium  , ubi  de  facramentis  a notoriis 
peccatoribus  miniftrandis  , hxc  habet? 
Proprias  quidem  habent  virtutes , indi- 
gnitates : fed  agentibus , vcl fufeipien-^ 
tibusheec  eadrm /aeramenta  contraprec- 
fatorum  Pontificum  infiituta  , nifi  forte 
fola  morte  interveniente,  ne  fine  Baptif- 
mate,  vel  Communione  quilibet  humanit 
rebus  excedat  : bis  , inquam, 
in  fufeipientibus  in  tantum  obfiunt , ut 
veri  idololatra  fint,  eum  talibus,  in  or- 
dinationum,in /aeramentorum  confieUio, 
in  aliter , quam permifium  efl , fidenter 
fiuficeptio  , vehementer  a fianUis  Canonu 
bus  prohibeantur , 

Idem  docent  SS.  Patres,  maximi 
S.  AmbrofiusIib.de  Initiandis  , cap.4.- 
ubi  ait : Na»  fianat  perfidorum  Baptifi- 
mus,  non  mundat ,fied polluit , Et  S.FuI- 
gentius  lib.de  Fide  ad  Pctrum,cap. 
Firmi/fimi  tene , in  nullatenus  dubites  » 
/aeramentum  Baptifimatis  apud  hareti- 
ees  e/Je  po/fir,fied  extra  Ecelefiam  Catho- 
licam prode/fie  non po/fie  . Et  lib.i.de  Ba- 
ptifmo  , cap.i.  dc  alibi : Separati  , in- 
quit , formam  habere  po/fiunt , virtus  ia 
eis  ine/fie  non  poteft,  quemadmodum  fien- 
fius  non  /equitur  membrum,  quando  am- 
putatur a corpore . 

Ex  his  omnibus  fequunturquatuor 
regii Iz  ex  debito  juftltic  Religionis, dc 
Charitatis  fervands  , quas  tradit , de 
fic  expendit  nofterHiqucus  in  Com- 
mentario ad  laudatam  qusflionem-i 

Do- 


Digitized  by  Google 


I50 


I 


DiJp.ProosmUUs 

Dcxftoris  nu.i).  Prima  ell:  In  c»fu  ex- 
treme neceflitxtif  , five  proprio  , five 
infantis  , MiniUrum  etiam  prcciAim  , 
po<Te  miniiirare  Baptirmum^  hoc  pof- 
fe  ab  eo  peti , & accipi:  quia  ille  ex  de- 
bito charitatis,  ex  debito  etiam  Reli- 
gionis ratione  Ordinis  ad  hoc  obliga- 
tur extremi  indigenti,  & lic  ex  prcce- 
pto  tam  charitatis  proprie,  quim  pue- 
ri > & ex  debito  Religionis  tenetur  pe- 
tens ample(fli  facramentum  a quocum- 
que datum,&  h«c  regula  fupponit  pr^ 
cifam  neceifitatem  extremam  , vel  rea- 
lem  , vel  moralem . 

Secunda  regula  eR  : Sacerdotem  to- 
leratum , qui  fit  Parochus  , ultra  debi- 
tum charitatis  , & religionis  habere^ 
etiam  debitum  juflitie  rainillrandi  fa- 
rramentum  fuis  fubdltis  extra  necefli- 
fatem , quando  alius  non  Tuppetit , Sc 
Parochlanum licite  etiam  ab  eo  petere 
Sacramentum,quando  (ine  gravi  dam- 
no non  differretur . Grave  damnum_i 
intelligo  omldlonem  , qua  lex,  & con- 
iuetudo  Ecclefialllca  non  impleretur 
vel  quando  pateret  ex  omifCone  ejus 
detrimentG  notabile  frutflus  fpiritualis, 
aut  periculum  peccati.  Hujus  ratio  ha- 
betur ex  prnmiflis  , 6c  regula  hec  per- 
inde currit  in  petitione  facramenti  ab 
alio  , (|ui  potefl  illud  ex  concefGone_> 
Parochu  aut  alterius  dare,  non  perinde 
tamen  currit  obligatio  in  Miniftro^iifl 
fit  ordinarius  , aut  certi  ut  Vicarius  , 
de  coadjutor  i fuperlore  conflitutus,in 
quo  cafu  habet  debitum  miniflrandi 
non  folum  ex  charitate  , fed  etiam  ex 
julHtla  , modo  affumat  Provinciam  il- 
lam , & curam  fupplcndi  defedium  Pa- 
rochi . 

Tertia  regula  eft  : Quando  quis  po- 
teft  fine  damno  fuo  providere  fibi  ali- 
ter , Ane  damno  fpirituali  fui  Parochi , 
tenetur  ex  charitatis  pracepto  affirma- 
tivo , non  petere  facramentum  & Paro- 
cho improbo  , quem  novit  non  mini- 
ilraturum  nIA  racrllegi,qul  ex  frequen- 
tatione mlniflerii  cooArmaturin  malo. 


Art* 

de  daAis  in  reprobum  fenram,conteRi- 
niteonverfionem  , quam  forti  fubtra- 
hentibus  fe  aliis  ab  ejus  communione 
non  differret ; quia  plerumque  fefti- 
nantes  in  malum  ex  Ipfa  confuAone.» 
fubAflunt,  de  convertuntur  ad  bonum. 
£t  forti  Parochianus  etiam  ad  Idem  te- 
netur prxeepto  religionis,  de  honoris 
divini,  ac  reverentia  Sacramenti:Quid 
autem  horum  concurrat  In  particulari 
hic  de  nunc , perpendendum  eft  ex  cir- 
cumftantlls  cafus  applicando  has  ge- 
nerales regulas  , ex  quibus  Anguli  ca- 
fus In  particulari  refolvi  poffunt,  in_* 
quibus  communicare  potefl  Mlnlflro 
notorii  malo  , Ave  pracifo  , Ave  non 
prccifo . 

§uartt  regula  : QimadMiniflrum  , 
qui  occulti  eft  malus  , de  publici  , dc 
privatim  debet  ab  eo  petere  facramen- 
tum , A alius  non  occurrat , aut  expe- 
dlari  non  potefl  commodi  , fi  Ac  ferve- 
tur regula  charitatis  , qua  premiffa  eil 
de  fcandalo  PhariAeorum  , procurando 
ejus  Adutem  , de  reverentiam  debitam 
lacramento , prout  Aeri  commode  po- 
te<fl.  ItaHiqueus. 

Qjl  AESTIO  TeKTIA. 

VtrUvn  Sacramenta  valide  conferantur 
ah  H/cretieit . 

Notandum  primo,  hgnpinam  Car- 
thaglnenfeni  Epifeopum  , oiu- 
nium  primum  cenfuiffe,  acdeAniffe, 
rebaptizandos  effe  eos , qui  ab  hxreti- 
cisbaptifmafufceperant  j ut  jam  prx- 
monuimusin  hujus  articuli  praludlo  . 
Quamquam  enim  ut  ibi  diximus  Ter- 
tullianus Idem  dogma  profeffus  fuerit 
lib.de  BaptIfmocap.17.ubi  fcribit;//rf- 
retiei  nullum  habent  confortium  noftree 
difcipltnec,  quot  extraneot  utique  teRa- 
tur  ipfa  ademptio  communicationis.  Non 
debeo  in  illit  eognofcere , quod  mihi  eH 
praceptum  , quia  non  idem  Deus  eR  uo- 
bis,  (f  iliis,  nec  unus  CbriJtus,cR  idem'. 

ideo- 


I 


_ : ’cdtjy-G<K)g{v: 


De  tninijiro  Sacramentorum  i 

iJtofUt  xeeBtptrfmuj  mui\  quia  non  quorum /intendam , {y  rejfgio/am  , <y 
idem  i quem  eunt  rit  i non  habeant , fi  ne  legid<nam,iyfalutaren>  fidei,  iy  Eccle- 
dubio  non  habent , iye.  Attamen  non  cft  fiar  Catholice  toagruentem  net  etiam  Je- 
uuinino  probabile  Tertullianuiii  anti-  eutijumut. 

quiorem  fuifle  A(ffipino;quia  quotem-  Cseterum  idnp  retSe  fecerit  Agripii 
pore  vixerit  Agripirius  , & quandiii  fc*  nus  ? Hxc  Auguftinus  tratflans  lib.  de 
deriti  omnino  incertum  eft;  Unde  non  Bapt,eap.7.^ptt\t  his  verbis  . Hanc  eon~ 
conftat,  an  Agripinus  4 Tertulliano  fuetudinem  jufeipiendi  ab  baretieit  ha- 
hur.c  de  rebaptizandis  hsreticis  erro-  pti%fltot , credo  ab  Apoflolica  traditione 
rem  hauferit : Nam  ipfe  Tertullianus  venientem  , fieut  multa , qua  non  inve- 
paul6  ante  dixerat , Circa  bareticot  fa-  niuntnr  in  litterif  eorum.  Neque  in  Con- 
ne  quid  eutiodiendum  Jit,  digni  quit  re-  cilii t pofieriorurr,iy  tamen  quia  per  uni- 
troBtd  Ad  not  enim  editum  efl.  Quibus  verfam  cuftodiuntur  Eeelefiam , nonnifi 
verbis  fignificat  jam  ab  aliquo  Ecclefis  Ab  Apojtolit  credita , iy  conimendata-t 
prsfule  definitum  fuifle  Baptifma  ab  creduntur  . Hanc  ergo  /aluberrimam 
hcreticis  coHatum  prurfus  effe  invali-  con/uetudinemdicit  S.Cyprianut per  A- 
dum.  At  certe  ab  alio  definiri  non  po-  gripinum  preedeceffbrem  /itum  quafi  cee- 
tuit , qu4m  ab  Agripino : fi  enim  alius  pi^e  corrigi.  Sedficut  diligtntiiit  inqui- 
antiquior  dogma  iftud  tradidllTet  , fitaveritat  docuit  qua  po/l  magnot  duii- 
haud  dubie  laudaretur  4 S.  Cypriano  . tadonit  fiuSut  ad  plenarii  Concilii  con- 
Infuper  fi  Agripinus  id  baiififlet  a Ter-  firmationem perduUa  en,veriui creditur 
tulliano,  non  tacuiflent  Auguftinut,dc  per  Agripinupi  corrumpi  ceepije , non 
alii  defenfores  Baptifmi  colloti  ab  hc-  corrigi. 

reticis.  Huic  enim  defenfioni  non  mo-  Similiter  Vincentius  Lirinenfis  O. 
dicum  faviflet , ofiendere  Cypriani , Auguiiini  contemporaneus  in  cum« 
& Agripini  fententiam  depromptara_>  monitorio  ca.tf.  eamdem  tracflaos  con- 
fuifie  4 Tertulliano  plurimis  erroribus  tentionem  haec  habet : ^ifondam  vene- 
laborante.  Sed  quidquid  fit,  certum  e(l  rabilis  memoria  Agripinut  Cartbagi- 
Agripinum  primum  omnium  de  ite-  nenfit  Epifeoput , priinut  omnium  mor- 
rando  ab  lizreticis  collato  baptifmate  talium  eontra  divinum  Canontm,  contra 
fententiam  tulifie  . Hic  enim  quodam  univer/alit  Ecelefia  regulam , eontra-* 

• pietatis  prctextu;ratus  qu6d  quacum-  ftnfum  omnium  Confacerdotum , eoutra 

2UC  hcreticorum  eflTent,deberet  Eccle-  morem , ac  inHituta  majorum , rebapti- 
a Catholica  abominari  , collatum  ab  ojtndum  ejfe  cenfebat  , qua prafumptio 
hzreticis  baptifmura  convellere  nifiis  tantiimmali invexit , ut  non  folhmba- 
eft : ne  autem  folus  id  fentire  videretur  retieii  omnibus  formam  faerilegii  : fed 
collagit  Africae , atque  Nuraidis  Epi-  etiam  quibuJUam  Catholicis  occasio- 
fcopos  anno  217.de  celebrato  concilio,  nem  pra:buerit  erroris. 
ac  omnium  rogata  fententia  , de  ite-  Notandum  feeundd , quod  defundo 
rando  hzreticorum  baptifmate  cano-  Donato  Epifeopo  Carthaginenfi  an- 
nem edidit  : cujus  confiitutioois  me-  no  ifo.  de  Fabiani  Papz  ii.Carihagi- 
niinit  S.  Cyprianus  epiftola  ad  Quin-  nenfi  Ecclefie  prcfeiAusfuit;;.  Cypria- 
vamhasvothW.^andoquidemiyAgri*  nus;  his  enim  feribens  ad  Cornelium 
pinus  bena •memoria  vir  cum  eateris  Papam  epift.yp.  anno  fecundo , ex  quo 
Coepi fcopit  fuit , qui  in  illo  tempore  in  ille  fublato  per  martyrium  Fabiano 
Provincia  Africa,  ly  Numidia  Eeele-  faiSus  fuerat  Romanus  Pontifex,  quar- 
fam  Deigubernabant,ftatuit,ly  librato  tum  annum  tunc  elapfum  fedis  fuz  te- 
confilii  communis  examine  firmavit  ; ftatur  : cum  autem  Cornelius  Pontifex 
Tom.X.  X pofj 


litlzed  by  Google 


I 1 ProoemUlis  ArtJlL 


fo(l  biennium  fue  feUlonis  martyria 
fuiffet  coronatus  fub  Imperatoribus 
Balbo  , & Volufiano  , et  fulTeAus  fuit 
Lucius,  qui  flmilicer  biennio  ciim  fedif- 
fet , dum  ad  martyrium  duceretur  om- 
nem Ecclefic  poteftatem  dedit  Archi- 
diacono  {uoStepbana  ,qai  ei  in  Ponti- 
ficia fede  fucceifit . Eo  autem  fedente 
Anno  fui  Pontificatus  II. reddita  Eccle- 
fic  pace  per  extindos  pr.<enominatot 
errores  , occafione  Novatianorum  , 8c 
Kataphrygargm  magna  interCathoIi- 
cos  prafules  orta  ell  contentio . 

Cum  enim  N»*atiani , de  ante  eos 
Kitapbry^tc,  quos  ab  Ecclefia  Catholi- 
ca divuirifsent , ut  immundos  deuuA 
baptizare  eflent  folitijd  provocavit  ad 
cpiulationem  quofdam  Epilcopos  in_> 
Africa  potSflimbm  confidentes;  eorum- 
que  Primatem  S.  Cyprianum  , ut  ipfi 
quos  ex  Novatianis  ad  Ecclefiam  fufei- 
perent , tanquam  hcretico  Baptifmate 
potius  maculatos  > qu Am  mundatos  de- 
nu6  baptizarent:  nefecfis  facientes, 
apud  hcreticos  vera  facramenta,proIn- 
deque  veram  Ecclefiam  elTe  probare  vi- 
derentur, neve  liberam  anfam  przbe- 
rent  hcreticis  Catholicis  infultandi , fi 
Catholici  hireticorum  facramenta  pro- 
barent : i Catholicis  verb  collata  ut 
immunditias  haeretici  afpernarentur  . 
lis  accedebat,dimulumque  adaugebat, 
quod  omnes  propemodum  Scripture 
divine  tum  ex  veterl,tum  ex  novo  Te- 
Aamento  petite  in  hanc  ipfam  fenten- 
tiam  conlpirare  viderentur  , dum  que 
ab  impiis  fada  edent , quo  facratiora  , 
eo  exeerabiliora  Oeus  habeat,  ac  im- 
probet . 

At  non  primiim  in  Africa  ejufmodi 
controverfia  coepit  agitari,  fed  primi 
tempedatis  hujus  flutas,  moti  funt  in 
Oriente  ,ea  nimirum  occafione , quod 
ex  Cappadocia  , Cilicia , Galitia,  aliif- 
que  vicinis  regionibus  Iconium  conve- 
nientes Epifeopi  , (latuerant  nihil  eo- 
rum, que  ab  hzreticis  fatda  edent,  ab 
Ecclefia  Catholica  efle  recipiendum  , 


non  ordinationes , non  baptifmam  nec 
aliud  quod  vis  facrum  . Meminit  hujus 
Synodi  Firmilianusepid.  ad  S.  Cypria- 
num , his  verbis  pfiCis  recitatis  fub  jun- 
dlis.  ^U3niaist  quidam  de  eorum  baptif- 
mo  dubitabant,  qui  etfi  novos  Prophetas 
recipiunt,  eofdem  tamen  Patrem  t {y  Fi- 
lium nobifium  noje  videntur , plurimi 
fimul  convenientes  in  Iconio  diligentijji- 
mi  traBavimus,  iy  confirmavimus  repu- 
diandum effe  omne  omnino  baptifma  , 
quod  jit  extra  EeeleSi  eqnfti  tutum,  Qu  i- 
bus  verbis  indicat  hanc  collediam  Sy- 
nodum fuide  adverfus  Katapbrygas  , 
qa!  patrem  quidem  , dc  Filium,  ut  Ca- 
tholici adirmabanc:Spiritum  ver6  fan- 
(dum  non  alii  przter  Montan  mn_j 
fuum  Authorem  affirmabant  . 

Veriim  arbitror  dicendum  , non  fo- 
liim  ii  Kataphrygis  collatum  baptifma 
repudiade,  fed  etiam  ab  omnibus  pror- 
fus  hereticis ; nullum  fiquidera  Katha- 
prygarum  baptifma , ac  irritum  fuide 
aperte  colligitur  ex  Concilio  Niceno 
Canosse  19.  Si  autem  tantum  invalidum 
ab  hereticis  collatum  baptifma  propter 
forme  defetdum  repudiadent.in  eaque 
fententia  repudiandum  ede  firmiter 
detident,  quideaufe  fuidetStephano  , 
ut  eos  excommunicaret  , uti  fecit  ? 

Nam  Oionyfius  Alexandrinus  Epi- 
feopus  in  epidola  fua,que  legitur  apud 
Eufebium  lib.  7.  cap.  4.  Stephanum_> 
Pontificem  excommunicade  bos  omnes 
Epifeopos  in  ea  fententia  perfidentes 
affirmat  his  ves\i\s.Stepbanus  antea  /iri- 
pjerat  Epifiolam  de  Heleno,  de  Fsrmilia- 
no  , de  omnibus  Epifeopis  , qui  erant  est 
Cilicia,iy  Cappadocia,  iy  Galatia,  iy  est 
omnibus  Gentibus  , qU4t  erant  finitimae  , 
qubd  neque  eum  iis  quidem  communseare 
vellet,  nam  illi  f iasfait)  ineretieos  rebm- 
pti%ant . 

Idque  Stephanus  ipfe  (atdo  compro- 
bavit. Nam  ciim  Orientales  illi  Patres, 
qui  hec  datuentes  Apodolic;  fedis  com- 
munione privati  erant, Legatos  Epifeo- 
pos ad  ipfum  Stephanum  Romam  mi- 

fif- 


Dt  minijiro  Sacramentorum .. . i<J3 


fiflcnt  redditurof  rttionem  de  iis , i]uc 
in  Synodo  gefta  erantj  eos  Legatos  nec 
excepit,  nec  ab  aliquo  excipi  permllic 
Stephanus,  ut  queritur  Firmilianus.qui 
ciim  Apoftolica  communione  fuifTet  in- 
terceptus, plura  £pircopo,6ic  viro  Chri- 
iliano  indigna  obloquitur  in  Stepha- 
num  Papam  in  laudata  fua  EpidolajUbi 
h*c  per  ironiam  habet , cobumi- 
liut  aut  leniui  , quam  cum  tot  Epifeopit 
per  mundum  diffenjijfe-,  pacem  eum  fingu- 
lit  vario  difeordit  genere  rumpentem , 
modd  eum  Orientalibus,  quod  nec  wt  la~ 
tere  confdimus ; modo  vobifeum  , qui  in 
meridie  e/lis,  a quibus  Legatos  Epifeopos 
patienter  fatis,  leniter  ftsfcepit,  ut  eos 
nec  ad  fermonesst  faltem  colloquii  eom~ 
musiis  admitteretiadhue  in/Uper  diledio- 
nis,  ly  ebaritatis  memor, preeeiperet  fra-‘ 
ternitati  univerfe,ne  quis  eos  in  domum 
fuam  reciperet, ut  venientibsis  non  folUm 
pax,  ij  communio  ,fed  tedum  , iy  hofpis 
tium  negaretur  , 

Hanc  autem  Iconii  priiis  celebratam 
fuiflTe  Synodum  , quam  quidquam  hac 
de  controverlia  in  Africa  definiretur  , 
aperte  teftatur  Dionyfius  laudatus  a- 
pud  Eufeb.  lib.  7.  cap.  6.  in  fine , Hoe 
tamen,  inquit , didici  quod  non  Epifeopi 
in  frica  folum  iflam  confteetudinem  de 
baretieis  rebapti%aniis /anxerunt  i er- 
rum  etiam  longo  tempore  anti,Epifcopo^ 
Tum  mensoria,  qui  antegrefp  funt  in  Ec~ 
tlefiis  maxima  bominum  frequentia  celer 
bratis , iy  Synodis  fratrum , tum  Iconii, 
tum  aliis  multis  in  loeis  convocatis,iftud 
decretum  fuitiquorum  judicia,  iyfentenr 
tias  condemnare  non  audeo . 

Ufide  infpro  latam  illam  excommu? 
nicationit  fententiam  non  in  Africa- 
nos, fed  in  Orientales  fuifie;  fprptofque 
legatos  eos  efle  non  qui  ex  Africa  poft 
Synodum  Carthaginenfem  , fed  qui  ex 
Oriente  poft  abfulutas  illas  Synodos 
Romam  adibant , comjvrtum  eft  . 

Cfteriim  dum  Cyprianus  Carthagine 
'Synodum  ex  Coepifeopis  coegiflet  an- 
po  ay8.  & Stephani  r.  rogatus  fuit  k 


quibufdam  Numidia;  Epifcopis,ut  patet 
cx  epifiola,quam  fcripfit  ad  Januarium, 
caterofque  Numidia.  Epifeopos  , quae 
apud  eum  efi  70.  ut  aperiret,quid  cum 
fuisfentiret  de  baptifmo  ab  hzreticis 
collato ad  qups  ita  feribit . Cumfimul 
in  Concilio  ejfemus , fratres  Cbarijjsmi  , 
legimus  litteras  veftras,  quas  isd  nosfeeir 
fis,  de  iis,  qui  apud  beereticos , iyfebif. 
maticos  baptixpti  videntur , a«  ob  Ec- 
tlejia  Catholica , qu<e  una  efl , baptiipr 
ri  debeant . De  aua  re  qstamquam  illic 
ipfi  veritatem  , ly  firmitatem  CatholicK 
regulet  teneatis , tamen  quoniam  confu~ 
Jendos  nos  pro  communi  diledione  exijlir 
nsaflis ; fententiam  noflram  nou  novam^ 
promimus,  fed  jam  pridem  ab  Anieeeffor 
ribus  nojlris  flatutam  , b nobis  obftrva' 
tam  vobifeum  pari  tonfinjione  conjungi» 
msts,cenfentes  fcilicetjy  pro  certo  tenen- 
tes neminem  foris  baptiysri  extra  Eccle- 
pampoffe , chm  fit  bcsptifmattnumin^ 
fanda  Ecclefia  eonditutum  , (ye. 

Ciim  autem  animadverteret  plures 
Epifeopos  c|uas  acceperant  ea  de  re  ma- 
jorum traditiones  illibatas  velle  ferva- 
re,  eos  errore  feduei  arbitratus  Cy- 
prianus , majori  remedio  conatus  mor- 
bo ( quod' putabat  ^occurrere  cupiens, 
novam,fed  celebriorem  Carthagini  Sy- 
nodum yr.  Epifeoporum  cogit;  cujus 
meminit  ipfe  feribens  ad  jubajanum-i 
epift.  78.  his  verbis  , ^u^id  in  Concilio 
citm  plures  adeffmus,  decreverimus,quid 
item  pofiea  ^into  collegec  nofiro  de  ea- 
dem re  queerenti  refcripferimus,  iy  nane 
quoque  cum  in  unum  eonveniffemus , 
Provine\ee  Afrscee,  quhm  Humidiee  Epi- 
feopi numerS feptuaginta  unus , bocitem 
denud  fententia  noflra  firmavimus , Ut 
autem  quod  in  hoc  pleniori  Concilio 
omnium  calculo  fuerat  (labilitum,  hu- 
Jufce  controverfue  adhuc  infeium  Sre- 
phanum  fummum  Pontificem  certum.» 
faceretromniaante  edita  decreta,refcri- 
ptafque  hac  de  re  ad  Numidia;  Epifeo- 
pos , & ad  Qmntumepifiolas  , ad  eum 
per  emilTos  Romam  legatos  direxit ; ut 
X a fon- 


164  Difp, Proce  mi  alis  Art,lll.§liiefi,llL 


coaftat  ex  F.pidola  ad  eumdem  Stepha* 
num  quz  ell  num.  73. 

Quid  ver6  refponderit,  & refcripferit 
Stcphanus  , licet  ipfius Tiuertr  non  ex- 
tent;attamen  facile  colligi  poteff  ex  iis, 
quz  ipfe  Cyprianus  habet  epilT.  74.  ad 
Pompejum  Hpife.  Sabratenfem  in  Afri- 
ca , ubi  ait.  defderajii  in  notitiam 
tuam  perferri  , qute  mihi  ad  litteras  no- 
ftras  Stcphanus  frater  nofter  referipferif. 
tnifi  tibi  referipti  ejus  exemplum  ; quo 
leBo  magis  , ae  magis  ejus  errorem  deno- 
tabis , qui  h/eretieorum  eaufam  eontra 
Cbriflianot , & contra  Eeelepam  Dei  af- 
ferere  conatur',  nam  inter  ctctera  vel fu- 
perba  , vel  ad  rem  non  pertinentia  , vel 
fibi  ipfi  contraria  , qute  imperite  , atque 
improvidi  feripfiti  illud  etiam  adjunxit. 
Si  «^iiis  ERCo  A quAcuMQUB  H.tnisi  ve- 
nerit ad  NOS,  NIHIL  INNOVETUR  NISI 
Q^d  traditum  EST,&c.Quam  quidem 
rcfcriptioiicm  pluribus  objurgat,  dc  la- 
celTit  S.  Cyprianus  in  ea  epiftola;  quam 
paulA  ardentius  , & miniis  reverenter 
inStephanum  feriptam  ciim  Augufti- 
nus  legiflet , nec  de  fingulis  in  Stepha- 
nuni  prolatis  conviciis  Cyprianum  ex- 
cufare  polTct , maluit  eam  obvolvere  fi- 
lentio  , qu^m  ipfam  nondum  obdudis 
cicatricibus  refricare  . Unde  lib.  f.  de 
baptif.  cap.at. meminit  dumtaxat  prio- 
ris epift.  S.  Cypriani  ad  Stephanum,in 
qua  nulla  erant  convitia . 

Ciim  igitur  Cyprianus  obnitentcm_i 
fibi  Stephanum  cerneret,  haud  cuncta- 
tus convocat  ex  Africa,  Numidia, Mau- 
ritania , Epifeopos  87.  cum  eifquc  Sy- 
nodum tertiam  Carthagini  cogit ; ubi 
exceptis  omnium  calculis  (latuitur  , ac 
confirmatur  prior  fententia  dc  rebapti- 
zandis ab  hxrcticis  baptizatis.  Hujus 
autem  Concilii  adta  integra  habes  a- 
pud  eumdem  S.Cyprianum,  & S.  Aug. 
i.d.&  7.  de  baptifm.  contra  Donatiflas, 
ubi  flngulas  fententias  apprime  refellit. 

Hoc  autem  Concilium  celebratum 
fuilTe  poA  duo  przdidta  , exceptamque 
Stephani  Epillola  exinde  pacet;t.  quod 


Cypriani  ad  Jubajanum  , 8e  Epifeopos 
Niiniidiie  , earumquc  ad  Cyprianum_« 
Epitlolx  initio  Concilii  legantur,  h* 
autem  pofl  duo  priora  fuerant  editz. 
Tum  quia  commotus  In  Stephanuiru, 
ejus  animus  fatis  apparet  initio  ejus 
Concilii  , ubi  Stephanum  tacito  ejus 
numine  arguit, qu6d  fe  Epifeopum  Epi- 
feoporum  nominaret.  Superefi,  inquit  , 
ut  de  hae  re fingttli  quid  fentiamus  ape- 
riamus , neminesH  judicantes,  aut  a /ure 
communionis  aliquem  fi diver/um  fenfe- 
rit,  amoventes  . Seque  enim  quifquans-» 
nofirunt, Epifeopum  fe  Epifeoporum  con- 
Jiituit , aut  tyrannico  terrore  ad  obfer- 
vandi  neceffitatim  , collegas  fuos  adigit . 

Quibus  alludi  videtur  ad  id  , quod 
Stephaniis  more  Majorum  in  fuo  de- 
creto dixerat  fe  Epifeopum  Epifeopo- 
rum, dc  quod  aliter  quam  qu6d  dclinie* 
rat  , fentientibus  excommunicationis 
poenam  erat  acriter  comminatu» . 

Notandum  tertio  , poft  4f.  annos  a 
coiifuinmato  Martyrio  fandti  Cypria- 
ni, qui  pallus  e(l  anno  261. ortum  ftiiflc 
fchifma  Donatifiarum  , anno  videli- 
cet }o6.  quod  puilmodum  in  hTrcfini 
apertam  declinavit ; duo  namque  pre- 
cipui  notantur  Donatifiarum  errores  : 
Primus,  qu6d  dixerint  EccIeTiam  toro 
orbe  terrarum  contagione  cummiinio- 
nis  cum  Traditoribus  effe  cxti.xflain.de 
tantum  In  Africa  penes  Donaci  fcdiato- 
res  integram  remanfilTe:  Secundus 
adverfus  Ecclefif  univerff  definitionem 
refiaurarenc  dogma  de  rebapiizai.dls  , 
non  foliim  qui  ab  hzrecicis  bapilzaci 
fuerant , fcd  etiam  ^ Catholicis  : quot 
ut  facrorum  codicum  , de  vaforum  tra- 
ditores Infamabant  : quamquam  aje- 
bant  fc  non  baptizare  accedentes  ad 
partes  Donati,  fed  dare  lSaptIfma,quod 
antea  datum  non  erat:  quia  nullum  ef- 
fe apud  Catholicos,  ut  nec  aliud  facra- 
nientnm  exl(limabant;nam  Iterum  iin- 
gebant.Iterum  manus  Ini  ponebant, non 
foIiim  Inferioribus  Clericis  , fed  etiam 
Sacerdotibus,  dc  Epifitopls  , quurum.0 

non- 


De  minijlro  Saaramentomm  1(5  5 


nonnullos  ad  Laicorum  ordinem  redi- 
gebant . 

Porro  ciim  iniligante  dUrenGonis 
principe  , agitetur  , ac  foveatur  omnis 
herefis,  unitatem  , ac  concordiam  fer- 
vare  nequit:  unde  non  mirum  fi,  utob- 
fervat  S.Aiiguftimis  lierefi  6g.(’e£ia.  hjc 
Oonatifiarum  varias  in  partes  fci(Ti_, 
fuerit, quibus  etia:n,iit  diximus, diverfa 
Inerant  nomina;  nam  alii  didli  fune 
Maximiafiift/r , & Maximiano  Cartha- 
ginenfi  Pfcuclo-Epifcopo  ; alii  Primia- 
niftit  k Primianu  ejufdem  urbis  Pfeu- 
do'Epifcopo;  nonnulli  Rogatift.t  i Ro- 
gato Epifeono  in  Mauritania  Caefarien- 
fi,  ceteri  A/hntenf.s  , feu  Rupiti'ii , qui 
circa  Romam  in  fpeluncis  montium,de 
rupium  hiatibus  fuos  conventus  age- 
bant,dicunt'ir  etiam  Campit<e  feu  C!*«- 
penfet.  Huic  hxrcfi  affinis  fuit  illa  , que 
appellata  e(lC»fKwee///9n»»/,genus  ho- 
minum aggrede  , qui  nedum  in  alios  , 
fed  , & in  feipfos  infana  feritate  fasvie- 
bant ; nam  per  varias  mortes  , maximi 
przcipitiorum  , aquarum  ,&  igntum_j 
feipfos  necabant,ut  Martyres  videren- 
tur , & alios  ad  ejufmodi  furorem  pro- 
vocabant . Cxteriim  ci'im  ille  fcdle  ve- 
ram apud  fe  duntaxat  Ecclefiam  fubfi- 
dere  jatditarent,  accedentes  ad  fe  , ctfi 
alibi  baptizatos,  iterum  baptizabant , 
qu6d  cum  alios  ut  hxreticos  haberent, 
collatum  abeis  Baptifma  ut  irritum,  & 
inane  repudiabant : omnes  autem  per- 
verfum  illud  dogma  fulciebant,  ac  tue- 
buntur authoritate  dotffrinx  S.Cypria- 
ni  , quem  univerfaiis  Eccicfia  pro  fan- 
(diffimo  Martyre  venerabatur . 

His  przlibatis, majoris  claritatis  gra- 
tia rerum  dicendarum,  unum  fupered  , 
videlicet  ut  probemus  fidem  non  elTe_« 
conditionem  requifitara  in  Min!dro,ut 
valide  facramenca  conferat,  ac  fubinde 
collatum  ab  hzreticis  Biptlfma  noa_i 
efie  repudiandum  . 

CoNctusio  Unica. 

FIdfs  MiHiflri  non  eji  abfblute  nectf- 
furia  ad  eor.f  Bionem  , <3*  piiniflra- 


tionem pacr amenti  • H*c  eft  de  fide  de- 
terminata in  variis  Conciliis  maxime 
Arelatcnli  primo  fub  Sylvedro  primo 
celebrato ajiiio  ji4.  Can.S.ubi  legimus 
de  dfrit,  quod  propria  lege  fui  utuntur, 
ut  rebipti%ent,plaeuittUt  fi  ad  Ecclefiam 
aliqui  de  bae  harefi  venerint , interro- 
gent eos  noflrtC  fidei  Sacerdotes  Symbo- 
lu-n\!y  fi  crediderint  in  Patre,  Filio,  iy 
Spiritu  fanOo  , manus  eis  imponatur,  ut 
accipiant  Spiritum:  quid  fi  interrogati  , 
non  re/ponderint  banc  Trini tatem,bapti- 
yntur.  Cujus  quidem  Canonis  vim,  de 
mi  erroris  damnationem  , ut  declina- 
rent Oonatidx , creduntur  pro  ea  voce 
de  Afris  , fuppofuiffe  hanc  de  Arianis  j 
que  utique  luppofitio  colligitur  ex  eo 
qu6d  Ariana  hxrcfis  Occidentali  Ec- 
clefix  nonduai  innotuerat  anno  ;i4. 
quo  verifimilius  efi  celebratum  fuifie.* 
primum  Arelatenfe  Concilium  , quatn 
anno  jig.  ut  ferunt  aliqua  Adla  ejuf- 
dem  Concilii . 

Afri  autem  Cxciliano  Carthaginenfi. 
Epifeopo  adverfantes  fatfti  funt  fchif- 
matici  , e fchifmaticis  Anabaptidx  ex 
Anabaptiflis  Trinitarii  ,qui  paul6  poli 
orti  di^ique  Atiani;  qui  idcirco  juban- 
tur  rebaptizari  ,qu6d  In  eorum  baptif- 
mate  fervaca  non  fuilTet  debita  forma  • 
dc  Trinitatis  Invocatio.Ita  enim  cpnftat 
ex  prxdiiftis  verbis:  Si  ad  Ecclefiam  ali- 
qui de  b/trefi  venerifit , interrogent  eos 
noUrtc  fidei  Sacerdotes  Symbolum  , iS fi 
perviderint  eos  in  Patre  , (y  Filio  , ly 
Spiritu  fanQo  effe  baptiqatos  , manus  eis 
tantum  imponatur  ut  accipiant  Spiri- 
tum: quod  [tjnterrogati  non  re/ponderint 
hanc  Trinitatem  J>apti%entur . 

Nieitnum primum  idem  (latuit;  natn  , 
referentes.  Hieronymo  in  fine  dialogi 
contra  Luciferianos  circa  finem , pro- 
hibuit rebaptizare  hxreticos  , exceptis 
Paulianlllis  ; quia  necelTarlam  , de  fer- 
var! folitam  formam  non  ufurpabant  ; 
Ita  enim  (latuit  Can.19.  Siquisconfit- 
gerit  ad  Ecclefiam  Catholicam  a Paulia- 
nifiis , iy  Katapbrygis , flatutum  eJl  eos 

reba- 


Digitized  by  Googie 


166 


Difp^Prooetnialis  Art,III.§lutfi.llL 


rtb*pti\ari  deherr.qui  vtrbC!<rici erart 
apud  (oi,Ji  inculpati  fuerint,  (y  irreprt- 
bcrijibilet , iterum  etiam  ordinentur  ab 
Epijcopo  Eeclejta  Catholica  , Et  Can.8. 
Si  qui  voluerint  ad  Ecclefiam  Catholi- 
cam ex  Novatianit  venire , placuit , ut 
eis  manus  imponatur  , iy  fic  maneant  in 
Clero.  Non  jubet  autem  Concilium  ut 
iterum  baptizentur ; quoniam  baptiza* 
bant  in  debita  forma  , & materia . 

Refert  etiam  ibidem  S.  Hieronymus, 
qu6d  Epifeopi,  qui  cum  S,.CyprIano  in 
tribus  przcedentibus  Conciliis  Carrha- 
glnenfibus  , fenferant  baptizatos  ab 
hcreticis , & fchlfmaticls  denu6  elTc^ 
baptizandos,ad  antiquam  Ecclefi^  con* 
faetudinem  reverfi  priorem  fententlam 
deponentes  , novum  emiferunt  decre- 
tum de  ipiis  hsreticis  no»rebaptizan- 
ciis . 

Similiter  in  Cartbnginenfi primo, tem- 
pore  Julii  primi , cbm  Epilcopus  Car- 
thaginenfis  qucfivilTct  a fuls  Collegis , 
utrum  in  aqua  femel  tindlum  Iterum_j 
tingere  liceat : Epifeopi  univerfi  dixe- 
runt: Abfit,  illicitas  faneimus  effe  reba- 
ptiTjstiones  , iy  alienas  i fincera  fide  , & 
C/Ubolica  difciplina . 

Infuper  in  Arelatenfi  a.  celebrato 
anno  jjo.  Can.  i6.  decernitur  Plsoti- 
rtiutos,feu  Paulianiflas fecundum  Pa- 
trum irsfiituta  baptSTjsri  oportet . Can. 
autem  ly/decernitur  Bonofianos  autem 
eu  eodem  errore  venientes,quos  ut  Aria- 
nos  bapti\are  in  Trinitate  manifeflum 
tfi  , dum  interrogati  fidem  noflram  totd 
torde  eonfejfi fuerint,  cum  chrifmate , ly 
impofitione  manus  in  Ecclefia  recipi  fuf- 

Idem  definitum  eft  in  Concilio  Ca- 
pttenfi,  feu  Capuano  celebrato  circa  an- 
num J77.  cujus  fit  mendo  apud  S.  Am- 
brofium  epifiolarum  ilb.  i.  epifiolis 
de  9.  Similiter , de  in  tertio  Concilio 
Carthaginenfi  celebrato  anno  j97.pt?- 
fide  Aurelio  Cart.  Epifeop.  Decernitur 
enim  Can.  j8.  Illud  quoque  fuggerimus 
mandatum  nobis  , quod  in  Capuenfi ple- 


naria Synodo  videtur  fiatutum  : non  li- 
ceat fieri  rebaptiojstiones  , (y  reordina- 
tiones  , vel  translationes  . 

Tandem  hicc  veritas  definita  efi  in 
Conciliis  Florentino  , de  Tridentino  , 
Tridentlnum  felf.  7.  Can.  4.  de  Baptif- 
mo  fic  definit;  Si  quis  dixerit  B apti  fi- 
mum , qui  datur  ab  haereticis  in  nomine 
Patris,  iy  Filii,  iy  Spiritris  fandi  , cum 
intentione  faciendi  quod  facit  Ecclefia  , 
non  effe  verum , anathema  fit . 

Probatur  primd  hzc  veritas  i S.  Au- 
gu(iIno,dc  Optato,  ex  variis  figuris  ve- 
teris Teflamenti , qnibus  przfignatur 
facramenta  extra  Ecclefiam  valere./Vt- 
ntd  namque  Ecclefia  figuratur  per  Pa- 
radifum  terreflrem  , de  aqua  baptifma- 
lis  per  famofum  illum  fontem  , de  flu- 
vium, qui  egrediebatur  de  loco  volu- 
ptatis ad  irrigandum  paradifum,  de  in- 
de dividebatur  in  quatuor  capitaruam, 
inquit  S.  Auguftiiius  lib.a.  contra  Cre- 
feonium  , cap.ij.  Sicut  aqua  in  aliquo 
ex  illis  memorabilibus,  negari  non  pote ft 
quid  fit  aqua  paradifi,quamvis  non  fit  in 
folo  Paradifo,  qute  etiam  extra  inde  ma- 
navit : ita  aqua  Baptifmatis  , quamvis 
Ecclefia  fit , tamen  etiam  foras  profluit , 
ei/m  apud  illos  invenitur , qui  ex  nobis 
exierunt  ,fed  non  erant  ex  nobis . 

Secunda  figura  petitur  ex  aquis  dilu- 
vii ; nam  , inquit  S.  AugufIInus  lib.5. 
„ de  Baptifmo  C.J9.  Aqua  diluvii  con- 
„ flitutis  intra  arcam  falutaris  fiiit  , 
„ extra  arcam  ver6  mortifera;  eadem 
„ tamen  fuit . Cur  ergo , inquit , noa 
,,  fufcipiunt  aliquid  ctelefie , vel  fchl- 
,,  fmatici,vel  haretici?  ficut  fpin*,  five 

zizania  pluviam,  ficut  ipfi  , qui  extra 
,,  arcam  fuerant,  aquam  de  cataradf  is 
„ coeli  venientem  fufeeperunt  quidem 
„ ad  perniciem  , non  ad  falutem  . 

„ Tertia  peti  poteft  ex  filiis  Jacobi  • 
quorum  aliqui  ex  legitimis  uxoribus, 
alii  autem  ex  ancillis  nati , ad  eamdem 
tamen  hzreditatcm  vocati  funt : Unde 
S.  Au^flinus  quzft.  fuper  geftis  cum 
Emento  : De  'Jaeob,  inquit,  novimus  i» 

unam 


De  Minijiro  Sacramentorum  ^ i6“j 


unam  b^ereiitatem  advocatas , fimul  nu- 
merati/unt  omnes  Patriarcha  duodecim; 
nullum  ab  altero  uteri  diverfitas  fipara- 
nit : quia  omnes  ebaritas  foesavit : quid 
tniereit  ergo  ubs  Babtifmum  acceperis  l 
Uoli Juperbire  , veni  ai  bareditatem . 

^arta  petitur  ex  illo  ubi 

legionis,  qu6d  cbm  terra  abforberet 
Core,Uathan,&  Abiron  cum  aliis  fchi> 
fmaticis  adverlus  Moyfem  , & Aaroa 
rebellantibus  ; thuribula,  quibus  incen* 
fum  Domino  offerebant  , non  funt  ab- 
forpta  , fed  prarcipiente  Domino  ex  eis 
dudtx  funt  laminx  repolite  in  angulis 
arce  TeOamenti . Quod  utique  lignum 
cft,qu6d  licet  repri^ntur  Ichifmatici, 
non  improbantur  tamen  collata  ab  eis 
, , facramenta  : unde  Optatus  lib.  6. 
„ COm,  inquit,  eofdem  peccatores  ab- 
,,  forberet  terra  , remanferunt  de  ma- 
,,  nibus  eorum  excuffa  thutibula  , Sc 
,,  fudin  funt  inde  laminc,  dc  poTite  in 
„ angulis  arccB  Tellamenti : quia  no- 
„ men  Dei  illic  invocatum  fuerat ; ita 
„ licet  reprobandi  lint  fchirmatici,non 
„ tamen  funt  repudianda  facramenta 
„ ab  eis  collata  , quia  illic  invocatum 
„ eft  nomen  fan^iilimc  Trinitatis. 

§uinta  denique  peti  poteft  ex  Sama- 
ritanis,qui  erant  inter  Judeos  ficut  hc- 
retici  , Sc  f.-hifmatici  inter  Chrillianos, 
& apud  utrofque  vigebat  Circuracifio 
quemadmodum  Baptifmus  viget  apud 
nos:  fcd  CircunciCo  Samaritanorum 
non  repetebatur,  ciim  aliquis  ex  eis  ac- 
eedebat  ad  Judaos:  Nam,  inquit  S.Au- 
gullinus  epilLaoj.  qux  ell  ad  Maximi- 
num Epifeopum  Donatillam  ; /e  vellet 
Samaritanus , quem  Samaritani  circun- 
eiderant, fieri  yudtCus,  vacaret  certi  ite^ 
rationis  audacia  , iS  id  quod  apud  beere- 
fim  faQum  erat , quod  presceperat  Deus  , 
non  repetere  ,/ed  approbare  cogeremur . 
Unde  concludit : ^u6d  fi  in  carne  cir- 
euneifi  hominis  , non  invenirent  locum  , 
ubi  eireuncifionem  repeterent, quia  unum 
tfi  illud  membrum;  multd  minus  inveni- 
tur locus  ia  uno  corde , ubi  Baptifmus 


Cbrifti  repetatur:  ideo  qui  duplicare  Ba- 
ptifmum  vultis,neeejfe  eft  omnino^t  cor- 
da duplicia  requiratis  . 

Probatur  /ecundd  , authoritate  fum» 
morum  Pontilicum,qui  veritatem  illam 
docuerunt : inprimis  ver6  ex  Stephano 
primo  in  epiftola  , quam  rcfcripfit  ad 
S.  Cyprianum  , & collegas  Epifcopoi 
Africanos  ,qui  definierant  rebaptizan- 
dos elTe  ab  haereticis  baptizatos ; quan- 
quam  enim  illius  epiftola  integra  non 
extet , tamen  illius  partem  legimus 
apud  Cyprianum  in  epiftola  ad  Pom- 
pejum , ubi  refert  Stephanum  fcripfilTe: 
o/  quis  b quacunque  bprefi  venerit  ad  vos  i 
nihil  iaovetur  ,fed  teneatur  quod  tradi- 
tum eB  ; ut  manus  illi  imponatur  in  pm- 
nitentiam  : cum  ipfi  bteretici proprii  al- 
terutrum ad  Je  venientes,  non  bapti%ent, 
fed  communicent  tantism . Quam  utique 
fandlionem  lic  egregii  commendat 
Vincendus  Lirinenfis  cap.p.ubi  feribit: 
Cbm  undique  ad  novitatem  rei  cundH 
,,  reclamarent  ( nempe  rebaptizandos 
„ elTe  ab  hereticis  baptizatos  ')  atque 
,,  omnes  quaquaverfum  Sacerdotes  pro 
„ fuo  quilque  ftudio  reniterentur,  tum 
„ beate  memori^  Papa  Stephanus  Apo- 
,,  ftolice  fedisAntiftescum  cfterisqui- 
,,  dem  collegis  fuis;  fed  tamen  pre  cc- 
,,  teris  reftitit;  dignum,  ut  opinor,exi- 
„ ftimans  Ii  reliquos  omnes  tantiim  fi- 
„ dei  devotione  vinceret,  quantiimlo- 
.,  ci  authoritate  fuperabat . 

,,  Denique  in  epiftola  , que  tunc  ad 
„ Africam  milTa  eft  , idem  his  verbis 
„ fanxit,M^;7  novandum,  nifi  quod  tra- 
„ ditum  eU:  intelligebat  enim  vir  fan- 
,,  «5ius,&  prudens,nihil  aliud  radonem 
„ pietatis  admittere,  nili  ut  omnia, 
„ qua  fide  a Patribus  fufeepta  forent  , 

„ eadem  fide  conlignarennir  filiis, nof- 
,,  que  religionem  , non  qna  vellemus 
„ ducere  , potius  qua  duceret  illa  fequi 
,,  oportere ; idque  efte  proprium  Chri- 
,,  ftians  modeftiae  , & gravitatis  , non 
t,  fua  polleris  tradere  , fed  k majoribus 
„ accepta  fervore.  Quis  ergo  tunc  uni- 

verli 


Digitized  b>  ^^ogle 


I <J8  Difp.Procemialis 

„ verfi  negotii  exitus?  Quis  utique.nili 
„ ufitatus  , & folidus  ? Retenta  cft  fa- 
„ cramenti  antiquitas  , & explofa  no< 

j,  vitat. 

t Idem  Aatuerunt  alii  fummi  Pontifi- 
ces , maxime  Siricias  primus  epift.  ad 
Himerlum  Tarraconeniem  Epiicopum 
ca^.x.Signifieafti , inquit,  baptiijitot 
■ab  Artamiplurimoi  ad  fidem  CatboH- 
<am  feilinare , <3*  quofidam  de  fratribas 
ttofiris  baptizare  velle , quod  non  licet , 
cum  hoc  fieri,  If  Apoflolus  vetet , iS  Ca~ 
ttonei  contradicant ; ij  pofi  Ariminenje 
Concilium  mijfia  ad  Provincias  d Prade- 
eejfore  meo  Liberio  generalia  decreta^ 
prohibeant',  quod,ly  nos  cum  Hovatianis, 
■alii/que  btcreticis , ut  eft  in  Synodo  eon- 
■jlitutum  , per  invocationem  folam  ficpti- 
■formis  Spiritus , Fpifcopalis  manus  im- 
•pofitione  Catholicorum  eotnentui  foeia- 
-mus , quod  etiam  totus  Oriens,  Occidenf- 
que  cuflodit , a quo  tramite  vos  quoque 
pofi  bac  minimi  convenit  deviare  ,fi  non 
vultis  a nofiro  Collegio  Synodali  fenten- 
tia  feparari . 

Idem  ftatuit  Innocentius  /.epill.ii.ad 
ppifeopos  Macedoniae  cap.4.  Leo  Ma^ 
gnus  epifi.79.  ad  Nicetam  cap.7.  Ana- 
■fiafius  II.  epift.  ad  Anaftafiuni  Impera- 
torem,cap.7.&  Gregorius  Magnus  lib.p 
cpifi.c^i.  ad  Quirinum  , 8c  alios  Hiber- 
,,  nue  Epifeupos  : Ab  antiqua  , inquit, 
,,  Patrum  inftitutione  didicimus  , ut 
,,  qui  apud  harrefim  in  Trinitatis  no- 

mine  baptizantur,  cura  ad  Ecclefiam 
„ redeunt , aut  uncflione  Chrifmatia, 
„ aut  impofitione  manus , auc  profef- 
,,  fione  fidei  revocentur . Unde  Aria^ 
,,  no;  per  impofitionem  manuum  Occi- 
,,  dens, per  untflionem  fantfli  Chrifma- 
,,  tis  Oriens  reformat  ad  ingrefium  £c- 
,,  c\tfsse'.Monopbyfitas,  & alios  ex  fola 
„ vera  confeflione  reespit , quia  fan- 
,,  <flum  Baptifma,  quod  apud  facreticos 
,,  confecuti  funtjtunc  in  eis  vires  mun- 
„ dationis  recipit . Haeretici  ver6 , qui 
,,  non  baptizantur  in  nomine  Trinita- 
„ tis , ut  Bonofiani  , & Katapbryga ; 


„ quia  & illi  ChriftumD.non  credunt, 
„ dcifiiSpiritum  fantftum  perverfo  fen- 
„ fu  quemdam  elTe  pravum  hominem 
„ Montanum  credunt,(Sc  alii  tales,cum 
„ ad  Eccicfiam  veniunt , baptizantur  ; 
„ quia  Baptifma  non  fiiit,quod  in  Tri- 
„ nitatis  nomine  non  acceperunt . Ne- 
„ floriant  vtrd  , qui  in  fandae  Trinita- 
„ tis  nomine  baptizantur,  fedeosju- 
,,  daice  perfidiae  fimiles.  Incarnatio- 
„ nem  non  credentes  , harefeos  error 
,,  obfcurat ; ideo  venientes  ad  Eccle- 
,,  fiam , de  fidei  veritate , & confefiio- 
,,  ne  docendi  funt , <Scc. 

Objiciesprimd  varios  Conciliorum.. 
Canones  > quibus  prxeipitur  hareticos 
ad  Ecclefiam  accedentes  e(Te  baptizan- 
dos , & ordinandos  , eorumque  Bapti- 
fraus , de  Ordinatio  reprobatur  . Sic 
fanxerunt  Apofloli  Can.id.  his  verbis  t 
Epifeopum  , aut  Presbyterum  fufeipien- 
tem  becreticorum  Baptifma  damnari 
preeeipimus.  Et  47.  Epifeopus  aut  Pre- 
sbyter, fi  estm  , qui  fecundum  veritates» 
habuerit  Baptifma , denud  baptiipverit, 
aut  pollutum  ab  impiis  non  baptiopveri t 
deponatur  , ut  deridesis  crucem  , (y  mor- 
tem Domini  ; nec  veros  Sacerdotes  d fal- 
fis  difeernens . EtCanufS.  Si  quis  Epi- 
feopus , vel  Presbyter  , vel  Diatonus  fe- 
cundam ordinationem  fufeeperit  ab  ali- 
quoAeponatur  tam  ipfe,qudm  qui  ipfum 
ordinavit , ni  fi  forti  conflet  eum  ab  ha- 
retieis  ordinationem  habere-,  qui  enim  i 
talibus  bapti%atifunt , aut  ordinati,  nec 
fideles  , nec  Clerici  efe  pejfunt . 

Similiter  in  Nic«no  Can.8.  ftatuitur 
de  his  , qui  Ce  nominant  Cataros  ideft 
mundos  ; Si  qui  venerint  ad  Ecclcfiam_, 
Catholicam  , placuit  fando,  & magno 
Concilio,  ut  impofitionem  maniis  acci- 
pientes ,fic  in  Clero  permaneant  ; vel 
ut  habet  Editio  fecunda  ejufdcm  Con- 
cilii; A’  qui  venerisst  ad  Ecclefiasn  ex  No - 
vatianis  , placuit , ut  ordinentur  , &fie 
tn  Clero  maneant igitur  licet  eorum.» 
Baptifma  admittat  Ecclefia  , tamen  or- 
dinationes ut  illicitas,  dc  irritat  repro- 
bat . 


Digin- 


De  Nmtjiro  Sacramentorum . j69 


bat . Item  ex  Can.9;.  fexta  Synodi  in 
^T\l\\o:t'ellier^tel  ad  Ecclefiam  ah  bieref 
i>apti%amus . Denique,  id  fancitum  fuit 
in  CarthaginenH  fub  Agripino  , dc  tri- 
busCarthaginenfibi^s  iub  S.  Cypriano, 
nec  non  Iconienfi  fub  Finniliano, con- 
flat decretum  fuilTe  baptifmum  ab  he- 
retlcis  collatum  elTe  nullum  . 

NcfO  confcqueritiam , & ad  Canones 
Apollulorum  refpondco ; Dabtifmus  ab 
htereticis  collatus  , qui  non  fervant  fo- 
litam  Ecclefis  formam.ut  faciebant  ve- 
teres hzretici , ficut  refert  S.  Irennus 
Hb.i.  contra  herefes  cap.iS. reprobatus 
eft  ut  irritus  , & nullus  , concedo  ; Ba- 
ptifmus  collatus  ab  hzreticls  i:i  debita 
forma  , & materia  , nego  : licet  cnim_, 
Baptifmus  ille  ab  adulto  fuferptus,  mi- 
niflcrlo  hatreticorum  , picrurmjuc  fit  il- 
]icitus,&  infrutfluofus, propter  pravam 
fufeipientis  dirpofitionem  , tamen  efl 
validus  . 

Ad  Canoneoi  Niconi  refpondco  , per 
eam  maniis  iinpofitioncm  , non  intel- 
ligi  ordinatoriain.fed  coufirmaiorlam, 
quz  przferibebatur  Clericis  Novatia- 
rorum  ; quia  Novatiani  nonfacruni_» 
Chrifma,  proindeque  nec  Confirmatio- 
ris facramentuin  admittebant, ut  refert 
Tlieodoretus  lib.j.  hereticarum  fabu- 
larum . 

h'el  dico,  illam  manus  impofitionem 
non  fuitfcconfecratoriam  , fed  tantbm 
rcconciliatoriam  , fcilicet  benedidlio- 
nem  , per  quam  Clerici  pribsad  Eccle- 
Caflica  munia  inhabiles , ad  eadem_> 
obeunda  recipiebantur.  Qi^  utique 
explicatio  verior  apparet;  Tum  quia  fic 
Cauonem  explicat  S.  Hieronymus  in 
dialogo  contra  Luciferianos,^ui  nega- 
bant Arianos  cum  fuis  honoribus  reci- 
piendos elTe  ; fcribii  enim:  Nicsna  Sy- 
nodus omnes  haereticos  fufcipit , exce- 
ptis folis  SamozatenI  Oifclpulit;  qu6d 
jus  majus  efl,£pifcopoNovatianorum 
(i  converfus  fit , Presbyterii  gradum 
fervat . Tum  quia  in  Nicena  jecunda 
/f&.i.ciim  ambigeretur,utrum  Epifeo- 
Tom.X. 


pi  Iconoclafle  recipi  deberent,3t  leAu» 
effet  przfatus Canon  Niceni  ; Thara- 
fius  Patriarcha  ConflantinopOlItanus 
rogatus  , quid  per  illam  maniis  impofi- 
tionem intelllgeret  : refpondit , /orf^ 
benediUiortem  ejp;  tantum  , non  ordina- 
tionem , ubi  vox  illa  forti  videtur  irre- 
pfifle  Interpretis  iisciirii . Tum  denique 
quia  in  eadem  Syn6do,  Sc  adfione  con- 
cluditur , ex  fententlis  SS.Patrum  Cle- 
ricos redeuntes  ad  Ecclefiam  ab  hzrcfi , 
recipiendos  efle  cum  Impofitione  ma- 
nuum , dc  fuis  gradibus  , dc  honoribas 
rcllituendos ; undeEpifeopi  Iconocla- 
flz , qui  In  Ephefino  Concillabulo  ima- 
glnc.i  damnaverant  cum  aliis  Patribus 
confederunt , datis  priiis  , dc  ledtis  fue 
confcifior.is  , ic  fidei  libellis  . 

Ad  Canona»  Trull anum  refpondco, 
per  cum  dumtaxat  repudiari  Bapii- 
Imum  collatum  ab  hatrcticis  in  indebi- 
ta forma  ; non  vcr6  qu6d  ab  hzreticis 
fit  acceptum;  fie  enim  in  eo  Canone 
przfcribiturtf^fw/furrr  ad  Ecclefiam  ba» 
reticot fufcipinmi fecundum  morem,  iy 
ordinem  antiquorum  . Arianos  , Mace- 
doni anos,  iy  Novatianos,  qui  fe  puros  ve» 

fdi;/.  Tetradi  STAS,  iTApoiLiMARisTAs, 

fufeipimus  , fili  bellos  afferant  ,lj  exe- 
crentur  quamlibet  btcrefim.  De  Paulfa- 
MsTjs  confiitutio  ab  Ecelefia  Catholica 
fu3a  sft,ut  omnino  rehapti%fntur  Euno- 
miani  , qui  fub  una  merfione  baptiysnt , 
Montani  fias,  iy  Sabetlianos,  iy  reliquat 
pefies , qui  e Galatarum  regione  profelii 
funt , venientes  ad  Ecclefiam  , non  fecus 
ae  Gentiles  fu feipimus,iy  primb  die  ipfos 
facimus  Chriflianos,feeundb  Catechume- 
nos , tertib  ipfos  autboramus , poilquam 
ter  inrufUavimus  in  faciem  , iy  aures,  fic 
illos  instiamusfacimufque  ut  in  Eeciefia 
numerentur , (y  audiant  Scripturas , iy 
tunc  illos  bapti%amus ; Maniebeeos  verb, 
Valentini  anos , Mareionijias,  iyfimiles, 
libellos  oportet  facere,  iy  exeer ari  htere- 
fim,iy  Seftorm, Eutjcben.Diofeorum, Se- 
verum,iy  reliquos  hcerefsm  principes,  iy 
ita  participes  effe  fanQce  eommunibms . 

Y Ad 


Digitized  by  Googie 


170  Z)i^.  Procemiatis  Art*lIL§liMji,in. 


Ad  cetera  Concilia , nempe  UonUn- 
fc  ,Sc  Cartbagincnfi , refpondet  S.Au- 
guftinus  lib.3.  de  Baptifmo  , cap.j.  illa 
faifle  Concilia  Provincialia  , otis  poli* 
modum  per  generale  totius  orbis  Con« 
cilium  proferipta  funt.  inquit. 

Concilia  , qua  per  fngulat  rtgionn  , vcl 
provincias  fiunt , plenariorum  Concilio- 
s'um  autboritati , qua  fiunt  exuniverfo 
orbe  CbrifiianOffine  ullis  ambagibus  ce- 
dere: i p/aque  plenaria  /ape  priora  pofle- 
rioribus  emendarb,  eum  aliquo  experi-^ 
mento  rerum  aperitur , quod  elaujum 
erat  , (3*  cogno/citur  , quod  latebat , fne 
ullo  typbo  jderilega  fuperbia  , fine  uUa 
infiante  cervice  arrogantia, fine  ulla  con- 
tentione Uvida  invidia , cum /anSa  hu- 
militate , cum  pace  Catholica , cum  cba- 
ritate  ChriHiana . 

/‘hide  quod  etiam  ipfemct  S.  Cypria- 
nus haud  dubi^  mutata  rententia,Con- 
cilia  illa  damnalTet , (i  eorum  Decreta 
ab  unlverfali  Concilio  proferipta  acco- 
pinVt . Porr6  plurima  pod  ipfum  Occu- 
mcnica  Concilia  approbaverunt  Bapti- 
fma  collatum  ab  hsreticis  ; ac  fubinde 
nulla  vis  efl  facienda  in  authoritate.» 
S.  Cypriani  hac  de  re , nec  in  Conciliis 
ab  eo  celebratis  . 

Unde  S.  Augudinus  lib.].  deBapti- 
,,  fino  cap.S.  & 9.  Cyprianus  , inquit , 
,,  in  dne  epidola;  ad  (^intum,odendIt 
» in  quo , tanquam  ledtulo  authorita- 
„ tis  , quali  felFus  acquieverit : Quod 
„ quidcm,//7y0//,&  Agripinus  cum  cs- 
,,  teris  Coepifeopis  (latuit, & librata 
,,  Concilii  communis  examinatione  fir- 
4,  mavit , quorum  fententiam  rcligio- 
„ fam  , & legitimam  nos  etiam  fecuti 
,,  fumus  . Hiic  attedatione  fatis  oden- 
,,  dit,mult6  magis  fe  fuidc  commemo- 
„ raturum,fi  quod  de  hac  re  tranfmari- 
,,  num,  vcl  univerfale  Concilium  fa(flu 
,,  efTct.Nondum  autem  fadtu  erat:  quia 
„ coiifuetudinis  robore  tenebatur  orbis 
„ terrarum, & hoc  folum  opponebatur 
,,  inducere  volentibus  novitatem  ; po- 
,,  dea  tamen  dum  inter  multos  ex  utra- 


4,  parte  tradatur,  & queritur, non 
,,  lolbminventaed,  fed  etiam  ad  ple- 
„ narii  Concilii  authoritatem  robur- 
,,  que  produda  pod  Cypriani  paffio- 
„ nem  , fed  antequam  nati  edemus  . 

Objicies  fecundo:  Anadafius  fummus 
Pontifex  divina  ultione  percufTus  ed  , 
qu6d  admiferit  baptizatos  ab  hatreticis; 
nam  in  Gratiano  did.i9.cap.p.legimus: 
^uia  voluit  occulti  revocare  Acacissm  , 
ir  non  potuit , nutu  divino  percuj/us  eft  . 
Adde,  & quia  probavit  facramenta  ab 
ipfo  collata  , ut  patet  ibidem  cap.  prx- 
cedenti  , ubi  refertur  idem  Anadafiua 
cpid.i,  cap.7.  de  8.  ad  Anadalium  Ais- 
gudum  ita  fetibens  . Secundum  Ecclefia 
Catholica  confuttudinem  facratiffimum 
fervitutis  tua  peUus  agiojcat,  quid  nul- 
lum de  his , quos  bapti\nvit  Aeacius, vcl 
quos  Saeeraotes  , five  l.evitas  fecundum 
Canores  ordinavit,  ulla  ex  nomine  Aea- 
cii partio  lafionis  attingat , qui  forfitan 
per  iniquam  tradita  /aeramenti  gratia 
minus  firma  videatur . 

Re/pondeo,  Gratianum  deceptum  e(Te 
occafione  vit*  Anadalii  excerpta;  ex 
Pontiricali  Romano,unde  hanc  aut  ho- 
ritatem  deprompfit,  & in  quo  legimus: 
Anaftafius /eemdus , natione  Romanus  , 
fuit  temporibus  Theodorici  Regis ; ei 
tempore  >nulti  Clerici  , Presbyteri  /e 

ab  ejus  communione  abegerant , ei  quid 
communieaj/et fine  confiHo  Epi/coporum  , 
vel  Presbyterorum, (T  Cleri  Ecclefia  Ca- 
tholica Diacono  TbeJ/alonicevfi , nomine 
Pbotini  , qui  communicaverat  Aeacio  , 
I5  quia  occulti  voluit  revocare  Aeacium^ 
fj"  non  potuit , nutu  divini  pereu/fus  eft  : 
Hxc  autem  narratio  prorfus  fabulofa 
cd  , & verum  figmentum  a fchifmaticis 
Laurentianis  ad  vitam  Anadafii  addi- 
tum : quod  vel  inde  fatis  odenditur,  ut 
notat  Gluda  ad  prxfaium  caput , quia 
Anadafius  dicitur  voluide  revocare.^ 
Aeacium  , qui  longe  ante  obierat:  nam 
ex  Evagrio  llb.ji.  cap.aj.de  Nicephoro 
iib.id.  cap.ia.  Aeacius  obiit  tempore 
Felicis  tertii,  qui  ipfum  excommuni- 


-•  De  MiniJirQ  Sacr Amentorum  . 171 


caferat;  Felici  autem  fucceillt  Gelafius, 
& GelafioAnaftarius.  Qtioiuodo  ergo 
potuic  Anadafius  de  eo  revocando  co- 
gitare , quem  jam  fciebat  mortuum  t 
nam  ipfemet  in  prxfata  epiflola  ad  A- 
naftanum  fcribic , Aeacium  mortuuuu» 
Jlare  cum  Felice  ante  Juriieem  Chrifiam. 

Neque  etiam  culpandus  apparet^ua- 
fi  confenferit  Anaftafio  Imperatori,  c^- 
terifquc  defenlbribus  Aeacii , ut  feribit 
Juflinus  Imperator  epid.  ad  Hormif- 
dam  fummum  Pontificcai : nam  Sym- 
machus AnaftaGi  fuccelTor  in  luis  litte- 
risApulogaticisGgnificac,hoc  cfTe  com- 
mentitium; ibidem  enim  ait , fe  con- 
formiter  agere  fuis  decelforibus  excom>- 
municando  defenfores  Aeacii : quod 
certe  non  faceret , Ii  illius  prsedecefTor 
Anaftafiiis  eos  fovHTet . 

Neque  tandem  damnandus  apparet ; 
qu6d  probaverit  facramenta  collata  ab 
Aeacio ; id  enim  prteflitit,  quoniam  fa- 
cramenta illa  in  legitima  forma,  ma- 
teria miniliraverat  Aeacius;  ac  fubinde 
non  erant  reiicienda:  quod  utique  pro- 
bat fex  rationibus  ; Prima  , quia  in  fa- 
cramentis  virtus  Chrilli  operatur  , qua 
omnem  maculam  repellit . Secunda,  de 
radiis  folis  , qui  etli  tranfeant  per  loca 
fretida,  tamen  non  coinquinantur. 
Tertia  , de  Juda,  qui  licit  malus  fuilTct, 
tnulta  tamen  fecit,  qux  rata  funt  habi- 
ta . Quarta  , de  authoritate  Domini , 
qui  prscccpit  verba  Scribarum,  & Pha- 
rifxorum iervanda,&  implenda,  ^in- 
ia ratio,  quod  omne  bonum  a quocum- 
que fat , Gc  ^ Deo  . Sexta  denique  , 
quia  in  facramentis , non  efl  attenden- 
dum,qualis,  vel  quis  conferat,  fed  quid 
conferat;quIa  incrementum  folus  Deus 
pricbet.  Hatc  autem  omnia  Catholicam 
doeirinam  continent,  ac  proinde  e(l 
abfurdum  exiflimare  PontiGcem.  Ana-' 
ftafium  propter  illa  divinitus  fuilTe  per- 
cufTum  . 

Ohjiciet  tertid : Eadem  dlllindlione 
cap.i.  refertur  authoritas  fandti  Leonis 
Magni  petita  ex.epift.j7.  ubi  feribit: 


Jlfanifeflarn  eff  per  truieliffimam , infa^ 
nijPmamijue /ievftiam  Diojcori,  Is  alio* 
rum  Hecretieorum  in  Alexandrina  c/cde 
omne  ceelejlium  f aer  amentorum  lumen.., 
extinilum  effex  intercepta  efl  enim  /aeri- 
fidi  oblatio  , de/eeit  ehri/matit /anQifi- 
catio,  iSparrieidii  manibut  impiorum , 
omnia  /e  /ubftraxere  my/leria:Ergo  cen- 
fet  penes  hzreticos  non-  remanere  jus 
miniftraodi , & conficiendi  facramen- 
ta . 

Similiter  Pelagius  Papa , ut  ibidem 
cap.Scbi/ma  quflLi.ait:  Non  efl  Cbrifli 
eorpHS,  quod /cbi/matieut  eonfieit  ,fi  ve- 
ritate duee  erigimur.Pttmxferat  autem; 
^i  fpiritum  non  habent  corpori:  Chri' 
fli /acrificium  habere  non  poj/unt . 

Itemtx.  Innocentio  I.  qui  epift.  i8. 
ad  Alexandrum  decernit,  quod  etli  va- 
leat baptifma  Arianorum,tamen  irritx 
lint , & nullae  eorum  ordinationes  . 
Non  videtur  , inquit , Clerico:  Ariano- 
rum  cum/aeerdotio  mini/tcrii  cuju/piani 
/ufeipere  dignitatem  , quoniam  quibu: 
foltm  bapti/mum  ratum  ej/e  permitti- 
timu:  tpralationem /piritu:  , quam  ac- 
ceperant , ami/erunt , nec  dare  eju: ple- 
nitudinem poj/unt,  quo!  maximi  in  Or- 
dinibu:  operatur  . Quam  utique  confll- 
tutionem  ponderans  Petrus  Damianus 
Opufculo  (J.cap.ii.  feribit . In  quibu: 
dceretalibu:  verbi:  manifefle  datur  in- 
teUigi  , quod  inpromotionibut  Clerico- 
rum non  immeritd  fide:  ordinanti:  at- 
tenditur , ex  quo  videlicet  pendet,  ui  or- 
dinatio ipfa  fiverata , five  irrita  judi- 
cetur . 

- Denique  i.ciu.pxop.Daibertum.  Ex 
,>  Urbano  II.  Daibertum  a Nezelonc 
,,  licet  fimoiiiaco,non  fimoniace  cjiif- 
,,  dem  confefiione  reperimus  in  Dia- 
„ conum  ordinatum  , & beati  Inno- 
„ centii  Papz  fententia  conftatdtcla- 
„ ratum Nezeloncm  ab  harcticls  or- 
„ dinatum , quia  nihil  habuit,  nihil 
,,  dare  potuit  ei  cui  manus  impofuic, 

nos  tanti  Pontificis  authoritate  fir- 
n nutv,  & DamaA  Papir  teftimonio 


Digitized  by  Googie 


A 


172  Difp,  Proogmialis  Art,UL§lt^Ji,l!lf 


„ r6borAti , qui  »ii  > reiterari  oportet 
„ quod  maleaBc^eft.  Oaibertum  ab  h;> 
,,  reticis  corpore , & fpiticu  dij^reiTum 

ex  integro  Eccleiis  necefEtate  in- 
,,  gruente  Diaconum  condituimuc  ; 
,,  quod  non  reiterationem  exiftimari 
,,  cenfemus  , fcd  integram  Diaconii 
„ dationem  , quia,  ut  diximus,  qui 
,,  nihil  habuit , nihil  dare  potuit : Igi- 
tur ex  fententia  fummorum  Ponti- 
ficum collatio  facramentorum  ab  hae- 
reticis efi  invalida  . 

N.'^o  eonfequentiam  , 6c  ad  primum_, 
dico , S>  Leonem  loqui  duntaxat  de  li- 
cita , non  autem  de  valida  Myflerlo- 
rum  , & facramentorum  adminiflra- 
tione , cum  enim  propter  illam  caedem 
omnes  Pnefiiles.qui  Nellorio  favebant, 
incurrificnt  excommunicationis  fen- 
tentiam  , non  licebat  eis  amplius  divi- 
nis interrelTc  minifierlis , ac  myfteriis . 

Ad  Pelagium  autem  dico  , non  e(l 
Chrifti  corpiis,  quod  fchirmaticus  con- 
ficit , quantum  ad  myflicam  (ignilica- 
tlonem  , qua  facramcntum  Eucharilllx 
reprxfentat  unitatem  Ecclefie  mem- 
brorum , tam  inter  fe  , qii^m  cum  fuo 
capite , ex  quibus  fit  unum  corpus  my- 
flicum  , quod  efl  Ecclefia , juxta  illud 
Apofloli , Vnut  panix  , unum  corpux  , 
multi  fumux,  qui  de  uno  pane  participa- 
mur , concedo  : nam  hxc  unitas  cum  ^ 
fchifmatico  fcindatur  , ac  divellatur  , 
non  poteft  reprzfentari  per  confeiJam 
ab  illo  Eucharilliam  ; non  efl  Chrifli 
corpus  , quantam  ad  veritatem  facra- 
mentl.quari  fchifmaticus  Sacerdos  non 
haberet  amplius  authoritatem  , & vir- 
tutem conficienda;  Euchariftic  , nego . 

Ad  Innocentii  authoritatem  diftin- 
guo:  fclCim  baptifma  Atianorum  abeo 
validum  habetur  non  autem  ordinatio 
quantum  ad  honorem  , & dignitatem, 
concedo  , quia  ab  illis  baptizat!  pofl 
peradtam  penltentiam  recipiebantur 
in  cmtum  fidelium  , de  erant  Idonei  ad 
alia  facramenta  fufeipienda  etiam  ad 
facros  Ordines  « fecus  rer6  de  iis , qui 


ab  eis  fuerant  ordinati , qnibus  honor 
non  fervabatur  , fed  redigebantur  in 
ordinem  Lalconm  , neque  pofl  fuanu* 
reconciliationem  permittebantur  fun- 
gi fuis  muneribus,ac  minifleriis:quan- 
t(tm  ad  characterem,  quafi  imprimere- 
tur in  baptifmate  collato  ab  hzreticit« 
non  autem  In  ordinationibus  ab  eis  fa- 
(flis  modo  debito,  nego : nec  aliud  cer- 
te voluit  Innocentius  , ut  conflat  ex  E- 
pifl.21.  qus  efl  ed  Epifeopos  Macedo- 
nie , cap.4.  ubi  feribit . Noflra  lex  eH 
EcAefiee  t •oenlentihur  al>  barctieii  , fi 
tamen  illi  baptiipti fint , per  manus  im- 
pofitionem  tantum  Laicam  tribuere  com- 
munionem , nec  ex  iis  aliquem  in  Cleri- 
catus honorem , vel  exiguum  fubrogare  . 

Eadem  folutionc  fit  fatis  authoritati 
S.Petri  Damiani . Ibi  enim  diflinguit 
hxreticos  duplicis  ordinis,  quorum  ali- 
qui peccabant  in  Edem  , non  tamen  k 
fide  recedebant , ficut  Novatiani : alii 
autem  recedebant  a fide  ut  Ariani . De 
hereticis  prime  clalTis  dicit  eorum  ra- 
tam cITe  ordinationem  , & illos  in  Ec- 
clefia  recipi  cum  Aiis  honoribus,&  gra- 
dibus . De  Arianis  autem,  dicit  irritam 
elTe  illorum  ordinationem  , nec  ens  in 
Ecclefia  cum  fuis  honoribus  admitti  , 
quod  utique  probat  authoritate  prefa- 
ta  Innocentii . . 

Ad  fatflum  DaibertI  ordinati  aNcze- 
lone  Mogiintino  Archiepifeopo  Simo- 
niaco  , iplemet  Urbanus  II.  qui  eum_, 
ordinavit  iterum  , dicit  priorem  ordi- 
nationem xfiimandam  eflieex  fententia 
Innocentii  Papx  , & tefllmonio  Papx 
Damafi . Porrb  fecundilm  utriufque_, 
Papx  fententiam  , hxreticorum  ordi- 
natio legitimi  fadla  , cfl  non  iteranda. 
Unde  Daibertus  ab  Urbano  reordina- 
tus  efl,  quia  Nezelon  eum  vel  in  Eccle- 
fiz  forma  non  ordinaverat , vel  noa_> 
habuerat  ordinandi  poteflatem  j ficque 
illa  ordinatio  prorfuserat  irrita,  non 
defedlu  fidei , fed  ordinis,  Sc  charadle- 
ris  Epifcopalis  ; quemadmodum  flatuit' 
Dsmafus  Epifl.4.  ubi  decernit  ordina- 
tos 


DigitiTwtby^Tnr^.;  c 


De  Mimjlro  Sacramentorum . *i  7 3 


(os  sb  hcreticis , iterum  ordinandos,  (t 
przter  Ecclefiz  formam  , St  ritum,  auc 
^non  habentibus  ordinandi  potefta- 
tem  fuerint  ordinati;  loijuicur  enim  de 
iis,  qui  k Chorepifcopis  quibufdam,qui 
non  erant  Epifcopi , fuerant  ordinati ; 
und:  circa  finem  reddit  rationem  ,cur 
hi  non  potuerint  ordinare  ; Quia  , in 
quit , qui  Pontificalem  honorem  non 
habuit , Pontificalia  jura  tribuere  non 
potuit . 

Objiein  qnartb  aliquos  e SS.  Patri- 
bus , qui  videntur  ImprobafTe  baptif- 
mum  ab  hxreticis  collatum  : Primi 
quidem  Oionyflum  Alexandrine  urbis 
Epifeopum , qui , ut  teliatur  S.  Hiero- 
nymus lib.  de  Scriptoribus  Ecclefiafli- 
cisin  Cypriani, & Africanorum  dogma 
confentiens  , de  hxreticis  rebaptizan- 
dis ad  diverfos  plurimas  mifit  epiflolas 
in  quibus  hoc  dogma  tuebatur  . Item 
S.Athan.  ferm.}.  contra  Arianos  vide- 
tur reprobare  Baptifma  ab  Arianis  col- 
latum; vfr/an/ , inquit , i»  periculum 
lemunt , ne  admittant  integritatem  mj- 
fterii . loquor  autem  de  Baptijmate  : fie 
tnim  in  nomine  Patrit , ij  Filii , datur 
profutura  initiatio . Patrem  autem  ve- 
rum illi  non  pronunt  i antico  quod  negent 
aliquid  ex  ipfo  exijlere , Ipi fmile  ejfe  il- 
lius  fubftantia:  negant  quoque  verum  fi- 
lium, aliumque  ex  non  entibus  conditum 
fibi  comminifeentes  in  Bapti/mate  pro- 
ferunt \ quomodo  igitur  non  plani  va- 
num , ac  inutile  fuerit  Baptifma  , quod 
ab  illis  datur , cum  id  nonnifi fpeciet  fity 
is  inane  fi mulachrum , ipfique  etmre  ni- 
hil folidec  opis  afferant  ad  pietatem . 

Deinde  S.  Cyrillus  Jerofolymltanus 
iu  Prefatione  ad  fuas  Catechefes  ,ait ; 
Non  licet  his , aut  ter  boe  lavacro  uti ; 
unus  enim  Dominus  , ij  una  fides  , iS 
unum  baptifma  \ nam  folihxretieire- 
baptixasttur  . Et  Optatus  Milevit.llb.t. 
ante  medium . Scimus  hieretieorum  Ec- 
elefiai fingulorum  proftitutas  nullis  le- 
galibus facramentis , iyfine  jure  honefii 
matrimonii  ejfe  . Etinfcii ; Dixi fii  fieri 


noupoTe , ut  falfo  Baptifmate  inquina- 
tus abluat  ■,  iyc. 

Tandem  S.  Bernardus  lerra.  66.  in 
Cantica  loquens  de  quibufdam  hzreti- 
cis  , negat  cos  habere  poteftatem^ con- 
ficiendi corpus  Chrifli  Domini:  igitur 
SS.Patres  cenfent  nulla  effe  factamen- 
ta  ab  hereticis  collats . 

Nego  eonfequentiam , & ad  primum_, 
dico  , S.  Dionyfium  aliquandiu  flctifTe 
In  ea  fententia  , qu6d  authoritatem 
Conciliorum  Jconienfis,  Synadenfis  , 
& Emilium  damnare  non  auderet^:  At 
in  illa  fententia  diu  non  ftetit  , quippe 
fequefler , & fupplex  accefit,  & fcripfit 
ad|Stephanum  fummum  Pontificem  , 
pro  reconciliandis  ei  Orientalibus  Epi- 
feopis  : quod  utique  fignum  cfl  cuitLj 
hac  In  re , non  fuilTe  pertinaciter  Ste- 
phano  obludlatum  . 

His  adde  , quod  ipfemet  confulueric 
SIxtum  Stephani  fuccelTorem  , utrum 
rebaptizare  deberet  fenem  que_mdam_> 
abhareticis  baptizatum  , tjui  eorum 
Baptifmaexecratus  a Catholicis  bapti- 
zari poflulabat , ut  conflat  ex  ejus  Epi- 
ftola  apud  Eufebium  lib.y.Hillori*  c.8. 
Sic  autem  non  fe  geflUTet  Dionyfius  , 
nlfi  fententiam  Stephani  fuilTet  ami- 
plexus  ,&  opinionem  Africanorum  E- 
pifeoporum  deferuiffet ; nam  alioqui 
incuntanCler  hunc  hominem  baptizaf- 
fet  , maximi  cum  ex  eo  acciperet  prz- 
ter Ecclefiz  formam  ab  hzreticis  fuilTe 
baptizatum. 

Ad  fecundum  diflinguo  majorem  : 
Baptifmus  ab  Arianis  collatus  in  n<> 
mine  Patris,  & Filii,  & Spiritus  faiidli, 
vanus  e(l , & inutilis,  quantiim  ad  prl^ 
marium  effedum  , nempe  gratiam  , 
concedo : quantum  ad  fecundum  effe- 
dlum,ncrape  charadlerem,  nego;Qi6d 
autem  fic  exponendus  fit  S.  Athanafnis, 
conflat  ex  his  verbis , in  periculum  ve- 
niunt , ne  amittant  integritatem  mylle- 
rii  ; fi  enim  reveri  irritum  elTct  eorum 
Baptifma,  quantum  ad  omnes  eiTeClus, 
non  dicerentur  in  periculum  venirem 


^74  Di/p,ProoemUlis  Art.lIL^uaJiJII, 


amittendce  integritatis  myfterii , fed 
ahr(]iie  ulla  dubitatione  dicerentur  ta- 
lem integritatem  amittere  . dico 
ipfum  loqui  de  Arianis,  qui  licet  Pa- 
tris, & Filii  nomen  exprimerent;  forte 
eis  addebant  nominaCreatoris.dc  crea- 
ture , Fadloris , & fatura; ; unde  fub- 
dit : Non  in  Patre  , iy  Filio  tribumnt 
Baptifma  Ariani , fed  in  Creatore  , iS 
creatura , in  FaBore  , iy  fafiura  : fieut 
igitur  creatura  quiddam  diverfum  eft  d 
Filio  , itaditer/Um  quiddam  a vero  Ba~ 
ptifmate  eft , quod  ab  ipfis  exiftimatur 
dari . 

Ad  S.Ofril/um,8c  Optatum  refpondeo, 
quod  licet  abfque  ulla  diftindtione  di- 
cant, herecicos  efle  extraneos  a Catho- 
licis facramentis  , & eos  elTe  rebapti- 
zandos : quia  prius  eorum  baptifma-^ 
nullum  erat : attamen  cum  dillindlio- 
nefunt  intcliigendi,  nempe  de  hxreti- 
cis,  quosexidimabant  peccare  in  for- 
ma : Optatus  enim  lib.jr .aperti  docet, 
pofl  Trinitatem  non  licere  in  Trinitate 
baptizare ■:  .^uid  , inquit , vobis  vifura 
eft  , non  poB  nos  , fed  poft  Trinitates»^ 
baptifma  geminaret  cujus  de  facramento 
non  leve  certamen  innatum  eft , ly  dubi~ 
tatur  an  poft  Trinitatem  in  eadem  Tri~ 
nitate  hoc  iterusn  liceat  facere  : Vos  di- 
titis , licet,  nos  dicimus , non  lieef.inter 
licet  vefirum  , iy  non  licet  noftrum  , «»-• 
$ant  animtt  popularam  . 

Ad  S.BernardumSymo  eum  ibi  loqui 
dequibufdam  hereticis,  qui  Apolluli- 
cos  fe  nominabant,  qui  cum  non  efTent 
Sacerdotes  ordinati,  ut  colligitur  ex  eo 
qu6d  nominet  eos  rudicanos , idiotas, 
ac  prorfiis  contemptibiles, dicatqne  cos 
detrahere  ordinibusEcclc(i(,6e  (Aimare 
om  nes  Archiepifeopos , Epifeopos , & 
Presbyteros  elTe  peccatores : Ciim  , in- 
quam , non  eflent  ordinati , nihilomi- 
nus Manichaeorum  bserclim  excitantes, 
cibofque  communes  afpernantes  ut  im- 
mundos , & indignos,  qui  trajicerentur 
in  Chriftianum  ftomachum,  afferebant 
fe  potedatem  habere  quotidie  in  menfa 


fua  confecrandi  corporis  Chridl , ut  fe 
in  corpus,&  membra  Chridi  nutrirent, 
dc  foverent . 

Objicies  quinti : Sententia  de  reci- 
piendo ab  hfreticis  collato  Baptifmate, 
nullo  legitimo  fundamento  nititur  : 
igitur  non  ed  alteri  preferenda . Pro- 
batur antecedent : Eccleliadica  dog- 
mata (undari  debent , vel  in  Scriptura 
facra  , vel  in  Evangelica,  dc  Apoilolica 
Tr.iditionc : at  ita  non  ed  de  haefen- 
tentia , fiquidem  nullis  Scripture  te- 
(libus  aperte  declaratur : non  etiam_> 
nititur  legitima  Traditione  : omnis 
enim  legitima  Traditio,  de  Dominica, 
velApodolica  aiiihoritare  defeendit : 
at  ita  non  ed  de  illa  Traditione  ,quam 
Stephaiius  Pontifex  odendebat:  nuf- 
quam  enim  in  Evangelio  , aut  Apodo- 
lorum  Epidolis  , vel  Aedibus  habetur  , 
fufeipiendos  effe  hereticos  baptizatot 
cum  fola  manuum  impofitione  : igitur 
humana  duntaxat  erat  illa  Traditio  , 
cui  propterea  mcrit6  reluedabaturfan- 
(dus  Cyprianus  cum  Africanis  Epifeo- 
pis  . 

Vego  antecedens , de  minorem  illiua 
probationis  : Traditio  enim  illa  ed  ve- 
ri  Apodolica  j nam  , ut  pra;clare  docet 
S.  Augudinus  lib,4,  de  Baptijmo  ca.0.4. 
„ Quod  univerfa  tenet  Ecclefia  , nec 
„ Conciliis  inditurum  , fed  femper  re- 
,,  tentum  ed.nonniii  authoritate  Apo- 
„ dolica  traciiini , certiflimc  creditur  , 
,,  ac  rcdle  baptizatos  , ii  quavis  hzred 
„ venientes  ad  Eccleliam  ,abfqueno- 
„ vo  Baptifmate  recipiendo;,  antiquif- 
„ lima  confuetudo  femper , & ubique 
„ tenuit  ante  Stephanum  , dc  ea  nullo 
„ fancita  Concilio,  fed  unanimi  tutiua 
,,  Ecclefix  confenfu  ; nam  ipso  tedt^ 
,,  Cypriand)(irmafoit  antcAgripinum, 
,,  dc  hic  eam  primus  correxit , fcu  po- 
,,  tius  corrupit,  neque  novitas  inducta 
„ perAgripinum  ubique  recepta  fuit  , 
„ nec  ab  Agripino  viguit  apud  Africa,* 
„ nos  ad  Cyprianum  ufque,  ficuti  fu- 
„ pra  diximus.  Et  ar.tea  cap,6,y}<on 

in- 


Dtgtteod-by  C 


De  mwijiro Sacramentorum.  <75 


„ 'invenittius  aliquem  , c6m  apud  ha;* 
,,  reticos  biiptizatus  e(ret,in  eo  Uaptif* 
„ mo  adinifTuin  clTe , <5e  communicalTe 
„ temporibus  Apollolorum  : at  nec  in- 
venimus  ab  hxrecicis  aliquem  ve* 
„ nientein,  qui  fuerit  apud  illos  bapti* 
j,  itatus  • ab  Apolfolis  denu6  baptiza* 
„ tum.  Et  ibidem'.  Q,uod  accepimus 
„ ab  Apolfolis  , quod  Ecclefixconfue* 
„ tudofem  per  tenuit,  quod  plenarium 
„ Concilium  confirmavit , hoc  lequi* 
,,  mur. 

„ ■ Et  j.  de  Baptijmo  f/ijp.d.Nolite  no- 
„ bis  objicere  authoritatem  Cypriani 
„ ad  Baptifmi  repetitionem  , fed  tene* 
,,  te  nobifciim  exemplum  Cypriani  ad 
„ unitatis  confervationem  ; nondum 
„ erat  diligenter  illa  Baptifmi  quxAio 
,,  pertradata,  fed  tamen  celeberrimam 
„ confuctudinem  tenebat  licclefia  j in 
,,  jpfis 'quoque  fchifmaticis,  & hxreti- 
,,  cis  corrigere  , quod  pravum  eft,  non 
„ iterare,  quod  datum  eft;  fanare  quod 
,,  vulneratum  eft,  non  curare  , quod 
,,  fanum  eft : quam  confuetudineiruj 
,,  credo,  ab  Apoftollca  Traditione  ve* 
,,  nientem  . 

/Jit  adde  , qu6d  tam  C>yprianus 
ipfe  , quiim  ejus  collega;  in  Concilio  a* 
perte  agnoverint  confuctudinem  , dc 
Traditionem  Ecclefiafticam  fibi  adver- 
fari  ; fiquidem  pluries  inculcant  con* 
fuetudinem  debere  veritati  cedere  ; 
nam  ibi  Libofus  'Vageiifis  Epifeopus 
fententiam  fuam  ferens,  ait : /«  Evan- 
Selio  Domiuut,  Ego  Jhm,inquit,  veri  tat, 
non  dixit , ego  fum  confuetudo ; itaque 
veritate  mamfeilata  , eedat  confitetudo 
veritati  . Et  Caftus  Sicccnfis  : ^ui  con- 
tempta veritate  prtefumit  confuctudinem 
fequi  , aut  circa  fratret  invidut  ejl , iy 
\nalignut,  quibut  veritat  revelatur ; aut 
tirea  Deum  ingratut  eff , cujut  infpira- 
tione  Ecclefia  ejut  infiruitur.  Idem  pro* 
ferunt  alii  plurimi  Epifeopi  in  eodcm_> 
Concilio,ut  videre  eft  apud  S.  Augufti* 
num  lib.j.  de  Baptifind  , cap.y.  & fe* 
quentibus. 


Vrgebit : Illa  traditio  cenferi  noti 
poteft  Apoftolica,  cujus  contraria  yi* 
gebat  apud  plurimas  Ecclefias : fed  ita 
eft  : nam  confuetudini  de  recipiendis 
ab  hxreft  venientibus  abfque  novo  Ba- 
ptifmate  contrariam  confuctudinem-. 
objicit  Firmilianus  Cxfare*  Cappado- 
cum  Epifeopus  in  fua  epift.  adS.  Cy*. 
prianuiti,ubi  ciim  dlxiflct:  ^rtod  autetft 
pertinet  ad  confuctudinem  refutandaM , 
quam  videntur  opponere  veritati , quit 
tam  vanut  Jit,  ut  veritati  conptetudinem 
praferat ; aut  quit  perfpella  luce  tene-- 
brat  non  derelinquat , nift  <tfi  'Judetot 
Chrifld  adventante,  id  eft  ,ver  i tat  e,  ad  ju- 
vat in  aliquo  antiquijpma  confuetudo  ; 
quod  relifla  nova  veritatit  via  , in  vetu- 
ftate  permanferit . ^juod  quidem  adver- 
fut  Stephanum,  vos  dicere  Afri  pote/lis  % 
cognita  veritate , errorem  vos  confuetu- 
dinis  reliquiffr,  ftatim  fubdit.  Caterum 
nos  veritati,iy  eossfuetudinem  jungimus, 
iy  confuetudini  Romanorum  confuetudi- 
nem  ,fed  veritatis  opponimus  , ab  initii 
boc  tenentes , quod  ab  Apojlolis  nec  me- 
minimus hoc  aptsd  nos  capijfe  ; cumfem- 
per  iflic  obfervatum  fit , ut  non  nifi  unam 
Dei  E.cclefiam  nofemus , (T  S.  Baptifma 
non  nifi  fnn&a  Ecclcfi/c  computaremus , 
Infuper  S.  Cyprianos  epift:  ad  Jubaja- 
num  : Non  nova  , inquit , apud  ttos  aut 
repentina  res  eft  , ut  baptitandos  cenfea- 
museos , qui  ab  bareticis  ad  Eeclefiam 
veniunt ; quando  multi  jam  anni  funt , 
iy  longa  eetasyex  quo  Jub  Agripino  bcms 
memoria  viro  convenientes  in  unum  Epi- 
feopi plurimi  bocftatuerunt : Igitur  illa 
confuetndo  , qui  nitebatur  S.  Stepha* 
nus  Romanus  Pontifex;  non  erat  Apo* 


ftolica,  neque  univerfalis . 

Diftinguo  minorem  : Objiciebat  con* 
fuetudinem  revera  ab  Apoftolis  tradi* 
tam  de  rebaptizandis  iis  , qui  ab  hxrc* 
ticis  baptizati  non  fuerant  in  debita.^ 
forma,  & materia  , concedo  : qui  IcR'* 
timi  forma,  & materia. 'ab  hxrcticis 
Baptifma  fufccpcrant , nego.  Ad  Eir- 
miiiannqi  autem  dico,  ipfum  ftudiS 

pat* 


Digitized  by  Google 


\-}6  Difp.Procemialis  Jrt.III,  ^ufp.lll. 


partium,  & animi  livore  percitum  • 
qu6d  It  Stephano  funimo  Pontifice un^ 
cum  fuis  Collegis  excommunicatione 
fulminatus  efTet , plura  in  ipfa  epiftola 
ad  Cyprianum  comminifei , qux  non 
fotum  it  veritata  erant  omnino  aliena ; 
fed  etiam  apertam  rerum  Pcclefladica- 
rum  ignorantiam  prx  fe  ferebant.Nam 
ihiitfn  aflerit , Hermogenem  , Cerin- 
thum , dc  Bafilidem,  pofl:'  longam  xta- 
tem  ab  Apoftolorum  tempore  vixifTe , 
ciim  tamen  ex  S.  Ignatio  epifl,  %.  ad 
Trallenfes,  & epift.io.  ad  Smirneofes 
apertiflime  conflet  , prxdidios  hxreU- 
cosjfuifle  Apoflolis  coxvos  . Ibidem-» 
etiam  Romanam  Ecclefiam  damnat , 
qubd  diversU  die  celebraret  Pafcha  ab 
ea , quam  tradiderant  Apofloli,  quibus 
aperti  Jud2is,&  Quartodecimanis  jam 
antea  ab  Ecclefia  proferiptis  favebat. 
Tandem  falsbfupponitStephanum , Se 
EccleriamRomanam  approbare  Baptif- 
ma  quorumlibet  harreticorum  , piuit 
Kataphrygarum  , Se  aliorum , qui  non 
baptizabant  etiam  In  legitima  Ecclefix 
forma . Supponit  pariter  morem  vi- 
guifle  apud  Orientales  rebaptizandi 
omnes  hxreticos  ad  Ecclefiam  venien- 
tes , etiam  eos  , qoi  baptizati  fuerant 
in  debita  forma,  & materia ; quod  om- 
nino erat  alienum  a veritate  . 

yld  S.  Ojprianum  refpondet  S.  Au- 
guflinus  lib.j.  deBaptifmo,  cap.  13. 
e/us  fententiam  cum  proprio  illius  fa- 
ifto  pugnare  : Nam  , inquit : Si  perma- 
nebat ab  /Igripino  ufgue  ad  Cyprianum 
ton/hetttdo  baptitandi  ab  bteretieis  ve- 
nientes, ut  quid  faiJa  funt  a Cypriano  de 
bacre  ConciliatVt  quid  eidem  jubajano 
Dicir , non  fe  rem  novam  facere  aut 
repentinam  , fed  ab  Agripino  inflitu- 
tam  f Cur  enim^ubajanus  de  novitate 
turbaretur  , ut  eum  per  authoritatem 
/Igripini  fanari  oporteret » fi  ab  Agti- 
pino  ufque  ad  Cyprianum  hoc  tenebat 
Ecclefia}  Cur  denique  tot  ejus  eollfgg  in 
Concilio  dixerunt  rationem  , iy  verita- 
tem eonfuttudini  praponendam , ac  non 


potius  dixerunt  eos,  qui  aliud  facere  vel- 
lent, ly  contra  veritatem,  iy  contra  con- 
fuetudinem  facere  ? 

Objicies  fextd  . Ex  S.  Cypriano ; ille 
non  potefl  valide  baptizare  , qui  non 
potefl  dare  remiflionem  peccatorum  : 
fed  hxretici  non  poflunt  dare  remiSo- 
nem  peccatorum  . 

Refpondet  S.  Auguflinus  lib.f.cap.a. 
de  Baptifmo , diflinguendo  minorem : 
hxretici  non  poflunt  fuis  fedatoribus 
dare  remifllonem  pcccatornm  propter 
defedfum  poteftatis  conferendi  Baptif- 
mum , qua  remitterentur  peccata , ne- 
gat : propter  defeefum  fidei , & cha- 
ritatis  in  fufcipientlbus  , concedit  : 
/Va;a</e,‘inquit,  confentimus  Cypriano  , 
bareticos  remijfionem  dare  non  poffe  ; 
Baptifmum  autem  dare  pofe  ; quod  qui- 
dem illis , ly  dantibus , iy  accipientibus 
valeat  ad  perniciem,  tanquam  tanti  mu- 
nere Dei  mali  utentibus : ficut  etiam 
maligni , iy  invidi , quos  iy  intus  ejfc-* 
ipfe  teftatur,  remiffionem  peccatorum  da- 
re non  poffunt ; cUm  eos  tamen  Baptif- 
mum dare  poffe  omnes  fateantur . 

Inflabat^,  Cyprianus:  Illi  non  pof- 
funt dare  remillioncm  peccatorum,qui 
non  habent  Spiritum  fandum  ; (iqui- 
dem  Chriftus  O.Joannls  ao.  dixit: 
Sicut  mifit  me  Pater , & ego  mitto  vos; 
hoc  ciim  dixiflet , iiifufflavit , & dixit : 
Accipite  Spiritum  fandum  , quorum 
remiferitis  peccata  , &c.  fed  hxretici 
non  habent  Spiritum  : igitur , &c. 

Refpondet  S.  Aug.  Ilb.  a.  contra  epi- 
flolam  Parmeniani , hoc  oraculo  figni- 
ficatum  iri  baptifmum  non  fulfim  per 
hominem  , fed  etiam  hominis  , efle  fl 
„ poflea  quam  Aixsv.Ecee  ego  mitto  vos, 
,,  fubjeciflet  continuo;  Si  cui  dimiferi- 
,,  tis  peccata  , dimittentur : iyfi  cui  te- 
,,  nueritis,tenebuntur  ',C\isn  vcr6  inter- 
,,  politum  eft,  hoc  tism  dixiffet , infuf- 
„ flavit,  iy  ait  illis',  /iccipite  Spiritum 
,,  fanllum  , dc  deinde  illatuiu  , per  eos 
,,  vel  remiffionem  , vel  retentionem  fieri 
„ peccatorum  ; fatis  oftenditur  , non_» 


De  Mwtfiro  Sacramentorum ^ lyj 


Tpfot  Id  , ted  psr  eoa  utique.» 
,,  Spiritum  lancSum,  ficut  alio  luco  di* 
„ citur:  Non  enim  vot  enis,qui  loquimi^ 
,,  ni  fed  Spiritui  fanBus,qui  in  tqUi  efl. 
„ Spiritus  autem  laiKftus  in  Eccledx 
„ prtepofito,  yel  Miniftro  (ic  ined,  ut  fi 
„ 6dus  non  eft,  operetur  per  eum  Spi* 
„ ritus  fanAus , & ad  ejus  mercedem 
„ in  falucem  fempiternam  , ^ eorum 
„ regenerationem,  vcl  zdificauonem  , 
,,  qui  per  cum  Ave  confeerantur  , Aye 
,,  evange)i?.antur . Si  autem  Aefius  eft , 
,,  quoniam  veriAirae  feriptum  eft.-SJ»/- 
,,  ritus  enim  fand ut  difiiplintc  effugiet 
,,  /r/nm.deeA  quidem  faluti  ejus,»r  au- 
,,  ftrat  fi  a cogitationibus,  qua  funtfi- 
,,  ce  inteJleilu;mis\l(ler'uim  tamen  ejus 
,,  non  deferit , quo  per  pun;  faluccm.» 
,,  operatur  aliorum . 

•I  S.  Cyprianus : Ille  noiL^ 

,,  poteA  conferre  remillionem  neeea- 
f,  torum  etiam  kominl  bene  difpoAto, 
,,  qui  peccatis  inquinatur  ; etenim-i 
,,  Deus  peccatorem  non  audit , Sf  ne- 
,,  mo  dat,  quod  non  habet , 

Refpondet  S.  Augultinus  ibid.  c.ao. 
Si  ad  hoc  valet  ,quod  didium  eA  in_> 
Evangelio  , Deus  peccatorem  non  au- 
„ iit,  ut  per  peccatorem  Sacramenta 
„ non.celebrentur  : quomqdo  exaudit 
,,  homicidam  deprecantem  , yel  fuper 
„ aquam  Baptifini , vel  fuper  oleum  , 
„ vel  fuper  EuebariAiam , vpl  fuper 
„ capita eorHm,quibus  manusimponi- 
„ tur  f Quje  omnia  tamen,&  Aunt , & 
„ valent  etiam  per  homicidas  , id  cA  , 
,,  per  cos , qui  oderunt  Fratres  , etiam 
„ in  ipfa  intus  Ecclefia  . Cum  Jare^ 
,,  nemo  popt  quod  non  habet ; quomo- 
;,  do  dat  homicida  Spiritum  fant^um  ? 
„ Et  tamen  ipfe  intus  etiam  baptizat ; 
„ Deus  ergo  dat  etiam  ips6  baptizante 
f.  Spiritum  fandium , 

/n/lat  S.Cyprianus:Nqn  poteA  fpi- 
ritualia  agere , & conferre  , qui  amifit 
Spiritum  fandfum;fed  hsereticus  amillt 
Spiritum  fandlum:  ipitur  , &c. 

Refpondet  AuguAinus  ibidem  93« 

Tom.X-  ■ 


Si  quifquis  fandbim  Spiritum  dare  non 
„ potcA.baptizare  non  potcA;cur  intus 
„ baptizat  homicida  ? aut  quomodo 
„ Spiritum  fandlum  habet  homicida ; 
,,  ciim  omnis,  qui  fancAum  Spiritum., 
,,  habet, illuminatus  At;qui  autem  odit 
,,  fratrem  faum,in  tenebris  At  ufque.» 
„ adhuc  ? 

Objieit  feptimb  S.Cyprianus  epiA.ad 
Jubajanum  ; Qui  foris  baptizatur  , uti-, 
que  id  accipit  quod  credidit  ; falfum.» 
autem  credens  verum  accipere  non  po- 
teA; adultera , dc  profana  , fecundum 
quod  credebat , accipit . 

Refbondet  S.  AuguAinus  lib.  d 
Baptifriio  , cap.  14.  Non  intereft  cum  de 
Sacramenti  integritate  , IS  fanClitate 
trutlatmr,ruid  eredat , iff  quali  fide  im- 
butus fit  ille,  qui  accipit  Sacramentum  , 
Iiiterefl  quidem  plurimum  ad  falutis 
viam  , fed  ad  Sacramenti  quaftionem  ni- 
hil intereft  . Fieri  enim  poteFf,  ut  homo 
integrum  habeat  Sacramentum  ,iyper- 
verCam  ftdemfeut  fieri  poteft,  ut  integra 
teneat  verba  Symboli, ly  tamen  non  reSli 
credat ipve, de  ipfa  Trinitate, pve  de  Ke- 
furreUione  , vel  aliquid  aliud . Nequeo 
enim  parva  res  eft  in  ipfa  intus  Catholi- 
ca tenere  integram  fidem  ; it  aut  omnino 
non  de  aliqua  creatura  , fed  de  ipfo  Deo 
nihil  aliud  credat , quam  veritas  habet , 
Nunquid  nam  ergo  fi  in  ipfa  Catholica-» 
bapti\atus,poflea  legendo  , audiendo,  (f 
pacifici  difierendo,  ipso  Domini  revelan- 
te cognoverit  aliter  fe  anti  credidijfe  , 
quam  debuit,  denui  hati%andus  r/7?Qua- 
mobrem , ut  redii  obfervat  S.  Augufti- 
nus  lib.  6.  cap.i.B.  Cyprianus  cum  fuis 
fediatpribus  non  alia  ratione  cenfuit  , 
«9«  ejfe  pojfe  apud  hareticos,vel  fehifma- 
ticos  Baptifmum  Chrifli,  nifi  quia  non-, 
difiinguebat  Sacramentum  ab  effeti u vel 
ufu  Sacramenti  , (y  quia  ejus  effetius  at- 
que ufusfin  liberatione  d peccatis,  (y  cor- 
dis reUitudine  non  inveniebatur , ipfurq 
qstoque  Sacramentum  non  illic  effe puta- 
batur . ' 

Objicit  otiavd epiAoU  ad  Pompejum; 
Z Eccle- 


Digitized  by  Googlv: 


1 7 8 Difp.ProoemUlis  /irt.IlL  ^ceji  *IIL 


Ecclefia,  & Spiritus  fantihis,  & Baptif* 
ma  ab  invicem  non  poflunc  feparari;& 
ideA  qui  ab  Ecclefia  leparati  funt , & ^ 
Spiritu  fan(^o , etiam  & Baptifmo  fepa- 
ratos  e(Te  oportet . 

Reffovieo  S.  Ausfuflinus  libro  f.  de 
baptifmo  cap.3}.  Si  ita  tfi,cjnt  quipfuit 
in  Ecclefia  Catholica  Baptifhium  accepe- 
rit , tatuiitt  tn  ea  manet , qtiaitditi  in  Ec- 
elefia  & ipfi  manet : Si  autem  inde  di- 
feefferit,di/cejfit  a Baptifmo, quod  non  ita 
etl\  nam  ideo  redeunti  non  redditnr,quia 
cum  difceffity  non  amifit ; quemadmodum 
antem  Spiritum  fanilttm  , fieut  habent 
filii  dileQi,  uon  habent  filii  mali, qui,  iy 
tamen  Bupti/hium  habent:  fic , !y  Eeclc- 
fiam  ficut  habent  Catholici  , non  habent 
htcretici ; iy  tamen  Baptifmnm  habent . 
Itaque  ficut  pote  fi  Batti fma  ejfe  , unde  fe 
aufert  Spiritui  fandus  , ita  poted  eJpLj 
Baptifma  , ubi  non  tfl  Ecclefia  . 

Objicit  noni  S.  Cyprianus  : Non  po- 
teft  vis  Baptifmi  major  efTe  aut  potior  , 
quam  Conre(Tio,quam  pafEo:  fcd  confef- 
iio  > Se  palTio  , feu  Baptifinus  fanguinis 
hcreticorum  non  prodefl  , quamvis 
Chriftum  confeffiis  extra  Ecclefiam  fue- 
rit occifus  ; igitur  nec  Baptifmus  pro- 
delTe  poteft . 

Re/^ondetS.  Auguflinuslib.  4.de  Ra- 
ptifmo  , cap.  17.  majorem  efTc  veram  , 
quantbm  ad  effedfum  fandlificationis  ; 
non  vero  quantiim  ad  veritatem  Sacra- 
,,  menti:  Hoc  veriflimum  e(l , inquit  , 
„ extra  Ecclefiam  quippe  occifus  chari- 
,,  tatem  non  habuifTc  convincitur  , de 
,,  qua  Apoflolus  dicit : Et  fi  tradidero 
„ corpus  meum  itautardearn  , churi- 
„ tatem  autem  non  habeam, nihil  mihi 
,,  prodefl.  QuAd  fi  propter  hoc  , quia 
,,  charitas  deefl , pallio  nihil  prodefl , 
„ nec  illis  prodefl , quos  in  invidia  in- 
„ tus,  & malevolentia  fine  charitate 
,,  vivere  Paulus  dIxic,CyprIaniis  expo- 
,,  nit:  8c  tamen  verum  Baptifma  pof- 
,,  funt,  & accipere  , 8e  tradere  . 

Z^rfr^S.Cyprianus:  Salus  extra  Ec* 
defiam  non  ell 


S.Auguflinus  ibidem:^»» 
negati  iy  ideo  quacunque  ipfius  Ecclefia 
habentur  , extra  Ecclefiam  non  valer»  ad 
Jalutem.  Sed  aliud  (d  non  habere  , aliud 
non  utiliter  habere  . ^ui  non  habet , ed 
baptijpndus  ut  habeat  : qui  autem  notu 
utiliter  habet , ut  utiliter  habeat  corri- 
gendus : 

Objicit  decimo  : Si  hereticorum  Ba- 
ptifma approbatur, hstretici  exinde  exi- 
ftimabunt  fe  habere  veram  Ecclefiam  , 

6e  idcirco  ad  Catholicam  Ecclefiam  fe 
,,  fe  recipere  renuent ; ait  autem  : Nec 
„ quifquam  exiflimet  haircticos  , eo 
„ quAd  illis  Baptifma  apponitur,  quafi 
,,  fecundi  Baptifmi  vocabulo  fcandali- 
,,  zatos,  utad  Ecclefiam  veniant  retar- 
,,  dari  : imm6  ver6  hoc  ipso  magia 
,,  ad  neceflitatem  veniendi  tcflimonid 
,,  oflenfie  fibi,&  probatx  veritatis  adi- 
„ guntur.  Nam  fi  viderint  judicid  ac 
„ fententia  noflri  id  decerni,  & flatui, 
„ ut  Baptifma  juflu.  St  legitimum  cora- 
„ putetur,  quA  illic  baptizantur;  puta- 
,,  bunt  fe  Ecclefiam  quoque.  St  castera 
„ Ecclefix  munera  jufli  , St  legitime 
„ poffidere;  nec  erit  caufu  veniendi  ad 
,,  nos,  quando  habentes  Baptifma,  ha- 
,,  bere  videantur  , Se  cetera.  Porro  au- 
„ tem  cCirn  cognofeunt  Baptifma  nul- 
„ Ium  foris  efTe  , nec  remilfione  pecca- 
„ torum  extraEcclefiam  dari  potTe,avi- 
„ diiisad  nos,Sc  promptius  properant, 
„ Se  munera  ac  dona  Ecclefix  matria 
,,  implorantjcerci  pervenire  fe  omnino 
,,  non  pofTe  ad  veram  divina:  gratic 
,,  pollicitationem  , nifi  prius  vciieriiic 
„ ad  Ecclefix  unitatem  . 

Simile  argumentum  urgebant  Do- 
natiflx,  ut  refert  S.Auguflinus  lib.i.  de 
Baptifnio.ca.n.Qnxrunt  cuamSJtrtint 
„ peccata  dimittantur  pcrBaptifmuni  in 
„ parte  Danatiiut  fi  dixerimus  dimitti, 
,,  refpondeant:  Ergo  efl  illic  Spiritus 
„ faniliis  , quia  ciim  infufilante  Do- 
,,  mino  datus  cfTet  Difcipulis  , tunc  fe- 
,,  cutus  efl.  Se  ait : Baptizate  gentes  in 
„ nomine  Patris , Se  Filii,  Si; Spiritus 

fan- 


— Di^itizccWjy 


De  AJimJtro  Saerar/untortim . 1 79 


,,  fatufli : n cui  dimiferitis  peccata,  d!> 
„ mittuntur  ei;  ficui  tenueritis , tene* 
„ buntur . £t  n ita  e(l , inquiunt  ,com- 
,,  munio  noftra  e(l  Ecclefia  Chrifli.Non 
„ enim  preter  Ecclefiam  , diinilTionem 
„ peccatoruii  Spiritus  faniflus  opera> 
,,  tur.Et  fi  nodra  communio  ed  Eccle- 
„ fia  Chridi,non  ed  Ecclefia  Chridi  ve* 
„ dra  comunio  . Una  ed  enim  , qua- 
,,  cunque  illa  fit , de  quadidumed; 
,,  Vna  eft  columba  mea , nn.x  cft  matrit 
,,  /ap.Xec  polfuntEccIena  tot  elfe,quot 
,,  fchifmata.  Si  autem  dixerimus  , non 
,,  ibi  dimitti  peccata:  ergo , inquiunt , 
„ non  eft  illic  verus  Baptifmus;  & pro- 
,,  ptereaquos  a nobis  fiifcipitis,  vos 
,,  baptizare  debetis,quod  quia  non  fa- 
,,  citis,  in  Ecclefia  Chridi  vos  non  effe 
f,  fatemini . 

Rc/^ondet  i.  S.Augudinus  lib.y.  de 
Baptifmo,  cap.2.  S.  Cyprianum  ibidem 
fateri , ab  hxrecicis  baptizatos  reveri 
poffe  lalvari;  cfim  enim  Gbi  oppofuidet 
S.  Cyprianus;  ^id  ergo  fiet  de  bis,  qui 
isi  prateritssm  ad  Ecclefiam  de  bcerefi  ve- 
nientes fine  Baptifmo  admijfifunt  l Ref- 
pondet:  Potens  eil  Dominiis , miferieor- 
dia  fua  indulgentiam  dare,  ijp  eos  qui  ad 
Ecclefiam  fimpliciter  admifii in  Ecclefia 
dormierunt  , ab  Ecclefisc  fuc  muneribus 
nonfeparare.  Quas  verba  fic  expendit 
S.  Augudinus  Bene  quidem  przfum* 
„ pfit,qu6d  charitas  unitatis  podit  coo- 
,,  perire  multitudinem  peccatorum  ; 
(,  qu6d  d habebant  Baptifmum , dc  d( 
„ aliis  non  rede  fentiebatur ; qui  cos 
„ denuo  baptizandos  elTc  cenfebant  id 
„ erratum  cooperiebat  unitatis  chari* 
„ tas,quandiCi  inerat  ida  non  diabolica 
,,  didendo  , fcd  humana  tentatio  . 

,,  Argumentum  autem  fic  illud  rc- 
,,  torquet:  His  ita,  reddimus 

„ fecundum  Scripturas,  eos  interro- 
,,  gantes,  ut  qupd  a nobis  qua:runt,fibi 
„ ipds  refpondeant.Qugro  enim  ut  di- 
„ eant,  utrum  dimittantur  peccata,ubi 
j,  charitas  non  ed:  peccata  enim  tene- 
,,  brae  animarumiunt.  Audimus  quippe 


„ Joannera  dicentem:  odit  fratrem 

„ /uum,tn  tenebris efi :*t que  adbuclSaX- 
,,  Ii 'autem  fchiftnata  facerent,  fi  fra* 
„ terno  odio  non  cxc^carentur.Si  ergo 
„ dicimus  , non  ilii  dimitti  peccata  , 
„ quomodo  renafeitur  qui  apud  eos 
,,  baptizatur  ? Qmd  ed  enim  renafei 
,,  pet  Baptifmum,  nift  a vctuftate,  cui 
,,  peccata  prxterita  non  dimittuntur  ? 
,,  Qia6d  fi  renatus  non  ed  , nec  Chri- 
„ dum  induit  , ex  quo  conficitur , ut 
„ denu6  baptizandus  videatur , quia 
„ dicit  Apodotus  Quotquot  in  Chnfio 
,,  baptiifiti  fflis , Cbriilum  induHUs  ; 
„ quem  Ille  d non  induit,  nec  In  Chrl* 
,,  dobaptizatus  habendas  ed  . Porro 
,,  quia  in  Chrido  dicimus  baptizatum. 
„ fatemur  eum  Chridum  indulde.  Et  d 
,,  hoc  fatemur,  regeneratum  fatemur. 
,,  Quddfiitacd,  dc  peccata  d!milT,i_/ 

imu, 

Inflabant  Donatifla,  ut  refert  S.  .^u- 
gudinus  ibidem,  cap.  lo.  Baptifmus 
Chridi  collatus  ab  hzreticis  generat 
filios  apud  Ipfos  hcretlcos,  vel  non  ge- 
nerat:d  generet:  ergo  illi  habent  Eccle- 
dam  matrem, qux  filios  potuit  de  Chri* 
Oi  Batifmatc  generare;  cum  auteni_> 
oporteat  unam  effe  Ecclefiam  , confe* 
quens  ed  eos  veram  Ecclefiam  habere  : 
Si  dixerimus,non  generat,inqu!t  S.Au- 
gudinus , datim  fubfumunt : Cur  ergo 
apud  vos  non  renafeuntur  per  Baptif- 
mum,qui  tranfeunt  a nobis  ad  vos,cum 
^pud  nos  fuerint  baptizat! , d nondum 
nati  ? 

Refpondet  S.Augudinus ibidemiQyaafs 
ver6  ex  hoc  generet,unde  feparata  ed, 
& non  ex  hoc  unde  conjunida  ed  : Se- 
„ parata  ed  enim  a vinculo  charitatis , 
,,  & pacis,  fed  adjunida  ed  in  uiio  Ba- 
„ ptifmate.Itaque  ed  una  £cclcda,(juf 
,,  fola  Catholica  nominatur , & quid- 
,,  quid  fuum  habet  in  communionibus 
„ diverforum  a fua  unitate  feparatis  , 
,,  per  bo6  quod  fuum  in  eis  habet;  ipfa 
,,  utique  generat,non  ill«;neque  enim 
„ feparatio earum  generat,  fed  quod 


Digitized  by  Googie 


1 8.0  Difp.Procemialis  Art.llL§l^ft.llL 


,,  fecum  de  ifta  tenuerunt;  qu6d  (i , & 

hoc  dimittant , omnino  non  gene- 
,,  raiit  ..H«c  itaque  in  omnibus  gene* 
„ rat,  cujus  Sacramenta  retinentur; 
,,  unde  pofllt  tale  quid  ubicunque  ge- 
„ nerari : quamvis  non  omnes  , quos 
„ generat,  ad  ejus  pertineant unita- 
,,  tem;  que  ufque  in  nnem  perfeveran* 
,,  tes  falvat, 'neque  enim  hi  foli  ad  eam 
,,  non  pertinent,qui  feparationis  aper- 
„ td  facrilegid  manifefti  funt,fed  etiam 
„ illi , qui  in  ejus  unitate  corporaliter 
,,  mixti  per  vitam  pefllmam  feparantur 
„ etenim  Simonem  Magum  per  Ba- 
,,  ptifiTM  ipfa  pepereratjcui  tamen  di- 
,,  dlumeft,  quud  non  haberet  partem 
,,  in  hstreditate  Chrifti . Nunquid  ei 
,,  Baptifmus  , nunquid  Hvangelium  , 
nunquid  Sacramenta  defuerunt  ? Sed 
quia  ei  charitas  defuit.fruftrii  natus  ed, 
& ei  expediebat  fortade  non  nafei . 

Vrgebant  Donatidte : Si  Baptifmum 
noflrum  acceptatis  , quid  minus  habe- 
mus, ut  nobis  de  vedra  communione 
confulendum  putetis? 

^C/^anderS.Augudinus/ibidem  c.14. 
Von  Baptifmum  vefrum  acceptamus  , 
guia  cH  Baptifmus  ille  barcticorum,  vel 
febifmaticorum ; fed  Dei , & ubicunque 
fuerit  inventus , ij  quacunque  transla- 
tas. VtfiruM  autem  non  eft  , nifi , quod 
prave  fentitis,  iy  facrilegi  agitis,ly  im- 
pii feparamini . 

Objiciebat  undecimd  S.  Cyprianus : 
Apodoli , ut  legimus  Atd.  ip.  Baptiza* 
runt  iterum  eos  , qni  a S.  joanne  Ba- 
ptida  tinedi  fuerant : fed  haeretici  non 
funt  meliores  , aut  majores  Joanne  Ba- 
ptida  : igitur  nec  potior  eorum  Bapti- 
fmus , ac  fubinde  multd  magis  , qui  ab 
eis  baptizat!  funt  , iterum  funt  bapti- 
zandi . 

Rcfponiet  S.  Augudinus  lib.  q.  ca.  p. 
non  ub  aliud  k Joanne  tindfos  iterum 
fuiffe  baptizatos  , quim  quiajoannis 
Baptifmus  non  fuerit  Chridi  Baptif- 
mus , fed  Joanni  k Chrido  concedus  : 
ideo  autem  a Joanne  baptizati  iterum 


erant  baptifmd  Chridi  initiandi ; quia  , 
utfubdit  cap.  10.  fjnanqu.vn  ita  cre- 
dam baptixa  fe  yoannem  in  aequa  Pccni- 
tentiecin  remiffionem  peccatorum  , ut  ab 
eo  baptiystis  in  fpe  remitterentur  p -cca- 
ta  ; reipfa  vero  tn  Domini  baptif  AO  id 
fieret  .Unde in  forma  didinguo  mino- 
rem : Haeretici  baptizantes  non  funt 
meliores  Joanne  Baptid.a,  quantum  ad 
fidei  integritatem  , & vit*  fandlimo'*  •• 
niam  , concedo  : quantbm  ad  Baptifmi 
dignitatem,  & efficacitatem  , nego:h*- 
retici  enim  debite  baptizantes  confe- 
runt Chridi  Baptifmum,  qui  longe  me- 
lior ed,  & prxdantior  ipfo  Joannis  Ba* 
ptHmate  . 

Objiciebant  tandem  Donatisfa  au- 
thoritatem  S.Cypriani;  Cyprianus,  in- 
quiunt ( apud  S.  Augudinum  lib.  i.  de 
„ Baptifmo,cap.  i. } cujus  tantum  me- 
,,  ritum.novimus , tantamque  doedri- 
„ nam  , cum  multis  Coepifeopis  fuis 
„ fententias  pro|)rias  conferentibus,  in 
,,  Concilio  datuit  hxreticos  , vel  fchif- 
„ maticos  , id  eft  omnes  qui  extra_> 

„ unius  Ecclefiz  Communionem  funt  , 

„ Baptifmum  non  habere;  & ideo  quif* 

,,  quis  ab  eis  baptizatus  ad  Eccledam 
„ venerit , ede  in  Ecclefia  baptizan- 
,,  dus . 

„ Refpondct  ibidem  S.  Auguftinus  ; 

„ Non  me  terret  authoritas  Cypriani  , 

„ quia  reficit  humilitas  Cypriani . Ma> 

„ gnum  quidem  meritum  novimus  Cy- 
„ priani  Epifeopi,  dc  Martyris.  Oc  qud 
„ idem  Cyprianus  in  Epiftola  ad  Quin- 
,,  tum  ita  loquitur  : Nam  nec  Petrus, 

„ r>7«;V,quem  primum  Dominus  cle- 
„ git , & fuper  quem  adificavit  Eccle- 
,,  fiam  fuam  , chm  fecum  Paulus  de_* 

„ Circuncifione  difeeptaret  , podmo- 
,,  dum  vendicavit  fibi  aliquid  infolen- 
„ ter , aut  arroganter  alTumpfit  , ut 
,,  diceret  fe  primatum  tenere,  dt  ob» 

„ temperari  a novellis,  dc  pofteris,fibi 
,,  potius  oportere  . Nec  defpexlt  Pau- 
,,  Ium  , qu(Sd  Ecclefii;  prius  perfecutor 
,f  fuidet , fed  Concilium  veritatis  ad- 

iniilc. 


Digiii;-*4  by-Googlc 


De  mlniHro  Sacramentorum  . 1 8 1 


,,  niifit)  8c  rationi  legitima,guam  Pau- 
„ Ius  vendicabat,  facili  confcnfit , do- 
„ cutncntum  fcilicet  nobis  , & concor- 
„ dl(,&  patientis  tribuens.ut  non  per- 
„ tinaciter  noftra  amemus,  led  que 
„ aliquando  h fratribus , de  collegis 
„ noUris  utiliter  , & falubriter  fugge- 
„ runtur , fi  fint  vera  , & legitima.ipfa 
,,  potius  noflra  ducamus . Ex  quibut 
„ infert  S.Auguninut'.  Si  ergo  potuit 
„ Petrus  contra  veritatis  regulam  , 
„ qiiim  pofteii  Ecclefia  tenuit , cogere 
,,  Gentes  ;udaizare,cur  non  potuit  Cy* 
3,  prianus  contra  regulam  veritatis  , 
,3  quam  pofte^  tota  Ecclelia  tenuit,  co> 
„ gere  hereticos  , vel  fchifmaticosde- 
,,  nu6  baptizari  ? Puto  qu6d  fine  con- 
,,  tumelia  Cyprianus  Epifeopus  Petro 
„ Apoftolo  comparatur,  quantbm  at* 
,,  tinctad  martyrii  coronam.  Ceterum 
„ magis  vereri  debeo , ne  in  Petrum 
,.  concumeliofiis  exiftam  : quis  enim_i 
„ nefeit  illum  Apoftolatiit  principa- 
,,  tum  cuilibet  Epifeopatui  prefereu- 
*,  dum  ? Sed  etii  difeat  cathedrarum.» 
,,  gratia,una  tomen  eft  Martyrum  glo* 
,,  ria , dtc. 

Qu*rks  1.  Verum  fiax,  & communio  in- 
ter Stephanum  , & Cjprianuv  i» 
illa  celebri  de  Baptifmate  eontrover- 
fia  ifoluta  fuerit  , 6*  extinSa  l 

REfpondeo  verifimilius  e(Te  falvA 
pace  , & vigente  mutua  charita- 
te  , ac  confoederatione  , illam  contro* 
verfiam  agitatam  fuille , nec  inter 
utrumque  mutue  communionis,dc  cha- 
ritatis  vinculum  fuiffe  folutum  : Tum 
quia  ipfemet  S.  Cyprianus  mutue  cha- 
ritatis,  dc  concordis  zelantiflimus,  pa- 
cem in  omnibus  femper  feiRandam  prf- 
dicavit,iit  conflat  ex  omnibus  e)us  epi- 
ilolisde  ejufrnodi  controverfia  feriptis: 
Tum  qui.i  ipfe  hac  occafidne  fcripfit  li- 
brum de  Unitate.ut  nempe  omnes  Coe* 
pifeopos  ad  fervandam  pacem  , dc  con- 
cordiam adhortetur:7ivM  quia  in  tertio 


Concilio  Carthaginenfi  ab  eo  proptef 
hanc  contro  verfiam  celebrato  , Coepi- 
feopos  initio  Concilii  fic  alloquitur: 
Super  e f , inquit , ut  de  bac  re  finguli  . 
quid  fentiamut,  aperiamur,  neminem  ju- 
dicantes,aut  h jure  communionis  aliquem 
Ji  diverfum  fen ferit , amoventes.  Tum 
denique  , quia  nullibi  legitur  Stepha- 
num fummum  Pontificem  S.  Cypria- 
num,aut  ejus  Coepifeopos  ab  Ecclefia- 
flica  communione  fepofuifTe . 

Ceterum  hatic  veritatem  plurimis 
momentis  urget  S.  Auguflinus  contra 
Donatiflas,  fchifmaticos,  dc  hereticos ; 
fic  enim  feribie  lib.t.  de  Uapciimo  , c.tf. 
^Utcjlionis  hujus  obfeuritas  prioribut 
Ecclejia  temporibus  ante  ftbifma  Dona- 
ti magnos  viros, iy  magna  cbaritate pra- 
ditos  Patres  Epifeopos  ita  inter  fe  com- 
pulit ,falva  pace  di/ceptare , atque  flu- 
Qaare  , ut  diu  Conciliorum  in  fuis  qui- 
bttfqtie  regionibus  diverfa  flatuta  muta- 
verint , donec  plenario  totius  orbis  Con- 
cilio , quod  fxluberrimi  fundebatur  , 
etiam  remotis  dubitationibus  firmare- 
tur . Hinclib.^.  de  Raptif.cap.ifk  feri- 
ptam  ad  Pompejum  Epiflolam  excufat, 
„ dicens:Stephanus  abflinendos  puta- 
,,  verat  qui  de  fufeipiendis  hereticis 
,,  prifeam  confuetudinem  convellere 
„ conarentur:  Ille  autem  ( Cyprianum 
,3  if/c/r^uxflionis  difficultate  commo* 
3,  tus  3 & charitatis  vifceribus  largifll- 
,,  md  preditus  , in  unitate  cenfuit  elTc 
,3  manendum  cum  eis  qui  diverfa  fen- 
„ tirent ; ita  quamvis  commotius  , fed 
,,  tamen  fraterne  indignaretur ; vicit 
„ tamen  pax  Chrifli  i i cordibus  eo- 
„ rum,  ut  in  tali  difeeptatione  nullum 
„ inter  eos  fchifma  oriretur  . 

Item  I.a.  fepe  dbjurgat  Donatiflas  , 
qu6d  Cypriani  authoritatem  pro  fuo 
fchifmate  affumerent , dc  ejus  exem- 
plum pro  Ecclefie  pace  refpuerent.  Et 
,3  eodem  lib.  cap.p.  fibi  objiciens  quo- 
„ modo  teneant  veritatem  qui  in  re- 
,,  bus  obfcurioribus  diverfa  fentiunt; 
„ aut  quomodo  accipiant  veritatem, 

ciim 


1 8 2 Dijp.PfocemiaUs  Art.ULQu.zji,l, 


„ ciini  contra  id,  quod  fcntiebant,  de- 
„ claratum  cfle  cognofcunt  ? Kr/pou- 
„ det , quorum  duoruin  manifcdatuin 
,,  tenemus  : unum  in  6.  Cypriano  , id 
„ cll  quomodo  tenuerit  unitatem  cum 
„ eis  a quibus  diverfutn  fentiebat : ait 
,,  enim  ^in  principio  tertii  fui  Conci* 
„ lii  ) Neminem  judicantes  , aut  a jure 
„ communionis  aliquem  fi  diverruin_i 
,,  fenferit  amoventes.  Alterum  autem 
„ quomodo  accipere  potuerit  verita- 
„ tem  contra  id, quod  fentiebat  inven- 
,,  tam  } £t  Ii  litterz  tacent,  merita  cla* 
,,  mant : fi  epidula  non  invenitur,  co* 
,,  ronateflatur ; fi  Concilium  non  In- 
,,  dicat  Epifeoporum  confortium  , in* 
,,  dicat  Angelorum.Non  enim  parvum 
,,  documentum  eft  pacatilliina'  animx 
,,  in  ea  unitate  martyrium  meruilTc  , 
,,  unde  fc  diverfum  fentiens  noluit  fc* 
,,  parare, 

Infuper  lib,  de  unico  Baptifmo  c.14. 
contra  Petiiianum  Donatillarum  prin* 
cipem , qui  S.  Stephanum  inter  Roma* 
nos  Pontifices  annumerabat,  & eum  il* 
libate  gelTifTe  annuebat , fic  eum  carpit 
S.  Auguft.  Chttt  ergo  Stepbanui  non  fo- 
littn  non  rebaptiTjtt  btcretieot , verUm^ 
ttiam  hoc  facientes  , vel  ut  fieret  decer- 
nentes excommunicandos  efie  cenferet,fi- 
cut  aliorum  Epifeoporum  , <7  ipfius  Cy- 
priani Epiilohe  oflendunt ; tamen  cum  eo 
Cyprianus  iu  unitatis  pace  permanfit ; 
quid  hic  r//'f7«»7'/»ar?Q^bus  conftat  in* 
dubitatum  fuiffe  , tum  apud  Augulli* 
num  , tum  apud  Oonatiflas , Cypria* 
nuin  nullatenus  ab  Ecdefla;  uqitate  per 
excommunicationem  fuilTefcjundum  . 

Hujus  autem  veritatis  aflertor  ne* 
dum  eft  S.  Auguftinus,  fed,  <Sc  Vincen* 
tius  Lirinenfis  contra  Hzrefes  cap<9>  & 
S.  Elieronymus  Dialogo  adverfus  Luci* 
ferianos , ubi  loquens  de  tertio  Conci* 
lio  k Cypriano  celebrato  ait  '^Sfiant  il- 
lum htec  non  cum  anathemate  eorum,  qui 
fe  fequi  noluerant  edidijfe ; fiquidem  in 
communione  eorum  permanfit, qui  fenten- 
tisefuet  contrarii  erant. 


Infuper  ibidem  afiTerit,  Omnes prorfus 
Epifespos  ad  antiquam  confuetudineuL., 
revolutos  contrarium  , (y  uovu  11  emifijfe 
decretum  . Cujus  indicium  evidentiin* 
iniim  eft  , qu6d  Firmilianus  ipfe  cum 
Orientalibus  cxcommunicatus,  in  ccle* 
bri  Antiochena  Synodo  adverfus  Puu* 
Ium  Samofatenfem  federit , & cum  in 
Eccicfiz  pace  pic  faiK^cque  defuneftum 
Grzci  colunt , ut  conftat  cx  eorum  Mc* 
noglio  die  j8.  Oiftobris . 

Im6  S.  DionyfiusEpifcopus  Alexan- 
drinus ipfis  coevus  , teftatur  apud  Eu* 
feb.  I.7.C.  j.  dc  4.  S.  Cyprianum  u S.Ste* 
phano  non  defeiviffe  unitate,  fed  fen* 
tentia  , aitque  fe  Mediatorem  extitilTe 
illius  pacis,  qu«  tum  ex  Orientalibus 
tum  ex  Afris  cum  Stephano  Pontifice^, 
anno  fequenti , hoc  eft  app.  inita  eft  , 
omnibus  illis  fuam  priorem  feutentiani 
refeindentibus , ut  una  ciim  Stephano 
fentirent . 

Nec  valet  objicere  verba  Firmiliani 
in  laudata  epiftola  : in  qua  fepe  incul- 
cat, Stephanum  pacem  cum fingulis  varia 
di/cordiarumgenere  rumpentem  , modb 
cum  Orientalibus . . . modd  vobifeum  , 
qui  in  meridie  eflis  d quibus  legatos, ISe, 
Enim  verb  fupra  monui  eum  indigna* 
tioqe  perditum  plura  contra  veritatem 
ibi  congerere,  cbmque  eum  excommu* 
nicaflet  Stephanus  ob  eamdem  fenten* 
tiam  , putavit  ex  Cypriani  In  Stepha* 
num  querimoniis;  idem  atftum  a Ste* 
phano  cum  Afris:  fed  difpar  erat  caufa: 
Orientales  enim  hujus  controverfiz  au* 
thores  feveriori  anlmadverfione  erant 
digni , prefertim  qu6d  nulla  habita  ra* 
piooe  majorum  decretum  contra  auti* 
quam  confuetudinem  calculo  firmave* 
rant . Cyprianus  ver6  ciim  fua  decreta 
formavit , femperconteftatus  eft  fe  pa* 
cem , ac  unitatem  fervaturum  . 

Infuper  fpreti  Illi  legati  non  erant  ii, 
quosmiferat  Cyprianus;  quippe  ciim 
nullibi  de  eo  queratur ; Im6  litteras^ 
Stephano  per  nuntium  recepit . Fateor 
quidem  Stephanum  fuiffe  commina* 

tum 


I 


Dig, 'i  i. -It 


De  miniflro  Sacramentorum . 185 

tum  excommunicationem , fed  qu6d  ptifma  reprobant  ad  Stephanum  tune 
eam  non  fulnaina verit , patet  ex  di<flis . Romantc  urbis  Epifcopum  , qui  b B. Pe- 
tro tiq‘fi mus  /cxtus  erat , fuper  bac\re 
Qu*rbs  a.  Vtrtsm  S.Ofpri antis /itarst-r  Afric.in.sm  Synodum  direxit  ,fid  eonj- 
mutaverit , iy  revocaverit  fersten-  tus  ejus  fruftra  fuit . Denique  illi  ipfi 
tiam  ante paffionem  } Epifeopi , qui  rebapti%andos  bareticot 

eum  eo  flatuerant ; ad  antiquam  eonfue- 

REfpondeo  id  probabilius  videri : tudinem  revoluti  , novum  emi  fere  deere- 

quia  i]uanquam  illa  retradtatio  in  tum  . IdipTum  teliatur  Vincentius  Li- 
C)us  fcriptis  non  appareat,  tamen  id-  rinenfis  in  Commonitorio  primo  0.^4. 
ipfum  non  levia  argumenta  fuadent . Poftrenio  ,\ni\\x\t , ipfitts  /Ifricani  Con- 
Primd  , quia  certum  eft  , non  modo  cilii  ,/ive  d 'creti , qua  vireti  Deo  do- 
Orientales  cum  Firmiliano  , & Diony-  nante  nu'lne,fed  ttniverfa  tanquam  fom- 
fio  Alexandrino  , veriim  etiam  Epifco-  nia  ,tanouant  f.tbuhe  , tanquam  fuper- 
pos  , qui  cum  S.  Cypriano  tribus  Con-  flu/C,  antiqu  xt/e,  aboleta  , ca/catic  funt  , 
ciliis  Carthaqiiienfibus  interfuerant,  ' P,-obatstrfecHndd,txS.K\asi^K\no, 
fuam  fententiam  revucafTe , adhatfif-  qui  idipfum  aRirmat  pluribus  in  locis  , 
fc  communi  Ecclefia:  Traditioni,  quarn  maximfr  epiftol.  4S.  que  eft  ad  Vinccn- 
propugnabat  S.  Stephanus  Pontifex:  tium  , ubi  poft  medium  ait : Cyprianus 

led  non  eft  verifimile  S. Cyprianum  fo-  fenfjfe  aliter  de  Baptifmo,  quam  forma, 
liim  pertinaciter  fny  opinioni  adherere  ij confuetndo  habebat  Ecclefitc  , non  itt 
voluilTc  contra  fententiam  ab  omnibus  Canonicis,  fed  in  ftis,  (y  in  Concilii  lit- 
fidelibus  toto  orbe  propugnatam  , & teris  invenitur  : correxi/fe  autem  ifanLj 
affertam  : igitur  , &c.  Minorem  tiul-  fntentiam  non  invenitur  , non  incon- 
lus  negabit , qui  compertam  fantfU  Cy-  gruentcr  tamen  de  tali  viro  exijiimaH- 
prisni  humilitatem,  & pietatem  ha-  dum  eft  , quod  correxerit,  iJ  fortaffe 
buerit  : QnA  ratione  enim  vir  fantftif-  fuppreffum  fit  ab  eis  , qui  boc  errore  ni- 
ftmus  abfqtie  manifefta  culpa  pOtuilTet  mium  deleffati  funt,  iy  tanto  velut  pa- 
fuum  fenfum  privatum  communi  Ec»  trocinio  carere  notuerunt . ^uanquant 
clefi*  fententie  opponere  i Major  vero  non  defint , qui  heee  Cyprianum prorfus 
conftat;prim6  quidem  de  Orientalibus,  non  fenfilfe contendant  \ fedfib  ejusno- 
& Donvfio  Alexandrino,  ex  ipfius  mine  hprtefumotoribus,  atque  mendaci- 
Dionyfii  Epiftola  ad  Stephanum  , que  bus  fuiffe  coxfiBsim-.neque  enim  fic  potuit 
legitur  anud  Hufebitim  iib.y.epift.4.nbi  integritas,  atque  notitia  litterarum, 
mutata  fententia  , errorem  vocat  lio-  unius  quantumlibet  iUuftris  Epijcopi 
vam  Novati  pravitatem  fententiam  eo-  cpfiodire  : quemadmodum  Scriptura  Ca- 
sam , qui  contendebant  rebaptixandos  nonica,  tot  linguarum  litteris, if  ordine, 
e(Te  ab  hereticis  baptizatos . Idipfum  (y  ftcceffione  celebrationis  Eeclefia^licie 
etiam  patet  ex  altera  ejufdem  epiftola  eufloditur  \ contra  quam  tamen  non  de- 
ad  Sixtum  Stephani  fuccelTorcm  , in_,  fuerunt, qui  fub  nomintbus  /ipofiotorum 
qua  , ut  fijpri  diximus  , eum  confulit , ssisilta  confingerent  ....  Hos  tamen  noti 
utrum  baptizare  poftet  hominem  ab  negamus  illud  fenfilfe  Cyprianum  , qtiod 
hereticis  baptizatum.Conftat  etiam  ex  iy  fiyhis  ejus  babet  auamdam propriattt-> 
collegis  S.  Cypriani : Sic  enim  feribit  faciem  , qua polTst  Agno fii . 

S. Hieronymus  dialog.contra  Lucifera-  Idem  aperte  docet  lib.a.de  Baptifmo 

nos  : Conatus  e FI , inquit , B.Cyprianus  cap.p.ubi  fic  lomuvir  de  Oqpriano:!^^ 
contritos  lacus  fugere  , nee  bibere  de^  modo  accipere  potuerit  veritatem  contra 
aqua  aliena,  iy  idcirco  bareticorum  ba-  id,  quodjentiebat  iuuentam,iyfi  litterie 

ta  - 


Digitized  by  GoogI 


X 84  Difp.Prooemialis  Art,lII.§lmfl,llL 


tacent , merita  clamant : epiHola  non.j, 
invenitur , corona  teftatur  ; fi  Coneiliunt 
non  indicat  Epifeoporum,  con fortium  in- 
dicat Angelorum : non  enim  purvum  do- 
cumentum eft  paeatifiima  anima  in  ea 
unitate  Martyrium  meruiffe , unde  /Jlj 
diverfa  fentieni  noluit  feparare . Homi- 
nes enim  fumus ; unde  aliquid  aliter  fa- 
fere , quhm  fe  res  habet , humana  ten- 
tatio  efi : nimis  autem  amando  fenten- 
tiamfuam  j aut  invidendo  melioribus  , 
ufque  ad  prafeindends  communionis , 
nut  condendi  fcbifmatis,  vel  harefis,fa- 
orilegia  pervenire, diabolica  prafumptio 
efi  ; in  nullo  antem  aliter  fapere  , quam 
res  habet.  Angelica perfeBio efi  : quia 
itaque  homines  fumus  , fedjpe  Angeli  , 
quibus  ecquales  erimus  in  RefurrcBione, 
quandiu  perfeBsanem  Angeli  non  habet 
mus , prafumftionexu  diaboli  non  bor 
beamtts . 

Diees : S.  Auguflinus  Ibidem  cap.  4. 
feribie  fe  nefeire , utrum  S.  Cyprianus 
fuam  mutaverit  fententiam  ; ait  enim  , 
ipfum  illam  corredluram  fuiflie , ii  quis 
ci  veritatem  explIcuiiTet,  & confenAim 
Ecclefic  novlifet;  non  autem  ait,ipfum 
noviiTa  confenfum  Ecclefic,  aut  ali> 
quem  hanc  veritatem  ei  declaraffe . 

„ DiBinguo  ; Non  novit  certo,  & 
„ indubitato  aliquo  teilimonio  , con* 
,,  cedo  , non  novit  probabiliter , &cx 
„ vehementi  conjedura  , nego ; ait 
„ enim  : Fortafle  fadlum  eft  ,fed  ne- 
„ Icimus ; neque  enim  omnia,  quee  illo 
„ tempore  gefta  funt  inter  Epiicopos, 
„ memoria;,litteriique  mandari  potue- 
„ runt,  aut  omnia,  que  mandata  funt, 
„ novimus.  Quomodo  enim  potuit  ifta 
„ res  tantis  altercationum  nebulis  im- 
„ polluta , ad  plenarii  Concilii  lucu- 
•„  lentam  Illuftrationem,  & confirma- 
,,  tionem  perduci,  nifl  prim6|diut1us 
j,  per  orbis  terrarum  regiones  multis 
,,  hlac  atque  hinc  difputatlonibus  , & 
„ collationibus  Epifeoporum  pertra- 
u tStata  conftarent  ? Hoc  autem  facit 

fiinitas  pacis , ut  ciim  diutius  aliqua 


„ obfcuriora  queruntur  , 3c  propter 
,,  inveiiieadi  diiHcultatem  diverfas  fa» 
,,  clunc  ili  fraterna  difeeptatione  l'en» 
M tentias  , donec  ad  verum  , & liqui». 
„ dum  perveniatur,  vinculum  perma» 
,,  neat  unitatis,  ne  in  parte  precifa  rc- 
,,  maneat  infanabile  vulnus  erroris  : 
„ ergo  fl  uni  verum  dcmonftranti  fa» 
„ cile  Cyprianus  ccfliirct,  cx  Augufti* 
no  ; mult6  magis  ille  celf  t Africano» 
rum  , Sc  Orientalium  Conciliis,  priora 
fua  decreta  refeindentibus , nova,  & 
contraria  amittentibus  , & Stephani 
Papa;  definitioni  acquiefeentibus . 

APPENDIX. 

Pe  Concilio  ptaNARip  , in  quo  S.Au- 
gufiinus pluries  ajferit  fuijfc  defini- 
tum non  efie  rebapti%andos  hec- 
rctifos  . 

NOn  levis  eft  inter  Theologos  hu» 
jus  temporis  controverfla,quod- 
nam  Concilium  intellexerit  S.  Augufti» 
nus  , ubi  proferiptum  aflirlt  dogma  de 
rebaptizandis  ab  hcreticis  baptizatis . 
Quidam  enim  Arelatenfe  primum  effe 
conjiciunt:  validiffimis quidem, ut  pu» 
tant , freti  momentis  : alii  Bagaienfe^ 
ariolantur  ; quibufdam  Sardieenfe  pla- 
cet : non  paucis  arridet  Capuanum ; A- 
lii  Confiantinopolitanum  adducunt  iru» 
medium  : nec  defunt  id  Alexandrino 
tribuentes:  alii  denique  contendunt 
non  aliud , quikm  Nicanum  defignari . 
yt  autem  inter  tot  invicem  pugnantes 
Authorum  fententias,  quid  verius  exi- 
ftlmemus , aperte  conftet . 

Obfervandum  iqprirais  Concillunuj 
iftud,  quocunque  tandem  fuerit, vocari 
3 S,  Auguftino  aliquando  Conciliusst-* 
plenarium  totius  orbis  , fic  lib.i.dc  Ba- 
ptifmoadverfusOonatlftasc.  7.  ^jtee- 
fiionis  hujus  obfcuritas  , inquit  , priori- 
bus Eeclefix  temporibus  magnos  viros , 
magna  cbaritate praditosPatres  Epi- 
fcopos  itainter  fe  compulit  falva  pace^ 

di- 


DifjitlZ«l  I ; * 


De  minlfli'0  %^cvAm‘.ntoruin  185 


4ifertpare  , atifue  fitiduare,  ut  <‘iu  Cm- 
cthorunt  in  fnis , quthufquc  reqionihut 
liiverfaftatuta  nutavtrir.t , donec  Ple- 
nario TOTIUS  Orbis  Concilio  , yajrf 
faluberrme fcntitbttur  , etiam  remotis 
dubitationibus  firmaretur . Ut  & ca.S. 
Reflat  ut  hoc  de  Bapti/hio  pih  credamus^ 
quod  univerfa  Ecclepa  i /atri  legio  febifi- 
matis  remota  euflodit-,  in  qua  tamen  fi 
aliud  alii  , iy  aliud  alii  /aha  p.se<Lj 
fentirer.t  , donec  Universali  Conci- 
lio unum  aliquid  eliquatum, /yncerum~ 
que  plaeui/fiet , humante  infirmitatis  er- 
rorem cooperiret  ebaritas  unitatis  . Et 
paiil6  infr&  , (tc  fubjungit ; Antequam 
Plenarii  Concilii  fententia  quid  in 
hae  re fequendum  e/fiet,  totius  Ecclesiae 
coNiENsio  confirma/fiet  , vifum  eltci 
(CypT'iarto)eum/ermf  %o.Epi/copit,Scc, 
-•  Aliis  idem  Concilium  appellat  uni- 
verfitt  Ecdefite  coneordi/fimam  autbori- 
tatem  : Sic  lib.i.de  Baptifmo  , cum  di- 
xilTet  cap.}.  ^Puisnefciat  Epi/coporum^ 
litteras  per  Concilia  licere  deprehendi , fi 
quid  in  eis  forti  i veritate  deviatum  efl, 
iripfa  Concilia,  qu/t  perfitigulas  regio- 
nes , vel  Provincias  fiunt , plenariorum 
Coneiliorsim  authoritati  , quee  fiunt  ex 
univerfo  orbe  Cbriflianofine  uUis  amba- 
gibus eedereUpfaque  plenaria  f ape  prio- 
ra pofterioribus  emendari  i dum  aliquo 
tttperimento  rerum,  aptritur  quod  elatt- 
fstrtt'erat-,iy cogno/iitur  quod  latebat 
i!fc.  Subjicit  cap.4.  Cyprianus  tanto  ex- 
ceUeritior,  quantS  bnmiUorf  fatis  often- 
dit  faeilUmi  fe  eorre&urum  fententiam, 
fi  quis  ei  demovflrarrt  Baptifmum  Cbri- 
fii  fic  daripotfe  ab  iis, qui  foras  exierant  ^ 
quemadmodum  amitti  non  potuit  eUntj 
foras  exirent  t Nec  nos  ipfi  tale  aliquid 
auderemus  afferere  ynifiXitsss^tMit  Ec- 
clesia concordissima  authoritate 
firmati  , cui  iy  ipfe  fine  dubio  cederet , 
fi  jam  illo  tempore  quecBionis  bujus  ve- 
ritas eliquata  , iy  declarata  per  Plena- 
marium  Concilium  felidaretur  •,  Si 
enim  Petrum  laudat  ah  uno  pojleriore 
Collega  patienter,  eoneorditerqut  corre- 
Tom,X> 


(Ium  , quiintd  citius  ibfe  eum  Co':eiho 
Provineix fu/e  Universi  o-.ris  autho-. 
rsTKrs  patefiUaveritat’  criliifet  l Ite- 
riimquc  pau!6  poli  ; i^uomodd  potuit 
ifla  res  tantis  altercationum  nebulis  in- 
voluta ad  PlsnartiCoscilii  luculentam 
illuflrationem  , tonfrnationemque  per- 
duci , tfifi primd  diurius per  orbis  terra- 
rum regiones  multis  hinc  atoue  hinedi- 
fputationibus , iy  rolUtiontbus  Fpi/co- 
pornm pertradata  conflaret  i 

Interdum  ver6  illud  nppcMat  Conci- 
lium eundarum  Orntium  , & totius  or- 
bis Chriftiani  ; Sic  lib.p.  de  B.iptiluio  , 
cap.17.ait : Neque  enim  Cypriano  ) 
placeo  ,fi  ejus  ingenium  , /aeuitiitrmque 
fermonii  , Iy  dodrinee  ubertatem  fando 
Concilio  cunctarum  gentium,  cui  pro- 
fedb  interfuit  per  Spiritus  unitatem  , 
preeponere  alfedem  . Et  paul6  infra;  Ne- 
que  iUitts  huic  fententid  , in  qua  e-i  vi- 
fum  cd  aliter  fufeipiendos  ab  hxfetieit 
venientes , quam  ve!  in  prdteritum  fu- 
fcipiebanturi  fieut  ipfe  teflatur,  ve!  nane 
fufcipissntssr  , fieut  totius  orbis  Chri- 
stiani PLENARIO  Concilio  rationabi- 
lis eonfuetudo  Jlrmata  efl,  meam  propono 
fententiam  , fed  Feclefia  fandx  Catbo- 
iica,quam  fic  ille  di!exit,iy  diligit,  iyc. 
£x  quibus  aperti  liquet  Concilium  il- 
lud, dc  quoS.Augullinus  loquitur, fe- 
verk  elTc  Coacilium  Oecumenicum  , 
ntport  cum  illud  appellet , non  rollim 
plenarium : fed  totius  Orbis Chridiani 
ConciliUnirtir'/ tiniverfam  Ecclelii»  qua- 
cnrtque  fe  diffundit  authoritatem  ; vel 
Concilium  ex  univerfo  or^e  Chridiano 
fadlum  : ve!  EccIcHk  univerfx  eoncor- 
difiimam  authoritatem  , & alia  his  fi- 
milia,  qux  pallim  reperies  in  ejus  libris 
contra  Donatidas  : non  enim  Concilia 
Oecumenica  aliter  appellare  folet  fan- 
(dus  Augudinus,  quam  Concilia  Eccle- 
fist  univerfa  , vel  univerfi  Orbis . Sic 
lib.4.ad  Bonifadum,  Pclagianorum  fu- 
perbiam  arguit , qu6d  iam  damnati  ii» 
variis  Conciliis  Provincialibus  ,8e  na- 
tionalibus  Ambirent , ut  propter  illos 
A a Qrien- 


Digitized  by  Google 


1 8 5 Di/p.Prooemlalis  Jrt.lIL  §lu£p.llL 


Orientis , 6*  Occidentis  Synodus  congre- 
garetur , & Catholicum  orbem  , quem 
pervertere  non  potuerant,  commovere 
conarentur.  Nec  aliunde  certi  Oecu* 
menici  nomen  defumitur  , nifi  quia  ex 
univerfo  Catholico  terrarum  orbe  con- 
vocatum eft : quale  i S.Auguftino  ple- 
narium Concilium  , de  quo  loquitur , 
colletfium  efle  lignificatur  : Sic  enim., 
S.Leo  epiA.49.ait . vocatis  de  cunQis 
Provinciis  Sacerdotibus , veri  pojjit  effle 
univerfa\e  Cosscilium  : quapropter  le- 
ptima  Synodus  atflione  d.ConAantino- 
politanum  Concilium.vel  potius  Con- 
ciliabulum  contra  cultum  facrarum., 
imaginum  habitum  damnat : quia  non 
tteiit /onus  ejus  in  omnem  /errans . 

Ob/ervanduns/ecundd , Concilium  il- 
lud plenarium  celebratum  fuMTe  ante 
nativitatem  S.  AuguAini ; id  quippe_« 
«perte  fignificat  lib.a.de  Baptilmo,  ubi 
chm  protulilTet  &atentiam  S.Cypriani 
iffirmantis  fe  non  aliud  Tapere , quim 
quod  decretum  fuerat  in  Concilio  ce- 
lebrato ab  Agripino  , colletSis  ex  Afri- 
ca, & Numidia  Epifcopia,  lubjicit: 
Hae  atteflatione  /estis  offendit , multb 
magis  /e  /uiffe  commemoraturum  , fi 
quod  de  hae  re  tran/marinum  , vel  uni- 
ver/ale  Concilium /aSum  effiet , Nondum 
cutem  /oBum  erat , quia  con/Uetuiiuit 
robore  tenebatur  orbis  terrarum  , iS 
heee  /bla  opposiebatur  indueere  volen- 
tibus novitatem  > quia  non  poterant 
apprehendere  veritatem . Pofiea  tamen 
dum  inter  multos  eit  utraque  parte  tra- 
Batur  , quetritur , non/olum  inventa 
eR  , /ed  etiam  ad  plenarii  Concilii  au- 
thoritatem , roburque  perduBa  , poft 
Cfpriani  quidem  paffionem  : /ed  ante- 
quam nos  nati  e^mus.Hanc  autem fieiffe 
ton/uetudinewEcelefite,qu£poffea  mul- 
tis di/euffis  ambagibus  pate/aBa  verita- 
te plenario  Concilio  confirmata  eff.  Satis 
oRenditur , ex-ipfius  Cypriani  verbis  in 
eadem  ad  jubojanum  epiRola , quee  in 
Concilio  leBa  commemoratur . Qmbus 
verbis  S.  AuguAinus  aperti  lignlficat 


Concilium  illud,  in  quo  profcriptus 
fuit  OonatiAarum  error,  fuifTe  celebra- 
tum antefuam  Nativitatem ; natus  eA 
autem  S.  AuguAinus  fecundiim  aliquot 
anno  )f4.  lecundiim  aKos  vcr6  an- 
no (^jbus  ita  prclibatis . 

Dieo  primd , non  fuiffe  Arelaten/e  : 
Ps-imd , quia  Concilium  Areiatenfe_« 
nullam  habet  ex  illis  notis  , quibus 
Concilium  a fe  laudatum  delignat  fan- 
dus AuguAinus : non  enim  eA  Conci- 
lium plenarium  , nec  eundarum  Gen- 
tium , nec  totius  orbis  ChriAIani  ; 
quippe  cum  huic  Concilio  legantur 
tantiim  fubfcripGfle  id.Epifcopi . 

Seeundd  , quia  idem  S.  Oodor  pluri- 
bi  meminit  ArelatenAs  Concilii , In_^ 
quo  teUatur  OonatiAas  vidos  , ac  fu- 
peratos  : nec  tamen  vocat  illud  plena- 
rium Concilium  , fed  duntaxat  judi- 
cium Arelatenfe ; Sic  lib.x.  contra  epi- 
Aolam  Parmeniani  cap.d.  ubi  ait ; Pa- 
tetur quoque  Parmenianus  ad  Arelaten- 
/e  oppidum  , is  Ysetscovos  Judices,  d* 
partes  ex  Afriea  conveniffe  , ubi  omni» 
fisis  credidit  , qui  nihil  viBi  potuerunt 
de  Judicibus  conqueri:  Nec  tamen  ste- 
gae, rur/us  eos  ad  Conffantinssm  veniffe  > 
Et  quia  ibi  quoqsst  ultimo  Judicio  /u- 
perati /unt , etiam  ip/um  gratia  corru- 
ptum effe  criminatur  . En  fimpliciter  £- 
pifeopoe  Judices  apud  oppidum  Arela- 
tenfe convocatos  : En  ^nAantini  ju- 
dicium ultimum  appellatum , quod  ju- 
dicio EpLTcoporum  fupervenerlt  , ut 
pognitam  ab  illis  cauum  iterum  ex- 
penderet . En  utriufque  judicii  parem 
in  abfol  vendo  Ccclliano  conditionem 
inculcatam  . <^ibus  ne  leviter  quidem 
plenarii  Concilii  meminit.Et  lib.a.con- 
tra  litteras Petilianicap.pa.Pelagianos 
alloquens  , ait ; Petentibus  tum  Majo- 
ribus veftris  Epi/iopale  niDiciUM  dede- 
rat Conftantinus , iS  aoud  Romam , iT 
apud  A relatum  , quorum  primum  apud 
eum  aeeu/afiis , ab  altero  ad  eum  appel- 
lafiis.  Similia  habetepIA.dS.de  lib-d* 
contra  Crdconium  cap.3*  & in  brevi- 

cu- 


■Oigiti^od-by- 


De  mtnijiro  Sacramentorune . 187 


-\ 

cuk>  colktloaDm  cum  Donatiftis  col- 
latione  tertia  diei  cap.f.  ii.  15t.de  11. 
dc  alibi  fepi . 

Ttrtid , qnia  S.  Augudinus  cpifLdi. 
aperti  tedatur  Arelatenfe  Concilium_i 
non  fuilTe  plenarium , ibi  enim  redar- 
guens Oonatidas,  quod  pod  Melchia- 
dit  judicium  non  apud  Concilium  ple- 
narium , fed  apud  Imperatorem,  Judi- 
ces fuoB  accuiare  aufi  fuilTent , quod 
mali  judicadent,  dc  dicerent  malos  Ju- 
dices fe  efle  perpeflbs  . vox  eji , 
inquit , omnium  malorum  litigatorum , 
tum  fuerint  etiam  mtnifefliljima  verita’- 
te  fuperati  . Subdit : ^afi  non  eis  ad 
hoe  diei  pofet , iy  juftijjimi  dici : Ecce 
putamus  illos  Epifeopts ; qui  Romt  ju- 
dicarunt , non  tonos  judices  fuiffe , re- 
ftaiat  adhue  pletsarittm  Ecelefid  univer- 
fei  Concilium , uti  etiam  eum  ipjss  fu- 
dicitus  eastfa  ^Jfet  agitari  » ut  fi  nstsle 
judicaffi  eonviSi  ejfent,  eorum  fententia 
folverentur.  ^upd  utrum  fecerint  pro- 
tent  i nos  enim  non  /aBum  tjfe  , facili 
protamus,  ex  eo  quod  totus  ortis  non  iit 
communicat , aut  fi faBum  eJl,  etiam  iti 
funt  viBi : quod  ipfa  eorum  feparatio 
mani/eflat , fed  tamen  quid  pofiea  fice* 
rint  Imperatores  Jitterit fujfieientifsimi 
efienditur : 'judices  enim  Eeelefieflieot 
tanta  authoritatis  Epifeopos , quorum-» 
Judicio  , iy  Caeiliani  innocentia , iy  eo- 
rumdem  improtitas  declarata  eR , non 
apud  alias  Collegas  ,fed  apud  Imperato- 
rem aeeufare  aufi  funt , quod  mali  Judi- 
carent . Dedit  ille  aliud  Arelatenfe  yu- 
dieittm  aliorum  Epifeoporum , non  quia 
jam  neeejfe  erat , fed  eorum  perverfitati- 
tos  cedens , iy  omnino  eupiens  tantans-» 
impudentiam  probitere . Quibus  verbis 
fignificat  Concilium  Arelatenfe  , non 
ene  plenarium  illud  Concilium  , cujus 
toties  meminit , quippe  dicit  Donati- 
ftarum  caufam  nondum  elTc  >n  plena- 
rio Concilio  eliquatam  ; fed  duntaxat 
in  Arelatenli  . Confirmatur  quia  ubi 
S.  Augudinus  agit  de  rebaptizandis  h^- 
raticis  , nunquam  mentionem  facit 


Coneilii  Are1aten(is,fi»!  folbm  ubi  fer- 
mo  efl  de  caufa  CccUiani ; igitur  Ti- 
gnum eft  manifedilCmum  , illum  non 
exidimafle  quedionem  dc  rebaptiza- 
tione  in  Concilio  Arelatenli  fuiiTe  de- 
finium.  Ir.fuper  aderit  in  illo  Concilio 
rem  pod  magnos  dubitationis  fluclut 
difcufCs  ambagibus,ttmotisdabit'ttio- 
nibus,  totius  Ecclelix  co«cordiiiima_^ 
authoriute  firmatam,  feu  uI'>mo  judi- 
cio generalis  Eccleli*  perfpicue  defini- 
tam fuide:  atqui  h«c  non  polTunt  dici, 
nec  ab  Augudinolntelligi  de  Synodo 
Arelatenli , ut  patet  ex  dicdis  . 

Denique  t ut  Concilium  aliquod  ha- 
beat veram , ac  perfedam  rationem., 
Concilii  plenarii  ,&  Oecumenici.con- 
vocari  debet  authoritate,  autfaitem 
confenfu  fummi  Pontificis  quandiu  in- 
dubitatum HccleTia;  caputed,  ut  prn- 
clar^  docet  Perronius  Cardinalis  c.  42. 
ad  Regem  Anglicanum ; unde  S.  Leo 
epid.di.  quam  Synodo  Calcedonenll 
feribit . Propter  fidei  caufam  , inquit  , 
generale  Caneslium  , iy  ex  pracepto 
ChriRianorum  Prineipum , iy  ex  con- 
fenfu ApoRoliea  Sedis  cottgregari  Pla- 
tuit . Quapropter  Julius  primus  Orien- 
tales arguit , quod  Synodum  univerfa- 
lem  fe  inconfuitb  celebrare  tentadent ; 
Cum  EeelefiaRieus  Canon  inquit , pro- 
biteati  neprxter  fententiam  Romani 
Pontificis  adminiBrentur  Eeclefix , iye. 
Sed  Concilium  Arelatenfe  primum  li- 
ne ulla  Romani  Pontificis  participatio- 
ne , vel  oonfenfu  k Condantino  folo 
Imperatore  convocatum  eft, ut  condat 
tum  ex  referipto  Imperatoris: tu  ex  ep, 
Synodica  Patrum  ejufmodi  Concilii  ad 
Silvedrum  fummum  Pontificem  , ubi 
ita  fcrlbunt ; Ad  Arelatenfium  civita- 
tem Piifsimi  Imperatoris  voluntate  ad- 
dnBi,inde  te  religiofif sime  Papa  eum  me- 
rita reverentia  falutamsss  . £t  infra: 
y tinum  Firater  dileBtfAme,  ad  boe  tan- 
tum JfieRaculum  intere ffes ; tanti ficiffis 
profeBd  credimus  , quia  in  ed  feverior 
fuijfct  fententia  prolatu  t iy  te  pariter 
A a « no- 


Digliizea  Dy  GoogI 


1 8 8 DiJp.Procemtalis  Art.llLQ^fl.IlL 


nohifctm /Udieante , ctttus  nofter  mtjore 
latitia  txultajfet , Qc.  Non  ergo  huic 
Concilio  aderat  futnmus  Pontifex,  ne- 
dum per  fe  ; fed  nec  per  fuos  Legatos  : 
igitur  Concilium  iftud  nulla  ratione^ 
cenferi  potcfl  totius  orbis  Chriftiani . 
quippe  ciim  ei  fummus  Pontifex  Ec- 
clefi*  vifibile  caput  non  adelTet . 

Dicet primd  : Concilium  illud  appel- 
lari potcfl  ad  mentem  S.Auguflini,  Ca- 
tholicum totius  orbis, atque  cuntftarum 
Gentium,  ad  quod  ex  omnibus  mundi 
partibus  Epifeopi  convocantur  : atqui 
hac  ratione  Concilium  Arelatenfedici 
poteft  Catholicum,  feu  Oecumcnicum: 
nam  S.  Auguflinus  lib.  de  unitate  £c- 
clefiz  cap.  1.  loquens  de  Synodo  Are- 
latenfi,  feribit : Reflabat  utique  ut  Epi- 
Jcopi  tranfmarini,qua  pars  maxima  dif- 
fundebatur Catholica  Ecclep a de  Afro- 
rum collegarum  di/fenfionibus  congrega- 
rentur ; igitur , &c. 

Refpondeo  ad  majorem , non  fuflicere 
ad  Concilium  Oecumenicum  , quod 
aliqui  Epifeopi  ex  totius  muadi  parti- 
bus convocentur;  fed  omnes  quotquot 
funt  in  Chrifliano  orbe  convocari  de- 
bent ; quemadmodum  S.  Auguflinus 
fignificat  lib.  3.  dc  Baptifmo  , cap.  j. 
ciim  ait:  ^uisnefciat  ipfa  Concilia,qua 
per  fingulas  regiones  , vel  Provincias 
funt , plenariorum  Conciliorum  autbo- 
ritati,  qua  fiunt  ex  unherfo  orbe  Cbri- 
ftiano  fine  ambagibus  cedere  l Ex  quo 
infert  S.  Cyp^riaaum  confenfurum  uni-, 
verfi  orbis  authoritati  , fl  tale  Conci- 
lium plenarium  fud  tempore  a^lum_, 
fuilfet . 

Re/pondeo  fecunib  negando  mino- 
rem ; nam  Concilium  Ardateufe  non 
efl  coadlum  ex  univerft  orbis  partibus, 
fed  ex  Occidente  tantiim  ; ial6  ex  alir 
quibus  duntaxat  Occidentia  partibus  , 
nempe  Italia,  Africa,  Iiifpania,Britan- 
nia,Gallia«unde  etiam  id.  tantum  Epi- 
feopi ei  Concilio  fubfcripfifTe  viden- 
tur ; quaiiquam  enim  Ado  fexcentos 
reccnfeat , ab  omnibus  rejicitur  . 


Ad  S.  AuguHinun  dico , Ipfum  per 
illud  Concilium  Tranfmarinum,  nonfi- 
gnificare  aliquod  Concilium  rcipla  ce- 
lebratum , fed  qubd  Oonatiftc  potuif- 
fent  poflulare , quod  tamen  non  fece- 
runt, aut  fl  teverk  Concilium  iflud  illis 
datum  efl,  quod  tamen  non  admittit 
S.  Aug.in  eo  damnati  funt;quippe  cilni 
univerfus  orbis  cum  ipfis  non  commu- 
nicet . Unde  pofl  vei^a  in  objedlione 
laudata, ait;  Hocfi  facium,  'non  efliCulpx 
eorum  efl  i quibus  fieri  debuit-,  non  orbit 
terrarum,  qui  non  ad  fe  perlata  nefeivit. 
Si  autem  fxBuns  efl , quid  peccaverunt 
Ecclepaflici ‘Judices, qui  crimina  etiamfi 
vera,(y  ad  fe  delata,  fioi  tamen  non  pro- 
bata , damnare  nullomodo  debebant  ? 
Nunquid  eos  mali  polluere  poterant , qui 
eis  manifeflari  non  poterant  ? Si  autem 
manifefiati  funt  eis, Ij  aliqua  vel  fegni- 
tia  , vcl  cohibentia  tales  a communione 
removere  noluerunt : (y  perversi  judicii 
pro  eis  etiam  dixerunt  fententias  : quid 
peccavit  orbis  terrarum  , qai  caufam  il- 
lam malos  Judices  babuijje  nefeivit , iy 
eos  mali  judicafe  non  credidit , de  qui- 
bus judicare  non  potuit  l Ex  quibus  ap- 
paret per  tranfmarinum  judicium  non 
intellexilfe  S.  Auguflinum  Synodum., 
Arelatenfem  ;.etenim  de  illo  tranfma- 
rino  judicio  fufpsnfus,ac  flut^uans  lo- 
auitur  , deex  hypothefi  quod  habitum 
Nterit  : compertillimum  autem  erat 
S.  Auguflino  reips^  coaclum  fuilTe.^ 
ArelStenfe  Concilium,in  quo  toties  te- 
Ilatur  Cxcilianum  fuilfe  abfolutum  , & 
Oonatiflas  illius  accufatores  damna- 
tos . 

Inflabis ; Concilium  fecundum  Arc- 
latenfe  celebratum  annoj^o.  ut  vult 
Petrus  Saxius  , aperti  fignibcac  Cano- 
ne iS.jn  prima  Synodo  Arelacenfi  , fe- 
difle  Prahiles  ex  omnibus  mundi  parti- 
bus cplliclos,  ait  en\tn-,A ! Arelatenfit 
Epifeopi  arbitrium  Synodum  congregan- 
dam , ad  quam  urbem  ex  omnibus  munr 
di  partibus , prtecipui  Gallicanis  , fub 
S,  Metrtini  ( Marini  tempore,  legimsu 


De  AJiniJiro  Sacramentorum  l . . 1 8 i? 


fuiffe  terebratum  Coneiliem,  atque  eon~ 
ventum  , iSc.  igitur  Arelatenfe  primum 
reverit  cenferi  debet  Concilium  plena- 
rium totius  orbis . 

tfego  con/equerttianr,\W\xA  enim  Con- 
cilium coadlum  duntaxat  fuit  ex  orbe 
Latino, im6  etiam  ex  quadam  orbis  La- 
tini parte  ; quod  utique  non  folum  ap- 
paret ex  didis,  fed  maxime  ex  Epiilola 
Epifcoporum  ejufmodi  Concilii  Arela- 
teiilis  primi  ad  Silvellrum  fummum 
Poiitiiicem;  non  enim  ajunt  fe  congre- 
gatos ex  omnibus  mundi  partibus , fed 
diverfis  : ^am  dtverfte,  inquiunt  ,fint 
Provinciie,  ex  quibui  advenimur,  ita,  iy 
varia  contingunt , qua  nos  cenfemus  ob- 
fervari  debere . . - 

Mec  obdat , qu6d  in  Epldola  Con- 
llantini  ad  Crefcunt  Syracufo,num  £pi- 
fcopum  legamus  fecundCim  verAonem 
Valefii , Ex  locis  diverfis  , iy  propi  infi-. 
nitis  ; nam  in  alia  verfione  , qua;  extat 
in  nupera  editione  Conciliorum  legi- 
mus , ex  diverfis  compluribus  locis.  Nec 
aliud  certe  inferre  licet  ex  ipfamet  Epi- 
fcoporum  epldolajfunt  enim  duntaxat 
num.  ad.  Epifcopi,  qui  ejufmodi  Syno- 
dicx  epillolx  fubfcripferunt . 

Inflabis , S.  Auguftinus  loquens , de 
controverfia  exorta  inter  Priminia- 
num.  St  Maximianum  Carthaginenfes 
Pfeudo-Epifcopos  , quorum  primum_, 
centum  Epifcopi  Donatidc  damnave- 
rant, trecenti  ver6  abfolveraot;  confe- 
rens cum  eis  Caicilianum  Carthapincn- 
fein  legitimum  Antiditem  fcribit:,^atid 
fi  vos  forti  siumerus  movet, ut  ideo  contra 
centum  ts  quibus  damnatus  efi  Primi- 
nianus , valere  arbitremini  BagaienftLj 
Concilium,quia  in  eo  trecenti  , iy  decem 
fuerunt ; cur  in  majori  numero  Epifeo- 
porum  orbi  terrarum  confentire  non  vul- 
tis , Qmbus  fignificat  cgufam  Csepiliani 
libratam  fuilTe  ab  Epifcnpis  ex  toto  ter- 
rarum orbe  culletdis , fed  k numerdfo 
Eplfcopurum  coetu  no.n  fuit  alibi  venti- 
lata, ac  definita  caufa  Cariliani,qium 
in  Synodo  Arelateufi  : igitur  rever^ 


cenfet  SynodunvArelatenfem  elTe  Con- 
cilium tutius  orb  is  terrarum  . 

Nego  fequelam.  majoris : Non  enim 
hunc  majorem  numerum  Epifeoporura 
S.^ugudinus  ad  eos  refert,  qui  judi- 
carunt , fed  qui  judicantibus  credide- 
runt ,ac  eis  credentes  cenfuerunt  Cae- 
cilianum reverik  innocentem  fuide:,  & 
immunem  ab  omnibus , de  quibus  k 
Donatidis  accufatus  fuerat ; unde  non 
mt : Cur  majori  «umero  Epifeoporum 
confentire  non  vultis  ? fed  cur  in  majo* 
ri  numero  Epifeoporum  , qui  nempe_# 
legitime  abfolutum  Csecilianum  cre- 
dunt , confentire  non  vultis*?  Eo  fenfu- 
uo  libro  1.  contra  Crefeonium  , cap. 
I.  dixit:  Omnes,  qui  tunc  erant , vel  in 
propinquis  vel  in  remotis  terris  tam  lon- 
gi latique  dififufi  Catholici  Chrifi  iani,ad 
quos  fama  de  Ceeeiliano  , iy  de  collegit 
ejus  potuit  pervenire  , non  debuiffe  accu- 
Jatoribus  vi£iis,fed  Fxelefiaflicis judici- 
bus credere  ; 'quia  ubi  judtees  omnes  ejfe 
non polftmus,melitts  illis,  qui  eJfe potue- 
runt ^udicibus,credimus-,quam  credendo 
litigatoribus  viSis,  quorum  effe  yudieet 
non  potuimnsfile  i pfis  judicare  Judicibus 
audeamus . 

Urgebis-.  Si  quid  obedet  quominus 
Concilium  Arelatenfe  diceretur  non_> 
foliim  univerfale,  fed , & oecumenicum 
totius  orbis;  maxime  quia  ex  toto  orbe 
Epifcopi  convocati  ad  ipfum  non  con- 
venerant: fed  hoc  non  officit;  Itquldem 
Concilium  Condantinopolitanum  pri- 
mum folum  indituebant  Orientales 
Epifcopi;  nec  miniis  tamen  Oecumeni- 
cum,& generale  appellatur:Hac  ratio- 
ne pariter  Concilium  Tridentinum_> 
non  diceretur  univerfale , & Oecume- 
nicum, quia  nullus  ei  ex  Oriente  adfuit 
dc  magna  pars  defuit  Occidentis:  quid 
ni  igitur  Arelatenfe  fimiliter,  quamvis 
ex  Occidente  convocatis  Epifeopis  ce- 
lebratum, fi  non  Oecumeijicum,faltcm 
univerfale  cenferi  debeat  ? 

Nego  minorem  , & ad  ejus,  probatio- 
nem dico  Conciliqn^.CoudaplJnopoli- 

taiium 


Digitized  by  Google 


ipo  Difp.ProoemUlis  ArtJlL§l^JiJIL 


tanum  primum  idcirco  dici  generale , 
& Oecu  menicum , qu6d  /un^um  iit 
cum  Romano  eodem  tempore  celebra* 
to  fub  Oamafo  Papa  , ex  Occidentali- 
bus Epifcopis  , qai  Conftantinopolita- 
no  interciTe  non  potuerant,  nec  Orien- 
tales interelTe  Romano ; nihilominus 
eadem  utrique  quantbm  ad  res  fidei  de. 
crevi(rent,de  que  Eincita  fuerant  Con- 
(lantinopoli , Rom«  fuiiTcnt  probata  . 

jii  ComeUium  TVidentinum  dico.non 
mirum  videri  debere  fl  OrlenulisEc- 
ciefic  Prafulcs  ipfi  non  adfuerint;  quia 
eo  tempore  habitum  cA  , quo  fchifma* 
ticusOfriens  erat;  nec  Epifeopi  tales 
erant,  qui  convocari  poiTent , aut  con- 
vocati vellent  convenire;  quia  fe  k Pa- 
p«  convocantis  authoritate  fubduxe- 
rant : ac  propterea  plenarium  non  de- 
finebatene,  etfi  Orientales  nonodef- 
fent , £x  illis  tamen  adfuifle  notantur 
decem  nominatim , & inter  illos  Ma- 
charlus  Chienfis  Grccus  Archiepifeo- 
pus  ThelTaloniceniis , fadift  fidei  pro- 
feflione,  ac  debiti  fubmifHone  cum  La- 
tinis admiflus  eA. 

Dieo fecundi  t Concilium  iAud  ple- 
narium nec  fu  iflb  /ileienndrinum  cele- 
bratum annd  jda.  neque  ConAantino- 
politanum  celebratum  annd  jSi. neque 
Capuenfe  celebratum  annd  jpp.  veUut 
vult  Baronius,  annd  quia,  ut  dixi- 
mus in  fecunda  obfervatione , Conci- 
lium iAud,  in  quo  proferiptus  eA  reba- 
ptizantium error,  celebratum  cAante 
Nativitatem  S.  AuguAini;natuseA  au- 
tem S.IAuguAinus  annd  ^^4.  vel  ad 
fumum  annd  jjr/.ac  fnbinde  priufquam 
cogerentur  prefata  Concilia . 

Died  tertii . Multd  miniis  nomine.* 
Concilii  plenarii  S.  AuguAInum  intel- 
lexilTe  Concilium  Bnfaien/i  celebra- 
tum i )io.  Epifcopis  ^natHlis,ut  or- 
tum inter  eos  fchifma  fedaretnr;quan- 
quam  enim  pluribiS.  AuguAinus  Con- 
cilium iAud  appellet  nunc  plenarium  , 
nunc  univetfale,  maxime  lib.  a.  contra 
epiAolam  Parmeniani  cap.  ubi  feri- 


\>\t.^id  erga  ponunt ^»»d  tn  ipfoieter» 
queri  uan  poffit^ifi farti  de  anis  aftiduno 
quorum  multd  anti  meminerat  DiSator 
iUiuifententiee  plenarii  Caneihi  jio. 
qui  eum  univerfit  firovineiis  Afrieee 
eanvenerant . £t  paul6  infr^  Ac  eos  de- 
feribit:  IVeeenti  deeem  plenarii  Concit H 
ore  veridieo . Et  rurfus ; quare  in  febif- 
matieoi  Jlm  Maeeimi  ani  jiat  per  eamdena 
plenarii  Conci  l ii  /hi  fententiam  , talia, 
diueruntl  Idem  habet  lib.  a.  cap.  7.  dc 
alibi  fepe . 

Lic^t , inquam  , plenarii  appellatio- 
nem iAi  Concilio  aiEgnet , non  tamea 
appellat  plenarium  Ampliciter  , dc  ab- 
fcAutt;  fed  plenarium  OonatiAariimrfic 
nempe  lib.  de  Baptifmo  , cap.  a.  ait: 
Manimiant/ht  plenarii  Concilii  fui 
damnatoi , lye.  Et 'contra  epiAulam.* 
Parmeniani  lib.  a.  cap.  j.  Plenarii  Con~ 
eilii  fiti  fententiam  dixerunt  , iye.  Et 
contra  litteras  Petiliani  lib.  a.  cap.  ip. 
Teflit  ef!  plenarii  veftri  Conci  Hi  fenten^ 
tia , 

Addere  poAiim,  qudd  ciim  DonatiAf 
prapoAeri  prafumptlone  arfererent  , 
^cleAam  ubique  terrarum  periifle  , de 
folitm  remanfiAe  integram  penes  fuos 
SetAatores  in  Africa ; volebantque  de^ 
fua  duntaxat  Ecclefia  intelli^  illud 
Cantic.i.  ubi  Ecciefia  ChriAum  fuuiii 
divinum  Sponfum  myAic^  alloquens  , 
ait ; Indica  mihi , uii  euhet,  (T  nbi pu- 
fiat  in  meridie  ? quia  nempe  Africa  me- 
ridiana mundi  pars  eA.  CUm,  inquam, 
DonatiAai  ita  deAperent,  S.  AuguAinus 
non  ferid , dt  ex  proprio  fenfu , fed  ex 
falfa  DonatiAarum  imaginatione  Con- 
cilium illud  appellat  univerfale  , dc 
plenarium, quia  in  eo  convenerant  om- 
nes DonatiAsr,  qui  fuam  Ecclcfiam  uni- 
verfalem  plenariam  appellabant  . Sic 
enim  lib.4.  contra  Crelconium  eap.S. 
„ Ciim  ergo  dixerim  fi  qu*  effent  vera 
„ veAra  documenta  , vos  Ecclefia  Ca- 
„ tholica  ea  probare  debuiAe , ut  vos 
„ intus  eAetis;illi  autem, quos  convin- 
„ ceretis  pellerentur  foras  , quid  eft 


De  Mimflro  Sacramentorum  • i p i 


,,  qu6d  refpondere  voluifti^  ideo  fep«- 
f,  rationem  fadam  quod  nos  foras  ef- 
f,  femus  propuifi ; veiiri  autem  in  Hc- 
,,  clefia  Plenaria,  & Catholica  reman< 
Ierunt?  £t  mox  hanc  ipfam  Eccleds 
illorum  plenaris  prcfumptam  ootio- 
„ nem  irrident:  Hoc  fi  totidem  verbis, 
„ inquit,  vobis  Maximianenfes  ipfi 
„ dicant , quid  reQx>ndcbis  , nili  non 
„ refelli  dignos , f«i  tantbm  rideri , 
,,  qui  Ecclesiam  Plrnariam  cum  £pi« 
(,  fcopis  jam  miniis  quilra  centum  con* 
„ tra  tantam  numerofitatem  , ac  mul* 
„ titudinem  cui  plulquam  trecenti 
,,  praifident , audeant  affirmare  ?C(im 
„ per  omnes  Africs  regiones,  ubi  Ma- 
,,  ximianenfesfunt , non  deliit  etiam 
,•  communio  Primianijper  alios  autem 
,,  mult6  plures , mult^ue  latiores  A- 
j,  frica  partes  unum  Maximianenfem 
„ nemo  reperiat  , nili  forti  peregri- 
„ nantem : Quo  igitur  ore  contra  £c- 
M defiam  k Solis  ortu  ufque  ad  occasii 
„ promiflam  voce  veritatis , & reddi- 
„ tam  audesEccLCsiAM  Plenariam  di< 
j,  cete  partem  Donati  ? Cbm  ipfa  non 
„ (it  niu  Africc:illa  veri  cum  tot  Gen* 
„ tinus  fit  dcAfrice.Ex  his  apparet  qua* 
liter  Plenariam,  ac  Ecclesiam  Catho- 
licam Oonatific  non  agnofcerent,  nifi 
tuam  , tametfi  folis  Africanis  terminis 
limitatam  : Quid  ergo  mirum  , fi  Ple- 
narium Concilium  intcliigerent  fud 
fenfu  ad  Ecclefiam  univerfam  perti- 
nens , quam  putabant , & contende- 
bant impudenter  fud  duit  taxat  parte_> 
contineri?  hic  nempe  fenfu  Plenarium, 
& Catholitum  Augufliiius  per  ironiam 
fupradidis  omnibus  locis  ;uxta  men- 
tem illorum  ufurpavit ; non  qu6d  pro 
Condlio  Provinciali , regionali  , vel 
non  Oecumenico  plenarium  putaret 
iurni  pofTe  ; cbm  alioqui  fud  fenfu  tot 
locis  pribt  recenfitis  hanc  ipfam  vocem 
de  orbe  toto  , vel  Ecclefia  univerfa.* 
tam  evidenter  explicarit,  ut  contra  lit- 
teras Pctiliani  lib.i.cap.xs.  Eceh/i^per 
t$t  Gtntet  iiffkjee  Punaium  , & Ca- 


tholicam unitatem  appellat . 

Dito  quarti  , per  Concilium  plena- 
rium S.  Auguflinum  non  intellexifle 
Concilium  Sardicenfe.  Tum  quia  inter 
Canones  Sardicenfes  nullus  legitur  • 
quo  prohibeatur  iteratio  BaptifmkTum 
quia  S.  Auguflinus  non  videtur  aliud 
Sardicenfe  Concilium  agnoviffe  prcter 
Conciliabulum  Sardicenfe  celebratum 
ab  Arianis  eodem  tempore , quo  le^tt- 
mum  Sardis  agebatur  Conciliuffli  ucut 
colligitur  I.}.  cootra  Crefioiiiuni,  c.}4« 
Ciim  enim  Dooatiflse  gloriarentur  • 
qu6d  in  principio  epifloln  Synodalia 
Concilii  Sardiceofis  inferiptum  cfTet 
nomen  Donati  Carthaginenfis  Epifeo- 
pi ; ficque  Orientales  Epifeopi  eis  com- 
municarent. 

Re/poniet  S.  Auguflinus : Difce  ergo 
,,  qu^  nefeis  , Sardicenfe  Conciliuaa. 
,,  Arianorum  fiiit,  &c.  Unde  fubdit 
caufam  curOrientales  i|uidam  Epifeopi 
communicarent  Donatiflis,  nempe  ait : 
,,  Africanam  hcrefim  Orientalis  lut- 
„ refis  fibi  tentavit adjungere. 

Dieo  ultimi,  nomine  Concilii  plena- 
rii S.  Auguflinum  non  aliud  intellexif- 
fe,  qnUm  Nycenum ; quod  utique  tam 
apertum  , tamque  manifeftum  vifum_i 
iis , qui  S.  Auguflini  editiones  recen- 
fuerunt,  ut  ad  marginem  textus  quo- 
tiefeumque  plenarium  exprimit  , aoa 
aliud  notarint  qudm  Nyennum  ; ita_t 
evidens  Maldonato,cum  de  Sacramen- 
to Baptifmi  agit , ut  ex  multiplioibua 
S.  Auguflini  teflimoniis  ab  eo  tantdm 
indicatis , necefTarid  colligendum  afle- 
ruerit,  qudd  intelligi  de  Nyeseno  de- 
beant , qun  in  iis  omnibus  locis  de  ple- 
nario S.  Dodor  affirmat : ita  demanu- 
evidens  Bellarmino , ut  nullam  caufam 
dubitandi  fubefle  affirmarit ; cbm  Con- 
cilium orbis  terre  ante  nativitatem 
fuam celebratum, exprefsi dicat,  uee 
aliud  Concilium  elTe  potuerit,  aut  fingi 
^fllt  quhffl  Nycgnum  .utraque  illa  tam 
infigniexpreffionedefignatum . 

ProbtauT primb  , quia  omnes 

note. 


jpz  Difp.Procemialis 

nots,  quibus  defitjnat  Concilium  'idud 
S.  AuRUftinos  , mavime  qii6d  fuerit 
Concilium  totius  orbis  Chridiani , ap* 
prime  'Nycsiio  conveniunt  : fiquidem 
S.  Athanafius  , Apolog.  i-.  Concilium 
Nycfnum  appellat  magnam  Synodum, 
& de  co  icribit  in  Epidola , quam  ad 
Ipfos  Africanos  dirigit,  qii6d  omnem 
terram  habitabilem  , Ave  orbem  imple* 
blt  univerfum  , neoludi  tantiim  illud, 
fed  quotquot  funt  apud  alios  quofque 
barbaros  ChriAiani  noverunt ; quin  & 
epidola  Synodali  de  Arimini,  & Seleu- 
<i«e  Synodis  ad  ConAaminum  Impera- 
torem , quam  ipfe  habet ; legimus  de 
Concilio  Nycfno  , qu6d  illius  dodbrina 
in  omnium  aures  j vel  mentes  penetra- 
vit , vel  ut  publici  , ubicumque  terra- 
rum penetrat  promulgata:  Non  leve 
igitur  indicium  cA,qn6d  in  hoc  univer- 
mH  Concilid  non  multbrn  diu  poA  ex- 
citatam dehefeticis  rebaptizandis  con- 
trovernam,&  poA  Iwnodum  Arelaten- 
fem  celebratam  adiitm  fulITe  ca  dti» 
controverfia,  quae  Africtknosfchifmate 
tftm  horrendo , & tam  pemiciosd  divi- 
feratf  ciim  potiAimum  Caecilianus  pr{- 
fens  eflTeg,  qui  rtiexim^  tam  gravis  con- 
tentionis k DonatiAis  fingebatur  occa- 
fio , ' ‘ 

• SeetindiiUem  S.‘Athana(ius  epiAolh 
odEpidietum  fcriblt  in  Nycaeno  Conci- 
lio'omnes  haerefes<fuiAe  profligatas: 
EtseilHmabam , inquit , omnem  omniUm , 
gunquot  fuerunt f au*  funt,  h/treticorum 
Wniloquaw garrulitatem  Nyeano  Conci- 
lio eompreffam  ejfe , ae  fopttam : nam  fi- 
des , quie  fecundum  Scripturas  ibi  a Pa- 
tribus tradita  eil,fufficiens  efl  ad  quam- 
libet impietatem  evertendam, is  ejus,qu{ 
i»  Cbrifio  ef{ fidei  , Ffabiiiendavs  pieta- 
tem , Subdit  paul6  infri  : Vuila  in  Ca- 
thoticd  Eeciefia  Sy.sodtts  prater  imam-» 
Hyctenam  aflimanda  , qsue  omnium  itC- 
refum  profligatarum  , atque  inprimit 
Arianee  , trophicum  habenda  e fi  : Q^- 
modo  autem  ad>  qbaralibet-hsrefinL^ 
cvertendaiq,  non  Ariangn)  untiim  fuf- 


Art.lll.  §lu£ji.IlL 

ficiens  dicitur  , fi  harefim  DbnatiAa- 
rum  , feu  rebaptizantium  , de  qua  tot 
lites,  totque  tumultus  non  ita  prident 
excitati  fuerant,  non  profcripfit  ? quo- 
modo vaniloquentiam  omnem  haeret!'^ 
eorum  quorumcumque  confudit , om- 
nem impietatem  , & irreligionem  ever- 
tit, piam  omnem  iii  f.hritio  D.  fident 
fo)idavit;h«refum  denum  univerfarum 
generalctrophaeuni  fuitjfi  ad verfus  ali- 
quos 6c  praefertim  advcrlus  eos  , puta 
rebaptizantes  , nibil  plane  decrevit  ? 

Tertid  , S.  Hieronymus  in  dialogo 
contra  Luciferianos,  cap.9.  refpondens 
ad  interrogatum  l.uciferian! , quod  ex- 
prefferat,  cep.8.  ^uare  ab  haereticis  bor- 
ptixati  fufeipiuntur  ? p6A  prolixam  re- 
fponfionem  in  qua  etiam  meminit  con- 
troverfite  inter  SS.  Stephanum  , & Cy- 
prianum .tandem  concludit  : ^nnodus 
quoque  Hyerna, cujus  pauld  ante  fecimus 
mentionem  , omnes  bieretfros  fufrepit , 
exceptis  Pauli  Samotateni  Difcipulis  ^ 
iSe,  Quomodo  autem  hsrretlci  penitus 
omnes  prater  Pauli  Samozateni  difcl- 
pulos  , quia  non  in  nomine  Trinitatis 
Baptlfmum  receperant,  in  illo  Concilio 
recepti  funt,  fi  de  Baptifmo  Africano- 
rum , & controverfia  DonatiAarum  ivii 
projfus  adium  eA  ? 

■ Denique,  Concilium  iflud,  quod  ple- 
narium appellat  S.  AuguAfnXis  > gene- 
rale fuit , & Oecumenicum,  ut  jam  di- 
ximus , ante  ipfius  S.  AuguAini  nativi- 
tatem celebratum:  fed  antequam  natus 
elTet  AuguAinus , nullum  aliud  Conci- 
lium generale  prirtcr  Nyc*mim  , cele- 
bratum fuit,  quod  S.  AuguAino  notum 
eflet ! nec  ^ ut  didium  eA , Sardicenfc' 
legitimum  prorfus  ignoravit  . ‘‘  ‘ 

> Dices'.  S.  AuguAinus  illud  Concilium 
intellexit , cujus  Canones  noverat:fed’ 
Canones  Nyceni  Concilii  fibi  'non^ 
erant  noti  ante  fextum  Carthaginenfe 
Concilium  ; cbm  enim  in  eo  orta  eflet 
contentio  de  appellatione  ad  fummum 
Pontificem  , quam  licitam  efle,  ac  pro- 
batam ferebatur  in  Concilio  Nyceno  « 


De  mini/iro  Sacramentorum,  193 


joflit  Concilium  N^camum  Canooet  dl- 
fquiri  ex  primariis  fedlbus;  hoc  e(l  Ale- 
xandrina , Sc  ConQantinopolitana  , ut 
quid  in  eo  decretum  elTct , appareret : 
j(>iturS,  Au{^i(linus  non  noverat, quid 
decretum  fuerat  in  Nycxna  Synodo 
/t(fpondeo  ad  minortm  , qu6d  fi  Au- 
guftinus  non  noverit  quid  decretum_< 
fuilTet  in  Nyczna  Synodo  , antequam 
conquiiiti  fuilTent  illius  Canones  ck 
primariis  fedibus.fequerecur,  qu6d  non 
magis  probe  tenuKTet  , poft  inventos 
Canones  , quid  in  ea  Synodo  decretum 
elTet  circa  rebaptizationem  h.Tretico- 
rum  ; quia  non  plures  , quam  qui  cir- 
cumferuntur Canones  in  przdldis  Se- 
dibus inventi  lunt ; attamen  aliquid  dc 
ejufmodl  controverfia  determinatum 
fuilTe  liquet  ex  his  momentis  , quz  (la- 
tim  protulimus  . Potuit  ergo  S.  Augu- 
ilinus  probi  teauiflfe , quid  atflnm  fuif- 
fet  in  Concilio  Nyczno  circa  contro- 
verfiam  Dutiatidarum,  vel.ex  fama  per 
totum  orbem  pervagata  juxta  cellimo- 
nium  S.  Athanalii , maxime  ver6  per 
Africam,  quippe  cbm  illi  Concilio  pra- 
iiens  fuerit  Czeilianus  , qui.  noverat, 
quod  iii  co  decretum  quoad  rem  illam, 
qux  maxime  ad  Afros  pertinebat.,  ut 
inde  polTet  ad  Auguftini  notitiam  poft 
aliquantum  tempus,  per  aliorum  tra- 
ditionem pervenire,  ciim  in  Africa  ipfe 
viveret . Adde  qubd  falfum  appareat 
ipfum  nefciilFe  Canones  Nyczni;qulp- 
pe  ciim  in  libro  dc  hzrefibiis  hxrcli  44; 
feribat : Pauliniani  d Paulo  SaniOT^tcuo 
Cbrijlum  tion  femper  fuiff:  dicunt , fed 
ejut  initium  ex  quo  de  Maria  natut  ejl 
ajfcverant  ^ nec  eum  aliciuid  ampliut , 
quam  hominem  putant'.  Ijiot  f ane  Paul t- 
tliatiot  haptixandos  ef!'e  in  F.cclefiaCatho- 
lica  Hyeano  Concilio  conftitutum  efl  : 
Vnde  credendum  eU  eos  regulam  Baptif- 
matit  non  tenere,  quam  Jecum  mnlti  b/C- 
retici  ,chm  de  Catholica  difcederent, ab- 
ftulerunt , eanique  eujlodiunt . Quafi  per 
oppofitum  virtualiter  faltem,  & impli- 
cite dicat  vifos  non  efle  Concilio  rpba- 
Tom,X, 


ptlzandos  illos, qui  Catholicam  Baptii^ 
matis  regulam  in  hsrcli  retentam  fem- 
per obfervarent  . 

Objicies  feeundb  SS.  Patres , Epipha- 
niiim  ,&  Baniium  ,qul  oon  obfcure  fi- 
gnificant  , nil  prxferiptum  , ac  defini- 
tum fuilTe  in  Concilio  Nycenocirca^ 
n#n  rebaptizandos  ab  hxreticis  bapti- 
zacos;  Primo  namque  S.  Epiphanius  in 
Anacephaleofi  poft  enumeratas  hztefes 
num.8.  quofdam  errores  alios  perftrln- 
gens  , fic  habet : Alii  , qui  audatioret 
videntur  ex  Catholicorum  partibus  ps'i- 
vatafibifjQion;  conflata  pr teter  Ectlepa 
eonfluetudinem  , ac  citra  generalit  Con- 
cilii decretum  , eos  qui  ab  Ari  anis  ad 
fuas  partes  tranfeunt , iterum  baptixpre 
nihil  verentur  , eitm  non/um  ea  res  , ut 
dixi,  univerfali  judicio  deci/afit , iye. 
Sed  nulla  ratione  id  a(rercret,ri  quzftio 
ifta  definita  fuifTet  in  Concilio  Nyceno 
nam  S. Epiphanius  rcripfit  iftum  librum 
anno  ii.  Valentiniani,  & Valentis  , ut 
ipfemet  indicat  in  prxfatione  ejusope- 
ris,boc  eft  anno  qy4-  Concilium  autem 
Nycznum  celebratum  cft  anno  jai, 
aut  jty. 

Nec  valet  reponere  , forte  Canones 
Concilii  Nycxni  lacuifTc  S.Epiphanium 
contrarium  enim  ipfemet  rcvincitrnam 
hxrcfl  dq.qu.x  cft  Arianorum  p.i  1.  feri- 
bit;  Imperator  Ecehflee  confulens,  Oecu- 
menieam  Sjnodtm  colligit  ji8.  EpiJ ca- 
porum ....eadem  inSynodo  Canones  qui- 
dam EecleflaUiei  conditi  ftsnt  , nce-non  , 
(7  de  Pafchatis  celebratione  , i^e. 

Deindt  S.  Bafilius  epill.i. liberam  fa- 
cultatem admittit  rebaptizandi , vel 
non  rebaptizandi  baptizatos  a Catba- 
ris,  & Hncratitis,  & llidroparaftis,  oec. 
ait  enim:  Antiquis  vi/um  efl  , Cftriano 
dico,  iy  noflro  Firmiliano,  eos  omnes  uni 
calculo /uhjiecre,  Catharos , Encratitas, 
iyc.  '^are  eos,  qui  ab  ipjis  hteretieis  ba- 
ti\ati  erant  ....  julprunt  ad  Ecclefiant 
venientes  vero  Ecchfia:  Baptifmo  expur- 
gari : J'cd  quoniam  notinulUs  Aflaticit 
omnino  vijuvp  efl  propter  meritorum  oeco- 
B b no- 


Digilized  by  Googie 


194  Difp.Prooemlalis 

nomiam  , ft*  iifpenfationem  eorum  Ba~ 
ptifma  fujeipi  , fufcipiatur  . £t  infri:' 
Exi/limo  ergo  , quod  quoniam  nibil  eft 
de  hn  , nempe  Encrafitit,  aperti  diUum, 
oportet  nof  eorum  Baptifmum  abrogare’, 
quod  ji  hoc  univerfali  eeeonomia  fit  im~ 
pedi  mento  futurum  , rurfus  confuetudine 
utendum  efi  , iy  fequi  oportet  Patret, qui 
qu/C  ad  not  pertinent  providerunt : Sed 
fi  controverfia  illa  definita  fuilTet  in 
(ioncilio  Nyc«no  , neque  S.  Rafilius 
hanc  dirceptacinnem  ad  aeconomiam_> 
tantiim  , fed  ad  fidem  pertinere  nun- 
tiairet,  neque  liberum  faceret,  ut  unuf* 
qiiifiiue  fu*  regionis  confuetudinem_i 
lervaret  in  babcizandis,  vel  rebapti- 
zandis liwrcycis  : igitur,  &c. 

ReEpondeo  ad  S.  Epiphanium,eum  ibi 
qurelHoiiem  Baptifmi  non  tradfare  ex 
proftlFo  , fcd  hoc  obiter  folum  per 
aliam  occaflonem  dc  Arlanis  dicit, quos 
aliqui  rebaptizabant,  licet  nulla  Syno- 
dus decreviHet:ait  enim;Student  quid- 
piani  fibi  pr*ter  Canones  arrogare  ab 
orthoHoris  incitati,  ac  fibi  ipiis  con- 
venticulum congregantes;  quin  dc  abl- 
que  Synodi  Oecumenies  ftatuto  reba- 
ptizare , qui  veniunt  ex  Arianis  : ciim 
nondiim  h*c  res  ullo  ftatuto,vel  decre- 
to Synodi  decifa  fit,  propter  quod  per- 
mixtim  adhuc  degunt  populi , ac  inter 
fe  mutuo  converfantur  , dc  multi  quo- 
que orthodoxi  funt , ac  fimulatd  cum_> 
Sacrorum  Minifiris conjutiguntur,do- 
nec  blafphematoris  hujus  hsrefis  ma- 
nifelfa  fegregatio  fiat , dc  tunc  ea  defi- 
nientur, qii*  contra  illam  pugnant. 
(>^iibus  verbis  Epiplianius  non  afierit ; 
nihil  fuille  flatiitum  de  non  rebapti- 
zandis baptizatis  ab  hsreticis  : contra- 
rium enim  aperte  docet  S.  Aaguflinus 
aficrens  , ut  hxreticosfuilTe  condem- 
natos, qui  contrarium  atrererent, etiam 
longe  ante  nativitatem  fuam,  qus  uti- 
que niultis-annis  Epifeopatum  Epipha- 
ni! antcceflittred  duntaxat  innuit,qu6d 
nihil  adhuc  diflindti  circa  rebaptizan- 
dos ab  Africanis  venientes  HccIcTia  fi«- 
tuifiet . 


Ad  S.  Bafilium  dico  , ipfutn  de  Ba- 
ptifmo  hxreticorum  admittcndo,inde- 
fiiiite  non  dubitafle  , fed  folum  de  ba- 
ptifmo  illorum  , qui  nati  efTcnt  in  he- 
refi  , vel  qui  Baptifmi  formam  non  te- 
nerent in  mente  , quam  ore  profere- 
bant, ut  colligitur  ex  epifiola  prima  ad 
Amphilochium  , ubi  fignificat  , qu6d 
quia  hxreticos  , dc  eorum  Baptifmum 
juxta  Eccicfiaflicam  regulam  datum  , 
Concilium  Nycxnum  fufeeperat  j non 
declaraverat  autem  , an  etiam  intelli- 
geret  hzreticos  , qui  de  divina  Trini- 
tate abfurdi  , dc  impie  fentientes  , er- 
rarent circa  legitimam  formam  Baptif- 
mi, licet  integram  illam, dc  legitimam 
formam  pronuntiarent . Utrum  , in- 
quam ; ab  eis  collatus  Buptifmus  effet 
legitimus,  nec  ne,  in  dubium  revocare 
videtur . 

Objiciet  /err/d.Concilium  Nyc*nuna 
nil  exprefsi  definit  circa  non  rebapti- 
zandos hzreticos  indefinite  ; quia  de_r 
folis  Faulianiflis  rebaptizandis  agit  : 
igitur  S.  Auguftinus  per  plenarium.» 
Cencilium,in  quo  ventilatum,  dc  dam- 
natum dicit  Donatiflarum  dogma, non 
intelligit  Nyc*num  , fed  Arelatenfe  , 
in  quo  id  exprefse  definitum  ell . 

Refpondeo  primd , qu6d  etfi  nullus 
Nycenus  Canon  inodd  reperiatur,  qui 
rem  illam  exprefse  definiat , inde  non 
cfTe  confequens  nullum  antea  extitif- 
fe  : cum  cxtitiiTc  quofda  n ex  variis  te- 
llimoniis  confiet;  fiquidem  S.Uicrony- 
mus  in  Frzfatione  in  lib.  Judich  , ait  : 
Hunc  librum  jiidirh  Synodus  Nyczna 
in  numero  faud.irum  Scripturarum  le- 
gitur computairc : ubi  autem  Nyczrius 
ille  Canon  ubi  legatur  irte  liber  com- 
putatus i S.Ambroiius  epifi.ad  Vercel- 
lenfcm  Ecclefiam  feribit , InterdiUaru. 
d Synodo  Nyctcna  Bigamorum  ordinatio- 
nem  . S.  Augtifiinus  epifi.iio.  tefiatur 
definitum  fuifTe  in  Concilio  Nyczno  , 
ne  duoEpiicopi  in  eadem  civitate  fimul 
federent  : Adhuc  , inquit ; in  corporo 
fofito  B.  memori ec  Patre , iy  Epifeopu 

mea 


Digitized  byti< 


■ De  Mimjlro  Sacramentorum,  195 


t»to  fem  f^aJerio  Efifctpui  »r>iinatut 
fum,  feii  eum  illo  , quod  Coneilio  Ny~ 
cteno  prohibitum  fuijpi  neCciebam . Ubi 
funt  autem  canones  ejufdem  Concilii  , 
qui  niod6  illud  prohibeant  ? Potuit  er* 
gu  S-Aiigiiflinus  refcire  damnatos  fuif- 
ie  Donandas  in  Concilio  Nyczno  fa- 
ma vulgante, per  tutum  orbem, dc  apud 
Catholicos  invalescente  , qu6d  de  ea_, 
damnatione  editus  fuerit  ille  canon  ; 
quamvis  cum  aliis  quibufdam  Injuria 
temporum  perlllfet , unde  fit  , quod  S. 
Augudinus  nufqnam  Nycitni  nomen 
etpreflerit,  quoties  fermonem  Inditnit 
de  Concilio  plenario  : vel  quia  ea  de  re 
Canon  exprelTus  non  extaret , aut  cum 
forte  non  vidilTet . Quod  autem  non_> 
refpexerit  ad  Concilium  Arelatcnfe  , 
prcter  fuperiiis  dicla  , inde  etiam  fit 
compertum  , qu6d  Canonem  Concilii 
Arelateiifis  Gbi  aliunde  compertum_> 
nufquam  exprefsc  laudaverit,iicut  alia 
multa  in  utramlibet  partem  ad  hujuf- 
inodi  controverfiam  pertinentia  , ex 
Conciliis  ipfis  hzreticorum  refert  no- 
minatlm  , quantb  magis  ex  Concilio 
Catholicorum  , fi  Canonem  illius  ple- 
narii Concilii  vidlirct } Nec  enim  ed 
eadem  ratio  de  Nyceno  , qu6d  non  lic 
ei  nutum  fuit , ac  de  Arelatenfi , qu6d 
notlliimum  fibl  fuiffe,  fatis  probat, ciim 
ad  p^emilTam  caufam  defendendam., 
toties  illud  urget . 

His  adde  , qu6d  forte  tunc  temporis 
nondum  Latine  redditi  erant,  nec  con- 
fequenter  Latinls,&  Africanis  comperti 
■oitloginta  illi  Canones  , quos  ex  Ara- 
bico exemplari  ab  AlexandrinoPatrlar- 
cba  prccarib  acceptos  , & in  Latinum., 
translatos  , edi  curaverunt  Alphonius 
Pilanus,^  Fraiicifcus  Turianus  Theo- 
logi focietatlsjefu  :quus  utique  omnes 
Canones  Abrahamus  Echelctn  natione 
Syrus  , religione  Maronita  , genuinos 
elTe  demonfirarenifus  ed  . Porrd  inter 
. hos  Canones  unus  ed,  in  quo  prohibe- 
tur , rebaptizandos  hsreticos  i'qtieiii.j 
utique  Canonem  fama  dideminante 


refcire  potuit  Saniflus  Augudinus  : at 
cumipiius  tenor  ilii  non  elTet  comper- 
tus , Idcirc6  exprefse  illum  laudare.» 
noluit . 

InHabis.  S.Augudinus  nomine  Con- 
cilii plenarii  intelligit  illud  Conci- 
lium , in  quo  eliquata  fuit  Oonatida- 
rum  caufa  : ait  enim  lib.i.deBuptifmo 
cap.9.  Dum  inter  multos  ex  utraquc-, 
purte  tradatur,  iy  qu/Critur,  non  folinn 
inventa  efl  CveritasJ/rrfrr/fl»?  ad  plena- 
rii Concilii  authoritatem,roburque per- 
duda  . at  illa  non  fuit  librata  in  Con- 
cilio Nyczno  ; quippe  cfim  ex  Africa- 
nis Eplfcopls  folus  Caecilianus  ei  inter- 
fuIfTe  legatur;  igitur,  dtc. 

Refpondeo  S.  Angudinum  cenfercj 
Donatidarum  caufam  non  alibi,  quam 
in  unlverfali , 6c  plenario  ConcIIIo,ubi 
dicitur  definita  , ad  authoritatem  , ro- 
biirque  perdudiam  ; fiquldem  llb.a.de 
Baptifmo  ad  verfus  Oonatidas,  c.4-alt : 
Diutius  per  orbss  terrarum  regiones 
multis  bine  atque  bine  Epijcoporum  di- 
Jputationibus  , (3*  collationibus,pertra- 
datam  illam  cau/am  fui/fe.  Unde  etiam 
S.  Augudinus  non  in  eodem  Concilio 
id  facium  fignificat  j fed  In  fingiills 
Conciliis, quz  magna  charitate  przditi 
Patres  , vel  EpIfeopI  feparatim  in  fuis, 
quibufque  Provinciis  , & regionibus 
habuerunt:  feribit  enim  lib.  i.cap.7. 
^naftionis  hujus  ebfcuritas  prioribus 
Ecclefia  temporibus  antefchifma  Dona- 
ti magnos  viros,lS  magna  claritate  prx- 
ditos  Patres  , Epifeopos  ita  inter  /e  com- 
pulit falva  pace  di/ceptare,atque  fludua- 
re  , ut  diu  Conciliorum  in  fuit  , quibuf- 
que regionibus  diverfa  ftatuta  mutave- 
rint : donec  plenario  totius  Otbis  Con- 
cilio , quod  faluberrimi  fentiebatur  , 
etiam  remotis  dubitationibus  firmare- 
tur . 

Adde  qubd  etiamfi  Oonatidz  nn«  . 
adfuerint  Concilio  Nyczno  , nihilo- 
minus eis  abfentibus  dlfceptarl  po- 
tuit, ac  utrinque  librari  eorum  dog- 
ma it  Catholicis  , abfcntiuin  objedlio- 
B b a nes 


Digitized  by  Googie 


't*>6  Vifp,  PyocemialisArt.nl. 


nes  proponentibus , 3c  folventibus , ut 
definitio  fieret  explicatior;  qucmad- 
modum  licit  Lutherani,  aut  Calvinifls 
in  Concilio  Tridentino  difccptacorcs 
non  fuerint  , nihilominus  utrimq'ie_. 
agitatum  e(>  eorum  dogma  a Catholi- 
cis Theologis  , ut  inde  Catholica  veri- 
tas conflantior  cifulgeret. 

Q^U  AE  S T I O QjJ  A R T ♦ . 

Utrum  , tfualis  intertio  rtqniratur 
in  MinijireS.icramentorum . 

Notandum ptimb,  ex  DotSore  in  4. 

dift ,6'.quteji .num.i.  qu6d  cuin_j 
in  adminiflratioiie  facramenti  duo  pof- 
fint  fpecftari : nempe  facramentum  ip- 
fum,  & id  quod  fequitur  facramentum. 
Per  facramentum  iiuelligo  , fignum_, 
fciifibile  rei  facre  ordinatum  ad  ho- 
minis fan(f)ificationem  ; per  id  autem 
quod  fequitur  facramentum  , intclligo 
■finem  , quem  quifque  niinifter,  Sacra- 
mentara  conferendo  libi  proponere_» 
pofiit  , puti  ; fi  quis  conficiat  Euchari- 
iHam  , vcl  propter  lucrum  inde  capef- 
fendum  , vel  pfopter  obtinendam  ali- 
quam gratiam  , & fuperandas  aliquas 
tentationes;  ita  duplex  in  Minifiro  po- 
teft  intentio  difiingui;  una,qute  refpicit 
facramentum  ipfum  conficiendum  , & 
minifirandum  modo  debito,  & valido; 
alia  veru  , qua:  intendit  finem  a(Te- 
quendum  per  facramentum  . Tali  t au- 
tem finit , inquit  DotJtor  num.  j.  eft  du- 
plex , feilicet  principalii , & remotus , 
utpote  , qudd  iaptiiatus  fiat  filius  regni, 
qualis  fieri  non  pote  fi  fi  non  habeat  gra- 
tiam ,per  quam  e fi  dignus  vita.  /Ilius 
efi  proximus  , iy  minus  principalis  , ut 
fciliert  baptixfitus  fiat  Chriflianus  , five 
membrum  Ecehfia  militantis  , ly  u- 
trumqne  finem  pot efi  aliquis  intendere  in 
univerfali,  vel  in  particulari  . Quarritur 
itaque  quxnam  exiliis  intentionibus 
requiratur  ad  validi  conficiendum,  dc 
minifirandum  Sacramentum . 


Notandum  fecundb  , qudd  ciim  facra- 
mentum pofiit  fpetflari , vel  materiali- 
ter, quatenus  nempe  confiat  rebus  , & 
verbis  fennbilibus,phyrice,&fecundiini 
fuam  entitatem  fpetfiatis ; vel  formali- 
ter,  de  moralitcr, videlicet  quatenus  eft 
fignum  rei  faerx  ordinatx  ad  hominis 
fand^ificationem  : ita  etiam  difiingui 
poteft  duplex  intenrfb  Miniftri,  nempe 
Interior,  & extetw-. Exteriorem  appel- 
lo, per  quam  aliquis  intendit  duntaxat 
admiiiilirarc  facramentum  materialiter 
fpeclatum,  idefi, adhibere  res,&  verba, 
ex  quibus  facramentum  conficitur  , & 
confiat , nulla  fadIA  attentione  ad  ejus 
fignificationem,  & efficacitatem  mora- 
\em\Interiorem  ver<S  dico, per  quam  ali- 
quis intendit  adminiilrare  facramen- 
tum  formalitcr  fumptiim , id  efi,  fub 
ratione  formali  facramenti quatenus 
novit  rem,  & verba,  qux  adhibet,ordi- 
nari  ad  hominis  fan^ificationem  , & 
falutem . 

Infuper  intentio  interior  , alia  efi  di- 
redla,  alia  indirctfia:  IndireBa,  efi,  quE 
perferes  non  intenditur,  fed  ratione 
alterius  ; talis  efi  intentio  homicidii  in 
homine  ebrio  , qui  per  fc  quidem  dirc- 
(fl^  tantum  intendit  largiorem  vini 
potationem, ex  qua  nihilominus  prxvi- 
det  futurum  homicidium  ; quam  etiam 
intentionem  nonnulli  interpretqfivam 
appcllant:Z>/rrf7o  verd  ea  efi, per  quam 
res  aliqua  per  fe  , & diredte  intenditur; 
qualis  efiet  intentio  homicidii  ab  ho- 
mine mentis  , & rationis  com{>ote  . 

Notandum  tertio  , intentionem  dire- 
dlam  folitA  difiingui  triplicem  , nempe 
habitualem  , virtualem  , & adlualem  : 
Habitualis  efi  illa  facilitas,  pronitas,6c 
inclinatio  Miniftri  ad  conficiendum., 
facramentum  comparata  ex  frequenti 
ejus  adminifiratione;  Virtualis  ea  eft  , 
per  quam  Minifier  cenfetur  agere  vir- 
tute prioris  intentionis,  quam  adlu  for- 
mavit,nec  eam  retradlavit,aut  mutavit 
quamvis  de  fadlo,dc  adlu  non  attendat 
ad  id , quod  ci^equicur,  ncc  cogitet  de 

Sacra- 


byX.i(K)^C' 


Ve  Minijlro  Sacramentorum . I97 


Sacramento  conficiendo  , & miniftran- 
do,  quando  de  facto  illud  conficit , aut 
minilhat : AQuaUi  tandem  ea  eft  , per 
iiam  Miiiiller  adiu,  & de  fa<fto  inten- 
it  facrarnentum  conficere  , dum  illud 
conficit , aut  miniflrat . 

Jlur/us  adtualis,  & virtualis  intentio 
duplex  difiingui  poteft  ; alia  quidem_> 
abioluta;  alia  vcr6  conditionata:/^^/b- 
Itttam  dico>  qu&  quis  abfulute,&  effica* 
citer  intendit  alicui  conferre  facra* 
jnentum  , & illius  efFc(ftiini ; Conditio- 
natjm  ver6,qua  tantummod6  id  inten- 
dit fub  conditione  ; idque  vel  fub  con- 
ditione de  futuro,  vel  de  prxterito,  vel 
de  praefenti: puta, fiquis  Sacerdos  inten- 
deret abfolvere  pcenitentem  e^  dun- 
taxat  conditione,  vel  qu6d  debiti  con- 
felTus  fuerit , vel  qu6d  reveri  deleat  de 
peccatis',  & firmum  propofitum  noa-t 
peccandi  de  catero  habeat , vel  quiid 
nullatenus  peccet  inpoflerfim . 

Denique  y Intentio  abfoluta  duobus 
modi:. determinari  poteft  : Primb  qui- 
dem ad  materiam  , & fubjedlum  pra- 
Tens,  abflrahcndo  ab  eo  , quod  materia 
fit  hac  materia,  vel  hoc  fubjetJlum  : Se- 
cundd  , ad  hoc,  aut  illud  fubjedfum  , 
hanc , vel  Illam  materiam  in  particu- 
lari . 

His  ita  pramifiis  , refolvendiim  efl , 
utrum,  & qualis  intentio  requirauir  ad 
confedionem,dc  minifirationem  facra- 
menti . Lutherus,  Sc  Calvinus,  eorum- 
que  fedatores  negant  ullam  intentio- 
nem elTe  necelTarinm  ex  parte  Miniftri, 
Lutherus  enim  in  afiertione  articulo- 
rum damnatorum  per  Bullam  Leonis 
X.  art.ii.  ait,  qu6d  fi  per  impoflibile 
confefTus  non  effet  contritus  , nut  Sa- 
cerdos non  ferib,  fed  joco  abfolveret,  fi 
tamen  credat  fe  efle  abfolutum,  verilli- 
me  eft  abfolutus  : quoniam,  ut  docet , 
facrarnentum  infiitutum  eft  tantfim  ad 
excitandum  fidem  de  apprehendenda 
divina  promiflione  , per  quam  fidem_> 
apprehenfivam  cenfet  hominem  juftifi- 
cari . Calviaus  autem  in  antidoto  Ca- 


nonis feir.  7.  de  facramentis  Concilii 
Tridentini,  aliam  proferens  rationem, 
ait:  ^od  de  intentione  confeerandigar- 
riunt  Sonhiftx  , nulla  probabili  ratione 
fuit  proditum  : nam  fi  intentio  Miniftri 
effet  neceffaria  , nemo  efl  noffram  , qui 
certum  fui  Baptifni  Je  facere  aufit,  tfc. 
Unde  fubdit:  fgo  merb  jacro-fanfi^  in- 
ftitutioni  tantum  defero , ut  fi  Epicureut 
quifquam  inter  totam  aflioiiem  fubfon- 
nani , mibi  eaenam  ex  Chrifii  mandato  , 
iy  fecnndhm  regulam  i Deo  datam,ritu~ 
que  legitimo  adminiflrety  non  dubito  pa- 
nem, iy  calicem  illiut  manu  porreBa,efiTe 
corporis,  I7  farguinis  Chrifii  pignora', 
putidas  i flas  nx  ni  as  piget  excutere,  ut 
ehm  dicunt  ,faltem  facienti  , quod  facit 
Eeelefia,nempe  Magifirorum  fuorum  di- 
flatu  recinunt . 

Conclusio  Prima. 

REvera  ad  confeBionem  , & validam 
adminiBrationem  facramenti  re- 
qusritur  in  Miniflro  intentio  faciendi 
remfaeram  . Hsce  eft  de  fide  , determi- 
nata in  Concilio  Florentlno,  in  decre- 
to Eugenii,  ubi  legimus:  Omnia  legit 
Evangelica  facramenta  tribus  perficiun- 
tur, rebus  ut  materia',  verbis,  ut  forma', 
ly  perfona  Miniftri  conferentis  facra- 
wentum  cum  intentione  faciendi  , quod 
facit  Ecclefia-.quorum  fi  aliquid  defit, noH 
perficitur  facrarnentum.  ^t  ex  Trldenti- 
no  fefr.i.Can.ii.iV  quis  dixerit  in  Mi- 
nsBriSydum  facramenta  conficiunt, iy con- 
ferunt , non  requiri  intentionom faltem 
faciendi  quod  facit  Ecclefia, anathema  fit. 
Sellionc  14.  cap.  <5.  Non  debet  Pcenitent 
ita  fibi  de  /ha  ipfiufmet  fide  blandiri , ut 
etiam  nulla  illi  ad/it  contritio  , aut  Sa- 
cerdoti animus  ferid  , iy  veri  abfolvendi 
defit,  ut  tamen  ft  propter fuam  folam 
fidem  verejty  corim  Deo e/fe  abfolutuns-t 
credat-,  nec  enim  fides  fine  peenitentia  re- 
mijfionem  peccatorum  proflaret-,  nec  it 
ejfet,nifi  falutis  fuce  negligenttjfimus,qui 
Sacerdotem  jocofe  abfolventem  cogno- 
feeret,iynon  alium  ferid  agentem  fedulb 
requireret.  Et  Can.p.  Si  quis  dixrit  ab- 

folu- 


I p 8 DiJp.Procemtalts  ArtJIL  §lu£ji.lV» 


fbhttiontm  Saccrdotal:m  non  dfi  aSlitm 
judieialcm  t/ia  nudum  minifttrium  pro- 
ttuntiandiiij  declarandi  remiffa  ejfe  pec- 
cata confitenti  , modb  tantum  credat  fe^ 
eJfe  abfolutum  , aut  Sacerdos  ferio , aut 
joci  abfolvat  anathema  fit . 

Idem  condat  ex  Bulla  , qu^  Merti- 
nus  V.  in  fine  Concilii  Conllaniienflc 
damnat  errores  Hu(Iitarum,&  Vviclef* 
litarum  , ubi  fufpetftum  interrogat,  an 
credat  qu^d  malus  Sacerdos  cu  debita 
materia,  & forma  , & cum  intentione 
faciendi , quod  facit  Ecclefia,  vere  con- 
ficiat vere  baptizet , vere  abfolvat , & 
alia  denique  facramenta  vere  conficiat. 

Probat  Dodlor  hanc  veritatem  in  4. 
did.  6.  q.  duplici  rationet/Vrma  qui- 

dem , num.  4.  ex  c6  quod  omnis  adius 
ex  fe  indifferens  ad  fignificandam  rem 
facram,  & profanam,debct  determina- 
ri ab  aliquo, ut  dt  facer:  fed  qux  agnn- 
tur  in  (aeramentis  indifferentia  funt 
ad  multa;  poffuntenim  agi  propter  of- 
ficia multa,  iflulcolque  fines;&  ablutio, 
qu^  fit  in  Baptiimo, fieri  poted  ad  mun- 
ditiam corporalem  , ad  fanitatem  cor- 
poris , ad  ludiim,  dcfimilia:  nihil  ed 
autem  per  quod  determinetur  ad  unum 
facramentalcm  cffedlum  , nifi  (ola  mi- 
oidrantis  Intentio  : quia  determinata 
verborum  forma  determinat  materia- 
lem facramenti  adiionem  ad  effcclum 
proprium  : at  ipfa  verborum  forma  fa- 
cramentalis  determinari  debet  per  in- 
tentionem Minidri ; nam  verba  , qux 
funt  Indeterminata  , ut  in  Baptiimo 
hxc  : Ego  te  baptixp  , nifi  determinen- 
tur Intentione,  qua  Minirter  vult  face- 
re quod  Ecclelia  facit;  certum  c(lqu6d 
ablutionem  aqux  non  ordinarent  ad 
animx  fandlificacionem  , unde  non_> 
effciit  facramenti  forma  ; Baptizantis 
autem  intentio  fignificatur  per  verba 
Evangelica;  Ego  te  baptiij),  Pariter 
& intentio  Mlniflrorum  in  aliis  facra- 
mentis  per  verba  eorum  formx  . 

Probat  /i eundo  , num.j.  ex  e6qud)d 
omnis  adtio  facramentalis  debeat  effe 


adlus  humanus, feu  judicio  deliberatus: 
„ nam,  ut  inquit , intentio  requiritur 
,,  in  quocunque  homine  agente  ali- 
„ quid  non  fortuitd,  vel  exercente  ali- 
,,  quem  adium  humanum  proprid  Io- 
,,  quendo  de  adlibus  humanis,  qui  fei- 
„ licet  caufantur  per  intelledium  , & 
,,  voluntatem  ab  homine  ; Ille  autem 
„ adius , quem  Mlnider  debet  exerce- 
,,  re,  debet  effe  humanus  In  eo,de  non 
„ cafualis,  vel  fortuitus ; quia  fuper 
,,  fortuita  non  cadit  obligatio:  ipfa  e- 
„ tiam  obligatio  e(),ut  homo  Intendat 
,,  illud  , ad  quod  obligatur  . /ta 
Demior . C2uafi  diceret : Minlflratio  fa- 
cramentorum  ncceffarid  debet  impor- 
tare intentionem  MInIlIri : Tum  quia 
eff  adius  humanus  : quippe  ciiai  Chri- 
ilus  Dominus  facramenta  commiferit 
Miniffris  , & difpenfatoribus  bonorum 
Eccicfix  ; adius  autem  humanus  necef- 
farlo  requirit  intentionem  , qua  diri- 
gatur in  proprium  effedtum  ; quia  qqe 
fiunt  abfque  intentione,  cafualla  funr, 
& fortuita ; ac  proinde  cenferi  non 
poffunt  fieri  cum  deliberatione  , & hu- 
mano modb . Tum  quia  Miniller,  cfim 
fit  delegatus  4 Chrifto  , debet  agere  ed 
modb  , quo  fibi  demandatum  efl  ; & 
fubinde  debet  intedere  id  exequi,  quod 
cfl  fibi  delegatum  , Sc  prxeeptum  : at 
adiio  prxeepta  debet  fieri  cum  inten- 
tione ; quia  fuper  fortuita  non  cadit 
obligatio : igitur,  &c. 

Dices  primo  ; Si  requireretur  intentio 
in  Mlniflro  (aeramenti ; maxime  , quia 
Deus  non  conferret  effedium  facramen- 
ti, nili  juxta  incentionem  minifirantls  : 
fed  ita  non  efl ; plerumque  enim  Deus 
gratias,  & beneficia  divina  confert  prae- 
ter incentionem  Mlnlflrl  , feu  inliru- 
mentl  , quo  utitur  ad  illum  effedium  . 
Nam  Genef.17.  Ifaac  prxter  intentio- 
nem benedixit  Jacob,  chm  Efau  benedi- 
cere intenderet ; quam  tamen  benedi- 
diionem  Deus  ratam  habuit : ergo  a fi- 
mili , licet  Miniller  conferat  facramen- 
tum  prxter  intcntIonem,non  miniis  fu- 


OrgiT'::i  trr*  — 


De  Mtmjlro  Sacramentorum . 1 99 


fcipiens  efTedluin  facramenti  conrequc* 
tur . 

tfegonjinorem  , Sc  ad  ej  js  probatio- 
nem dico.cxcTipIum  propufitim  adver- 
1'arioruni  caofa:  noii  patrocinari,  im6  ei 
adverfari ; fiquidein  Ifaac  revera  habe- 
bat intentionem  benedicendi  unum  ex 
fuis  filiis  , eumuue  primogenitum  infti- 
tuerCjin  domo  lua, quamquam  erraverit 
in  perfona  : igitur  licet  facramenti  Mi- 
iiifier  erraret  in  perfona , mod6  revera 
intendat  facramentum  conferre  , non_i 
minus  fufeipiens  effedlum  facramenti 
confequetur  . 

Dic;t Jccundi  : Non  magis  requiritur 
intentio  in  minidrante  facramentum  , 
quim  in  prardicante  Evangelium ; fiqui- 
dem  Chridus  Dominus  Matth.  ao.  ed- 
dem  modd  delegat  Apodoios  ad  bapti- 
zandum, & prsdicandum,  dicens : Ite, 
decete  omnet  Geittei,  baptitantet  e»t,  (ye. 
fed  non  prfcepit  intentionem  in  docen- 
do;fiquidcm  Evangelii  pr;dicatio,et<am 
non  ftneer^,  Sc  per  invidiam  fatfia  pro- 
ficit , ut  docet  S.  Apodolus  ad  Pbilip.i. 
^uid.vn  quidem,  ij propter  in-Bidinm,iy 
eoatentioneor,  quidam  autem  propter  bo- 
nam voluntatem  Chriftum  pr<edieant  : 
qjidam  ex cbaritute  , fcientet  quoniam-» 
in  dtf.'ifionem  Evangelii  pofitut  /Um  . 
fidant  autem  ex  contentione  Chriilum 
annuntiant, non  fi  nceri  exiflimantes  pref- 
furam  fe  fufeitare  vinculis  meis  . ^uid 
enim  dum  omni  modi,five  per  occafionem, 
five  per  veritatem,Cbrifius  annuntietur  ? 
Et  in  boe gaudeo,fcd  iy gaudebo . Igitur 
ex  ordinatione  Chridi  Domini , non_> 
etiam  requiritur  intentio  in  facramen- 
torum  adminidratione . 

Nego  antecedens,  & ad  ejus  probatio- 
nem dico,  non  omni  mod6,  fed  dunta- 
xat  fecundbm  quandam  comparatio- 
nem.delegatam  fuifTe  potedatem  bapti- 
zandi, & praedicandi ; (iquidem  Baptif- 
mus  dirigebatur  ad  omnes  prorfus  , 
etiam  parvulos;  predicatio  ver6  dunta- 
xat  ad  adultos  ; unde  licet  duo  ida  mi- 
nideria  dmul  praecipiantur  , non  tamen 


efidem  modd  , fed  accomodati  ad  rem_« 
prarceptam  , Sc  ad  fufeipientes . Hinc 
non  ed  eadem  przdicationis  , de  mini- 
drationis  facramenti  fors;  nam  verbunt 
Evangelii  proponit  quidem  res  creden- 
das , non  autem  creditas  efficit ; unde 
ex  parte  minidrantis  tantbm  ed  fpCcu- 
lativum  : verbum  autem  facramenta- 
le  ed  pra(dicum  , de  efficax  , adeoque_« 
ex  parte  minidrantis  debet  determi- 
nari ad  eum  effeCfum  , ad  quem  ordi'^ 
natur. 

Dices  tertih  Santflus  Augudinus  du- 
bius hzret , nec  quidquam  cert6  definit 
circa  necefCtatem  intentionis  Minidri : 
igitur  non  fuit  femper  ratum  , ac  cer- 
tum in  Ecclefia  Minidri  intentionem.» 
ede  neceflarlam  . 

Probatur  antecedens  ex  eodem  S.  Au- 
gudino  1.7.  de  BaptifmOjCap.f ubi  in- 
tef  varias  quasdiones  , quas  fibi  propo- 
nit , etiam  inquirens  , an  qui  baptizat 
animd  flmulacd.vel  ;oc6,vel  ludd,  reve- 
ra baptizet,  cum  dixKTec : Nobis  tutum 
eft  in  ea  non  progredi  aliqui  temeritate 
fententia  , quee  nullo  in  Catboltco  regio- 
nali Concilio  CKpta  , nullo  plenarid  Con- 
ciliS  determinata  ftint ; id  autem  fiducia 
fecura  vocis  ajfcrerem  ,qudd  in  guberna- 
tione Domini  noflri  yefu  Cbrifii  univer- 
falis  Ecclefia  confenfione  roboratum  ejl , 
Subjicit : Si  quis  tamen  forti  me  in  eo 
Concilio  confUtutum  , ubi  talium  rerum 
qutefiio  ver  faretur, non  prpcedentibus  ta- 
libus , quorum  fententiam  ftqsU  mailem, 
urgeret,  ut  dicerem,  quid  ipfe  fentirem  : 
fi  eodem  modi  affeHus  ejfem  , qssd  eram , 
cum  biee  di&arem  , nequaquam  dubita- 
rem eos  habere  Baptifnum  , qui  ubicun- 
que , ly  i quibufeunque  tllud  verbit 
Evangelicis  confecratum  fine  fua fimula- 
tione  , (y  eum  aliqua  fide  accepiffent , 
quamquam  eis  ad  falutem  fpiritualesu-» 
nonprode/fet,fi  cbaritate  carniffent  ,qui 
Cath  ol  icf  i nfereseuturEcclefi ee,iye.  Qui - 
bus  verbis  fignificat , fe  non  dubitare.» 
quin  Baptifmus  adminidratus  verbU 
Evangelicis  Iit  validus , etiam  abfque 

til- 


Digilizec!  by  Coogie 


aoo 


Difp.ProoemUUs 


ulla  baptizantis  intentione,  probitate , 
&]riiic  . 

Sego  antecedens  ; Sancfius  enim  Au- 
gufUnus  ibidem  ea  de  re  dubitabat ; 
(|uia  nullum  adhuc  Concilium  genera- 
le id  definierat : nunc  autem  conflat 
intentionis  neceflitatem  inMiniflro  de- 
finitam fuifle  in  tribus  Conciliis  , Con- 
fiantienH  , Florentino  , & Tridentino  ; 
unde  inferre  licet,  qu6d  fl  adhuc  fuper- 
fleseflet  fan(^il1imusille  Dodlor,  huic 
definitioni  , ac  veritati  acquielceret ; 
duin  autem  ait , fibi  certum  efle , qu6d 
valeat  Baptifmus  Evangelicis  verbis 
confecratus  , foliim  intendit  fignificare 
Baptifmum  efle  validum  a quibulcun- 
que  Miniflris,  vel  hzreticis,  vel  Catho- 
licis conferatur  ; non  autem  qii6d  ad 
validitatem  Baptifrai  duntaxat  requira- 
tur ablutio  cum  prolatione  verborum., 
fiorrac  cum  cxclufione  intentionis  Mi- 
niftri . 

; Sandus  Auguftinus  cenfec, 
validum  efle  Baptifmum  ab  hzreticis 
collatum  : fed  ex  Illius  fententia  hsre- 
tici  non  poflunt  habere  legitimam  in- 
tentionem in  facramentorum  admini- 
flratione : ergo  revera  non  exiflimat  il- 
lam intentionem  efle  neceflariam.  Ma- 
jor conflat  ex  dielis  . Minor  probatur 
ex  prxfatione  in  Pfal.ji.ubi  docet  legi- 
timam intentionem  dirigi  per  fidem  : 
bcretici  autem  non  polTunt  habere  fi- 
dem : ergo  nec  intentionem  debitam. 

Nego  minorem  , & ad  ejus  probatio- 
nem dico  S.  Auguflinum  ibidem  nonu-, 
loqui  de  intentione  requifita  sd  confe- 
i^onem,  & miniflrationem  facramen- 
ti : fed  tantum  de  ea  , que  delideratur 
ad  perficiendum  bonum  opus  merito- 
„ rium , ait  enim  : Nemo  computet 
„ opera  fua  ante  fidem ; ubi  fides  non 
,,  erat,  bonum  opus  non  erat  i bonum 
„ enim  opus  intentio  facit,  intentio- 
„ nem  fides  dirigit : non  attendas  val- 
„ de  quid  homo  faciat , fed  quid  cum 
„ facit , afpiciat , ^u6  lacertos  optima 
„ gubernationis  dirigat . 


Vrgeiis  : Idern  S.Auguftinus  traift.f. 
in  Joannem  , dicit  fe  non  timere  Mini- 
flrum  ebrium  baptizancem,fcd  tanthm 
attendere  ad  Chriflum, cujus  nomine, 
& virtute  Eaptifma  traditur  : Non  ti~ 
meo  , inquit , adulterum,  non  ebriojum  , 
non  homicidam ; quia  columbam  attendo, 
per  quam  mihi  dicitur  : hic  efl  qui  ba- 
ptiifit : Sed  ebrius  non  potefl  habere.» 
determinatam  intentionem  , cura  non 
fit  compos  metuis,  & rationis . 

Rejpondct^  Doiflor  num.ro.  S.  Augu- 
flinum  loqui  de  ebriofo,idefl,  de  homi- 
ne ad  ebrietatem  aflueto  , & proclivi  t 
non  ver6  de  ebrio  , & ratione  orbato : 
ebriofus  autem,ficut  & adulter  pofTunt 
cura  perverfa  fua  habitudine  rptflam  . 
habere  baptizandi  intentionem  . Nec 
aliud  certe  intendebat  S.  Auguftinus  , 
nara  e6  loco  agit  de  facramentis  per 
pravum  Miniflrum  collatis, , qu*  affir- 
mat efle  valida . 

£)ices  quartb : SS.  Patres , ut  didium 
efl  in  qusflione  prxcedenti,  conflanter 
docent  in  facramentorum  admlniflra- 
rione^  non  efle  attendendam  dantis 
confeientiam  , fed  duntaxat  virtutem., 
Chrifli , cujus  nomine  , dt  authoritate 
facramentum  confertur;quia  alioqui  fa- 
lus  fpititualis  eflet  incerta,  ut  ait  S.Au- 
guflinus  lib.i.  contra  litteras  Petiliani 
cap.j. atqui  eadem  incertitudo  occurre- 
ret, fi  requireretur  intentio  Miniflri  : 
igitur  ficut  non  requiritur  in  Miniflro 
probitas,  ita  nec  requiritur  intentio. 

Rejpondeo , concels4  majore,  negan- 
do rninorem  ; quamvis  enim  aliqua  in- 
certitudo occurrat,  plurimum  tamcji_ 
abeft  , ut  tanta  fit , quanta  foret , fi  ad 
validam  facramenti  confeClioncm  Mi- 
niflri probitas  ncceflariO  defider.iretur; 
Vix  enim  dari  potefl  aliquis  ita  impro- 
bus, qui  intentionem  non  habeat  con- 
ferendi facramentumiftpius  autem  oc- 
currunt Miniflri , qui  mortali  peccato 
inficiuntur  . /Idde  quid  , cCim  intentio 
facile  poflit  habcri,&  confequenter  non 
haberi  abfque  graviffima  malitia,  quam 

in 


201. 


De  Minijlro  Sacramentorum  • 


in  leelefle  Minlftrorfurpican  facili  non 
licet;  inde  moraiher  certi  elTe  debemus 
eum  talem  intentionem  habuifle , ficut 
habemus  de  pluribus  aliis  mittiis  evi- 
dentibus, puta  qu6d  fimus  filii  talis  ho- 
minis, non  ver6  alterius . Denique  non 
major  foret  certitudo  collati  nobis  veri 
lacrainenti , ii  duntaxac  requireretur 
materis,  dc  forms  facramentalls  appli- 
catio : quis  enim  refcire  poteil  veram  , 
& naturalem  aquam  in  luo  Baptifmate 
fuiife  adhibitam,  dc  integra  forma  ver- 
ba fui  fle  prolata? 

Dieet  quintd  ; Sacramenta  fe  habent 
refpedlu  Minillri,. ficut  medicamenta—* 
relpet^u  Medici ; illa  enim  funt  animi 
remedia  , ficut  hac  lunt  corporis  : fed 
medicamenta  corporum  non  egent  in- 
tentione Medici  ad  fuos  eflciflus  : ergo 
nec.facramenta  intentione  Minillri. 

Negomajorenr.  Sacramentorum  enim 
collatio  vere  eft  aclus  humanus , qui 
tantum  operatur  ex  intentione  divina; 
quare  ne  quidem  efle  polTunt  fine^ 
agentis  intentione,  nec  agere  ex  opere 
operato;  quippe  cfim  illa  Minillri  in- 
tentio contineatur  in  illo  opere  opera- 
to, ciim  illud  fit  humanum  opus  , 

Dicet  6.  Sacramenta  funt  ligna  fen- 
ftbilia , ac  proinde  conflare  debent  re- 
bus fenfibiiibus ; fed  intentio  minillri 
non  ell  quid  fenfibile  : igitur  nil  con- 
fert ad  valorem  , de  integritatem  Iaera- 
menti . 

DiDinguo  majorem  ; Sunt  figna  fen- 
flbilia  fpcculative  fignificantia , negQ  : 
pradlici  concedo.  Ut  autem  fignificent 
pradlice  oportet  qu6d  annexam  ha- 
beant intentionem  operantis , de  mini- 
flri  efficientis,  quiaadio  facramentalis 
fieri  debet  humano  modd  , fic  autenu. 
fieri  nequit,  ut  diximus,  abfque  delibe- 
ratione , & intentione . yel  aliter  d\- 
llinguo  cum  DoiHore  quteft.  f.  nuni.  p. 
Sacramenta  conflare  debent  rebus  fen- 
fibilibus  , fi  res  illse  habeant  rationem., 
materia; , dc  formx,  concedo  : fi  fe  ha- 
M beant  ut  determinantes  materiam, 
Tom.X. 


„ 8c  formam  ad  elTe  facramentale , ne- 
„ go . Vel  ut  loquitur  Doiflor , Dico 
„ qu6d  ad  Bajitilraum  pertinent  ali- 
„ qua  tanquam  intrinfeca,dc  aliqua  ut 
„ cxtrinfeca  : Et  concedo  qu6d  nihil 

„ intrinfecfe  pertinet  ad  ipfum  , vel  ad 

„ fundamentum  ejus,  niu  fit  fenfibile  : 
„ tamen  ficut  caufit  efficiens  requiritut 
„■  necelTarid  adipfum  tanquam  caufa—. 
„ cxtrinfeca;  ita  de  illud  quod  ell  quafi 
,,  principium  agendi  tali  cauf#  effeiSli- 
„ vx  i Principiuiu  autem  ultimatum 
„ determinans  agens  intelledluale  ad 
„ agendum  , ell  intentio  ; quia  tale.» 
,,  agens  per  imperium  voluntatis  elt 
,,  caufa  adliva  motiva  aliarum  poten- 
„ tiarum  , qu*  lubjacent  imperio  vo- 
„ luntatls . Quando  ergo  dicitur  quod 
„ nihil  pertinet  ad  facramentum  nili 
„ fitaliquid  facramenti , vel  res  ejus; 

, verum  eft  de  eo,quod  ell  iiitrinfecum 
,,  ipfius  facramenti , vel  lignati  ipfius 
facramenti:  fed  intentio  neutro  mo- 
„ do  eft  intrinfecum,  requiritur  tamen 
ex  parte  agentis  . Hxe  DoBor  ,quihus 
fignificat  materiam,  dc  formam,  quibus 
intrinfi:ci  conflare  debet  facramen- 
tum , debere  quidem  efle  fenfibiles  : 
cus  autem  de  iit,qu«  funt  velut  extrin- 
feca , dc  ex  parte  agentis  conficientis  , 
ac  conferentis  facramentum . 

Conclusio  Secunda. 

SOla  intentio  exterior  non  fufficit  ad 
validitatem  facramenti,  fed  neeefa- 
rid  requiritur  etiam  interior, vel  faeien- 
di  quod  facit  Ecclefia : vel  quod  Cbrijtia- 
ni  faeere  foient : vel  quod  Cbriflas  D. 
jufpt : vel  f ait  em  faciendi  Cbriflianum 
eum,  qui  bapti\atur . Ita  Dodor  locd 
fupra  laudato,  num.4.  ubi  ait : Dico  er- 
go qudd  intentio  finis  ultimi  nullo  mo- 
„ dd  requiratur  in  baptizante  , quia_ > 
„ Paganus  nulld  modO  intendit  ordi- 
,,  nare  illum,  quem  baptizat,  ad  vitam 
„ «ternam  . Requiritur  tamen  inten- 
„ tio  refpetflu  finis  proximi : dc  hoc  vel 
„ in  particulari  , vel  in  generali : ioj 
,,  particulari , ut  fi  intendat  illum  in- 
C c tra- 


Digitized  by  Google 


aox 


Difp.Prooemialis  j^rt.IIL 


,,  trare  legem  ChriAianonim  fervan-r 
f,  dara  : in  generali , fi  intendit  facere 
j,  circa  iltum  , quod  ChriAiani  folent 
„ facere  circa  Tuos . 

,,  Probatur  etiam  concludo  iifdcm_4 
momentis  , quibus  firmata  fuit  praece- 
dens Concilia  namque  ibi  laudata^ 
aperte  docent , ad  validitatem  facra- 
menti  necelTarib  requiri  intentionem  in 
Miiiidro  faciendi  quod  facit  Ecclefia : 
haec  autem  intentio  non  foliim  e(l  ex- 
terior, fed  interior . 

Confirmatur.  Quia  fi  tantum  exterior 
intentio  requireretur,  confcquens  efiet, 
quod  fi  per  ludum,  aut  jocum  aliquis 
baptizaret , aut  abfolveret , validum.* 
conferret  facramentum  ; at  hoc  falfum 
efi  , dc  diretftc  militat  in  Concilium 
Tri  dentinum  fefT.14.cap.tf.ubi  ait : W?» 
deb  ct  pa  nitens  adeo  fibi  de  fua  ipfius  fide 
blandiri  , ut  etiam  fi  nulla  illi  ad  fit  Con- 
tritio,aut  Sacerdoti  animus  fierid  agendi, 
iy  vere  abfblvendi,  defit . Subdit : Nec  is 
effiet , nifi  defiua  fialute  negligentijfimus , 
qui  Sacerdotem  joeS  fie  abfiolventtm  co- 
gnoficeret ,lS  nen  alium  fierib  agentem  Je- 
duld  requireret . 

Nee  valet  reponere  ; Concilium  loqui 
duiitaxat  de  fubfannatione  exteriori, 
non  vertf  duntaxat  de  fola  interiori , 
qua;  per  externa  figna  non  declararetur. 
Contrarium  enim  apparet : Primo,quiA 
cum  fubfannatione  exteriori  potcft 
aequ^  fubfifiere  exterior  intentio  fer- 
vandi  ritus  Ecclefite , ficut  cum  fubfan- 
natione  interiori . Secundo  , quia  in  rei 
veritate  cum  fubfannatione  exteriori 
potefi  quis  validi  baptizari  , fi  in  Mini- 
firu  adfit  interior  intentio  vere  bapti- 
zandi, & confequenter  fubfan natio  ex- 
terior non  officit  facramento,  nifi  pro- 
pter interIoreni,ideoque  fi  hzc  non  no- 
cet, nec  illa  nocere  poteft . 

Probatur /ec««rfd:Quia  ad  fucramen- 
ti  perfedfionem  ea  requiritur  intentio, 
quaMinlfler  fefe  agenti  principali  con- 
formet, & res,&  verba  ex  fe  indifferen- 
tia determinet  adeffefacramentale : fed 


intentio  faciendi  quod  facit  Bccicfia  , 
feu  quod  Chriftlani  facere  folent , eft 
ea , per  quam  MInIfter  fe  conformat 
Chrifto  principali  agenti , & materia  , 
ac  forma  applicata  determinatur  ad  fa- 
cramenti  conftItutionem,c6m  ex  fe  fine 
Indifferentia  ad  alium  afTedfum,  fi  talis 
defit  intentio  . Quod  utique  conftat : 
nam  poflet  aliquis  puerum  balneo  lava- 
re fanitatis  ca<is4  in  nomine  Patris  , de 
Filii , dc  Spiritus  fandll  , quas  divinas 
Perfonas  lovocaret  ad  inftaurandam 
pueri  fanitatem  ; quamvis  autem  h«ec 
ablutio  haberet  eandem  materiam  , dc 
formam  , qua  folet  adhiberi  in  confe- 
rendo facramento  Haptifmatis  ; Illa  ta- 
men non  foret  facramentum  ,qu!a  bal- 
neans,  dc  abluens  non  haberet  inten- 
tionem faciendi  quod  facit  £cclefia,aut 
quod  Chrifius  inflituit  pro  facramento 
Baptifmi ; igitur,  dcc. 

Dices  primd : Minifter  fe  habet  ad 
facramentum,ut  infirumentum  Chrifii, 
dc  Oel ; non  enim  eff  agens  praxlpuum 
refpedlu  eftetflus  facramenti  : fed  adlla 
non  perficitur  per  intentionem  inftru- 
mentl  , fed  per  intentionem  agentis 
pracipui  : Igitur  facramentum  poteft 
effc  validum  , ctiamfi  nulla  adfit  inte- 
rior intentio  Minifiri . 

Refipondet  DoQor  qu*ft.Iaudata  nu.a. 
ad  maJorem,qu6d  Minifier  efl  caufa  le- 
„ eunda  refpecifu  ablutionis,  non  tan- 
„ tiim  ut  ablutio  cft,fed  ut  facrainenta- 
„ Iis;  dc  ideo  habet  propriam  intentio- 
„ nem,  cfim  fit  agens  voluntarium,  de 
,,  non  naturale ; illam  fclllcet.quf  per- 
,,  tinet  ad  cognolcemem  : fed  relpe- 
,,  diu  principalis  effedlusBaptilmi,lci- 
,,  licet  gratia: , potcft  dici  initrumen- 
,,  tum  refpcdlu  Dei , eo  mod6 , qu6 
,,  agens  dlfpofitivum  dicitur  inftru- 
,,  mentum  rcfpedlu  perficientis : dc  ta- 
„ le  agens  non  habet  imeaciDnem  rc- 
,,  fpedlu  termini  principalis  ageiitis, 
,,  fed  refpcdlu  fui  proprii  rermini ; dc 
,,  ita  concedo, quod  11011  eft  iieccffe  ba- 
„ ptizautem  habere  inteiuioncm  re- 


De  •mimJtroSAcrflmcHtorum,  203 


„ fpcAa  ultimi  (inis  Baptifmi : fed  re- 
fpedu  Baptifmi . NtCf  DoUor , quibu* 
fignificMt  Mioiftrum  ciTc  cauiam  lecun* 
dam  refpedu  facratnenti , fcd  refpetflu 
gratic  e(Tc  duntaxat  inOrumcntuno 
difpofitivuiTi : non  cd  autem  necefle  > 
qu6d  conferens  Baptifmum  intendat 
producere  gratiam  , fed  fufF.cit , qu6d 
intentionem  habeat  faciendi  qu(^  facit 
. Ecclefia  , vel  quod  Chriftiani  facere 
folcnt. 

Vnde  in  forma  dittiniuo  minortm  : 
A(flio  non  perficitur  per  intentionem 
in(lrumeiui,quod  eft  inanime,  & ratio- 
nis e^  pers,  qualis  ed  penicillus,  qui  fo- 
)a  pictoris  intentione,  non  autem  pro- 
pria movetur,  concedorcjufmodi  enim 
indrumcntuni  in  tantum  confert  ad  cf- 
fedtum,  in  (Quantum  movetur  ab  agen- 
te principali  ; fi  fit  indrumentam  ani- 
matum, &L  rationa)e,qua)is  ed  aut  fer- 
vus  in  familia,  aut  prafetdus,  & Judex 
a Rege  delegatus , qui  nomine  Regis 
jus  populis  adminidret , nego  ; ctim_i 
enim  Rex  non  eis  determinet  adtiones 
particulares,fed  eos  relinquat  in  eorum 
arbitrio,  hinc  ed,qii6d  egeant  pruden- 
tii  , (fua  certas  adiones  exerceant  ex 
intentione,  & deliberationezfacramen- 
torum  autem  Minifter  ed  ejufmodl : 
non  enim  tantiim  ed  indrumentum-» 
Dei , dc  Chridi  fecundfim  vim  motri*' 
cem;  dquidem  non  ibliim  movetur,  dc 
agitur;  fed  etiam  aliquo  modd  feipfum 
movet , de  agit . Ejus  enim  prudentix 
Chridiis  Dominus  mulca  commifit  in 
fpeciali , dc  determinata  facramento- 
Tum  adminidratione;  Minidri  namque 
facramentorum  funt  difpenfatores  my- 
deriorum  Dei ; fed  ex  4.cap.  i.  ad  Cor. 
Inter  difpenfatoret  quaritur  , nt  fidelit 
quit  inveniatur, ac  proinde  deliberatio- 
ne, dc  intantione  eget , ut  debiti  eom- 
midum  minlderium  impleat . 

»i?r^rA/r;Indrumentum  etiam  ratione 
prxditum  non  requirit  peculiarem  in- 
tentionem , ut  adiio  , ad  quam  alTurai- 
tur, debiti  fiat  percaufam  principalem: 


Igitur  hac  ratione  non  ed  opus  inten- 
tione Minidri  ad  valorem  facramenti . 
Probatur  antecedens;  Qms  enim  poteft 
ex  alterius  commifllone  emere,auc  ven- 
dere, nuptias  cum  abfente  fponfa  con- 
trahere , dc  alteri  infervire  per  modunt 
interpretis  ad  deponenda  iiia  peccata 
coram  Sacerdote  : fed  quovis  animo  id 
exequatur  ille  Minider  , dc  fiveatdib- 
nem  improbet,  ftve  approbet,  fi  ve  vo- 
lens interius,  fi  ve  nolens ; ailio,  quam 
gerit , cenfetur  valida : igitur , &c. 

Refpondeo,  aliquid  pofle  fieri  per  Mi- 
nidrufti  duobus  modis  : Pritnd  , ut  re- 
ferat tantum  mentem  , dc  voluntatem 
hominis,  qui  ciim  rei  gerendx  interefle 
non  poflit,  ipfum  ut  delegatum,  inter- 
nuntium , dc  interpretem  afTurait  , dc 
condituit : Secundi  , itaut  ille  delega- 
tus domini  fui  perfonam  fudineat , dc 
vices  agat ; ex  dio  tamen  arbitrio  com- 
milTum  fibi  miniderium  impleat,  ut 
«conomus , aut  difpenfator  rerum  fa- 
milix . Itaque  difiinguo  antecedent : In- 
druraentum  ratione  prxditum  poced 
aliquid  validi  facere  citra  intentionem, 
quando  rem  non  exequitur  ex  proprio 
arbitrio,  nec  illa  res  pendet  ab  ejus  vo- 
luntate , fcd  habet  duntaxat  rationem 
internuntii , atit  interpretis,  concedo  ; 
fecus,nego:  Minider  autem  (aeramenti 
habet  partem  in  confeiflione  facramen- 
torum , quorum  ed  cconomus,  Sc  di- 
fpenfator, & illa  difpenfat , dc  admlni- 
ftrat  ex  proprio  nutu,  Sc  arbitrio;igitur 
neganda  ed  confequemia . 

Dices  fecundi  : Non  requiritur  inte- 
rior intentio  faciendi  quod  fiscit  Eccle- 
fia,  fi  Baptifmus  per  jocum  , dt  ludum 
collatus , cetifeamr  validus : at  ita  ed  : 
igitur,dcc.M»jor  condatrqui  enim  mi- 
mice tantiim  , dc  ludicre  operatur  non 
aliam  habet  intentionem .quiim  luden- 
di,&  rifum,  ac  voluptatem  aliis  fecien- 
di.  Minor  ver^  probatur  ex  faitoS.Gc- 
nefii  Romani  Martyris;  nam  , ut  teda- 
tur  Ado,  in  fuo  Martvrologio  ad  diem 
3;.  Augufti:  Cum  (ienedus  mimui>o 
C c 1 age- 


Digitized  by  Google 


204  Prooemialis 

■geret  in.Tkeatro  coram  Diocletiano  j 
ut  ludum  exhiberet  Imperatori  , finxit 
fe  aegrotare, <Sc  propofuit  batizarijidco- 
que  accerfiti  funt  alii  duo  Mimi  , qui 
Presbyteri , & Exorcifta  perfonam  ge- 
rentes , eum  aqua  lavarent ; ab  eis  au- 
tem interrogatus  utrum  crederet , ref- 
pondit  ex  animo  fe  credere  , (latimque 
vidit  defuper  manum  coelitns  venien- 
tem , 6c  Angelos  Dei  radiantes  circa  fe 
dlantes  , qui  omnia  peccata  ejus  in  ipfa 
aqua  Iavarunt:unde  tali  vifione  mirum 
in  modum  confortatus,  libere,  Sc  con- 
Ilanter  coram  Imperatore  profeflus  eft 
fe  e(Te  Chriftianum  , & Idolorum  cul- 
tum coepit  exeerari  ; quapropter  variis 
tormentis  laniatus,  tandem  capitis  ob- 
truncatione glorioliim  martyrium  fu- 
biit  . 

minorem , 8c  ad  ejus  probatio- 
nem dico  primo  S.  Genefium  dici  polTe 
fuilTe  baptizatum  non  miniflerib  homi- 
nis , fed  Angeli  cujufdam  ex  illis  , qui 
circa  illum  ueterunt.  Secundd  , qu6d 
cfim  repente  mutatus  clfet , dc  Baotif- 
mum  ferib  poftularet , potuit  docere 
ipfum  Pfeudo- Presbyterum  ritum  legi- 
timum adminiflrandi  Baptifmum,adeo- 
que  lic^t  talis  atflio  vifa  fuerit  fedenti- 
bus  in  theatro  , tanquam  fubfannatio ; 
potuit  tamen  reverii  cenferi  Baptifmus 
ferib  collatus  . Unde  in  Martyrologio 
Rom.  legimusrCiim  Genefius  myfteriig 
Chriflianorum  illuderet,  infpiratusi 
Deo,repente  converfus  ad  fidem, bapti- 
zatus  efl . Tertio  denique , dici  pulTet 
nonfuilTe  forte  verum  Baptifma;  licit 
enim  Genefius  non  fuerit  denu6  bapti- 
zatus  , juflificari  tamen  potuit  per  vi- 
vam illam  Rdem  charitate  formatam  , 
qui  Catholicam  Religionem  animose 
profeffus  eft,  dc  martyrium  fubiit;unde 
forti  iionnifi  fpecietenus  baptizatus  eft 
Baptifmo  fluminis  , revera  autem  mun- 
datus per  Baptifmum  flaminis  , de  fan- 
guinis. 

VrgeUt : Revera  Baptifmus  per  jo- 
cum,dc  ludum  fine  ulla  intentione  vera 


Art. 

collatus  , approbatus  fuit  ab  Ecclelia  : 
ergo  przfata  folutio  nulla.  Probatur 
antecedens  : nam  Baptifmus  ab  Atha- 
nafio  adhuc  puero  ludi  gratia  collatus 
aliis  pueris,  ratus  habitus  eft,dc  validus 
ab  Alexandro  Epifeopo  Alexandrino  , 

& ex  Concilio  Sacerdotum  judicatum 
eft  pueros  illos  non  elTe  rebaptizandos, 
ut  conftat  cx  Ruflino  lib.i.Eccleliafticf 
Hiftoriae-  cap.  14.  Alaeanier , inquit  , 
collocutus  cum  V.oncilio  Clericorum }ta~  ® 
tuijfe  atestur  , illis  , quihas  integris  in- 
terrcgttiouibus , iy  rr/ponfiosiibus  aqua 
fuerat  ittfufa  , iterari  Baptifmum  non 
debere,  fed  adimpleri  ea,  qutc  h Sacerdo- 
tibus mtni/trari  mos  eji  Idem  teftantur 
Socrates  lib.i.  cap.ii.  So■^pmenus\\\>.^, 
cap.  16.  Nicepborus  lib.  S.cap.tq.  Qu6d 
autem  Baptifmus  ille  collatus  fuerit 
cum  fala  intentione  exteriori,  conftat: 
quxnam  enim  potuit  elPe  alia  intentio 
in  puero  cum  pueris  colludente,dc  Epi- 
fcopiim  fimulante  ? igitur  ; dcc. 

R:fpot;deo  pr i -vd  , negari  polTe  ante- 
cedens, 6t  illius  probationem  ; hiftoria 
enim  illa  non  ita  videtur  certa  : Prim6 
namque  fuit  it  Ruflino  feriptis  manda- 
ta; ille  autem  eam  dubiam  habet , ut 
rem,  qua  aliorum  narratione  vulgare- 
tur,uiide  illam  referens, ait:  Ferunt  iSe. 
Secundo,  Authores,  qui  prxdiclam  hi- 
ftoriam  referunt,  invicem  non  confea- 
siunt:  Socrates  enim  ait,  quod  Alexan- 
der prxtergrediens  ludentem  Athana- 
fium  contemplatus  fuerit : Sozomenus 
eum  animadverci(re,cun>  Clericos  con^ 
vivas  expedtaret ; Nicephorus  autem  , 
qu6d  in  loco  fublimiori  fedens  hunc 
ludum  obfefvaverit.  Tertid  , idem  So- 
cratesludum  hunc  puerilem  narrans  , 
prxtermittit  ea,quf  fpediant  ad  Baptif- 
mum,iieque  ullum  verbum  facit  de  ali- 
quibus pueris  ab  Athanafio  baptizatb. 
Vcrfiin,  c(im  Ruflinus  memoret , fe  il- 
lam hiftoriam  acceplfle  ab  his,qui  cum 
ipfo  Athanafio  viverunt;idcirco  ne  tot, 
taiitifqiie  Authoribus  fides  denegetur  , 
fuppouta  ipfius  rei  veritate; 

Refpon- 


» 


De  miiiijlro  Sacramentorum,  205 


Refponico  fecundi  , Athanafium  ba- 
jitlzando  habuilTe  Intentionem  facien- 
di quod  facit  Ecclefta,  quod  utique  col- 
ligi poteft  , Primo  ex  eo  qu6d  Achana- 
fius  tunc  temporis  licet  dlcatur’pacr  , 
iiibllumiiius  non  erat  statis  ita  parCim 
proveclie  , quin  potuerit  intentionem 
legitimam  interiorem  habere  : Tum 
quia  de  Athanalio  fpeclatim  Suzume- 
nus  tradit , qu6d  Alexander  non  ita 
diu  poft  eum  Convictorem  fuum  > & 
fcribam  conftituerit:Nicephorus  addit, 
qu6d  non  ita  longo  poli  tempore  Illum 
in  Diaconorum  orJi.iem  evexerit . 

Cui  confentit  S'>crari.*s,  fcrlbit  enim: 
Cum  jam  adoleviffet  eltbanjfiut , Ale- 
Mmder  eum  ordi  ta-oie  Diuconum  ^ Ni- 
ceam duxit  f eum,  ut  ibi  in  Concilio  fibi 
ejfet  in  difputa.ido  fuhfidium  : unde  fit 
confequens  Athanafium  ad  minimum 
fuilfe  II.  annorum  , cCim  hunc  Baptlf- 
mum  faceret;Alexander  enim  eum  fibi 
reliquit  fuccelTurem  in  Epifcopatu  Ale- 
^andrino.tdlatur  autem  Baronius  euin 
mortuum  fuilTe  anno  Domini  qatS.  lu- 
dus autem  ille , ut  refert  R.uflinus,coa- 
tlgit  anno  jii.  ac  fubiiide  ad  minus 
la.annorum  puer  erat  Athanafius  , qui 
cum  aliunde  elTet  eximia  ingenii  laga- 
citate  , ac  folertla  prxditus  , facile  po- 
tuit intelllgere,qux  necefiarla  erant  ad 
Baptifmum:  Id  confirmatur  ex  eo  qu6d 
Ruffinus  ibidem  dicat, pueros  ab  Atha- 
nafiu  baptizatos,fuiITc  Catechumenos; 
ac  fubinde  jam  de  rebus  fidei  eruditos  : 
ergo  multd  magis  ipfe  Athanafius  eas 
noverat . 

Tum  quia  idem  Ruffinus  narrat, 
,,  quod  cum  Alexander  hunc  iudum_i 
,,  puerorum  iQfpexilTet , vocavit  ad  fe 
,,  Clericos  , & eis  quid  cminiis  ipfe  vi- 
,,  deret , ollendit : Tum  eos  ire  jubet, 
„ & comprehenfos  omues  pueros , ad 
,,  fc  perducere  ; cuin  adelTent  pueri , 
„ quzrit  quis  eis  Indus  ,quid  egllTent, 
,,  d:  quo  nodo  ; illi,ut  talis  habet  stas, 
„ pavidi  negarunt  prlm6:  tum  rem  ge- 
,,  ilam  ordine  pandunt , 6c  baptizatos 


,,  efie  quofdam  Catechumenos  [faten- 
,,  tur  per  Athanafium  , qui  puerilis  lu- 
,,  di  fimulatus  fuerat  Epifeopus  ; Ale- 
,,  xaiider  diligenter  ab  iis , qui  bapti- 
,/  zati  dicebantur,  quid  interrogati 
„ CuilTent , quid  refpondiiTent':  fimul 
„*  & ab  eo , qui  interrogaverat ; ubi 
„ videt  juxta  Religionis  nofirs  ritum 
,,  omnia  conflare  , flatuit  ex  Concilio 
,,  Clericorum  , iis,  quibus  aqua  fuerat 
,,  infufa  , Baptifmum  iterari  non  de- 
,,  bere , fed  adimpleri  ea  , qux  folent 
a Sacerdotibus . ILee  Ru/fnus : Sed  A- 
lexander  non  adhibuit  hoc  examen, ni- 
fi  ut  expenderet , an  baotizins  habuif- 
fet  intentionem  faciendi,  quod  viderat 
in  Ecclefia  fieri  ab  Eplfcopo  baptizan- 
te : igitur  , &c. 

Nec  obflat , quod  Baptifmus  ille  fue- 
rit per  ludum  collatus  : ludus  enim.dc 
jocus  dillingui  potell  duplex. f^wr  quo 
nulla  res  feria  intenditur  , fed  tantum 
fimulatio  , fingendo  videlicet  facere; 
quod  revera  tamen  non  fit , ut  ciim  in 
comedia  quis  findit  fe  manducare  , & 
lugere,  ciim tamen  reveri  non  man- 
ducet , nec  lugeat : alius  ver6 , quo  lu- 
dus intenditur,  tanquam  finis extrin- 
fecus  adlionis  , nihilominus  feri6  geri- 
tur id  quod  fit:  quemadmodum  hlflrio- 
nes  folent  in  theatris  interdum  cccnam 
i nflruere  ad  celebrandas  nuptias,  ubi 
revera  bibunt,&  comedunt,quamquam 
id  prxflent  ad  obledlandos  fpedlatores: 
hoc  autem  pofleriori  modo  ludendo 
baptizabat  Athanafius,  dirigebat  enim 
baptizandi  intentionem  ad  recreatio- 
nem, & ludum:  quemadmodum  Mlni- 
llri  avari  facramenta  conferunt  propter 
comparandam  pecuniam  . 

Eadem  folutione  folvitur  fadlum  , 
quod  narrat  NIcephorus  lib.j.  cap.  ult. 
„ ubi  fcrlbit  : Chriflianorum  pueris, 
,,  inquit,Yicbxx\xs  puer  familiaris  erat, 
,,  & cum  eis  ad  mare  colentibus  na- 
,,  tandi  infeiTiffet  cupiditas  , confccu- 
„ tus  ell  eos  JudxBs  ; tum  per  ludunuj 
,,  pueri  , oudum  ad  mare  flantem  ba- 

pti- 


Digitized  by  Googie 


106 


Difp.Proa^inialis 

,,  ptizarunt,  principio  non  invitum: 
„ poAea  quam  ver6  , & tertiam  divini 
„ numinis  appellationem  nominarunt 
^ 5e  firaul  tertiam  merfionem  perege- 
„ runtj  extrema  linez  veftis  textura 
,,  difeifla  imaginario  ami^u  fadto  m_> 
,,  capite  ejus  arcanam  , myflicamqi/e 
,,  galeam  adumbrarunt . Deinde  pro 
cereo  dexteram  ligno  tenui  armati- 
,,  tes  , qu«  ejus  facri  ritus  funt  myfte- 
,,  ria  omnia  abfolverunt : poftremo  & 
„ circum  vicinum  templum  pfallentcs 
,,  obambularunt,  ut  ver6  etiam  tem* 
„ pium  ingredi  funt , fantSum  munus 
,,  receperunt:  idem  porro  ex  equo  qui 
ita  Baptifmo  initiatus  erat,  fecit. 
„ Quam  rem  per  diligentem  inquifi» 
,,  tionem  cognitam,  qui  ibi  facris  pre- 
„ fuit  , ad  Ecclefiam  Condantinopoll- 
,,  tanam  renuntiavitreo  etiam  puer  e(l 
„ accitus,  cCim  quidam  Judzi , ne  Id 
„ fieret,  multa  molirentur;  atque  ibi 
,,  quoque  decretum,ut  tantbm  ab  Illo, 
„ quod  declTct , juxta  myfterll  exeeu- 
„ tionem  compleretur : Et  ita  fatflum 
„ eff , qui  puer , ubi  ad  juflam  etatem 
„ pervenit , in  lacerdotii  Ordinem  ell 
„ allet^us  , dc  editus,  feu  Cuftos  ma- 
„ xirai  templi  fatftus  etiamnum  ibi 
„ vi  vit . 

Eadem,  inquam,  folutio,  que  pre* 
cedens  recurrit : ex  hac  cniai  narratio^- 
ne  colligltur.quod  ifli  pueri  jam  edent 
grandevi  , quippe  ciim  natationi  in> 
cumberent  jdelnfuperquod  fufcipiens 
habuerit  intentionem  Baptifma  reverii 
accipiendi : dicitur  enim  volens  Illud 
accepilfe : ac  fubinde  validus  fuit  ille 
Baptifmus ; cum  nec  materia , nec  in- 
tentio in  fufeipiente , de  conferente 
deelTet . 

Dices  tertii:  Si  In  Minidro  facra- 
mentl  requireretur  interior  intentio 
faciendi  t^uod  facit  Ecclefia  , maxime 
illa  intentio  dirigi  deberet  ad  id  , quod 
facit  vera  Ecclefia:  fed  Baptifmus  col- 
latus ab  eo , qui  non  intendit  facere , 
quod  facit  vera  Ecclefia,  non  miniis  eil 


validus : Igitur  ad  validitatem  facra- 
menti  talis  intentio  non  requiritur. 
Major  condat . Minor  probatur . H«- 
retici  valide  baptizant:  fed  non  inten- 
dunt facere  quod  facit  Ecclefia  Roma- 
na , que  fola  efl  vera  , fed  Calvin  idx 
V.  g.  tantiim  intendunt  facere,  quod 
deri  afTolet  in  eorum  fedla  , dc  congre- 
gatione, que  non  ed  EcClefia  vera,  fed 
potius  fynagoga  Sathane:  igitur,  dtc. 

tHinorem  , de  ejus  probationem 
didinguo:  Calvinidc  non  habent  in- 
tentionem faciendi  quod  facit  vera  Ec- 
cleda  Romana  j quoad  efTetdum  facra- 
mentl , puta  imprellionem  charai:teris, 
gratic  lanelihcantia  infurionem,de  rca- 
lem  peccatorum  remidionem  , conce- 
do: non  enimexidimant  hec  omnia— « 
per  Bapiifmum  fieri , dc  conferri : non 
intendunt  facere  , quod  facit  vera  Ec- 
clefia  , quoad  a(5l'jm  facramentalem  , 
inditurum  a Chrldo,  quem  vera  Eccle- 
fia  minidrat , dc  celebrat,  nego;  quam- 
quam enim  Calvinidc  non  credant  Ee-h. 
clefiam  Romanam  ede  veram  , nec  in 
minidrando  Baptifmace  intendant  fa- 
cere quod  illa  praedat ; dc  confequenter 
habeant  intentionem  materialiter  op- 
pofitam  Intentioni  verae  Ecclefia  : ha- 
bent tamen  intentionem  ipfi  formali- 
ter  conformem:illi  fiquidem  intendunt 
facere  quod  Chrldus  indituit , dt  fieri 
mandavit ; hoc  autem  ipfum  ed,  quod 
Ecclefia  Romana  Iu  minidrando  'Ba- 
ptifmate  intendit . Qnamobrem  Calvi- 
niflc  , vel  alii  herctici  volunt  facere  , 
quod  Ecclefia  vera  formallter  facit:vo- 
lunt  enim  facere  , quod  facit  Ecclefia—, 
ChridI , licet  in  hoc  errent , quod  exi- 
ftiment , Illam  Chridi  Eccledam  non 
aliam  ede , quam  fuani  Congregatio- 
nem . '• 

Inflabis  ; Vera  Ecclefia  non  tantunx 
Intendit  odium  Baptifmi,fed  etiam  ejus 
effedlum  , fcilicet  peccati  remlflionein, 
gratie  fandlificantls  Infufionem  : at 
heretici  idud  non  intendunt  , ut  con- 
cefTum  ed  : igitur  non  intendunt  face- 
re , 


Dtgai/ed— 


De  mmtjiro  Sacramentorum',  I07 


re  . quod  facit  vera  Ecclella. 

Difiinguo  tHaJortm:  Vera  Ecclefia  id 
Intendit  pr!  nario,  de  formaliter.nego: 
fic  enim  duiutoxat  intendit  facruin 
opus,  allijin,  de  rituu  facramentalem; 
id  incendit  materialiterjCOiifequenter, 
feu iccuiidarid , concedo:  dcHiniliter 
diAinctii  minore , neganda  eft  confe- 
qucntia ; non  enim  eft  nccelTum;  qudd 
EccIellT  Minlflri  diftindle  , dcdiredli 
intendant  id  omne , quod  intendit  Ec> 
dena.licit  hoc  laudabile  fit:  Unde  Ba- 
ptifmus  4 Pelaglanis  collatus,  admlflus 
fuit  ab  Ecclefia,quaiaquam  ipli  in  con- 
ferendo Baptifmate  non  intenderint 
remilllonenr  peccati  originalis,  quod 
non  agnofeebant , 

C oNCLusio  Tertia. 

HAbitualit  intentio  non  fuffieit  ad 
validam  /aeramenti  adminijtra- 
tionem  : virtualit  autem  etl  farciens , 
attualis  verb  eft  perfeBif/ima  . Hec  eft 
communis  apud  Theologos;  eamque 
tradit  fubtills  Oodlor  in  ^.diB.g.nnm.j. 
,,  ubi  ait . Oico  quod  fola  intentio  ha- 
,,  bitualis  nonluflicit  in  Baptifmate  : 
„ quia  propter  iOam  non  dicitur  adlus 
,,  ejus,  licet  fit  conformis  illi  habitui  a- 
,,  dius  humanus.Nam  fi  aliquis  habeat 
,,  habitum  inclinantem  addefiderium 
„ fanltatis  , fi  curatur  nullo  modo  in- 
„ tendens  fanicaceni , fed  ad  ludum  , 
,,  non  dicitur  confequi  fanitatem  per 
„ aliquem  adlnm  humanum  , fed  ca- 
,,  fualiter  , vel  fortuiti  , non  magis, 
,,  quam  fi  non  habnilFet  iutentionem 
„ ad  fanitatem:  ergo  fola  incentio  ha- 
„ bitualis  non  fiiiicir  refpedu  finis  a- 
,,  dius  biimani  , ut  humanus  ell . Nec 
,,  requiritur  in  haptizaiite  femper  in- 
,,  tentio  adlualis  , quia  non  obligavft 
,,  Deus  hominein  ad  impoiTibile  , vel 
„ nimis  difficile  , ciijufmodi  efl  noo.. 
,,  dillrahi  : quia  ferundiim  AugulH- 
„ num  ^.de  lib.arb.  .Vbor/7/«^j/r/iirf 
„ ttorlra  , quin  vifii  tangamur  . Nec 
,,  etiam  plus  obligavit  Miniflrum  in 
„ illo  adiu , quiiin  in  exequetido  acliu 


,,  aliorum  Sacramentorum  . In  conft> 
,,  cienda  autem  Euchariftiam  , qus  eft 
„ excellentillimumfacramentum,  non 
,,  obligavit  hominem  ad  non  difirabi  , 
„ quia  priiis  intendens  celebrare,  licet 
„ in  proferendo  verba  facramentalia 
,,  diflradlus  fit : vere  tamen  conficit. 

„ Ex  his  concludo  , quod  fiifliclt  in_i 
,,  baptizante  intentio  virtualis , hoc 
,,  efl , quod  aliquando  habuerit  inteit- 
,,  tionem  adlualem  , ex  qua  defeendit 
,,  tunc  veri  actus  baptizandi , five  in 
,,  ifto  adiu  habet  incentionem  adlua- 
„ lem  , vel  aliquam  ex  ea  defeenden- 
,,  tem,  five  non.  Intelligo  autcm,qu6d 
,,  defeendit  ifteadiusabfque  omni  mo- 
,,  tu  voluntatis  contrario  intervenien- 
,,  te.  Sicut  fi  induens  fe  ad  Milfam  , 
,,  intendens  celebrare  fecundum  ufum 
„ Komanz  Ecclefix , de  ex  ifio  proce» 
,,  dat  contlnud  forte  fecundtim  ali» 
,,  quem  habitum  derelldium  in  phan- 
„ tafia,cum  magna  diflradlione  veri 
„ facicea.qug  neceiTarlafuntad  ifium 
„ adlum  facramentalem  , qui  efteon- 
,,  ficere  . 

Probatur  autem  conclujio : Quia  f ut 
diximus  ) MInifier  in  facramentis  de- 
bet operari  humano  modo  , hoc  efl, 
cum  deliberatione,  & judicio  ; fed  res, 
qux  fit  cum  Intentione  tantiun  habi- 
tuali , non  fic  femper  cum  deliberatio- 
ne , & judicio  , ebrius  cniin  , & fiirlo- 
fus  multa  potell  exequi  ex  habitu  a- 
llunde  comparato.  Z7r;Wc  , habitualis 
intentio  elt  indifferens  ad  hunc  , aut 
illum  effedlum,  nec  determinari  potefl 
ad  unum  potius,  quam  ad  alterum, nifi 
accedat  qnxdam  adiualis  advercentla_, 
mentis , dc  deliberatio  voluntatis  : fi 
quis  enim  habitu  mifericordlx  prxdi- 
tus,  nihil  de  eleemofyna  cogitans, pro- 
jiciat pccuniam,quam  pauper  accipiat; 
illa  pecunix  projediio,  dt  collectio  non 
cenfetur  aiflus  mifericordlx  ■ quia  fiC 
abfque  advertentia  rationis  , dc  delibe- 
ratione voluntacis-unde  fequlcur,qu6d 
fi  quis  dormiens,  aut  amens  ex  contra- 

dlo 


Digitized  by  Google 


lo8  Difp.Proosmialis 

Ao  habitu  baptizaret,  aut  verba  con» 
fecratoria  proferret  fuper  debitam  ma- 
teriam , nullus  elfet  Baptifmus,  nulla- 
que confecrftio  , ciim  ipfe  potius  age- 
ret ex  impetu  , Sc  operaretur  indar  na- 
turx  non  verbmodo  humano, dt  vo- 
luntario. 

Dices : Intentio  habitualis  fullicit  ad 
fufeipiendum  facramentum  : igitur  , & 
ad  conferendum.  Frobatur  antecedens: 
Si  furiofus  , aut  amens  per  lucidum  in- 
tervallum podulaverit  Baptifmum  , de- 
inde furore,  aut  amentia  corripiatur, 
non  tantiim  non  poted  , fed  etiam  de- 
bet ei  Baptifmus  conferri:  quoniam  ille 
cenfetur  habere  intentionem  habitua- 
lem fufeipiendi  Baptifmatis  igitur,  dcc. 

Nc^o  eon/lquentiam  : Plura  namque 
requiruntur  ad  conferendum  facramen- 
thm  ,qu^m  ad  fufeipiendum  ; quiafu- 
feipiens  fe  habet  ad  modum  patientis  , 
non  agentis  ; ideo  in  eo  foliim  deflde- 
ratur , qu6d  non  ponat  obicem  per  re- 
lutdantiam  voluntatis ; qui  ver6  facra- 
mentum miniflrat,  ciim  habeat  ratio- 
nem agentis  , idcirco  tenetur  per  ope- 
rationem humanam  facramentum  ad- 
minidrare,&  ejus  materiam, & formam 
ad  efle  facramenti  determinare:  id  au- 
tem heri  nequit, nifi  fit  in  eo  voluntatis 
atdus  , cum  acflionc  facramentali  con- 
jun(flus  , quri  velit  implicite  , vel  expli- 
cite  , facere  quod  facit  vera  Ecclefia;ac 
fubinde  ncceflum  ed , ^u6d  ejus  atdio , 
vel  habeat  annexam  illam  intentio- 
nem , vel  faltem  ex  ejus  virtute  pro- 
cedat . 

Dices /eeunddiSi  quis  ebrius  ex  habi- 
tu percutiat  aliquem,  ejus  intentio  fuf- 
Scit,  ut  ei  deputetur  ad  peccatum  , Sc 
fubjiciutur  peene  : igitur  pari  ratione 
illa  intentio  habitualis  fumciet  ad  bo- 
num aliquod  opus  prcdandum,dc  con- 
lequenter  ad  validam  facramenti  con- 
fenionem . 

Nego  con/equentiar»  : Nam  illa  per- 
cuflio  non  vertitur  vitio,nec  imputatur 
ad  culpam , pro  tempore , qud  ebrius , 


aut  amens  eam  elicit  in  amentia  , aut 
ebrietate  ; fed  foliim  propter  pravam 
habitudinem,  & voluntariam  confue- 
tudinem  , ac  complacentiam  : hxc  au- 
tem de  atdione  facramentali  dici  noa 
poirunt:nam  illa  cdimari  debet  ex  tem- 
pore, quo  elicitur;  quippe  ciim  ejua 
materia  , & forma  ex  fe  indidierentes  , 
determinari  debeant  ad  ede  facramenti 
per  intentionem  conferentis. 

Probatur  fecunda  pars , nempe  qu6d 
aAualis  intentio  flt  fuffieientiflima  , 3c 
omnium  optima  f omnis  enim  intentio 
fufficiens  ad  facramenti  veritatem  in_> 
adiuali  fundatur,dc  ab  ea  vim  fuam  ac- 
cipit : unde  Minider  eniri  debet  eam 
habere  minidrando , quia  tendere  de- 
bet ad  miniderii  fui  perfedlioncm.  H^c 
tamen  non  ed  omnino  neceflariaiDeua 
enim  judior  ed  , qu^m  qui  ad  impodi- 
bilia  obliget : at  ed  impodibile  Minl- 
ftrum  habere  femper  udiualem  inten- 
tionem in  adminidratione  facramenti; 
mentis  enim  evagatio  prohiberi  non 
poted;  ham  humanum  Ingenium  adeo 
lubricum  ed,  Sc  incondans,  ut  fuam  in 
una  re  cogitationem  diu  retinere  non 
pofllt : in  potedate  nodra  quippe  non 
ed,  ut  variis fenfibilibus  obje^is  fubin- 
de non  afficiamur , & ad  diverfa  phan- 
tafmata  non  didrahamur  . 

Terti  a pars  denique  conflat , nempe., 
qu6d  intentio  virtualis  fufficiat.  Uc 
enim  aedio  facramentalis  fiat  debito 
modo  , fufficit  qu6d  fiat  cum  ea  delibe- 
ratione, qux  requiritur,  ut  a(Sio  fit  mo- 
ralis , & humana:  at  ad  id  fufficiens  e(b 
intentio  virtualis  , ut  omnes  fatentur  , 
ac  proinde  etiam  fufficit  ad  legitimam 
facramenti  minidrationem  . Hanc  ve- 
ritatem probat  Ooedor  eadem  difl.6, 
„ qu.6.  num.i.  ubi  ait  ; Si  aliquis  in- 
„ tendit  inorinciplo  MilTii , celebrare 
„ Midam,  fi  pode4  ed  didradius  , non 
,,  habet  aeflualem  intentionem,  quan- 
„ do  ed  didratdus,  patet;  quia  non  in- 
„ telligit  tunc  illud  in  acflu  : ergo  nec 
,,  vult  illud  in  aAu,  nec  habet  tantiim 

in- 


De  minijiro  Sacramentorum . 


„ intentionem  habitualem,quia  talem 
„ habet  dormiens : habet  ergo  fe  mc- 
,,  dio  modo ; dc  hanc  e;us  dirpontio- 
„ nem  appello  intenthntra  virtuitltm  , 
„ quia  tcilicet  virtute  alicujus  inten- 
„ tionis  priiis  habitae  adtualiter  , facit 
,,  omnia  qua:  facit , ex  illa  tanquam  ex 
„ radiceiica  quod  illa  intentio  adualis 
j,  fuit  principium  ordinatum  ad  om> 
„ nes  idos  a(Sus,dc  habet  in  fe  virtua- 
,,  liter  incentionem  propriam  cuilibet 
„ illorum  atfiuum  , ficut  intentio  finis 
„ habet  in  fe  virtualiter  intentionem 
„ propriam  cujufcunque  ordinati  ad 
,,  finem  : & pro  tanta  manente  inten- 
j,  tione  cujufcunque  ad  finem  ordina* 
,,  ti , manet  illa  intentio  adualis  pri- 
„ ma  , virtualiter  in  omnibus  idis  . 

],  Hoc  modo  incendens  ire  ad  S.  Ja* 
,,  cobuin,  ex  intentione  hujus  finis  , 
ordinat  multa  alia  neceflaria  ad  il- 
„ Ium  finem  . Exequens  autem  illa  or- 
dinata  , non  femper  cogitat  de  S.Ja* 
,,  cobo  , nec  dc  reverentia  ejus  . Dico 
» tamen  , qu6d  femper  meretur  , quia 
,,  vel  habet  incentionem  eorum  , qux 
„ fune  ad  finem,cujusell  illa  prima  in- 
,,  tentio  : vel  habet  atflus  aliquos  fe- 
,,  quentes  ex  illis  intentionibus;  licet 
,,  cnm  illis  aclibus  concurrant  aliqui 
,,  adlusdillrahenccs  ,&  ab  intentione 
„ illa  prima  , & ab  intentionibus  pro- 
,,  priis  eorum,  qus  fune  ad  illum  fi- 
,,  nem  , ficut  declaratum  efl  In  a. 
,,  dift.14.  & in  ubi  dicflum 

„ efl,  quid  forte  Martyres  in  adu  lu- 
,,  (linendi  Martyrium,  non  habuerunt 
,,  intentionem  , nlfi  iflam  virtualem  ; 
„ quia  immenficas  poenarum  abforbe- 
„ bat  fiorte  ufum  rationis  ; ifla  tamen 
,,  perpeflio  pxnarum  erat  quidam  elfc- 
,,  Ctus  derivatus  ex  intentione  fervan- 
,,  di  fidem  Dei  : & Ideo  dum  durabat 
pallio,  durabat  femper  ida  intentio  vir* 
tualiter  , ficut  in  eileClu  . 

Ex  bis  fcquitnr  , ad  valorem  facra* 
menti  requiri  incentionem  direiflam  In 
Mini(lro,qua  veKt  adionem  facramen* 
Tom.X. 


209 

talem  , & rem  facram  , ac  religiofam_i 
perficere  , ac  celebrare  : nam  MiniHer 
in  facramentis  debet  operari  humano 
modo  ; ac  fubinde  cum  deliberatione  , 
& judicIo:fed  id  quod  fit  cum  intentio* 
ne  tantum  indlreda  non  cenfetur  fieri 
humano  modo:igitur  qui  vellet  tantbm 
adionem  facramentalem  in  alia  , puti 
Baptifmum  in  largiore  vini  potu  , quia 
videlicet  experimento  compertum  ha- 
bet , fe  toties  moveri  ad  baptizandum, 
quoties  largiiis  biberit,  non  baptiza* 
ret . 

Sequitur /icundd  , aliqua  facramenta 
valide  miniflrari  fub  condicione  de_t 
przfcnti,vel  dc  prztcrito;  fiquidem  jus 
Canonicum  decernit  eap,%M  Baptijhio 
valere  Baptifmum  conditionatuin:i1am 
de  quibus  dubium  efl,an  baptizati  fue* 
rint , baptizantur  his  verbis  przniiflls  , 
Si  beipti%atus  es^,  non  te  baptiip  : fed fi 
nondum  bapti%atMS  es, ego  te  bapti7p,ijc. 
Ratio  autem  hujus  aflercionis  ell,  quia 
illa  condicio  de  przfenti,  vel  de  prKte- 
rito  tranfic  in  abfolutam  , juxta  illud 
Inllit.  de  Verh,ohlig.7.Conditiones,qtttC 
adpr<e/ens , vel prateritiim  referuntur  , 
»ut /Istim  infirmant  obligationem  , aut 
omnino  no/s  di/ferunt . Veliiti , fi  Titius 
Conful  fuit , vel  S.  Mxvius  vivit,  dare 
fpondes  ? Nam  fl  eu  ita  non  funt,  nihil 
valet  llipulaclorfin  autem  ita  fe  habent,  ' 
llatim  valet . Qua  enim  per  rorum  na- 
turam fune  certa,  non  moruntur  obli- 
gationem , licet  apud  nos  incerta  fint. 
Ita  jus  civile  , quo  utitur  Ecclefia  , nili  . 
facris  Canonibus  contradicat,  cap.iAi 
novi  operis  nuntiatione  ibi : ^ia  ver6 
ficut  leges  non  dedignantur  facros  Ca- 
nones imitari , ita  , dc  factorum  (lactita 
Canonum  Principum  conii itutionibus 
adjuvantur . 

Secus  autem  cll  de  intentione  condi- 
cionali pro  futuro  , maxime  de  ea  con- 
dicione , qu*  humano  modo  cognofei 
non  potell  , putii  fi  Sacerdos  hac  con- 
ditione poenitentem  abfolveret : Abfol- 
vo  tc , fi  es  przdcdlnatus,  vel  fi  non  fis 
O d . de- 


Diqitized  by  Googie 


aio  Dijp.  Procemialis  ArtJJLSwtft  JP", 


denu&  peccaturutrnam  ill(  coaditione* 
fufpendunt  adtum  facramcUlem:  qii6i 
enim  ut  exIAat  , pendet  ab  eventu  ali- 
cujus  effedltts  ponendi , non  poteft  dici 
exillere , quandiu  fufpenditur  pofitio 
ejufniodi  effedlus:red  ita  e(V  de  ejufmo~ 
di  intentione  conditionali  profuturo 
contingenti : igitur,  &c. 

Ntc  refert  , qu6d  conditio  de  futuro 
contingenti , non  miniis  flt  in  fe  certa, 
qu&m  qux  e(l  de  preterito,  & prefenti: 
nam  conditio  de  futuro  , quxeunque 
illa  fit,  fufpendit  intentionem  ; nec  ta- 
lis conditio  poteft  dici  eflicax  , quandiu 
non  ponitur  eifedlus:  conditio  enim  de 
futuro  juxta  communem  concipiendi 
modum,  apponitur  ad fufpendendum 
cITedlum  , donec  impleatur . 

Sequitur  tertio  requiri  qubd  miniilri 
intentio  fit  determinata  circa  mate- 
riam , ac  fubjedium  , («Item  in  fpecie . 
Non  tamen  requiritur , ut  fit  determi- 
nata ad  fubjedlum  , vel  perfonamin_> 
particulari,fi  matrimonii  facramentum 
excipiat . 

Prima  fart  conjlat , quia  arftio  facra- 
mcntalis  debet  procedere  ex  intentione 
miniftri;  at  ita  non  procederet  nifi  ver- 
faretur  circa  materiam  determinatam  , 
& fubjedtum  capax  fufcipicpdc  illiut 
aiflionit  facramentalis;  aliis  enim  adlio 
illa  efiet  omnino  vaga , Sc  abfque  deli- 
beratione , & judicio . 

Adde  quod  formf  facramentorum  de- 
lignent  aliquod  fubjeiflum  prsfens , ut 
confiat  ex  his  verbis:  E^o  te  bapti%pfic.c. 
A ifohite  , &c.  Hoe  eff  Corpus , &c. 
Nam  illx  patticiilx  te  , & hoe , aliquam 
perfonam,  aut  rem  prefentem  demon- 
ftrant.  Hinc  fit,  utfifacerdoshabeat 
prz  manibus  duas  formulas  , Sc  unam_i 
duntaxat  intendat  confecrare,  non  de- 
terminando quxnam  illa  fit,  neutram 
confecrabit;  quia  intentio  non  efi  de- 
terminata , fed  vaga  , & indifferens.  Si 
vcr6  putet  fe  unam  habere  prx  mani- 
bus , & revera  duas  habeat,  modd  velit 
confecrare  id  auod  habet  prc  manibus^ 
utramque  confecrabit . 


Secunda  pars  efi  etiam  eridens,  quia 
non  potefi  meliiis  colligi,  que  debeat 
efle  facramentalis  intentio , quam  ex 
formis  facramentorum:at<|ui  ex  his  non 
apparet , qu6d  illa  intentio  debeat  efle 
determinata  in  individuo  , quia  valida 
efi  illa  forma  circa  quodlibet  fubjedlum 
capax  facramenti  fufeipiendi . Unde  (i 
Paulus  accedat  ad  deponenda  fua  pec- 
cata coram  facerdote  , qui  exifiimat  il- 
lum efle  Petrum  ; quamquam  Sacerdos 
intendat  abfulvere  cum  , quem  exifii- 
mat efle  Petrum,  non  miniis  valida  erit 
abfolutio . 

Tertia  pars  tandem  apparet;  cum_t 
enim  in  matrimonio  conjuges  fibi  rau- 
tu6  tradant  potefiatem  fuorum  corpo- 
rum in  individuam  vite  focietatem,ra- 
tio  , & equitas  humani  contratSds  po- 
fiulat , ut  determinatio  intentionis  fe- 
ratur in  fubjetfium  in  particulari : ini- 
quum enim  eflet,ut  quis  artfiilfimo  ma- 
trimonii vinculo  ufque  ad  propriam  , 
vel  conjugis  mortem  , jungeretur  ei 
perfone  , cujus  affeiflus , Sc  mores  nul- 
latenus noviflet . 

/Vrri,anqulcum  impedimento  legi- 
timo , putii  defeifiu  examinis  previl,ir- 
regularitatis,littcrarum  dimiflbriarum, 
patrimonii,  aut  beneficii, dcc.accedunt, 
ut  ordinentur  ab  Epifeopo , revera  or- 
dines fofeipiant , quando  ut  pluribi  fie- 
ri afiblet , Epifeopus  per  Minifirum  de- 
nuntiat publice  fe  non  intendere  eos 
ordinare  . i 

Refpondeo , qu6d  fi  illa  intentio  non 
fit  tanthm  comminatoria;fed  abfoluta, 
tales  non  fufeipiunt  ordines;  quia  in- 
tentio prxrequifita  ad  valorem  facra- 
menti, nempe  aefiualis,  aut  virtualis  , 
hic  con  occurrit.  Non  quidem  aifbialis, 
quia  circa  illos  Epifeopus  habet  inten- 
tionem contrariam.nempe  eos  non  or- 
dinandi : non  etiam  virtualis,  quia  hxc 
fundatur  in  adluali  prccedente  non  re- 
vocata ; fpecialis  enim  intentio  in  indi- 
viduo determinata  generali  derogat : 
at  iatentio  Epifeopi  de  ordinandis  his  , 

qui 


OtgttiZL  - r — ^ 


e— 


De  minifiro  amentorum 211 


qui  prcfentei  (iftuntur , eft  tant&m  ge« 
neralit;  intentio  verd  non  ordinandi 
repulfoa , eft  fpecialii , que  Epifeopum 
determinat,  ut  hunc  eite(9um  determi- 
nate nolit.  Igitur  eorum  ordinatio  cen- 
fetur  oulla . 

Nec  refert  quid  Epifeopus  exerceat 
eumdem  adium  ordinationis  imponen- 
do manus , porrigendo  inftrumenta.de 
formam  proferendo  tam  circa  repulfos, 
ac  circa  receptos:  nam  id  exercet  foKim 
materialiter,  non  autem  fbrmaliter; 
quemadmodum  Sacerdos  , qui  facros 
MilTx  ritus  difeit , eadem  confecratio- 
nis  verba  profert  fuper  debitam  pr^fen- 
tem  materiam  ; nec  tamen  confecrat , 
quia  non  profert  ea  formaIIter,feu  cum 
formali  intentione  confecrandl : Idem 
enim  notiori  ;ure  dicendum  de  EpICco- 
po  relpedlu  eorum  , quot  non-  folhin—i 
non  intendit  ordinare  , fed  abfolutd  , 
& politivi  non  vult  eis  ordines  c6n- 
ferre . 

Si  autem  requirat  ex  quo  judicari 


poflit , an  Epifcopalls  illa  declaratio  fit 
tantftm  comminatnria , vel  abfoluta  • 
Refpondebo  illud  elTe  maxime  refpicien- 
dum  ab  ipfo  Epifeopo,  fi  adhuc  in  vivis 
perfeveret : fi  autem  obierit,  ejus  in- 
tentio colligi  debet  ex  verbis  , quibus 
fuam  mentem  declaravit . Si  autem  ex 
eis  illius  mens  certb  colligi  non  poflit  , 
prefata  ordinatio  haberi  debet  ut  du- 
bia , & ordinatus  tandiu  celTare  debet 
ab  officio,  donec  fiib  conditione  iterum 
ordinetur. 

Mens  mihi  fuerat  hic  refolvere,  quae- 
nam fit  facramentorum  revivifcentla  « 
quave  difpofitioncs  ex  parte  fufclpien- 
tis  ad  debite  accipiendum  facramen- 
tum  defiderentur : veriim  ciim  di verfa 
fit  facramentorum  efficacitas,  diver- 
famque  difpofitionem  requirere  vide- 
antur; Ideo  convenientius  duxi  harum 
quaflianum  enucleationcm  ad  difputa- 
tiones  fpeciales  de  fingulls  facramentis 
difTerre;ac  fiiblnde  hcc  de  Sacramentis 
in  communi  dicla  fufficiant . 


Digitized  by  Google 


212 


TRACTATUS  PRIMUS 

De  Sacramentis  i»fiitutts,&  ordinatis  in  remedium  peccati . 

Tfervatam  baBenut , in  explieaniis  prioribus  Srntfr.tiarunt  Li- 
bris , a^^crsii , iy  traBandi  rationem  , hoc  in  poftrenso  delineando 
conBanter  teneamus , ae  ferremus  , placet  illius  ducidationem 
anfpieari  ab  earum  Sacramentorum  explicatione  , qttie  maximi 
conducunt  ad  expianda  peccata . ^uantfuam  enim  omnia  nova  le- 
jfis  Sucramenta(nt  cum  Seraphico  DoBore priemonuimus  in  bujut 
operis  Prafitione  ) ordsnata  fint , ac  divinitus  intiituta  in  cu- 
ram, ly  medelam  variarum  infirmitatum  , quibus  in  hoc  miferia 
Batu  jaBatur  , premitur  humana  mortalitas ; nihilominus  tria  funt , nempe  Ba- 
ptijmus , Pernitentia  , iy  Extrema-VnB io  , qstorum potifiimavirtus , !y efficacia  in 
peccati  emaculationens  exeritur  : Baptifmate  namque  diluuntur  crimina  intran- 
tium in  Ecclefiam ; Pernitentia  vero  in  Ecchfia  manentium  , Extrema  autem  Vn- 
Bionr  ab  Eeclefia  militante  in  triumphantem  migrantium  . B.sptifmo  , inquant-> 
eluuntur  omnia  in  Ecclefiam  intrantium  peccata  : H«c  enim  eft  virtus  Chrifti  , & 
Domini  C inquit  S.  Maximus  bomil.i.  de  Eleemofyna  ut  quamvis  peccator  , qui 
C)us  untfa  fe  lavcrit  ,denu6  iii  Virginem  reparatus  , non  meminerit  ante  quod 
fjccrit , & juventutis  feclera  non  cognofeat ; fitque  Virgo  fide  Chridi  , qui  fue- 
rat adulter  corruptione  peccati . ^uam  utique  mirandam  efficaciam  fie  egregii 
commendat  Eufebius  Emiffienus  homil.q.  de  Pafebate . Ecce  ( inquit  ) qisidquid 
iniquitatum  fcmpiterniis  gehenna;  ignis  excoquere  , & expiare  vix  poflit , fubje- 
(fto  facro  fonte  fubmerfum  eft  , & de  seternis  debitis  brevilTimo  lavacri  compen- 
dio cum  indulgentilTimo  Creditore  tranfa^um  eft . Nec  certi  minor  prorogativa 
parnitentio  : Ha:c  enim  C inqust  Tertullianus  lib,  de  Peenit.  cap.g.  ) de  periculi  ti- 
more Dominum  honorat , ut  in  peccatorem  ipfa  pronuntians  pro  Dei  indigna- 
tione fungatur , & temporali  afflidlione  «eterna  fupplicia  , non  dicam  fruftretur, 
fcd  expungat.  l’ndelib.o.  adverfus  Mareionem  cap.i.  inducens  Adamun,ly  Evam 
lugentes  , iy  peenitentes  appellat  eos  , reditutionis  candidatos  , nempe  per  peeniten- 
tiam  pie  prajumebant  in  feipfis  quali  refeulperejuBitiam  originalem  , ly  ftelieem 
Innocentia  fiatum  fibi  quafi  rcBituere  . Nec  mirum  , nam  ait  Petrus  Damianut 

Serm.qB.  Confuevit  Deus  honorare  poeniteiucs  magis  quam  Innocentes 

Refpcdfum  Chridi  fcquicur  fletus  Petri  , & lacrymarum  amaritudo  dulcedinem 
antique  dignitatis  indaurat . Idem  deVnBionis  Fxtrema  miranda  efficacitate-» 
eostftabit  ex  dicendis . 

Nemini  igitur  mirum  videri  debet , quod  a frequentata  apud  Theologos  tra^ 
flandi  methodo  tantillum  in  hoc  opere  recedamus , alterd  quam  illi  , ordine  Sacra- 
mentorum delineationem  aufpicantct  : hoc  enim  non  folitm  exigit  noBra  traBandi 
ratio  , fcd  etiam  poflulare  videtur  divina  ipfa  Sacramentorum  Oeconomia,  quorum 
cum  primarius  cffieBus  fit  ipfa  reB  i tuenda  homini  fani  t as , iy  integritas , ab  eis  po- 
ti (fimum  Difputationem  ordiri juvat , quo  ad  fananda  , hominibus  per  peccatum-» 
infi.iUa  vulnera  , ordinantur  . 

Hic  igitur  TraBatus  tres  in  Difputationes  diftribuetur  : quarum  prima  Ba- 
ftifmi  infiitutienem  , naturam , AliniBrum  , iy  efficBum  aperiet : Secunda  Poni- 
tentiam  ut  virtutem,  iy  Sacramentum  explicabit:  Tertia  tandem  vim,  iy  efficaciam 
Extrcmo-Vr.Bionit  declarabit . Di- 


DigitizecLbyX 


215 


DISPUTATIO  PRIMA. 


De  Sacramento  Bapti/matii» 

TAnta  eft  , tamque  Ilupenda  ut  illum  Incarnationis  acmutum  afTere- 
hiijus  divini  Sacramenti  virtus,  re  non  vereantur;  nec  abs  re  fan^,que> 
& praeftantia  , ut  meritd  jure  admodum  enim  in  illo  divinorum.» 
illud  omnium  Dei  beneficiorum  prse*  operum  omnium  maximo  trlaUupcn* 
clar!fTimum,ac  praflantidimum  dixerit  da  relucent  miracula  : Primum  , qu6d 
S.  Gregorius  Nazianzenus  : BaptiJ-  divinus  Spiritus  in  Virginem  Iit  illa- 
mus  C inquit  oratione  in  faniflum  Ba-  pfus  : Secundum  , quod  eam  tant4  foc* 
ptifma  ) eff  omnium  Dei  beneficiorum  cunditate  donaverit , ut  pareret  Dei 
prtcclarfjfimum,  iS preefiantifiimum'.buie  Filium  : Tertium  Xindtm  , quid  San- 
gratulantur  cicli , bunc  Angeli  propter  dium  Sandiorum  in  utero  recluderet» 
fplendoris  cognationem  celebrant,  hic  ut (ignifica verat  Angelus  hujus inef- 
jfutura  beatitudinis  imaginetn  gerit  : fabilis  myllcrii  pranuntius,  dicens  Spi- 

hune  pradicare  quidem  j&laudibut  orna-  ritus  S.fuperveniet  in  te,iy  virtus  Altifi- 
regefiimtn  ; verum  pro  rei  dignitate  non  fimi  obumbrabit  tibi  , ideoqut , iyqaod 
pefiumus , (^is  enim  dignis /audibus  nafeetur  ese  te fianUum  , vocabitur  Filius 
celebrare  poliet/lf/rje  aqu<e  Sacramen-  Z7r/.lta  hianon  abPimilesllupendos  ef« 
tum,  inquit  Tertullianus  lib.de  Baptif-  fedius  in  Baptifmate  mirantur  SS.  Pa- 
mo  cap.  i.qud  ablutis  delitlis  prifiina  tres:nam,inquitS.  Leo  ferra.4.  de  Nati- 
caecitatis  in  vitam  aternam  liberamur  ? vitate  Domini:Ow«i  homini  renafeenti, 
Undecap.  f.  Sacramentum  iftud  af-  aqua  Bapti/matisinflarefl uteri  l^irgi- 
fimilans  pifeina  Bethfaitla,  ait:  1'igiira  nalis,  eodem  Spiritu  replente  fontem,qui 
■„  ifta  medicina  corporalis  fplritalem  trplevitfij  yirgisem.  Unde  lucuienter 
„ medicinam  canebat;  ea  forma  , qu4  EureblusEmiflcnusinhomll.i.deSym- 
,,  femper  carnalia  In  figura  fpiritua-  bolo  fic  Deum  deprecatur  : Z7r7a/aZ70- 
,,  lium  antecedunt . Proficien  te  itaque  mine  , ae  benedic fub  inflante  regeneres- 
„ in  hominibus  gratia  Dei, plus  aquis,  tionis  tempore  faera finus parentis ; die, 
;,  & Angelo  acccfllt:  qui  vitia  corporis  Domine  , Ecelefitc  tua  , quod  dieeifliper 
,,  remediabant,  nunc  fpiritum  meden-  /Ingelum  Matri  tuax  Spiritus JanBut 
„ tur : qui  temporalem  operabantur  fuperveniet  in  te , iT  virtus  Alti  [fimi 
„ falutem  , nunc  aternam  reformant : obumbrabit ttbr,Iferum  mater  de  Spiri- 
„ qui  unum  femel  anno  liberabant,  tu  fanUo  conci  piat , iterum  Virgo  par- 
,,  nunc  quotidie  populos  confervant  , tnriat, iterum  bomo  Dei  Filius  efficiatur, 
,,  deleta  morte  per  ablutionem  deli-  iterum  Virginitas faecundetur.liecsna.- 
„ diorum;  exempto  fcilicet  reatu,  exi-  nes  fane,  & calTas  Deus  patiturhas  Ec- 
„ rnitur,  & poena. Ita  reflituitur  homo  clefia  preces;  Supervenit  enim  ( inquit 
„ ad  fimilitudinem  ejus  , qui  ratr6  ad  Tertullianus  cap.  4. ) ftatim  Spiritus  de 
,,  imaginem  Dei  fuerat ; imago  in  ef-  caelis , iT  aquis  fuperefl  ,fanQificans  eas 
„ figie,  fimilitudo  in  aternitate  cenfe-  defiemetipf),  iS  ita  fauUifieatee  vim  fan- 
,,  tur;recipit  enim  illum  Dei  fpiritum,  Sificandi  combibunt , 

„ quem  tunc  de  afflatu  ejus  acceperat.  Unde  per  falutiferam  Baptirmatls 
„ fcd  pofi  amiferat  perdelidium.  77iec  lotionem  homo  ex  vitiorum  feniofibi 
ille.  In  tantum  etiam  nonnulli  e SS.  refculpit  infantia  innocentiam  , &iti 
Patribus  Baptifmi  dignitatem  efferunt,  novum  hominem  recreatur,ut  praclare 

" docet 


Digitized  by  Coogie 


2 14  Trafi.l.  Difp.I, 

docet  S.  Maximus  hnmil.  dejuda  pro> 
ditore , ubi  ait:  Sapti/htut  Chrifti  noiit 
tjl  repultura  , in  quo  peccatis  morimur , 
criminibus  /cpclimur,  iy  vctcrit  hovtinit 
eonfcscntia  rcfoluta  in  altcrom  nativi- 
tatem  recUiva  infanti^  reparamur . 

Maiora  hij  proferre  audet  S.  Augu* 
ftinus  ferm.  de  Tempore  , ubi  Ba- 
ptifmi  lavacrum  utero  Virginali  prae- 
ferre vix  dubitat;  Pene,  inquit , majori 
munere,  quim  M.sria  , stnda  ditata  eft : 
iila  enim pbi  tantfim  meruit  caBitatem; 
ifta  nobis  contulit  fanSifieationem  : lUa 
meruit  ni  peccaret , iRa  ut  peccata  dele- 
ret: Illa  propria  delsBa  a fe  repudiat, ifia 
in  ft  per  Dei  patiam-  aliena  eondoaat ; 
illi  eP  eollata  Virginitas,  ifli  eft  donata 
foeeunditar.iHa  unum  procreavit, iy  pura 
eft:  iila  generavit  plurimos, ly  Virgo  eft: 
illa  pr  teter  Chriftum  nefeit  alium  filium, 
ifta  eum  Cbriilo  mater  eR  populorum  . 

Oe  hoc  ergo  praedant  illimo  facra- 
mento  jam  dilTerendum  e(l  tribus  iii_« 
fequentibus  Articulis  : quorum  Primut 
Baptifmi  inditutionem  , & naturam: 
Secundus  illius  Miaidrum,&  fufeipien- 
tem,  feu  fubjeAum  : Tertius  ejus  effe- 
(dus  , & ritus  explicabit . 

artic  ulus  primus. 

DeInRitutione , ly  Satura  Sacramenti 
Baptifmatis  . 

BApTisma  Grcci , Latine  idem  cd  , 
ac  lotio,  tinRio,ab!utio,  & immer- 
fio,  unde  triplicem  potidimiim  in  Scri- 
ptura fignificationem  obtinet : Primb 
namque  baptizare  , idem  fignificat  , ac 
lavare:  unde  Judith.  cap.ii.  de  ipfn  le- 
gitur: Et  enibat  noRibus  in  valle  Bethu- 
liot , ly  bapti%abat  fe  in  fonte  aqute  . Et 
Marci  7.  Sicitav.Pbarifei  estim  , ly  om- 
nes ^udtei  , nifi  crebri  laverint  manus  , 
non  manducant , tenentes  Traditionem 
Seniorum,  ly  a foro  nifi  bapti%entur ,non 
comedunt;  ly  alia  multa  funt , qute  tra- 
dita funt  illis  fervare  Batifmata  eali- 


Art.L 

eum,  ly  urceorum  , ly  tcramentorum , 6* 
leRorum  . Secundi  denotat  rei  cujufque 
abundantiam ,qua  homines  ita  implen- 
tur, ut  ea  obrui.ac  immergi  videantur: 
fic  afilidlio  vehemens  quat  indar  inun- 
dantis aqua:  obruere,  & abforbere  folet 
hominem  , appellatur  etiam  interduim 
Baptifmus:  HincLucc  11.  Chridus  Do- 
minus praenuntians  omnes  calamita- 
tum fludliis , qui  ingruente  palEone  in 
ipfum  exundare  debebant,  appellat  Ba- 
ptifmum  , dicens  : Baptifmd  babeo  ba- 
pti\ari ,ly  quomodo  coarRor , ufque  dum 
perficiatur:  unde  Marci  10.  filios  Zebe- 
dei  alloquens  ait : PoteRis  bibere  eali- 
eem,  quem  ego  bibiturus  fum,  ly  b apti  fi- 
mo, quo  baptiipr  baptiipril  Tertio  tan- 
dem , Baptifmus  fignificat  primum  ex 
feptem  novae  legis  Sacramentis  , cujus 
plerumque  mentio  fit  in  facra  Scriptu- 
ra quam  utique  appellationem  ab  idio- 
mate  Graeco  derivatam  jam  Sacramen- 
tum idud  fibi  vendicat , & in  ea  acce- 
ptione ufurpari  folet  k Theologis'. 

Quo  utiqne  fen fu  variis  periphradi- 
cis  nominibus  illudratur:  Nam  ratione 
materie  dicitur  lavacrum  aqute faluta- 
ris;  unda  genitalis;  f aerum, ly  vitale  la- 
vacrum, fluvius  aqute  vitalis  , ut  videre 
ett  apudS.Cyprianum.maximc  epid.a. 
Ratione  forme , dicitur  figillnm  , Sc 
obfignatio  6dei  , ai  Tertulliano  lib.  de 
Poenitentia  cap.d.  quia  per  ipfum  Oeua 
fignat  fideles  velut  oves  pafcuefue,  Sc 
eos  in  fuos  filios  confccrat.  Ab  effeadi- 
bus  ver6  dicitur  regeneratio  , feu  nati- 
vitas fpiritualis,  Joan.  j.Sifiquis  rena- 
tus fuerit  ex  aqua,ly  Spiritu  fanRo,lye, 
Vel  illuminatio , quia  per  ipfum  con- 
fertur fidei  lumen  ; unde  Greci  fedumi 
Epiphani;  appellabant  feftum  luminum^ 
qu6d  Chridus  e4  die  baptizatus  credi- 
tur . Sanidus  autem  Bafilius  oratione 
ad  Baptizandos,nominat  tejferam  mili- 
tum CbriRi  , amiRum  fplendentem  , lyt. 
Optatus  autem  Milevitanus  vocat  tu- 
nicam immutabilem , & cteledes  nu- 
ptias: Q tunica  Jhnpcr  usta , ly  immuta- 
bilis , 


VI 


De  S,joa»»is  Bapttfmol  215 


Ulis , inquit , tfu*  decenter  veftiat , 
omtiet  iCtates,  ^ forma! , nec  in  infanti- 
tu!  rudatur,  necinjuvenibut  tenditur  » 
nec  infteminit  mutatur . /iderit  profeUo 
ille  diet,  ut  eaele/let  nuptia  incipiant  ce- 
lebrari.Ac  fi  anima  it  Baptifmo  pura,6c 
Baptifinalis  gratite  decore  ornata,  efim 
Oeio  maritetur  ad  bonorum  operuiti-j 
facunditatem;  unde  ibidem  Baptifmunt 
dicit;  Virtutum  eje  uitaio,  criminum, 
mortem t nativitatem  immortalem,  ctele- 
Jlii  regni  comparationem  , innocentiee 
portum  , peccatorum  naufragium . 

De  hoc  itaque  mirando  Sacramento, 
queritur  quaudo  coeperit  ejus  inftitu- 
tio,  & prcceptum  , quenam  illius  ma- 
teria , quxve  fbrma  efle  debeat . Quo- 
niam autem  Joannes  non  folbm  inno- 
centie,  fed  Baptifmatis  prxeurfor  fuit; 
Etnof;  inquit  Tertullianus  lib.  4.  ad- 
▼erfus  Marcionem  . cap.  aj.  limitem 
quemdam  agnofeimut , yoannem  conBi- 
tutum  inter  vetera,  iy  nova,  ad  quem  de- 
fneret  Judaifmut , iy  b quo  ineiperet 
Cbriftianifmut ; idcirco  , ut  evidentiiis 
pateat , que  de  Chrifii  Domini  Baptif- 
mate  fumus  didluri,prius  paucula  funt 
de  Baptifmate  Joannis  delibanda, juxta 
Dodloris  methodum  , qui  ab  eadem^ 
QuefiioncTradlatum  de  Baptifmo  or- 
ditur. 

Qjl  ABSTIO  P &I  MA. 

Vtrum  Baptifmus  °foannit  idem  fuerit 
tum  Baptifmo  Cbrifti , iy  vim  ha- 
buerit remittendi  peccata . 

Notandum primh , eam  fuiffe  plu- 
rium ram  veterum , qukm  recen- 
tium hereticorum  feiitentiam  , qu6d 
Baptifina  Joannis  idem  effet  cum  Chri- 
fl i Domini  baptifmate.  Ideniminpri- 
mjs  affirmabat  Petilianus  Confianti- 
nieiifis  Epifeopus  Oonatifia;de  eo  nam- 
que feribit  S.  Augufiinus  librci  fecundd 
contra  litteras  Petiliani  cap.ja.  Licit 
inquiebat  unus  fit  baptifmus,  erat  ta- 


men tribus  gradibus  confecratus . De- 
dit aquam  'Joannet , fine  nomine  Trini- 
tatis ; ficut  ipfe profeffas  eH dicent.  Ego 
vos  baptiip  in  aqua,  iyc.  Dedit  Spiritum 
fanBum  Chrifius , ipfe  ignis  Paraeletut 
crepitantibus  flammis  ardefeens  in  /ipo- 
flolis  fupervenit : Quibus  verbis  folfitn 
difiinguit  tria  illa  baptifmata,  in  eo 
qu6d  Joannes  aquam , Chrifius  Domi- 
nus Spiritum  fsndlum , Paracletus  ver6 
ignem  dederit . At  Recentiores  here- 
tici,  maxime  Zuinglius  librd  de  vera,dc 
falfa  religione  cap.  de  Baptifmo ; Cen- 
turiatores  Centuria  40.  titulo  de  Baptif- 
mo,&  Calvinus  librd  4.InfiitutX3p.if. 
num.7.  audaciiis  pronuntiant  nullunu* 
omnina  efle  diferimen  inter  baptif- 
mum  Joannis , & Chrifii  Domini . Ait 
enim  Calvinus  : Certipmum  fit  idem-» 
fuijfe prorfus  'joannis  minifterium,  qudd 
/IpoBolis  poftea  delegatum  eft  : non  enim 
diver/hm  baptifmum  faciunt  diverfe 
manus  , quibus  admiuifiratur  ,fed  eum- 
dem  ejfe  eadem  doftrinaaftendit:  in  unam 
doBrinam  'joannes  , ly  Apoftoli  confen- 
ferusit , utrique  in  poenitentiam , utri- 
que in  remifihnem  peccatorum , utrique 
in  nomen  Chrifii,  i quo  poenitentia  , iy 
remijfio  peccatorum  effet , bapti%prssnt  * 
Et  pofi  pauca  impudentiflime  Icribit : 
^uare  neminem  perturbet, quod  alterum 
ab  altero  difeernere  Veteres  contendunt  l 
^orum  non  tanti  nobis  effe  debet  calcu- 
lus , ut  Scripture  certitudinem  quatefa- 
ciatiquis  enimChryfoBomo potius  ass/cul- 
tet  neganti  in  'Joannis  Baptifmo  fuiffc-» 
comprehenfam  remiffionem  peccatorum  , 
quam  Luce  contra  afferenti  Joannem-» 
bjptifmum  poenitentiepredicaffi  inre- 
miflsonem  peccatorum  : Nec  recipienda-» 
eft  illa  Auguflini  argutia,  in  fpe  dimiffa 
fuiffe  peccata  baptifmo  Joannis  , Chrifii 
baptifmo  reipfa  dimitti , iyc,  Veriitn-» 
quis  potius  aufcultet  Calvino  perverfiS 
expofitionibus  verum  Scriptura  feofuns 
interpolanti , quAm  omnibus  SS.  Patri- 
bus,quos  ficut  loquitur  Concilium  VIII. 
asione  i.Can.i.  Deus  tarsquam  inesetin- 

Has , 


Digit  zod  by  C.OC^I 


il6 


Traa.L  Difp.l 

ttat  ilUminantet  grejfut  noRros  lanf 
padet  fequendos  nobit  propoCuit . 

Sotandum  fsatndd,  qu6d  quemadmo- 
dum Joannes  erat  ChriAi  D.Prjecurfor, 
ut  verbOjSc  exemplo  homines  prcpara- 
ret  ad  recipiendam  gratiam  per  Ver- 
bum Incarnatum  difleminandam  , ita_f 
ejus  Baptifinus  fuit  prxparativus.dr  dif- 
pofitivus  ad  Baptifmum  Chrilii,  ut  do- 
cent SS.  Patres ; maxime  Origenes  to- 
mo 8.  in  joan.  Vt  praparem,  inquit,«e- 
luti  populum  inUruUim  , ego  •aeni,  iy  ad 
preparandum  locum  refipijccntip  per  Ba- 
ptifmum pofl  me  *e«r«ra,crf.Athanafius 
quKit.i)4.  Bapiifma  yoar.nis  introdu» 
Bcrium  appellat : Baftlius  exhortatione 
8>'  Baptil.num  , initiatorium  . Cyrillus 
A'exandriiius  lib.i.in  Joan.cap.id./r<c- 
ptralhum  ; & lib.j.  cap.yy.  introdudo- 
rium ; <icut  & Damaiceiius  lib.4.  fidei 
orthodoxe  , rudimentum,  <Scc.  Denique 
Cyprianus  de  Baptilmo  Chrifti , & ma- 
mfeiiationeTTiiut&tiy.Pr/eparabat  viam 
Domino  yoannes , lavando  exterius  eor- 
pora  , ut pracederet  exterius  lavacrum  , 
fecuturuni  Baptifma  , in  quo  conferretur 
animarum  ablutio,  iy  peccatorum  remif- 
Jio  , iyc,  AuguAinus  in  Enchiridio  t.49. 
Hon  renafcebatttur  , qui  Baptifnate^ 
yoannis  baptiipbantur,  lyc.fed  quodam 
prteurforio  illius  minijterid,qui  dicebaf. 
Parate  viam  Domini:  huic  uni, in  quofo' 
lo  renafei  poterant, parabantur, iyc.  U n- 
de  meritA  colligit  Oodorin4.  d.a.  7.2. 
num.2.  Baptifmum  Joannis  in  hoefo- 
liim  hominibus  profiiiflCjquOd  homines 
difponeret  ad  Baptifmum  ChrilU  , tum 
illos  ad  Baptifmum  ChriAi  fulcipien- 
dum  excitando  per  externam  ablutio- 
nem aque  ; tum  etiam  przdicando  fi- 
dem, de  poenitentiam,  quibus  digni  fie- 
rent recipiende  gratis  novx  Legis  . 

Notandum  tertio  , ex  eodem  Dociore 
ibidem , certum  e(Te  , qu6d  materia  Ba- 
ptifmi  Joannis  fuerit  aqua  , & ablutio  ; 
id  enim  habetur  exprcfse  Matth. I,u- 
cx  j.  Marcii.  & Joan.i.  6c  de/tfrwa 
ver6  non  ha  conAat:  quidam  enim  Oo- 


L L 

tSotCS  contendut  eum  baptizafTe  in  de- 
terminata forma  , puti  in  nomine  Ciri- 
fti  venturi ; ita  Hugo  ^'iBorinutVib.a.de 
facranientis,  parte  d-  cap.tf.  dc  Magifier 
fententiarum  diA.s.-  quos  fequuntur  ce- 
lebriores Ecclefiz  Principes , maxime 
Alenfii  4.  p.q.tf.memb.y;arc.ii.  S.Tho- 
mat  j.  p.  q.yo.  art.d.  ad  f.  unde  DoUor 
tanquam  magis  receptam  fentenriani_, 
priori  loco  Aatuit.  Cui  pariter  fenten- 
tis  adAipulantur  plurimi  b SS.PatribOs, 
maxime  S.  Ambrofius  lib.  I.  de  Spiritu 
fandio  cap.7,  ubi  ait : joannes  quide/rti 
in  advenientis  'Jefu,  non  in  fuo  bapti%a~ 
bat  nomine . S.  AuguAinua  lib.  qucAio- 
num  novi  TcAamentt  qucA.ap.  dicene, 
Baptifmum  ^oannit  non  fuiffe  fine  men- 
tione Cbrifli . Idipfum  tradit  S.  Hiero- 
nymus in  illa  verba  Joelis  : Effundam 
de  Jpiritu  meo  , iyc.  Favet  etiam  illud 
A(ftor.i9.  Joannes  baptixflvis  Baptijmi 
pxnitentia  , dicens  in  eo  , qui  erat  pojl 
ipfUm,  ut  crederent . Quod  etiam  infer- 
ri videtur  ex  illis  verbis  Mattbeei  }.UbI 
S.  joannes  Pharifzos,  dc  Sadduezos  al- 
lcH|uens,  ait ; Ego  quidem  vos  baptiip  in 
aqua,  in  poenitentiam : qui  autem  pojl  me 
venturus  efl . , . . ipfe  vos  baptitpbit  in 
Spiritu  SanElo,  iy  igne . 

Nihilominus  reclamant  Durandus 
ibidem  q.j.  GabrieI  quzA.i.dc  alii  non- 
nulli exiAimantes  joannem  baptizalfe 
abfque  ulla  verborum  forma,aut  falcem 
non  in  ea  , quam  mox  diximus . Tum  , 
quia  forma  illa  clTet  falfa^ChrlAus  enim 
Jam  venerat,  ciim  baptizaret  joannes  , 
dejid  ipfum  joanni  erat  notum  , ac 
proinde  non  erat  venturus  . Tum, quia 
Joannes  idem  Baptifma  ChriAo,  ac  aliis 
miiiiAravit;non  erat  autem  conveniens, 
ut  baptizando  ChrIAum  , uteretur  h^c 
formd.  Nihilominus  exiAiino  priorem 
feotentiam  c(Te  przfcrendam  : Tum  , 
quod  facili  dilui  pullint  fundamenta^, 
oppofitz  fententiz  ; facili  enim  ad  pri- 
mam rationem  reponitur , vocabulum 
venturi , intelligi  refpedfivi  ad  matufe- 
Aatiunem  Chrilli  per  przdicationem_r 

Evaii- 


• Df  S.  %annif  Baptifmo  \ i 1 7, 


£v«tige1ii,  & munus  baptizandi ; }oan« 
nes  enim  baptizando  difpoiiebat  homi- 
nes adBaptlfmum  ChrifH  fiifcipiendum. 
Secunda  pariter  ratio  facili  eliditur  ; 
cbm  enimjoannes  per  revelationem.» 
cognoviiTet  Chriftum  ad  fe  venientem , 
ut  baptizaretur;  vel  eum  baptizando  , 
nullam  adhibuit  formam,  ut  docet  Pa- 
ludanus ; vel  ufus  ed  ali&  form^,  ut  vult 
Maironius  , 

His  ita  pratmillis.determinandum  re- 
flat.utrumBaptifmiis  Joannis  idem  fue- 
rit cum  Baptifmate  Chrilli.  Secundi, u- 
trum  vim  habuerit  remittendi  peccata, 
& conferendi  gratiam  fandiificantem  . 

Conclusio  Prima. 

BAptifmut  ‘Joannit  diver/us  erat  d 
Cbrifii  Baptifmate  . Hac  eft  dtj 
fide  determinata  in  Concilio  Tridenti- 
no  feir.7.Can.i.  Si  quit  dixerit  B apti f- 
tfium  yoannit  eamdem  vim  babui/fe  cum 
BaptijTmo  Cbrifii  , anathema  fit . Eadem 
fuit  fententia  Patrum  Nicxni  Concilii, 
nam  in  ejus  Atfiis  lIb.r.circafinem,Pa- 
tres  refpondentes  Phllofopho  per  Ma- 
charium  Jerofolymitanum,  ita  loquun- 
tur deChrifto.  Tunc  ad  Baptifnum-» 
venit  prtedicante  'Joanne  Zacbarix  filio 
ad  populum  Baptifmum  Pienittntia,non 
autem  Baptifmum  peccatorum,  aut  ado- 
ptionis filiorum  Dei  largiente:  non  enim 
erat  yoannis  boe  dare  , fed  ipfius  dun- 
taxat  inhumanati  f^erbi  Dei , 

Eamdem  veritatem  tuentur  SS.  Pa- 
tres, quibus  praivlt  Tertullianus  Iib.de 
Baptilmo  cap.io.  ubi  cum  dixiflet , Ba- 
ptifmum Joan nis  divinum  fuKTe  ratio- 
ne mandati,  humanum  ver6  ratione.» 
conditionis,  fubdit ; Nihil  enim  etelefie 
praftabatyfed  ealefiibus  praminifirabat: 
poenitentiae  fciliceepreepofitus,  qua  efi  in 
bominispotefiate.Et  infra\Adeo  pofiea  in 
AOis  Apofiolorum  invenimus , qsioniam 
qui  yoannis  Baptifmum  habebant , non 
accepilpent  Spiritum  fanHum,  quem  nec 
auditu  quidem  noverant ; ergo  non  erat 
ecelefie , quod  calefiia  non  exhibebat . 
Pofimodum  concludit ; Agebatur  ito- 
Tom.  X. 


que  Baptirraut  PmniitntidS , quafi  candi- 
datus remilfionis  , iS  fanBificationts  t» 
Chrifio  fub/ecutura:  nam  quod pradica- 
bat  Baptifmum  Poenitentia  [in  remiffio- 
nem  deliBorum,  infuturarn  remifsionesm 
Deo  renuntiatum  efi  ifiquidem  Paniten- 
tia  antecedit ; remifsiofubfequitur  , & 
hoc  efi  viampraparare-.Sni  autem  pra- 
parat , non  idem  perficit , fed  alii  perfi- 
ciendum procurat , Quibus  verbis  Ter- 
tullianus  praclari  difficoltatem  propo- 
fitam  explicat. 

Idem  docet  S.Chrifoftomus  hom.io. 
in  Matthaum  , ut  etiam  fatetur  ipfe 
Calvihus , Sc  S.Augu(Hnus  pluribi,ma- 
ximi  homil.y.fuper  Joannem  , ubi  ait  r 
Si  quos  bapti%avityoannesJterumfisnt 
baptitflndi : plani  iterum  , fed  non  ite- 
rato Baptifmo  , quos  enim  yudas  bapti- 
Xovit,  Is  Chrifius:quos  baptiipvityoan- 
nes , non  , i^e.  Item  lib.y.  de  Baptifmo 
„ cap.p.Chriftas  tali  Baptifmo  mundaO 
„ Ecdefiam,  quo  accepto  alterum  non 
,,  erat  neceflTarium  . Joannes  autem.» 
3,  tali  Baptifmo  pertingebat,  quo  acce- 
pto cflet  Baptifma  Dominicum  necef- 
farlura  . ‘ i . . • 

Hanc  veritatem  idem  S.DoAor  pro- 
bat variis  argumentis  dedudiis  ex  Scri- 
ptura facra  ; Prinld  , quia  Matth.  ai. 
Baptifmus  Joannis'  dicitur  Baptifntua 
hominis  ; ChriAus  enim  inquirit  t 3a- 
'ptifmusyoannis  unde  &at ! i talo  , a» 
ex  hominibus  ? Atqui  Baptifnrus  ChriAi 

nullibi  dicitur  Baptifqius  hominis  X la- 

gimut , inquit  S.Au^gfnus  lib.  J.  con- 
tra litteras  Petiliani  cap.ytf.  Apofolum 
aliquibus  locis  dixifih  , EvangeHiunL» 
meum  , Baptifmum  autem  meum  nun- 
quam dixit:  fed  nce  eujufquant , ttr 
quem  minifiratur  . Nam  folus  ille  B'tt- 
ptifmusj  quem 'dedit  yoannes , riiBut  eft 
Baptifmus  yvOnnii • ' 

Probat  fetundd  ex  illo  Toanniscap.i» 
Teftimonium  perhibuit  yoannes\dieentz 
quid  vidi  Spiritum  defcendentem , qae^ 
columbam  4c  calo,  iS  manfit  'fuper  eum„ 
(J  ego  ne/fiebam  eunt , iSe,  Qunverb* 
E e 

•» 


D'_'  I-  ' ■ , GO:jgIl 


2. 1 S Trx£f  J,  DtJpJ, 

Ylc«cpendItS.Au|^ftinuslib.f.  de  Ba< 
ptifmo , cap.j.  Secundum  aliquid  fcie~ 
„ tat , fecundiim  «liquid  adhuc  ne* 
,,  rciebat:fciebat  fponfum  Filium  Dei, 
,,  de  cujus  plenitudine  omnes  accipe- 
„ rent;  fedquia  ex  ejus  plenitudine 
„ ipfe  acceperat  baptizandi  poteda* 
,,  tem,utJoannis  Baptiimusdiceretur, 
„ nefciebat  utrum  fic  eflTet  daturus,  & 
„ exteris:  at  fi  Bapcifmus  Joannis  ef* 
„ fet  idem  cum  Baptifmo  Chridi,  non 
,,  pofTet  dici  Joannes  eum  nefciilTe : 
„ icitur,  dcc. 

Probat  tertid,  quia  licit  /esf,  ij  Pro- 
pheta  ufque  ad  yoannem , tamen  Joan- 
nes non  erat  finis  legis . Nam  , inquit 
A(>oi)olu$  yfinii  autem  legis Cbrifius  ad 
juilitiam  omni  ervdenti  ; fed  fi  Haptif- 
mus  Joannis  idem  clTet  cum  Baptifmo 
Chndi,  Joannes  dici  pofTet  aliquo  mo< 
dofinislegis:  quia  in  illius  Baptifmo 
itandum  e(Tet:undeS.Augu(tinus  lib.f. 
de  Baptifmo  cap.9.  Si  in  Joanne  finis 
efrec,Chrlfli  Bapcifmate  opus  non  efTet: 
fed  quia  finis  legis  Chrifius  ad  judi- 
tiam  omni  credenti , ab  illo  demon- 
ilratum  ed  , ad  quem  pergeretur  , ad 
hunc  ciim  perventum  fuerit,  perma- 
neretur . 

Proiatur  denique  eadem  veritas  hac 
. ratione  r Ille  Baptifmus  ed  diverfus , 
cujus  forma  diverla  ed  i Sf  etTcdius  di- 
ve rfi  ; at  forma  , dc  e/Tedtus  Baptifmi 
Chridi  fuerunt  diverfi  a forma  , Sc  ef- 
. foftibus  Pqptifmi  Joannis ; igitur  , 3cc. 
Xlajor  condat . Probatur  minor  quoad 
primam  partem . Baptifmus  Chrldl  fit 
in  nomine  Patris  , & Filii , 8c  Spiritus 
fMidti : Taliter  non  fiebat  Joannis  ba- 
ptlfma  , ut  colligitur  evidenter  ex  A- 
clorum  tp.  ubi  cum  Paulus  veniffet  £- 
pheXum  , invenidetque  ibi  quofdam 
difcipulos : Dixit  ad  eos , Si  Spjritum 
JauBum  accepi fiis- deitates  ? At  Illi  di~ 
nerunt  ad  enm  , Sed  neque  fi  Spiritus 
/antius  fi/ audhsmus . Ille  veri  ait . In 
ptu  trgo  taptiifiti  tftit  l qui  dixerunt : 
Im  Itas/sfls  taptifmate  ;<  pinif  .tsuttrn 


Art.L 

Paulus , Joannes  bapti%auit populum  di- 
cens , Itt  eum  qni  venturus  effiet  pofi  eum 
ut  crederent,  boeeftin  lefium.His  autem 
auditis  baptrijsti  fiunt  in  nomine  Dotni- 
ui  lefiu  . 

£x  qnibus  duo  Vice t inferre. Primum, 
Joannem  non  baptizalTe  in  nomine 
trium  perfonarum.cum  ab  eo  bapciza- 
ti , nec  fi  Spiritus  fandtus  elTet  audivif- 
feiit  . Secundum  , eum  tantCim  bapti- 
zalTe  in  numine  Chridi  venturi . 

eadem  minor  quoad  efiica- 
cix  diverfitateiii;  tum  ex  illo  Mattb.%, 
ubi  Joannes  ipfe  Judxis  ita  loquitur. 
Ego  quidem  b.ittiip  vos  in  aqua,  in  pa- 
nitentiam  , qui  autem  pofi  me  venturus 
efi  , fortior  me  eri , tpfie  vos  baptnjibit 
in  Spiritu  fiantla , ly  igne , Tum  ex  illo 
Joan.j.ubi  legimus  difcipulos  S.Joan- 
nis  conqueri.quod  Chridus  baptizaret. 
Ecce  bic  baptixat , iy  omnes  veniunt  ad 
eum  . Si  enim  baptifmus  Chridi  railTet 
idem  cum  baptifmo  Joannis,  hic  facile 
fecifTec  fatis  eurum  querimonix  dicen- 
do Chridi  baptifmum  cumJem  elTo 
cum  fuo,  quoad  efficaciam  , ac  proinde 
eis  potins  cITe  gloriandum  , quiin  con- 

?|uerendum  , cum  fic  Chridus  velut  di- 
cipulus illum  didlciflct  a Joanne:  at 
contrarium  facit , & infinuat  quanta 
fit  inter  fuum  , dt  Chridi  baptifiuuqi 
differentia  per  eminentem  Chridi  di- 
gnitatem . Refipondit  Joannes,  {y  dixig. 
Son pateti  homo  accipere  quidquam,  nifi 
eti  datum  fuerit  l ceelo  . Ipfi  vos  mibi  te- 
fiimonium  perhibebitis  quod  dixerim  : 
Nonfium  ego  Chrifius  , fied  quia  miffiuf 
fium  ante  illum,  qui babet  fiponfiam, 
fiponfius  efi  , (ye.  Tum  denique  ex  eo, 
quod  baptizati  Joannis  baptifmate  , 
iterum  Chridi  baptifmo  fuerunt  ab  A- 
pudulis  baptizati  : Ergo  non  unum  , 
idemque  erat  baptifma  . * 

Objiciunt  b/crttiei  . Ubied  idem  li- 
gnum , eadem  fignilicatiu,  8c  idem  mi- 
niderium  , ibi  clt  idem  facrainentum  : 
Sed  in  utroque  baptifmate  h?c  fuiit  ea- 
dem. Prim6  quidem  aqux  ablutio  ,iit 

pa- 


DeS»  joattnis  Baptifmo  * 


|Mtet  Matthai  j.8e  Mirci  r.  idem  mi< 
piilerium  , quia  uterque  abluebat  ex- 
terius; eadem  pariter  fi{{ni(icacio,nem- 
pe  peccatorum  remilTio.Nam  de  baptif- 
mo  Sijoanis  dicitur  Marci  i.Fo/r  han- 
nesin  deferto  baptit^m  , ij  praedicans 
baptifmum  poenitentiae  in  remifsioneoui 
peccatorum  . Similiter  Mattb. Exibat 
ad  eum  lerofolyma  , iy  omnis  ludeea  , iS 
omnis  regio  cirea  Iordanem  , iy  bapti- 
zabantur ab  eo  injerdane  conflentes 
peccata  fua. 

Concedo  Majorem  , & duas  priores 
partes  minoris  ; fed  didinguo  puflerio- 
rem.  In  utroque  baptifmate  eadem_< 
peccatorum  remifsio  eodem  modo  , <Sc 
virtute  Tigni  exterioris  applicati  nego; 
diverfo  modo , & in  uno  ex  opere  ope? 
rato  , in  alio  ex  opere  operantis , con- 
cedo . Siquidem  baptifmus  Joannis  re- 
mittebat peccata  tantum  virtute  penir 
tentia:  per  lignum  illud  , 8c  prcviam_i 
prcdicationem  excitatx  , Unde  non 
fimpUeiter  dicitur  baptifmus  inremif- 
fionem  peccatorum  ; fed  baptifmus  per- 
nitentia in  remiffionem , iyc.  At  ChriAi 
baptifmus  , /Wuum  a.  abfolut^  djeitur 
ii  Petro  . Baptiiptur  unufquifque  ve- 
Brum  in  remiffionem  peccatorum , Et  in 
Symbolo  Condantinopolitano  : Conr 
fiteor  unum  baptifma  inremifsionem-a 
peccatorum , Unde  Tertull.  lib.  de  Ua- 
ptifmo  cap.  IO.  dicit  Kaptifmum  fan- 
ai  Joannis  fuilTe  candidatum 'remillior 
nis,  & fandlificationis  in  Chrido  fub? 
fequutur*.  JVrc  re^rr  qudd  Petrus  prse- 
fato  loco  A^uum  dicat  ; Poenitentiam 
agite, {y  baptiTjtnr  unufquifque  •oeflrum 
in,iyc.  Ibi  enim  remiilio  peccatorum 
non  conjungitur,  cum  pcenitentiam 
agite  ; ficut  in  Baptifmo  Joannis:  fed 
cum  baptijptur.  Idcirco  yer6  dicit  elTe 
agendam  poenitentiam  , quia  alloqui- 
tur adultos  , uui  ut  baptifmum  digne 
fufeiperent , aliquem  de  peccatis  dolo- 
rem eflfurmare  debebant . 

Objiciunt  /ecundd  ; Si  Baptifmus 
Joannis  non  edet  idem  cum  Baptifmo 


Chridi , qui  baptizati  fqerant  Joannis 
baptifmate  , debuident  iterum  bapti- 
zari ; fed  id  faiflum  non  fuit,  quod  uti- 
que Zuinglius  lib.de  vera,&  ralfa  Re- 
ligione cap.de  Baptifmo  probat  tribus 
argumentis ; Primo  , quia  S.  Andreas 
fuit  difcipulus  Joannis  , dcconfequen- 
^er  illius  Baptilmate  tindlut , quem  ta- 
men Cbridi  difcipulum  podell  faidum 
nullibi  baptizatum  legimus ; Secundo  , 
quia  difcipuli  Joannis  ad  ipfum  reiule? 
runt , qu6d  Chrldus  baptizaret , fi  au- 
tem baptlzalTet  diverfo  Baptifmo  , id 
quoque  nuntiadent . Tertii  , quia— « 
Joan.4.  Difcipuli  Chridi  dicuntur  ba- 
ptizare, ac  proinde  baptizati  fuerant 
eo  baptifmo , quem  conferebant : non 
poted  autem  dici , qu6d  baptizati  fue- 
rint a Cbrido;  cum  exprefsi  ibidem  di- 
catur, qu6d  Chridus  ipfe  non  baptiza- 
retiideoque  baptizati  fuerant  Baptifmo 
Joannis : quem  Ipfi  conferebant : igitur 
cum  Chridus  dicatur  per  difcipulos 
baptlzafle , confequens  ed , qu6d  Ba- 
ptifmus Chridi  idem  elTet  cum  Baptif- 
pio  Joannis . ^arto  tandem  {dlpfum 
probari  poted  authoritate  fanidorura 
Patrum;  nam  S.  Ambrofius  lib.  1.  de 
Spiritu  faiudocap.j.  docet  bapti^atos 
Joannis  daprifmate  fuifle  jn  dupjlci 
differentia,  quofdam  quidem  in  nomi* 
ne  Chridi  baptizatos;quemadmodum> 

inquit  , Joannes  baptizare  lolebat  ; 
alios  ver6  baptizatos  ab  ipdus  Joannis 
Difclpulis;  neque  in  nomine  Chridi , 
neque  in  dde  Spiritus  fanidi:  Priores 
negat  fuifle  iterum  baptizatos  ; pode- 
riores  verd,  dicit  denub  Baptifmum  fu» 
fcepifle  ; Illi , inquit , qui  negaverunt 
„ iefclre  Spiritum  fanidum  , Aid.  14. 
,,  quoniam  baptizatos  fe  dicerent  i n_> 
,,  Joannis  Baptifmate  , baptizati  funt 
„ podea:  quia  Joannes  in  remiiTionem 
,,  peccatorum  , in  advenientis  Jcfu  , 
,,  non  in  fuo  baptizavit  nomine , dc 
,,  ideo  Spiritum  nefeiebant ; quia  nec 
„ baptifmum  in  Chridi  nomine  , licut 
,,  Joanues  baptizare  folebat , accepe- 
£ c 3 rant : 


Digiiized  by  Googlc 


220 


TraSiJ.  Difp.J,  Art»l.  ^<e/i.L 


„ rant.  Joannes  enim  licet  non  ba- 
„ ptizaret  in  Spiritu  , tamen  8c  Chri- 
,,  fliim  predicabat , Se  Spiritum  .... 
j,  ergo  ifti , quia  nec  in  Chrifli  nomi- 
,,  ne  , nec  cum  fide  Spiritus  faiufH  ba- 
„ ptizuti  fuerant , non  potuerunt  ac- 
•„  cipere  Baptifmi  Sacramentum  , ba- 
,,  ptizati  funt  Itaque  In  nomine  Jefu 
,,  Chrifti;  nec  Iteratum  c(l  in  his  ba> 
„ ptifma;  fed  novatum,  unum  enim 
,,  Baptifma  . 

Qtura  etiam  fententlam  ampledti- 
tur,&  propugnat  Euluglus  part.i.con- 
tra  Novatlanos,  In  Bibliotheca  PhotiI, 
ubi  duo  probat  . Primum  , quod  bapti* 
zatus  Joannis  Baptifmate  , non  indi- 
geret alio  Baptifmo  : Secundiim,  quod 
tale  Baptifma  mundos  faceret , qui  ad 
illud  accederent . Kullidi  , inquit,  le- 
gitur iterum  iaptr\atos  cos  ; qui  antc_t 
Xe/urreffionrm  Cbri/li  a loanne  ejint 
bapti%ati  , ijc. 

Refpondeo  negando  minorenrJ^am  ba- 
ptizatosjam  Joannis  Baptifmate  , ite- 
rum Chridi  Baptifmo  fuilTe  inaugura- 
tos colligi  poted : Primb  ex  Scriptura, 
fiquldem  Aiffuum  a.lcpimus  tria  millia 
hominum  ab  Apoftolis,  jubente  Petro 
ftiiin  baptizatos  in  nomine  Jefu  Chri- 
dl ; ex  eis  autem  plures  jam  tindfos 
efle  Baptifmo  Joannis  apparet  ex  illo 
Matth.  j:  Exibat  ad  eum  lerojblyma , (J* 
omnis  regio  circa  Iordanem  , iyp  bapti%a- 
bantur  ab  eo  in  Iordane,  confitentes  pec- 
cata fua  .Paulus  quoque  yyt/or.rp.ciim 
cognovilFet  aliquos  Uifcipulos  bapti- 
zatos tantum  fuifle  In  Joannis  Baptlf- 
■nate  , jufllt  eos  baptizari  innomine.» 
Domini  Jefu. 

yrin/uper  idem  affirmant  SS.  Patres; 
Hieronymus  epift. 8 j.  ad  Oceanum  , & 
Dialog.adverfus  Luciferianos  , ubi  ait; 
joannis  Baptifma  in  tantum  imperfe- 
Bum  fuit , ut  conflet  poHea  Cbrifli  Ba- 
ptifmate baptiiatos  , qui  ab  eo  fuerunt 
bapti\ati . Et  S.  Aug,  tratd.4.  in  Joan- 
nem  circa  medium  : Ble  ^ inquit  , hoc 
ipfum ; quod  acqqpit  k loanne  jCbriflus 


proponeretur  Bapti fmati  Cbrifli  , per- 
mifsi  funt  {y  alii  ; fed  qui  baptixati 
funt  a loanne,  non  his  fufficif.  b tptrtfiti 
Junt  enim  Baptifmo  Chrifli  , quia  Ba- 
ptifmus  loannis  non  erat  Baptifmut 
Chrifti. ^i  accipiunt  BaPtifmum  Chri- 
fli , Baptifmum  loannis  non  nuicrunt : 
qui  acceperunt  Baptifnmrn  loannis,  Ba- 
ptifmum Cbrifli  f/Utefierunt . 

Hinc  facili;  folvumiir  momenta.qui- 
bus  niti,&  prohari  videtur  minor  ^ no- 
bis negata  : Primb  namque  , qua  ratio- 
ne colligunt  hiretici  Andream  fuilTe 
baptizatiim  Baptifmo  Joannis  , quia 
fuit  ejus  Dlfcipiilns  ; ita  colligi  debet 
eum  baptizatiim  fuilTe  Baptifmo  Chri- 
fti , quia  fccutus  cft  Chriftum  Domi- 
num , & ejus  fadfusert  DIfcipulus:  Ad 
fecundum  , dico  contrarium  potius  ex- 
inde colligi, 'nam-Diicipuli  loannis  non 
ei  anmintialfcnt  tnnquam  quid  no- 
vum, quod  Chriftus  Dominus  baptiza- 
ret , nifi  diverfo  ii  loanne  Baptifmate 
eum  baptizantem  coiifpexilTent . Ad 
tertium  denique,  dico  pariter  contra- 
rium ha-reticorum  alTcrtioni  colligi  ; 
quo  enim  argumento  probare  nitun- 
tur Apoftolos  tindfos  loannis  Baptif- 
mace  , quia  loannis  Baptifma  contule- 
runt; nos  e converfo  probare  polTumus 
eos  fuifle  baptizatos  Chrifli  Haptifma- 
te  , quia  , utdocct  S.  Auguftimis  lib. j, 
contra  Petilianura  cap.pf. loannis, 
fed  Cbrifli  Baptifmum  miniflrarnnt  A- 
poftoli  . 

Non  favent  etiam  hsreticis  prsfata 
Patrum  teftimonia  ; Nam  S.Ambrofius 
non  videtur  aliquo  niti  teftimonio  in 
illa  diftindHoue  , quam  profert  de  dii- 
pKci  baptifmate  loannis  , qiiuruoi 
unum  fit  riti  , & valide  collatum  ia.» 
nomine  Chrifti  cum  fide  Spiritus  faii- 
<di ; aliud  autem,  quod  abier  collatum 
fuerit , quodque  hac  ratione  debuerit 
iterari  : hujus  namque  diftindlioiiis 
nulbim  apparet  veftigiuni,  noe  in  Scri- 
ptura facra  : nec  in  SS.  Patribus  , qui 
cum  przcctreruiit , unde  etiam  Magi- 


De  S,  Joannis  Baptifmo* 


fter  fententiarum  ,qui  eatndcmdidln- 
(ftionem  adhibcc  in  4.  diU.a.  ab  omni- 
busTheoIogis  hac  in  parte  refnuitur. 
Neque  etiam  ei  faffragatur  Eulogias; 
hic  enim  pliifqaam  par  elTet  tribuit 
Baptifmo  loannis  , ut  illum  perfedum 
demonftraret  contra  communem  SS. 
Patrum  fententiam  : unde  poft  verba 
fiipr4  citata  fubjungit.  Ciim  plurimi 
Patres  odendant  loannis  Baptifina_i 
fuilTe  omnind  imperfctdura  . 

Conclusio  Sbcunda. 

BAptifmut  'yaannh  non  habebat 
vim  remittendi  peccata , nec  confe- 
rendi gratiam  . H*c  efl  communior 
apud  Catholicos,  & fequitur  ex  prfce- 
denti,  illamque  Oo(dor  probat  loco  fu- 
prii  laudato,  ubi  demondrat  , necelTum 
fuilTe  baptizatos  i Joaiine  iterum  ba- 
,,  ptizari  Baptifmd  Chridi,;  Quia  , /«- 
,,  ^n/r,  medicini  prsparativilufcepti 
„ congruum  ed  accipere  medicinam^ 
„ curativam  ; dirpodtione  etiam  indu- 
,,  <da  congruum  efl  adhuc  induci  for* 
,,  mam  principalem:  fed  ille  Baptifmus 
„ Joannis  erat  (icut  difpofitio  meri 
,,  prfparativa  ad  BaptifmumCbridi,ut 
,,  per  illam  ablutionem  faciliiis  Incli* 
„ narentur  homines  ad  fufeipiendam 
„ ablutionem  fibi  falutarem  : nec  edet 
„ moledum  ipds  jam  ad  (imileexer- 
,,  citatis  . Et  hanc  rationem  innuit 
,,  Joannes  Baptida.dicrtis  Joan.r.  ^a- 
,,  ptij^o  vot  aqua  ( fupple  tantiim  me- 
,,  diui  autem  veftrum  fietit ; quem  vot 
,,  aefcitii ; qui  f fupple}  baptizat  vos  , 
„ non  in  aqua  tantum,  fed  in  fpiritu  , 
,,  & veritate  . Hsec  Dodlor. 

Objiciet  plures  SS.Patres  affirmantes 
Baptifmum  Joannis  habuide  vim  re- 
mittendi peccata,  SicBaliliiishomil.de 
Baptifmo,  cap.  2.  ante  medium  : Per 
gratia}»  , inquit  Dei  , (y  Cbrtfti  ipfiut , 
jttnul  atque  accejfrat  quit , {5*  peccata 
fua  nuant acunque tqualiacunque fuiffent, 
conf  /Jm  fuerat,  in  “Jordanit  flumine  ba- 
pati\abatur,confeflim peccatorum  remifl' 
fionem  accipiebat . Similiter  S.  Augudi- 


nus  lib.y.  de  Baptifmo  cap.  10.  Tamen, 
inquit , ne  qttifnue  contendat  etiam  in 
Baptifmo  yoannit  dimiffa  effe  peccata  , 
fed  aliquam  ampliorem  fanClificatio- 
nem  eis  qnot  juffit  Paulus  Apojlolus 
denub  per  Baptifmum  CbrifU  bapti%ari, 
ejfe  collatam  , non  a^o  pugnaciter  , Et 
S.  Petrus  Chryfologus  ferm. tj7.  dicit,- 
qubdBaptifrna  Joannis  culpam  tolle- 
bat , non  autem  gratiam  conferebat . 

Refpondee  S.  Bafilium  pode  exponi 
de  remidione  pcccatorum,quam  bapti- 
zatus  confequeretur  ex  opere  operan- 
tis per  efficaciam,  & meritum  pcBiiiteii- 
tiz . 

Ad  S.  Attguftinum  dico,  qu6d  quam- 
vis nolit  pugnaciter  agere  cum  eo,  qui 
contenderet  in  Baptifmo  Joannis  rei- 
ps<t  dimidia  fuide  peccata,  inde  non  efl 
confequens  , qu6d  exidimaverit  illa_» 
fuide  dimida  ex  opere  operato  , fed 
dumtaxat  ex  opere  operantis  . Unde 
ciim  per  Baptifmum  Chridi  peccato- 
rum remidionem  confequerentur  ex 
opere  operato  , longe  majorem  fantSi- 
ficationem  accipiebant . 

Denique  , Ad  S.  Petrum  Chryfolo- 
gum,  dico,  non  ejus  mentem  ede,qu6d 
per  Baptifmum  Joannis  peccata  dimit- 
terentur abfque  iufufionc  grati.e  ; hoc 
enim  non  fit  de  lege  ordinaria,  fed 
quiSd  forte  per  illam  ablutionem  cor-, 
poralem  Juda-i  mandarentur  ab  illis  le- 
galibus inquinamentis:cx ponens  enim 
illud  Luc*  j.  l^enit  in  omnem  regionem 
yordanis,  iljc.  ait;  fenit  ad  'Jordanem  , 
quia  yudaicas  fordei  non  poterat  hjdria 
Jam  lavare , fed  flwnen  . , 

Deinde,  Exponens  fequentia  verba  : 
Prtcdieans  Baptifmum  pecnitentia  iu-t 
remiHionem  peccatorum  fubdit:  Erat  pe- 
nes yoannem  venia  fd  non  fine  pecniten- 
tia-,erat  remifflofd  luDtbus  comparata", 
erat  cura  vulneris  cum  dolore  : erat  Ba- 
ptifma  , quod  culpam  tolleret , eonfeien- 
tiam  non  deleret.Et  quidplural  Per  Ba- 
ptifna  yoannis  purificabatur  tomo  ad 
pamitentiam,  non  promovebatur  ad  gra- 
tiam , iyc,  Quac- 


Digitized  by  Googie 


222 


7'ra^.L  Difp,L  Art.I. 


Q_uab$tio  Sbcunda. 

^uid  jit  Baptifmu:  , iy  quwdo  injlitu- 
tus  fuerit,  ae  fub  pracepto  tjpt 
ceeperit  i 

Notandum primi^fxtta  controver- 
fiam  efle  apud  Catholicos,&  he> 
reticos , BaptiTmum  e(Te  verum  novae 
legis  Sacramentum;fiqujdem  , qui  Sa> 
cramente  aliqua  legis  Evangelicc  fa- 
tentur , Baptifmum  omnium  primum 
deputant ; unde  fubtilis  Do(£lor  cenfet 
hanc  veritatem  potius  efle  fupponen- 
dam  , quitm  probandam  , fcribit  enim 
4n  4.  difl,  j.  quaefl.  4.  nura.  3.  !^utcjiig 
fupponit  Baptifinum  inilitutum  fuilf!  in 
lege  nova, quod  verum  ejl,{J  rationabile , 
l‘'eritm  ,fieut patet  ex  multit  cutborita- 
tibut  novi  Tejl amenti, iy  Chri]li,iy  /Ipo- 
Polorum  in  quibut  probatur  neceffitat 
Baptifmii  quod  non  ejpet , nip  ejfet  inpi- 
tutui  in  lege  illa  legitimi  Et  infri  n.  j. 
jpud  etiam  r^ppofitum  ejt  rationabi- 
le ; quia  Sacramentum  principale  legit 
Evangelica,  per  quod /eilicet  intratur  in 
ejus  observantiam,  debuit  ejfe  r.ovum,iy 

proprium  ilii  legi debuit  etiam 

ipud /aeramentum  e//e  evidens  inpgni- 
peatione  ; quia  Eia  eft  lex  veritatis  eva- 
cuans ur,',bram  - Et  debuit  ej/ecopio/um 
in  gratia  eollacione ; quia  hac  efl  lex 
gratia.  'Joan.  i.  Gratia , & veritas  per 
Jefum  Chriflum  faifta  eft.  Debuit  etiam 
tj/e  faeile;  quia  Jugum  CbrifU  fuave.dc 
onus  ejus  leve  . Afattb.  11.  Item  debuit 
ej/e  commune,  quia  Deus  ad  legem  Moyp 
elegit  unum  populum  tantum  ,/ed  ad  no- 
vam legem  totum  mundum.  In  omnem 
terram  exivit  , &c.  Hac  quatuor  inve- 
niuntur in  ttnb, /eilicet  in  ablutione  cum 
verbif,quia  hoc  evidenter pgnipcat  mun- 
dationem anima,  qua  cR  effcBus princi- 
palis . iy  dat  gratiam  copiosi , unde  in 
P/al.  dicitur  aqua  re/eRionis  : Super 
aquam  refetftionis  educavit  me.  Et  fa- 
cilis ; quia  nnllomodb periculo/a , ficut 


/uit  Cireunoipoiiy  communis  omni  /exui, 
iy  atati . 

Conveniunt  pariter  Baptifmum  cfl*e 
primum  omnium  Sacramentorum  ra- 
tione inftitutionis , ut  docet  Concilium 
Florentlnum  in  decreto  Eugenii , .hia 
verbis./V/'w»m  omnium  Sacramentorum 
locum  tenet  Bapti/mus.  Et  oftendens  de 
qua  primitate loquatur,  addit:  Sjupd 
vita/piritualis  janua  ep , per  ip/um^ 
enim  membra  CbriRi  , ac  de  corpore  e/- 
ficimur  Ecclepa  , Et  Dodor : Per  quod 
/eilicet  intratur  in  ejus  ( Ecclefie  ) ob- 
/ervantiam.  Eodem  modO  loquitur  Rit. 
Koni.  titulo  de  Sacramento  BaptifmL 
in  principio;  Sacrum  , inq\iic,Bapti/ina 
Cbripiana  Religionis , iy  aterna  vita 
januam  , qsiod  inter  alia  nova  legis  Sa- 
cramenta  a Chripo  inRituta  primum  te- 
net locum, iyc.  Hoc  etiam  ratio  fuadet; 
quia  primum  in  uiia  quaque  re  eft  ip- 
lum  efle  rei : fed  efle  fidelem,dc  Chri- 
ftianum  datur  per  Baptifmum:  eft  enim 
Sacramentum  regenerationis , Titi  j.  & 
cx  S.Dionyfio  Ecclefiaftics  Hierarch.a. 
,,  eft  ineifabiliflima  divini  noftri  fta- 
,,  tiss  , aut  efle  fabricatio  quicdam  , & 
,,  divina  nativitas ; ut  enim  exiftere 
„ nos  oportet  in  natura , priufquam 
„ operemur,  aut  recipia»>us  ea  , quae 
„ naturalia  funt,motionera,&  aliarflc, 
„ & priufquam  ea,  qux  funt  divina_« 
„ patiamur,  atit  agamus  , oportet  nos 
„ habere  quoddam  efle  divinum;  at 

hoc  fit  per  Baptifmum  ; ut  enim  ait 
„ inclytus  przceptor  Hierothous:PrU 
„ ma  mentis  ad  divina  motio  , eft  di- 
,,  lediio  Dei : facrx  diledlionis  in  fan- 
,,  (fta  divinorum  preceptorum  obfer- 
,,  vatione  progrcITus  primus , eft  inef. 
„ fabiliflima  divini  noftri  ftatiis  fabri- 
catio ; hsc  autem  fit  per  Baptifmum  ; 
nam  ex  paraphrafl  Fachlmarri  Baptlf- 
mus  eft  pra;ceptum,lntrodu(ftlo,  via  ad 
Dei  familiaritatem  , & cccleftem  here- 
ditatem. Unde  homo  formatur  ad  me- 
liorem , & falutarem  habitudinem  , & 
ad  verborum  , operumque  Dei  inftitu- 


De  Sacramenti  Baptifrm  , 213 


tionem : elTormat  autem  naturales  no- 
Uros  habitus,(^elfe(ftus  ; Inferens  vim 
quandam  formatricem  fif^mento  no- 
ilro , fci  licet  appetendi ; fed  coDle(Ha_> 
bona  ; movendi , fed  ad  omne  bonum  ; 
ratiocinandi  , feu  cogitandi  , fed  que 
oeulus  non  vidit , nec  iiiris  audivit; 
concuplfcendl,  fed  meliora  ; irafeendi , 
fed  adverfus  noflra:  faliitis  inimicos  : 
Nam  ea, que  ex  femine  eft  noftri  fabri- 
catio, etfi  ex  Conditore  Deo  fit,  eft  na- 
turalis: at  ea  , que  fit  ex  Baptif no,  per 
quam  divinum  Informamus  ftntum,  eft 
divina:  Joan.  r.  non  cx  r^nguini- 
im  , neque  ex  uoluritate  carnis , rseaue 
ex  voluntate  viri , fed  ex  Deo  nati  funt . 

Notandum  fecundi  , omnes  Catholi- 
cos Uoiftures  invicem  convenire  ,qu6d 
Chriftus  Dominus  fuum  Baptifma  iton 
inftituerit,  antequam  ipfemec  a Joanne 
baptizaretur  in  Jordane:  quoniam  non 
antea  coepit  Evangellum  predicare  , 8e 
promulgare  legem  gratie:  Conveniunt 
pariter  ejufmodi  Inftitutionem  fixftam 
fulfte  antequam  per  triumphalem  fuam 
Afcenfionem  in  cmlum  reciperetur:  fed 
invicem  dlfcordant  qudnam  tempore 
intermedio  inter  baptizatlonem  Chrifti 
& illius  Afcenfionem  fuerit  inftitutus  . 
Circa  quod  triplex  eft  capitalis  fenten- 
tia:  Prima  contendit  inftitutionem  Ba- 
ptifml  fadiam  fulfte  poft  Paftionem_> 
Chrifti , illo  videlicet  tempore  , quo  in 
ccclum  afcenfurus  dixit  fuis  DIfcipulis : 
Docete  omnes  Gentes,  baptizantes  eos, 
dcc.Ita  docuifte  videntur  Alenfis  nofter 

4.  p.  qu.3.  memb.a.  art.;.  & Albertus 
Magnus  in  4.  d.j.  quibus  adftipulantur 
plurimi  i SS.  Patribus, maxime  S.Chry- 
foftomus  homil.aS.  in  Joannem  , Icri- 
bens  : Vtrumque  Baptifma  'Joannis , 
Difeipulorum  Cbrifii  fimiliter  expers 
Spirittss  erat , (y  unam  eattdemque  ba- 
ptixandi  cau/am  habebat jut  nempe  Cbri- 
Ro  eonciliaret  bapti%atos  , iyc.  Idem_« 

5.  Leo  eplft.4.  ad  Epifeopos  Sicilis  c.j. 
ubi  fcrlblt : ChriRus poRquim  refurre- 

a mortuis,  Difcipulis  fuis,  iss  quibus 


omnes  Eeelefiarum  Preefitles  docebantur  i 

(y  formam,  (y  poteRate  n tradidit  bapti- 

%andi ,d scensMittYi.  1.  Euntes  doc‘te  om- 
nes Gentes  , (yc.  de  qua  utique  eos  ante 
Palponem  potuifet  rnRrtfre,  nifi  proPrii 
volui fet  intelligi  R‘furreRionis gratiam 
ex  fua  RefurreRione  eeepife  . Idem  do- 
cet Tertullianus  llb.de  Baptifmu  c.ii. 
ubi  feribit:  Itaque  tunc  tingebant  Difei- 
ptili  ejus  f Chrifti)  ut  Mutior  i, ut  yoan- 
nes  anti  pr/ceurfor  eidem  B.iptifmi  yo- 
annis  , ne  qui  alii  putet , quia  non  extat 
alius,  tsifi  ooRed  Cbrifii,  qui  tunc  utique 
i difeentibus  dari  non  poterat , utpote 
noetdum  adimpleta  gloria  Domini , nee 
inRruRdefiicacia  lavacri  per  Pajjionem  , 
ly  RefurreRionem  ; quia  nec  mors  nofirx 
diffolvi po/jfet , nifi  Domini  Palftone  , nee 
vita  re  fi  i tui  fine  furreRione  ipfius 

Secunda  fententia  eorum  eft,  qui  alTe- 
runt  Chrifti  Baptifmum  inftitutum  fuil- 
fe  , quando  in  Jordane  ipfe  baptizatus 
eft  a Joanne:  ita  Magiftcr  fententiarum 
d.j.  S.  Thomas  q.dcf.  art.i.  & omnes 
illius  Difcipuli : Tertia  ver6  fententia 
eft  fubtlUs  DoiSoris  q-4*  ".a.  ubi  reje- 
iftls  duabus  prioribus  opinionibus, con- 
tendit ter/spus  inRitutionis  Baptifmi 
fuijfe  ante  illud  tempus , qui  Difcipuli 
Cbrifii  bapti%abant : lieit  prtteise  hora 
inRitutionis  non  legatur  in  Evangelio. 

Notandum  /fr//s,qiiant(im  ad  tempus 
quo  Baptifmiis  fuerit  fub  prstcepto  , & 
homines  ad  fui  fufeeptionem  , & fre- 
quentationem obligare  cccperIt,non  le- 
vem etiam  apud  Theologos  moveri 
controverfiam:  Quidam  en'\m  , quorum 
meminit  S.  Bernardus  epift.77.  aftjere- 
bont  ollm , qu6d  BaptIImi  prxcepCum 
ab  eo  tempore  vim  obligandi  habuerit; 
qud  Chriftus  D.  dixit  Nicodemo  : Nifi 
quis  renatus  fuerit  ex  aqua  , iy  Spiritu 
fanRo . 

Nonnulli  ver6  exiftimant  obligatio- 
nem Baptifmi  vlgiiifteftatim  poft  Chri- 
fti Domini  Partionem  , de  Refurretftio- 
flem:quam  fententlam  pr«  cateris  tue- 
tor S.  Thomoa,  Suarez  , Valquez  , dcc. 

Ca- 


a 24  TraSi.L  Dijp.h 

ceteri  Tcr&  cum  fubtili  Oo(florfi  cen. 
fent  Baptifmum  non  fuifle  fub  pr^cepto 
ufquead  fufficientem  , ac  foIemnein_i 
Evangelii  promulgationem  ; uua:  fadia 
fuit  in  die  Pentecoftes ; Duplex  enim, 
,,  »/»^«/rDo«flor{'a^/jaw.{'.  diftingui 
,,  poted  hujus  Sacramenti  promulga* 
,,  tio ; una  per  modum  confilii : alia 
,,  per  modum  pr«c-epti : Prior  fiiit  ante 
„ mortem  Chrlftl  D.  congruum  enim 
n fuit  primum  Baptifmum  proponi  per 
„ modum  confilii : Primi  , quia,  in- 
„ quit  Dodor,  lex  Evangelica,  qu«e  eil 
„ perfedliffima  non  debuit  pracipitan- 
„ ter  imponi , fed  maturi  debuit  indu* 
„ ci  lex  nova  , quat  eft  perfedtiflima . 
,,  Secundi , quia  neque  lex  vetus,  cum 
„ non  elTet  mala , <icut  e(l  idololatria  , 
„ fed  optima  fuerat  profuo  tempore, 
,,  non  debuit  etiam  cum  pr*cinitatio- 
„ ne  abrogari,  fed  fenfim  , & Aippofi- 
„ ti  debita  inftruAione  ,cjus  virtute, 
„ & obfervantia . Unde  debuit  Syna* 
»»  gog*  honore  fepeliri , ut  often* 
,,  deretur  fuilTe  bona  pro  tempore. 
„ Tertiam  rationem  fubjicere  polTu* 
„ mus;  nempe  quAd  non  ita  facilis  erat 
traiifltus  a lege  Mofaica  ad  Evangeli- 
cam,  & 4 Circuncifionc  ad  Baptifmum, 
maximi  quantiim  ad  Jud»os , qui  Pa- 
trum traditionibus  tenaciiis  inh;rcntes 
non  nifi  magna  cum  difficultate  ab  eis 
poterant  avelli,-  unde  conveniens  fuit , 
ut  Baptifmus  priUs  proponeretur  fub 
confilio  , ut  poiiea  exercitatis  imponi 
poflet  fub  pracepto . 

Conclusio  Prima. 

BAptifmus  rctfti  definitur  k Docflo- 
red.j.  y.i.  «H.J.  alterutro  ex  his 
duobus  modis.  Primo:  Baptijmui  cH 
tiblutio  hominis  aliqualiter  conjentientis 
faBa  ab  alio  in  aqua , fimul  verba  certa 
cum  intentione  debita  proferente  yfigni- 
ficans  efficaciter  ex  infiitutione  divina-» 
ablutionem  animae  a peccato  . Secundo 
modo  aliter  definiri  poteft : Baptifmus 
efl  facramentum  ablutionis  anima  a pec- 
cato , confiUtnt  in  ablutione  hominis  ali- 


Art.L  §lu<tft.lL 

qualiter  eonfentientis , faB^  in  aqua  ai 
abluente  ,i!f  in  verbis  certis  jimul  ab  eo- 
dem abluente  cum  debita  intentione  pro- 
latis . Advertit  autem  Oo(‘lor  ibldent 
num.^^  utramque  hanc  definitionem  uc 
legitimam  polTe  propugnari.  Nec  enim, 
induit,  efi  differentia  inter  iHas  ratione t 
gum  eadem  fecundum  utramque  fint  ne- 
ceffaria  ad  Baptifmum  ; fid  una  ponit  »t» 
definitione  ejus  folam  ablutionem  inre- 
Bo ; aha  ponrt , iS  ablutionem,  & verba 
ex  aquo  ad  eam  rationem  pertinere’,  qua 
differentia  conjkrgit  ex  diverjo  opinandi 
modo  de  fundamento  hujus  relationis, an 
ft  fola  ablutio  circumfiantionuta , an  fi- 
mul ablutio  , iy  verba  . 

Caterbm  judicarem  pofteriorem  de- 
finitionem convenientiorem  elTe:  Tum, 
quia  datur  per  genus  , 6c  diffierentiam; 
Sacramentum  enim  habet  rationem  ge- 
neris ; cetera  ver6  denotant  Baptifmf 
difiindiionem , tam  In  materia  , & for- 
ma; quitm  in  cffedlu  ab  aliis  Sacramen- 
tis : Tum  , quia  hec  maximi  convenit 
definitioni , quam  tradit  Catechifmus 
Romanus  titulo  de  Baptifmo  : Baptif- 
mus efi  Sacramentum  regenerationis  per 
aquam  in  verbo  ; hoc  elt  , per  ablutio- 
nem aque,&  invocationem  landiiffimas 
Trinitatis  . 

Hujus  autem  definitionis  particule 
Confiabunt  ex  dicendis  in  prefenti  di- 
fputatione,  & facili  per  fe  patent.  Pri- 
mi  namque,  dicitur  Sacramentum  ablu- 
tionis ; licitenini  Baptifmus  fecundhm 
primxvam  fuam  inliitutionem  idem 
fignificaret  ac  ablutio;  nihilominus 
apud  Scriptores  Ecclefiallicos  jam  obti- 
nuit , ut  aliquid  preter  ablutionem  de- 
notaret ; nempe  invocationem  fantftif- 
firae  Trinitatis . Secundo,  dicitur  ablu- 
tio anima  d peccato  , ut  difiinguatur  «t 
qualibet  ablutione  rerum  corporearum, 
& ut  denotetur  prascipuus  illius  effedlus 
nempe  emaculatio  animie  ab  omni 
prorfus  peccato  . Tertid  , dicitur  ablu- 
tio hominis  aliqualiter  eonfentientis, hoc 
eft , vel  per  aiftum  proprie  fuc  volun- 

ta- 


De  Sacramento  Baptifmt . a 2 5 


tatis,  qualiter  confentire  debet  adultus 
baptizandus  : vel  per  adlum  voluntatis 
aliene;  quemadmodum  parvuli  cenfen- 
tur  confentire  per  voluntatem  eorum  , 
quorum  nutu,  & authoritate  reguntur; 
quales  funt  parentes, aut  principes.Ce* 
tere  particule  indicant  Miniflrum  il- 
lius Sacramenti , qui  debet  elTe  diflin- 
tflus  ab  ipfo  baptizando  , verba  facra- 
mentalia  proferre,ablutionem  miniftra- 
re  cum  debita  intentione  , 

£x  his  fequitur  deRnitionem  Baptif- 
matls,quam  profertApoftolus  ad  Ephef. 
y.  dum  ippcUat.Lavacrunt  aqus  in  vit~ 
bo  vit/e  ; nec  non  , & illam  , quam  tra- 
dit Magifler  fententiarum  dill.}.  his 
verbis  : /iblutid  corporis  exterior  faSa 
fub  pr/eferipta  verborum  forma  ; potius 
efle  deferiptionem  per  partes  quafi 
phy(icas;nempe  lavacrum  aque,&  ver- 
bum vitf.qu^m  deRnitionem  metaphy- 
ficam:  non  fecus  ac  fl  qpis  deRniret  ho- 
minem per  partes  eum  phyfice  confti- 
tuentet  dicendo  : Homo  efi  corpus , dc 
anima  Rmul  unita. 

Sequitur  etiam  deRnitionem  , quam 
tradit  Hugo  Vidlorinus  lib.i.  de  facra- 
mentis  p.6.  cap.i.-his  verbis.Baptifmus 
eft  aqua  diluendis  criminibus  far.Bificata 
per  verbum  Dei,  non  efle  pariter  accu- 
ratam ; facramentum  enim  cfl  flgnum 
fenfibile  gratiae  fandlificantis,ut  mndli- 
ficans  eft:aqua  autem  quantumvis  fan- 
tftiRcata  non  efl  ejufmodi(ignri;ac  pro- 
inde illa  deRnitio  ei  non  congruit , nili 
fort£  fumatur  in  fenfu  caufali;quatenus 
videlicet  aqua  confert  ad  ablutionem_> 
cxternam,qu<e  efi  flgnum  ablutionis  in- 
terioris anime . 

Mult6  minfls  probande  funt  defini- 
tiones, quas  tradunt  heretici  , maximi 
Melandfon  in  locis  Theologicis  anni 
lyfp.  ubi  Baptifmum  definit : Signum, 
qu6  Deus  nobifeum  agit , (7  nos  in  gra~ 
tiam  recipit . Hec  enim  deRnitio  con- 
venit omnibus  Sacramentis;im6  etiam, 
& verbo  Dei , quod  non  eft  Sacramen- 
tum. Repudianda  pariter  eft  i|Ia,quam 
Tom.X. 


tradit  Calvinus  lib.4.  Inftitutionum_, 
cap.i y.  ubi  oM-.Baptifmus  flgnum  eft  inh 
tiationis  , quo  in  Ecclep/e  cooptamur  fa- 
cietatem  , ut  Cbriflo  infiti  , inter  Filios 
Dei  cettfeamur.Hxc  enim  definitio  tan- 
tiim  datur  per  efTe<5lum  fecundarium  ; 
nempe  confignationem  inter  filios  Dei, 
que  fit  duntaxat  per  gratiam  landlifi- 
cantem  , que  eft  primarius  , & pre- 
ftantior  ipfius  Baptifmi  effcdlus  , qud 
juftificamur , & regeneramur  in  Chri- 
ftu . 

Conclusio  SscundA. 

PRobabilius  eft  Baptifmum  fuijfe  in- 
ftitutum  ante  Cbrifli  Pajftonem. 
Hec  eft  communior  apud  Dodlores  , 
eamque  tradit  Dotftor  in  4.  dift.j.^u.^. 
,,  num.-x.  ubi  ait : Quando  Baptifmus 
,,  prim6  fuit  inftitutus,dubium  eft.Non 
„ quidem  quando  Chriftus  baptizaba- 
„ tur&Joanne,  quia  ille  non  fuit  Ba- 
„ ptifmus  ChriftI,  ideft,  in  forma  Chri- 
„ fti , fed  in  forma  Joannis  : tameo-, 
„ Chriftus  dedicavit  tunc  aquam,  tan- 
,,  quam  materiam  idoneam  fuo  Baptlf- 
„ mo , ex  contatftu  fue  mundifliine 
„ carnisiquia  In  Legislatore  confirma- 
„ tus  eft  ufusaque,ideft,ut  minifteriu. 
„ Nec  etiam  in  illo  verbojoan.j.d idlo 
„ Nicodemo  ; Nift  quis  c.  quia  noit 
„ eft  verifimiletam  neceflariu  m Sacra- 
„ mentum  In  conclavi , Sc  coram  per- 
,,  fona  privata  Inftltul,que  non  debuit 
,,  efle  preco  Inftitutionis  illius.  Neque 
,,  etiam  differebatur  inftitui , ufque  ad 
„ tempus  Afcenfionis,  Mattb.ult.  nam 
„ Difcipuli  ChriftI  ante  Paflionem  ba- 
,,  ptizabant  baptifmo  Chrifti ; yoan.j,. 
,,  dicunt  Difcipuli  Joan.  ad  Ipftim  : 
„ Rabbi  , cui  teftimonium  perbibuifti  , 
„ ecce  ipfe  bapti%at,iy  omnes  veniunt  ad 
„ eum  . Convincitur  argo  tempus  In- 
,,  ftitutionis fuifle ante  illud  tempus,' 
„ quo  Difcipuli  Chrifti  baptizabant , 
„ licet  prccise  hora  inftitutionis  non 
,,  legatur  in  Evangelio  . Hicc  DoQor, 
Probatur  itaque  conclufto  ratidne  , 
quam  aifignat  DoAor : Chriftus  D.uni. 
F f cum 


by  Google 


2Z5 


Tra^»L  DI/p.I. 


cum  fuis  DlfcIpuHs  ante  fuam  Paflio* 
iicm  baptizayit : feJ  non  baptlzavit 
Baptifmate  Juannis  : igitur  baptizavit 
Baptifmo  ^ fc  inAituio  . Major  conAat 
ex  Scriptura  facra  ; nam  Joan.j.  legi- 
mus : Pofl  htecvnsit  'Jeftn,  DifeipuH 
ejtt!  in  terram  'Judetam  : (7  illic  den\o- 
rabutur  eum  illis,  iy  hapti%abat . Et  in- 
fra , Oifcipuli  loannis  animadvertentes 
fjhriflum  baptizare  uti4  cum  fuisOifei- 
pulis:  yenerut.t  adyoannem  , (ydixe- 
rwtei:  Rabbi  , qui  erat  tecum  trans 
yordanem,cui  tu  teflinionium perhibui- 
pi  , ecee  hiebaptixat , iy  omnes  veniunt 
ad  eum  . Et  cap.4.  £•'/  ergo  novit  yefus, 
quia  audierunt  Phari pti  , quod  y^Jus 
p/ures  Difcipulos  faeit,ly  baptixpt,quam 
yoannes  , quanquani  ye/us  non  baptiza- 
ret , fed  Dijiipuli  ejus , reliquit  yu- 
dtcam  . 

Minor  verA  probatur.PrimA  quidem: 
Si  Chriftus  baptizaflet  Baptifmo  Joan- 
nis,non  (cmulati,  vel  conquefti  fuilTent 
Joannis  Difcipuli , quAd  Jefiis  baptiza- 
ret,- Baptifmus  enim  k Chrillo  D.  colla- 
tus eis  potius  fuiflet  occafio  gaudii , Sc 
gratulationis , quAm  xmulationis , & 
invidic  > videntes , qu6d  ipfe  , quem_j 
Joannes  dixerat  fe  majorem  , & cujus 
non  erat  dignus  , ut  folveret  corrigiam 
calceamenti , fe  tamen  inter  Joannis 
Difcipulos  veluti  con(ignaret,illiusBa- 
ptifmum  , & miniderium  exequendo. 
Deinde  , Chriftus  ibidem  dicitur  baptl- 
Zafle  per  fuos  Difcipulos : fed  fi  Difci- 
puli Chridi  baptizafTent  Baptifmo  jo- 
annis , nt  alio  per  Chriflum  non  indi- 
tu to  , Chridus  non  diceretur  per  fuos 
Difcipulos  baptizare  , fed  potius  joan- 
nes ; aut  alius  ille  Author  Baptiimi , 
^em  ipA  minidradent : igitur  , &c. 
Denique  , Baptifmus  joannis  non  cou' 
ferebat  Spiritum  fandium,ncc  remilTio- 
nem  peccatorum;red  preferibebat  dun- 
taxat  poenitentiam  ad  illam  remiilio- 
nem  obtinendam  : Baptifmus  autem, 
quo  Chridus  baptizabat , utrumqtie_> 
idud  beneficium  conferebat : ut  docet 


S.  joannes  Baptida  , Ican.i.  his  verbis: 
Fgo  baptizp  in  aqua , medius  autem  ve- 
lirtim  H et  it , quem  vos  nejeitis ....  hic  e{l, 
qui  baptixfit  in  Spiritu  fanBo  . Ubi  non 
tamiiin  loquitur  de  futuro  Chridi  Ba- 
ptlfmate,fed  etiam  de  prxfenti,hoc  ed  , 
brevi  tempore  indituendo,6c  conferen- 
do Baptifmate  a Chrido  O.  unde  Luex 
j.  refpondit  joannes  dicens  omnibus  : 
Fgo  quidem  aqua  bapti%p  vor,veniet  au- 
tem fortior  me, cujus  nonfum  dignus  fol- 
vere  corrigiam  ealeeamentorum  ejus , 
ipje  vos  baptizabit  in  Spiritu  fanUo  , iy 
igne  . 

Quam  utique  rationem  confirmat,  8e 
urget  S.Augudinus  tracd.f.in  joan.Z)/- 
Uum  ecl , inquit , de  Domino  , antequam 
pateretur  : Baptizabat  plures  , quanta 
yoaniies  , quamvis  ipfe  non  kapti'zaret  , 
fed  Dijcipult  ejus . /id huc  erat  ibi  ludas 
inter  Dijcipulos ; quos  baptizavit  ludaa, 
ii  non  fur.t  iterum  baptiza  ti,  quos  bapti- 
Zavit  loannes  , iterum  baptizati  funt ; 
quia  datus  a ludaBaptifnus  Chrrjli  erat; 
datus  a loanne,loar.nis  erat.  Et  tradl.if , 
Baptizabat  lejns  plures  , quam  loannes  , 
quanquam  lefus  non  baptizaret  ,/cd  Di- 
feipuii  ejus,an  utrumque  verum  ef,  quia 
baptizabat , iy  non  baptizabat  1 Bapti- 
zabat enim,  quia  ipfe  mundabat,  non  ba- 
ptizabat, quia  non  ipfe  tingebat,  prabe- 
bant  Difcipuli  miniHerium  corporitfrf- 
bebat  ille  adjutorium  majeJiatii.Sed  hoc 
adjutorium  ed  gratia  faixdilicans  , 
quam  joannis  Baptifma  non  conferebat 
igitur  , &c. 

Probatur fecundb  : Quia  juxta  legem 
a Chrido  D.  praferiptam  , Baptifmus 
prilupponitur  aliis  Sacramentis:  ed 
enim  Ecclefia;  janua,  necnon  aditus  ad 
participationem  Sacramentorum , & 
omnium  beneficiorum,  qua  in  Ecclefia 
conferuntur  ; fed  Apodoli  ante  Chridi 
Pallionem  incorporati  funt  in  Ecclefia 
mcinbra  , & fufeeperunt  aliqua  Sacra- 
menta ; Chridus  enim  in  ultima  ccena 
fuis  Apodolis  Eucharidiam  exhibuit,& 
eos  inauguravit  Ordine  Sacerdotali,  ut 

de- 


— --  - Digrtiz-ecMjy-C-. 


I 


De  Sacramento  Baptijmt,  227 


definitur  in  Concilio  Tridentlno , felT. 
32.  cap.i.  igitur,  &c.  Quam  utique  ra- 
tionem approbat  S.  Auguflinus  epift. 
.16 ^uomodOi  inquit,  Eucba- 

riftiam  accipere  Apoftoli  nmdum  bapti- 
tiati  ? Sluomodo  Petro  nolenti , ut  totum 
J'e  lavaret  Chriftus,  rejpondit : lotut 

efl femel , non  oportet  eum  iterum  lavari 
fed  efl  mundus  totus  ? At  perfetSa  mun.? 
datio  non  erat  in  Joannis  Bapcirmo,fed 
fed  in  Baptifmo  Chrifli  D.  igitur,  &c. 

Objicies primd ; Sacramentorum  no- 
va; Legis  inflitutio,  & efficacia,  petitur 
fx  ordinatione,  & mandato  Chrifli: 
fed  Chriflus  tantiim  mandavit , Sc  juf- 
(it  Apo(loIis,ut  miniflrarentBaptifmum 
poft  fuam  refurrctSionem  , quando  vi- 
delicet Mattb.1%.  dixit : Euntes,  docete 
omnes  Gentes , ISc.  igitur , &c. 

Hego  minorem  : Preceptum  enim  il- 
iud  non  continet  primam  Baptifmi  in- 
ilitutionem  , fed  ejus  extenfionem  ad 
Gentes  ; ita  qu6d  Apofloli,  qui  antea 
foltim  facultatem  habebant  conferendi 
Baptifmum  Chrifli  ludacis  , tunc  debe- 
rent illum  miniflrare  omnibus  on>nin6 
nationibus  , quibus  erant  Evangclium 
praedicaturi . ' 

Objicies  fecundi  : Per  Baptlfmum_i 
Chrifli  confertur  Spiritus  fancflus : at 
hic  non  fuit  datus  ante  Chrifli  Afcen- 
fionem,  ut  patet  his  verbis  Joan.7.  Hon- 
dum  Spiritus  erat  datus,  quia  'Jefus  non- 
dum erat  glorifieatus . Et  ABor  i.  Chri- 
jlus  D.  pofl  fuam  Refurredlionem  di- 
xit Difcipulis;  l^os  autem  bapti\abimini 
Spiritu  fanBo, non  pofl  multos  hos  dies. 

Difhnguo  minorem  : Spiritus  fancflus 
non  erat  datus  abfolut^,  & modo  invi- 
fibili : nego,  Certiira  enim  enim  efl  an- 
te Chrifli  PalTioiiem  Apoflolos , & eos 
omnes , quibus  Chriflus  dixit,  eis  elTtj 
remifla  peccata  , fuifTe  juAIlicatos  , Sc 
confequenter  accepifle  Spiritum  fan- 
tftum  , ideft , gratiam  fandllflcantem  : 
nondum  erat  datus  modd  viflblli,  ut  fa- 
dlum  eft  in  die  Pentecofles  , concedo : 
jUo  enim  die  rurfus  baptlzati  funt  Di- 


fcipull  Baptifmd  fluminis,replett  utique 
omnium  charifmatum  donis  j nam  , ut 
ait  S.  Cyrillus  Jerofolymitanus  , Ut  is , 
qui  aqua  mergitur,  l3  baptixatur,  undi- 
que ab  aqua  circumdatur  ; fic  illi  d Spi- 
ritu fanBo  funt  perfeBi;  Nam,  ut  ait 
S.  Gregorlus  homil.  jo.  inEvangella; 
Spiritus  fanBus  repentini  fonitu  fuper 
Difeipulos  venit , rnentefque  earnaHum-» 
in  fui  amorem  permutavit ; l3  faris  ap- 
parentibus linguis  igneis  intus  fafjafunt 
corda  flammantia : quia  dum  Deum  iss-t 
ignis  vifione  fstfceperunt , per  amoretn-j 
fuaviter  arferunt . 

0(>jicies  tertii  : Si  Chriftus  fuum  in- 
AltuIfTet  Baptifma  ante  Paflionem,  pr»- 
cepifTet  ApoAoIIs,  ut  illud  miniftrarent, 
maxime  quando  Lucse  9.  dedit  illis  vir- 
tutem, iypoteflatem  fuper  omnia  damo- 
nia,  ut  languores  curarent , iS  miflt  illos 
praedicare  regnum  Dei , iS  curare  infir- 
mos'. at  Ibi  nulla  fit  mentio  de  conferen-- 
do  Baptifmate  : igitur  fignum  eft  illud 
tunc  non  fuilTe  inflitutum  . 

Refpondeo  ad  minorem  , mirum  porut 
debere  videri , qubdibi  mentloneqi  de 
Baptifmate  conferendo  non  feceric 
ChrIAus,  chm  ea  facultas  Apoflolis  non 
efTet  nova  , fed  ipfam  antea  exercuif- 
fent , 

Objicies  quarti  SS.  Patres  in  fecundo 
notabili  laudatos,  maxime  ver6  S.  Leo- 
nem, qui  docere  videtur,  Sacramentunt 
Baptifmatis  non  fuifTe  k ChriAo  infii- 
tutum,nifi  poA  ejus  Refurredlionera. 

Rejpondeo,  illos  SS.  Patres , folfim  id 
obiter  , & dum  aliud  agerent , dixifTe  , 
aefubinde  non  mirum  , fl  in  re  levlpris 
momenti  non  probetur  eorum  fenten- 
tia  ; maximi  quando  occurrunt  alii 
SS. Patres  contrariam  fententlam  tuen- 
tes ',  ficuti  plurcs  noftrte  afTcriioni  ad- 
Aipulantur  cum  S.Auguftino./yi/5'.Era- 
nem  dico  , ipfum  in  ea  epiflola  nihil  de- 
Bnifre  , fed  tantum  donrinaliter  agere 
cum  Epifeopis  Siciliae , quibus  intendit 
probare  Baptifmum  non  elTe  conferen- 
dum in  die  Epiphanis,  fed  differendam 
' F f 3 ufqiie 


Dig;  iiiJd  iiy  tiooglc 


228 


TraSl.I.  Dlfp,I, 

ufque^J  RefurreAIonem , & Penteco- 
flen  . 

Objicit!  t/uintb  : Caufa  przcedlt  effe- 
<5tum  : fed  ChrifHPaflio  eft  caufa  Sa- 
cramentorum omnium  novz  le^!s;ope> 
racur  enim  in  his  , & in  Bapcifmo  prx- 
cipue  : quia  Rom.tf.  ^Hicumque  bapti- 
qati  fumus  in  Cbrifto  yefu  , in  mortem 
ipfus  bjptiifiti  fumus-,  igitur  illa  debuit 
prarceilere  baptifmum . 

Diilinguo  minorem:  Chrilli  Domini 
PalFio.ut  pcratfta  tantum, nego:  ut  pr«- 
v!la,&  a Ueo  ad  id  acceptata, concedo ; 
unde  neganda  eft  confequentia;  Baptif- 
mus  enim  etiam  ante  Chrifti  Partionem 
habebat  eflicaciam  a Chrilli  Partione  , 
quia  prarfigiirabat  eam  : at  aliter  quim 
Sacramenta  Mofaica  : nam  hxc  erant 
tantum  figurx  ineflicaces  : Baptifmus 
erat  erticax,  quia  juAilicandi  vim  habe- 
bat k Chrillo  , per  cujus  virtutem  ipfa_> 
quoque  Palfio  de  fadlo  falutifera  fuit . 
Qualiter  autem  meritumPartionis  Chri- 
fti potuit  vim  fuam  refundere  in  eos, 
qui  ejufmodi  Partionem  prxeerterunc , 
explicat  Dodlor  in  dill.  19.  quxfl.  t. 
num.  IO.  ubi  feribit : Qu6d  mcritum_» 
Chrilli  prxvidebatur  ab  xterno,dr  ut  llc 
previfum  acceptum  fuit,  ut  aliquid  bo- 
ni conferretur  Eletflis,  ratione  illius  an- 
tequam exhiberetur , ut  fcilicet  eis  , qui 
prxcelTerunt  exhibitionem  Partionis 
ejus , dimitteretur  originale,  & confer- 
retur gratia . Probat  exemplo  ex  S.  4n- 
felmo  lib.i.  cur  Deus  bomo,eap.i6.  Elio, 
,,  inquit, (\vi6d  multi  offenderunt  unum 
,,  Regem , & pro  offenfa  exulant ; ve- 
„ nit  unus  innocens  de  fanguine  illo- 
„ rum,  Sc  promittit  facere  unum  oniis 
„ pro  Rege  placitum  ei  certo  die  (la- 
„ tuto  , ut  Rex  remittat  eis  offeofam  , 
„ & reconcilietur  eis  . Rex  acceptan- 
„ do  fervitiiim  promiffum  remittit  of- 

fenfam  , dc  fi  aliquis  eorum  delique- 
,,  rit,  fifatisfaccre  , & pmnitere  volue- 
„ rit , promittit  ei  iterum  offenfam  il- 
„ lam  dimittere  ; protellando  tamen  , 
„ qu6d  nullus  eorum , qui  fuerant  ini- 


Art.L  ^lueeJi.lL 

„ mici , intrabunt  Palatium  fuunuj  , 
,,  quonfque  fervitium  innocentis  im- 
,,  pleatur.  Sic  hic.  Partio  Chrilli  ho- 
,,  minis  innocentis  ab  xterno  prxvifa  , 
„ ut  exhibenda  in  certo  tempore  , fuit 
„ multum  accentaTrinitati,  dc  pro  illa 
,,  omnibus  credentibus  illam  exhiben- 
„ dam  in  tempore  remifit  offenfam  , 
,,  quam  contraxerant  ex  Adam  , 8c 
,,  quam  polle4  commiferant , II  poeni- 
,,  tere  voluerunt ; non  tamen  accepta- 
,,  vit  cam  tanttim  , ut  aliquis  ingrede- 
„ retur  Palatium  fuum  xternum.ante- 
„ quam  Partio  exhiberetur  in  effetflu  . 
,,  Illo  modo  remifit  Patribus  offonfam 
„ in  Circumcirtone , licut  nobis  in  Ba- 
,,  ptifmo:  fed  nullus  ell  ingreffus  Pa- 
,,  latium  ante  partionem  exhibitam  . 

Conclusio  Tertia. 

B/Jptifmus  non  fuit  inii 'tutus , dum 
Cbrifius  baptixatus  e{t  in  yordane; 
neque  in  coUoouio  , <juod  habuit  eum  Ni- 
codemo  loan.i.Jed  piulb  poft  eleBionem-» 
ApoBohrum  . Ita  Doiflor  , ut  conAac 
ex  priori  conclulione  , cui  fubfcribunc 
Gabriel  dill.j.quxil.  unica  art.j.  & Ri~ 
ebardus  art.f.  quxll.i.  dicentes  Chri-' 
ilum  inlinuaffe  materiam  Baptifmi  , 
dum  baptizatus  ell  in  Jordane , Sc  delt- 
gnaffe  formam  in  colloquio  cum  Nico- 
demoj  fed  tantCim  inilituiffe  pollele- 
tflionem,  de  nominationem  Apollolo- 
rum  . 

Qn<Sd  autem  reverk  Baptifmum  fuum 
non  inflituerlt,dum  ipfe  baptizatus  ell: 
Pacet;  q-iia  inilltutio Sacramentorum 
ell  aitus  Legislatoris  ; Cbrifius  autem  , 
dum  baptizatus  ell,  non  gerebat  perfo- 
nam  Legislatoris  , fed  putius  pienlten- 
tls;  unde  Ecclelia  In  fello  Epipha- Ix  ca- 
nit ; Hi.tie  in  lordau'  d loanne  Cbrifius 
bapti%\ri  voluit, ut  faharet  nos ; hoc  ell, 
ut  impleret  munus  pccnitentis  , & fatif- 
faele.uis  pro  nobis  : quia  nempe  caufam 
naturx  hnmanx  gerens  , acfulllnens, 
Bapiifmum  pocnitenti;  fufcipere  voluit. 
7«  .i/  Sacramentorum  novx  legia 
iiillliacio  fieri  non  debuit  ante  ipfam_, 

. no- 


Xligiiizr-  :by  l . 


De  Saccramento  Babtifmi , 225» 


novam  legem  initiatam  : at  ipHi  potifli- 
miim  initium  diixic  per  Evangelii  prx* 
dicationem  : priiis  enim  lex  promulga- 
ri debuit , quam  obligaret,  & vim  ali- 
quam obtineret;  igitur  ciim  Chriftus 
Dominus  dum  baptizatusefl , nondum 
promulgairct  Evangelium  ; nec  confe- 
quenter  novam  legem  fuifTet  aufpica- 
tus  , non  debet  etiam  cenferi  inlHtuinfe 
Baptifinum  . Tum  denique  , qui  co  mo- 
do (Chriftus  Oomidiis  cenlendus  ell  In- 
AituiTe  fuum  baptifma  , quomodb  vo- 
luit illud  applicari  , de  miiiillrari:  fed 
prxee  it  Apollolis  , ut  prinfqiiam  Ba- 
ptifmum  miiiillrarent  baptizando,  in- 
flruercnt  , de  docerem  fidei  myrteria  : 
igitur  pari  ratione  prius  iple  docuilTe.» 
videtur  , qu4m  Baptifmum  inltitueret , 
& miniftraret . 

Secunda  iJ*  tertia  fiari , etiam  eft  evi- 
dens, nempe  qu6d  non  inftituerit  Ba- 
ptifnuin  in  colloquio  Nicodemi  ; quia, 
ut  optime  docet  Do<5tor  ; non  eft  veri- 
fimile  tam  neceflTarium  Sacramentum  , 
de  ordinatum  pro  omnibus  omnino  ho- 
minibus , inftitutum  fuilTe  , ac  prxee- 
ptum  in  conclavi  , de  cum  homine  pri- 
vato . Convenientius  enim  erat,  ut  illa 
inftitutio  fieret  publice  , maximi  coram 
eis  , qui  ejufmodi  Sacramenti  propala- 
tores  , ac  miniftri  efTc  deberent ; infti- 
tutio  Sacramenti  debet  efle  publica  , dc 
refpctSiva  ad  Ecclcfiam  : igitur  proba- 
bilius apparet,Sacrameiitum  iftud  dun- 
taxut  iurtitiitum  fuHTe  paul6  poft  fufee- 
ptum  Baptifmum  ^ Joanne  , oc  Apofto- 
lorum  vocationem  . 

Dices : Plurimi  h SS.  Patribus  con- 
ftanter  afTerunt , aquas  Baptifmi  acce- 
pide  virtute  m fancHilicandi  , quando 
Chriftus  baptizatus  efta  Joanne  in  Jor- 
dane; ita  maxime  S.Ambrofius  lib.a.  in 
Lucam  : Baptizatus  eft-  Z7;im/r;nr .inquit, 
ssan  mundari  •oolens,  fed  mundare  aquas  , 
st:  ab!ut/e  p’r  carnem  Chrifli , quee  pec- 
catum non  ognonit , Baptifnatis  jus  ha- 
berent . Nazlanzenus  Oratione  yp.  Ba- 
ptizat Itannes , le/us  accedit , fartaffe  ut 


ipfum  quoque,  a quo  baptizatur  , 
tate  afficiat ,proeuldubio  autem,  ut  totum 
meterem  Adam  in  aqua  fepeliat . Hila- 
rius in  Match.  Can.a.  Chrijlus  exempli 
/di  autboritate  , falutis  humana  Seicra- 
menta  confumat , hominem  a/psmptio^ 
ne /andificans,  lavacri . ilicronymus 
Dialogo  co.itra  Lucirerianos  ; lejds  non 
tam  mundatus  eft  in  lavacro,  quim  lava- 
cri fuo  univerfas  aquas  mundavit , Au- 
guft.  fermone  j5.  qui  primus  eft  dc  Ba- 
ptifmo  Chrifti,  ubi  dixit  Deum  itares 
Chrifti  dirpofuifTe , ut  in  eodem  anni 
tempore  elTet  qtiafi  continuata  tcftlvi- 
tas,  fubdit,:  Vt  quemadmodum  tunc  eum 
miremur  incorrupta  Matre  progenitum  ; 
ita  iy  nunc  /u/cipiamus  eum  pura  tistdei 
fubmerfum  , Scgloriemur  in  utroque  fa- 
Eto,  quia  Filium  genuit  Mater  iS  caftu-* 
eft;  iy  quia  Chriflum  unda  lavit  & fars- 
it a eft.  Nam  ficutpofi  partum  glorifiea- 
ta  eft  Maria  eaftificatio:  ita  poft  Betptif- 
mum  aqua  eft  purificatio  comprobata : 
nifi  qndd  pccne  majori  munere  quam  Ma- 
ria unda  ditata  eft , illa  enim  fibi  tan- 
tum meruit  Caflstatem ; ifta  nobis  contu- 
lit /anflificationem:  illa  meruit, ne  pecca- 
ret; ifta  ut  peccata  purgaret : illa  propria 
deliQa  li  fe  repudiat ; ifia  in  fe  per  Dei 
gratiam  aliena  condonat : Illi  eft  eollata 
virginitas;  ifii donata feeeunditas;  illa 
unum  procreavit , iy  pura  eft ; ifta  gene- 
ravit pluret , iy  [/irgo  eft : illa  prater 
Chriflum  nefeit  alium  filium;  ifta  cursi 
Cbrifto  mater  eft  populorum  ; Et  poftea  : 
Ex  quo  Salvator  in  aqua  fe  merfit , ex  eo 
omnium  gurgitum  tractatus  cunSorum- 
que  fontium  venas  minifteriS  Baptifmi 
confecravit . Et  fermone  j/.  deTempo- 
•■c»  qui  creditur  eiFc  B.Maximi,non  Au- 
guftijti  : ^toi  fluentis  Iordanis  baptiza- 
tur ItJHs  , aouic  noftro  Baptifmati  confe- 
cratitur  . Et  poftea  : Baptizetur  Ffut  , 
rson  fibi  ,fd  nobis;  baptizatur,  non  ut  pu- 
rificetur azuis  , fed  ut  aquas  irje  rancli- 
fieef.  baptizatur  novus  homo,  ut  novi  Ba- 
ptifmatis  Sacramentum  inflituat . 

Effipondeo  Patres  his  omnibus  fo- 

liim 


Digitized  bv  Ci  >ogIc 


2 30  Traii.L  Difp,I.  Artic.I. 


liim  (igniiicare,  non  qu6d  Chrlrtut  Do- 
minus, in  rufcipiendo  Baptifmatc  ali- 
quam fandlilicacivam  virtutem  indide- 
rit aquis  Jordanis  ; qus  fierent  capaces 
producende  gratie  , & remiflionis  pec- 
catorum.ut  fit  per  Baptifmum;  alioquin 
In  fola  Jordanis  aqua  Baptifmus  efTet 
conferendus,  quippe  cum  illz  duntavat 
ipfam  ivirtutem  fan<flificandi  retinuif- 
ient : fed  foliim  fignificant  tunc  tem- 
poris aquam  in  Chrifti  Domini  Baptif- 
mate  defignatam  efle,  ut  inferviret  ho- 
minibus fan^ificandis  per  Baptifmum . 
Communis  enim  loquendi  modus  SS. 
Patrum  eft  , aquam  deflinatam  per  be- 
nediiSionem  Sacerdotis  adBaptifmi  Sa- 
cramentum, fiandlificari,&  vim  fancflifi- 
candi  combibere ; ita  enim  loquitur  S. 
Clemens  lib.a.Conftitutionum  ApoBo- 
licarum  eap.a4.  & Tertullianus  lib.  de 
Baptifmo,  cap.4.  ab  ait : Omnes  aqua 
ie  priftina  originis  prarogativa  .fa- 
cramentum  fandificationis  confequuntur 
invocatd  Ded ; /upervenit  enim  Flatissut 
Spiritus  de  coelis  , iS  aquis  fuperefi  ,fan- 
(lificans  eas  de  femetip/b  , (j*  ita  fandifi- 
oatee  vim  /andificandi  combibunt , iSc. 
Cyprianus  epift.70.  Oportet  ergo  mun- 
dari, is  fanBifieari  aquam  prius  a Sacer- 
dote , ut  poffit  Baptifmd  fud  peccata  bo- 
minis,  qui  bapti\atur,  abluere . Hac  ta- 
men non  (ic  veniunt  accipienda  , quali 
aqua  lic  benedicta  per  fuum  contanum 
habeat  vim  fantBificandi , fed  qu6d  or- 
dinetur , ac  dedinetur,  ut  materia  apta 
ad  Sacramenti  confe(Bionem . ldem_, 
proportione  fervati  dicendum  e(l  de 
aqua  Jordanis  . 

Figuratum  ergo  fuit  mydice  Sacra- 
mentum Baptifmi , in  Baptifmo  Chridi 
Domini  a loanne  in  Iordane  fufeepto, 
tam  quoad  formam  , quim  quoad  ma- 
teriam; utraque  delignatafuitde  fac‘Io; 
forma  quidem  ex  manifedatione  trium 
divinarum  perfonarum  : Pater  enim_, 
feipfuffi  manifedavit  voce;Spiritus  fan- 
dius in  figura  columba;  Filius  autem  in 
aflumpta  humanitate.Materia  fimiliter. 


quia  ex  contacilu  carnis  Chrilii  aqua_< 
lantflificata  ed , & defignata , ut  fieret 
materia  Sacramenti . Hcc  autem  fan- 
(dificatio  aque  rc(de  dicitur  dediffe  Jut 
mundandi  a peccatis;  nonqu6d  tunc 
fieret  inditutio  Sacramenti  , fed  quod 
fuerit  illius  delineatio,dc  defignatio . 
Conclusio  Quarta. 

BAptifinus  fuit  utilis ,iS  fufficiens  pro 
expiando  peccato  originali  ante-* 
Cbridi  Domini  PaffonemPAstc.  ed  Dodl. 
contra  S.  Thomam  , qui  p.  qucd.dtf. 
art.a.didinguit  duo  tempora  Baptifmi  : 
Primum  , quo  fuit  duntaxat  fub  cond- 
lio , nempe  ab  ejus  inditutione  ufque.» 
ad  mortem  Chridi:iVr»«i/(n»  ver6  tem- 
pus , in  quo  Baptifmus  fuit  fub  prace- 
pto  , videlicet  datim  k morte  Cbridi  . 
Tria  pariter  tempora  datuit  Circumci- 
lionis,  Primum,iifque  ad  mortem  Chri- 
di , quando  videlicet  Circumcifio  fuit 
non  loliim  fub  confilio , fed  etiam  fub 
przcepto ; quia  nondum  abrogata  fue- 
rat lex  Mofaica : Secundum  tempus  fuit 
k Cbridi  morte , ufque  ad  folemnem., 
promulgationem  legis  Evangelicar,  que 
fa(da  in  die  Pentecodes  , qu6  tempore 
intermedio  dicit  licitam  fuide  Circum- 
cifionem,fed  inutilem;  quia  omnis  ejus 
virtus,  ficut  Sc  aliorum  Sacramentorum 
legis  veteris  vigere  defierat  in  Cbridi 
Domini  morte : Tertium  denique  tem- 
pus datuit  ab  ipfa  folemni  Evangelii 
pradicatione  , podqu^m  Circumcido 
non  foliim  inutilis , fed  etiam  prorfua 
erat  illicita,  & mortifera . 

Docet  itaque  Doidor  primd  , Baptif- 
mum datim  ab  ejus  Inditutione  fuide 
fufficiens  remedium  ad  falutam  pro 
parvulis  : Si  enim,  inquit,  unum  preeee- 
ptum  impofitum  totaliter  revocat  aliud  ; 
cottplium,feu  monitio  de  uno,  facit  aliud 
non  necejf artum  ; quia  cujus  adhsprdce- 
ptum  , eji  alterius  prohibitio ; ejus  adus 
eonfilium , ed  licentia  de  non  objervando 
reliquum:  ergo  fi praceptum  de  Baptif- 
mo erat  prohibitio  Circumciponis,quan- 
tum  ad  frudum : etiam  eonfilium  de  Ba~ 


De  Sacramento  . 231 


ptiTmo  rdiebat  Circumciponem  mn  ne~ 
cejfariam  . Hoc  eft,  praeepcun»  impofi* 
tutn  de  fufeipiendo  Baptifmate  e/acuat 
Circumcifionem  quantum  ad  frudlum  , 
& obligationem;  igitur  coifilium  de 
Baptifmo  etiam  removet  obligationem 
Circumeifionis . Antecedens  admittitur 
ab  omnibus  . Confcquentiain  ver6  pro- 
bat Dodlor  ratione  murali  petita  ex  na- 
tura legi$)&  przcepti;qula  quoties  una 
lex  abrogat  aliam  legem  de  aliquo  , 
etiam  confilium  de  altero  faciendo  , 
quikm  quod  lex  prarcipit , tollit  Illius  le- 
gis obligationem;  ac  fubinde  conlillum 
de  fufeipiendo  Baptifmate  , quod  vim_i 
obtinuit  ab  illius  iuBItutlone  , evacua- 
vit obligationem  legis  CircumcHionis ; 
unde  optimi  colligit  Dodtor  num.  8. 
gttdd  p ante  papSonem  aliquis  ludius  , 
ad  praedicationem  Chrifli,  vel  Petri  par- 
vulum fuum  haptixapet  , iy  non^ 
circumcidifet ; p parvulus  fuifet  mor- 
tuus, falvatus  fuifet',  quia  reeepifet gra- 
tiam in  Baptifmo  : a prima  en\m  iniiitu- 
tione  baptifmus  contulit  gratiam  . 

Reponunt  adverfarii , rationem  Do- 
(floris  tantiim  vigere.quandoduo  adus 
(■quorum  unus  fieri  debet  ex  prscepto  , 
ratione  legis  id  ordinantis  ; alter  ver6 
fieri  poteft  ex  confillo  ratione  Principis 
id  fuademis  ) funt  talis  naturr  , ut  non 
poiCnt  fimul  fubfiflere:  quemadmodum 
confilium  de  fervandaVirginitate  tollit 
przceptum  de  matrimonio  ineundo  : 
quia  Virginitas  , & matrimonium  con- 
fumatum  fimul  (lare  iion  polTunt : fe- 
cus  autem  efl  de  Circumcifione  , & Ba- 
ptifuio  ; quia  utriimque  fimul  fubfiflere 
potefl : nam  ante  mortem  Chrifli  fate- 
tur Dodor  tam  Circumcifionem,  quam 
Baptiftnum  fuifie  proficuum  : igitur  eo- 
rum adus  non  repugnabant  , & confe- 
quenter  confilium  de  fufeipiendo  Ba- 
ptifinate  non  removebat  obligationem 
Circumeifionis  . 

Contra  : Non  magis  praceptum  de_, 
fufeipiendo  Baptifmate  inducit  repu- 
gnantiam iuter  adus  , quam  confilium 


de  eodem  : fed  fatentur  omnes  prxee- 
ptum  de  fufeipiendo  Baptifmo  fufluliffc 
omnem  obligationem  Circumeifionis , 
qux  vigere  defiit  ab  eo  tempore , qu3 
Baptifmus  fuit  praeceptus  : ergo  idem 
dicendum  de  confillo.Probatur  major : 
quia  praiceptum  de  Baptifmo  fufeipien- 
do  per  fe  non  infert  repugnantiam  ul- 
lam cum  przcepto  Circumeifionis  ; ne- 
que enim  in  fe  fbrmallter , aut  vlrtuali- 
ter  continet  illius  revocationem:  potuit 
enim  utrumque  prxeeptum  fimul  vige- 
re,fi  nempe  Deus  flatuilTct;  utChriflia- 
tii  adhuc  poil  fufeeptum  Baptifmum  te- 
nerentur ex  przcepto  ad  fufeipiendam 
Circumcifionem  ; igitur  Baptifmi  prz- 
ceptum  non  aliunde  habet  vim  remo- 
vendi obligationem  Circumeifionis  , 
quam  ex  Chrifli  Domini  Legislatoris 
voluntate  , qua  nempe  decrevit  Baptif-' 
mum  fuccedere  circuincilioni,quatenus 
Baptifmus  efl  profellio  legis  novz  , & 
janua  Ecclefiz  , In  qua  veritate  illuce- 
fcente  , evanefeere  debebant  umbrz  fi- 
gurarum legis  veteris:  fed  id  pariter  fe- 
quitur  ex  voluntate  Chrifli  Baptifmum 
inflituentis,  ac  miniftrantis  , ac  ejus  fu- 
fceptionem  confulentis , tanquam  adi- 
tum , & tranfitum  ad  legem  novam  in- 
choandam : igitur  qui  ratione  przce- 
ptum  Baptifmi  removet  obligationem 
CIrcumcifiunis,cadein  confilium  de  fu- 
feipiendo Baptifmo  pariter  obligatio- 
nem illam  revocabat. 

Conprmatur  i Qjii  vovit  ingrefTuin_» 
alicujus  Religionis  laxioris  , voto,  ac 
obligationi  facit  fatis, ingrediendo  Re- 
ligionem aliquam  flridliorem,  & perfe- 
ctiorem : ergo  it  fimili  ludzi;  qui  tene- 
bantur ad  fervandam  legem  divinam 
ex  przcepto  , ipfi  fatisfaciebant  profi- 
tendo fidem  Evangelil , ac  recipiendo 
media  ordinata  iChriflo  adfalutem. 
Confequentia  patet  : Tum  quia  lex 
Evangelica  continet  explicite,  & perfe- 
de  quidquid  adumbratum  erat  in  vete- 
ri , eaque  eft  longi-  perfetflior  : Tam_» 
quia  ludzi  tencbannir  recipere  Chri- 

ftum 


Digitizod  bv  Goo^Ic 


'232,  \TraB.I.  Difp.l. 

ftum  promUTuin , 8c  ejus  doArinam,  ac 
Jejfem  fedlari ; nam  , ut  ait  loan.i  y.  ,SV 
tiott  ■oenigcm,  ij  locutus  eis  fuifem , pec- 
catum non  balrerent,iyr.\g\tvit  peccatum 
habuerunt , non  recipiendo  Chriftum  , 
& dodrinam  ejus  fedando  : Tum  de- 
nique »quia  que  Chriftus  Dominus  do- 
cuit,&  inftituit,erant  legis  veteris  com- 
plementum ; ac  proinde  Baptifmus  erat 
adimpletio  Circumciftonis:  quemadmo- 
dum igitur,  qui  finem  obtinet , non  in- 
diget amplius  mediis  conducentibus 
ad  ipfius  affecutionem  , & confequen- 
rer,  qui  receperat  Baptifmum,  non  ege- 
bat amplius  Circumcifionc . 

Diees : Lex  Mofaica  viguit  faltem_> 
ufque  ad  Chrifti  D.PafTionem , ut  con- 
iVat  ex  variis  Scripture  locis  ; nam 
Chriftus  O.dum  vivcrct,dixitMatth.f. 
Non  veni  legem  folvere  ; fed  adimplere  : 
Unde  Mattb.ii.  dicebat:  Super  Ca- 
thedram Moyfis  federunt  Scribit, iyPba- 
rifcei , quacumque  dixerint  vobis  , 
faeite . Unde  Apoftolus  ad  HebrA.Sc 
dicit  vetus  Teftamentum  confumatum 
fuifle  in  morte  Chrifti ; igitur  omnia 
legis  veteris  pr^cepta,ac  proinde  etiam 
pr^eptum  Circumcifionis  viguit  ufque 
ad  Chrifti  Paflionem  , & confcqucnter 
Baptifmus  tunc  temporis  non  erat  me- 
dium fufGciens  ad  falutem.Z7wWr  Do- 
Aor  fubtilis  in  Reportatis  dift.}.q.4.f. 
num.i.ait . Dupliciter  fuit  promulgatio 
fatia  Baptifmi;uno  modo  per  modum  con- 
flit , Cbriho  veniente  in  earne  ,/ed  non 
fer  modum  praeepti  ; alio  modo  per  mo- 
dum praeepti.  Primo  modo  non  fuit  ne- 
tejfarium  recipere  Baptifmumxquia  tune 
imponebatur  nece/fario  ludteis  Circum- 
cifio  ufque  ad  Pafsionem  Chrifti , iS  ob- 
fervatio  legis  Mofaiea  , quod  probant 
aliqui  , quia  Chriftus  ante  pafiioncm-t 
fuam  comedit  /Ignum  Pafebalem  , quod 
non  feciffet , nifi  neeefte  fuijfet  ludaos 
adhuc  fervare  legem  Mofaicam  . Patet 
igitur  , quod  ita  eft . 

Diftinguo  antecedens  : Lex  Mofaica 
viguit  ufque  ad  Chrifti  Paflionem  in 


ylrt,L  §lweJi,IL 

cis  , quorum  oppofitum  non  eonfule” 
batur  , concedo  : fecus , nego : noo^ 
enim  necelTe  eft  , qu6d  lex  maneat 
quoad  omnia, & fingula  ejus  precepta, 
ad  hoc  ut  ipfa  vigere  , & perfeverare 
dicatur:  poteft  enim  fieri  derogatio  ia 
aliquibus  ejus  przceptis  , quando  con- 
trarium fuadetur  k.  Principe  : quemad- 
modum Chriftus  fuafit  receptionem 
Baptifmi  ante  fuam  Paflionem  . Unde 
'lex  vetus  non  omnimode  confumata_> 
fuit  in  morte  Chrifti . Tandiu  namque 
viguit , donec  promulgata  fuit  publici 
lex  nova,  ut  ftatim  dicemus;ac  proinde 
tantiim  dcliilfe  dicenda  eft  in  morte 
Chrifti,  quantum  ad  vaticinia  Prophe- 
tarum , qu*  ejufmodi  Paflionem  pra:- 
nuntiabant ; nec-non  & quantCim  ad 
facriRcia,  & Sacramenta,  quorum  om- 
nis virtus  evacuata  eft  per  Chrifti  mor- 
tem . 

Ad  DoBorem  dico  ipfum  illis  verbis 
tanthm  fignifieare  quod  Circumcifio 
necefTaria  fuerit  ludxis  ufque  ad  Paf- 
fionem  Chrifti  ncceflitatc  pricepti  , 
quia  adhuc  vigebat  przceptum  de  illa 
lufcipienda  refpedlu  ludcorum  , qui 
baptifmum  non  fufceperant : non  au- 
tem cenfet  eam  fuifle  neceffariam  ne- 
ceflitate  medii , ita  ut  qu!  baptizatus 
fuerat , teneretur  adhuc  circumcidi  , 
quia  ut  dixit  fupra,  baptifmus  tunc 
erat  medium  fufliciens  ad  falutem.Non 
eft  igitur  contradictio  , qu6d  Circum- 
cilio  ut  medium  neceflarium  evacua- 
ta fuerit  ^ tempore  inftitutionis  baptif- 
mi, &quodfimul  perfeveraverit  efle 
necefTaria  neceflitate  pra:cepti  adultis  , 
& parvulis  in  fignum  profeflionis  legis 
Mofaicte,  qus  nondum  omnino  vigere 
dcflerat . 

CJ^d  autem  nil  aliud  voluerit  Do- 
dtor  , apparet  ex  his  quz  fubjicit  nu.8. 
in^.d.j.  ubi  poft  verba  a nobis  fuprk 
laifdata  num.7.  ftatim  fibi  objiciens  , 
qu6d  equidem  dici  poflet  qu6d  baptif- 
mus  fuiflet  quidem  fufliciens  parvulo  : 
fed  pater  pcccaflet  eum  non  circumci- 

dcn- 


Digitizea-byX^OU^Ic 


De  Sacramenti  Laptifmi . 


dendo  ; fic  refpondet . Contrei  , 
ante  odavam  diem  potuit  bapti%are par- 
vulum ,l3t  est  quo  ille  habuit  jam  reme- 
dium eontra  originale  , iy  boe  er  edidit 
pater  f nam  credidit  Bapti/mum  effica- 
cem ad  hoc  ) tunc  videtur  , quod  non  te- 
nebatur necejfiario  providere  parvulo  de 
alio  remedio  , feilieet  eontra  originale . 
Ubi  non  eiccufitt  patrem  a peccato  , il 
oclavo  die  non  adhibuit  Circiimcifio' 
nem  praxeptam  k lege  iii  fignum  fe- 
deris:  fed  vel  ab  omni  deliiflo,  fi  infans 
mortuus  fuerit  intra  odtavum  diem  : 
vel  a folo  peccato  contra  pietatem,qu« 
patrem  obligat  ad  providendum  filiis 
de  remedio  contra  peccatum  origina- 
le, quodeumque  illud  fit . Quod  eifdena 
fere  verbis  explicat , & inculcat  in  Re- 
portatis loco  jam  citato  num.  p.  Si /u- 
dtCus  , inquit  ,fuiffet  baptiojitu iy  po- 
jied  bapti\affet  filium  fuum  pofteageui- 
tum  ,iy  ille  puer  fuijfiet  mortuut  ante^ 
Pa/sionem  Cbrifli',  eertum  efl^uod  fuif- 
fet  falvatus  : quia  ejufdem  effieaeia fuit 
Baptifmus  tunc  ,ficuti  nune : igiturnon- 
fuit  neceffe  ifium  puerum  circumcidere , 
fupple  ut  falvaretur , & eximeretur  a 
tranfgreflione  legit , qute  prccipiebat 
oiflava  die  circumcidere. 

Conclusio  Ultima. 

BAptifmus  non  fuit  necejfariut  ne- 
cejfitatepr recepti ftatim pofl  Cbrifli 
D. mortem',  fed  tantum  pofl/bjficientem 
Evangelii  prredieationem,refpe8ive  tum 
ad  ludrcot,  tum  ad  Gentiles . Ita  Ooiflor 
„ loco  fuprli  laudato  n.i  i.  ubi  ait;  Di- 
„ co  qu6d  in  Baptifmo  non  efl  diflln- 
,,  guere  , nifi  duo  tempora  , feilieet 
„ tempus  , quo  erat  fub  confilio  , & 
,,  tempus  , quo  erat  fub  prccepto : de 
>,  primum  duravit  a principio,  ex  quo 
,,  prsdicabatur  Evangelium  , vel  Ba- 
,,  ptifmus  per  Chriflum  , vel  per  Apo- 
,,  flolos  , ufque  ad  predicationem  fo- 
,,  lemnem  ,&  authenticam  ejufdem., 
„ pofl  Afcenfionem  Chrifli : ita  qu6d 
„ primum  tempus  nullam  habet  diffe- 
I,  rentiam  per  mortem  Chrifli ; nec 
Tom.X, 


poli  eam,  ex  hoc  folo,  quod  aliter 
,,  cucurrit  Baptifmus  }K>fl,  quam  ante. 
„ Secundum  autem  tempus, ut  credo) 
,,  incipit  in  die  Pentccolles  , in  Jeru- 
,,  falem  , quia  ufque  ad  illum  diem  A- 
j,  pofloli  non  praedicaverunt  publici  , 
,,  juxta  illud  verbum  Chrifli  Luca  34. 
„ l/os  autem  fedete  in  civitate  , donec 
,,  induamini  virtute  en  alto.  Sed  in  die 
,,  Pentecofles  mifTo  Spiritu  fando,  fo- 
,,  lemniter  praedicaverunt  , & appofita 
„ funt  illo  dic  circiter  tria  millia,  de 
„ baptlzati  funt . /idor.a.lnde  autem 
,,  ad  alias  civitates,  fecundiim  ordl- 
„ nem  , cuilibet  loco  , vel  Genti,  erat 
,,  tempus  fecundum  , quando  ibi  pu- 
,,  blic6 , dc  folemniter  przdicabatur 
,,  lex  Evangelica  : I(a  quod  tempus 
,,  non  incepit  fimul  apud  quofeum- 
„ que : Sed  de  Sion  exibat  lex,  (y  ver- 
,,  bum  Domini  de  lerufalem  , juxta 
,,  Prophetiam  Ifaie,  de  quibufdani  in- 
,,  cepit  tempus  ad  menlem  pofl  Pen- 
,,  tccoflen,dc  aliquibus  ad  annum:ali- 
„ quibus  ad  decem  annos , dc  fic  dein- 
„ ceps  , Geut  eis  prxdicabatur . 

„ Sed  quantum  ad  CircumciGonem, 
„ dillinguo  quatuor  tempora  ; P/o 
,,  primo  erat  necelTaria:  pro  fecundo 
„ utilis,  non  necefTaria;  pro  tertio,nec 
,,  utilis  ,nec  necefTaria  , tamen  licita; 
,,  pro  quarto  omnino  illicita  , de  mor* 
„ tifera , 

,,  Primum  tempus  CircumciGonis 
„ praecellit  utrumque  tempus  Baptif- 
„ mi:  tempus  CircumciGo- 

,,  nis  comitabatur  primum  tempus  Ba« 
„ ptifmi  : nam  ficut  argutum  fuit 
,,  prius , ex  quo  prim6  confulebatur 
,,  Baptifmus,  non  fuit  CircumciGo  ne- 
„ ceflaria  volenti  baptizari ; fed  tunc 
,,  -cucurrit  utrumque  fub  diGuiuflione, 
,,  ut  ludaeus  eligeret  quodeumque  vel- 
„ iet . Licuit  enim,  de  profuit  Gbi  cir- 
,,  cumcidiG  voluitfnec  enim  fuit  tunc 
,,  revocata  , quantbm  ad  utile , nec 
,,  quanthm  ad  licitura^  licuit  etiam  fi- 
„ bi , imo  laudabile  fuit  baptizari : dc 
Gg  hoc 


Digitized  by  Google 


234  TraSi.l.  Difp,  I. 

„ faoc  etiam  con.i^uum  fuit , quddin 
„ tempore  intermedio  , inter  duas  le> 
,,  ges,  quando  non  fubitd  prima  tol* 
,,  litur,  nec  fecunda  imponitur:  iHo 
y,  inquam  tempore  fimul  currant  am> 
,,  bcF  fub  dIs;un(ftione  I 
,,  Tertium  autem  tempus  Circum- 
,,  cifion is  cucurrit  cum  fecundo  tem- 
y,  pore  Raptifmi , & hoc  quantum  ad 
y,  ltid£Eo$,ufquead  illud  tempus  Pauli, 
y,  de  quo  argutum  e(l  pribs  ; im6  veri- 
,,  fiinile  eft  , qii6d  bene  ultra  , quia 
y,  tempore  purificationis  Pauli  vide* 
,,  bantur  Fratres  in  lerofolymis  ap- 
„ probare  obfcrvantiim  legis  , & de 
y,  ea  confu Iere  Paulo  . 

,,  Sed  quantum  ad  Gentiles  conver- 
,,  fos  ad  hdem  , fecundum  tempus  Ra- 
y,  ptifmi,&  quurtumCircumcifionis  fi> 
yy  mul  concurrerunt , faltem  pod  qua- 
,,  tuordecim  annos  k Paflione  Chriili , 
y,  vel  circiter  ; quando  fcilicet  Paulus 
,,  afeendit  lerofolyraam  ad  feniores  , 
y,  fuper  illa  queftione  confulens  , de 
yy  qua  habetur  Adhium  cap.ip.ubi  pri- 
y,  m6  allegat  Petrus  fadium  Concilii : 
de  quo  habetur  Adtuum  lo.Et  dein- 
,,  de  lacobus  tanquam  Epifeopus  in_< 
lerofolymis  profert  fententiam  fecun* 
y,  diim  Magiftnira  fententiarum  , di> 
y,  cens  . judieo  non  inquietari  eot, 
qui  ex  Gentibut  tonvertuntur  ad 
V,  Deum  ; fed  feribere  ad  eot , ut  abfti- 
ty  neant  fe  a contaminationibus , i3tc.  & 
yy  de  illis  quatuor , duo  , fcilicet  abfU- 
yy  nere  ab  idololatris,  Sc  fornicatione, 
iiint  necelTaria.  /ta  DoBor . Ubi  ad- 
verte hcc  pofleriora  verba  fcripfifTe  fo- 
liim  juxta  mentem  hiAorici : nam  ipfl 
Concilio  prefuit  S.Petrus;  quodfentit 
etiam  Oodlor  : iiquidem  infr4  num.if. 
dicit  nuntios  k lacobo  miflbs  fuilTe  Pe- 
tro fubditos  . 

Reponunt  aduerjtrii  primb  , Legem 
'divinam  non  exigere  promulgationem 
iui,  ut  habeat  vim  obligandi . Iterum  y 
contrarium  operti  docuimus  in  Tradi, 
de  legibus , & validiffimis  rationibus 


j4rt.L 

probavimus  omnem  legem  , etiam  di- 
vinam , necefTarib  promulgari  debere; 
quia  lex  divina  non  poteA  obligare  ad 
impolTibile;  obligaret  autem  , fi  infer- 
ret neceflitatemoiifervandi  ea,qup  funt 
incognitajnec  fuficienter  manifcAata: 
igitur , drc. 

Reponunt  feeundd  , legem  veterem_» 
expiraffe  in  morte  ChriAi  , ut  etiam 
nos  docuimus  in  tradi,  de  legibus  , 
agendo  de  lege  Mofaica  ; igitur  lex 
nova  debuit  inferre  obligationem, ma- 
xime relpediu  Raptifmi  , qui  eA  aditus 
ad  legem  Evangelii.  lucrum  y refpon- 
deo  negendo  confequentiara  : quia_, 
nullus  aliter  tenetur  ad  legem  fervan- 
dam  nunc  ,quam  antea  , nifiquia  lex 
eAei  aliter  promulgata;  (ed  Baptifmus 
non  fuit  aliter  promulgatus  Lub  prarce- 
pto  poA  mortem  ChriAI  ufque  ad  diem 
Pentecolles  , quam  fuerat  ante  PaAio- 
nem  : igitur  tunc  erat  dumtaxat  fub 
confilio;  quemadmodum  Sc  ante  Chri- 
Ai  mortem . 

* Confirmatur , quia  non  pribs  vigere 
debuit  obligatio  Raptifmi  fufeipiendi  , 
& ampledlenda  nova  legis,  maximi 
refpcdive  ad  judeos , antequam  eis 
conAaret  revocatam  fuiAie  legem  Mo- 
faicam  , ad  quam  fervandam  teneban- 
tur , fed  illa  revocatio  dumtaxat  fit^a 
eA  per  folemnem  illam  nove  legis  pri>- 
nulgationem  in  die  PentecoAes:igirur 
ente  illud  tempus  non  vigebat  adhuc 
obligatio  nove  legis.  MinorconAat  , 
quia  ficut  promulgatio  legis  Ce  habet 
ad  communitatem:  ita  & revocatio  le- 
gis prioris  per  fubfequentem  legem  ; 
igitur  ficut  promulgatio  Ic^is  Mofaicse 
fuit  publica  : ita  debuit  e(Te  folemnis, 
& publica  illius  rcvocatIo:Majorem  ve- 
r6  probat  Uodior  vsm.p.quia  ludei  te- 
nebantur fervare  legem  CircumciAo- 
nis  , donec  eis  innotefeeret  eam  eAO 
prorfus  inutilem  , & vanam  , nec  arix- 
plius  necelfariam  Abi  ad  falutem  : boc 
autem  conAarc  debuit  per  publicanis 
revocationem  illius  obligationis  , qua 

con- 


Digitlzcd  Go 


De  Sacramento  t ’ ii  5 


conftaret  lodsu  legem  Circumcirionis 
non  amplius  vigere  > igitur  , 8ce. 

Dicet : Chriftus  O.  moriendo  dixit : 
ConJUmtttmeH  , loan.x^,  quibus  figni- 
ficarc  voluit, confu  matam  elTe,  6c  pror> 
fus  abrogatam  omnem  legem  vetS 
rem  , Quod  utique  confirmatur  per  A' 
poflolum  , ad  Rom.7,\x\>\  ait : Itaque^ 
Fratrei  mei , & vos  mortifieati  efiit  legi 
fer  eoTput  Cbrijii.  Ubi  intelligeadus 
eft  de  corpore  Chrifti  crucifixo  . 

Refpondet DoSor  ad  primum 
illis  verbis  , Chriftum  O.  dumtaxat  (i- 
gnificare  voluifle  , vel  quod  confumata 
elTent , quae  pecnuntiata  ferant  de  fua 
palTtone : ficut  confumaiida  ptedixit , 
Liicjc  iS.dicen; ; Ecee  nfcendimus  Iero~ 
/blymam , iy  eonfumuiuntur  omnia,quf 
feripta  Junt  p<  r Prophetat  de  filio  ho- 
I minii.  Inquit  Ooclor,  fi  illud  re* 

feratur  ad  antiquam  legem,  fic  debet 
i intelligi.  quod  lex  Mofaica  confumata 

i fuerit  ,&  abrogata  in  fua  caufa  ; nam 
mors  Chrifti  O. caufa  erat  confirmatio- 
! niclegii  bvangelic*  j fed  illa  non  fuit 

confirmata  tanquam  necelTaria  ad  ob- 
fervandum  ante  praedicationem  e)us 
I publicam, quK  non  incepit  in  Hallione, 

> fed  in  Pentecofie  : tempore  enim  in* 

termedio  Oifcipuli  federunt  in  ccsna* 

I culo  , nemini  folemniter  , vel  publici 

praedicantes. 

I Ad  Apofiolum  dicO , cum  fic  efle  in- 

{ telligendam,  qu6d  nempe  mortificati 

fimus  legi  per  corpus  Chrifti ; quia  lex 
J cxtindla  cft  in  fua  caufa  per  ChrilH  O. 

, crucifixionem:  fiquidem  mors  Chrifti 

D.fuir  confirmatio  legis  Evangelic«,de 
, confequenterextin^Tonis,  & revoca- 

tionis legis  Mofaicc . Jdee  obflat,  qu6d 
[ 'ibidem  Apoftolus  utatur  exemplo  mu- 

lieris, quae  per  mortem  viri  fui  Iblvitur 
ab  ejus  lege:  quia  Apoftolus  ibi  noo., 
comparat  mortem  Chrifti  cum  morte 
I viri,  de  ideo  non  dixit;  Mortificari  eftis 

i legi  in  morte  , aut  corpore  Chrifti , fed 

per  corpus  Chrifii;  hoc  eft,per  mortem, 
' & crucifixionem  , qus  caufa  fuit  , cur 

Mofeiea  lex  obligare  defineret . 


Q_a ABSTio  Teatia» 

^otupltK  fit  Baptlfmmt , 

Notandum  primi  , Baptifmum  a 
Theologis folitb  diftingui  tripli- 
cem , nimirum  fluminis  , flaminis  , dc 
fanguinis  : Baptifmus  fluminis  ille  e ft, 
qui  confertur  in  aqua  naturali  cum  ex  - 
prefla  invocatione  faneftiflim*  Trinita- 
tis . Baptifmut  vcr6  /anguinis  eft  mar- 
tyrium: flaminis  autem'  eft  Contritio 
cum  propofico  fufeipiendi  Baptifmum 
aqua; . Porro  duo  idcirco  vocantur 
Baptifmata  , qu6d  quemadmodum  Ba- 
ptifmo  aqua;  abluimur  , ita  dc  Martyr 
proprio  fanguine  perfunditur  , de  pa- 
nitens  propriis  lacrymis  irrigatur, 
Baptifmum  fanguinis  defignavit 
Chriftiis  O. Marci  io.  citm  filios  Zebe- 
d«i  alloquens  ait : Poteffis  bibere  cali- 
cem , quem  ego  bibiturut  fstm  , iy  B a- 
ptifimo  , quo  ego  bapti%pr , baptijari  ! 
Q^m  Baptifmum  fic  commendat  fan- 
Sus  Cyprianus  epift.ad  Jubajanitm,  ubi 
loquens  de  Catechumenis  mariySium 
fubeuntibus , dicit  non  privari  B*- 
ptifmi  Sacramento , utpote  qui  bapti- 
%entur glorrofifiino  , iy  maseimo  fangui- 
nis Bapti/mo  , de  quo  iy  Dominus  dice- 
bat , habere  fe  alio  Baptifmo  baptixori- 
Sanguine  autem  fuo  baptixatot,  iy  Paf- 
fione  fan^ifieatos  confu  mari  , iy  divinet 
pollicitationis  gratiam  confhqui  , decla- 
rat in  Evangelio  idem  Dominus ,qua'ido 
W latronem  in  ipfa  Pafsione  credentem, 
iyeonfitentem  loquitur  , iy  quod  fleum 
futurus  fit  in  Paradifb  pollicetur  , 

Baptifmum  ver6  flaminis  pluries 
commendant  SS.  Patres  , maximi  verd 
S.Auguftinus  lib.4.de  Baptifmo.ca.ai. 
ubi  ait : Catechumenum  Catholicum  di- 
vina ebaritate  flagrantem  baref/co  ba- 
ptixato  anteponere  non  dubitoftl  etiam 
in  ipfa  intus  Catholica  bonum  Catechu- 
menum mato  baptixato  anteponimus,  nec 
ideo  tamen  Sacramento  Baptifmatft,quo 
G g a i fle 


Dig/i;>  d by  Googk' 


2. 3 Tr»H,l,  DiJp.L  Art,l.  ^luxjl.lll. 


ifte  nondum , HUjam  imbutus  efl , faci- 
mus injuriam  , aut  Catechumeni  Sacra- 
mentum Sacramento  Baptifmi proferen- 
dum putamus  , eum  aliquem  Catechume- 
ntim  aliquo  baptiipto  fideliorem,  melio- 
temque  eo^no/cimus  : melior  enim  Cen- 
turio Cornelius  nondum  baptiqatut  Si- 
mone Mago  baptizato  : iffe  enim  'iy  ante 
Baptifmum  S.  Spiritu  repletus  eft : ille 
iypoft  Baptifmum  immundo  fpiritu  in- 
flatus efl . 

Notandum  fecundS  , qu6d  etfi  Baptlf- 
mus  fanguinis  , & flaminis  k SS.Patri- 
bu»  Cut  condat  ex  SS. Cypriano, & Au- 
guftino  mox  laudatis)  appellentur  Sa- 
cramenta j rever^  tamen  Sacramenti 
dignitatem  , ac  definitionem  fibi  non_< 
vendicant ; nec  enim  martyrium,  nec 
Contritio  funt  figna  certa  , & fenfibi- 
lia  divinitiis  inflituta  ad  gratiam  effi- 
caciter fignificandam,&  conferendam, 
ut  ;am  de  martyrio  ditSum  eft,  agendo 
de  Sacramentorum  numero  : de  Con- 
tritione verb  dicemus  difp.fequenti:fed 
appellantur  Sacramenta  propter  eam  , 
quam  habent  cum  Baptifmo  aqu{  ana- 
logiam , & maxime  quoad  illius  effe- 
dium , quem  fupplere  dicuntur.Dc  Ba- 
ptifmo quidem  flaminis  apertiftima  eft 
veritas  in  Scriptura  facra  illis  omnibus 
oracuKs,quibut  Deus  fpondet  veniam, 
& gratiam  peccatori  poenitenti  , ac  di- 
vinam mlfcricordiam  poftulanti  : Sic 
£zechiel  i8.  Ciim  averterit  fe  impius  ab 
impietate /ua,animam  fuam  vivificabit. 
Sic  /iBor.io.  v.aa.  Cornelius  Centurio 
nondum  baptizatus  Baptifmo  aqua:  di<- 
citur  yirJuRus,  Ij  timens  Deum  . Et 
ibidem  cecidit  Spiritus  fandus  fuper 
Gentiles  contritos,nondum  baptizatos. 
Unde  S.  Petrus  ait : Nunquid  aquasn-r 
quis  prohibere  poteft , ut  non  baptitfutur 
hi  , qui  Spiritum  fandum  acceperunt , 
ficut  l^'  nos  ? Hinc  S.Ambrofius  orat.ia 
ohitU'Valentiniani  junioris  Imperato- 
ris Catechumeni  occlfi  , ciim  nondum 
eflet  baptizatus.ait:  Baptifmi  gratiam, 
quia  pojtulavit , accepit . 


Idque  conftantilfimum  eft  ex  Conci- 
lio Tridentino/ef.d.cap.4.ubi  loquena 
de  juftificatione  per  baptifmum  dicit  , 
e\\sod  juflifieatio  eft  translatio  abeo  fla- 
tu, in  qsto  homo  nafeitur  filius  primi  /1- 
da  , in  flatum  gratia  , ly  adoptionis  fi- 
liorum Dei  ,'per  fecundum  Adam  lefum 
Chriflum  Salvatorem  noflrum,qua  qui- 
dem translatio  pofl  Evangelium  promul- 
gatum ,fine  lavacro  regenerationis,  aut 
ejus  voto  fieri  non  poteft  . Ubi  per  votum. 
fignificat  contritionem,que  urgente  ne- 
aellitate  fufficit  ad  confequendam  Ba- 
ptifmi gratiam:  Sic  enim  interpretatur 
h*c  Chrifti  D.  verba  ; Ntfi  quis  renatus 
fuerit , lyc. 

Quapropter  optime  notavit  S.  Ber- 
nardus  epift.77.qu6d  cum  Cluilius  O. 
il/flrc/ id.dixiffet ; ^ni  crediderit , (y 
baptizatus  fuerit  ,faivus  erit . Non  re- 
petiit ; ^i  verb  non  bapti\atus  fuerit: 
ied  tantiim  ; ^iverd  non  crediderit  , 
condemnabitur , innuens  folam  inter- 
dum fidem  charitate  flagrantem  ad  fa- 
lutem  fufficere , ut  optime  docet  S.Au- 
guftinus  l.4.de  Baptifmo  c.14.  ubi  cum 
dixlflet  fidem  formatam  Interdum  ju- 
fiificare  extra  Sacramentum  , idque_> 
probaflet  exemplo  boni  latronis  , 8c 
Cornelii  Centurionis  , fubdit , cap.ay. 
Quibus  rebus  omnibus  oftenditur  , aliud 
ejfe  Sacramentum  Baptifmi  , aliud  cott- 
virfienem  cordis;  fed  falutem  hominis  et* 
utroque, compleri : nee  fi  unum  eorum  de- 
fuerit , ideo  putare  debemus  confequens 
ejfe  , ut  alterum  defit ; quia  iy  illud  fine 
ifto  poteft  ejfe  in  infante  , iy  hoc  fine  illo 
potuit  ejfe  ia  latroue,complente  Deo  five 
in  illo  ,five  in  ifto , quod  non  ex  volun- 
tate defuijfet  ,iye.  Sola  itaque  remanet 
difficultas  de  Baptifmo  fanguinis.Qua- 
propter 

Notandum  rrr/t>,Baptifmum  fangul- 
nis  , feu  martyrium ; fecundiim  fignifi- 
catlonera  idem  elTe  , ac  teflimoniunt-» 
quod  datur  Oeo,velChrIfto  per  morti: 
at  fecundiim  rei  veritatem  , eft  mors 
violenter  iUatapro  fide  Chrifti, aut  vera 


De  Sacramento  Bapti/mt . • 237 


virtuti  bomini  non  rcfiffcnti . Qmbus 
Tcrbis  quatuor  ad  martyrium  perfe* 
«flum  condiciones  necefTarie  declaran- 
tur : Prima  eft  , quod  (it  mori  illata  , 
requiritur  enim  ad  completum,  8c  per- 
fenum  martyrium  ; qu6d  reverA  ani- 
mam quis  pro  6de , aut  Religione  po- 
nat , ita  quod  mors  revera  fequatur  , 
aut  faltem  naturaliter  fequeretur  , ni(t 
vita  divinitus  fervaretur,  prout  fervata 
fuit  tribus  pueris  in  fornace  Babyloni- 
ca , nec-non  & S.  Joanni  EvangeliBs; 
milFo  in  ferventis  olei  dolium  , dc  plu- 
ribus aliis  , qui  ab  Ecclefia  inter  Mar- 
tyres computantur  . Profe(fl6  , quod 
mors  divinitus  impediatur  , auget  ra- 
tionem martyrii:  per  hoc  enim  (it  om- 
nibus manifedum , quod  Dens  hominis 
patientis  caufam  approbet : unde  ac- 
ceptatio illa  mortis  e(l  tam  efficax  fidei 
teftimonium,  quKm  (1  revera  ipfa  mors 
fequeretur.  Quapropter  Oo(5lor  fubti- 
lis  in  4.di(luf.qu.5.n.4.  non  dubitat  af- 
ferere  aliquem  fieri  polTe  pluries  Mar- 
tyrem : ait  autem  . bapti\Uut 

Baptifmo  fanguinit , Ji  poCte*  ifl  nobi~ 
/cum  viator  , tenetur  a(/eUu  , tT pro  lo- 
co , iy  tempore  recipere  effeSu  Sacra- 
mentum , id  e^  Baptifmum  fluminir,  boe 
autem  quod /uppotiitur , efi  bene  polpbi- 
le  , peut  de  quibupiam  legitur  , quod 
/untfaHi  bis  Confelfores : quia/uflinue- 
runt  bis  poenas  pro  pde  , propter  quas  ta- 
men non  funt  mortui . 

Secunda  conditio  eff,qu6d  illa  mors  (it 
violenter  illata  , quamvis  enim  aliquis 
pro  Dei  glorii  , & fratrum  faliite  mo- 
rererar.non  tamen  propterei  perfed us 
Martyr  elTet  cenfendus  , unde  qui  pro 
fratribus  animas  ponunt , (ive  in  obfe- 
quio  peftifierorum , (ive  in  jufto  bello  , 
non  funt  proprii  dicendi  Martyres . 
Hinc  in  Martyrologio  ad  diem  38.  Fe- 
bruarii feriptum  repetimus:  Commemo- 
ratio SS.  Presbyterorum  , Diaconorum , 
ac  caterorum  Miniftrorum,qui  tempore 
1/alentiniani,  cum  pepis  frevijpmagr af- 
faretur , morbo  laborantsbus  minipran- 


tes  Hbentijpmc  mortem  oppetierunt,  quos 
velut  Martyres  t religiofa  Piorum  pies 
venerari  confsuvit  . Dicuntur,  velut 
Martyres  coli,  quamvis  tales  non  fint ; 
quia  mortui  quidem  funt  pro  fratribus, 
led  pro  fratribus  eis  mors  non  e(l  vio- 
lenter illata  : aliud  autem  e(l  mori , & 
aliud  mortem  inferri  pro  fratribus,  hoc 
enim  ultimum  defiderari  videtur  ex 
communi  Ecclefic  fenfu  ad  proprii  di- 
dlum  martyrium  . 

Tertia  conditio  e(l , qu6d  mors  (Ic  il- 
lata in  odium pdei , aut  verte  virtutis ; 
Nam,  inquit  S.  Augullinus  in  Pfal.  }8. 
Martyrem  non  facit  peena  , fed  cauft : 
Hinc  epifl.  yo.  qux  e(l  ad  Bonifaciutn : 
yeri  Martyres,  inquit,/V/i/?i«/,<fr  qui- 
bus Dominus  ait : Beati  qui  perfeeutio- 
nem  patiuntur  propter }uHitiam:non  er- 
go qui  propter  iniquitatem , iy  propter 
Cbripiame  unitatis  impiam  diviponem , 
fed  qui  propter  jupitiam  perfeeutionem 
patiuntur,  bi  Martyres  veri  funt.  Dixi, 
aut  vera  virtutis',  Ecclefia  enim  colit 
pro  veris  Martyribus  , non  foUim  eos  , 
qui  mortem  obeunt  propter  vers  fidei 
confeflionem,  fed  etiam  qui  moriuntur 
propter  aliquam  violentiam  ; fic  enim 
inter  Martyres  numerantur  Thomai 
Cantuarienfis  occifus  propter  defenfio- 
nem  libertatis  Ecclefiaflicat , dc  plures 
Virgines  occifs  propter  cuftodiamca- 
filtatis . 

^arta  tandem  conditio  uA  verunuj 
martyrium  , ell , qu6d  mors  violenter 
inferatur  homini  non  refidenti ; unde 
commune  illud  effatum:  Martyr  non 
pugnat,  fed patiturfiquidem  conforma- 
ri debet  Chriflo  |D.  qui  'tedimonium., 
perhibuit  veritati,  non  contradicendn  , 
fed  patiendo:  chm  enim  paceretur,non 
comminabatur,  fed  tanquam  ovis  ad 
occifionem  diidlus  coram  tundente  fe 
obmutuit , & non  aperuit  os  fuum . 
Unde  milites  in  bello  ob  defenfionem 
fidei , 8c  religionis  fufeepto  generosi 
occumbentes  quamvis  plurimhm  me- 
leantui  j tameu  cenfendi  non  funt 

veri 


»38  Tra^i.l,  DiJp.I. 

ver!  Martyres ; milites  coim  ordinarii 
pugnant  cum  fpe  evadendi  mortem  ; 
im6,  & occidendi  invaforem;f:nis  enim 
pugnx  vicioria  eft  ; ac  proinde  patiun* 
tur  mortem  magis  ex  necelFitate,  >juam 
voluntate . 

His  ita  praslibatis  , duo  maxime  fu'» 
perfiint  hac  in  quarilionc  determinans 
da:  /'rrmaWjUtrum  Baptifmus  fluminis 
ita  fit  unicus  numero  > ut  nulla  ratione 
poflit  iterari:  Secundum  , utrum  Baptif* 
mus  fanguinis  reveri  virtutem  habeat 
delendi  quodlibet  peccatum  , dc  homi'> 
nem  julUflcandi , 

Conclusio  Prima, 

BAptifmut  tttt  cjl  unicus  numeri , ut 
/emet  validi  cqllattss,  nulla  ratione 
potlh  iterari , Hac  eft  dc  fide  determi- 
nata in  illis  omnibus  Conciliis  , in  qui- 
bus flri<fle  prohibetur,  nc  debite  ab  ha- 
reticis  baptizati , iterum  baptizentur ; 
exprefse  vero  in  Concilio  Tridentlno 
felT,  7.  can.  xi.Si  quis  dixerit,  riti  col- 
latum Bptifinum  iterandum  ejfe  illi,  qui 
apud  infideles  fident  Cbrifii  negaverit , 
eum  ad  panitentiam  revertitur,  anatbe- 
usa  fit , 

Probant  aliqui  hanc  veritatem  ex  illo 
ad  Ephef.  4.  Vnus  Dominus  , una  fides  , 
unum  Bapti/hta:  Ita  S.  Leoepifl.}7.c.t, 
Scimus  , inquit  , expiabi te  ejje facinus  , 
quoties  juxta  baretieorum  damnata  i 
SS,  Patribus  iufUtuta  , cogitur  aliquis 
lavacrum , quod  regenerandis  fimul  tri- 
butum eft,  bis  fttbire , ApoMicet  reda- 
mante doUritia,quf  nobis  unam  pradicat 
in  Trinitate  Deitatem,  unam  in  fide  con- 
fejfionem  , unum  in  Baptifmate  Sacra- 
mentum. Hinc  epift;  79.  cap.  7.  feribit: 
Hanc  regulam  ( ut  /citis  ) jervandam 
omnibus  Ecclcfiis preedicamus  •,  ut  lava- 
crum fcmel  initum,  nulla  iteratione  vio- 
letur, dicente  ApofiolS:  Vnus  Domintts, 
una  fides,  unum  Baptifma  . 

Veriim  reponi  polTet  hanc  unitatem 
Baptifmatis,de  qua  loquitur  Apoltolus; 
elfe  fpccificam  , non  vero  numericam  , 
quemadmodum  S.  AugulUnus  explicat 


IIL 

unitatem  fidei  lib.i  j.  de  Trinit.  cap.  3.- 
Ita  dicitur  , inquit , ea  credentium  fides 
una,quemadmodum  eadem  volentium  vo- 
luntas una;  eum.iS  in  ipfis,  qui  hoc  idem 
volunt,  ftia  voluntas  fit  cuique  confpieua; 
alterius  autem  lateat,  quamvis  idf  velit, 

Undefatius  efl  aOerere  cum  Do(3o- 
re,  non  aliam  a priori  hujufce  veritatis 
proferri  pofle  rationem  , quam  ipfam 
voluntatem  Chrifli  (Ic  Baptirmum_> 
inflituentis , ut  circa  eandem  perfo- 
nam  femel  valide  collatus , nulla  ra- 
tione poflet  iterari , cum  rationes  con- 
gruentes id  Aiadeant , faltem  k pofte- 
riori , quas  Dodlor  fle  expendit  in  4, 
,,  difl.  6,  qutifl.  7.  nu.  ubi  ait : Dico 
,,  quod  ratio  initerabilitatisBaptirmi  , 
„ eflinflitutio  divina  , cujus  non  eft 
,,  aliqua  caufa  prior,nifi  voluntas  ejus: 
„ tamen  ifta  inftitutioeft  rationabilis, 
,,  tum  ex  morbo,  contra  quem  princi- 
,,  paliter  inftituitur ; ( iftud  remedium 
,,  enim  principaliter  inftituitur  contra 
» originale  peccatum, quod  non  eft  nifi 
,,  unicum : nec  iterari  poteft  ) tum  ex 
,,  Hac  principali  , ad  quem  eft : habet 
,,  enim  plenam  remiflionem  paene  , dc 
„ culpe . Si  autem  poflet  homo  habere 
,,  frequenter  talem  remiflionem  ple- 
„■  nam  ab  utroque  , eflet  magnum  in- 
„ centivum  delinquendi . Illud  enim, 
„ quod  eft  inftitutum  in  remedium  re- 
„ labentiura,  utpote  Poenitentia  non_> 
,,  eft  flne  magna  pcena  folvenda  pro 
„ peccato . Tum  tertid  , quia  per  iftud 
,,  Sacramentum  ; cCira  fit  principium  , 
,,  & janua.per  quam  intratur  in  legem 
,,  Chriftianam  , adferibitur aliquis  fa- 
„ milia  Chrifti , dc  flt  membrum  ejus  , 
„ dc  Ecclefia  militantis . Licit  nutem 
,,  aliquis  i ngreflus  in  Collegium  , fi  of- 
„ fendat , poftquam  ingreflns  fuerit  , 
„ poflit  reconciliari  dc  Collegio , dc  ca- 
piti Collegii  : non  tamen  frequenter  in 
collegium  intrat . 

Quibus  verbis  Dodior  flgniflcat  non 
pofle  aliam  aflignari  rationem  it  priori  , 
cur  Baptifmus  femel  collatus  non  fit 


De  Sacramento  Baptifmi. 


iterabilis  ; quim  divinam  voluntatem  , 
qux  ita  (latuit  , ac  ordinavit . Nihilo- 
minus 4 polleriori  polTunt  aliqux  afli-* 
gnari  rationes  congruentes  illius  divi- 
ne ordinationis  : quarum  pritna  petitur 
ex  parte  originalis  peccati  , ad  quod 
eluendum  Baptifmus  principaliter  infti- 
tutus  e(l . Ciim  autem  hic  morbus  fe- 
mel  fanatus  non  revivifeat , etiam  nee 
iterari  debet  illius  remedium. 

S:cu-uia  repeti  poteft  ex  parte  effe- 
(3us,  videlicet  plenarie  remilTionis  pec- 
cati : q-iam  ubi  femel  quis  aHecutus  e(l, 
conveniens  fuit , ut  Iterum  infi  propo- 
neretur accipienda,  ni  videlicet  prabe- 
ret  aiifam  fxpiiis  delinquendi,  fi  abfque 
ullo  prorfus  labore  ex  narte  fui  , polTet 
peccator  plenariam  fuorum  peccato- 
rum indulgentiam  confeqni  , Undc_» 
etiam  S.  Paulus  ad  Hebr«o«d.  ait . /w- 
pojpbilt  tfl  enim  eos,  jui  femtl  funt  iHu~ 
minati ^ufinvrunt  etiam  donum  eeeie/ie, 
ir participe:  f.teli  /unt  Spiritus  fanSi  , 
gujlaverunt  nihilominus  honum  Dei  ver~ 
hum , virtutefque /aculi  veuturi,  ij  pro- 
lapji  funt , rurfus  renovari  ad  Peeniten- 
tiam.  (^ibus  fignificat  juxta  commu- 
nem Interpretum  fententiam,(eaiel  ac- 
ceptam plenariam  peccatorum  remif- 
fionem  per  Baptifmum  non  pofTe  obti- 
neri ablque  fatisfailione  ex  parte  pec- 
catoris;licet  obtineri  potlit  per  frequen- 
tem, & laboriofam  pienitentiam . , 

Tertia  tOLsAern  ratio  e(l,  qu6d  per 
Baptifmum  quis  adfcribatiir  familis 
Chrifii,  Sc  fiat  membrum  corporis  ejus ; 
unde  ficut  aliquis  adfcrlptiis  in  focieta- 
temalicujus  regni , fi  ofiendat , poterit 
quidem  reconciliari  capiti,  & membris; 
per  hoc  a.item  non  dicetur  eis  inferi  ; 
quia  peccando  non  amittit  jura  regni , 
aut  civitatis,  fed  dumtaxat  fit  reus  legi- 
bus ; ita  baptizatus  offendens  Deum  , 
per  Poenitentiam  reconciliari  poterit , 
non  tamen  poterit  iterum  fieri  Chriflia- 
nus,  quia  jam  talis  elfe  fupponitur . 

liamdem  veritatem  probant  aliiTheo- 
logi,  ex  eo,  quod  Sacramentum  Bapeif- 


mi  charadlerem  indelebilem  imprimat  ;* 
quo  fit , ut  nulla  ratione  fit  iterabilis; 
quii  utique  ratione  etiam  utitur  Conci- 
lium Florentinum  in  decreto  Eugenii , 
ubi  loquens  de  Sacramentis  novz  legis,' 
ait : Inter  btee  Sacramenta  tria  J'unt,Ba- 
pti/mus.  Confirmatio , Ordo,  qua  cba- . 
ra&crem  , idefi  , fpirituale  quoddam  fi»- 
gnum  d cateris  diitinchvum  imprimunt, 
in  anima  indelchiie ; unde  in  cadrm  per» 
fana  non  iterantur,  Confonat  Conci- 
lium Tridentinum  feflT,7.can.9.  St  quis 
disterit  in  tribus  Sacramentis  , fiapti fi- 
mo tficiliett , Confirmatione , (3*  Ordine, 
non  imprimi  charaelerem  in  anima .... 
unde  ea  iterari  non  pfjfiunt, anathema  fit . 
(^am  utique  rationem  non  improbat 
Ductor  , ut  volunt  aliqui  ; n auL^ 
ipfam , ut  veram  fupponit  q.9.  fed  tan-  ' 
tiim  q.7.  num.a.  dicit  illam  rationem.* 
non  procedere  ex  notioribus  ; quia  ma- 
gis notum  e(l  Sacramentum  non  polTe 
iterari , qudm  qu6d  imprimat  charadle- 
rem  : inquit,  d ^r/n«]p/p,  est  quo 

Baptifimus  fuit  infUtutus , fuit  manific- 
flum  de  eo , quhd  non  licuit  eum  iterari ; 
quhd  autem  charaB^r  imprimatur , non 
cfi  notum  ex  prima  ejus  inWtutione  ; nec 
ex  tota  Scriptura,  neque  etiam  ex  multis 
autboritatibus  SanHonm . 

Igitur  nulla  alia  eificacior  hujus  ve- 
ritatis aTerendz  proferri  poceit  ratior, 
quamconfiantilli  ma  , dc  univerfalis  Eg- 
clefiz  praxis  , qus  Baptifmum  noa  elfe 
iterabile  perpetub  docuit ; cujus  qui- 
dem traditionem  in  pri.nis  tefiis  e(l  S. 
ClemensRomanus  lib.d.Confiit.cap.i  f. 
ibi : Eidem  modd  ibi  contenti  /hnt  und 
fibld  Baptifimd  , qui  in  Domini  mortem^ 
traditur. . . . neque  impiorum  Btptifnus 
recipitur,  neque  is  , qui  pr  ater  ia  idos 
adminiUratur  , alteri  BaPti/md  deb-t  ir- 
ritus eHehut  enim  unus  eil  Dms,  & unut 
Cbnflus,  iy  Paracletus  unus  ,fic  unus  esi 
Baptifmus,  oui  in  ejus  nomine  datur  . Et 
pauld  inferius  . l/crumtamen  initiatos 
Baptifmate,  iterum  bapti%are  tentantes, 
crucifigunt  Dominum , iterum  eum  inter 

If/T 


Dig;'iC'S)  i iy  tlOOgI 


240  ^racl.L  Difp.L 

rimunt , derident  divina,  eludunt  fanBa, 
injultant  Spiritui  , /anguinem  /anilum 
veluti  communem  contemnunt,  peccant  in 
mittentem,  in  pttfum,i3t  in  tefUficantem . 
Concordat  can^.7.  Apoilolorum  : Epi~ 
fcoput,  inquit,  aut  Preiiyter,fi  tum, qui 
fecundum  veritatem  haiekat  Saptifma  , 
denud  baptiyivit , au(  pollutum  ab  im- 
pii t , hoc  eft  j baptizatum  ab  faereticis 
•*^*’Vantibus  (inceram  formam  Ba- 
ptiCraatis,  non  bapti%averit , deponatur 
ionguam  deridens  crucem , fr  mortem-3 
Domini . Ut  quid  hoc  ? quia  Baptifmus 
reprcfentat  mortem,  fepulturam,  Sc  re* 
furrcAionem  Chrifti , tefte  Apoflolo  ad 
Rom.d.  v.j.  4.  & f.  An  ignoratis,  quia 
quieunque  baptixfiti  fumus  in  Cbrifio 
^efu , in  morte  tpfius  baptiiati  fumus  ? 
Confepulti  enim  fumus  cum  illo  per  Ba- 
ptifmum  in  mortem, ut  quomodo  Cbrijlus 
furrexit  b mortuis  per  gloriam  Patris , 
ita  0*  nos  in  novitate  vitte  ambulemus  , 
Si  enim  eomplantati  fiSi fumus  fimilitu- 
dini  mortis  ejus  ,fimul  ly  RefUrreBionis 
erimus.Vnde  ficuti  Cbriftuc  femel  tan* 
tiim  pro  peccatis  noftris  mortuus  eft,& 
femel  refurrexit : Ita  8c  nos  per  Baptif* 
mum  eidem  confepulti,  5c  per  eundem 
refurgentes,non  poflimus  iteratb  fepe- 
liri’,  ne  fignificemut  Chriflum  iteratb 
pofTe  mori,&  fepelirl.Atq;  hzc  eft  opti* 
ma  cogruentia  voluntatis  inftituentis. 
„ Objicit  Ooiftor  ibidem  : Baptifmus 
„ non  eft  preeftantius  Sacramentum , 
„ quUm  £nchariftia,&  Ptenitentia  ; fed 
,,  hec  Atpihs  iterantur : igitur  etiain_, 
,,  Baptifmus  iterari  poteft . 

ReJ^ondet  DoAor  ««w.j.quantiim  ad 
Euchariftiam  , paritatem  in  hoc  folhm 
valere  inter  Euchariftiam  , & Baptif* 
mum,  qu6d  quemadmodum  eadem  ho* 
ftia  non  poteft  pluries  confecrari  , ite 
eadem  perfona  pluries  baptizari . Ad 
argumentum  dico,  inquit  , gudd  illa  pro- 
latio verborum , quibus  Eucbariliia  con- 
fecratur , non  eft  Sacramentum  , fed  eft 
confecratio Jacramentalis , iy  illud  non^, 
licet  bis  iterare  fuper  eamdem  materiam-. 


Art,L  §l^sJi,lIL 

is ft ficunib  iteratur , 'nibil  ftetet ; quia 
prius  faBum  efl , . . . Licit  ergo  eadem 
perfona  pojfet  frequenter  communicare  , 
five  recipere  Euchariftiam,  non  tamen  fu- 
per eandem  materiam  ftrequenter  po/funt 
profirri  verba  confecrationis  Essebari- 
ftia  : nee  fte  EucharifUa  debet  iterari  , 
qudd  proprii  aliqua  materia  hujus  Sa- 
cramenti bis  fufeipiat  formam  ejus  . 
Erpo  a fimili  non  licet  verba  formf  Ba- 
ptiimi  pluries  fuper  eandem  perfonam 
proferre  . 

Conclusio  Secunda. 

BAptifmus  fanguinis  reveri  habet 
vim  fupplendi  vicem  Baptif  ni  flu- 
minis ex  opere  operato.  H*c  eft  commu- 
nior , & verior  ; de  probatur  primd  illis 
omnibus  Scripturee  textibus  , quibus 
Chrlfttis  D.  fpondet  vitam  sternam  ei  , 
qui  vitam  temporalem  pro  Dei  glorIa_> 
perdiderit : Sic  Mattb.\6.  §jui  voluerit 
animam  fuam  falvam  facere  perdet  eam  , 
qui  autem  perdiderit  animam  fuam  pro- 
pter me , inveniet  eam  . Vel , ut  legitur 
apud  Marcum  cap.8.  ^ui  autem  perdi- 
derit animam  fuam  propter  me,  ly  Evan- 
gelium,falvam  faciet  eam . Hinc  Matth. 
IO.  idem  Chrlftus  D.teftatur:  §ui con- 
fitetur me  coram  bomininibus,  confitebor 
iy  ego  eum  coram  Patre  meo,  qui  in  ctelis 
eft.  Que  propolitiones  non  miniis ge« 
nerales  funt , quam  Illa  Chrifti  commi- 
natio : Nsft  quis  renatus  fuerit  ex  aqua^ 
iye.  Unde  S.Auguftlnus  lib.  de  civitate 
cap.a.iic  ratiocinatur:  Tam  certum  eft 
perfeiftum  Martyrem  fua  paflione  con- 
lequl  gratiam,  & remiflionem  omnium 
peccatorum ; propter  hoc  Chrifti  D.  te- 
ltimonIum:Q^  me  confelTus  fuerit,&c. 
quilm  certum  eft  neminem  (ine  Baptif- 
mo  pofle  falvari , propter  h*c  verba : 
Nili  quis  renatus , dtc.  fed  hoc  certum 
eft : ergo  dc  priiis . Qu6d  autem  mar- 
tyrium hunc  effeiftum  prsftet,  quafi  ex 
opere  operato, probatur  ex  fenfu  Eccle- 
fie:  Suce,  Inquit S.  Auguftinus  lib.;. 
de  libero  arbitrio , cap.aj.  non  fruftro-M 
ttiam  infantes  illos,qui  cum  Dominus  le- 

fus 


De  Sacramemto  Bapti/mi,  241 

/ki  Cbrifttt  ntcani»t  ab  Heradt  quare-  eft  ratio  aliorum  parvulorum, fi  contin- 
retur,  oceif  fantjn  honorent  Martyrum-  gat  illos  pro  fide  Ghrifii , aut  vera  vir- 
receftot  tommenJaf.  Hinc  de  iifdem  tute  occidi  . Quid  enim  fpeciale  potcft 
cantat  Ecclefia  in  Collefta  diei  fefti  in  his  excogitari, quod  non  in  4liis?Un- 
SS.  Innocentium  : Deui  eu/ut  hodierna  de  S.  Leo  lerm.j.  in  Epiphaniam  . Itx 
die  pratonium  innoeentet  Martyret  non  Cbrifius,ut  nullum  tempus  ei  effit  abfque- 
loquendo:  fed  moriendo  eonfeffifunt  .tx  miraculo,  ante  u/um  lingua  poteftatem 
in  Hymno  : Sahete  floret  Martyrum  , Verbi  tacitus  exercebat,  & quafijam  di- 
fuos  lucis  ipfo  in  limine , Cbrifli  infleeu-  ceret  i Sinite  parvulos  venire  ad  me , 
tOT  Juflulit , ceu  turbo  nafcentesrefas . talium  cft  enim  regnum  calorum  : no- 
tiae valet  reponere,  eos  duntaxat  va  gloria  coronabat  infantei,ly  de  initiit 
Martyres  ab  Ecclefia  coli,  qui  prius  fuis  parvulorum  primordia  confecrabat , 
per  Circumcifionem  ab  originali  pecca-  ut  dtfceretur  nullum  hominem  ineapacent 
to  mu  ndati  fuerant;  Hac , inquam  ref-  effe  divini  Sacramenti, quando  etiam  illa 
ponfio  prorfus  eft  futilis  : Tum  , quia  eetai  gloria  efpt  apta  martyrii  . ' 
S.Auguftinus  lib.de  fymb.  ad  Catechu-  Hanc  pariter  martyrii  efficaciam  ut 
menos,cap.4.  de  ipfis  infantibus  gene-  fuppicntis  vicem  baptifmi  aqua  in_* 

raliter  pronuntiat , eos  per  Martyrium  adultis  fiatuunt  SS.  Patres . Cyprianus 

fuifie  ab  originali  peccato  mundatos  : in  prafationc  fu*  exhortationis  ad  mar- 

„ Ipfi,  inquit,  qui  moriebantur  , natu-  tyres  , his  verbis.  Nos  tantum  qui  Do- 

„ tk  filii  ire  erant , ficut  & c*teri ; fed  mino  permittente  primum  baptifma  ere» 

„ quid  eis  prtefiitit  gratia  , nifi  ut  eos  dentibus  dedimus, ad  aliud  quoque  fingU' 

f,  erueret  a poteftate  tenebrarum?  Prf-  los  praparemus,  infinuantes  , & doeentet 

„ ftitlt  eis  Chrifius,  ut  pro  Chrifio  mo-  hoc  effe  baptifma  ingratia  majus,  in po- 

,,  rerentur,pr*ftitit  ut  liio  fanguine  ab  teflate  fublimius  , in  honore  pratiofius ; 

„ originali  peccato  diluerentur,  nati  baptifma, in  quo  Angeli  baptixant  •,  ba- 

„ fuiit  ad  mortem  , fed  continu6  eos  ptifma  , in  quo  Deus  , iy  Chrifius  exul- 

„ reddidit  vita.  tant',  baptifma  pofl  quod  nemo  jampec» 

Ipfi  eonfonat  S.  Leo  Papa  ferm.t.  de  caf,  baptifma  , quod  fidei  noftra  inere- 

£piphania,cap.j.  ^uos  Rex  impius  exi-  menta  eonfumat ; baptifma  , quod  nos  de 

I tnit  mundo,  Ciriilui  inferit  calo,  & qui-  mundo  recedentes  ftatim  Deo  copulat'^  Si- 

' . kus  necdum  fanguinis  fui  impendit  re-  militer  S.  Ambrofius  in  PfalmumiiS. 

' demptionem,  jam  martyrii  tribuit  digni-  Oilonario  j.  circa  medium  difiinguens 

I Uitem  , Q^is  autem  ambigat  multos  ex  triplex  baptifma,  fluminis,  flaminis  , & 

illis  necdum  fuifie  jufiificatos  4 pecca-  ,Vnumeft  baptifma,quod 

to  originali  ? Etenim  varia  erant  pro-  hic  traditEeeleJia per  aquam,(y  Spiritum 
les  infidelium  Judais  permixtorum;plu-  fiuBum  , quo  neveffe  efi  baptizari  Catbe- 
I res  quoque  necdum  erant  odi  iduo  nati,  cumenos.  Eft  aliud  baptifma  de  quo  ait  D, 

•deoque  nec  cireumcifi  . Deinde  efto  Itfus  : Baptijmo  habeo  bapti%ari  , quod 
fuifient  omnes  antea  judificati , cur  ta-  vos  nefeitis  ; (3*  utique  jam  bapli\atus  in 
inen  magis,  quam  alii  parvuli  in  gratia  Iordane  fuerat  \ Jed  fi  hoc  baptifma^ 
decedentes  colerentur  fpecialiter  ab  Pafjlonis  , quo  etiam  fanguine  fuo  unnf- 
Ecclefia  tanquam  fandii  , fi  ratione.^  quifque  mundatur  . Idem  exprefse  pro- 
mortis  illat*  fpecialem  gratiam  , aut  bat  prsdiclis  citatis  authoritatibns  S. 
fandlitatem  non  accepifient  ? Neque_»  Bernardus  epid.yp,  qua  efi  ad  Magi- 
inim  honorantur  ob  Circumcifionem  , firum  liugonein  u S.VidIore  ; ubi  con- 
fed  ob  mortem  toleratam  pro  Chriflo.  trarium  afferentes  nominat , novaruouj 
. Porr6  qu*  SS.  InnocentiuiQ  , eadem  inventores  .xffertionum , ly  affertores  in- 
Tom.X.  H h ven- 


Digiii'1  ' i:y  Gou^^If 


241  TraSi.L  Dijp.l.  Artic.L 


vtnthnum . ^Altque. ) Ah  bis  duoh-js 
c3la>nnis,Augnftinum  hquor  \3  Ambra~ 
fium  , dij/iciH  uvtf/ior  : euai  bis  inquam 
tnc  afss  errare,  aut fapere  fateor , credent 
(7  ipfe  fota  fide  bominem  pofe  falvari 
eum  defiderio percipiendi  Sacramentum. 

Dices ; S.  Cyprianus  , & Patres  Afri- 
cani Concilii , ciim  priiis  in  quodam 
Concilio  fuo  (lacuilTent,  ut  lapfi  nonnifi 
diu  pcenitentii  a<fl4  admitterentur  ad 
pacem,  nifi  forte  periculum  infirmitatis 
urgeret ; jam  nova  urgente  perfecutio- 
ne  (latuerunt  in  alio  Concilio  , omni- 
bus , qui  poenitentiam  egilTcnt , pacem 
dandam,  ut  fortiores  elTcnt  ad  padionis 
prxiium  : ut  conftat  ex  eorum  epiftola, 
qux  apud  Cyprianum  ^4.  locum  obti- 
net, & ad  Cornelium  lltmmum  Pontifi- 
cem dirigitur . In  qua  num.16.  hxc  ha- 
bentur. Nec  qui/quam  dicat : qtti  mar- 
tyrium tollit , fanguine  fuo  haptiqatur  , 
uec  t>ax  illi  ab  Epifcopo  neccffaria  etl  ba- 
iituroElcelefiae  paeem,accepture  majorem 
de  Domini  dignatione  mtrcedem  . Quafi 
diceret  martyrium  non  fufiicere  lapiis , 
nifi  acceperint  ab  Epifcopo  pacem  , de 
peccatorum  ablolutionem . 

Refpondeo , prxdidtos  Patres  ibi  tan- 
tum loqui  de  eo  cafu  , in  quo  lapfi  pof- 
fuiit  accipere  beneficium  abfolucionis 
antequam  martyrium  fubeant , quit_> 
fimiuiunt  ibidem)  hxc  omiTto  cenfetur 
cITc  ex  parte  lapforum  quHam  prxfum- 
ptio,  & contemptus  abfolutionis : ex 
parte  ver6  Prxlatorum  qu/cdam  negli- 
gcntiafegnis,lS  crudelis  duritia,queel^\ss- 
quiunO  nobis  adfcribetisr  in  die  judicii, 
quod  creditas , {ff  commi  (fas  oves , nec  cu- 
rare in  pace  , nec  in  acie  voluerimus  ar- 
mare . Ex  quibus  colligitur  Patres  nol- 
le eos  veniam  non  confectui  defe<flu 
martyrii, fed  prxvi*  difponnonis  ; nam 
S.  Cyprianus,  qu6d  proJefTet  marty- 
rium , fatis  fuperque  fupra  laudatus  in- 
dicat. 

Z^/e.'f2.InConcilioBraccharenfican.}f. 
prohibetur  ne  fiat  oblatio  pro  Cathecu- 
menis  «bfqucBaptifino  morientibusjer- 


go  cenfet  eis  nec  martyriam , hec  con- 
tritionem prodefTe . 

Nego  eonfequentiam  ; loquitur  enim 
Concilium  de  cisfoliim  Catechumenis, 
qui  gravi  baptifmatis  negligentii  , vcl 
contemptu  moriuntur;  pro  quibus  fu- 
perfluum  elTet  orare,  ciim  talis  contem- 
ptus tanti  remedii  eos  faciat  venia  in- 
dignos : eam  autem  cflTe  mentem  Con- 
cilii, colligitur  ex  eo,qu6d  Canone  pre- 
cedenti  decernat  non  e(Te  faciendant 
commemorationem  in  MifTz  facrificio 
eorum , qui  in  ftatu  peccati  mortalis 
obierunt . 

Diees  Licet  martyrium  ab  adulto 
confumatum,  videatur  pofTe  remitte- 
re peccata,  non  tamen  ita  de  parvulis  , 
aut  dormientibus, ciim  nec  (it  ailus  ali- 
cujus  virtutis,  aut  charitatis  , aut  forti- 
tudinis , aut  religionis  ; quippe  ciim-* 
adlus  virtutis  debeat  elTe  liber , dc  a li- 
bera voluntate  elicitus;  cujur  conditio- 
nis non  funt  necinfantes.nec  dormien- 
tes , nec  pariter  fit  Sacramentum  . Uc 
conftabitinfr^. 

Re/^,  Martyrium  przcisi  fumptum 
nihil  aliud  efTe,  quam  adlualem  mortem 
pro  Dei  gloria  exceptam  ; qualiter  pre- 
feindit  tam  ab  a^u  virtutis,quam  k non 
acflu  virtutis  . Id  namque  in  fpeciali  , 
dc  ratione  fubje:di  duplex  poteft  diftin- 
gai;  quatenus  enim  ab  adultis  volunta- 
rie toleratur  , eft  aClus  virtutis  charita- 
tis, aut  fortitudinis  , dcc.  quatenus  ver& 
eft  In  infantibus,aut  amentlbus,aut  dor- 
mientibus , eft  tantitm  opus  fecundbm 
Del  ordinationem  pro  ejus  gloria  tole- 
ratum . Huic  autem  utrique  Deus  jufti- 
ficantem  gratiam,  aut  ejus  augmentunt 
annexum  eife  voluit , ficut  Ecclefia  te- 
ftatur  de  Innocentibus  in  oratione  , de 
officio  eorum  folemnitatis.  Deus  cujur 
hodierna  die  praeonium  innocentes  Mar- 
tyres, non  loquendo,  fed  moriendo  confefii 
funt,  dcc. 

InHabis . Hasc  refponfio  militat  in.^ 
S.  Bernardum  . Is  enim  epiftolii  77.  fu- 
pra laudata  chm  dixiflet ; imminente.* 

mor- 


De  Sacramento  Baptifmi . 


morte  , hominem  per  fidem , & defide- 
Tium  fulcipiendi  baptifm*tis,  fi  de  fatfto 
fufcipere  non  pofiit , nihilominus  fal- 
vari , addit:  yide  etiam  ae  forte  id  vo~ 
luerit  Salvator  citm  diceret ; S^ui  credi- 
derit, is bapti%atut  fuerit f alvus  erit', 
cauti, (3^  vigilanter  non  repetserit,qui  ve- 
ri non  bapti\atus  fuerit,  fed  tantum',  qui 
vero  (inquit)  non  crediderit , condemna- 
bitur ; nimirum  innuens  fotam  fidem  in- 
terdum fujficere  ad  falutem,  iyfine  ipfa-> 
fufficere  mbil . ^apropter  etfi  marty- 
rium vicem  Baptijmi po/fe  implere  conee- 
dituf,  non  plane  hoc  facit  ptcna,  fed  fides, 
tsam  abfque  ipfa  , quid  efl  martyrium  , 
nifi  perna  i 

Hego  antecedens.  S.  enim  Bernard.  ibi 
tantum  loquitur  de  adultis  , & ratione 
utentibus  , quos  fateor  debere  confen- 
tire,  non  ver6  invite  fubire  martyrium? 
Hic  autem  confenfus  , & & fide  , & i 
charitate  efi  eliciendus  . Sancflus  enim 
Bernardus  ferm.  de  fandlis  Innocenti- 
bus diftribuit  omnes  Martyres  intres 
clalTcs . In  prima  repon  jt  illos,  qui  vo- 
luntate, & externo  opere  Martyrium 
confumant . In  fecunda  confiituiteot 
qui  voluntate  foliim  martyrium  fece- 
runt ; ut  S.  Martinus,  dc  feraphicus  Pa- 
ter Francifcus  , quibus  non  martyrio 
voluntas,  fed  voluntati  martyrium  de- 
fuit . In  tertia  , ordinat  eos,  qui  opere 
duntaxat  externo  funt  martyres . Mar- 
tyrium primi , & fecundi  ordinis  debet 
effe  adius  virtutisjalioquin  efiet  frufira- 
neum  ; pofierioris  ver6  non  ita  . De_« 
prioribus  loquitur  Bernardus  in  ditfla 
epifiola  , non  de  pofieriori , ciim  ipfe 
Innocentes  opere  tanttim,nihilbmini'is 
veros  martyres  fuifle  pronuntiet , 

Vrgeiis-.Haec  refponfio  efi  contra  do- 
dlrinam  Apofioli  dicentis,&  docentis  i 
ad  Corinth.ij.  Si  tradidero  corpus 
meum,  itaut  ardeam  , ebaritatem  autem 
non  babuero  , nihil  mihi  prodefl  \ Ergo 
nullam  eSiciwitatem  habet  martyrium, 
nifi  ii  charitatis  adtu  ; ac  proinde  qui 
funt  talis  adliis  eliciendi  incapaces.. 


243 

erunt  & percipiends  gratiae  per  mar- 
tyrium conferenda; . 

tiego  antecedens.Ciquidem  S.Paulus  de 
feiplo  adulto, ac  proinde  qui  poterat  fc- 
fe  libere  ad  martyrium  determinare, Io- 
quebatur.Fateorenim  adultum  in  pec- 
cato mortali  exifientem.qui  nec  marty- 
rium defideravit,nec  ad  id  fefe  determi- 
navit,fi  dormiens  occideretur  in  odium 
Chrilii,non  propterea  falvari,quia  ci'im 
peccatum  mortale  committitur  propriA 
voluntate,  non  potefi  abfque  proprio 
voluntatis  motu  deleri . Vel 

Difitnguo  . Martyrium  fine  charitate 
antecedente,&  comitante  nihil  prodeft 
in  eo  , qui  vel  antecedentem  , vel  con- 
feqnentem  habere  poteft.,  concedo  : 
nihil  prodefi  in  eo, qui  neutram  habere 
potefi  , ciim  fit  libertatis,  dc  rationis 
impos  , nec  in  eo , qui  ciim  proceden- 
tem non  habuerit , habet  comitantem, 
nego.  Implicat  autem  adultum  fidelem 
velle  pro  Chrifio  animam  fundere  , & 
de  farto  exponere,  abfque  eo  qu6d  ha- 
beat charitatem  . Dixi  fidelem  ; quia  fi 
horeticus  circa  unum  fidei  articulum  , 
pro  alio  vcr6,  quem  credit,  occideretur 
non  effet  martyr  dicendus,  eo  qu6d 
Chrifto  nullatenus  nec  per  charitatem. 
nec  per  fidem  infulam  uniretur.  Dixi 
pro  C^brlflo,  quia  fi  pro  vana  gloria, vel 
motivo  preter  Chriftum  obiret , mar- 
tyr non  effet . 

Dices  4.  Si  martyrium  primam  gra- 
tiam conferat,  id  erit  vel  ante  mortem, 
vel  in  inflanti  mortis;  vel  pofl  mortem. 
Son primum',  tum  quia  ciim  mors  fit  de 
formali  ratione  martyrii  , fequeretur 
^fum  conferre  gratiam  antequam  ef- 
fet;ac  proinde  majoris  effe  efficacitatis, 
quAm  facramenta;  tum  quia  operari  fe- 
quitur  effe : Ergo  priiis  debet  effet  per- 
fertum  martyrium.quAm  gratiam  edat; 
tum  denique  quia  pluresipsi  etia  mor- 
te Inflante  in  tormentis  defecerunt  A fi- 
de, & gratia;ac  proinde  non  funt  affe- 
cuti  martyrii  gratia,  a qua  nullus  exci- 
dit,ciim  fit  ultima  ad  gloria  difpofitio . 

Hh  a pton 


^wOgle 


244  TraSiJ.DifpJ,Art.h§l^^flJlL 


Non  etiam  fecundum  ter/ium;qui» 

intlans  mortis  rrt  primum  non  efle  ho- 
minis , ac  proinde  efl  extra  (latum  vie, 
& confequenter  extra  (latum  falutii. 
Ergo , &c. 

Refpondent  communiter  Doclores 
cum  Verga  , & Ifambertd  ; tunc  con- 
ferri primam  gratiam  > vel  ejus  aug- 
mentum per  martyrium  , quando  mar- 
tyr accepto  lethali  vulnere,  ac  tormen- 
tis eo  in  (latu  (initur,  ut  ab  eo  nulli 
caufarum  fecundarum  virtute  ,nec  vi- 
tam fervare  , nec  pridinam  fanitatem 
Iterum  poflit  afTequi ; five  interim  mo- 
riatur , five  per  miraculum  vitam  tiiea- 
tur,fanitatemque  reciplatiin  cujus  con- 
firmationem Hcclefia  ut  martyres  colit 
eos , qui  gravi  accepto  vulnere  pro 
Chrido  in  fide  non  defecerunt , lic^t 
tormentis,  ac  plagis  infli(dis  fupervlxe- 
rlnt.  Nec  refert  qu6d  phyfice  pro  liber- 
tate polEnt  adhuc  peccare , ac  proinde 
i gratia  martyrii  excidere  ; Nam  ( in~ 
guiunt ) moraliter  ira  przvenitur  eo- 
rum voluntas.ut  nufquam  llt  acharita- 
tc  defecdura . 

Refpondeo  quM  cum  Deus  perfpica- 
cilhmus  (it  cordium  ferutator , tiinc 
gratiam  infundit  adultis  , ciim  Mar- 
tyris voluntas  per  aedum  liberum  fefe^ 
determinat  ad  tormenta  , mortemque 
condanter  pro  Chrido  fubcundam  ; (i 
ver6  mors  non  fub(equatur,ld  non  pro- 
venit defedlu  martyris,  qui  jam  volun- 
tarie ad  eam  obeundam  fete  determi- 
navit: fed  defeedu  perfecutoris  ab  ince- 
ptis tormentis , 8f  plagis  defidentis  : 
tunc  enim  martyr  veri  proChrIdo  ani- 
mam fiiam  ponIt,eumque  coram  homi- 
nibus confitetur . 

Inflabis . Ex  hoc  fequitur  eum  , oui 
vere  martyrium  defiderat  , fefeque  de- 
terminat ad  id  fubeundum  , (i  perfecu- 
tor  adelTet , vere  dici  martyrem,  ac 
martyrii  gratiam  confcqui,Iicet  tamen 
nulla  unquam  tormenta  patiatur . Fal- 
fum  con  fcquens  , ergo  , & antecedens. 

Nego  fequelam , quia  aliud  ed  defide- 


rare  martyrium  , aliud  ad  id  fefe  deter- 
minare , cum  przfens  indat  occatio  . 
Apodoli  enim  pro  Chrido  mortem  obi- 
re decreverant  diim  dixerunt : Eamus  , 
8c  nos,  & moriamur  cum  illo;  & tamen 
dum  qusrerent  Chridum  Judxi,relidto 
eo  omnes  Apodoli  fugerunt, Unde  cen- 
feo  martyrium  , quod  dicitur  C volun- 
tatis ) gratiam  non  operari  qua  marty- 
rium eii  formaliter:  fed  qua  prxdantif- 
(imus  ed  charitatis  aedus  , quo  quis 
Deum  etiam  ufque  ad  propriz  vitat 
contemptum  diligit  . 

Vrgebis . Aedus  exterior  non  addit 
quidquam  bonitatis  aedui  interiori:  Er- 
go fi  voluntas  fubeundi  martyrii  gra- 
tiam non  operetur,  nec  ipfammet  mar- 
tyrium operabitur. 

Diflinguo  . Adus  exterior,  qui  perfe 
non  preeeipitur  , aut  incenditur  , ac  or- 
dinatur ael  cffeidura  , tranfeat  : fecus  , 
nego : baptifmus  enlm.&  extera  facra- 
menta  ,cum  per  fe  ordinentur  ad  gra- 
tiam , aliquid  efficiunt , v.  g.  charaede- 
rem,&  gratiam  ex  opere  operato,quam 
aedus  interior  , feu  fola  voluntas  non 
producit : Martyrium  autem  , feu  pro- 
batio voluntatis  per  tormenta,  ex  ie  ad 
gratiam  ordinatur . Unde  Chridus  ait, 
§lui  confitebitur  me  f non  foliim  coraim 
Deo  per  voluntatem  ) fed  etiam  coram 
bominibusf  per  tormentorum  perpeflio* 
nem  ) confitebar , iS  ego  eum  aaram  Pa- 
tre meo . 

Q^res,  Vtrum  Baptifmus  f anguinis  fit 
dignior  Baptifnd  fluminis  ? 

„ TJ  Seraph.Doedor  did,.^ 

„ XV  p.a.  art.2.  q.a.  qu6d  dignitatis 
„ prxeminentia  in  his  Baptifmatibus 
„ confpicitur  ex  confideratione  effe- 
,,  (duum  eorumdem  .Utriufqiie  autem 
,,  effeedus,  Icilicet  fanguinis,  5r  flumi- 
„ nls , ed  , & in  liberando  k malo  , 8c 
„ in  ordinando  ad  bonum  , & utroque 
,,  modd  fe  habent  (Icut  excedentia  , & 
,,  «xcefla.  Nam  major  elTeidus,  dve 

efi- 


Di§—  m Goegk’ 


• Ve  Sacramento  Baptifml . 


145 


t,  efficacia  in  liberando  4 malo  poteil 
„ eflTe  vel  cxtenfivJ,  vel  inteniive.  Si 
3,  extenfiv^ , Bapcifmus  aquae  excedit , 
3,  .quia  plurea  perfonas  liberat, & ik  plu* 
3,  ribus  morbis  , quia  k peccato  morta- 
3,  li , dc  veniali . Baptifmus  autem  fan- 
3,  guinis  liberat  paucos,  de  folbm  a ve* 
3,  niali  liberat , i mortali  non  , quia 
prxfupponitcharitatem  , aliter  nihil 
3,  valeret  ad  falutem  . Similiter  iu  or- 
3,  dinando  ad  bonum  major  poteR  ex- 
'3,  celTus  attendi  dupliciter , aut  exten* 
j,  fivi  3 aut  intenfivi  . Si  cxtenflve  , fic 
„ prccellit  Baptifmus  aquae , quia  dat 
3,  gratiam  gratis  datam  , fcilicet  cha- 
3,  radtercm,de  gratiam  gratum  facien- 
3,  tem,quz  difponit  ad  gloriam, de  pre* 
3,  mium  cITentiale  . Baptifmus  autem 
3,  fanguinis  gratiam  gratum  facien- 
»,  tem  non  tribuit,fed  confumat : nec 
3,  tribuit  charaiflercm  3 per  quem  dU 
b,  Ainguitur  anima  , de  praeparatur  ad 
•3  gratiam  . Utroque  modorum  predi* 
3,  (floram  Bcptifmus  ianguinis  excedit 
3,  intenli vl , ficut  exceditur  exteiifi vi  . 
3,  Nam  efficacii'iS3  de  meliiis  liberati 
3,  malo  culpx  , de  ptsna;  3 quia  omnem 
33  refecat  3 de  fecundum  potentiam  3 dc 
3>  fecundum  atRum.Similicerefficacibs 
33  ordinat  ad  bonum  , quia  (latim  per- 
t>  ducit  ad  gloriam  : de  perfccflionem  , 
«,  degloriofloremthdc  Baptifmo  bapti* 
(3  zatus  confequitur  palmam  . 

Qu  ABtTio  Quarta. 

^anom  fit  materi»  remota  Baptifmi 
flumitiis . 

Notandum primo,t\  DoAotedift.^. 

quaft.i.  num.2.  Sacramentorum 
materiam  dici  «nalogici3  de  fecundum 
quamdam  proportionem3quam  res  fen- 
fibiles  confc(flioni  Sacramentorum  de- 
fervientes  habent  cum  materia,  qn«  ell 
pars  compofiti  Phyllei . Sieut  enim, in- 
quit,in  illo  toto  fenfibili  aliquid  ejl  prin- 
cipalius 3 ut  ultintati  dtterntinans , 


ideo  dicitur  forma ; ita  aliquid  cFl  minus 
principale  , vel  determinabile  , iy  illud 
dicitur  materia  . Hoc  ell , quemadmo- 
dum in  compofito  phyfico  materia  ell 
ex  fe  indifferens  ad  varias  formas  , dc 
determinatur  per  formam  particularem 
ad  conllitutionem  alicujus  fpecialis 
compofiti : ita  in  com polito  Sacramen- 
tali  , illud  materiae  rationem  , dc  ap- 
pellationem obtinet , quod  cx  fe  indif- 
ferens eR  ad  varias  applicationes,dc  di- 
verfa  munia  : fed  determinatur  ad  rem 
facram  figniUcandam  , dc  elHciendanuj 
per  verba  facramentalia  , de  intentio- 
nem MiniRri  conferentis  Sacramen- 
tum. 

Notandum  fecundb  ex  eodem  ibidem  , 
Sacramentorum  , quK  confiRunt  in  ufii 
rei  fenfibilis  , dr  in  atflione  MiniRri  , 
qualis  cR  Baptifmus,  materiam  cfle  du- 
plicem 3 nempe  proximam,dc  remotam. 
Remota  , eR  res  ipfa  fenfibilis,  qua;  fu- 
mitur  in  lignum  , dc  caufatn  gratic  ad 
Sacramentum  conficiendum  , ut  chrif- 
ma  in  Conlirmatione  . Proxima  ver6, 
cR  iplius  rei  fenilbilis  ufus,  de  applica- 
tio jUtunifliovel  applicatio  Baptifma- 
lis  in  fronte  conRrmandorum  . Quxri- 
mus  autem  in  prierenti,quxnam  fit  ma- 
teria remota  Baptifmi ; de  proxima  au- 
tem fermonem  faciemus  in  quxRione 
fequenti  . 

Notandum  tertii , circa  materiam  re- 
motam Sacramentorum  varie  erratum 
fuilTe  ab  hxreticis  ; Manichai  namque, 
teRe  S.  Auguftino  hxrcll  4<.  cura  exi- 
Rimarent,  de  alTercrcnt  omnia  elemen- 
ta, dc  res  corporeas  k Deo  malo  clT<c_» 
conditas  , etiam  ajebant  Baptifmum  in 
aqua  nihil  ad  falutem  conferre . Qua- 
propter nuIU  ratione  aquam  , aut  ali- 
quid id  genus  in  baptizandis  fuis  Se- 
datoribus adhibebant . Licet  autem 
Marcioniteo  idem  crederent  de  produ- 
Aione  rerum  corporearum  k malo  prin- 
cipio 3 nihilominus  in  fuo  Baptifmate 
adhibebant  aquam  propter  praceptum 
ChriRi  D.  ut  refert  Tfacodoretus  iib.i. 


Digilized  by  Googie 


a4<5  Tra^.L  Dtfp.L  /irt.L 

hxrcticarum  fabiilamm  ca.  de  Marcio-  f Hijitaqua  , 6*  dlicujus  Baptijma  eunt 
ne.  S'J(uciani  , ac  H'rniiniani  Htyitlf-  adtficAttone  differri  non  poffit  , nec  de- 
mum  in  ai|u.i  non  accipiebant : prave  6eat  j ego  certi  quovis  ulio  liquore,  non 
interpretantes  illud  loannis  Bapcinie  : minui  riti  , quam  aqua  bapti%arem  . 

Bgo  vot  iaptinp  in  aqua  . hji  autem  Contra  quot  omnes  Errores  duo  hic 
n>os  baptixahit  in  Spiritu  S.igP  ignei  ut  flabilienda  funt  ■ Primum  , quod  aqua 
refert  S.  Augultinus  harefi  pp.  Idem_i  naturalis  fic  legitima  baptifmi  mace- 
loannis  oraculum  f erverfo  fenfu  acci-  ria  : fecundum  , quod  omnis,  & Ibla 
fiwnte&y acobitic , non  adhibebant  a-  aqua  naturalis  ad  id  fufficiat . 
quam  in  fiio  Baptifmate,  fed  ferro  can-  Conclusio  Prima. 

dente  crucisformam  imprelFo  fligmate  Tk  JT Ateria  remota  Baptifmi  eit  aqua 
frontibus  , vcl  genis  parvulorum  im-  J\X  naturalis . Ha«:  efl  dc  fide  ex- 
primebant , ut  refert  Sanderus  lib.p.de  prelse  determinata  in  Conciliis,  maxi- 


viftbili  Monarchia  , hxrefi  iij.&t  Pra- 
teolus  verbo  lacobitz.  Fuerunt  etiam 
aliqui  hxrctici , Flagellantes  didfi , qui 
turmatim  per  vicos, de  plateas  errantes, 
.maxime  in  Germania,  omnibus  mundi 
divitiis  fpretis  , paupertatem  Evange- 
licam  fefe  profiteri  /a<5titabant , aje- 
bantque  Baptifmum  aquf  jam  fuo  tem- 
pore defiilTe  , dc  omnes  quotquot  falvi 
fieri  optarent , debere  proprio  cruore , 
& fanguine  baptizari  per  flagella,  fan- 
guinem  ex  corpore  variis  impreflis 
ftigmatibuseIiciendo,ut  refert  Bernar- 
dus  Lutzenburgenfis  , dc  ii  omnes,qui 
veterum  , dc  recentiorum  hereticorum 
indicem  texuerunt . 

Verum  hi  omnes  , (i  penitiiis  eorum 
errores  infpiciantur  , non  tam  viden- 
tur errafle  circa  ipfam  Baptifmi  mate- 
riam , qukm  circa  Baptifmum  , quem 
ad  falutem  ncceflarium  non  elTe  cen- 
febant : Unde  qui  diretfii  neceflitatem 
aqux  in  materia  Baptifmatis  repudia- 
runt , fuerunt  aliqui  recentiores  hxre- 
tici , maxime  Lutherus  , qui  in  Sympo- 
yfiie/i,id  efl,  colloquiis  convivialibus 
cap.  17. rogatus , an  aqua  deficiente, li- 
ceat In  la^e  , vino,  aut  cervifia  bapti- 
zare: refpondet  primum  id  judicio  Dei 
committendum  , dc  refervandum  efle, 
tum  addit.  Aqua  deficiente  quidquid 
balnei  nomine  nuncupari  potefl  , ad 
Baptifmum  efle  aptum  , dc  fufliciens  . 
Idipfum  Be^a  erronei  cenfuit  epifl.  a. 
adThomam  Thilium:  Videtstr,  inquit. 


me  Lateranenfi  fub  Innocentio  tertio  , 
ubi  decernitur:  Sacramentum  Baptifmi 
( quod  ad  Dei  invocationem  , iy  indivi- 
duae Trinitatis,  videlicet  Patris,  iy  fi- 
lii , iy  Spiritus  fatiBi  , eonfecratur  in 
aqua  ) tam  parvulis,  quam  adultis  , iye. 
Concilio  Florentino  in  decreto  unio- 
nis fub  Eugenio  IV.  quod  fic  inquit : 
Materia  hujus  Sacramenti  ( Baptifmi } 
efl  aqua  vera  , ly  naturalis  , nec  refert , 
frigida  fit , an  calida  . Novifllmi  Con- 
cilio T ridentino  felT./.can.a.de  Baptlf- 
mo  . Se  quis  dixerit aquamveram  , iy 
naturalem  non  ejfe  de  neceffitate  Baptif- 
mi ; atque  ideo  verba  iUa  Domini  noilri 
fefn  Cbrtfti : Nifi  quis  renatus  fuerit 
ex  aqua  , dc  Spiritu  fandlo  , ad  meta- 
phoram aliquam  detorferit  , anathe- 
ma fit . 

At  enim  quod  in  Scripturit  fanBis  , 
ait  S.  Aiiguflinus  lib.  j.  de  do(flrina_, 
Chrifliana,  cap.i o. perfpieui /onat,  non 
eti  ad  aliud  referendum  , quafi  figurati 
diBismfit,  Qujd  autem  magis  perfpicue 
fonat,quam  quod  A<flur.S.v.)5.  ait  Eu- 
nuchus ad  Philippum  ; Ecee  aqua , 
quis  prohibet , me  bapti\ari  i Sequitur 
v.  j8.  Et  ju/sit  Itare  currum  , {y  defeen- 
derunt uterque  in  aquam  , Philippus  jy 
Eunuchus,  iy  baptiqavit eum  : Idem  lu- 
«ulenter  indicant  verba  Petri , Atflor. 
10.  Nunquid  aquam  , quis  prohibere  po- 
tefl, Sit  non  baptiqentur  hi, qui  Spiritum 
acceperunt  ,ficut  iy  uos  ? unde  Apoflo- 
lus  ad  Titum  j.  Salvos  nos  fecit  per  la- 


' De  materia  Ba^tifmt.  • ; ! 147 


regfitY itioni t . Ef  aJ'  Eohsf.r. 
Mundant  eam  (Ecclefta-n,  lavacro  aqute 
ia  verbo  vita  , Q^od  utK]Lie  prtdicflani 
fuerat  Ezechielis  }5.  ubi  Judxisfpon- 
decDeus:  Effundam  fupcrvot  aquam^ 
mundam  , iy  mundabimini  ab  omnibut 
inquinamentis  vefiris . 

Confirmari  poteft  h*c  veritas  ex  per- 
petuo ufu  , & traditione  univetfalis 
Ecclelicjnec  non  ex  conflanti  omnium 
SS. Patrum  dodlrina  , qui  unanimi  cal- 
culo docent  aquam  naturalem  efle  ne- 
ceiTariam  , ac  legitimam  Baptifmi  ma- 
teriam. Sic  S.Clemeni  Romanus  epift.4. 
S.  ‘ynftinus  oratione  ad  Antoninum_> 
Pium  . Irenaus  lib.j.  contra  hxretes 
eap.  1 9.  S.  Naqjanxtnus  oratione  40.  3c 
omnes  alii  pollerioret : unde  S.Cyfiria- 
ttut  epifl.dt.dc/d. varia  profert  , Se  ex- 
pendit veteris  Tertamenti  oracula  ia_> 
hujus  veritatis  alfertionem  . Et  S.Hie- 
ronymus  epifl.8j.qux  efl  ad  Oceanum , 
varia  recenfet  myfleria , qux  primitus 
Deus  in  aquis  celebravit , ut  cas  veluti 
jam  confecraret , ac  Saptifmati  devo- 
veret . 

Verfim  , omnium  luculcntidimi 
hanc  veritatem  probat  Tertullianus 
cap.  j.de  Baptifmo , Se  fequentibu$,ubi 
„ ait . Habes  homo  in  primis  xtateni 
„ venerari  aquarum  , quod  antiqua_i 
,,  fubflantia:  de  hinc  dignationem  , 
„ quod  divini  Spiritus  Tedes  , gratior 
,,  Icilicet  exteris  tunc  elementis.  Nam 
& tenebrz  adhuc  totx  fine  cultu  fi- 
,,  derum  informes , & triflis  abyfTus , 
„ & terra  imparata  , dc  caelum  rude  , 
4,  folus  liquor  , femper  materia  perfe- 
» dia  , Ixta  , fimplex,  de  fuo  pura,  di- 
j,  gnum  vedlaculum  Deo  fnbjiciebat . 
» Quid  quSd  exinde  difpofitio  mundi, 
,,  modulatricibus  quodammodb  aquis 
t,  Deo  conflitit  ? Nam  , ut  firmamen- 
» tum  cxlefle  fufpen.ieret  in  medieta- 
,,  te  dilliniflis  aquis  fecit,&  ut  terram 
„ aridam  fufpenderet , fegregatis  a- 
quis  expediit ; ordinato  de  hinc  per 
elementa  muudo,  cumincolxda- 


,,  reiitur  primis  dquis,  prxeeptum  eft 
,,  animas  proferre  . Primus  liquor  » 
,,  quod  viveret  edidit,  ne  mirum  fit  ia 
,,  Baptifmo  , fi  aqux  animare  nove- 
,,  runt , nam  ipfius  quoque  hominis 
,,  figurandi  opus  fociantibus  aquis  ab- 
,,  folutum  en  de  terra  materia  , noa 
„ tamen  habili , nifi  humedla , de  fuc- 
„ eida,  quam  fcilicet  ante  quartum.* 
„ diem  fegregatx  aqux  in  flationeia 
,,  fuam  fuperflite  humore  limo  tem- 
perarant.  Hine eapite g.  referens  famo- 
fiora  Dei  prodigia,  qua  in  aquis  patratu 
funt , tum  in  veteri , tum  in  novo  Tefta» 
,,  mento,  feribii:  Q^t  igitur  patro- 
„ cinia  nature, quot  privilegia  gratic* 
,,  quot  folemnia  difciplinc,  figurx* 
„ prxflrudliones  , precationes  RelU 
„ gionem  aqux  ordinaverunt  ? Prim6 
„ quidem  ciim  populus  de  £gypto  II- 
„ berl  expeditus , vim  Regis  iEgypti 
,,  per  aquam  tranfgrelTus  evadit , ip- 
,,  fum  Regem  cum  totis  copiis  aqua_» 
,,  extinxlt . Q^x  figura  manifeflior  in 
„ Baptifmi  Sacramento  ? Liberantur 
„ de  fxculo  nationes  per  aquam  fcili- 
„ cet.  Se  diabolum  Dominatorem  pti- 
„ flinum  , In  aqua  opprefTum  derelin- 
,,  quunt . Item  aqua  de  amaritudinis 
,,  vitio  In  fuum  commodum  fuavitatis 
„ Mofei  ligno  remediatur:  Lignum.* 
„ illud  erat  Chriflus  venenate  , de  a- 
,,  marx  retrd  nature  venas  Infaluber- 
,,  rimas,  aquas  Baptifmi  Icilicet  ex  fefe 
„ remedians.  Hccefl  aqua, qux  de 
,,  comite  petra  populo  difluebat . Si 
,,  enim  petra  Chriflus , fine  dubio  a- 
„ qua  in  Chriflo  Baptifmum  videmus 
„ benedici  i Q^nta  aqux  gratia  pe- 
,,  nes  Deum  , dt  Chrifium  ejus  efl  ad 
,,  Baptifmi  confirmationem  ? Nun- 
,,  quam  fine  aqua  Chriflus ; fiquid«m 
,,  & ipfe  aqua  tingitur.  Prima  rudi- 
„ menta  poteflatis  fux  vocatus  ad  nu- 
,,  ptias  aquaaufpicatur  . Ctimfermo- 
„ nem  facit , fitientes  ad  aquam  fiianx 
„ invitat  fempiternam  . Ciim  de  Aga- 
,,  pe  docet,  qux  calicem  fratri  obla- 
tum 


Digitized  by  Googie 


448  TraSi.I.  Difp,  I.  Art,I.  §lu(tJiJK 


,,  tum  inter  opert  dlledllonis  probat . 
„ Apud  puteum  vires  refumit : fuper 
aquam  incedit  libenter,  tranifrecat; 
,,  aquam  difcentibus  miniOrat , perfe- 
,,  verat  tedimonium  Baptirmi  ufque 
,,  ad  Pafllonem  ; ciim  deditur  incru- 
cem  , aqua  intervenit , fciunt  Pilati 
j,  manus  : ciim  vulneratur  , aqua  de 
,y  latere  prorumpit,rcit  lancea  militis. 
Similia  habet  S.  Cyrillus  Hierofo* 
lymitanus  Catccbefi  j. 

Hujus  veritatis  alia  non  fubed  effi- 
cax ratio  , inquit  Dodur  num.2.  quam 
Chrift!  D.voluntas,  quec  per  Scriptura- 
rum oracula  innotefeie . ^uare  autem 
ftinUitutum  , inquit  ,funt  apert/e  eon~ 
gruenti , quia  aqua  efl frigi Ja, fluida  , 
lucida  , necejfaria  , iT  communit : quic 
cmnes  proprietates  conveniunt  illi  hu- 
mori , in  quo  dehet  fieri  Baptifmuv.qui 
tft  ad  reprimendum  aFlum  coneupifeen- 
tiee,ad  fledendum  rigorem  inokedientiet, 
ad  illuflrandum  claritatem  fidei  , ad  in- 
trodueendum  in  viam  f alutis : iy  boeeft 
commune  omnibus , ficut  lex  i fla  , eujus 
hoc  Sacramentum  e fi  initium , eommut 
nis  eft  omnibus  ad  falutem  . 

Objicies  primi . Aqua  , qua:  fluxiaex 
latere  Chrilli  pendentis  in  cruce  , fuit 
fymbolum  , & pignus  Sacramenti , ut 
docent  S.Ofprianut  ferm.  de  Paffione_> 
Chrilli , <y.  Hieronymus  epift.  ad  Ocea- 
num , S./iugufiinus  tradl.i  10.  in  Joan- 
nem,  & alii:  at  illa  aqua  non  erat  vera, 
naturalis , & elementaria , fed  humor 
quidam  phlegmaticus , quia  in  corpo- 
ribus mixtis , quale  eft  corpus  Chrilli , 
non  reperitur  pura  , & dementaris 
aqua : igitur  Baptifmus  abfuluti  con- 
ferri non  debet  in  aqua  naturali . 

Refpondet  DoBor , num.7.  negando 
minorem  : contrarium  enim  , inquit, 
aperti  docet  Innocentius  III. in  epifto- 
Ia  ad  Epifeopum  Ferrarienfem  , & ha- 
betur Extravag.  de  celebratione  Miffa- 
rum  eap.  In  quAoAM  , dcc.  ubi  feribit . 
Cdtterum  ficut  fuit  verus  Spiritus, iS  ve- 
rus fanguis  , ita  proculdubie  vera  equa , 


tum  Chrifius  fit  veritas  a veri  tat  eSi 

omnis  fallacia  fit  penitus  aliena  ; nam  fi 
non  fui/fet  aqua  , fed  phlegma  , quod  de 
latere  Salvatoris  exivit,  illb  qui  vi- 
dit , ET  TESTIMONIUM  VERITArI  PER- 
HIBUIT , profedS  non  aquam  ,fed  phleg- 
ma dixiffet ; nee  in  hoc  verum  regentr»^ 
tionis  Sacramentum  fuijfet  oflenfum  , 
eum  per  Sacramentum  Baptifmi  non  n- 
generemur  in  phlegmate , fed  in  aqua  : 
Heque  per  hoc  poJTet  vero  argumento 
proba»'i , quod  in  Sacramento  Euchari- 
fliit  admi/cenda  fit  aqua  vino  fi  de  latere 
Chriflinon  aqua,  fed  phlegma  eum  fan- 
guine  profluxijfet . Sed  nee  vera  fuijfet 
figura  , quee  fuper  hae  re  preeteffit  in  ve- 
teri TtflamerUo  , quando  Alopes  virgv 
percuffit  filicesa  ,l5  ex  ea  non  phlegma  , 
fed  aqua  manavit . 

Reflat  igitur , ut  qualifeunque  fuerit 
illa  aqna  ,five  naturalis  ,five  miraculo- 
fa  , five  de  novo  divina  virtute  ereata  » 
five  de  componentibus  ex  parte  aliqua-» 
refoluta , proculdubio  vero  fuit  , eum 
naturaliter  pofpt,  iy  eompofitum  in  com- 
ponentia , ly  elementatum  in  elementas 
refolvi  ; quemadmodum  verus  extitit 
fhdor  ipfius,  ficut  gutta  fanguinis  deetsr- 
rentis  in  terram . Haec  Innocentius . 

Quibus  (inquit  Docftor  ^ probat  a- 
quam  , qu»  fluxit  ex  latere  Salvatoris  , 
^ifle  rever^  aquam  naturalem  , fire^ 
produiflam  per  refolutioncm , live  de 
novo  creatam.  Probat,inquam,i  prior^ 
per  tefti.mouium  Evangeliftc  ; a pofte- 
riori  ver6  per  materiam  Sacramenti 
Baptifmi ; feeundd  per  aqium  mifeen- 
dam  in  Sacramento  Euchariftix  ; tertio 
per  figuram,qux  praceffit  in  veteri  Te- 
ftamento  , quando  Moyfes  percuflit  fi- 
licem, dc  ex  eo  non  phlegma,  fed  aqua 
manavit . 

Confirmatur  hac  refpohfio  in  Conci- 
lio Tridentlno  felT.ia.  cap.7.  ubi  ait  , 
Praeeptum  ejfe  ab  Eeelefia  Sacerdotibus, 
ut  aquam  vino  in  calice  offerendo  mifee- 
resit  I tum  , quod  Chriflum  D.  itafeeilfe 
credatur  : tam  etiam , quia  i latere  ej ut 

aqua 


. . Di,ai:izaci_byXiut)gLi’ 


De  matena  Baptifmi  • ^49 


wjua  fimul  eum  funguine  exierit , quod 
Sacramentum  bac  mixtione  recolitur  . 

Objiciet  fecundo  . Durn  S.  Joannes 
Baptida  Mattb.^Ao  ChridoD.loquens, 
ftir  ; Ille  vos  bapti\abit  in  Spiritu  fan~ 
Bo  ,iy  igne  ,per  ignem  metaphorice  fi- 
{(nificat  Spiritum  fantftum  , qui  die_> 
Pentecoftei  in  Apodolot  vifibiliter  de- 
fcendit , dc  milTione  invifibil!  etianuj 
illabitur  in  baptizatos  Chridi  Baptif- 
mate  , quo  denotatur  difcriinen  inter 
Baptifmum  Chridi , dcjoannis:  quia 
hic  folum  erat  inaqua,  & Spiritum^ 
fandlum  non  conferebat : ille  autem 
operabatur  peccati  confumptionem  , 
mentis  illuminationem  , & cordis  in- 
flammationem , ad  id  , quod  Oei  glo- 
riam , & falutem  faplc  , animose  prz- 
dandum;ig!tur  pari  ratione  dum  Chri- 
ftus  D.ait  loan.j.  Nifi  quis  renatus  fue- 
rit ex  aqua  , iSc.  ibi  aquam  non  ufur- 
pat  proprie  , fed  metaphorici  , nempe 
pro  Spiritu  fantdo  , quateuus  per  gra- 
tiam faniftiflcantem  animam  k peccati 
iorde  abluit , dcc. 

Refpondeo  primo , negari  pofle  ante- 
cedens : Revera  enim  multi  e SS.  Pa- 
tribus per  ignem  intelligunt  verum_. 
ignem,  nempe  ignem  illum  fenflbilem , 
qui  Apodolis  in  forma  linguarum  illa- 
pfus  ed , dc  veluti  Sacramentum  erat  , 
•c  lignum  facrum  illius  mydici  ignis 
charitatis,quo  per  illapfum  S.Spiritus 
Difcipulorum  corda  fuccendebantur; 
Nam  , inquit  S.  Gregorius  , foris  appa- 
rentibus linguis  igneis , intus  fsBa  funt 
corda  flammantia  . Unde  qui  prius  tor- 
pebant animi  imbecillitate  , ec  pufilla- 
nimitate  , ab  ea  immunes  , generose 
Chridi  Domini  gloriam  , dc  divinita- 
tem propalarunt  ; ut  exponunt  fan- 
Bus  Hieronymus , 8c  Beda  lib.i.  in  Lu- 
cam c.Q.dc  S.Cyrilltis  Hierofolymitanus 
Catechefi  j.  Vel  per  ignem  S.  loannes 
intelligit  ignem  Purgatorii  , ut  expo- 
nunt idem  Hieronymus  in  c. Matth. 
dc  Beda  loco  mox  laudato . Q^a  ratio- 
ne, inquit  S-Hierunymus,  Apudulus  i. 
Tom.X’ 


ad  Corinth.j.ait : Dniufeujufque  oput , 
quale  fit,  ignis  probabit,ife.  Ubi  fermo 
ed  de  igne  purgatorii  , nec  certe  illa 
interpretatio  aliena  ed  ii  fententia__» 
S.  loannis  Baptidz  : nam  ibidem  fub- 
jungit:C«/«r  ventilabrum  in  manu  ejus, 
iy  purgabit  aream  fttam,  iy  congregabit 
triticum  in  horreum  Juum-.  paleas  autem 
comburet  igne  inextinguibili . Vel  de- 
nique per  ignem  delignabat  efTediuin_« 
Baptifmi  , Icilicet  ferventem  illam  cha- 
ritatem  , qua  inardelcebant  nalccntis 
Ecclcfi*  fllii  , ubi  Baptifmum  , dc  Coiv- 
firmacionem  acceperant , ut  intarprc'» 
tatur  S.  Cfarylbdomus  homil.  ii.  in_ 
Matthzum  . 

Objicies  tertio : Narrat  Nicephorus 
lib.  j.  cap.17.  tempore  Aurelii  Impera- 
toris , Judzum  quemdam  in  necellitate 
conditutum  iter  facientem  repentino 
morbo  correptum,  quo  datim  moritu- 
rus putabatur  , Baptifmum  petiiiTe  , dc 
ob  loci  liccitatem  aqua  deliciente  , ba- 
ptizatum  fuifle  fola  arena  , invocato 
nomine  fantdillimse  Trinitatis,moxque 
e morbo  convaluifle,quod  lignum  erat 
Baptifmum  illum  fuifle  k Deo  proba- 
tum . Cujus  etiam  hidoriz  meminit 
Cedrenus  in  compendio  num.97,igitur 
urgente  necellitate  , loco  aquz,  licebit 
aliud  ad  Baptizandum  aflumere . 

Nego confequentiam,8c  ad  antecedens 
A\co, primo  non  fatis  condare  de  veri- 
tate hujus hidorif, cum  diverlimode  ab 
illis  Authoribus  referatur,  dc  Cedrenus 
aiferat  eam  contigifle  fub  Antonino 
Pio  ; unde  non  omnimodam  ei  lidem_> 
facit  Baronius  ad  annum  Chridi  Do- 
mini 181. 

Deiside , quamquam  eflet  vera  , inde 
tamen  non  lequitur  in  cafu  necefli  tatis 
pofle  aliquid  aliud  a vera  , dc  naturali 
aqua  aflumi  in  materiam  remotam  ve- 
ri Baptifmi.  Nec  enim  Baptifmus ille 
ludzi  probatus  fuit  ab  Ecclefla  , im6 
reprobatus  k Dionylio  Epifeopo  Ale- 
xandrino , live  , ut  placet  Baronio,Co- 
rinthio , qui  juflit  pudea  ludcum  re- 
I i ba- 


:;cd  by  Goog! 


2 5 O TraSi,h  DiJp.L 

baptizari.  Non  igitur  miraculum  tri< 
buendum  e(l  afperrie  arenc , quafi  re- 
flituta  ludaro  faiiitas,  fuerit  indicium 
veri  fufceptIBaptifmatic;fed  Oeuspar- 
tim  ludxi,  partim  aliorum  Chriftiano- 
rum  pietate  deletflatus  voluit  integram 
ludeo  fanitatem  re(lituere>ut  poftmo* 
dum  haberet  facultatem  voto  fuofatif- 
faciendi  , fufeipiendo  verum  Baptifma' 

Objiciti  quarth  \ Stephanus  Papa , 
hujus  nomlr.is  fecundus  aut  tertius, 
interrogatus  a Monachis  Britanniaci 
Monaderii , utrum  urgente  neceflitate 
Baptifmus  , aqua  deficiente,  collatus  in 
vino  elFct  validus  : refpondit  affirmati- 
ve ; nam  in  ejus  referipto  , quod  habe- 
tur tomo  fecundo  Conciliorum  Gallia 
inter  varia  ad  varias  quafliones  re- 
fponfa  : capitulo  ii.  (ic  przfate  inqui- 
iitloni  refpoiidet:  Si  in  vrno  quis  ,pro~ 
pterca  quod  aquam  nan  inveniebat , om- 
nino periclitantem  infantem  baptixaviV, 
nulla  ei  proinde  adferibitur  culpa  ; in- 
fantes fic permaneant  in  illo  Baptifmo: 
igitur  aliud,  qu^m  oqua,  faltem  in  ca- 
^ neceffitatis  , poteft  ad  volidum  Ba- 
ptifmum  aflumi . 

Nego  tonfequentiam ; Et  ad  antece- 
dens dico  , primS  hanc  authoritatem 
non  efle  omnino  certam  : quippe  ciim 
hujus  referipti  nou  adeo  certa , dc  au- 
thentica extent  monumenta ; Secundo 
dico , edo  admittatur  tanquam  referi- 
ptum  legitimum  , refponfioncm  illam 
tantum  obiter  fatuam  , non  efle  Ita  fo> 
lidc  autfaoritatis , ut  fidem  mereatur : 
in  refponfionibus  enim  Romanonim_i 
Pontificum  didingui  debet,  id  quod  di- 
retdi  reponunt  ad  interrogationem  fibi 
£s(dam,  ab  iis,  qua;  plerumque  idis  fuis 
rerponfionlbus  obiter  tantbm  , & quafl 
per  tranfennam  , ac  veluti  aliud  agen- 
do delibant  , & iiitermifccnt  : Primum 
enim  , inquit  Ifambertus  difp.a.  art.a. 
ad  quaft.54.  validum  fubminidrat  ar- 
gumentum fiindacum  In  fumma  Pon- 
tificia illorum  authoritate : Secundunut 
autem  , inquit,  non  ed  tanti  ponderis. 


ArtJ.giudtJi.lF, 

deut  nec  rationes,  quas  Concilia  jiii- 
terferunt  fuis  decretis  , ac  definitioni- 
bus : Summus  autem  Pontifex  Stepha- 
nus  interrogatus  fuerat  nondevalore 
idius  Sacramenti , fed  de  peccato  , & 
ptena , quam  luere  deberet  Sacerdos  * 
qui  fic  baptizaverat , ut  condat  tum  ex 
titulo  , tum  etiam  ex  eo  , qu6d  ibi  di- 
dinguat  duplicem  ejus  Sacerdotis  da- 
tum;unum,in  quo  tali  periculo  indan.ee 
nullam  habebat  aquam  prscfentem  , al- 
terum , in  quo  aquam  habebat : ad  pri- 
mum refpondet.  Sacerdotem  illum  efle 
immunem  k peccato,  & paena,co  quod 
propter  ignorantiam, cum  eflet  dubius, 
an  in  cafu  neceflitatis  vinum  eflet  ma- 
teria fufficiensBaptifmi;in  extremis  au- 
tem melius  dt  uti  remedio  dubio,quam 
nullo;  idcirco  Sacerdos  ille  ex  rc(Ha_> 
coiifcientia  poterat  fic  baptizare , ut 
quantiim  in  ipfo  erat  fubveniret  infan- 
tium faluti:  fi  autem  aquam  priefentem 
habuilTet , datuit  Pontifex  , illum  gra- 
viffime  peccafle,&  ideo  gravi  pana  efle 
pledtendum.  Unde  fubjicit:  Sipra/ent 
adfuit  aqua,  ille  Presbyter  excommuni- 
cetur , fy  peenitentiee  Jubmittatur:  quies 
contra  Canonum  /ententiam  agere  pree- 
fumpfit,  Qnibus  fignlficat , non  fuifle 
propofitam  quxdionem  de  valore  Ba- 
ptifmi,fed  de  culpa, & pcena  baptizan- 
tis . Hinc  fic  emendari  debent  prefata 
illius  referipti  verba  , nulla  ei  adjeribi- 
tur  culpa  , fi  fic  infantes  baptiysti  per- 
maneant . 

Conclusio  Secunda  . 

OMnis  , iy  foltt  aqua  naturalis  efl 
fuffickns  materia  Baptifmi . Hsec 
ed  communis  apud  Catholicos  , qui 
perinde  ratum,  ac  validum  habent  Ba- 
pufmum  collatum  in  aqua,  five  fluvia- 
li , five  fontali  , five  marina,  quod  pri- 
dem fignificaverat  Tertullianus  cap.  4. 
de  Baptifmo  feribens  : Ideo  nulla  di- 
fiinVtio  eft ; mari  , quis,  an  fiagno  , flu- 
mine an  fonte  , lacu , an  alveo  diluatur ; 
are  quidquam  refert  inter  eos  , quos 
ysanues  in  Jordane  , (3*  quos  Petrus  its 

Ty- 


De  materia  Baptifmi . 251 


Tyttri  tinxit , nte  ille  Spado , quem 
Fbilippns  inter  viat  fortuita  aquu  tin- 
xit ,plus /alutis,  aut  minus  retulit. Igi- 
tur omnes  aqua  de  prijlina  origini t prs- 
rogativ»  Sacramentum  /anclificationis 
eonfequuntur  invocato  Deo  , /upervenit 
enim  fatim  Spiritus  de  caelis , J&  aquis 
/upercfl  ,/an3ificans  eas  de /emetip/o,  iS 
ita  /anBifieatee  vim  JdnBificandi  combi- 
^an/.Quibus  verbis  Tertullianus  figni- 
ficat  omnem  prorlus  aquam  elementa- 
rem  , qu«cumque  illa  fit , ad  validum 
3apcifmum  fufficere ; quamquam  non 
flt  ab  Ecclelia  benedima  : Qimniani , 
inquit  Spiritus  fandius  ipli  a?Tumpte 
ad  Baptifmum  aqua:  illabitur  , eam_i 
fandiiiicant , ac  fandiificandi  vim  con- 
ferens . Cujus  utique  ratio  e(i  aperta  : 
.quia  Scriptura,  Concilia, ac  SS. Patres, 
ciim  de  materia  Baptifmi  fermonem^ 
faciunt,  eam  dicunt  fimpliciter,  & finc 
addito  ciTe  aquam  : at  aqua  fimpliciter 
didia  non  alia  ell , quim  naturalis  , & 
dementaris  : non  verO  artificialis , aut 
excrementitia,  qua  non  nifi  «quivoc^ 
aqua  oppellantur : igitur , &c. 

Ex  quibus  inferri  Wcuprimd,  ad  Ba- 
. ptifmum  validi  conferendum  fufficere 
quamlibet  aquam  , mod6 , reputetur 
naturalis , & ufualis  : ad  eum  autein_i 
periade  eiTe  , qu6d  aqua  frigida  (it,  an 
calida  , putei,  fluminis ; an  maris,  plu- 
. vialis , an  refoluta  ex  nive  , grandine  , 
glacie,  turbida , an  clara:  tinda  etiam 
colore ,dc  licit  tranflerit  perfulphureos 
meatus,  aut  cineres:  & generaliter  va- 
let Baptifmus  collatus  in  aliquo  liquo- 
re , qui  in  communi  fermone  vocatur 
aqua ; omnis  quippe  talis  liquor  eft  ve- 
ra aqua  naturalis  , & elementaris,five 
ufualis . 

Sequitur  reeundo  , nullum  e(Te  Ba- 
ptifmum collatum  in  cervifia  , aut  ju- 
icglo  bene  decodf  is , fudore,  ladle,  uri- 
na, lacrymis,  fputo,  feu  faliva  , phleg- 
mate, aqua  rofacea,  aut  ex  aliis  herbis 
diftillata.  omnia  luculenter  ex- 
plicat Dodlor  fubtilis  fupr^  num.j.^r- 


fpondeo  , quod  aqu<  illa  , qua  commu- 
niter dicuntur  ARTiFici.ttES  , Jitnt  cor- 
pora quadam  mixta  , iy  non  dicuntur 
aqua  , nifi  aquivoci  . Probat  prim6  , 
s\wa  habent  i tota  /pede  aliquam  qua- 
litatem di/similem  aqua  dementari. 
Secund6:quia  fiunt  per  aSionem  ignis 
decoquentis , iy  re/olventis : ignis  autem, 
non  videtur  ej/e  /u/ficiem  in  virtute^ 
aSiva  ad  corrumpendum , vel  converten- 
dum quacumque  mixta  in  aquam  de- 
mentarem . Propter  fwarffinquit  uni- 
ver/aliter  concedi  potefi, quod  aqua  iHf, 
qua  dseuntur  artipeialet , non /unt  con- 
veniens materia  Bapti/mi,quia  non  /unt 
in  /pede  aqua  dementaris  . 

Sequitur  tertio  , aquam  lutofam  , 
arenofam  , dc  impuram  etiam  fuflicere 
ad  validi  baptieandum;  mod6  illa  im- 
puritas tanta  non  flt , ut  aqua  recedat 
ii  ratione  , dc  flatu  aqua  naturalis  , dc 
elementaris  ; quod  utique  optime  ex- 
plicat Dodlor  ibidem  numa^.  dicens  : 
„ Impuritas  in  aqua  potefl  intelligi 
,,  duobus  modis,  vel  propter  miftio- 
,,  nem  , fecundum  juxta  pofltionem  , 
,,  ut  aqua  lutofa  dicitur  impura  : vel 
„ propter  miflionem  alterantem  k 
„ fpecie  , fleut  humor  mixtus  dicitur 
,,  non  elTe  aqua  pura.Et  prima  quidem 
„ impuritas  non  prohibet:dum  tamen 
,,  non  excludat  ab  aqua ; quin  flt  con- 
„ veniens  ad  lavandum  , vel  abluen- 
,,  dum  . Nec  efl  alia  ratio,  nili  quia  fle 
„ inftitutum  efl  . Unde  aqua  imbibita 
„ farina  in  pafla , vel  in  ^ongia,  dum 
„ ibi  eft,  vel  Imbibita  in  ijiiflb  luto,  dc 
,,  fle  de  aliis , (i  contingant  carneni  , 
„ non  funt  conveniens  materia  Ba- 
,,  ptifrai  tales  aqua  , quit  talis  conta- 
,,  dius  non  efl  lotio  , led  tantiim  cour 
„ tadus  aqua  fluida  libere  conjun^ 
,,  gentis  fe  cuti , vel  feparantis  inter 
,,  cutem,  dc  aliud  corpus : In  fecundo 
,,  modo , dico  quod  aliqua  impuritas 
,,  potefl  efle  nfanente  aqua  intra  fpe- 
,,  ciem;  fleut  fort^  fi  incipiat  infpilTari 
„ tendendo  ad  generationem  elemen- 


Digitized  by  Googie 


Z5  2.  ^TraSi.I.Difp.I, 

,,  ti  gro(Iior!s ; ifta  non  prohibet,  dum 
,,  tamen  Ht  fluida  . Qiiod  pro  tanto 
„ dico  , quia  in  glacie  , nive  , & gran- 
„ dine , qu3  tamen  funt  imperfe(fla  , 
„ vel  in  via  ad  miftionem  , dum  talia 
,,  funt,  non  potefl  in  eis  fieri  Baptif- 
,,  mus  , quia  ibi  non  e(l  lotio , ficut 
,,  nec  in  duro . 

,,  Si  autem  per  illam  alterationem  , 
,,  jam  fit  extra  fpeciem  aquc,  omnino 
„ non  efl  materia  Baptifmi  ,&  de  qui- 
it biifdam  alterationibus  fatis  patet , 
,,  quia  conftituiint  alteram  extra  fpe- 
,,  ciem  aquae , put4  de  humoribus  na- 
,,  turulitcr  refolutis  per  digeflionem  , 
,,  ut  faliva,  urina,  & hujufmudi,juxta 
„ illud  Extrvo.  de  Baptijmo  , {j*  ejus 
„ , Non  ut  apponeres  . 

,,  Ue  aliis  autem  non  e(l  ita  nianife- 
„ flum  , put4  de  decotSionibiis , & ad- 
„ miflionibus  fecundCim  fenfum  , in 
,,  quibus  non  apparet  evidenter  , qu6d 
,,  iit  alterata  fpecieiiut  patet  de  brodio 
,,  carnium,  & fannata  , & hujufmodi ; 
„ & cerviiia  , Se  medone . Non  enim_> 
,,  manifeflum  ell , qu6d  fit  ibi  aliquod 
9,  aiSivum  corrumpens  fpcciem  aqua; : 
9,  tamen  hoc  difeutere  non  pertinet  ad 
» Theologum  determinantem  mate- 
„ riam  Baptifmi  , in  quantum  haberi 
,,  poteli  ex  Canone  Biblia  : neque  ad 
,,  Canoniflam  determinantem  condi- 
„ tiones  materis, prout  determinantur 
,,  ab  ordinationeEccleflfifed  pertinetad 
»,  Philofophum  naturalem,cujus  efl  in- 
it quirere  , que  alteratio  transferat 
1,  aquam  ii  fpecie  fua,dc  que  non:qu6d 
1,  ii  de  aliquibus  fit  dubium  , & in  tali- 
1,  bus  fuerit  Baptifmus  fadlus, utendum 
11  eil  illis  tribus  maximis  pofitis  in  fo- 
1,  lutione  prscedentis  qusftionis  de_s 
11  remediis  adhibendis  circa  eos  , de 
1,  quibus  probabiliter  dubitatur . N4CC 
«1  DoBor , 

Ob/ieies  primd  : Aqua  artificialis  efl 
ejufdem  fubfl antis  cum  naturali;igitur 
comprehenditur  etiam  fiib  nomine^ 
aqus  necelTarls  ad  Baptifinum  . Froba- 


Art. 

tu r antecedens  : Ubi  funt  eadem  acci- 
dentia,ibi  efl  eadem  fubflantia;fiibflan- 
tia  namque  cognofeitur  ex  accidenti- 
bus fibi  connaturalibus  : fed  aqua  ele- 
mentaris.  Se  artificialis  habent  eadem_i 
accidentia,  fcilicet  humiditatem,  frigi- 
ditatem, perfpicuitatem,&  aliaejufmo- 
di : igitur  funtejufdem  fubftantis. 

,,  Nejf  at  antecedens  Dot^or  n.6.  Quan- 
„ quam  enim  , inquit , aqua  artificialis 
,,  habeat  aliqua  accidentia  communia 
1,  gcnerice  cum  aqua  dementari  , non 
„ habet  tamen  accidentia  fpteiflee 
,,  communia;  ac  fubinde  convenit  qui- 
„ dem  gcnerice  cum  aqua  in  ratione 
„ li(]uoris  , non  ver6  in  ratione  fpecifi- 
„ ca  aqus  dementaris,  & confequenter 
1,  non  habet  eamdem  lubhantiam  cum 
„ ipfa. 

Inflahis  : Si  aqua  artificialis  non  eflet 
cjufdcm  fubdantis  cum  dementari,  fe- 
queretur  illam  efle  aliquod  corpus  mi- 
xtum : fed  ita  non  cft  . Probatur:  Cor- 
pus mixtum  craflius  cfl  dementari : fed 
aqua  artificialis  efl  lubtilior,  aut  faltem 
non  e(l  craflior  elementari ; ac  fubinde 
non  efl  Corpus  mixtum  . 

Negat  minorem  Doiftor , & ad  ejus 
probationem  refpondct , quod  etfi  ali- 
qua aqua  artificialis  videatur  fubtilior  , 
quam  clementaris,quia  magis  efl  pene- 
trativa,  ut  conflat  vel  de  aqua  viva,  vel 
de  ea,quam  fpiritum  vini  appdlant;ifla 
tamen  fubtilitas  non  efl  fubtilitas  fim- 
plicitatis  , fed  virtutis  adlivs  : quii  ra- 
tione vinum  dicitur  fubtile  , im6  fubti- 
lius  aqua ; fubtilitas  autem  conveniens 
aqus  dementari,  efl  fubtilitas  limplici- 
tatis,  ed  modd , qud  elementum  efl  fim- 
plicius  mixto . 

^'ygehis : Omne  corpus  mixtum  con- 
flat ex  elementis ; ac  fubinde  omnis  li- 
quor conflat  ex  aqua  dementari : fed 
illa  aqua  dementaris  refoivi  poflet,  Sc 
elici  ex  liquere  mixto  beneficio  artis 
dlxativs,  ac  dillillaiivs  : mifcibilia_, 
namque  poliunt  feparari  i mixto,  ut 
docce  Ariflotelcs  lib,i.  de  generatione, 

tex- 


De  Materia  B^p:  ifmi . 2 5 3 


textu  j8.  erqfo  aliquis  poteft  adhibere 
aiftivuni  paflivo  ad  faciendum  talem  fe- 
parationem  : ergo  aqua  artificialis  po> 
ted  efle  aqua  elementaris  , feparata  a 
mixto  . Confirmatur  per  illud  Exodi  7. 
de  ranis , ubi  ars  dxinonum  adhibuit 
adlivum  palTivo  ad  producendum  fta- 
tim  ex  aqua  fluvii  ranasrergo  »que  pof- 
■fibilccft  eeunverfo  per  artem  exhiberi 
adfivum  patlivo  , ut  Hat  feparatio  ele- 
menti a mixto  , maxime  ciim  refolutio 
fit  facilior,  quam  generatio,  vel  compo- 
fiitio . 

Rtfpondet  Dirior  ibidem  , polfibile 
quidem  effe,  qu6d  Angelus  bonus  , vel 
,,  malus  adhibere  po;!it  aliqua  aitiva— • 
„ mixto  ut  palfo . . . .'fed  dico,  inquit, 
„ qu6d  nulla  ars  poteft  adhibere  idem 
„ aiftivum,put4  ignem,  quantumcuin- 
„ que  diverfis  mixtis  , &pa;iis;  ita_* 
„ qu6d  per  illud  agens  fiat  immediati 
„ refolutio  in  aquam  ; fcilicet  elemen- 
„ tarem.quia  illud  idem  agens  non  po- 
„ teft  huberevirtutem.ut  fit  fine  formis 
„ intermediis  mutandi;neque  etiamita 
„ taliter  diverfa  in  eumdem  terminum 
corrumpi. Qmbus  Dodlor  figmficat  nul- 
lam aquam  artificialem  poiTe  dici  natu- 
ralem;quia  ars  ex  mixto  non  poteft  im- 
mediate transformare  elementum;  ficut 
enim  agit  motu  ordinato  per  medias 
formas  in  producendo  mixto : pariter 
cifdem  mediis  formis  uti  debet  in  eo  re- 
folvendo  ; unde  contingit  mixtum  non 
refol vi  in  idem  elementum  , ex  quo  fit , 
fed  in  aliud  mixtum  , ut  lignum  in  ci- 
neres . 

Petet , an  fal  refolutum  in  aquam  fit 
materia  conveniens  Baptifmi  ^ 

Rejpondeo,  id  videri  probabilius  ; ea- 
dem quippe  videtur  ratio  de  fale  , ac  de 
gelu,ni've,dc  grandine;  quemadmodum 
enim  hxc  nihil  funt  aliud  prfter  aquam 
nimio  frigore  deufatam  : ita  pariter  fal 
nihil  aliud  eft , quam  aqua  marina  xfti- 
vo  Solecondenfata;unde  per  refolutio- 
nein  videtur  fuam  priorem  aqux  natu- 
ram reciperc.Q;uouiani  tamen  nuuuulli 


funt,  qui  exiftimant,  qu6d  quemadmo- 
dum ex  aqua  , de  hordeo  generatur  cer- 
vifia,  tanquam  corpus  mixtum  ; ita  for- 
te vi  caloris  Solis  ex  aqua  falfa  exurgit 
corpus  mixtum  diftindfum,quod  proin- 
de refol vitur  non  in  aquam  , fed  in_, 
alium  liquorem;  idcirco  exiftimo  liquo- 
rem iftum  ex  fale  refolutum  elTe  ad  mi- 
niis materiam  dubiam,  adeoque  dunta- 
xat  ufurpandam  tempore  necclTitatis. 

Adoerte  autem  illam  refolutionem_j 
tum  falis,tum  grandinis, de  aliorum,vel 
jam  fupponi  debere  faClam  priufquani 
affumatur  a baptizante;  vel  laltcm  fieri 
debet  in  manu  ipfius  baptizantis  ; itauc 
llillo;  efduant  in  corpus  baptizandi  , 
alioquin  non  ipfe  applicaret  materiam 
ablutioni  aptam  , fi  tantiim  imponeret 
nivem  , aut  grandinem  fuper  caput  ba- 
ptizandi , iquie  refolverctur  per  ejus  ca- 
lorem naturalem  ; quia  eo  in  cafu  ipfe 
non  ablueret , fed  baptizandus  feipfutn 
lavaret : non  fecus  ac  fi  impofitam  luo 
capiti  hydriam  aqu4  plenam,frangeret; 
aut  fpongiam  imbibitam  aqu4  exprime- 
ret. - • 

Petet  fecundo',  quxnam  fit  aqua  ele- 
mentaris certa  , ac  debita  materia  Sa- 
cramenti extra  cafum  neceflltatis]? 

Refpondeo  , non  aliam  efie  adhiben- 
dam, prxter  aquam  benedidlam  in  Sab- 
bato fandlo  Pafchatis,  vel  Pcntecoftes  , 
ut  docet  Rituale  Romanum  tit.  de  fa- 
cramento  Baptifmi  §.  de  materia  , his 
verbis;  Aqua  /dlemnit  Baptifmi  fit  ed 
anno  ienediSa,in  Sabbato  fanBoPafcba- 
tii,veJ  Sabbato  Pentecoftet,  qua  in  fonte 
nundd  nitida  , iy  pura  diligenter  ob fer- 
vetur . Porr6  hujus  benedicVionis  men- 
tionem fecit  S.  Oionyfius  lib.  dectslefii 
Hierarchia  cap.i.  & S.  Ambrofius  lib.i; 
de  Sacramentis  cap.y.  & S.  Auguflinus 
homil.  27.  & yo.  & Bafilius  lib.  de  Spi- 
ritu faniflo  cap.2.  ubi  fignificat , bene- 
didtioneiii,6c  confecrationem  aquc,elTe 
Traditionem  Apoftolicam  . ' 

Qimd  utique  confirmari  potefl  ex 
fumma  follicicudinc  Ecclefiz  , ut 

Ba- 


Digitized  by  Google 


2-54  ^ raH.L  Difp.l.  Art»L  §1^(1, V, 


Baptifmus  nufquatn  folemniter  admi- 
jiiltrctur  extra  cafum  neceflltatif,  line_f 
ejuftrrodi  aqua  benedldla ; unde  prxcla* 
re  monet  Rituale  Romanum  locd  fuprii 
laudatd  : Si  aqua  benediSa  tam  immi- 
nuta fit  , utminiii  ptfficere  vidtatur,  alia 
non  ienfdida  admijctri  potent ; in  minori 
tamin  quantitate , Si  vero  corrupta  fue- 
rit, aut  effluxerit,  aut  qudvit  modd  defe- 
cerit, Parochut  in  fontem  bene  mundum , 
ac  nitidum  recentem  aquam  infundat , 
eamque  benedicat  ex  formula,  qua  infhk 
praferibitur . Sed  fi  conglaciata  fit , cu- 
retur ut  liquefiat-, fin  autem  exparte  con- 
gelata fit , aut  nimium  frigida , poterit 
parum  aqua  naturalis  non  benedida  ca- 
lefacere , iy  admifcere  aqua  baptifmali 
in  vafeulo  ad  id  parato  , iS  ea  tepe  fida 
ad  baptizandum  uti,  nt  noceat  infantulo. 

Quabstio  Quiuta, 

, (7  qualis  fit  materia  proxima 
Baptifmi  i 

Notandum  primd.  Theologos  invi- 
cem convenire  materiam  proxi- 
wamBaptifmi  efle  ipfom  adlualem  ablu- 
tionem corporis  per  aquam ; Ipfa  enim  , 
inquit  Dodor  qussft. }.  dift.  j.  num. 
eum  verbis,  tanquamfignum  proximum-, 
fgnifieat  effedum  Baptifmi . Non  enim 
verba , que  forme  vicem  habent  in  Ba- 
ptlfmo  , fnnt  reveri  forma  Illius  Sacra- 
menti, quAd  accedant  ad  aquam  immo- 
tam , fed  quod  accedant  ad  aquam  , ut 
applicatam  fub  ratione  materie  Baptif- 
mi;  (i  quis  enim  materie  immote  adhi- 
beret verba : Ego  te  baptiip,  nihil  age- 
ret ; unde  cfim  S.  Auguftinue  ait ; Ac- 
cedit verbum  ad  elementum,  (y  fit  Sacra- 
mentum, non  fic  ell  intelligendus,  quafi 
velit  verbum  accedere  ad  elementum_» 
Immotum  aque,  fed  ut  applicatum  cor- 
pori,unde  fubdit : ^a  ed  tanta  virtus 
aqua  , ut  eorpus  tangat , (y  cor  abluat  ? 
Debet  enim  aqua  per  ablutionem  cor- 
pus tangere  , ut  rationem  , <Se  virtutem 


Baptifmi  obtineat . Unde  ibidem  Do» 
dor  merit6  ridet  explicationem  Gan» 
dulphi  1.  qu.i.  cap.  In  glofla  ad  illud 
verbum, drrrdi>r,ubl  ajebat  Gandulphui 
cavendum  efle,  ne  forti  afinus  bibat  Sa- 
cramentum . Hac  enim  dubitatio.  Inquit 
Dodor,  ed  veri  afinina ; quia  illa  ablu- 
tio non  durat , ni  fi  in  fieri , iy  quantum- 
cumque  aqua  poffet  bibi,  vel  huc,  ve!  il- 
luc tr  as  fundi, ipfa  ablutio  non  , 

Delinitur  autem  ablutio  ab  eodem 
Dodore  ibidem  nu.  4.  Contadus  aqua 
fluida  Uberi  conjungentis  ficuti , ut  ft- 
par antis  inter  carnem  , iy  aliud  eorpus , 
Vel  clarius  : Ablutio  , eft  motio  aque 
liquide  circa  corpus  , que  per  fe  ordi- 
natur ad  fordes  abluendas.  Dico  per  fi 
ordinatur ; nam  , ut  ibidem  advertit 
Dodor  num.  2.  non  oportet  , qu6d  fle 
,,  ibi  ablutio,  prout  dIBinguitur  con- 
„ tra  motionem  , 8c  Includit  amotio- 
,,  nem  fordium  i corpore  per  conta- 
,,  dum  aque:  fed  fuliiclt  lotio  in  com- 
„ muni  dida  corporis  ab  aqua , alid 
,,  hoc  agente.Quod  nihil  aliud  e(l,nilt 
,,  qu6d  oportet  illum  contadum  cor- 
„ poris  ab  aqua  fieri  ab  alio  caufanre 
„ contadum  iflum:dt  illo  modd  intel- 
,,  ligendo ablutionem , dc  lotionem, 
„ lotio  ell  materia  proxima , quafi  per 
„ fe  fundamentum  , vel  pars  funda- 
,,  menti  illius  fignificationia;  aqua  au- 
,,  tem  ell  maceria  remota  , que  appli- 
,,  catur  corpori  in  illa  lotione . 

Ndtandumfeeundd , dapVicem  dlAin- 
gtii  lotionem , unam  quidem  odivam', 
aliam  verb  paflivam  : Adiva  eft  ipfa 
aque  motio  , quatenus  fit  k baptizante 
in  baptizatum:  Pafllva  verb  ell  ipfamet 
aque  motio  fuper  baptizatum  , qua» 
tenus  ipfum  fucccllive  tangit;  conta- 
dus enim  aque  in  ablutione  Baptifma- 
li , debet  efTe  mobilis , dc  fucceffivus ; 
aqua  fiquidem  immota  exillens  In  va- 
fe , non  dicitur  vas  illud  abluere  , licet 
illius  omnes  partes  tangat, quando  vas 
plenum  ell  aqu&;  quia  ablutio  , ut  vera 
fit,  dc  perfeda,debet  fieri  cum  motu.ut 

redc 


De  Materia,  Baptifmi . 255 


notavit  fubtllis  Dotflor  nu,  i.  di- 
ccasilntcll/gitur  ablutio  bic,non  tantunt 
ficut aquadieitur 'lavari  corout  , quafi 
formalitcnfed  ficat  homo  dicitur  lavare 
corpus  cum  aqua  , quaf  proprii  aSiui  : 
tiam  folus  contaQus  corporis  ab  aqua  im- 
mota ( vcluti  ciim  quis  in  balneo  quie- 
icit,  aqua  undique  circunfufu.>.}  qua  efl 
quaf  ablutio  formalis  , non  efl  Jnfituta 
tanquam  fignum,,  vel  parsfgni  ,f:d  ipfa 
lotio  efchivi  faSa  ab  aliquo  abluente  , 
bx  quibus  verbis  Suarez  difp.  ao. 
led.  a.  colligit  Dodorem  fentire  ablu- 
tionem potius  coBfiitere  in  odtione  , 
quim  in  paflione  , feu  receptione  aque 
in  corpore  hominis  baptizati:  quiaSa- 
cramentum,/>^»r>,elt  adio  facra  iplius 
MiniAri:  igitur,  & Baptifmus  ex  parte 
materix  proximr  erit  lotio  , ut  tacta  a 
Miniftro  . Contri  veru  Vatquez  difp. 
141.  cap*  a.  contendit  ablutionem fa- 
crainentalem  formaliter  elTe  palCvam  » 
quatenus  nempe  recipitur  in  eo  , qui 
abluitur  ; fiquidem  Sacramentum  c(l 
exremonia  facra  , qua  quis  juAiticatur, 
ac  proinde  quatenus  in  ipfo  recipitur  , 
& eA  paflio.Q^am  ulterius  fententiam 
confirmat  autheritate  Oodoris  ex  di- 
flind.d.  qu.  a.  num.  4.  ubi  ait : Ex  iflo 
videtur  fequi  corollarium , qubd  Sacra- 
mentum Baptifmi  ssiagis  en  bapti\atia 
pafiva.qudni  a(liva:quia  pluri ficuca  ba- 
pti%atione  ailiva  , non  plursficatur  paf- 
fiva,nec  Baptifmus,quia  pafsiva  efi  una. 
JJtud  autem  illatum  videtur  probabile  , 
f *t/>  baptSTjitus  proprie  fufeipit  Sacra- 
mentum ; fufeipst  autem  proprii  ablu- 
tionem pafsivam  , iy  non  oSivam , nifi 
dicatur  idem  realiter . 

Veriim  rediiis  dicendum  arbitror 
materiam  proximam  Baptifmi  confi  Ae- 
re in  ablutione  tam  adiva  , quam  paf- 
fiva,  fiquidem  exremonia  facra  Baptif- 
mi non  poteA  fieri  feparatim  abilla_» 
pa(IIone,five  receptione  adionis  in  fab- 
jedo;neqiie  viciflim  paAIo  fine  adione; 
ac  fubinde  utraque  ingreditur  conce- 
ptura elfentialem  ablutionisSacramen- 


talis.  Utrum  autem  ratio  Illa  formalis 
Sacramenti  magis  tribuenda  fit  adio- 
ni , quam  paflioni,,  vel  e converfo;  an 
ver6  utrique  aK]uaIiter  competat , me- 
rit6  dicit  Suarez  quxAionem  illam  ad 
rem  Theologicam  elTe  parvi  momenti , 
& nullius  utilitatis. 

Kotandum  tertii,  ablutionem  Sacra> 
mentalem  fieri  polTe  triplici  modo,  fei- 
licet  vel  per  immerfiouem  baptizandi , 
vel  per  ajperfiotsem  , vel  per  infufonem 
aqux  in  ipfum  baptlzatum  : cum  enim 
Chriilus  D.  Aatuendo  materiam  pro- 
ximam hujus  Sacramenti  eAe  ablutio- 
nem, non  determinaverit  modum,  qud 
illa  fieri  deberet ; inde  triplex  ille  ba- 
ptizandi modus  ab  Ecclefta  fiiit  ufur- 
patusdiverfotempore,  fecundum  re- 
rum exigentiam,  & opportunitatem . 

PrimS  namque  Baptifmus  videtur 
collatus  per  afperfionem  ab  ApoAolis 
/lilor.  a.  ubi  poA  prxdicationem  Petri 
probantis  ChrlAum  effe  verum  Mef- 
liam,  legimus:  ^i  ergo  receperunt  ftr- 
rnonern  ejsss  bapti%ati  funt , iy  appofiice 
funt  in  die  illa  anima  circiter  tria  mil- 
lia . Q^od  utique  fieri  non  potuit  per 
infufionem  aqua  fuper  caput  fmgulo- 
rum , aut  eorum  immerfionem ; quii 
ratione  enim  ApoAoli  , ac  Oifclpuli 
numero  pauciAImi  tantam  hominum_» 
multitudinem  ab  hora  nona  ad  folis 
occafum  fic  lavare  potuiAent  ? meritb 
igitur  collidunt  Theologi  ipfos  bapti- 
zaAe  per  al^rfionem  ; unica  enim,  aut 
paucis  faltem  afperfionibus  plures  A- 
mul  baptizare  poterant . 

PoAea  verA  mos  invaluit  ab  ApoRo- 
lis,  ut  Baptifmus  non-nifi  per  trinam., 
imoierfionera  fieret . Ac  tandem  ratio- 
nabili de  caufa  Aatutum  eA  ab  EccleAa, 
ut  Baptifmus  duntaxat  conferretur  per 
infufionem  aqu*  in  caput  , aut  aliam 
notabilem  corporis  partem  ipfius  bap- 
tizandi ; queritur  ergo  an  triplex  hic 
baptizandi  modus  Ac  fufficiens  , & va- 
lidus . 

His  ita  prxmiAis , quatuor  fuperfunc 

hac 


Digitized  by  Cooglc 


a 5 Tra^J.  Difp.L 

hac  in  quafUone  determinands  ; Pri- 
num , an  ad  validum  Sacramentum_> 
requiratur  , qu6d  ablutio  fiat  in  nota- 
bili corporis  parte,  & quantitate  aquz: 
Secundum,  utrum  ablutio,  qux  elTet  oc- 
cifiva  baptizandi,  revera  foret  validum 
Sacramentum . Tertium  , utrum  ablu- 
tio debeat  e(Te  unica  , vei  triplex  . 
Conclusio  Prima. 

Ad  validum  Sacramentum  Baptifmi 
requiritur  ablutio  notabilis , tam 
fuoad  partem  corporis, quam  quoad  aqutC 
quantitatem.lta.  Oodor  in  4.  dift.4.q,}. 
ubi  determinans  puerum  in  utero  ma- 
tris non  pofle  baptizari ; fecus  vero  fl 
pars  principalis  ejus  extra  maternum 
uterum  appareat,  ait , num.^.  Ad  qux- 
,,  Aionem  dico  , qu6d  vel  puer  fecun- 
I,  dbm  omnes  partes  eA  in  utero  ma- 
„ tris  ; vel  fecundum  aliquam  partem 
,,  apparet  extra  Uterum.  Si  primd  mo- 
„ dd,  dico  qu6d  non  potcA  baptizari : 
,,  non  propter  rationem  priorem,  quia 
,,  conjundhis  effet  cauf*  corruptionis: 
,,  fed  quia  Baptifmus  eA  lotio  , vel 
„ ablutio  in  aequa : fed  parvulus  fic 
„ in  utero,  non  poteA  lavari,  quia  nec 
„ Ac  immediate  tangi  ab  aequa . Si  fe- 
,,  eundo  modo  Ac ; aut  apparet  pars 
„ principalis,  ut  caput,  & tunc  poteA 
„ baptizari  in  illa  parte  : & in  hoc 
j,  etiam  Ampliciter  baptizari ; non  cA 
,,  enim  verifimile  , qudd  in  die  Pente- 
„ coAes  , quando  baptizati  funt  tria_> 
„ millia,  /IBor.i,  qu6d  quilibet  quan- 
,,  tiim  ad  totum  corpus  fuum  lava- 
„ retur  aqua  fed  prateis^  quantum  ad 
j,  faciem  afpergendo,  vcl  quanttim  ad 
,,  caput  perfundendo  . Et  in  iAo  cafu, 
„ A poA  puer  nafceretnr , non  oporte- 
,,  ret  ipfum  baptizare.  Si  autem  appa- 
„ ret  pars  minus  principalis  , fcilicet 
„ manus  vel  pes  , illa  eA  baptizanda  , 
„ quia  ibi  eA  tota  anima,licct  non  om- 
,,  nis  fenfus  , Acut  in  capite.  Et  A hoc 
„ minbs  fufficeret  ad  hoc,  ut  effet  Am- 
,,  pliciter  baptizatus  , A nafceretnr 
,,  poAe^  vivus , effet  fub  conditione 


Art.l.  V, 

,.  baptizandus  , ut  docetur  Extrav.  de 
„ Baptijmo,  Is  ejus  eff'eUu,  cap.  de  qui- 
„ ^«.'.Credendum  enim  eA,  qu6d  Oeus 
„ fuppleret  illud  , quod  impotentia^. 
,.  impediret  : talis  enim  etA  mortuus 
,,  nafeitur , fepeliendus  eA  in  terra  be- 
,,  nedicAa  ; ratione  di(A&  . 

IpA  Do(Aoris  fubtilis  fententix  per 
omnia  confonat  Angelicus  Dodtor,  qui 
parte  qu.6S.  art.t  i.  ad  4.  ita  ait:  Ad 
quartum  dicendum  , qudd  expeBanda  eji 
totalis  egreffh  pueri  ex  utero  ad  baptij- 
vtum,  niji  mors  immineat . Si  autem  pri- 
md caput  egrediatur  , in  quo  fisndantur 
omnes  fenjus  , debet  baptiyiri  perieulb 
imminente  ,iy  non  eftpoBea  rebapti\an- 
dus , fi  eum  perfeBi  nafei  contigerit . Et 
videtur  idem  faciendum, >/uteeunque  alia 
pars  egrediatur  , periculd  imminente  . 
^ia  tamen  in  nulla  exteriorum  par- 
tium integritas  vitee  ita  eon(iftit,ficut  in 
( ergo  loquitur  dejpartibus,  in 
uibus  vita  partialiter  conAAit,  dc  non 
e aliis  , qux  nullomod6  vivunt  ) vide- 
tur quibufdam  , quid  propter  dubium-t 
quacunque  alia  parte  corporis  abluta  , 
puer  poft  perfeBam  nativitatem  fit  bapti- 
zandus fub  hae  forma  : fi  non  es  baptixfi- 
tus  , ego  te  baptizo  . 

Probatur  autem  hxc  affertio  ex  com- 
muni EccleAx  praxi,*  nam  In  Rituali 
Romano  tit.  de  Sacramento  Baptifmi , 
paragr.  de  forma  ita  Aatuitur : Baptif- 
mus , lieit fieri  poffit , aut  per  infufionem 
aqu(,aut  per  immerfionem  ,aut  per  afper- 
fionem  ; primus  tamen  , ly  fecundus  mo- 
dus , qui  magis  funt  in  ufu , pro  Eccle- 
fiarum  confuetudine  retineantur  , ut  tri- 
na ablutione  caput  baptizandi  perfunda- 
tur , vel  immergatur . In  quibus  verbis 
prxfcribltur,&  notabilis  pars,  Im6  prx- 
cipua  ; & Amiliter  notabilis  quantitas 
aqux  , juxta  Illud  S.  AuguAIni  in  ho- 
mil.j.  & habetur  cap.78.  de  confecr, 
diA.4.  Pofiquam  vos  credere  dtxiBis  , 
tertie  capita  veftra  in  facro  fonte  demer- 
fimus . 

Qimd  A parvulus  ita  cA  inArmus , ue 

ca- 


I 


t 

1 


De  Materia  proxima  Bapttjmi . 257 


capitif  ablationetn  non  ferat , abluen- 
4um  eft  pedus , vel  humeri . Qu6d  au- 
tem imminente  pericuid  mortix , poflit 
conferri  Baptifmus  in  qualibet  parte_> 
etiam  minima  infantuli , docet  idem 
Rituale  paragr.  de  baptiTjxndit  parvulis 
bis  verbis:  Si  aliud  mem^um  ewijirit, 
fuod  vitalem  indicet  motum  in  illo  .... 
baptizetur  : & tunc  fi  natus  vtxerit,  erit 
fub  eondttione  bapti%anilns  ed  modS  , qud 
diBum  efl  fuprd  : f non  es  6aptt%atus  > 
tgo  te  baptixp . 

Dices:  Si  Baptifmus  conferri  pofTet  in 
parce  miniis  principali ; maxime  quia  , 
inquit  Ooiffor  , ibi  efl  tota  anima  , licet 
non  omnis  fenftis , ficiit  in  capite,  qui- 
bus fiffnificare  videtur,  inquit  Vafquez 
loco  fupri  laudat6,n»»;.}o.  idcirco  Ba- 
ptirmum  valere  etiam  in  minima  parte, 
quia  anima,  quz  contraxit  peccatum 
originale  eft  tota  in  iila  parte,qu;  ablui 
dicitur  : fed  hsc  ratio  nulla  efl ; anirrta 
enim  non  efl  fubjeiflum  ablutionis  Ba- 
ptifmalis  , fcd  totus  bomo  ; igitur,  &c. 

Nego  minorem  , & ad  epis  probatio- 
nem dico  , Valquezium  perperam  fub- 
tilem  Dodorem  vellicare , Se.  interpre- 
tari : fiquidem  Ooiflor  , ut  optimi  ad- 
vertit Hyquarus  in  Commentario  »r/.i8 
non  ideo  dicit  cITe  totam  animam  in 
parte  non  principali , quafi  anima  elTet 
fubjeiflum  ablutionis , fed  loquitur  re- 
fpedlivi  ad  caput  , in  quoBaptifmum 
fieri  omnes  concedunt  , ex  eoqu6dfit 
pars  principalis  , in  qua  fenfusanimie 
magis  vigent , & funiftione  vit*  , Se  fi- 
ne qua  vita  nequit  confiflere  In  homine 
qux  efl  differentia  partis  principalis  i 
non  principali,  eftque  fundamentum  , 
ex  quo  Dolores  colligunt  Baptifmum 
in  ea  parte  elfe  abfolute  Baptifmum  ho- 
minis , & validum . 

Ad  occurrendum  ergo  objetflioni  ta- 
citae,quK  fieri  potefl  contra  Baptifmum 
in  parte  non  principali , dicit  animam 
totam  clfe  in  parte  non  principali , 
quamvis  non  fit  ibi  omnis  fenfus , qui 
^ in  capite.  Hic  verus  fenfus  Doitto- 
Tom.  X. 


ris,  non  autem  ille  ab  aliis  prxfumptus, 
qui  humilis  efl  , & fatis  puerilis  in  hac 
materia  . Excluditur  etiam  Baptifmus, 
qui  fieret  in  capillo  , vel  ungue  per  flil- 
lam  , quem  contendit  Vafquez  elfe  ve- 
rum Baptifmum  : nam  fi  dubitant  Do- 
«flores  de  Baptifmo  partis  non  princi- 
palis , licit  viventis  , Se  uno  ore  dicunt 
iterandum  elfe  Baptifmum  fub  condl- 
tIone,ut  etiam  fcribunt  Rituales;quan- 
tb  magis  excluditur  ab  ablutione  Ba- 
ptifmali  ea  , que  fieret  in  capillo  , aut 
ungue,  que  non  denominant  hominem 
ablblutb  , nec  funt  proprie  ejus  partes. 
Ita  Hyqueus  . 

Dices  fecundo : Vulnus  infliiflum  In 
minima  parte , queeunque  illa  fit , fuf- 
ficiens  efl , ut  ab  eo  homo  dicatur  vul- 
neratus : igitur  pari  ratione  ablutio  fit- 
dla  in  qualibet  minima  parte,  fufliciens 
erit  ad  validitatem  Baptifmi , etiam  ci- 
tra necefiitatem  . 

DiRinguo  antccedensiSccunditm  abu- 
fivum  ; Se  improprium  loquendi  mo- 
dum, concedo:  juxta  fermonis  proprie- 
tatem, Se  rigorem,  nego  : Nullus  enim 
Sapientuni  efl , qui  non  rideret  homi- 
nem dicentem  fe  vulneratum  , qubd 
acicula  digitum  leviter  pupugilTet. Un- 
de neganda  efl  confequentia;  fiquidem 
non  debet  regulari  veritas  materie , Se 
form  ^ Sacramenti  ab  iiry)roprlo,dc  abu- 
fivo  loquendi  modo,  fed  juxta  proprie- 
tatem fermonis , & ufum  receptum,  ac 
probatum  4 Sapientibus  . 

£x  his  patet  probatio  fecunda  partis  con- 
elufionis , nempe  qu6d  ad  ablutionem 
Baptifmalem  non  fufficiat  minima  aquf 
guttula  , cum  ab  illa  homo  moraliter 
non  rec5lc  dicatur  ablutus,  lotus, & tin- 
dlusjuxta  communem  Sapientum  efli- 
mationem:  nam  eam  ablutionem  Chri- 
flus  D.  inflitult  pro  materia  proxima 
hujus  Sacramenti, per  quam  homo  pro- 
prie dici  potefl  ablutus  , St  lotus  : fed 
Ita  non  appellaretur  propter  conta- 
t^tum  alicujus  guttule  aquein  minima 
parte  fui  corporis,  ut  conflat:  Igitur  il- 
Kk  Ia 


I 

1 

i 


Digilized  by  Coogie 


258  Tra^.L  DtJp.L  Jrt.L  ^luacJi.V* 


Ia  non  potcfl  funicere  ad  proprie  di> 
(fiam  materiam  Baptifini,  Quoniam  ta- 
men aliqui  cum  Vufquczio  contrarium 
affirmant , Idcirco  non  abnuerem, q'i6d 
aliqua  urgente  manifefla  neceflltat«_« 
conferretur  Baptlfmus  etiam  in  modica 
aqux  guttula , fi  amplior  aqua  non  ad- 
cITet ciim  enim  materia  , ot  efficacitas 
Sacramenti  pendeat  a voluntateChrifti 
P.qux  quantum  ad  omnes  omnino  cir- 
cumdantias  , Sc  difficultates  occurren- 
das in  admiiiidratione  Sacramentorum 
aperte  non  apparet  ex  Scriptura  , aut 
Traditione,  aut  Conciliis  j non  irreli- 
giofum  efl , ad  evitandam  anima  dam- 
nationem , adhibere  remedium  , quod 
aliqui  Oodlorcs  eo  in  cafu  judicant  fore 
utile,  & efficax;  quanquam  ulii  Dotflo- 
res  iilud  in  dubium  revocent . 

Conclusio  Secunda. 

PKabahiliut  (fi  tilutienent  oetiji- 
tam  tfru  (X  qua  monpqutrttur  , 
Vin  effe/u^ci(ntem,iy  validam  ad /hera- 
virtitum  Baptijmi . Ita  fnbtilis  Uotflor 
in  4.  d.4.  q.j.  iiu.).  ubi  dicit , Projifiut 
de  ponte  non  iepti\atur,  quia  boe  non  eft 
ad  vitam  ordinatum  vel  lotionem  ,fed  ad 
n ortem.  Etd^.q.  ipa.j.wBw.i.  referens 
fententiam  Richardi  afferentis  puerum 
fic  projcClum  , non  effe  baptizatum  , 
ait;  Dicitur  etiam  , quid  talit fic  proje- 
Su!  noi  c/Jet  bafjfi\atut,  quia  bapti/mut 
tfl  ablutio  ordinata  ad  vitam  abluti, non 
fic  ordinatur  illa  immerfio  . Qua  pro- 
pter in  reportatis  eadem  qusff.  num.s. 
eandem  difficultatem  expendens  dicit  , 
Sed  fi  adultus  projiciatur  in  flumen  di- 
tendo , Baptizo  te  , &c.  eredo  quid  non 
bapti%atur  , quia  projicient  non  habet 
intentionem  Fcclefite  , quia  intentio  Ec- 
elefite  efl  fle  madefacere  eum  , quod  ipfo 
vivente  pojfrt  it;rum  deficeari  : vel  cflo 
quid  baptix‘tur,non  dubito,  quin  proji- 
ciens piceet  v;er/4//>er.Quibus  omnibus 
conffat  Oodlorem  magis  propendere  In 
negativam  fententiam . 

Probatur  itaque  hate  affettio  ratione 
Dodoris:Oeus  nou lu^itult  aliquid  pro 


materia  legitima  Sacramenti , quod 
vergit  In  pratjudiclum,  dc  detrimentum 
humans  nature  , nec  voluit  vitam  fpi- 
ritualcm  ordinarie  comparari  cum  di- 
fpendIo,&  jatflura  vite  proprie  : igitur 
non  approbat  pro  legitima  materia  Ba- 
ptifml  illam  ablutionem , ex  c^ua  dire- 
ele  fequeretur  ipfius  baptizati  interitua 
Probatur  antecedens ; quia  Oeus  matc> 
riam,&  formam  Sacramentorum  inffi- 
tuit,&  maxime  hujus  Sacramenti.quod 
voluit  effe  commune  omni  fexui , & 
etati,  que  magis  decebat  fuavem  fuam 
providentiam,  & habebat  rationem  lo- 
tionis ufualis:  fed  ablutio  occiffva  non 
ipctflac  ad  fuavem  Dei  providentiam  , 
nec  habet  rationem  ablutionis  ufualis: 
quis  enim  dixerit , Oeum  fua viter  pro- 
videre creaturis  (le  mediis  ad  vltanua 
sternam  confequendam  neceffariis  ; 
que  nonnifi  cum  vite  difpendio  poflent 
adhiberifQuis  pariter  dixerit  hominem 
alium  abluere  , & lavare , quem  ligatla 
manibus  , & pedibus  , & ingenti  faxd 
ad  collum  aIligaco,in  flumen,  aut  mare 
pruijeeret  ? Quis  fibilo  non  exciperet 
hominem  , qui  immunda  fua  pecora—, 
abluere  cupiens,illa  demergeret  in  (la- 
gnum,  aut  alium  locum,  ex  quo  mora- 
liter  iioviffet  illa  non  poffe  vita  incolu- 
mi emergere  ? 

AVfVfl/cr  reponere  , Deum  equidem 
hac  non  ffatuitre  , ut  fiCrent  dc  via  or- 
dinaria, feu  quolibet  In  cafu,  fcd  dum- 
taxat iii  cafu  extreme  neceffitatis  ; ubi 
videlicet  non  fuppetic  alius  modus  mi- 
niilrandi  Baptlfmum  . Hec,  inquam  • 
rcfpondo  non  proficit ; ffquidcm  Deus 
non  tenetur  de  communi  lege  provi- 
dere de  medio  , quod  debeat  extraor- 
dinario modo  applicari , ubi  aliqua  ur- 
get neceffitas.ldeo  infanti  in  utero  ma- 
tris exiffenti  noluit  applicari  Baptll- 
mum  , ut  dicemua  infra  ; quanquam 
aliud  medium  non  ei  fubeffet : igitur 
non  eft  etiam  ullum  fundamentum-, 
afferendi  Deum  voluiffe  , ut  ablu- 
tio occifiva  ia  cafu  neceffitatis  cfTet 

fuf- 


I 

I 


Dlgitizod-by  -G* 


De  Materia  proxima:  B apti/mi . "2  5 p 


fuflicieni  -nitteria  Baptifinl  . ~ 

Confirmatur",  Non  e(l  probabile.» 
Deom  voliiilTe  illam  ablutionem  efTe 
maceriam  Sacramenti , cui  nece(Tari6  , 
& per  fe  annexum  ell  homicidium  , de 
peccatum  mortale  ex  natura  ipfius  a- 
(ftiouii  Mini ilri:fed certum  ell  eum  pec- 
care mortaliter , qui  lic  puerum  , aut 
adultu'n  baptizandum  demergeret , ut 
non  pofTet  vita  falva  de  nergi,  quia  ta- 
lis projectio  eiTct  dire^a  occifio  inno- 
centis , ut  docet  Uovilor  prafata  dift.f. 

s,  ubi  ait : Dico  qu6d  quando  fi  ptiefu- 

t,  mitur  mors  , nullomudd  debet  ali- 
,,  quis  eum  propellere  , dc  projicere: 
,,  quia  peccabit  mortaliter  occi  Jcido; 
„ & quilibet  tenetur  magis  vitare  pec- 
„ catum  mortale  in  feiplo,  q la.n  quae- 

rere  falutem  proximi ; quia  ordinata 
t,  charitas  magis elt  aJ  feiprum  . 

Infuper , ablutio,  qu®  cll materia  Sa- 
cramenti, debet  conllllere  in  asione 
Minillri , & ab  eo  procedere  : talis  au- 
tem mer.io  , de  projectio  non  procede- 
ret proximi  a Miniitro, neque  elFct  ejus 
actio, ut  recipitur  in  pa  fam:  igitur  non 
eiTct  ablutio  baptir.nalis . Minorcon- 
llat ; quia  ablutio  ,qu*  baptifmalis  ell, 
illa  videtur  eflTe  , qu*  determinaturi 
forma  fecundiini  linctam  verborum  fi- 
giiificationem:  Epo  te  baptiip",  unde  re- 
quiritur, ut  aCtio  fignificetur,  quatenus 
exercita  a Miniitro  , feu  ut  exiens  ab 
ipfo;  ac  proiude  videtur  requ!r!,ut  pro- 
xime applicet  per  fe  , aut  per  inllru- 
mentum  conjungens  , vel  baptizalum 
aqiic,  vel  aquam  baptizato  . Id  autem 
non  fiet  in  prefenti  hypothefi  : igitut,, 
&c. 

Dteet primb : Si  quid  6beflet,  quomi- 
nus eo  in  cafu  proiici  poiFct  iafans;ma- 
xime,  quia  non  licet  aliquem  infontem 
occidere  : fed  hoc  non  ita  conitar;  con- 
tingere enim  putell , ut  inculpanda  , 
Im6  laudanda  cenferl  debeat  innocen- 
tis occillo  ; hac  enim  ratione  exciifatur 
mors  Sampfonis  ; qui , ut  legitur  Judi- 
cum id.  feipfuin  un^  cum  altantibus 


Phililtc  is  fab  riiina,  8e  materia  concuf- 
f*  domils  occidit : igitur  , dcc. 

minorem  , & ad  ejus  probatio- 
nem dico  , occillonem  Samplonis  non 
aliunde  exenfari  , qui  n quia  id  prxfli- 
tiiTe  videtur  ex  imtiudtu  divini  Spiri. 
tus,  ut  ait  S.  Auguit.  lib.i.  dccivit.Ocl 
cap.  Ji.  Nrc  .yu'i?/5»,iriq  lit,  fl//V<T  evc«- 
fatur,  qudd  Eiprum  eum  hiftibut  ruini 
domut  oppr  Ipt , ni  fi  quia  Spiritus  laten- 
ter Lac  fuferat , qui  per  illu  m miracula 
facithat . 

Dices  fietinAb".  Baptifinus  potell  elTc 
validiis.quanqtiam  ex  eo  fequatur  mors 
biptizati;  igitur  ablutio  ocdfiva  potell 
elfe  fufficiens  ad  Baptifmum  . Probatur 
a.uccedens:  Sacerdos , qui  fincera  in- 
tentione puerum  mergens  fonti  Baptlf- 
mali  , viribus  fubita  infirmitate  ita  de- 
flitueretur  , ut  prolatis  verbis  form» 
non  polTet  infantem  educere, unde  con- 
tingeret cum  fuffbcarijcertum  efl,qu6d 
eo  in  flatu  infans  vere  cenferetur  ha- 
ptizatiis  ; q-ja:iq<ia  n pcr  ilt.im  ablutio- 
nem vita  fuiiFet  orbatus  : igitur  , &c. 

Difiingui  a-iteeedens : Quando  fcqui- 
rur  mors  baptizari , indirecti  tranfeat: 
diretflc,  nego:  eo  autem  in  cafu  occifio 
baptizat!  lequeretur  taniiun  indircAe 
ex  illa  merfionc  ; fiquidem  h*c  merfio 
per  fe  ordinatur  ad  facilem  ernerfio- 
nem  , & tantum  ex  accidenti  evenit  , 
qu6d  emerfionem  non  habeat:  fecns  ell 
autem  de  merlione  , q i*  directi  cITec 
occifiva  , quatenus  videlicet  emerfio- 
nem facilem  non  haberet  ex  namra  . 
fua  , qualis  elFec  illa  projeiflio  homiiiis 
In  flumen  , aut  puteum  ; unde  citra  mi- 
raculum incolumis  noi^oTet  evadere. 

C ONCLUSIO  Tr^TIA. 

B/ipti/mus  valiilb  confertur  alii/no 
ex  afignutis  trshus  madis  in  tertio 
PuSubili . Hactrt  jam  communis  apud 
omnes  Theologos,  & aperti  traditur  in 
Rituali  Romano  jJ.ZJr  forma  Baptifmix 
Non  ell  autem  verifimile  f.cclefiain  Ca- 
tholicam in  adminillratioiie Sacramen- 
ti fummi  necelfarii  invalidam  mate- 
K k a riam 


Digitized  by  Googie 


i6d  TraH.L  DiJpJ,  JrtJ, 


Tiam  pro  legitima  fubminiftrare,  5c  ap* 
probare  : igitur , &c. 

Probatur  autem  hzc  aiTcrtio  : Omnis 
ea  ablutio  fu/Ecicns  cll  ad  Baptifmum  j 
per  quam  homo  veri  dicitur  ablutus  : 
atqui  ita  dicitur  per  quamlibet  prccfa* 
tam  ablutionem  : igitur,  &c.  C^am.» 
utique  rationem  urget  S.  Cyprianus 
epi0.7d.  qua;  e(l  ad  I^Iagnum  , ubi  licet 
liberum  relinquat  aliis  judicandum  , 
utrum  Baptifmus  per  afperrionem  col- 
latus eflet  validus  , tamen  ipfe  alHrma- 
tivam  partem  tuetur  : /ilitcr  , inquit  , 
I credenti t ol>IuitHr,aliter  mcfis  ba- 
minit  per  fidei  merita  mundatur  in  Sa- 
cramentis falutaribus  necejjitate  cogent/, 

Ded  indulgentiam  /uam  Iargientr,to- 
tum  credentibus  conferunt  divina  cam- 
pe ndi» . Ubi  per  divina  compendia , in- 
telligit  modicam  ablutionem,quaIis  e(l 
ea  , quz  fit  per  ablutionem  comparati- 
ve ad  eam,  qux  Bt  per  iramerftonem  . 

Z7rVrt:Baptifmus  e(l  fignum  fepultu- 
rx  , & Refurredlionis  Chrifli,  juxta  il- 
lud ad  Coloir.io.  & ad  Rom.d.  ^^i- 
cumque  bapti\ati  fumus  iuCbrifto  Jefu, 
in  morte  ipfius  baptiiflti  fumus ; confe^ 
puit!  enim  fumus  eum  illa  per  B apti f- 
vium  in  mortem  , ut  quamado  Chrifius 
furrexit  d mortuis  per  gloriam  Patris, 
ita  , (y  nas  in  novitate  vita  ambulemus. 
Sed  hxc  reprxfentatio  mortis  , & Re- 
furretflionis  Chrifli  non  poted  Heri  nili 
per  immerfionem,  & emerlionem : igi- 
tur folus  ille  baptizandi  ritus  cfl  lici- 
tus. 

Refpondeo  primd  cum  S.Thoma.q.dd. 
art.7.  ad  1.  ^udd  in  immerfione  expref- 
fius  reprafntatur  figura  fepultura 

Chrifli fed  in  aliis  modis  bapti\andi 

reprafentatur  aliquS  alid  moddjicbt  non 
ita  exprefse  . Nam  quocunque  modo  fiat 
ablutio  , corpus  hominis,  vel  aliqua  pars 
ejus,  aquee  fupponitur,fieut  corpus  Chri- 
hi  fub  terra  fuit  pofitum  . 

Refpondeo  fecundb  , ablutionem  Ba- 
ptifmalem  ordinari  lantiim  fecundarid 
ad  fignificandatn  Chrifli  Domini  fepul- 


turam ; primarib  enim , & per  fe  ordi- 
natur ad  figniBcandam  ablutionem_i 
animx  i peccato,per  quam  tnyflic^  mo- 
rimur peccato, & vivimus  Deo,  ut  prx- 
clare  ducet  S.  Ambrofius  libro  de  Bono 
mortis  cap.s.  ubi  diflinguens  tria  mor- 
tis genera,  fic  fecundum  defcrlbit:y^/<a 
mors  mjilica,  quando  quis  peccato  mori- 
tur , iy  Deo  vivit , de  qua  ait  yipoflolusi 
Conjepulti  enim  fumus  tum  illo  per  Ba- 
ptifmum in  mortem.ltem  S.Auguflinus 
fcrm.9.  de  Tempore , ubi  pauI6  poft 
principium  ita  feribit:  ^ando  infalu- 
tari  lavacro  tertib  ChriFliani  merguntur 
tunc  e/£gyptii  , id  tfi  , originalia  pecca- 
ta , iy  aBualia  crimina  , quafi  in  rubro 
mari J(peliuntur,iy  filiis  Ifrael pertran- 
feuntibus  ad  Dei  frvitium,fola  patiun- 
tur peccata  naufragium  , 

Dices  feeundd:ha  fola  ablutio  eft  fuf- 
Bciens  materia  proxima  Bapcifmi,quam 
hoc  verbum  (baptiip)  dired^  importat, 
& fignibcat  : fed  non  fignificat  quem- 
libet cuntaelum  aqux  ad  corpus  : fed 
eum  dumtaxat, qui  fit  per  immerfionem 
igitur , iScc. 

Dijlinguo  minorem  ; Verbum  bapti%p 
non  fignificat  aliud  , quam  immerfio- 
nem , fccundfim  fuam  derivationem-, 
grammaticalem  ab  idlomate  Grxeo  , 
concedo:  fccundfim  ufum  , & praxim 
Ecclefix  , nego  : ufurpatur  enim  ab  £c- 
clefia  ad  fignificandum  omnem  , Sc 
quamlibet  veram  ablutionem  aqu(,five 
hxc  fiat  per  infufionem  , five  per  afper- 
fionem  , five  per  immerfionem  . Quod 
utique  apertius  exinde  conflat,  qubd 
Ecclefia  nufquam  reprobaverit  Baptif- 
mum per  infufionem  , vel  afperfioncm 
aqux  collatum  , tanquam  nullum  , & 
invalidum. 

Conclusio  Q_u  arta. 

PErinde  eft  ad  valorem  , iy  fubftan- 
tiam  Sacramenti  Baptifmi  , qubd 
fiat  per  ablutionem  unicam  , aut  tripli- 
cem . Hxc  efl  communis  apud  Catho- 
licas , eamque  veritatem  pridem  defi- 
nivit S.  Gregorlus  Magnus  librd  i,. 

cpi(l.4i. 


Djciitizc-.-, 


- De  Materia  proxima  B apti/mi 25 1' 


epift.41.  qu«  efl  ad  Leandrum  £pifco> 
pum  Hifpalenfem,  cujus  epiflolc  de- 
cretum refert , Sc  approbat  Concilium 
Toletanum  IV.  c*n.^.  u6i  ait:  OeBa- 
,,  ptifmi  autem  Sacramento  , propter 
,,  quod  in  Hifpaniis  quidam  Sacerdo- 
,,  tes  trinam,  quidam  fimplam  merlio- 
,,  nem  faciunt;ii  nonnullis  fchifma  efl*e 
„ confpicitur,  & unitas  (idei  feindi  vi- 

„ detur Beatas  ergo  memoria;  Gre- 

,,  goriusRomanx  Ecclefi*  Pontifex, 
„ qui  non  foltim  partes  Italis  illuBra- 
„ vit,  fed , & longe  exiflentes  Ecclcfias 
„ fiia  dotfirina  perdocuit , efflagitante 
,,  fantflillimo  Leandro  Epifeopo  de  hac 
,,  Hifpanix  dieerfitate,  quid  potius  ef- 
„ fet  ieqiiendum  , inter  cstera  referi- 
,,  bens  ei , fic  ait : De  trina  ver6  mer- 
„ (ione  Baptifmatis  ; nihil  refponderi 
,,  verius  poteO,quam  ipli  fenfiilis.-quia 
,,  in  una  Ede  nihil  officit  fan^x  Eccle- 
,,  fis  confuetudn  diverfa;  nos  autem 
„ qu6d  tertib  mergimus , triduanx  fe- 
i,  pulturx  Sacramenta  Egnamus  , ut 
,,  dum  terti6  Infans  ab  aquis  educitur, 
„ Refurredlio  triduani  temporis  expri- 
,,  matur  . Qu6d  Equis  fort^  etiam  pro 
,,  fummx  Trinitatis  veneratipne  exi- 
„ (limet  Eeri, neque  ad  hoc  aliquid  ob- 
,,  fidit  , baptizandum  femel  in  aquas 
,,  mergere  . quia  dum  in  tribus  fubfi- 
,,  dentiisuna  fubdantia  ed,  reprehen- 
,,  fibile  ede  nullatenus  poted  , infan- 
,,  tem  in  Baptifmate  in  aquam  vel  ter  , 
,,  vel  femel  mergere  , quando  , & in 
,,  tribus  merfionibus  Perfonarum  Tri- 
,,  nitas , de  in  una  poted  Divinitatis 
„ Engularitas  dcEgnarI , Sed  (i  nunc 
,,  ufque  ab  hxreticis  infans  in  Baptif- 
,,  matetertib  mergebatur,  faciendum 
„ apud  vos  e(Te  non  cenfeo ; nedum_, 
,,  merfiones  numerant.  Divinitatem 
„ dividant;  diimque  quod  fadiis  facie- 
,,  bant , morem  vedrum  fe  vicideglo- 
„ rientur.  Et  fi  atim  Concilium  fubdit: 
,,  Quapropter,  quia  de  utroque  Sacra- 
>,  mento,  qu6d  Etin  S.  Baptifmo  , 4 
M tanto  viro  reddita  ed  ratio  , qu6d 


„ utmmque  re^um , utrumque  irre-* 
„ prehenfibile  in  fantda  Dei  Ecclefia 
,,  habeatur  ; propter  vitandum  autem 
„ fchifmatis  fcandalum  , vel  hcretici 
,,  dogmatis  ufum , fimplam  teneamuff 
„ Baptifmi  merfionem  , ne  videantut 
„ apud  nos,  qui  tertihm  mergunt, hse- 
,,  reticorum  approbare  alTertionem, 
dum  fequuntur  , & morem  . Ita  Conda- 
lium . Sed  non  ed  verifimile  S.  Ponti- 
ficem , & Concilium  ex  nobilioribui 
Hifpanicx  Ecclefiz  Epifeopis  aduna- 
tum , errade  in  folemni , & eflTeiitiali 
Sacramentorum  adminidratioiie : igi- 
tur fatendum  ed  , unam  aut  trinam., 
ablutionem  effe  fufficientem  ad  vali- 
dam Baptifmi  adminidrationem . 

Oblidet  Can.fo.Apodolorum  in  quo 
ita  decernitur : Si  quit  Epifeoput  , aut 
Pretbyter  non  trinam  mer^omm  uniut 
tnyHcrii  celebret:  fid  femel  mergat  in 
baptifmate  , quod  dari  videtur  in  Domi- 
ni morte  , deponatur . Infuper  Pelagius 
Papa  in  epid.  ad  Gaudentium  , alTeric 
trinam  merfionem  eifea  Do.nino  prx- 
ceptam  ; Multi  funt,  iuquit,  qui  in  no- 
mine folitm  CbriHi , una  etiam  merfione 
fe  a/ferunt  baptiTptot ; Euangelicum  ve- 
rd  praceptum  ipfo  Deo  , U Domino  fal- 
vatore  noslro  ^eju  Chrifto  tradente  not 
admonet , in  nomine  Trinitatit  trina-» 
edam  merfione  fanUum  Baptifma  uni- 
cuique tribuere  , dicente  Domino : Ite  , 
docete  omnet  Gentet  bapti\antet  eos  i»-» 
nomine  Patrii , (Se.  Item  Tcitul.  l.de 
corona  militis  ca.}.  Hieron.  in  dialogo 
contra  Luciferianus  num.iq.  8c  Bafiliua 
lib.de  Spiritu  fandlo  c.27.  afferunt  tri- 
nam merfionem  inter  traditiones  non 
feriptas  ede  recenfendam.Imb  ficTheo- 
doretus  Iib.4.  hxreticamm  fabularum 
cap.de  Eunoraio : Ipfe,  inquit  ,fubver- 
titfanUi  Baptifmi  ritum  i Domino  , (J 
Apoftalis  ab  initio  traditum , contra- 
riam legem  aperti  tulit  dicens  non-» 
oportere  ter  mergere  eum , qui  baptixa- 
tur  , nee  Trinitatem  invocare:  fed  femel 
bapti%are  in  mortem  Cbyifii  . Infupec 

hac 


Digitized  by  Coogie 


Idz  TraB.T.  Difp,T* 

hac  de  caufa  videtur  damnatus  Eu  no* 
inius  a Concilio  1.  Cunllantinopolita- 
no.Can./. 

RtJ'po»deo  hsrc  omnia  nobis  non  ad- 
< verfari  . Non  quidem  Canon  Apodo- 
licus  , ibi  enim  non  decernit  unicam^ 
tnerrioiiem  efle  contra  Domini  prxee- 
ptum  , fed  baptifmum  collatum  liib  In- 
vocatione mortis  Chridi , ut  condat 
ex  ratione  quam  a.Tcrt : Non  enitt\ , in- 
quit , dicit  Dortiinut , &c.  Similiter  in- 
telliRcndused  Pelagius  , ut  Evangeli- 
cuin  prxceptiim  referat  non  ad  trinam 
njerfionem  , fed  ad  trium  perfonarum 
invocationem,  fubdit  enim  Ite bapti- 
%pte  omnetgentetin  «jwr»e,&c.Infuper 
ex  prxcedencibus  illius  cpidolx  verbis 
latis  aperti  colligitur  eum  loqui  de  iis, 
qui  Eunomii  herefim  fctdantes  , bapti- 
zabant , non  in  nomine  Trinitatis,  fed 
Ut  ait : Multi  funt , qui  in  nomine  Co- 
liut  CliriHi , una  etiam  merftone  fe  alje- 
erunt  bapti%atoi  . Denique  cum  podea 
definit  hos  hxreticos  ad  Ecclefiam  re- 
vertentes ede  rebaptizandos  , nihil  de 
Trina  merfione  , .fed  folCim  de  invoca- 
tione Trinitatis  meminit : Eos , inquit, 
ud  Catholicam  fidem  venientes  in/dnlhe 
Trinitatis  nomine  bapti%abis  . 

Similiter  dico  Eunomium  non  fuifTe 
prxeis^  damnatum  ,quod  trinam  mer- 
fionem  tolleret  : neque  id  intelligit 
The6dorctus  dicens , eumfubvertere^, 
ritum  h Domino,  iy  /Ipoftolis  traditum'. 
fed  quod  non  adhiberet  invocationem 
trium  divinarum  Perfonarum  ; nam  ut 
refertur  cap.7.  dieSi  Concilii  Coollant. 
& ab  Epiph.hxres  76.  Eunomins  non 
baptizabat  in  nomine  Patris  , & Filii , 
& Spiritus  S.  fed  vel  folbm  in  no-nine 
Ch'idi  mortui , vel , In  nomine  Patris 
increati,  (S  Filii  creati, ‘T  Spiritus  fan- 
Bific.tntis  ? iy  i creato  Filio  ere.iti.XJn- 
de  merito cenfuit  Concilium  abeo ba- 
pcizatos  iterum  ede  baptizandos  . Sic- 
que  dum  Eunomius  , & trinam  merfio- 
nem  , & divinarum  perfonarum  invo- 
cationem fuilulit , fenfit , & contra  £c- 


c4rtJ, 

clefiaflicum,  & contra  divinum  prece» 
ptum  . Contra  quidem  Dominicum, 
quia  trium  perfonarum  divinarum  in_> 
baptifmate  invocatio  eft  aChrifto  man- 
data: contra  ver6  Ecclefiadlcum,  qnia, 
trina  merfloed  ex  Eccledadica  tradi- 
tione fervanda  , & hoc  ed  quod  folhm 
innuere  volunt  citati  Patres:  enimverb 
ab  Eccledx  primordiis  ad  Gregorii  Ma- 
gni temnora  , uGtaca  femper  fuit  trina 
immerfio : eam  autem  idcirco  fudulit , 
vel  non  ede  necedariam  datuit , uc  A- 
rianorum  errorem  cohiberet , ut  jam 
ditflum  ed. 

Vegebit . Qnod  exprefsi,  & didincfli 
reprefentat  tres  Perfonas  divinas  , eft 
deefrentiabaptifmi ; fed  triplex  illa_, 
merfio  ita  eft  • Nam  TertulUih.comra 
Praxeam  cap.id.loqucns  de  przcepto, 
& ritu  , quo  Chridns  prxeepit  Apodo- 
lis  baptizare  , hxc  habet  : Mandans  ut 
tingerent  in  Patrem,  ‘y  Filium,  l7  Spi- 
ritum/anBum  . non  in  unum  : n.tm  nee 
/ent'l  , fed  ter  ad  fi  gula  nomina  in  per- 
fonas  fingulas  tingimur.  Hxc  enim  par- 
ticula vavr  defignae  trinam  ahiutionent 
ta-ti  ede  neceTaria-n  ex  parte  materiz, 
quam  diilindla  Perfonarum  divlnaruni 
no  ninatioex  parte formx.  Idem  do- 
cet S.  Damafeenus  epid.  deTrifagio, 
„ dum  ita  ferihir ; Si  quis  ex  nobis  fei- 
,,  feitetur,  quid  fit  caufse,  quamobreui 
„ cum  alicui  Baptifmum  exhibemus  , 
„ ter  eum  mergimus  : quidnam  aliud 
„ refpondebimiis  , quam  qu6d  ob  u- 
„ namquamque  perfouam  eum  im- 
„ mergimus  l 

D fUnguo  majo.-em  . Quod  exprefs^ 
reprefentat  Trinitatem  ex  parte  formas 
cujus  ed  didlii(fie  fignificare,  concedo: 
ex  parte  materi;  cujus  ed  tantiim  con- 
fuse, feu  minus  didindl^  reprefentare, 
nego  . Nec  particula  f Nam')  fignificat 
Ecclefiam  tunc  ter  immerfide  , qu6d 
Chridus  id  prxeepidet,  fed  ideo  id  fer- 
vadc.quia  illa  trina  immerfio  tres  per- 
fonas didindU  fignificabat  ,non  ratio- 
ne fui , fed  quia  ad  quamlibet  immer- 


, De  forma,  Baptifrru , 16} 

Conem  un*  divina  nerfona  profereba-  a<f^av7rr,;7  i%ihntftm  terribiUtfr  lo,- 
tur  iu  forma  bupiiTTii . (fuu^Jtur,  Paiilianidz,  Photiniani,Moii« 

Clw/rwa/ar.quia  apud  alio*  fatiAos  taniftz  , & Gataphrvges  non  bantiza- 
Patres  , trina  illa  i nmerno  fiebat . non  bant  in  invocatione  S.Trinitatis.qnan 
ad  defig-  aiidum  Trinitatis  Perfonas  , non  credebant ; unde  eos  rebaptizare 
fed  tridnanam  ChriiU  1'cpulturam  : id-  jubet  Concilium  Niea^^um  . Can.ip.  de 
que'txprefsi’  habetur  in  p.  Canont_»  Can.  8.  /Irianornm  aliqui 

quarti  Coi.cilii  Toletani, ubi  Patres  ita  baptizabant  in  nomine  Patris  , per  Fi> 
loquu  t\XT Nos  qt4dd  tertio  mer,-  lium  in  Spiritu  S.  quafi  forent  aliqui 
gimui ,triiuante  repnlturte facramentum  gradus  in  Trinitate  ; baptizare  autent 
fgnifieamus  , &c,  nolebant  in  nomine  Filii  , ne  cogeren- 

tur eum  Deum  fateri , fed  per  Filium  , 
QuabSTIO  SbXTA*  quafi  per  inflrumentum  : Teftatut 

etiam  S.Hpiphaniushxrefi  7t$.IEtianoa« 
Sjltcnam  fit  legitima  forma  Baptifmi  ? fient  & Eunomianos  hanc  formam  ba- 
ptizando ufnrpafse  , />i  nomine  Dei  in,- 

Notandum  primb , varie  erratum->  ereati , iS  Spiritus  S.  fanUsficantis  , (JT 
fulffe  antiquitus  ab  hxreticis  aproereato  Filio  proereati . 
circa  legitimam  Baptifmi  formam  : in  qu6d  etfi  hxretici 

ipfis  enim  nafcentis  Ecclefie  primor-  hujus  *vi  fecundiim  praxim  non  vi- 
diis , rionimlli  baptizabant  in  nominc-t  deantur  errare  circa  Baptifmi  formam, 
trium  principii  expertium  i vel  tnum  quiafemper  interbaptizandumutun- 
Filiorarn  ,ve\  trium  Paracletorum,  ot  tur  hac,  vel  «quivalenti  forma  : Ega 
colligere  licet  ex  Canone  4S.  ali&s  49.  te  haptixo  in  nomine  Patris , iyc.  Unde 
Apoilolorum,  ubi  decernitur.  S>  ^tf/r  Ecclefia  ratum  , dc  validum  habet  Ba- 
Epifeopus , aut  Presbyter  juxta pr<ece-  ptifmum  ab  eis  collatum  : nihilominiu 
ptum  Dimini  non  baptiyiverit , iu  no-  n doiflrinam  eorum  attendas,percipies 
mine  Patris , iy  Filii  , {y  Spiritus  S.  cos  non  leviter  hoc  in  articulo  , ncut 
fed  trium  principii  exuertsum  , aut  dc  in  plurimis  aliis  ^Catholica  verita- 
trium  Filiorum  , aut  trium  Paracleto-  te  defleiftere : Lutherus  enim  lib.de  ct- 
rum  , abjiciatur . Refert  etiam  Eufe-  ptivitate  Babylonica,  cap.de  Baptilmo, 
bius  lib.4.  cap.  II.  ex  S.  Irenzo  lib.  i.  icribit ; utendum  quidem  effe  forma_* 
cap.8.  de  Valentiniani*  , dc  quodam.,  confueta  ; valere  tamen  Baptifmum 
Marco,quem  dicit  magicis  artibus  im-  quibufeumque  tandem  verbis  confera- 
butiim  : qu6d  quidam  eorum  thalamum  tur,  ac  fufEcere  fi  mini(lretur/n  nomine 
eonfiruunt ; Ij  nefarium  quoddam  ini-  Domini , im6  etiamti  non  detur  in  no- 
tiandi  celebrant  genus , tanquam  fecre-  mine  Domini , fiitis  effe  , modd  k ba- 
tis  quibufdam  carminibus, ac  verbis, non  ptizato  in  nomine  Demini  fufeipiatur  : 
tam  faeris , quam  execrabilibus , eum  , Zuinglitts  lib.de  vera.  Se  falfa  Religio- 
qui  introducitur  confecr antes,  fpiritua-  ne  cap.de  Baptifmo  circa  finem  permit* 
les  nuptias  esjunt  effe  , qttod faciunt : in-  tit  qui  'em  inter  baptizandum  uti  for- 
flar  videlicet  fupernarum  conjugatio-  ma  confueta  , fed  addit  certam  verbo- 
num . Adducentes  verb  ad  aquam,  ly  rum  formam  in  Baptifmo  non  effe  ne- 
esi  bapti\antes ; btcefuper  eos  proferunt  cefliariara.  Brertius  in  fiio  Catechifmo, 
verba".  In  nomine  ignoti  Patris  omnium,  cap.de  Baptifmo,  docet  legitimum  fore 
ly  in  veritate  omnium  Matre  , ly  in  eo,  Baptifmum  , fi  Minifter  poft  recitatum 
qui  defundit  isi‘yefu.  Alii  vert  He-  i Catechumeno  fidei  fymbolum ita  di- 
braica  nomine  fuper  eos  ,quos  iuiliiiut  cat : Audivi  jam  ex  te  nnfeffhnem  fidei 

tuet. 


Digitized  by  Google 


2(?4  TraB,L  DiJpJ, 

ttt<e  , quod  eniti  in  Deum  Patrem , 
Filium  , iy  spiritum  i?.  In  kane  igitur 
tonfefftonem  intingo  te  in  aquam  , ut  hoc 
fignaculi  eertus  fis  te  Cbrifto  infertuoLj 
effe  : admonet  tamen  Bcclerui  formam 
eflc  fervandam . 

tJotandum  tertio  , ex  Do<flore  in  4. 
dy^.}^o.i.n«»».y.qu6d  in  Sacramento- 
rum confedfione  ,&  adminiftrationc-» 
aliquid  dicitur  necelTarium  dupliciter : 
Primo  quidem  fimplicitcr , nimiruiTL^ 
inquit  ex  parte  Sacramenti!,  quo  vide- 
licet non  exiftente  nullum  effet  Sacra- 
mentum ; Secundo  , aliquid  dicitur  ne- 
ceiTarium  aliqua  ex  parte  , fcilicet  ex 
parte  Miniflri : fine  quo  Minlfter  di- 
fpenfando  Sacramentum  , peccatum 
vitare  nequit . Q^arritur  ergo  quznam 
verba  ita  fint  necelTaria  ad  Baptifmi 
formam , ut  eis  non  prolatis  , nullum 
foret  Sacramentum : quznam  autem 
ita  dumtaxat  fint  necelTaria  , ut  omitti 
uidem  polTint , falva  Sacramenti  fub- 
antia  , fed  non  abfque  gravi  bapti- 
zantis peccato : cui  quidem  qusllioni 
faciemus  fatis  in  fubjiciendis  qufdiun- 
culis,ubi  prius aiiignavcrinius  legiti- 
mam formam  baptilmi . 

Conclusio  Unica. 

Conveniens , & legitima  Baptifmi 
forma  htec  efi  : Ego  te  iapttqp  in 
nomine  Patris ; iS  Filii  , & Spiritus  S. 
Ita  determinatum  eft  in  Concilio  Late- 
ranenfi , cap.  firmiter , & Florentino  in 
decreto  Eugenii : TridentStff.qAe  Ba- 
ptifmo  cap.  4.  Colligitur  ex  Matthaei 
cap.  38.  ubi  Chriftus  O.  mandat  Apo- 
itolis  , ut  doceant  omnes  Gentes  , ia- 
ftiifintes  eos  in  nomine  Patrisi  & Filit, 
iy  Spiritus  fanBi . Licet  enim  ibi  ex- 
prelse  non  prsecipiat , ut  baptizando 
roferant  hzc  verba  , tamen  perpetua 
cclefic  Traditione  conflat  illud  Chri- 
fti  D.pr^eptum  fic  cITe  intelligendum, 
ut  apparet  non  folhm  ex  fuprii  diifto 
Canone  Apoftolorum,  fed  ex  continua 
Ecclefix  praxi : legimus  enim  in  vereri 
Ordine  KomtiaQ:Tune accipit  Pontifex 


ArtJ»  §lutJi,FL 

infansem,iy  dicits  Ego  kaptiqp  te  in  A- 
mine  Patris,  iy  Filii,  iy  Spiritus  fanBi, 
Unde  Alexander  III. ut  refertur  cap.i. 
de  Baptifmo , & ejus  effedlu.  decrevit: 
Si  quis  puerum  ter  in  aqua  immerfit  ita 
nomine  Patris , Filii  , Spiritus  fanBi  , 
Arnen  ; Et  non  dixerit : Ego  te  baptitfi 
in  nomine  Patris , Filii,  Spiritus  fanBi, 
non  e fi  puer  iapti%atus  . 

Eandem  veritatem  docent  SS.Patres» 
maximi  S.Augu(linus  pluribi,  fed  prc- 
fertim  lib.^.de  Baptifmo  c.io.  ubi  ait ; 
Baptifmus  Chrijli  verbis  Evangelieis 
confeeratus , iy  per  adulteros , & in  a- 
dulteris  fanBus  efi  . Unde  concludit 
cap.i f.  ^uamobremfi  Evangelieis  ver- 
bis in  nomine  Patris , Filii  , iy  Spiritui 
fanBi, Marcion  Baptifnum  confecrabat, 
integrum  erat  Sacramentum  , quamvis 
ejus  fides  fubeifdem  verbis  aliud  opi- 
nantis , quam  Catholica  veritas  docet , 
non  efet  integra  ,fed  fabulofis  falfitati- 
bus  inquinata . 

Suadetur  ctiana;ratione  : Illa  forma 
efl  conveniens , dc  legitima  , per  quam 
omnia  ,qusr  fuiit  in  Baptifmo  , fignifi- 
cantur;  fed  prafata  efl  e/ufmodi  .Pro- 
batur : Q^atuor  diflinguuntur  in  Ba- 
ptimo;Prim<S  ipfe  adlus  Sacramentalis; 
Secundd  perfona  recipiena;Terti6  cau- 
fa  princeps Q^rt6  Miniller  : fed  ea_» 
quatuor  exprimuntur  per  iflam  for- 
mam : nam  pronomen  (r^^^fignificac 
Miniflrum  : (te')  perfonam  recipientis: 
verbum  (baptiip)  facramentalem  aAn: 
alia  autem  verba  exprimunt  caufam-» 
principalem  , nem  pe  faniflifiimam  Tri- 
nitatem : igitur,  &c. 

Dices primi\Xii\tn.  Chrifliis  Marci  tilt. 
contulit  Oifcipulis  virtutem  ejiciendi 
dxmonia,Iiis  verbis;/«  nomtne  meo  dx- 
monia  ejicient-,  non  prxeepit  ut  demo- 
nes  expellendo  dicerent,  Dxmonego 
te  ejicio  in  nomine  CbriBi . Et  ciim  Lu- 
cf  ii.ApoflolosSacerdotes  confecrans» 
eis  poteflatem  dedit  , ut  conficerent 
fuum  facratillimum  corpus,  non  impe- 
ravit,ut  confccrando  dicerent:  Hoc  fa- 
cit 


. J3igi:i2i2d.L^L'iUs>-a 


tioinCbrjfti  emmemorationem : igitu» 
pari  ratione  cCjra  dixit ; Doct$e  b.ipti- 
•lantei,  iSc.  nihil  «Hud  prscepit  , quam 
ut  Apoftoli  doceant , & baptizent  i.i_t 
fidem  , & poteftatem  fandliisiinx  Tri* 
nitatit . 

Difinguo  eonjtquent  : Id  fequitur 
ex  verbis  Scriptur*  facrx,  fi  fecundum 
fe  dumtaxat,  dc  feorfim  a Traditione 
accipiantur,  tranfeat:  (i  cum  Traditio- 
ne perpetua, ex  qua  Chridi  [).  prxeepti 
fenfus  e(l  accipiendus  nego.  Condat 
enim  ex  Ecclefie  praxi ; &SS.  Patrum 
authoritate  hxc  verba  inter  baptizan- 
dum erPo  ufuFpanda  . 

/uHabis : Si  hxc  fuitTet  continua  Ec- 
clefix  praxis,  ianotuifTet  omni  fxcuid  : 
at  ita  non  eft;refert  enim  Pttrui  Claro- 
tnomtnfit  Epi/coput  fuo  tempore  hme 
confuetudinem  viguifTe  in  fua  dioecefi, 
ut  qui  in  nece&itatis  articulo  baptiza-' 
bant,omlfsis  c;remoniis,non  dicerent: 
Ego  te  baptizo  , nec  aliud  xqulvalens  , 
fed  dumtaxat  infundendo  aquam(quod 
ibi  vocat  undejare  ) dicerent  in  nomine 
Patris , ijc.  Petrus  autem  Epifeopus 
dubius  de  valore  talis  Baptifmi  confu- 
luit  per  epidolam  Mauritium  Epifeo- 
pum  Paririenfem,&  Stephanum  Abba- 
tem S.Euvertii  apud  Aurelius  : fenten- 
tia  autem  Epifeoni  fuit , Baptirmum_« 
non  valere;  (entemia  ver6  Abbatis  eum 
elTc  legitimum ; eorum  autem  tres  Epi- 
llolx  inferuntur  in  tomo  tertio  Biblio- 
tbeex  Patrum  ; igitur  tunc  temporis 
non  erat  compertum  hanc  formam  e(Tc 
in  praxi  per  univerfam  Ecclefum  . 

Nego  minorem:  Si  enim  non  fuiffet 
notum  ex  Ecclefif  univerfalis  Traditio-, 
ne  ,&  praxi  Baptifmum  ficelTe  confe- 
rendum , dubius  non  fuilfet  Epifeopais 
Claromontenfis  de  valore  ejufmodiB.a- 
ptifmi./«/»prr  Mauritius  in  fua  refpon- 
fione  non  ita  condanter  (cripniTet  hanc 
formam  elTe  a Scriptura, & SS. Patribus 
acceptam,/)»  guem  modum ^\m\nit,forin a 
Baptifmi  tradi  , Ij  accipi  debeat , Scri- 
fturarura  divinarum  authoritate  , (T 
Tom.X. 


16$ 

SS.  Patrum  tettimonrS  habemus  in  bunt 
modum,f:ilicet:  Beo  te  baptizo  in  no- 
mino PATnis,&c.  Et  tanta  e?l  verborum 
vivacitas^ut  nihil  immutari,  niHl  inno- 
vari oporteat ; niji  vero  tota  beeeverba 
pmul  a quacunque  , & quacunqtte  lingua 
proferantur  Baptifmum  effe  non  credi- 
mus . 

Neque  rationes  , quibus  Stephanus 
tueri  nititur  fuam  alTertionem  , funt 
alicujus  ponderis  . Non  quidem  primas 
quam  his  verbis  affert:  W»z</»)n,inqui:, 
legi  baptiiantes  eos , iS  dicentes  : Ega  te 
bapti\a  in  nomine  Patris,lyc.\\TC  enim 
ratio  nititur  tantiim  authoritate  nega- 
tivi ; argumentum  autem  ab  authori- 
tate negativa  defumptum  non  ed  ali- 
cujus  momenti  , quando  maximi  con- 
trarium nititur  authoritate  pofitiva,  dc 
affirmativa  , nempe  Ecclefix  Traditio- 
ne, <3c  SS. Patrum  dod^rtni  . 

Neque  etiam  multiim  urget  fecunda 
illius  ratio  , quam  dumtaxat  repetit  ex 
eo,  qudid  S.Innocentius  primus,  & fan- 
(dus  Augudiiius  pluribus  in  locis,  quos 
ibi  refert , agendo  de  Baptifmo  hxreti- 
corum,  dicantiillum  effe  validum,(/a»N- 
modb  fuerint  hapti\ui  fub  e xpreffa  in- 
vocatione trium  perfonarum  fanBijJsme 
Trinitatis  : nec  unquam  meminerunt 
hujus  particulx,JA<i/ir/^fl /c,  nam  inpri- 
mis  locus  ille  S.  Auguid,  lib.  de  unico 
Baptifmo  , quem  Stephanus  ibi  pode- 
riori  loco  referi  , probat  Baptifmum^ 
perficitis  confecrari  verbis  Evangelicis, 
is  illis  omijfis  nullum  efii  : at  juxta  in- 
telligentiam  univerfalis  Ecclefix  verba 
illa  non  funt  tantiim  hxc  , A/  nomine_> 
Patris, is  Filii,iy  Spiritus  fandi,  fcd  8a 
Ida,  baptitp  te  . Quare  tum  S.Augudi- 
nus,  tum  alii  P.itres  agendo  de  Baptif- 
mo  hxreticorum  , mentionem  tantiim 
faciunt  expredx  invocationis  trium  in 
Deo  perfonarum  , quia  plures  hxretici 
circa  divinam  Trinitatem  tantiim  er-< 
rabant, nec  inter  baptizandum  omitte- 
bant has  voces,baptijp  /c,qiias  ferebant 
Chriduni  adhiberi  voluide,  ut  actio 
M Ba- 


Digitized  by  Googk 


266 


TraB.L  Di/pJ, 

Baptifin! , 8c  MinHIer  baptizans  expri- 
meretur . C(im  igitur  circa  has  voces 
nulla  moveretur  difficultas , aut  dubi- 
tatio, ideo  necelTum  non  fuit  SS.  Patri- 
bus earum  meminilTe  . Ut  autem  fin- 
gularum  ejufmodi  format  baptifmalis 
particularum  plena,  ac  plana  habeatur 
ratio,  conveniens  e(l  eas  fub  qusOiun- 
culis  examinare  . 

Q^res  i,  Vtrum  hoe  pronomen  Ego  , 
nece  farto  proferri  debeat  in  forma-* 
Baptifmi  } 

REfpondet  Do(5lor  di(l-j.  q.a.n.7.  ad 
valorem  Baptifmi  non  abfoluti 
requiri,  ut  Minifler  exprimatur^  Mini- 
Ttrum  enim  , inquit , non  efl  fimpliciter 
necejfarium  aliqud  verbi  euprimi,  neque 
pronomen  cujufque  perfonee,  quia  non  eft 
in  verbii  Cbrifii  , Matth.  ult.  Infuper 
hoc  pronomine  omilTo,  manet  integer 
fubftantialis  format  fenfus  ; hic  enim 
maximi  confidit  in  (ignificatione  ablu- 
tionis , ut  exercetur  a baptizante  circa 
baptizandum  cum  exprefla  nominatio- 
ne , feu  invocatione  trium  divinarum 
perfonarum:  fed  ad  id  non  efl  necefTa- 
rium  pronomen  ego  ; quia  verbum  ba~ 
pti%p  ciim  fit  indicativum  primat  per- 
ibnx  , impliciti  includit  illud  prono- 
'mta\bapti%p  enim  idem  efl,acego  ba- 
ptizo . 

Petet  feeundd:  Utrum  verbum  bapti~ 
^0  adlive  neccfTari6  proferri  debeat  in 
forma  Baptifmi,  utilia  fit  valida  ? 

Refpondeo  , id  non  efle  neceflarium  ; 
iiqaldem  Baptifmus  Gritcorum  appro- 
batus efl  ab  Ecclefia  , qui  tamen  hoc 
verbo  modo  aiflivo  non  utuntur,  fed 
taiitiim  pafsivo;  ficenim  definitum  efl 
in  decreto  Eugenii  ad  calcem  Concilii 
Florentini , ubi  loquens  de  Baptifmo  , 
cum  dixiffet:  Materia  bujut  Sacramen- 
ti eP  aqua  vera,  iy  naturalis:  nec  refert 
frigida  ft , an  calida  % forma  autem  efl , 
Ego  te  baptiip  in  nomine  Patris , <9*  Fi- 
lii,Ij  Spiritus  fanUi-,  fubdit;  Uon  tamen 


j4rt.L  ^lu<eJi,VL 

negamus , quin  Ijper  illa  verba:  Bapti- 
iptur  talis  fervus  Cbrifii  in  nomine  Pa- 
tris , (ye.  verum  perficiatur  Baptifma  , 
Rationem  profert  : ^oniam  , inquit , 
eitm  principalis  caufagu  qua  Baptifmus 
virtutem  habet  ,ftfanUa  Trinitas ; in- 
flrumentalis  autem  fit  Minifier,qui  tra- 
didit exterius  Saeramentuns , fuffieit  fi 
exprimatur  aFlus,  qtsi per  ipfum  exerce- 
tur Minifirum  , eitm  S.Trinitatis  invo- 
catione perficiatur  Sacramentum . Eam- 
dem  veritatem  antea  docuerat  Dodlor 
loco  fuperius  laudato  num.  j.  & 7.  ubi 
feribit : De  forma  neceffaria  ex  parte-* 
Sacramenti , patet  qudd  iffa  ( ordinaria 
Ecclefix  Latina:-^  non  efl  talis,  quantum 
ad  omnia  verba  , ex  boc  qudd  diBum  efi  , 
qudd  Grteci  veri  bapti\abant,non  tamen 
fub  eadem  forma . 

Quare  autem  hanc  formam  modo 
paflivo  , potius  quam  adlivo  ufurpave- 
rit  Ecclefia  Grzca,  explicat  ibidem  Do- 
<flor  num.p.dicens,  id  fadlum  fuifTeoc- 
cafione  quorumdam  (iorinthiorum,qui 
gloriabantur , fe  baptizatos  cfTe  ab  A- 
poflolis,&  idcircd  cenfebant  fe  aliis  efle 
przferendos  , qui  4 Difcipulis  Baptif- 
muin  fufeeperant  ‘ Caufam,  inquit  Do- 
<5lor,tangit  Apoflolus  i.Corinth.i.//cc 
autem  dico , qttdd  unufquifque  vefirusss-* 
dicit : Ego  quidem  fum  Pauli,  lyc.  glo- 
„ riabantur  enim  de  Miniflris  bapti- 
zantibus,  quafi  eis  adferiberetur  Ba- 
„ ptifmus : & redarguit  eos  , & iflam 
„ eorum  contentionem  dicens,ZJmy«f 
„ efi  Cbrifius  l Et  propter  hoc  , ortum 
„ fuit  inter  eos  fchifma  , & ordinatum 
„ fuit  inter  eos  ad  iflud  fchifma  tol- 
,,  lendum  : ne  Minifler  exprimeretur 
„ in  propria  pcrfona,nec  adlus  in  indi- 
„ cativo  modo  , fed  optativo  ; quia_« 
,,  tunc  Minifler  non  fignificatur  effle 
„ auihor  Baptifmi : fed  tantum  Mini- 
„ (lerdeflderans  , & orans  effei^um-t 
„ Baptifmi  conferendum  a Deo:  Aefu» 
„ fcipiens  etiam  non  exprimeretur  in 
„ fecunda  perfona,  fed  in  tertia,  quafi 
„ non  prscise  reciperet , quod  recipit 


De  forma  Baptijmi , 2.^7 

,,  ab  aliquo  fermone  fibt  dirigente . An  autem  hodie  cefTante  iftii  causi 
,,  Veruntamen  melius  potuilFet  rufci»  liceat  adhuc  Qraecie  Catholicis  lu»c 
„ piens  fuilTe  expren\is,quim  per  hoc,  formam  ufurpare  ? 

„ yerva»  Cirrff/ , fcilicet  nomine  pro*  „ Dodlor  num.tf.  De  hac 

„ pri6  , Won  enim  jam  fervua  Chridi  ,,  forma  poteft  dici, qu6d  quomdiu  to- 
„ baptizatur,  fed  baptizatur  ut  fit  fer-,  ,,  lerata  fuit  ab  Ecclefia  Romana,  lici- 
„ vus  Cbrifii, loquendo  de  fervitio  fpi*  „ ta  fuit  cis,  & pro  tempore  , pro  quo 
„ rituali,  qud  Chrirtianus  efi  Tervus  „ inftituta  fuit , rationabilis  fuit  du- 
„ Chrifii , „ rante  caufa  pradiila  , fed  celTante_« 

Qu6d  autem  reveri  vitium  ifiud  fue«  „ illa  caufa  , rationabiliter  potuit  for- 
rit  in  aliquibus  Corinthiis  tempore.*  „ ma  communis  fuifie  eis  impolita.  Vel 
S.Hauli,  docet  S.Chryfollumus  hom.i,  „ ergo  Romana  Ecclefia  prohibuit  il- 
in  I.  cap.  ad  Cor,  necnon  & homil.  „ lam  formam  , quantbm  ad  eos  , de 

expendens  illa  verba  : Aut  in  nomine.*  „ tunc  peccant  (ervando  f quod  ex* 
meo  baptizati  edis,  ubi  ait : „ prefse  non  invenitur  in  aliquo  ca- 

mmquid  Paulus  hjptiysvit  l iaptiyivif  „ pitulo.fpecialem  mentionem  facien- 
tnim  multos',  fed  non  (rat  id,  quod  qua-  ,,  te  de  cis  . ) Vel  ^ pcrmifit,  fi  vc  con- 
reiatur , a quonam  baptijflti  effent  ,fe4  |,  celTit , licitum  videtur  eis  illam  for* 
in  cujus  nomine  efent  baptiijxti  , nam  ,,  mamcontinuare:dcfitalipcrml(lio- 
quoniam  hfc  quoque  erat  caufa/chifma-  ,,  ne  , feu  licentia  flante  , In  Conciliis 
tis , quid  vocarentur  ab  iis, qui  bapti%a-  „ fu  is  particularibus,ordInaverunt  in* 
rent , &e,  Quamvis  autem  his  verbis  „ ter  fe  talem  formam  efle  fervandam, 
non  infinuet , eos  fuifie  In  illo  errore : ,,  videtur  qu6d  Minifier  eorum  tene* 
infra  tamen  dicit  periculum  ejus  fuifie:  ,,  tur  eam  fervare:  ficut  flante  ifla  per* 

Ham  p cum  viles,  iy  abjeQi  , iyquinul-  ,,  mifiione,  Ecclefia,  que  determinavit 
lius  funt  exiftimationis  homines  bapti-  „ trinam  immerfiqnem  fervandam,  fic 
1jsrent,crta  efi  barefis,  fi  ego,qui  annun-  ,,  faciendum  ell , de  efl  de  necefsitate 
tiavi  Baptifmum  , multos  6apti\afiem  , „ Miniftri,  prxeeptum,  de  modum  Ec* 
verifimile  effet,ftturum  fuiffe,  ut  conve-  „ clefia  proprie  fervare  , 
mentes , non  folum  in  meo  nomine  voci-  Controverfia  autem  cft  apud  Theolo* 
rentur , fed  mihi  quoque  Baptifmum-a  gos  , qualiter  yocabulum  f bapti%ftur  ) 
tribuerent,  iye,  ufurpatum  in  forma  Grecorum  fit  acci* 

Idem  docet  S.Auguflinus  lib.de  uno  piendum  , an  videlicet /mpera/zW  , ut 
Baptifmo  cap.y,  ubi  loquens  de  Corin*  ut  vult  S.Thomas ; an  deprecativi  , ut 
thiis  , qui  dicebant , Ego  quidem  fuaua  illud  accipit  fubtilis  Do(flor ; quod  uti* 
Pauli, lye,  aw.  Quamvis  non  per  impio-  que  convenientius,  fi  attendamus  ad 
rum  ,fed  SanBorum  nomina  , ipfi tamen  rationem  fupri  didlam,  ob  quam  Gra* 
impia  fchifmata  faciebant ',  boe  tpforum  ci  non  exprimunt  perfonam  Minifiri ; 
erat  deteflabile  vitium,  iyc.tt  cap.  11.  ne  fcilicet  in  feipip  glorietur  , dene 
feribit : Nee  illos  Corinthios  arbitror , Baptifmus  ab  ipfo  virtutem  ullam  for* 
quos  in  fchifmata  dijfilui/fe  redarguit,  tiri  intelligatur.tanquam  a caufa  priq* 
veram  fidem  habuifie,  quod  dicebant, ego  cipali ; Etenim  imperativus  modus  de* 
Jum  Pauli  ; hoc  enim  falfum  erat : ve-  fignat  authoritatem  Minlfiri;  deprecar 
rumtamen  Baptifmum  habebant , ex  eu-  tivus  autem  non  ita  ,fcd  magis  autho* 
jus  veritate  , ut  ifiam  corrigerent  falfi-  ritatem  caufe  principalis,  a qua  Sacra* 
tatem,ab  eo  ipfo  audiunt',  numquid  Pau-  mentum  habet  fuam  efficaciam  , licit 
Ius  pro  vobis  crucifixus  eft,aut  in  siomine  miniflerialiter  fit  it  conferente.  In/hper 
Pauli  baptixati  ejlis  ? fi  verbum  illud  fumerctur  imperativi  * 

L I a iflud 


Digitizod  by  Google 


168 


TraH.I.  Difp.I.  Art.l.  Q^eJl.Vl. 


illud  imperium  dirigeretur,  vel  ad  per- 
fonam  Miniftrl,  vel  ad  effeiflum  facra- 
incnti:  at  primum  dici  non  pote(l,quia 
nemo  fibi  proprie  imperat  . Neque_» 
etiam  fecundum  , quia  eifedlus,  qui  e(l 
acaufafuperiori.non  cadit  proprie  fub 
imperium  inferioris;  maxime  quando 
non  fundatur  in  poteftate  jurildidlio* 
nis  communicat»  : (icut  effetilus  poeni- 
tentix  , qui  procedit  a potedate  cla- 
vium: igitur  convenientius  ed,  ut  ver- 
bum idud  accipiatur  deprecative  . Ni- 
hilominus dici  poted  , qu6d  idud  ver- 
bum quatenus  nunc  ufurpatur  ^ Grx- 
cis  in  forma  Baptifmi , non  ed  impera- 
tivum , neque dcprecativum,  fed  indi- 
cativum : aiunt  enim  Grxei  , dum  ba- 
ptizant: Baptizatur  fervat  Dei,  vel  /?r- 
va  Dei, in  nomine  Patrii  Filii, (y  Spi- 

ritut  fanlti , ut  re<5te  obfervac  Arcudius 
lib.  de  Baptifmo , cap.  7.  ex  Grxeorum 
euchologio . 

Qu.tres  j.  Vtrum ptrfona  bapti%ati  ex- 
primi debeat  in  forma  Baptifmi  , psr 
pronomen  ^ te, ')  vel  per  aliquid  aliud 
etquivalent  l 

AlfrmatDoHor  ibidem  num.7.  ubi 
ciim  dixilTet,  ad  valorem  Baptif- 
mi  non  requiri  neceflarid  , qu6d  expri- 
matur perfona  Minidri ; fubdit . Alia 
autem  dico/cilicet  adlum,&  fufeipien- 
,,  tem,nece<Tarium  ed  exprimirfed  non 
„ determinate  eodem  modo,  quo  idis 
f,  verbis  exprimuntur  , fcilicet  adlus 
,,  verbo  indicativi  modi , & fufeipiens 
,,  per  pronomen  fecundx  perfonx:  fed 
poted  aiflus  exprimi  verbo  alterius  mo- 
„ di , & fufeipiens  verbo  alterius  , ut 
,,  Grxei  exprimunt . Ratio  autem  ne- 
„ cefsitatis  , qu6d  illa  duo  fic  , vel  fic 
„ exprimerentur.fumitnr  ex  illoMat- 
„ thxi  ult.  Baptizante!  eot,  iyc.  ubi  ex- 
a,  primitur  atdus  , & fufeipiens  . H,ee 
Dotior,  quibus  fignificat,  idcirco  perfo- 
nam  baptizatam  debere  exprimi  ; quia 
Chridus  O.  id  fuAcienter  indicavit  , 


ciim  dixit : Baptizante:  eot , ije.  atSmn 
baptizantis,&  fufcipientemBaptifmum 
debere  exprimi  in  collatione  Baptif- 
matis . 

Confirmatur  4 dmili  ; Idcirco  in  poe- 
nitentix  forma  necelTum  ed  , ut  expri- 
matur perfona  abfolvenda , dicendo, 
abfolvo  te  , nec  valeret  abfolutlo  fub 
hac  formula,  abfolvo,  vel  datur  abfolu- 
tio  in  nomine  Patrii,  (Jc.  quia  Chridus 
D.  Joan.  ao.  Indituens  Sacramentum 
pccnitcntix,  dixit:  Quorum  remifiritit 
peccata  remittuntur  eis  , ita  4 fimili  de- 
bet exprimi  perfona  baptizanda  , quo-' 
niam} illam  exprimendam  llgnifcavic 
Chridus  D.ciim  dixit , baptizantes  eos, 
fJe.Adde  qu6d  Baptifmus  ex  baptizato 
potifsimiim  fuam  denominationem,  8c 
determinationem  , feu  individuatio- 
nem  accipit:igitur  ut  exprimatur  aidus 
in  individuo  ,qui  per  MInidrum  exer- 
cetur, necefTum  ed  , quod  in  verbis  ex- 
primatur perfona  baptizanda . 

Dicet : Concilium  Florentinum  in_» 
decreto  Eugenii  aflerit,qu6d  in  Baptif- 
mo,  fi  exprimitur  a<5lus  , qui  per  ipfum 
exercetur  Minidrum  , cura  famdiflimx 
Trinitatis  invocatione,  perficitur  Sa- 
cramentum ; ubi  non  facit  mentionem 
perfonx,  qux  baptizatur : igitur  illius 
exprefiio  noii  ed  necelfaria . 

fitgo  confequeiitiam.Sc  ad  antecedens 
dico,»r/nJ^  q'i(Sd,cum  decretum  requi- 
rat, ut  exprimatur  atdiis  Baptlfmi.qua- 
tenus  hic  8c  nunc  exercetur  , implicite 
faltem  connotat  perfonain  baptizati  ; 
fiquIdemBaptifmus  fieri  non  poted  fine 
fubjetdo  illius  capaci . Secundo  dico  , 
non  ede  mirum  , quod  Eugenius  non 
meminerit  perfonx  baptizondx  ; quia 
nulla  cum  Grxeis  erat  controverfia_» 
circa  exprefiionem  fufeipientis  Baptif- 
mum;utpote  ciim  eam  Grxei  etiam  ex- 
primerent, dicendo;  baptizatur  fervus, 
vel  ancilla  Chridi  . 

Dixi  autem  hoc  pronomen  te)  fup- 
pleri  polTe  per  aliquid  xquivalens  , pu- 
t4  fi  quis  diceret , baptizo  Petrum  , vel 

ba- 


Digrttzodby 


De  forma  Bapti/rrti . 


baptizaris  ^ mc : quemadmodum  Gr*ci 
dicunt , baptizatur  fervus  Chrifti-:  hoc 
enim,aut  alid  (Imili  loquendi  modd  fuf< 
ficienter  apparet,  ac  fignificatur  perfo- 
na  baptizanda . 

Q_u  AB  R E s 4.  /4n  nece/faria  Jit  parti- 
cula Cin}  ad  formam  B apti f mi  f 

REfpondeo  illam  non  cITe  necelTa- 
riam  ad  elTcntiam  form«  Sacra- 
inciualis , quippe  idem  remaneret  fen- 
fus  eh  omir$4  : enimvero  qui  aliquid  fe 
pr<e(lare  lignificat  nomine  alterius  , 
idem  eft  , ac  fi  diceret  fe  in  nomine_i. 
ejufdem  id  facere.Ndrunt  enim  Gram- 
matici ablativuum  abfolutum  eamdem 
habere  fignilicationem  , ac  ablativum 
per  prfepolitionem  in  defignatum  . 

Q_u  AB  R E s f.  ^nid  Jigni fatur  parti- 
cula C nominO  utrum  illa  fit 

abfoluti  neceffaria  ad  for- 
mam Baptifmi  l 

RFrpondeo  primd,  particulam  iftam 
fi;>nificare,  vel  unitatem  cHTentia: 
di  . i - { fubfiftentis  in  tribus  divinis  per- 
fonis  , ut  docent  SS.  Patres  , inprimis 
veroS.  Ambrofius  lib.a.  de  Sacramen- 
tis, cap.7.  In  uno  nomincjinquh,  bapti- 
T^.tri  nos  jufit,  boc  eft,  in  nomine  Patris , 
Filii  , iy  Spiritits  fandi . SoHm  mi- 
rari , tfuia  dixit , unum  nomen  , ubi  eft 
una  fubdantia,  una  Divinitas^na  Ma- 
jrdas.  EtS.  Augudinus  lib.}.  contra_> 
Maximinum  , cap.aa.  In  nomine , in- 
quit , non  in  nominibus ; bi  enim  tres 
unum  funt\  iy  bi  tres  unus  eft  Deus.  Un- 
de Catechifmus  Romanas  cap.  de  Ba- 
ptifmo  : ^luod  in  nomine,  inquit,  noit^ 
in  nominibus  didum  eft,  hoc  plani  decla- 
rat unam  Trinitatis  naturam  , iy  Divi- 
nitatem , boc  enim  loco  nomen  ad  perfo- 
nas  non  refcrtur,fed  ad  divinam  fubdan- 
tiam,  virtutem,  iy  poteftatem,  qu<e  una, 
iy  eadem  ed  in  tribus  divinis  perfonit 
fignifeata  . 


Suffragatur  huic  explicationi  ratio 
Thcologica;quia  ad  formam  Baptifmi, 
non  miniis  necelTarium  e(l , ut  expri- 
matur unitas  eflentiss  in  divinis,qu4m 
Trinitas  perfonarum  , ciim  utrumque 
ex  zquo  ad  fidem  Catholicam  defidere- 
tur  : Pprr6  unitas  effentia;  delignatur 
per  illam  particulam  (nomine')  ; igitur , 
&c.  ' 

Sunt  tamen  qui  exiftimant^r»  nomi- 
ne') idem  etfe,  ac  in  authoritate,poten- 
tia  , majeilate,  & virtute  , quofenfu 
Pfal.ip.  dicitur : Hi  in  curribus , iy  bi 
in  equit ; nos  autem  ia  nomine  Domini 
invocabimus.  EtPfal.fj.  Deus  inno- 
nsine  tuo  falvum  me  fac , iy  in  virtu- 
te tua  judica  me . Et  Chriflus  D.  ple- 
rumque eodem  loquendi  modd  utitur 
in  Evangelio , puti  ciim  dicit : In  no- 
mine meo  deemonia  ejicient ; iy  Spiritut 
Paraeletuf,  quem  mittet  Pater  in  nomi- 
ne meo,  iyc. 

Refpondeo  fecundi  , particulam  ( no- 
mine ) fic  ede  neceffariam,  ut  fi  quis  il- 
lam omitteret  , dicens  ; Baptixp  te  i>L^ 
Patre , iy  Filio  , iy  Spiritu  fando  : vel 
Angularem  numerum  in  pluralem  con- 
vertendo proferret, r«  nominibus Patr it, 
iy  Flii  iyc.  nullus  cenferetur  Raptif- 
mus , ut  colligitur  ex  fanido  Hierony- 
mo , qui  explicans  illud  Ephefiorum  4. 
unum  Baptifma,axt : Non  baptiiamut  in 
flaminibus  Patris , iy  Fiii , iy  Spiritus 
fandi  •,  fed  in  uno  nomine  , quod  intelii- 
gitur  Deus  . Et  ex  S.  Augudino  lib. 
contra  Maximinum, cap.aa.  mox  i no- 
bis laudato  . Cui  ratio  etiam  addipu- 
latur,  quam  datim  przlibavimus, nem- 
pe qu6d  ctim  forma  Baptifmi  fit  Chfi- 
dianx  fidei  profelTio  , fignificare  debet 
unitatem  elTeiuiz  trium  divinaruoui 
perfonarum  ; ea  autem  vox  nomen  iit 
fingulari  numero  reifli  fignificat  uni- 
tatem effentiz  trium  in  Deo  perfona- 
rura.  Unde  Apodolus  ad  Ephef.j.  Vnat 
Dominus,  ussa  fides,  unum  Baptifma . 


Qu^ae- 


Digitized  by  Googie 


ayo  Tracld,  Dijp.l,  Art.L 


Qu  AB  R E t tf.  Vfrum  ia  farm»  Ba~ 
ptifnii  tytprimi  debeant  trei  divina 
perfonee  Jub  difiinilis  nominibus  Pa- 
tris, & Filii,  & Spiritiis  fandli;  itaut 
Baptifmus  ejfet  invalidus,  (i  conferre- 
tur in  nonttne  Qemtosis , Geniti,  dc 
procedentis  ab  utroque  ? 

Affirmat  DoUor,d.4^qutefi.i.  n.g. 
ubi  ait:  Oe  nominibus figni- 
„ beantibus  proprietates  , & non  per- 
„ fonas,ut^en//9r,  iyc.  dico  quod  non 
„ fervatur  in  eis  forma  ; quia  ChriAus 
„ voluit  .perfonas  vocari  nominibus 
„ perfonarum,  & rationabiliter  fecun- 
,,  diim  illud,quod  tatAum  eft  in  primo 
„ libro,  difi.i.  ut  ficut  Judteis  datum., 
,,  erat  aliquod  nomen  (ignibcans  ef- 
„ fentiam  divinam  fub  propria  ratio- 
„ ne  , quod  ipfi  vocabant  nomen  Dei 
„ Tetrarrampiaton  , ita  ChriAus  dedit 
„ Ecclefite  nomina  figniiicantia  perfo- 
„ nas  fub  propriis  rationibus.Si  etiam 
,,  noo  fic  dederit,  tamen  probabile  cA 
,,  in  aliqua  invocatione  , nomen  per- 
,,  fons  habere  aliquam  efficaciam  , 
„ quam  non  habet  nomen  proprieta- 
,,  tis  perfona; ; petendo  enim  aliquod 
,,  donum  ab  aliquo  pro  amore  Joan- 
„ nis,  citius  impetraretur,  quam  fi  lo- 
„ co  nominis  proprii  poneretur  no- 
,,  men  indicans  proprietatem  fuppo- 
» Ati  • 

Quibus  verbis  DoAor  flgnificat  Ba- 
ptifnium  non  valere,  fi  conferretur  fub 
aliis  nominibus,  qu^m  fub  nominibus 
Patris,  Sc  Filii,  3c  SpiritOs  fantAi : quia 
Baptirmus  cA  Sacramentum  fidei , quo 
nempe  fideles  initiantur,  invocando.dc 
proteAando  Deum  unum  in  eiTentia,dc 
trinC  in  perfonis:igitur  conveniensfuit, 
ut  id  fieret  per  nomina  diAincfle  figni- 
ficantia  ipfas  perfonas;quemadmodum 
in  veteri  lege  confuetum  erat  invoca- 
re, 8c  profiteri  Deum  fub  ratione  unius 
elfentix  ( cujus  tunc  follus  fides  expli- 
cita  fingulis  erat  nece(Taria)per  nomen 
Tetra^rammaton,quod  fignifictt  Deum 


fub  ratione  efientic  proprie  . Undent 
etiam  cbm  Baptifmus  fit  Sacramentun 
communiffimum  , utpote  quod  ab  om- 
nibus eA  fufeipiendum  , debuit  admi- 
niArari  fub  nominibus  magis  vulgari- 
bus , dc  frequentatis  tum  in  Scriptura  , 
tum  in  Symbolis , qualia  funt  dumta- 
xat nomina  Patris,  de  Filii,  dr  SpiritCis 
fan(fU,quc  fingulis  fidelium  nota  funt: 
nomina  autem  genitoris , geniti , dtc. 
non  funt  omnibus  nota,  fed  dumtaxat 
Theologis . Eamdem  fententiam  tuen- 
tur  Alenfis  4.  p.  qu.  8.  memb.j.a.}.  dc 
Seraphieus  Dodor  diA.  ).  S.  Thomas 
3.  p.  q.66.  art.f.  ad  7. 

Dices'.  Nomina  Illa  .^en/rarfr , iyc. 
cquivalent  nominibus  Patris  , (3*  Filii, 
iy  Spiritus fanUi : igitur  Baptifmus  fub 
ejulmodi  vocabulis  collatus  eflet  vali- 
dus . 

,,  Hegat  antecedens  Dotior  num.  if. 
„ ubi  refpondens  huic  argumento  ii  (e 
„ propofito  ait : Ad  illud  Ae genitoris, 
„ (fc.  dicendum  qu6d  AtiguAinus  y. 
„ de  Trinitate  cap.7.  intelligit , qu6d 
„ idem  ed  genitor  de  Pater  quantum., 
,,  ad  hoc,quod  eAdici  ad  alterum,five 
„ importare  proprietatem  cjufdcin.j 
„ perfons  : led  non  funt  idem  quan- 
„ tum  od  primum  conceptum  fignifi- 
,,  catum  utrobique . 

,,  Quia  Pater  flgnificat  primd,  dc  per 
,,  fe  fuppofitum  in  natura divina:aliud 
„ autem  fignificat  prim6  , dc  perft.> 
„ proprietatem  : dc  non  eA  eadem  via. 
,,  nominis  proprii,  dc  proprietatis  no- 
„ minis,  in  invocatione  facAa  alicujus 
„ perfona  ad  aliquem  effeiAum  . llxc 
DotAor , quibus  ugnificat  voces  iAas 
genitor , &C.  non  defignare  perfonas 
divinas,  ut  perfona  divina  funt,  ideA , 
in  ratione  fubfiAentium  , fed  per  mo- 
dum originis  unius  ab  altera . 

Ex.iis  fequicurBaptifmum  etiam  non 
valere,  fi  conferretur  folum  in  nomine 
Trinitatis',  quia  inquit  DoAor  num.g. 
„ ChriAus  D.inAituendo  Baptifmuin, 
,,  voluit  ut  perfona  divina  Trinitatis 

di- 


De  forma 

,,  diftiniSi  CTplicarentur : inhocau* 
,,  tem  nomine  Trinitatis  tantiimim* 
portantur  implicite  , ac  proinde  Ba> 
ptifmus  hic  ratione  collatus  non_» 
„ valeret  . 

Non  prodelTec  etiam  fi  loco  vocis  Fi- 
lii ponatur  vox  ^efu  Cbrifti ; quia  non 
exprimitur  fuSicienter  fecunda  perfo- 
na  : fecus  fi  ad  ly  Spiritin  addatur  Pa- 
raelttv,  quia  mutatio  illa  efi  folius  epi- 
theti , non  fubfiantic  , Spiritus  enim_> 
fip^nificat  perfonam  . 

Rurfum  invalidus  eABaptifmus  col- 
latus , In  nomine  prima  , fecunda  , 
tertia perfona-,  hac  enim  non  fufiBcien- 
ter  explicant  myflerium  Trinitatis  fe- 
cundiim  proprietates  perfonaIes,neque 
emanationem  unius  perfonae  ab  altera . 
Idem  eft  fi  conferam r,/«  nomine  Omni- 
potentit,  iy  Sapientiiy  iy  Boni,  qust  non 
funt  nomina  propria  fingulis  pcrlbnis  , 
fed  tantum  appropriata . 

Quaeres  7.  valeret  Baptifma  col- 
latum infolo  nomine  Chrifii  ? 

RFfpondeo  probabilius  videri  ,qu6d 
aliquando  licuerit  fic  baptizare  , 
ut  cum  Magiflro  dift.  j.  docent  /llenpi 
4-p.  q.8.  memb.j.  art.}.  S.Tiomas  j.p. 
q.rftf.art.d.ac  S.Bonaventnra  difi.j.p.i. 
art.i.q.x.dc  fttbtilit  DoQor  ibidem  q.i. 
,,  nuni.p.ubi  feribit:  De  quinto, fcilicet 
de  nomine  Chrifii , patet , qu6d  ali- 
„ quando  licitum  fuit  baptizare  , Adi. 
,,  a. IO.  de  Cornelio,  & tp.fed  an  mo« 
„ do  effet  baptizatus,  fi  fic  traderetur, 
,r  dubium  eft.  Videtur  quid  fic  bapti- 
„ zans  peccaret  moraliter ; imo  omni- 
,,  no  non  baptizaret  . Quod  utique_» 
,,  probat;  quia,/nyt«rV,legem  fuperioris 
„ nullus  inferior  poteft  revocare  , nec 
,,  fimpliciter  , nec  ad  tempus  : fed  lex 
„ de  baptizando  in  ifta  forma  com- 
,,  m\xn\,In  nomtne Patris,iye.  promul- 
,,  gatafuitii  ChriftoMatth.  ult.  ergo 
,,  eam  pro  tempore  , pro  quo  Chriftus 
„ non  revocavit, nullus  alius  revocare 


Baptijmi . 271 

„ poteft.  Sed  licit  difpenfaverit  in  illa 
,,  lege  , pro  tempore  primitiva  Eccle- 
,,  fix  , quia  fuit  ratio  difpenfandi , ut 
,,  divulgaretur  nomen  Chrifii : tamen 
,,  illa  ratione  cefiante  , nondifpenfa- 
,,  vit:crgo  nullus  inferior  pro  tempore 
,,  illo  pofteriori , poteft  aliqualiter  k 
,,  lege  illa  abfolvi . 

Huic  dodlrinx  , & alTertioni  adfti- 
pulanturSS.Patres,maxinie  S.  /dmbro- 
/ariib.  i.  de  Spiritu  fandio  cap.  ubi 
tiiv.Sicut  qui  benedicitur  in  ChriUo,be- 
nedicitur  in  nomine  Patrit , (y  Filii,  iy 
Spiritus  fandi ; quia  unum  nomen, pote- 
fiasuna',  ita  etiam  ubi  operatio  altqma 
divina  aut  Patris, aut  Filii , aut  Spiritut 
depgnatur,non  folism  ad  S.Spiritum,fed 
etiam  ad  Patrem  refertur,iy  Filium',  net 
folhm  ad  Patrem  , fed  etiam  ad  Filium 
refertur,  !y  Spiritum  faudum.  Denique 
!y  e/Ftbyops  Eunuchus  Candacis  Regina 
baptitfltus  in  Cbrido plenum  myderium 
eonfecntus  eft . Et  itxfrk:  Nunc  confidere- 
mus utrum  quemadmodum  in  Chrifii  no- 
mine plenum  efie  legimus  Bapti/htatit 
Sacramentum  ; ita  etiam  fando  Spiritu 
nuncupato , nihil  defit  ad  msfterii  ple- 
nitudinem . Pro  rcfponfione  fubjungit : 
Rationem  fequamur ; quia  qui  hunc  di- 
cter it,  Trinitatem  fignavit . SiChriftum 
dicas,  iy  Deum  Patrem,  h quo  undus  efi 
Filius,  iy  ipfum,qui  undus  eft,Filium,iy 
Spiritum  fandum  , qui  undus  ed  , iefi- 
gnafii  . Ac  paucis  interjedlis  : VndeiS 
rationi  copuletur  authoritas ; in  Spiritu 
quoque  redi  bapti\are  nospojfe  , Scri- 
ptura indicat,  dicente  Domino'.  Vos  au- 
tem baptizabimini  in  fpiritu  Sandlo.Ef 
ahbi  Apodolus  ait ; Omnes  enim  in-t 
unum  corpus  , in  uno  Spiritu  iapti%ati 
fumus . 

Idem  docuit  Theophiladlus  quoque 
tilt.  cap.  Luce  ad  quxftionem  : Quo- 
modo Baptifma  in  nomine  folias  Chridi 
fieri  intelligamus  ,prafertim  cum  aliit 
doceamur  baptitare  in  nomine  Patris  , 
iye.  in  refponfione  ait:  Chrifii  nomen  in 
fe  continet , iy  Patrem  inungentem  , iy 

un- 


Pigitized  by  Gf  -Oglc 


De  forma 

ait : In  jno  erga  hapii\ai}  ({Iit  ? qui  di- 
xerunt , Insomni t Baptijhtate  : Nulla 
autem  > inquiunt  , & omnino  aliena 
fuilTct  Apt^oli  interrogatio  , Ii  Baptif- 
mus  tunc  temporis  conferri  folitus  ef- 
fet  in  alia  forma , quam  in  nomine  Pa- 
tris , 6c  Filii , Sc  Spiritus  fandti ; exi- 
nimabat  namque  Apoftolus  eos  noo_> 
potuilTe  baptizari  Baptifmo  Chrilli , 
quin  notitiam  habuiflent  Spiritus  fan- 
di , in  cujus  nomine  , ficut  & Patris , 
ac  Filii , fuilTent  baptizati . 

Fateor  tamen  reiponderi  polTe  huic 
eorum  fundamento.idcirco  Apollolum 
mirari,quod  non  audivilfent  quidquam 
de  Spiritu  fando, quia  cum  edent  adul- 
ti , prius  baptizari  non  poterant , quin 
inftrudi  fuilTit  de  prccipuis  fidei  my- 
fteriis  , ac  proinde  noVilTent  tres  ede 
in  Oeo  perfonas;  quippe  divine  Trini- 
tatis mytlerium  primum  efl  , ac  caput 
omnium  fidei  myfleriorum  . 

Nec  etiam  obdat  Canon^i^.  Apofto- 
lorum  : Si  quit  Presbyter  , aut  Epifco- 
put  nou  trinam  merfianem  uniut  myfterii 
telebrat-,fcd  femel  mergat  in  Baptif ma- 
te ( quad  dare  a quibu/dam  jubetur  in 
morte  Domini  } deponatur ; non  enint-t 
dixit  nobit  Dominut : In  morte  mea  ba- 
ptiifite : fed,  Euntet , docete  omnet  Gen- 
tet , baptsxantet  eos  in  nomine  Patris  , 
is  Fitii\iS  Spiritus  /ae£f/.Non,inquam, 
obdatiquia  in  illo  Canone  videtur  tan- 
tbm  damnari  quorumdam  hcretico- 
rum  error, qui  idcirco  per  unicam  mer- 
fionem  baptizabant,  oe  in  morte  Chri- 
fli , ut  excluderent  Trinitatem  perfo- 
narum,&  Chridi  D.Oivinitatem,(juem 
errorem  propugnarunt  Bonoliani , dc 
Cataphryges,  de  quibus  fcribit  Grego- 
rlus  Quirino  Epifcopo  in  Iberia  , lib.p. 
epid.tfi.  & refertur  de  confecr.  did.4. 
cap.84.  Hi , inquit  , baretiei , qui  in 
Trinitatis  nomine  minime  bapti%antstr , 
fitut  funt  Bottofiani,iS  Catapbryges^quia 
is  illi  Cbriftum  D,  non  credunt , Is  ifli 
fanBstm  Spiritum  perver/o  JenfU  effies 
quemdam  pravum  hominem  Montanum 
Tem.X. 


Baptifmi,  273 

credunt : quorum  {smiles  multi  fur,  0 .'r 
alii  tales ; eum  ad  fanUam  Ecclepam  m- 
niunt , baptiipntur,  quia  Bapti/hta  non 
fuit,  quid  in  errore  pejiti  in  farsSie  Tri- 
nitatis nomine  minime  perceperunt. 
Qmdquid  fit  de  veritate  alterutrius 
fententie  , de  qua  nihil  certi  definire.* 
licet,  cum  utrinque  appareant  non  im- 
drobabiles  conjedure  . 

Refpondeo  fecundo  cum  Oodore  ibi- 
„ drnr  , certum  elfe  , quod  nunc  tem- 
„ poris  nulla  ratione  liceat  Baptifmum 
„ conferre  in  folo  nomine  Chridi  ; 
,,  Nam  , inquit  DoSor  ; videtur,  quod 
,,  ficrbaptizans  peccaret  mortaliter  . 
,,  Primiim  probatur : quia  legem  fupe- 
,,  riorisnHilut  inferior  poted  revoca- 
,,  re , nec  fimpliciter , nec  ad  tempus . 
„ Lex  de  baptizando  in  ifta  fbrma_> 
„ communi : /n  nomine  Patris,  iS  Pl~ 
,,  lii  > iSe.  promulgata  fuitH  Chrido  , 
„ Mattb.  ult.  ergo  eam  pro  tempore , 
,,  pro  quo  Chriflus  eam  non  revoca- 
,,  vit , nullus  alius  poted  revocare . 

„ Subfumit  Do9or ; Sed  Vicit  diCpett- 
„ faverit  in  illa  lege  pro  tempore  pri- 
„ mitivz  Ecclefix  , quia  fuit  ratio  di- 
,,  fpenfandi  , ut  divulgaretur  nomea_* 
,,  Chridi : tamen  illa  ratione  celTante 
„ non  difpenfavit;  ergo  nullus  inferior 
„ pro  tempore  Illo  poderlori  poteft 
„ aliqualiter  k lege  illa  abfolvi . 

„ Conlimiliter  probatur  fecundum  r 
,,  quia  forma  tradita  communiter  , 
,,  lemper  manet  forma,  nifi  per  form« 
,,  Inditutorem  pro  aliquo  tempore  fiat 
„ aliqua  difpenfatio  ; fed  forma  noa_« 
„ fuit  difpenfativi  tradita  , nid  pro 
,,  tempore  , pro  quo  fuit  difpenfandi 
„ ratio,*  fcilicet  in  Eccleda  primitiva, 
„ ut  nomen  Chridi  divulgaretur:  ergo 
,,  tempore  illius  dirpenTationls  cefTan- 
„ te  , forma  illa  fola  manet , quas  fuit 
,,  fbrma  ex  inditutione  . 

,,  Et  concludens  interrogat : Quid  er- 
,,  go  ? Non  audeo  dicere,  quo^apti- 
,,  zatus  hodie  in  nomine  Chridi , eflet 
,,  baptizatiis;  fed  nec  audeo  dicere, 
M m.  qu6d 


i 74  TraSi,  I.  Dijp.  L Art.L  §ludefi.  VL 


(]u6J  non  cHet  baptSz«tus  ; quia  non 
,,  lego  ubi  fuerit  illa  dirpenfatio  revo- 
„ cata  . In  hoc  ergo  cafu  reputo  du> 

„ bium  , an  talis  (ic  baptizatut . 

Qjiod  autem  Baptifmut  in  nomine 
Chrilii  collatus  elTet  nunc  invalidus  , 
colligitur  cx  epldola  Pelagii  fummi 
Pontificis  ad  Gaudentium  Epifcopum  , 
& refertur  dift.4.de  Confecr.cap.Si.his 
verbis  ; Mnlti  funt , gui  in  nomine  fo^ 
Ium  modd  Cbrifti , una  etiam  merftonefe 
ajferunt  bapti\are , Evangelieum  verd 
priteeptum  tpfo  Oeo  , iy  Domino  Salva- 
tore uojtro  ye/it  tradente,nos  admonet  in 
nothin-  Trinitatis,  trina  etiam  merfione 
Jdtidum  Imptifma  unicuique  tribuere, 
dicente  Do-fii”o  Dyatulis  fuis(^  lte,ba- 
psi‘iate  omnes  Gesites  in  nomine  Patris  , 
iy  Fslii , (T  Spsritus  /antii  . } 

Confirmatur  tx  cap.S  ejufdem  di- 
Aindionis.quod  eil  ZacharixPapc  ad 
Boiiifaciuin  Epifcopum  iu  epiAola,  cu- 
jus initium  : Sacris  liminibus , in  qua 
fic  fcribit  Pontifex  . In  Synodo  /Inglo- 
rum  decretum  , Judicium  firmijfimi 
pteeceptum  , iy  diligenter  demonflratum 
ejfie  dignofcitssr  , ut  guieumque  fine  in- 
vocatione Trinitatis  tner/us  fuiffet.  Sa- 
cramentum regenerationis  non  haberet . 
Siuoi  omnino  verum  efl , quia  fi  lotus  in 
fonte  Baptifmatis  quis  fuerit  fine  invo- 
catione Trinitatis  ,perfe3us  Cbriftianus 
non  eft , nifi in  nomine  Patris,  iy  Filii , 
iy  Spiritus  fanBi  fuerit  baptiystus.Hoe 
quoque  obfervari  in  prfdiQa  Synodo  Sa- 
cerdotes voluerunt  •,  ut  qui  vel  unam  de 
Trinitate perfonam  in  Baptifm»  non  no- 
minaret , illud  Baptifma  ejfe  verursi  non 
pojfet . ^od  pro  certo  verum  efl ; quia 
qui  unam  ex  JanBa  Trinitate  perfonam 
tonfejfus  non  fuerit , perfeflus  Chriftia- 
nus  effe  non  poteft  . ^rsi  enim  confitetur 
Patrem  , iy  Filium,  fi  confifus  non  fue- 
rit, iy  Spiritum  fatiBum,  neque  Patrem 
habet  , neque  Fslium  , iy  qui  conffus 
fuerit  Patrem  , iy  Spiritum  fanBum,  iy 
Filium  non  fuerit  confefus , neque  Pa- 
trem habet , neque  Spiritum  fanBum , 


fed  vacuus  efl  a divina  gratia  . 

Nec  refert , qu6d  Nicolaus  affirmet 
Baptifmum  in  iolo  Chrifti  nomine  elTe 
validum  t quod  confirmatauthoritate 
S.Dionyfii.  enim  Nicolaum 

hecdixilTe  tantiim  obiter  , & non  ex 
profelTo,non  enim  fuerat  interrogatus, 
utrum  valeret  Baptifmiis  ratione  fbr- 
m«,  fed  ibliim  utrum  obAaret  valori 
Baptifmatis  , quod  Minifter  elTet  Ju- 
daeus . A quodam  , inquit , yudao,  ne- 
feitis  utrum  Cbrifliano  , an  pagano  Jye- 
Refpossdet  autem  Baptifmum  valere  , 
(ive  fuerit  ChriAianus  , Ave  paganus  , 
dummodb  ufus  fuerit  legitima  forma  . 
Porro  qua- elTet  legitima  forma,  ibi 
non  quzrebatur,  fed  occatione  inde 
fumpta  explicat  fiam  opinionem  , 
quam  ipfe  de  illa  tanquam  Oodor  par- 
ticularis tenebat,  puta  quod  valeat  hec 
forma: f/?  te  baptixp  in  nomine  Chrifii, 
dudus  authoritate  Scripturae , & fan- 
di Ambrofii  quam  allegat . 

Potuit  autem  facile  fieri,ut  Nicolam 
non  viderit  refponfura  /VIagii , & Za- 
charix  , ciim  tunc  temporis  decreta_>  ■ 
Conciliorum  , Sc  Pontificum  nondum 
cAent  in  jure  canonico  colleda,  dc  or- 
dinata : vel  A cognoverit , forfitan  ali- 
ter duxit  ea  explicanda  , quam  mod6 
univerlalis  Ecclefiaintelligit:  videlicet 
vel  de  implicita  invocatione  Trinitatis 
contra  haereticos  , ijui  baptizabant  in 
mortem  Domini  unica  merfione.ut  eX' 
eluderent  Trinitatem  , dc  Divinitatem 
ChriAi , vel  deexplicita  contra  illos, 
qui  unam  perfonata  nominabant  cuim 
pofitiva  exclufione  , dc  errore  circa 
alias . 

ARTICULUS  SECUNDUS. 

De  Bfinifiro  , iy  fubjeBo  Baptifmi , 

EX  prxcedenti  Difputatione  jaiHw 
fatis  aperte  liquet  ordinarium 
baptifmi,  ficiit  dc  aliorum  Sacramen- 
torum , MiniAruui  , dc  fubjedum  elTe 

dum- 


De  'Minijiro  Baptijmi . 


dumtaxat  hominem  viatorem  ; cCim 
enim  Sacramenta  animarum  fint  me- 
dicamenta , quie  nec  mortuis,  nec  per- 
fecti fanis  quidpiam  prodelT;  poflunt : 
hinc  e(l , qu6d  nec  pro  damnatis  , nec 
pro  Beatis  in  termino  jam  exiltentibua, 
(ed  tantCim  pro  viatoribus  hominibus, 
quibus  adhuc  falus  affulget , intfituta 
cenfeantur.  Jufta  itaque  , ac  omnino 
lapienti  ordinatione  divinitus  fa(flun) 
eft.ut  foli  mortales  homines  faeramen- 
torum  beneficio  , ac  minillcrio  morta- 
libus opitularentbr,Quocirca  hic  dum- 
taxat determinandum  fupereft,quinam 
(int  capaces  tum  miniltrandi ; tum  fu- 
Icipiendi  Baptifniatis:  quod  utique  de- 
clarabimus in  quatuor  fequentibus 
qucllionibus , 

Quabstio  Prima. 

fit  idoneus  Minifier  Baptifmi . 

Notandum primd  y Baptifmum  du- 
pliciter adminiftrari  pofTe,prim6 
/blentntter  , dc  cum  omni  publico  ritu  , 
ec  Ecclefiafiicis  ceremoniis  adhiberi 
folitis  ,dum  Baptifmus  ab  Ecclefie  Mi- 
niftris  publice  confertur  , fecund6 , ci- 
tra /blemnitatem  omnem  , feu  omifGs 
omnibus  ceremoniis,dc  adhibitis  dum- 
taxat , que  eifentialia  funt  ad  validam 
Sacramenti  confedtionem.  Infuper  Ba- 
ptifmus conferri  potefl,  vel  in  cafu  ur- 
gentis neceflitatis  , nimirum  fi  infiet 
mortis  |>ericulum  , vel  extra  neceflita- 
tis cafum  , dum  videlicet  baptizandus 
integra  fanitate  fruitur  . Hinc  duplex 
didi ngui  potefl  Sacramenti  Minider  , 
unus  quidem  folemnitatis  : alter  ver6 
neceflitatis . Xur/Us  Baptifmi  folemni- 
ter  adminifirandi  alius efle  poted  ordi- 
narius Minifier,  cui  ex  proprio  munere 
competit  baptizare:  aiter  ver6  extraor- 
dinarius, qui  hanc  facultatem  habet  ex 
conditione  , dc  delegatione  ■ Quaritur 
ergo  , quis  fit  idoneus  Miniflef  Baptif- 
mi  folemniter , dc  citra  cafum  necefll- 


i75 

tatis , vel  non  folemniter  , Sc  urgente 
neceffitate  conferendi . 

Notandum  fetundP , in  Sacramento- 
rum adminiflratione  , ficut  & in  pluri- 
mis humanis  ardibus  , aliud  efle,  qu6d 
aliquid  fiat  naUdi,  aliud  ver6  quod  fiat 
liciti  . Primum  enim  refpicit  fubflan- 
tiam  rei , quz  affirmatur  fieri  valide,ita 
Ut  illa  flet  integra,  & omnibus  luis 
partibus  conflans , abflrahendo  ab  eo, 
qu6d  qui  illam  exercet , peccatum  in- 
purrat,  nec-ne : fecundum  ver6  fpedat 
ad  confeientiam  facientis,ita  quod  qu  I 
rem  exequitur , non  foliim  Illam  faciat 
quatenus  fieri  debet , ut  fit  integra  , dc 
perfedla  fecundbm  fe;  fed  etiam  ut  fiat 
modo  debito  , & ut  preferibitur  H Su- 
periore ejufmodi  rei  confedlionem  or- 
dinante . Ccterfim  hie  de  utroque  mo- 
do conferendi  Baptifmum  movetur 
queflio  : utrum  videlicet  ontnibus  om- 
nino hominibus  Gve  fidelibus,  five  ia- 
fidelibqs , non  foliim  yalldi,  fed  etiam 
liciti  competat  urgente  neceffitate,  vel 
citra  neceflitatem  baptixare  . 

Notandum  tertii  , qu6d  etfi  conve- 
niant Lutierani c»m  Cathollcisquem- 
libet  privatum  Fidelem  , etiam  mulie- 
rem, in  cafu  neceflitatis  non  foliim  va- 
lidi , fed  etiam  licite  baptizare  , ut  ex- 
prefsi  docet  Hunnius  opufe.  de  Sacra- 
nient.cap.de  Baptifmo  , ubi  ait ; illud 
etiam  elTe  articulum  confeifionis  Au- 
guflanc,  nihilominus  refragantur  17a/- 
vinift^  cum  fuo  hcrefiarcha,  qui  lib.4. 
{n(llt.cap.tf.  licit  non  ita  aperti  men- 
tem declaret , utrum  loquatur  tantiim 
de  licito,  an  etiam  de  valsdo,  Ita  agit  ut 
videatur  velle  , folos  Verbi  divini  Mi- 
niflros  , Ecclefiz  Pallores  legitime  vo- 
catos,pofTe  valide  bapt!zare,&  fi  mens, 
& intentio  illius  fit  inquirenda  ex  |pfo 
Beza  , ita  efle  conflabit : hic  enim  lib, 
quzfl.  & refponfionum  de  Sacramentis 
qu.140.  interrogatus  dc  Baptifmo  ad- 
minitlrato  a privatis  perfonis,  minlfle- 
rio  non  fungentibus  , refpondet  silam 
non  ejfe  pluris  faeiendum,  quim  ii  quod 
M m a Be- 


Digitized  by  Googie 


2 7 TraSi.l,  DifpJ,  Art.lL  §l^Ji.L 


X'gis,aut  Reipuh.nomine privattti  guif- 
pianj  pra  Ithito gereret,  aut  quhnt  fabu- 
la . At  facis  coaftat  id  fore  nullum  , Sc 
non  foliim  illicitum  , quod  privatus 
aliquis  pro  libito  faceret  nomine  ipfius 
Regis,  aut  Reipub.ex  defet^iu  pocefla- 
tis  ab  illa  ad  hoc  faciendum  acccptc  , 
fimilicer  & idud  quod  eft  fabulofum  . 
Unde  etiam  idem  Beza  queft.  144.  de 
Sacramentis  impudenter  ait , fe  pra;- 
lerre  Baptifinum  i Sathana,  6c  diabolo 
fefe  pro  verbi  divini  miniffro  gerente.» 
collatum  , Baptifmo  per  mulierem ,aut 
privatum  fidelem  conferendo . 

Conclusio  Prima. 

Vilibet  homo  viator  rationis  com- 
pos  valide  femper  ,(y  fi  urgeat 
neceffitas  liate  bapts\are  poteft 
privat im  , iyfine/olemnitate  . H*c  eft 
de  fide  determinata  in  Concilio  I.ate- 
ranenfi  fub  Innocentio  tertio  , dc  re- 
fertur cap.Firmiter  , ubi  ftatuitur  .ili- 
eramentum  Baptifmi  . . . tam  parvulis, 
quam  adultis  in  forma  Ecelefi/e  i quo- 
cumque riti  eollatum  , proficit  ad  falu- 
lem . 

Quam  utique  determinationem  di- 
Ainnibs  innovavit  , de  confirmavit 
Concilium  Florentinum  in  Decreto 
Eugenii  , ubi  de  Miniftro  Baptlfmatls 
fic  legimus . Minifter  hujus  Sacramenti 
tfi  Sacerdos  , cui  e.v  ojficio  competit  ba- 
ptio^tre  : in  caufa  autem  neceptutis,  non 
folUm  Sacerdos , vel  Diaeonusfed  etiam 
Laicus  , (y  mulier  , imo  etiam  Paganus, 
ir  heereticus  bapti\are  potefl , dummodo 
formam  fervet  Ecclefia,  iy  facere  inten- 
dat quod  facit  Exclefia . 

De  Sacerdote , dc  Diacono  dicemus 
conclufione  fequenti.  De  Paganis  au- 
tem , dc  infidelibus  aperte  docet  Ifido- 
rus,  ut  refertur  diftu^de  confecratione 
cap.}).  his  verbis  ; Romanus  Pontifex 
non  hominem  judicat , qui  bapti%at  ,fed 
Spiritum  Dei  fubminislr are  grati am-i 
Baptifmi , licet  paganus  fit , qui  bapti- 
%et . Idem  docet  Nicolaus  primus  , ad 
Con  fulta  Bulgarorumca,  104.  ut  refer- 


tur Ibidem  cap.fequenti , ufii  legimus ; 
/1  quodam  'pudito  nefeitis,  utrum  Cbri- 
Riano  , an  pagano  , multos  in  patria  ve- 
Rra  baptijptos  ajferitis  , iy  quid  de  iis 
fit  agendum  confulitis , Hi  profeBo  fi  iu 
nomine  fanBee  Trinitatis,  vel  tantum  i» 
nomine  Chrifii  , ficut  in  AUibus  Apo- 
flolorum  legimus  , bapti%ati  funt .... 
conflat  eos  non  ejfe  denud  bapti\andos  . 
Qn^antnm autem  ad  hzreticos  jam  fuf- 
ficienter  conftat  ex  didlis  in  priori  Oi- 
fputatione,ubi  probavimus  Baptifmunt 
ab  hcreticis  collatum  efte  validum  . 

Porr6  Baptifmum  ii  quocumque  riti 
collatum  in  forma  Ecclefue  conftanter 
docet  S.  Hieronymus  in  dialogo  contra 
Luciferanos  ca.4.dc  S.Auguftinus  lib.i. 
contra  Parmenianum  cap.  ij.  ubi  ait : 
Et  fi  fjaicut  aliquis  pereunti  dederit 
{jetapuima')  neeejptate  eompulfus  , quod 
cum  ipfe  acciperet , dandum  effe  addidi- 
cit , nefeio  an  pii  quifquam  dixerit  efie 
repetendum  . Nulla  enim  cogente  necef- 
fitat' fi fiat, alieni  muneris  ujurpatio  efl: 
fi  autem  neceffitas  urgeat , aut  nullum  , 
aut  veniale  deliBum  ejt : fed  etfi  nulla-» 
necefjitate  ufurpetur , iy  a quolibet  cui- 
libet detur,  quod  datum  fuerit  non  poteft 
dici  non  datum , quamvis  riti  dici  poffit 
illiciti  datum . 

Eos  prxiverat  Tertullianus  lib.  de 
Baptifmo  cap.17..  ubi  ciim  dixiffet  Ba- 
ptizandi officium  ex  equo  fpe^are  ad 
Epifeopos  , de  hinc  ad  Presbyteros  , 
poftmodum  ad  Diaconos  . non  ver6  ad 
Laicos , addit , Laicum  alloquens;  Suf- 
ficiat fiilicet  in  neceffitatibus,  ut  utarit, 
fic  ubi  aut  loci , aut  temporis , aut  per- 
fontC  conditio  compellit : tunc  enim  con- 
flantia fueeurrentis  excipitur  , eum  ur- 
get neeefsitai  periclitantir.quoniam  reus 
erit  perditi  hominis  Ji  fuperfederit  pr re- 
flare , quod  liberi  potuit . 

Objicit  Orimo  Calvinus : Illi  foli  va- 
lide baptizare  poiTunt, quibus  Chriftus 
D.baptizandi  facultatem  contulit : fed 
eam  dedit  folis  divini  verbi  Miniftria 
legitime  vocatis  ; Tum  , quia  Mattb, 

uit. 


De  Minijiro 

»//.  ChriftusD.  BiHJtifinuni  conferen- 
dum przcipiens  , loIosApoftolosal lo- 
quitur , ac  eorum  fucceliores  ; Tum  , 
quia  ibidem  copjunglt  prcdicatioiiem 
Verbi  divini  cum  adminiftratione  Ba- 
ptifmi,  dicens:  Ite,  docete  omnet  Gentet. 

Refpondeo  ,j:onceflra  majore,  diftin- 
guendo  minorem  : Solis  Apoftolis  , de 
divini  verbi  Minidris  Chriilus  O.dedic 
facultatem  baptizandi  publici  , dc  fa- 
lemniter  , concedo ; privatim  , & in 
cafu  nfceffitatis.ne^.Ad firoiationcift 
autem  dico  , eo  loco  Chridum  D.  non 
dedilTe  Apodolisfimplicem  pocellatem 
baptizandi  , quam  etiam  ante  Pallio- 
nem  , cum  necdum  eflent  Sacerdotes  , 
aut  Epilcopi,  habebant,  dc  eterccbant: 
feJ  iis  jam  Epifeopis  dedit  fpecial^ 
maiidatum,  dc  (imul  contulit  jus  pri- 
marium publice  , dc  folemniter  przdi- 
candi  Evangelium  , ac  minidrandl  Ba- 
ptirmiim  . 

Ok/ieit fecundo  , Illud  Concilii  quar- 
ti Carthaginenfis  , cap.  loo.  Mulier 
fuamvis  doela  , ly  fanHa  viros  its  con- 
ventu docere , vel  aliquos  baptiysre  non 
praTumat . Similiter  Tertullianus  plu- 
ribi  docet  Baptifmum  elfe  mulieribus 
interdldlum  , maxime  lib.  de  velandis 
Virginibus, cap.p.dc  lib.de  prxfcriptio- 
nibus,cap.4i.  de  lib.de  Bapclfmo,c.i7. 
ubi  ait : Petulantia  autem  mulies-um , 
qua  ufurpavit  docere  , utique  non  etiam 
ti nitendi  Jus pbi  pariat . 

Refpondeo , tam  Concilium  , quam 
Tertullianum  proferibere,  ac  damnare 
quarumdam  mulierum  , maxime  Mar- 
cionidarum  petulantiam, dc  audaciam, 
ux  etiam  citra  neceiTitatem  baptizan- 
1 , non  folum  privatim , fed  dc  felem- 
nicer  officium  ufurpabant , unde  loco 
fuprk  laudato  de  velandis  Virginibus 
ait:  Non  Permittitur  mulieri  in  Ecclefa 
loqui  ,fed  nec  docere  , non  tinqere,  nec 
0 ferre , n‘C ullius  virilis  muneris  , wc_» 
ium  Sacerdotalis  officii  fortem  fibi  ven- 
di ea  re  . 

Objiciet  tertio  Gregorium  fecundum 


Baptifmi.  277 

cpIdoI4  ad  Bonifacium  Eplfcopum  , dc 
refertur  de  confecratlone  diH.4.  cap.^x. 
ubi  ait : ^uos  d Paganis  bapti%atos  effe 
afferuipiyfi  ita  habetur,  ut  denuo  bapti-. 
%et  ia  nomine  Trinitatis , mandamus . 
Infuper  S.Augudinus  llb.a.  contra  epi- 
dolam  Parmeniani,  cap.ij.  dubitat , 
utrum  ab  iis , qui  nunquam  fuerunt 
Cbrifliani  , peffit  Bapti fmus  dari  l Re- 
fpondet  autem,  nec  aliquid  temerl  inde 
affirmandum  eft  fine  autboritate  tanti 
Concilii , quantum  tantec  rei  fufficit . 
Denique  In  Concilio  Ellberitano,  Can. 
jS.permittItur  folCim  baptlzatis,dc  pro- 
hibetur Bigamus  in  neceffitate  baptiza- 
re ; habet  enim  : Peregri  navigantes  > 
aut  fi  Eeclefia  in  proximo  non  fuerit  f>of- 
fe  fidelem(^qui  lavacrum  fuum  integrum 
habet, nec  fit  Bigamus  ) bapti%are  in  ne- 
ceffitate  infirmitatis  pofitum  Catechume- 
num. Igitur  non  omnes  pofTunt  etiam 
In  neceffitate  valide  baptizare . 

Nego  eonfequentiamjot  ad  Gregorium 
II.  dico  eum  loqui  de  Bapti%atis  ritu 
Pagano,non  autem  ritu  £ccled«,'ut  ob- 
fervat  Glofla  ad  profatum  , c.ya.  diNu^ 
quod  utique  Infinuat  etiam  Pontifex, 
ait  enim  ibidem,  qyifquis  innominem 
Patris  , iy  Filii , <y  Spiritus  fanBi  ba- 
pti\atus  eft,  rebapts%are  eum  minimi 
licet  . 

/id  S.  /iuguflinum  dlco,cum  non  re- 
vocare in  dubium,  quin  Baptlfmus^ 
Lalcis  In  neceffitate  collatus  fit  validus; 
quanquam  enim  non  audeat  aperti  af- 
firmare validum  ede  , fi  conferatur  k 
non  baptizato  ; tamen  id  abfoluti  non 
negat ; im6  dilerti  adereret  fi  nunc  vi- 
veret ; ait  enim  , hoc  non  dle  confian- 
ter  aderendum  fine  anthoritate  Conci- 
lii: habemus  autem  authoritatem  aper- 
tam Concilii  Florentini  id  affirmantis  ; 
ac  fublnde  eam  veritatem  nobircum~i 
jam  propugnaret  S.  Augufilnus. 

Ad  Canonem  Concilii  Eliberitani 
dico,  per  eum  tantiim  fignificari,  qu6d 
In  cafii  neceffitatls  non  Baptizatus , & 
bigamus  oon  debeat  minillrare  Baptif- 
mum 


Digitized  by  Googlc 


278  ''  TraB.L  Difp.L  ArtdL 

mum  in  prcfentia  baptizati  non  convenire  facultatem  baptizandi , in« 
mi ; aliuqui  Baptifmus  ille  elfet  illici-  telligenda  eft , ut  optimi  obfervat  Hy- 
tut,  nec  minilU^rctur  (ine  peccato.nod  qucus  in  commenurio  ad  hunc  locum 
tamen  propterei  foret  invalidus  . ««m.19.  quantCim  ad  capacitatem, & in 

Conclusio  Secunda.  cafu  neceflitatit  quantbm  ad  eiTedtum  , 

MMfttr  orJinariut  Baptifini  Jh-  feu  officium:  vel  ilia diftributio  intelli- 
lemniter , aut  privatim  citra  ne->  genda  eft  pro  generibua Angulorum  , 
ciffitatcm  conferendi , tfifolut  Sacerdot  quoadeos,quibusexcura,velexcon- 
Epifeoputy  aut  Curatuv.  deUgatux  autem  ceffione  Parochorum  in  proprio  diftri- 
potef  ejfe  quilihet Sacerdos , imd  etiam  , diu,  aut  Epifeopi  authoritatem  habent; 
isr  Diaconus . Illam  aperte  tradit  Ter-  quia  nempe  ex  ufu  jam  folis  Presbyte- 
tullianus  lib.  de  Baptifmo , cap.7.  ubi  ris  minillerium  hoc  tribuitur  : nam  ra- 
taV.Dandi quidem  Baptifmum  habet  nim  rus  eA  Epifeopus , qui  illud  exhibet,niA 
ftmmus  Sacerdos  , qui  eft  Epi/copus ; de  in  prxrogativam  perfonn  alicujus  , ut 
hinc  Presbyteri , if  Diaconi ; non  tamen  Principum , aut  Magnatum  . 
fine  Epifeopi  autheritate,  propter  Eccle- 

fite  honorem , Illam  etiam  veritatem  de-  Quaeres  , ^ifnam  fit  fervandus  ordo 
clarat  Concilium  Florentinum  verbis  inter  Mtniftros  Sacramenti  Ba- 
in  priori  conduAone  laudatis . Et  S.Ifi-  ptifmatis  l 

dorus  lib.3.  de  Officiis,  cap.34.  & refer* 

tur  de  confecratione  diA.;.  cap.p.  ubi  'O  Efpondeo  cum  Catechifmo  Con- 
icribit : Coufiat  Baptifma  folis  Saeerdo-  X\-  cilii  TridentinI p.i.  tit.de  Baptif- 
tibtts  eJfe  traSandumiejufque  mytterium  „ mi  Miniftro , triplicem  cireeorum_, 
nec  ipfis  Diaconis  cupiere  eft  licitum , ,,  ordinem  ; ac  in  primo  quidem  Epi- 
abfque  EpifcopOytel hresbyteroynifi his  ,,  fcopos,  de  Sacerdotes  collocandos 
procul  abfentibus  ultima  languoris  ne-  „ eAe : quibus  datum  cA  : ut  jure  fuo  , 
ceffitas  cogat.  Porr6  hujus  aAertionis  ra-  ,,  non  extraordinaria  aliqua  pnteAate, 
tionem  congruam  profert  DodordiA.  „ hoc  munus  exerceant.Id  enim  Apo- 
d.  qucA.1.  num.j.  ubi  c(im  dixiflet ; ,,  Aolit  prcceptum  eA  4 Damino:£v/i- 
Congruum  eft  inte/  viatores folum  Sacer-  ,,  tes  bapti%ate : quamvis  Epifeopi , ne 
dotem  bapti\are  , iS  foli  Sacerdoti  eon-  >,  graviorem  jllam  docendi  populi  cu- 
rrar/ex  offteio , Aibdit : Clu/us  ratio  eft;  „ ram  deferere  cogerentur  , Baptifmi 
quiaper  Baptifmum  recipitur  bapti\a-  ,,  miniAerium  Sacerdotibus  relinquere 
tus  in  collegium  Eccltfiee  militantis’,  re-  „ folitiefTent.- 
eeptio  autem  alicujus  in  collegium  perti-  >,  Qu6d  vero  Sacerdotes  jure  fuo 
net  ad  Praefidentem  yiy  habentem  autho-  ,,  hanc'fun<3ionem  exerceant,  itaue 
ritatem  in  collegio ; ideo  quanti  aliquis  ,,  prscfente  etiam  Epifeopo  miniArare 
haberet  majorem  authoritatem  in  Eecle-  ,,  Baptifmum  poffint , ex  dodlrina  Pa- 
fia  y tanto  magis  pertineret  ad  eum  reci-  „ trum  , & ufu  EccIefieconAae . Nana 
pere , iy  introducere  in  Ecelefiam,  ly  per  » ciim  ad  EuchariAiam  conlecrandana 
confequens  bapti\are . 'Unde  magis  eont-  ,,  inAituti  Ant,  queeA  pacis,  & unita- 
peteret  Epifeopo  , quim  fimplici  Sacer-  „ tis  Sacramentum  : confentaneum-* 
dotiyfi fitfficer e pejfent  Epifeopi’.  fed  pro-  ,,  fuit,  poteAatem  iis  dari  omnia  illa 
pter  paucitatem  Epifeoporum,^  plura-  „ adminiArandi  , per  qu*  necefTarib 
litattm  baptiyindorfm,regulariter  eon-  „ hujus  pacis,  de  unitatis  quilibet  par- 
ceditur  omnibus  Sicerdotibus . „ ticeps  Aeri  poAet . 

Hac  autem  Dodoris  fententia  , qua  „ (^6d  A aliquando  Patres  Sacer- 

aflerit  ex  officio  omnibus  Sacerdotibus  „ dotibus , Ane  Epifeopi  venia , bapti- 
zandi 


- . —4. 1- 


De  Miniflro  Baptifmt,  »79 


„ z«ndi  juf  permllTum  noa  elTe  dixe- 
„ runt , id  de  eo  Baptifmo  , qui  certis 
„ anni  diebus  folemni  caereajania  ad- 
„ miniftrari  conf.ieverat  , intelli.qen* 
„ dum  videtur  . Secinduna  Minillro- 
„ rum  locum  obtinent  Uiacoui, quibus 
„ fine  Epifcopi  , aut  Sacerdotis  con* 
„ ceffu,  non  licere  hoc  Sacramentum 
„ adminiflrare  , plurima  SS.  Fatrum_« 
,,  dci-reta  tefta.itur . 

,,  Extremus  ordo  illorum  edl.qui,  co- 
gente  neceiEtate.fine  folemnibus  c*- 
„ rivnoniis  baptizare  polfunt  , quo  in 
,,  numero  funt  omnes , etiam  de  popu- 
„ Io,  five  mures  , live  focmina:  quam- 
,,  cunque  illi  fctftam  proliteantur.Nam 
„ dt  Jutijcis  quoque  , & infidelibus  , de 
„ hatrcticis  , ciiin  neceflitas  cogit , hoc 
,,  munus  pcrmllTsim  eft:(i  tamen  id  ef* 
„ ficere  propofitum  eis  fuerit,  quod  Ec- 
,,  clefia  Catholica  in  eo  adminidratio* 
,,  nis  genere  edicit .... 

„ Neque  ver6  hoc  munus  ita  omni* 
,,  bus  promifeue  pennilTum  e(Te  Fide* 
„ les  arbitrentur  , quin  ordinem  ali* 
„ quem  Minifirorum  (latuere  maxime 
„ deceat . Mulier  enim  , (i  mares  ad* 
,,  (int , Laicus  item  praifente  Clerico  , 
,,  tum  Clericus  coram  Sacerdote  , Ba* 
,,  ptifmi  adininiBrationemlibiaiTume* 
,,  re  non  debent . Q^mquam  obOetri* 
,,  CCS,  quz  baptizare  confueverunt , 
„ improbande  non  funt , fi  interdum  , 
,,  prtsfcntealiqud  viro  , i|ui  hujus  Sa* 
,,  cramenti  conficiendi  minime  peritus 
,,  fit , quod  alias  viri  magis  proprium 
„ officium  videretur,  ipfe  exequantur . 
„ Idem  ftatuitur  in  Rituali  Romano  , 
tit.  de  Baptifmo,  f.  de  Miniflro  B^ptif* 
mi,  ubi  ciim  determinaffet:  potiet  in- 
fans , aut  adrshus  verfatur  in  tit/t  prri- 
Cttlo  , pote f fine  folemni  t.ste  a quocuoque 
iaptixari  in  qualibet  lingua  ,five  Cleri- 
co , pv  Lateo  , etiam  eieeommunicato  , 
pve pdeli,pvr  inpdeli,  pve  CatboUeo  pve 
htcretieo  ,froe  viro ^ pve  feemina  ,frrva- 
ta  tamen  forma  , iy  intentione  Ecdeptc : 
ftatim  fubdit:  Sedpadpt  Sacerdos,  Dia- 


cono preefetatur,  Diaeonut,  Sabdiaeono, 
Clericus  Laieo  , & vir  femina  , nip  pu-  • 
doris  gratii  deceat  famtkam  , potius 
quhn  virum  bapti%are  infantem  tson  om- 
nino editum , vel  p melius  femina  feiret 
formam,  ly  modum  baptizandi  . 
Conclusio  Tertia. 

ITa  neeeffarib  baptixfins  difingui  de- 
bet perfsnaliter  i bapti\ato,  ut  nul- 
lus feipfum  baptizare  pofpt . Eli  cora* 
munis  apud  omnes  eamque  decrevit 
Innocentius  III.  epiflola  ai  Epifeopum 
Metenfem,  ut  refertur  cap.  Debitum  de 
Baptifmo  , iy  ejus  e^cLlu  , ubi  feribit : 
Sani  intimafli,  quid  quidam  yudaus  in 
mortis  articulo  conpitutus , cum  inter 
yudaos  tantum  exiPeret , in  aquam  fe- 
ipfum immerpt  dicendo  : Ego  me  baptixp 
in  nomine  Patris , ly  Hlii , ly  Spiritus 
fanSi , Arnen . 

„ E!t  infra  . Refpondemus,  qu6d  chm 
„ inter  baptizantem , & baptizatum 
,,  debet  effe  diferetio  , (icut  ex  verbis 
,,  Domini  colligitur  , dicentis  Apollo* 
„ lis  : Ite  baptizate  omnes  Gentes  in  no- 
,,  mine  Patris,  6*  Filii, ly  Spiritus  fan- 
„ ff/ ; memoratus  judeus  e(l  dcnu6ab 
“ «lio  baptlzandus:ut  oflendatur,quo(l 
„ alius  e(l,  qui  baptizatur,  & alius  qu! 
,,  baptizat.  Ad  quod  etiam  delignan* 
,,  dum  ipfe  Chridus  non  k feipfo,  fed  k 
,,  Joanne  voluit  baptizari : qnamvisis 
,,  talis  continub  deceiniTet,  ad  patriam 
,,  protinus  evolalfet , propter  Sacra- 
,,  menti  bdem  , et(i  non  propter  fidei 
,,  Sacramentum  . In  Baptifmo  quippe 
„ illa fpiritualis  generatlq  celebratur, 
„ de  qua  Veritas  ait : Oportet  vos  nafei 
,,  denuo : quia  nip  quis  renatus  fuerit  ex 
„ aqua  , iySoiritu  , non  intrabit  in  re- 
,,  gnnm  caelorum . Sicut  ergo  in  carnali 
„ generatione  , qua  proles  ex  viro , & 
„ foemiiia  nafeitur  , alius  efl , qui  car- 
„ naiiter  gignit,  & alius  qui  carnaliter 
„ gignitur:  (ic  in  facramentali  gene* 
,,  ratione,  qua  foboles  ex  aqua,  dc  Spi- 
„ ritu  fandto  renafeitur,  alius  debet 
u e(Te,qui  fpiritualicer  gencret,&  aliui 

qui 


Digitized  by  Coogie 


a 8o  Tra^i.L  Difp.L  Art.Il. 


„ qui  fpirituftiiter  generetur.Sani  clitn 
corpus  exteriiiSjfivecCim  cor  interius 
„ baptizatur,  oportet , ut  utrobique 
Paternitas  , & Filiatio  valeat  inve- 
,,  niri,quibus  baptizans,  & baptizatus 
„ ad  invicem  referantur.  Ita  S.Pon- 
tiffx . 

utique  determinationem  fif 
exedit  Dodor  difl.6.  qU(CH^nura.%. 
„ dicens  qu6d  ab  Innocentio  fummo 
Pontifice  ad  hujus  rei  confirmatio- 
” nem  profertur  fimul  fi.qura,  authori- 
,,  tas,  & ratio  congrua:  Figura  quidem 
„ quia  Chriftu8,r«f«r>,  ad  hoc  fignan- 
„ dum , non  k fe  , fed  a Joanne  bapti- 
,,  eari  voluit.  Authoritas  colligitur  ex 
verbis  Domini  dicentis  Apoftolis  , 
„ Matth.  ult.  Ite,  btipti%ate  omnes  Gen- 
,,  tet  in  nomine  Patris,i3c.  ubi  Difeipu- 
,,  los  exprimit  in  fecunda  perfoi^,  de 
,,  baptizatos  in  tertia.  Ratio quzin^ 
nuitur  ibi , eft  ifta,  quia  in  Baptifmo 
,,  celebratur  illa  fpiritualis  generatio  , 
,,  de  qua  Veritas  aitjoan.;.  Oportet 
,,  vet  nafei  denui . Sicut  ergo  in  carna- 
„ Ii  generatione  alius  eft  qui  gignit.de 
„ alius  , qui  gignitur:  ita  , de  in  facra» 
„ mentali  generatione,alius  debet  eflTe 
,,  qui  fpiritualiter  generat,  de  a1ius,qui 
,,  fpiritualiter  generatur  . 

Dices : Sacerdos  fibi  ipC  in  MifTa  ml- 
niftrat  Eucharlfti»  Sacramentum  : igi- 
tur potiori  jure  poiTet  aliquis  ih  extre- 
mis conftitutus  fibi  miniftrare  Sacra- 
mentum Baptifmi . 

Negat  eonfequentiam,  Dotftor  ibidem 
num.if.  de  rationem  difparitatis  pro- 
fert ; qudd , inquit , fufeeptio  Euekari- 
fiiiC  non  eH  Sacramentum  ,fed  eft  Saera- 
minlalis  comeftio  ,feu perceptio-.  Baptif- 
mus  autem  eft  Sacramentum  . 

Deinde  fibi  objiciens , Sacerdos  fal- 
tem  miniftrat  fibi  Sacr-mentum  Eu- 
charldlc  : ergo  pari  ratione  poiTet  fibi 
ffliniibare  Sacramentum  Baptifmi . 

Negat  fimillter  confequentiam:quIa, 
inquit , miniftratio  Sacramenti  Eucha- 
rilUc,  non  ed  Sacramentum ; fiquidem 


Sacramentum  iftnd  non  confidit  !n  ufu 
minifiratio  vero  Sacramenti  Baptifmi  , 
edipfum  Baptifmi  Sacramentum. Hanc 
autem  rationem  diverfitatis  profert  : 
^ia  Sacramentum  Baptifmi  eonpftit  in 
ujit  cftfentiaUter , iS  non  in  aqua . Eu- 
chariftia  autem  eft  quoddam  permanent 
diitinSum  ab  ufu  Sacramenti : quamvis 
ergo  aliquis  poffet  ejfe  in  ufu  Sacramenti 
permanentis  , Miniiler,  i&fufcipiens  il- 
lum ufum  : non  tamen  poteft  hoe  in  Sa- 
cramento , quod  eftentialiter  coi^Rit  in 
ufu , 

Conclusio  Quarta. 

Ab  uno  liciti  , iS  validi  plures  ftmul 
baptiiari  poffiintMa  Dodlor  dift. 
d.  quzd.i.  num.tf.  ubi  ait:  De  tertio 
„ membro  divifionis  conceditur,  qu6d 
,,  ifte  plurcs  fimul  afpergens,  vel  in- 
„ fundens  , & fimul  proferens  formam 
,,  in  plurali , dicendo.  Ego  baptitpvosi 
,,  baptizat  fimul  omnes ; tamen  peccat 
,,  mortaliter ; quia  non  fervat  formam 
„ impolitam  fibi  ab  Ecclefia , nifi  forti 
„ eflet  tanta  necellitas  , qu6d  Immine- 
„ ret  mors  omnium  : dc  fi  quando  fin- 
,,  gulos  baptizaret  finglllatim  , aliquis 
„ eorum  moreretur  antequam  exteros 
,,  baptlzaiTet . 

,,  Subdit  infri:  An  autem  cafus  ne- 
„ ceifitatis  , qui  pofitus  eft  de  pluribus 
„ ftatim  morituris  excufaret  Mlni- 
„ ftrum  utentem  i|la  forma  : Bapti%o 
„ vos  j k peccato  mortali , dubium  eft. 
„ Videtur  tamen  hoe  ratIonabile:quia 
„ ex  quo  in  potcftate  Ecclefis  fuit  de- 
„ terminare  iftam  formam  ad  illa  ver- 
,,  ba , baptixp  te  : non  videtur  , quod 
„ ipfa  voluerit  aliquem  ita  przcisi  ad 
,,  illam  formam  ardlare  , ut  per  hoc 
„ alicui  przcluderetur  via  faluris . In 
,,  cafu  autem  przditfto  alicui  Illorum..» 
„ przcluderetur  falus,  fi  quis  fine  pec- 
,,  cato  mortali  non  poiTet  uti  ifta  for- 
,,  ma , Baptiip  vos : nain  fi  in  eo  cafii 
„ eiTct  peccatum  mortale  , nullus  de- 
„ betet  eos  fic  baptizare  { nullus  enim 
,1  debet  falutem  alterius  procurare.» 

pec 


-Oig*tetK)Oy  C 


• Ve  Aiinijlro  .Baptifmt . ^ : a8  i 

,,  peccando  in  fe  tnortaIiter.//a  Z>:;&'(9r  <>  una»  quia  /y  ea/,  includit  in  fc  fin-. 
fubtilis  cui  confcnciunt  Alenris , S.Bo-  „ gularCj  quod  pluries  geminae . 
naventura  ,8cS.  Thomas  qu.dy.art.tf. 

ada.ubioic:  In  cafu  neceffitatit  unus  Quabbes  ,’Vtritm  el/am  pluret  fimut 
poffiet  plures  fimul  baptizare  fub  hac  eumdem  baptix^rc  pa/iint  ? 

forma  , E^o  vos  baptiip , putii  fi  immi- 
neret ruiiia  , aut  gladius,  aut  aliquid  Tj^  E/ponifrt  DoSornum.j.qubdp}»-^ 
hujufmodi  , quod  omnino  moram  non  res  baptizare  pofllt  _ inteiligi 

pateretur  ,.ut  (ingillatim  omnes  bapti-  duobus  modis  , itaut  baptizent  vel 
zarentur . Nec  per  hoc  diverfificaixtur  eu/nden/u/Hpientem  , vel  plures  fufei- 
forma  Ecclelic , quia  plurale  non  eft  plentes  t tT  utrumque  adbue /ubdifiin- 
niG  (ingulare  geminatum  : prxfcrtim_»  guttur  ,quiaji  eumdem , vel  uterque  t*-- 
cum  pluraliter  dicatur  Matth.  ultim.  tum  facit , vel  unus  abluit , & verba-» 
Baptixantes  eos , iSe.  alius  profert  ,putdji  unus  ef  mutas  , fr 

Ratio  igitur  hujus  aGertionis  eft,  tantum  abluit  \ alter  maneus,  qui  verba 
quia  eo  in  cafu  nihil  deGcit  requifituin  profert.  Secundum  etiam  membrum  fub- 
^ valorem  Sacramenti , nec  ex  parte  dijlinguitur  , nui  a f bapti\at  plures, vel 
materis,  nec  ex  parte  forme  . quia  illa  manifefti  diptnQos , vel  non  ita  manife- 
variatio  forms  de  lingulari  in  plurale,  fli  , ut  in  monUro  : de  qtio  dubitatur  Ji 
quoad  particulam  vos  , requiritur  dum-  fit  una perfoua  , vel  du< . His  ita  prs- 
taxat  ex  parte  fub/edlorum  ; ac  proin-  miGls . 

de  hcc  variatio  non  irritum  facit  Sa-  Refpondet  Oo<ftor,^uod  quando  plu- 
cramentum  . res  fimuI  baptizant ; ita  ut  unus  verba 

Confirmari  poteft  etiam  ex  fa-  proferat , alter  abluat  , Baptifmiis  eft 
dio  Apoftolorum  , qui  , ut  legimus  nullus.  Dico,  Inquit  num.y.  quod  atra- 
ASor.i.  una  die  plura  hominum  mil-  que  feorfim  aliquid  faciente , iS  neutra 
lia  baptizarunt:  no  enim  poterant  fin-  totum  fimul  fit  abluente , ly proferente 
gillatiPi  (ingulos  baptizare  . verba  , nihil  fit . Net  eft  alia  ratio  , nifi 

infiitutic  Dei,  qui,ficut  voluit  effe  unant 
Petes  , Vtrum  eo  in  cafu  plura  effent  principale  agens,  ita  voluit  habere  unum 
Baprifmata  l Miniflrum  in  collatione  integra  Sacror 

menti . Eamdem  fere  rationem  profert 

KEfpondct  Dodor  f^iVrw:  Videtur,  S.Thomas  qu.d7.art.<J.ubi  ait : Ex  tali 
qu6dfic:  quia  plures  fu nt  ba-  fbrma  nos  te  bapsixamus,  exprimitur  ter- 
„ ptizati,&  per  confequens  plures  ba-  lis  intentio,  quod  plures  conveniant  ad 
ptizationes  paGivs  , & Ita  plures  a-  Baptifmum  conferendum , quod  videtur 
,,.(fUones  ,&  plures  Baptifm i . effe  contra  rationem  minifierii:  homo 
„ objicit  Dodor,qula  non  eft  niG  uni-  enim  non  baptitpt  nifi  ut  Minifter  Cbri- 
„ ca  forma;  nam  verba  tantum  funt  tli,l7  vicem  ejus  gerens ‘.nndeficut  unus 
„ ferael  prolata  . Refpondet  . PoGet  efi  Cbriftus,  ita  oportet  ejfe  unum  Mir.i- 
„ tamen  magis  concedi,  quod  funt  ftrum,gui  Cbrifium  repr/cfentct. Propter 
„ plures  Baptifmi  . Et  tunc  adargu-  quod  pgnanter  Apoilolus  dieit  Epbefio- 
,,  mentum  dicendum,  qu6d  non  opor-  rum  /^"Vnus  Demims , una  Fides,  unum 
„ tet  ad  plurlGcationem  alicujus  , om-  Bapti fma  : (y  ideo  contraria  intenti» 
„ nia  , qus  funt  In  illo  , plurIGcari ; videtur  excludere  Baptifmi  Saeramen- 
,,  fed  fufficit  aliquod  eorum  pluriGca-  tum  . 

„ rl,ad  hocquoa  totum  pluriGcetur.Et  Si  ver6  uterque  Gmul  abluat,&  ver- 
tt  illa  etiam  forma  non  eft  fimplicicer  ba  proferat , validus  cGet  Baptifmus ; 
Tam.X.  N n quia. 


Digitized  by  Google 


>8x  Tr^iSi.L  Vifp,l. 

quia,  inquit  Do(|lornuni.3,  non  eftvf^ 
rifimile , qubd  unus  faciem  annuUct  fet~ 
fifsnt  alterius : fed  fi  tantum  unus  eorum 
faceret,  quod  faeit,  fa5um  ejfcf.  ergo  pa- 
riter quod  facit,  faBum  eft,alio  fi  militer 
faciente . Signanter  dixit{jfw/7//rr}hoc 
eft  , dum  ucerque  in  eodem  indanti 
phyfico  Hmul  abfolvit  materiam  , de 
formam:  fi  quis  enim  priiis,  qu^m  alter 
materiam.dc formam  minidraret,  folu» 
ipfe  valide  baptizaret  , & a<dio  alteriui 
■ elTet  vera  rcbantizaiio  . Quod  etiam_» 
docet  S.Th.tmas  loco  mox  laudato, ubi 
feribit.  Si 'sterque  diceret , Ego  te  ba- 
ptiyo  , iri  'looiine  Patris,  {ye.tunc  mani- 
ffin/ri  'fi  , quod  ille  . ous  prius  verba^ 
proferret, daret  H fti''iii  Sieramentam. 
Si  autem  omnir.ofi  n t’  orr-ba  proferant , 
iy  bomtnem  immerg-re-t , 'vel  afperge- 
rent ; uterque  nuantuoi  in  fe  ejt , bapti- 
\aret  \ nee  traderent  aliud,  & aliud  Sa- 
tramentuot , fed  Cbriftus , qui  efi  unat 
interius  bapti\ans,  mnam  Sacramentum 
per  utrumque  conferret . 

Dices  primo  : Unus,  & idem  elfc(flus 

firocedere  nequit  k duabus  caufis  tota- 
ibus  non  fubordinatis  : fed  fi  duo  pof- 
fent  fimul  baptizare  , Baptifmus  ille_> 
procederet  k duabus  caufis  totalibus 
adtequatis  , nec  invicem  fubordinatis  : 
igitur , dtc. 

Refpondet  Z7<;Spr,num.}.didinguen> 
do  majorem . Non  poted  procedere  ef- 
fedius  & duabus  caufis  totalibus  indu- 
'«entibus  formam  elTedlive  , concedit ; 
producentibus  effedlum  dumtaxat  mi- 
niderialiter,  negat ; Baptifmi  autenuj 
effedius  a duobus  illis  Minidris  produ- 
citur tant&m  miniderialiter  ; nam  fo- 
ius  Deus  gratiam  facramentalem  effe- 
«div4  producit . 

Vrgebit : Saltem  uterque  Minider 
inducit  formam  Baptifmi,  & ut  fic  funt 
duc  caufe  , dc  utraque  totalis  . 

„ Re/fiondet  DoBor  ibidem  , qu6d  fi 
,t  uterque  abluat , neuter  in  abluendo 
ed  caufa  totalis , & hoc  five  ablutio 
,,  fiat  immergendo  ( tunc  enim  *mo- 


JrticJU, 

„ vent  corpus  i mmerfi  uno  motu  cau- 
„ fato  ii  virtute  motiva  amborum  : dc 
„ licet  alter  polTet  illum  motum  cau- 
ti fare , tamen  quando  fimul  movent  , 
I,  neuter  utitur  tota  fua  virtute  moti- 
I,  va , qua  poflTet  ea  uti , ficut  apparet, 
I,  quando  duo  portant  unum  pondus, 
,,  quod  alter  folus  poffet  portare^  five 
„ fiat  perfundendo  , vel  afpergendo  , 
y licet  uterque  madefaciat  aqua  k fe 
„ infusi  , vsl  afpers^  ; neuter  tameow 
„ madefacit  tota  illa  madefaedione  , 
„ qus  ed  per  afnerfionem  amborum  . 

Inftat  ibidem  DsBoriUterqac  ed  esu- 
fa  totalis  refpcid  i prolationis  verbo- 
rum : de  fic  quaritiim  ad  unam  partem 
eiTedus  exttrioris  , qui  ed  Sacramen- 
tum , erunt  duc  caufe  totales  , dc  hoc 
ed  impoifibile  , ita  deparce  effiatis,  fi- 
cut de  coco  . 

„ Re/i>ondft,\A  vix  contingeretquia, 
„ fp^nrr.diliicile  ed,  quin  alterius  ver- 
,,  ba  fuperfluant,  ica  qu6d  non  fint  per 
„ fe  pars  unius  Sacramenti : quia  po- 
,,  nere  duo  ejufdem  rationis  ede  pat- 
ii tet  unius,  quod  fimpliciter  edet  per- 
I,  fedlum,habendo  alterum  eorum  pro 
I,  parte,  videtur  fuperduura  . Qu*  au- 
„ tem  fuperduant : dc  cujus  proferen- 
I,  tis,  difficile  ed  adignare:quia  qua  ra- 
„ cione  illa,  dc  ida , de  ita  utraque,  vel 
„ neutra  , quia  uterque  equi  comple- 
„ t^  , dc  confimili  intentione  profert. 
I,  Ita  DoBor  . .> 

Qiiibus  fignificat  eo  in  cafu  , qu6d 
duo  fimul  in  eodem  inftanti  abluerent, 
dc  verba  proferrent,e(Tec  duplex  Sacra- 
mentum Baptifmi,  quia  edet  duplex  li- 
gnum facramentale  completum  , dc 
perfeidum,  intrinfece  , de  edentialiter . 
Unde  datiin  fubdit;  Refponfionem  quae- 
re, id  ed,  quxrat  refponfionem  prefatq 
objeidioni  , cui  placet  feiitentia  ade- 
rens , qubd  in  tali  cafu  non  funt  plura 
Baptifinata . 

Vrgehis  : Non  poted  una  , de  eadem 
perfona  duobus  didin^ls  numero  Ba- 
ptifmacibus  baptizari : igitur  eo  ia.. 


De  Minijlfo 

cafu  non^fTent  duo  Baptifmata  . 

Difltnguo  Mteudtnv.  Paffivi  ,conce* 
do:  a^ive,nego:hoc  e(l,eadem  perfona 
non  poteft  revera  fufcipere  duplicem_i 
cfTcAum  ablutionis  Baptifmalis  ; ubi 
enim.femel  remiiTum  eft  originale  pec- 
catutp^on  iterum  remitti  potefl;quan- 
quam  duo  concurrerent  ad  miniftran- 
dum  Sacramentum  > per  quod  fit  talis 
remillio.  Unde  ibidem  Dodior  nu.  4. 
‘colligit  X Sluod  Sattamtntum  Baptifmi 
magiitjl  baptitptio  paj}iva,qudm  adtva, 
quia  plurificatii  Bapti%atianf  a£Iiua  , 
uo»  plurificatUT paffiva  , ncc  Baptifmut  » 
quia  pajjiva  efJ  una,  Ifiud  autem  illatum 
midetur probabile  , quia  baptitptus  pro- 
prii  JuJeipit  Sacramentum  ,fu)cipit  au- 
tem proprii  ablutionem  paffivam,  iS  non 
uBivam  , ni  fi  dicatur  idem  re  aliter  . 

De  tertio  , Se  quarto  membro  diAin- 
tflionis  prtedidc  , hic  non  eft  fermo ; 
quippe  plures  4 pluribus,  imo  etiam,  & 
nb  unico  valide  baptizari  poflunt , ut 
mox  diximus:  qualiter  autem  agendum 
fit  circa  monftrum  ibidem  diferti  n.  7. 
aperit  Oodlor,  ubi  fcribit:  Dico,t«fa;>, 
,,  quod  fi  tempus  habe(i  potefl  ad  di> 
„ fcernendum,an  monftrum  fit  fimpli' 
„ citer  una  perfona , vel  dur , de  hoc 
„ haberi  debet  diligens  inquifitio  ante* 
,,  quam  baptizetur . 

„ Sed  unde.  Vel  ex  pprtibus,  inquit , 
,,  corporis,  put^  fi  fint  duo  capita  , vcl 
j,  duce  fpinc  dorfi  , vel  principale  in* 
„ dicium  de  cordibus ; fed  illud  non 
j,  poteft  cfTe  faciliter  evidena',  dum  vl- 
„ vit.  Sed  ncc’fignum  de  duobus  capi* 
„ tibus  effet  omnino  certum:quia  pof- 
j,  fibile  elTet  aliquam  cellulam  in  ma* 
„ trice  efrej>erforatam  per  totum,prfc*' 
„ terquam  in  parte  fuperiori , & tunc 
„ concurrerent  partes  feminis  caden* 
j,  tes  in  diverfis  incaftraturis  matricis, 
„ pro  tota  parte  inferiori , ic  tunc  di* 
f,  ftinguerentur  in  parte  fuprema,  & 
ibi  formarentur  dud  capita  , chm  ta* 
»,  men  reliqua  materia  non  fufliceret  , 
nifi  pro  formatione  unio*  perfonc , 


Baptifmi,  .•  285 

,,  Breviter.evidentilTimum  Cgiium_t 
„ diftinguendi  eft  per  intollemus  , 8c 
,,  voluntates:  Si  enimfunt  duxani- 
„ m« , non  eft  neceiLtrium  unam  fcire 
„ quidquid  fcit  alia  , & velle  quidquid 
,,  vult  alia : tamen  rar6 , vel  nunquam 
„ accidit  ; qu6d  fint  dua  anime , quin 
,,  fint  duo  capita,  vel  duc  partes  prin* 
,,  cipal;s  capitis,  licet  non  i converfo. 
„ Et  fi  qud  modd  pollit  deprehendi  di> 
„ verfitas  intcllediuum  in  intelligen* 
„ do  , puti  quod  per  aliquod  fignum 
deprehenderetur  idem  h;iri,6c  nefei- 
,,  ri : vel  poQit  deprehendi  diverfitas 
,,  voluntatum,  puti  qu6d  cITet  ibi  vel* 
„ le,  de  nolle  de  eodem  , abfque  dubi* 
,,  tatione  tenendum  eftet,  qu6d  eftcnc 
„ ibi  duc  anime . 

„ Sed  iftud  non  poteft  judicari » nifi 
„ de  monftro  adulto , quale  ponitur 
„ fuifle  in  Francia  habens  duo  capita  , 
„ quorum  unum  exprelfit  nolle  de  eo  , 
„ de  quo  aliud  expreflit  velle.  Unum 
,,  enim  voluit  continere , de  fobrie  vi* 
„ vere;  Se  aliud  lafcivire,  de  epulari;  de 
„ ciim  unum  per  os  fuum  excederet , 
,,  reliquum  clamabat,  fe  gravari . /Jit 
t,  pr£mi/sis  defignis  uniat,  vel  duplicit 
» perfonee  in  monftro , hanc fiatuit  Do- 
n 8or  re/olutiouem . 
t,  Oe  tali  monftro  dico , qu6d  fi  cer* 
t,  titudo  poteft  haberi , & fint  partes  , 
n de  quibus  patet  , qu6d  pertinent  ad 
diflintftaa  perfonas  , feparatim  per* 
„ &ndi  deberet  ifta  par$ , dt  illa , cum 
1,  iteratione  forme  in  fingulari  fuper 
„ utrumque  . Si  autem  certitudo  ha* 
u beri  non  polCt , bapti^ndus  eft  fal* 
u tem  in  illis  partibus,  que  principali* 
ter  pertinent  ad  unum  j cum  forma 
„ in  fingulari ; dc  fecundd  abluende 
,,  funt  alie  partes  , que  non  videntur 
*,  principaliter  pertinere  ad  illum  pri* 
„ mum  , Se  hoc  cum  forma , que  fer* 
I,  vanda  eft  in  illis , de  quibus  eft  du* 
„ bium  , que  ponitur  extra  de  Baptlf* 
„ mo.  Se  de  e/ut  effeSiu , capite  de  qui- 
„ but , Sed  de  monftro  fatis . 

N n a Quas* 


Digitized  by  Google 


184  Tra^.I,  DiJp.L  Jrt.IL 

. ut  Beza  in  qucOionibus  de  Sacr«men> 

Quaestio  Secunda*  tic,  qucft.m.  dcHunniusLutheranus 

opulcuid  de  Sacramentis  cap.  11.  ne- 
^uhiam  , iy  gttomodo  tfftfantur  ad  Ba-  g«nt  infantes  Judaorum  , Mahumeta- 
ptifmum  fufcipitndumi  rorum, 4t  Gentilium  efle  capaces  Sa- 

cramenti Baptifmi  , quandlu  fupt  ia 

NOtandum pt imd  , ad  fineni  fuper-  infantia.  Calvinus  autem  in  fuo  Com- 
iiaturalem  confluendum  , ali-  mentario  ad  illa  verba  capitis  tertii 
quod  medium  dici  polTc  neceflarium  S.Joannis:  Ni f quit  renatus  fuerit  ese 
duobus  modis  . Primd  <|u!dem  necelTi-  aqua  , ij  Spiritu  fauBo  , ije.  negat  Ba- 
tate praeepti;  quando  videlicet  aliquid  ptifmum  elTe  omnibus  necelTarium  ne-  ' 
cfl  faciendum  , vel  habendum  in  ordi-  celTitate medii , tam  parvulis,  quanu, 
ne  ad  coi.fecutionem  alicujus  finis;  adultis;maxime  ver6  rerpeciive  ad  par- 
non  qu6d  finis  ille  nequeat  haberi  fme  vulos  parentum  fidelium,  quos  vult  ef- 
cjufmodi  re  pracepta  ; fed  quia  res  illa  fe')uflificatos,  & adoptatos  a Ocu  ante- 
prircipitiir  fieri,  ut  finis  obtineatur;  ita  quam  etiam  nafcantur  ; ait  enim  lib.4. 
qii6d  illius  contemptus  eflet  pecca-  Inflit.  cap.if.  num.io. /n/an/ci n<?f7rar, 
tum,  ratione  cujus  finis  non  pollet  ob-  antequam  nafcantur, fe  adoptare  in  fuot 
tineri.  /Altera  vcr6  cll  neccflltas  medii,  pronuntiat  Deus  , cum  fe  nobis  in  Deu  m 
quando  fcilicet  aliquid  ita  ordinatur  fore proniitttt,feminiqu' nofiro  pof  nor. 
ad  confecutionem  alicujus  finis  , ut  ed  verbo  continetur  eorum  /alus.  . . . 
nonpofitd,  finis  non  polTit  obtineri . Quantum  dc.mni  invexerit  dogma  illud 
Cxterum  inter  utramque  illam  nccelli-  mali  expojitU,Baptifma  ejfe  de  necefita~ 
tatem  htec  intercedit  differentia  , quod  te  falutis, pauci  animadvertunt,  ideoque 
pofterior  nullam  admittat  excufatlo-  minies fibi  cavent:  nam  tsbi  invaluit  opi- 
nem;prior  ver6  excufationem  patiatur,  nio, perditos  effe  omnesg/uihus  aqua  tin- 
put^  quando  prcccptum  invincibiliter  gi  non  contigit  , nofira conditio  deterior 
Ignoratur,  vel  non  potefl  exeeutioni  eft,quamveteris  populi, quafi  reftrtBior 
demandari  propter  aliquam  caufam_,  ejfet  Dei  gratia  ,quimfub  lege  ■,  vcnijfe 
legitimam.  Quarimus  Itaque  an  hoc  enimChriftus  cenfebitur,non  ad  implea- 
utroque  modo  Baptlfmus  fit  neceflarid  das  promi jpones , fed  abolendas:  quando 
habendus  ab  omnibus  omnino  horni-  promiffo,  quee  tunc  ante  oBavum  diem 
Ilibus , tam  parvulis  , quam  adultis,  ut  faluti  conferenda  per  fe  erat fcetis  efficax, 
beatitudinem  sEternam  obtinere  pof-  nunc  aifque figni  adminiculo  rata  non 
iint  . effiet . 

Notandum  fecundo  , quod  etfi  omnes  Notandum  tertii  , neceflltatem  Ba- 
fateantur  baptifmum  liippleri  poffe.*  ptifml  , maximi  refpedlu  infantium.* 
tam  in  parvulis  , quiim  In  adultis  per  pofle  Intelllgl  tribus  modis: /V/'»;^qui- 
Baptifmum  fanguinis  , feu  per  marty-  dem  de  abfolute  , dc  extraordinarIa_* 
rlum  relps^  toleratum  : attamen  non  Dei  potentia  , quefi  Deus_  non  poflet 
levis  inter  Catholicos,  & Haereticos  aliter  parvulos  , quam  per  Baptlf^muin 
novetur  controverfia  de  necefsitatc  falvare  : de  hoc  autem  fenfu  nulla  cll 
Baptifmi  refpediu  I arvulorum.iibi  non  inter  Theologos  difficultas  ; omnes 
adeft  occafio  fubeundi  martyrii : qui-  enim  conveniunt  Deum  polTe  eos  , vel 
tfam  enim  hteretici  negant  abfolute  in-  alio  remedio,  vel  ex  mero  fua;  mlferi- 
iantes  efle  capaces  fufeipiendi  Raptif-  cordic  beneplacito  mundare  aborigi- 
matis  ante  uliim  rationis;  & idcirco  giiiali ; £c  ad  sternam  beatitudlneou, 
Antsbaptifa  folitb  vocantur:  Nonnulli,  promovere,  jecundut  taodut  inwlU^<uf 


:i4jv  CiDQgli.' 


De  necejjitate  Ba^ttjmi . 285 


deleni  communi,  & ordinaria,  utrum 
videlicet  parvulis  \ quibus  non  potell 
minillrari  Baptifmus  , non  pollit  altero 
medio  fubveniri , videlicet  per  reme- 
dium le.qis  natura  , rcfpetfilvi  ad  in- 
fantes Gentilium  , vel  Circumcirionis  , 
per  ordinem  ad  infantes  Ju<^zorum,  vel 
orationis  , voti , aut  alic.ijus  pii  operis 
Parentum  fidelium, quibus  fervari  pof- 
fent  eorum  parvuli  , dum  Baptifmus 
aqu*  non  poteft  eis  adhiberi . Tertius 
denique  modus  Intelligi  poreli  de  ali- 
qua lege  fpeclali , utrum  videlicet  ex 
aliquo  firrgulari  privilegio  Dei,  infan- 
tes aliqui  interdum  falventur  fine  Ba- 
ptifmo  aqur  fcaliter  fufcepto.Deo  fup- 
ple  ntc  ejus  defccfum  propter  oratio- 
nes , & vota  Parentum  , qui  non  pof- 
fent  Baptifmum  fuls  parvulis  procu- 
rare . 

Hic  itaque  tria  maximi  occurrunt 
determinanda;  Primum,  qu6d  omnibus 
omnino  hominibus,  tam  adultis,  quam 
parvulis  baptifmus  fit  necelTarius  ne- 
celTitate  medii  in  re, vel  in  voto:  Secun- 
dum, quod  parvuli  tam  Fidelium,  quam 
infidelium  fint  capaces  fufclplendi  Ba- 
ptifmum: 7Vr//«»«,qu6d  non  polTit  ipfis 
parvulis  altero  medio,  & remedio  nunc 
fiibveniri 

Conclusio  ‘Prima. 

B/lpti/Tmus  eft  necefarius  neceffitate 
wedii  omnibus  hominibus , tam-> 
culultis  , quam  parvulis,  H»c  eft  de  fide 
determinata  in  Conciliis  MilevItano,& 
Carthaginenfi  , ut  conftat  ex  S.Aiigu- 
ftino  epift.  90.  & 91.  & ex  Tridentino  , 
fe(T.  7.  Cao.  p.  Si  quis  dixerit  Baptip-, 
tnum  liberum  ejfejjoc  eft, non  Heceffariunh 
ad  falutem  , anathema pt , 

Colligitur  autem  hujus  conclufioni» 
veritas  «x  illis  verbis  Chrifti  O.  Joan. 
Vip  quit  renatus  fuerit  nt  aqua,iyc.Qui- 
bus  verbis  Chriftus  O.  fignificat , poft 
promulgatam  legem  neminem  pofftj, 
lalutem  eternam  confequi , nlfi  fuerit 
aqua  Bapelfmi  renatus . Quam  utique 
veritatem  aperte  docuit  Tertullianus 


lib.  de  Baptlfmo  cap.  ii.  ubi  ait , PrtC- 
feribitur, nemini  pne  baptifmo  competere 
falutem  ex  illa  maximi  pronuntiatione 
Domini,  qui  ait : nip  natus  ex  aqua  quis 
erit , non  habet  vitant . Unde  cap.  fe-. 
quenti .loquens  de  Iis,  qui  aflerebant 
fidem  fuflicere  ad  lalutem  : Hic  ergo  , 
inquit , /celeftifsimi  illi  provocant  qua- 
ftiones  , adeo  dicunt ; Baptifmus  non  eft 
neceffarius , quibus ftdet  fatis  eft'.  nam  if 
Abraham  nullius  aqua,  nippiei  Sacra- 
mento Deo  placuit . Refpondet : Fuerit 
/alus  retrb perpdem  nudam  ante  Domini 
Pafsion'nt , ly  RefnrreBionem  : at  ubi 
pdes  aucla  eft  credendi  in  Nativitatem  » 
Pajpontm  , RefurreUionemqtte  ejus , ad- 
dita eft  ampliatio  Sacramento,obpgnatio 
Baptifmi  , veflimentum  quodammodd  ft- 
dei  , quee  retrd  erat  nuda  : quibus  ver- 
bis Tertullianus  non  obfcure  convellit 
impiam  iillam  Calviniftarum  aftertio- 
nem  , qua  contendunt  hominem  per 
fidem  pofTe  juftificari  etiam  fine  Ba- 
ptlfino . 

Eamdem  veritatem  ex  eodem  Chri- 
fti D.  oraculo  elicit  S.  Ambrofius  lib.r. 
deAbrahamcap.il.  ubi  proferens  pra- 
fata  verba  S.Joannis  : Nip  quis  renatus, 
iyc.  ait : Vtique  nullum  excipit , non  in- 
fantem , non  aliqua  pneventum  neeefsi- 
tate . Ipfi  fubfcribunt  cateri  SS. Patret. 
S.Hieronymus  dialogo  contra  Pelagia- 
iios  . Qregorins  Na\ian%.  orat,  in  fan- 
dum Kaptifma  : ,£ayf/i»i  exhortatione 
ad  baptifmum:  fed  maxime  epift.aS.  ad 
S.  Hieronymum,ubi  feribit : Sluifquit 
dixerit , qudd  in  Chrifto  vivipeabuntur 
etiam  parvuli  , qui  pne  Sacramenti  ejut 
participatione  de  vita  exeunt  , hlepro- 
fiBo,  fy  eoHtra  Apofiolicam  preedieatio- 
nem  venit,  ly  totam  condemnat  Eccle- 
pam  ; ubi  proptereh  cum  bapti%andit 
parvulis  ffUnatur,  ly  curritur  ,pne  du- 
bio creditur  aliter  eos  in  Chrifto  vivip- 
cari  nonpoffe  . Et  lib.j.  de  origine  ani- 
mae cap.9.  Noli  credere,  noli  dicere, noli 
docere,  infantes,  antequam  baptsyntur, 
morte  preeventot pervenire pojfe  ai  ori- 

gi- 


Digitized  by  Googie 


285  Tra^.L  Difp.L  ArtJL 


ginalium  indulgentiam  deliSortm  , yf 
vis  effe  Catholicus . 

Hanc  autem  veritatem  ita  apertam 
agnoverunt  Pelagiani , ut  lic^t  nega- 
lent  Baptirmum  neceflarium  ad  delen- 
dum originale  peccatum , quod  utique 
non  admittebant illius  tamen  fum- 
mam  neceflitatem  ad  confecutioneai_> 
regni  cxleftis  conltanter  propugna- 
rent , ut  phiribi  teftatur  S.Augufiinus , 
maxime  lib.  i.  operis  imperiiedli  con- 
tra Julianum  cap.  f},  ubi  refert  verba 
Juliani  ita  fcribmris;  Nos  igitur  in  tan^ 
tUm  gratiam  Buptifmatit  omnibus  uti- 
lem confitemur , ut  eundos,  qui  illam  non 
neeeffariam  etiam  parvulis  putant, teter- 
rsd  feriamus  anathemate . Unde  idem_> 
S.Auguftinus  ferm.  14.  de  verbis  Apo- 
fioli , cum  dixiflet  cap.  7.  Pelagianum 
alloquent:  §uia  parvulus  non  baptijp- 
tvs  non  intrat  in  regnum  eaelorunt,  <5*  tu 
iieis,  ir  ego.  Illi  igitur  communi  adver- 
fario  , qui  dicit  non  bapti\atum parvu- 
lum intraturum  in  regnum  eerlorum  , 
refiftamus  ambo  , iy  adverfus  ejus  inji- 
diofijfima  jaeula  fcuium  fidei  profera- 
mus. Subdit  cap.  fequenti ; Eccefimu! 
dicamus  huic  homini , Cbridianus  es  l 
Cbrifiianus,  inquit.  Audi  EvangeUum, 
qui  vis,  non  bapti%atos  parvulos  mittere 
in  regnum  ecelorum , audi  EvangeUum  ; 
nifi  quis  renatus  fuerit  ese  aqua , iy  Spi- 
ritu fando,  non  intrabit  in  regnum  Dei, 
Domini  fententia  e fi  : huic  nor.  re  fidit , 
nifi  non  Cbrifiianus . 

Reponit  Oan;us  Calvinifta  ad  cap.4. 
Bellarmini  de  Baptirmo,ex  hocS.Joan- 
dis  oraculo  non  colligi  Baptilraum 
aqua;  elTe  abfoluti  necelTarium  ; quia  , 
inquit , hscc  particula  ( iy)  debet  fumi 
pro  disjundlivis  ( aut,  vel)  quali  fenfus 
Chrilli  D.  (It  ille:  Nili  quis  renatus  fue- 
rit ex  aqua , vel  Spiritu  fandlo , falvus 
non  erit;  itaqubd  duplex  fltmedium 
falutis , unum  regenerationis  per  aqu&' 
Baptifmi , alterum  regenerationi»  per 
gratiam  Spiritus  fandli . 

Ctntrh^imi  , omnes  SS.  Patres  ac- 


cipiunt particulam  (^iy)  non  disiondU- 
vd  , fed  copulative  , ut  videre  elt  apud 
S.Cyprianum  epi(l.7x.&  7}.  S.Ambru- 
fium  lib,  de  Spiritu  S.  cap.ir.  fandtum 
Auguftinum  tradi.  11.  in  loannem  j 
itaut  aqua  , dc  Spiritus  fandius  requi- 
rantur ad  regenerationem  fpiritualem. 

Secundi,  fi  vera eflet  h®c  Calvini- 
ftarum  refponfio,fequeretur  qu6d  pof- 
fct  fieri  regeneratio  fpiritualis  per  fo- 
lam  applicationem  aquz  elementaris  , 
cum  exclufione  Spiritus  fandli ; nanu-i 
ubi  duo  prccipiuntur,  dc  dicuntur  ne-< 
celTarla  lolummodd  fub  disjuai^ione  , 
fufiicit  quAd  alterutrum  adhibeatur  ad 
confecutionem  illius  , ad  quod  ordina- 
tur , dc-pr«cipitur;  neque  efl  necelTe 
fimui  utrumque  colledlivd  facere ; hcc 
enim  e(l  natura  , dc  conditio  pr.zcepti 
disjundlive  fadli  , ut  alterutri  ex  rebus 
prccepti$,adhibit4  , hat  fatis  ejufmodi 
przcepto,  ut  patet  per  indiidlionem  in 
omni  lege  disjundliva;  igitur  (i  in  ver- 
bis Chrilli  particula  ((T)  disjundlivl  Iit 
accipienda  , confequens  erit  , quod 
quemadmodum  juxta  Calvinillas  , fpi- 
ritalis  regeneratio  ibi  alilgnata  per 
hunc  terminum,  Spiritu  fando,  ell  fuf- 
liciens , feclusa  ablutione  exteriori  , 
etiam  in  voto  , de  alFedlu  ; pari  ratione 
fola  exterior  ablutio  exclusd  etiam_> 
Spiritu  fandld  , erit  fuIRciens  ad  rege- 
nerationem fpiritualem,  dc  confecutib- 
nem  beatitudinis , quo  nihil  abfurdiua 
excogitari  potell . 

Tertii  denique  (i  Baptifmus  non  (it 
abfolutd  necelTarius  parvulis  ad  confe- 
quendam  eternam  falutem , maximi 
quia , ut  fupri  diximus  ex  Calvino  iu 
tertio  Notabili^  fidelium  parvuli  infe- 
nintur  in  Chrillo  virtute  iIik  propaga- 
tionis k parentibus  fidelibus  : at  hoc 
aperte  falfura  elTe  conflat , non  folCiin 
authoritate  SS.  Patrum , qui , ut  mox 
diximus,  abfoluti  pronuntiant,  Baptif- 
ntum  omnibus  parvulis  effe  neceffa- 
rium  ad  falutem  : fed  etiam  ratione , 

Ve!  taxm  illa  fpiritualis  generati» 

fit 


\ 


De  necejjitate  Bapftfmi  • 


fit  immediati  a Deo  fine  ullo  Sacra- 
menti adminiculo  intuitu  fidei  paren- 
tum ; ve/ intuitu  foederis,  quod  Deus 
pepigerat  cum  Abraharno,  ejurq'ie  po- 
fteritate,  his  verbis  Genef.  17.  Statuam 
paQummeum  inttrmt,  iS  tr  , iy  iuttt 
ftmtn  tuum  P^/l  te  in  ^••f.rathnilrut 
/hiv,  fsdtre /imtutrrne , Ctii  utique  pa- 
(ftu  fucceJuiit  fideles  in  n jva  lege  , ut 
indicat  Apollolus  ad  Rorn.4.  de  ad  Ga- 
Jat.q.  dicens  : E^t,qui  eu  fide  ptut , ef; 
filios  Abrab*,  iy  eos  tauthm  effie  benedi’ 
tendos  cum  fideli  A brabam . Sed  neu- 
trum dici  poteft  : Non  quidem  primum , 
quia  ipfimet  Cal vinidf  cu  nBeza  qu^fi. 
I id  dc  Sacra  Tie<.tis  id  aperti  negant; 
docet  eni  n Ucza, regenerationem  illam 
fieri  dumtaxat  interveniente  fide  prio- 
rum pareiftum  , virtute  cujus  pietatis 
fit,  ut  nati  , vel  nafeituri  tnfantescen- 
feantur  in  Fodere . 

Non  etiam  fecundum,  quia  juxta  Cal- 
viniilas  falfum  ell , eos  omnes  , qui 
funt  prognati  ex  parentibus  fidelibus 
etiam  fandilTimis  , pertinere  ad  illud 
f«dus  , ut  exprefse  tradit  Beza  ibidem 
qu.tiq.  Quod  utique  confirmat  exem- 
plo Hfau  , iiecnon  dc  quotidiana  expe- 
rientia: ergo  fateantur,  necelTe  elV,  fal- 
fum  efle  eo  ipfo  , quo  infantes  nafeun- 
tur  ex  parentibus  fidelibus , illos  efie 
fandos  , nec  indigere  Baptilino  aqua;  , 
ut  regenerentur  in  Chrillo  ? 

Confirmatur  sjpxxu  fi  ratio  formalis  il- 
lius fandificationis  infantium  , elTet 
petenda  ex  eo  , qu6d  fint  prognati  ex 
fidelibus  parentibus , confequens  efiet, 
qu6d  talis  infitio  in  foedus  Chrilli  D.dc 
fanditas  ei  correfpondens,  deberet  re- 
periri  ih  omnibus  infantibus  , qui  na- 
Icuntur  ex  parentibus  fidelibus  , quod 
clim  Calvinills»  non  admittant  , nec 
etiam  debent  aliud  admittere  . 

Neque  eis  quidpiam  fulTragatur  pro- 
fatus textus  Geoefis;  quantumvis  enim 
intcliigatur  de  femine  fpiriiuali  Abra- 
hz,nonelTet  inde  confequens, parvulos 
fidelium  landiGcarl  pofle  abfque  Ba- 


187 

ptifmo. : im6  contrarium  potius  inde_» 
iequitur ; quemadmodum  enim  in  Mo- 
-fitica  lege  nemo  cenfebacur  fpirituale 
fismen  Abrahe  abfque  circumcifione  , 
aut  alio  remedio ',  quo  elueretnr  origi- 
nale peccatum  ; fic  in  lege  Evangelica 
nullus  reputari  debet  de  femine  Abra- 
hz  , quin  mundatus  fuerit  ab  eodem., 
peccato  per  baptifmum  : Infup^r  licuc 
non  obfiante  propagatione  ^ Parend- 
bus  fidelibus, necelTariO  parvuli  Juda»- 
rum  erant  circumcidendi;  dc  nimc  funt 
necelTarid  baptizandi . 

Objiciunt  primd  IlludChrifii  Domini 
Matth.tp.  Sinite  parvulos  venire  ad  me, 
talium  enim  efi  regnum  coelorum : Ergo, 
Inquiunt , fine  Baptifmo  pueri  polTaiit 
falvari . 

Nego  confequentiam:  Siquidem  Chri- 
ilns  D.  ibi  loquebatur  de  parvulis  Ju- 
deorum  , ac  aliorum  fidelium , qui  ju- 
flificati  erant  per  Sacramentum  Cir- 
cumcifionis , aut  remedium  legis  na- 
ture . 

Deinde , hcc  Chrillus  O.  protulit,  ut 
fignificaret  parvulos  illos  ratione  zta- 
tts  nHiil  habere  malitiz  adlualis , quod 
eos  excludat  a regno  ccelorurn  , iicut 
habent  adulti , quibus  parvulos  illos 
opponit.  Vel  dico  cum  S.  Auguflino 
lib.  I.  de  peccatorum  meritis  cap.  19. 
Qu6d  parvulorum  vitam  laudaverit 
Dominus dicens  talium  efie  regnum 
coelonlm,  ciim  verax  fit  ille  intelledus, 
'qu6d  humilitatis  fimilitudinem  ■"  - 
parva  ctate  pofuerit . 

Objiciunt fecundd,  illud  S.Pauli  t.  ad 
Cor.7.ubi  parvulos  & fidelibus  genitos 
vocat  faniSos  , dicens : SanQificatus  efl 
vir  infidelis  per  mulierem  fidelem  , iS 
fanBificata  efl  mulier  infidelis  per  vi- 
rum fidelem  , alioquin  filii  vrfiri  im- 
mundi effent  ,•  nunc  qfstem  fanBi  fssnt'. 
igitur  parvulis  ex  fidelibus  natis  , Ba- 
ptifmus  non  efl  necefiarius . 

Nego  confequentiam  ; primd  , quio.^ 
Apollolus  non  dicit  eos  filios  elFe  ex 
Utero , vel  ab  utero  matris  fsndlot , 

quod 


Digitized  by  Googie' 


"De  neceJfitAti  B aptifmi  * . aifp 


niattJucaseritii  ctrnem  Filii  hominis ... 
non  btthehitis  vitam  in  voiis  . £t  tamen 
in  hac  generali  fententia  parvulos  non 
comprehendimus ; igitur  nec  compre- 
hendi debent  in  fententia  priori . 

Nego  minorem ; & ad  primam  ejus 
probationem  dico>  omnes  illos  fandtus 
vixHTe,  & mortuos  fui.Fe  ante  confum- 
macionem  Novi  Tellainenti  per  mor- 
aem  Chrifti  Domipi  , & confequenter 
priufquam  Baptifmus  aqua;  fuerit  ne- 
ccdarius  hominibus  neceflitate  medii 
ad  falutem  confequendam  . Nec  refert, 
qu6d  illa  verba  ; Nifi  quis  renatus  fue- 
rit, protulerit  Chrilius  D.  aiitefuam 
mortem  : non  enim  illa  dixit  pro  illo 
tempore,  quo  tunc  loquebatur  cum  Ni- 
codemo  , fed  tantiim  pro  eu  tempore  , 
quo  fufKcienter  promulgata  eflet  lex 
Evangelica  . 

yj d fecunitum  onttm  A\co  , non  elTe 
paritatem  inter  utrumque  Chrifli  O. 
oraculum  , quantiim  ad  univerfalita- 
tem  obligationis  : fiquidem  pueri  funt 
capaces  regenerationis  fpiritualis  , ad 
quam  ordinatur  Sacramentum  Baptif- 
mi ; non  ver6  nutritionis  fpiritualis, ad 
quam  ordinata  e(l  HucharIl)ia;nutritio 
enim  fpiritualis  eif  infiituta  ad  refiau- 
randum  id  omne,  quod  per  quotidiana 
peccata  deperditur  de  viribus  fpiritua- 
libustquf  utique  deperditio  cum  locum 
non  habeat  in  parvuiis  , etiam  nec  in 
ipfis  locum  habere  debet  fpiritualis  nu- 
tritio . 

Conclusio  Secunda. 

P/irvulifive  fidelium  ,five  infidelium 
fiunt  capaces  Baptifimi  fitffieipiendi , 
Ha;c  e(t  dc  hde  determinata  in  Conci- 
liis Carfhaginenfi  quinto  , Milevitano 
fecundo  can.  a.  Gerundenfi  ,can.  f . fe- 
cando  Bracharenii  , can.  7.  Viennenli, 
ac  Lateranenfi  fub  Innocentio  III.  ut 
refertur  cap.  firmiter  de  fumma  Tri- 
nitate bis  verbis  : Sacramentum . verd 
Baptifimi ...  ttm parvulis,  quam  adultis 
. in  fiorma  Ecelefi/c  h quocumque  rite  eoi- 
..latum  proficit  ad  fialutem  ; Etnovifljitie 
, Tom.X. 


Tridentino  feflT. 7.  can.  tj.  his  verbis: 
Si  quis  dixerit  parvulos  eo  , quid  cUum 
credendi  non  habent-,  fiuficepto  Baptifimo, 
inter  Fideles  computandos  non  ejfie  : ac 
pr  opter  e a eitm  ad  annos  di/cretionis  per- 
venerint, cjfie  rebaptixandos:  asst profla- 
re,omitti  eorum  Baptifima,quam  eos  non 
ada  proprio  credentes  bapti-xpri  infiol» 
fide  Ecdefitc , anathema  fit . 

Colligitur  h*c  veritas  i Scriptura  fa- 
cra.illis  videlicet  locis,  quibus  dicuntuf 
familia  integra;  baptizata; : Sic  /i9.  i5. 
V.  f.  dc  Lydia  dicitur  : Cism  autem  ba- 
ptixata  efet , ij  domus  ejus  • Et  ibidem 
verfu  ij.  de  ciiftode  carceris  , in  quo 
reclufus  fuerat  S. Paulus  dicitur;  Bapti- 
Xptus  eft  ipfie  , tr  omnis  domus  ejus  con- 
tinui.tt  i.ad  Corinth.i.  Baptixpvi  Ste- 
pbanee  domum  . Qms  autem  prudenter 
dubitet  in  iftis  familiis  univerfim  ba- 
ptizatis,fuilTe  aliquos  parvulos  ab  Apo- 
llolis  Baptifmd  initiatos  ? igitur  parvu- 
li revera  funt  capaces  Baptifmi  . 

Eamdem  veritatem  definierat  Inno- 
centius III.  cap.  Majos-es , ubi  ait;  Cum 
ergo  Circumcifio  tam  adultis,  quim par- 
vulis ex  prtccepto  Domini  conferretur-.m 
Baptifimus , quifiucce/fit  locoipfius,  iS 
generalior  tamen  txifiit,  cum  tam  viri  , 
quam fiaemintc  baptixfntur  , minoris  vi- 
deatur effMhs , tam  adultis  , quam  par- 
vulis ed  conficrendus , 

Idem  docent  SS.  Patres,  Dionyfius 
llb.  de  Eccicfialiica  Hierarchia  cap.ult. 
Ircnzuslib.  2.  cap.  j6.  ubi  (Ignanter 
cit ; Salvari  omnes , qui  renaficuntur  in 
Christo  , inflantes , pueros  , juvenes  , iye. 
Origenes  in  cap.  6.  Eeclefia  , inquit,  ab 
yJpadoUs  traditionem  accepit  etiam  par- 
vulis dare  B.tpujmm  . Idem  docet 
S.  Augufliiius^  utczteros  omittam  ) 
lib.4.  de  Baptifmo,  cap.  aj.ubi  fertbit; 
^od  traditum  tenet  univerfitas  Eede- 
fis,ehm  parvuU  inflantes  baptixantur,qui 
certi  non  poffiunt  credere  ad  juftitiam  , 
iy ore  confiteri  ad  fialutem,  quod  latrn 
potuit  -,  quin  etiam  flendo  , iy  vagiendo  , 
eum  in  eis  myfterium  celebratur  , ipfis 


2po  Tra£id,DiJp,L  Art,ll.§lu£ji,ll, 


wy?tieit  vocibus  eiRrepant  : (p  tante» 
ttullui  Cl/riHianorum  dixerit  tot  inani- 
ter baptixari . 

Suffragatur  etiam  ratio  ; Tum,  quis 
parvuli  falvari  polTunt , ut  condat  ex 
illo  Matth.  19.  Sinite  pariulos  venire 
ad  me,  talium  eH  enim  regnum  eaehrunr. 
Tum,  quia  innocentes  occifus,ut  SS.  & 
Martyres  colit  Ecclelia,  Tum  denique , 
quia  poffuntefre  participes  peccati  A- 
dami;ergo  etiam,  & gratia  Chridirfed, 
Ut  didium  ed  in  priori  conclufione  , 
nullus  pod  fufficienter  promulgatam., 
legem  Evangelicam  falvari  potcd  fine 
BapcifmoMgitur  Baptifinus  ipfis  parvu* 
lis  re  veri  poted  prodeffie. 

Dieesprimdx  Chridus  D.fuos  Apofto- 
los  delegans  ad  pradicandum  Evange- 
lium,  ait  Matth.  19.  Euntet  docete  om- 
nes Gentes  bapti%anteseot,  iye.  Unde  fic 
argumentari  licet:  Illi  fuli  Innt  capaces 
fufclplendi  Baptifmatis  , qui  funt  capa- 
ces fufeipienda  do<9rInz ; prii'is  enim., 
docere  debent  Minidri,  quim  baptiza- 
re: ac  lubinde  baptizandus  pribs  doceri 
debet,quim  baptizari:  fed  parvuli  ante 
ufum  rationis  non  funt  capaces  dodri- 
na  : igitur  nec  Baptifmi . 

Confirmatur . Priiis  quis  credere  de- 
bet myderia  fidei , quam  baptizetur  ; 
ait  enim  Chridus  D.  §ui  crediderit,  iS 
bapti\atus  fuerit,  fahus  erit  •,  ubi  fidem 
vult  przrnittl.quafi  necedarlam  Baptif- 
mo : unde  S.  Hieronymus  in  praefatum 
textum  Matth.  ait : Non  potefi fieri  ut 
corpus  baptifmi  reeipiat  facramentum  , 
stifi  antea  anima  fidei  fttfceperit  verita- 
tem:{ed  pueri  non  pofTunt  credere:  ergo 
nec  baptizari . 

Refpondeo  hoc  utruraque  ChrIdI  D. 
oraculum  intelligciidu  elTe  de  adultis , 
in  quibus  baptizandis  hunc  ordinem 
fervari  voluit,  ut  pribs  indruerentur  de 
rebus  fidei  quam  baptifmum  fufeipe- 
rent;  nam  Afaiei  s6.  anti  dixerat  prte- 
dic-ite  Evangeliura  omni  creaturee , uti- 
que adultis,  ad  quos  indruendos , Sc 
baptizandos  eos  delegat,  quatenus  vi* 


dellcet  fufeepti  indriidlone  parati  fine 
ad  credenda  fidei  myderia  priufquam 
baptizentur.  Quamquam  nec  in  adultla 
requirdeur  atdus  fidei  ad  valorem  ba- 
ptlfmi , ut  patebit  Infra  , fed  fufficlat , 
quod  fufciplaut  Fidei  divinitus  infufe 
habitum  , cujus  etiam  parvuli  funt  ca- 
paces; ac  proinde  credunt  faltera  habi- 
tualiter,  & fidem  profitentur,!!  non  per 
atdum  fidei,  faltem  per  fufceptiim  fidei 
facramentum  . 

Ita  prafatum  textum  explicat  Inno- 
cent  uslll.  ut  refertur  cap.  Majores . 
ubi  ct'im  dixiflet  authoritatem  illam  x. 
Petri  4.  Cbaritas  operit  multitudinem 
peeeatorum  , intelllgendam  effe  tantim 
de  adultis,  qui  habent  multitudinem  pec- 
catorum,non  de  parvulis  qui  peceato  tan- 
tum originali  tenentur,  datim  fubdlt,^* 
militer  , iy  iUa  autboritas  eft  fohenda  : 
^ai  crediderit,  iy  bapti\itus  fuertt,Scc, 
eum  non poffint  credere parvuU,Jii  adal- 
ts:  ne  ad  alios  prima,  (y  esd  alios  fecunda 
daufuia  referatur.  Quamvis  nonnulli 
concedant , quod  parvuli  credunt  non  per 
ufum  ,fed  per  habitum  fidei  , quem  fu- 
fespiunt  in  Baptifmo'.  ficut , iy  alia  mul- 
ta verba  ,fecundUm  communem  ufhm lo- 
quendi non  ad  aRum,fed  ad  aptitudinem 
referuntur  . 

Hunc  utriimque  intelledlum  expri- 
mit Do(dor  fubtills  fuprit  refpondens 
ad  hoc  argumentum  Marci  ultim.  §ui 
non  credsderit,  condemnabitur:  Parvulut 
non  poted  credere;ergo  per  Baptifmum 
non  poted  falvari:ergo  frudra  baptiza- 
tur. jld  aliud,  inquit , patet  quod  debet 
intelligi  de  adultis  per  illud  , quod pr se- 
cedit . Qui  crediderit , St  bapeizatua 
fuerit.  lAe! poteFI  dici  , qudd  qui  non  cre- 
diderit, nec  adu,  nee  habitu , condemna- 
bitur; quia  feeundkm  /ipofiolum  He- 
hrzor.  11.  Sine  fide  impofliblle  ed  pla- 
cere Deo , &c.  Parvuli  autem  , etfinon 
poffint  habere  aBum  , pojfunt  tamen  ha- 
bere habitum . 

Vel  aliter  refponderi poteR  cum  S.Aa- 
gudino  lib.  i.  operis  iaaperfedt:i  contra 

Ju- 


-Dlgilized  by 


DenectJptuteBaptifmi.  - 19» 


iulUaum  ( eap.  f6.  qn6d  iicut  parvuli 
iint  rei  per  alienam  volfitatem,  nempe 
Adami ; fic  etiam  funt  fideles  oer  alie- 
nam fidem  , dum  videlicet  credunt  per 
patriuos  pro  ipfis  refpo.ndentA , dc  (H- 
pulantes  . Quoniam,  inquit,  ierum  eR , 
quddper  aliot  treduHt(_propter  boc  enim, 
is  fideles  per  totnm  Ecclefiam  nuncupan- 
tur) profMb  nsn  pertinent  ad  illud, ifuoi 
ait  Domiau::  Qjj  autem  non  crediderit 
condemnabitur  . Condemnabuntur  ergo 
f per  alios  non  credant,  cism  per /etp/bs 
non  valeant  credere.Ve\,\it  clariCis  hanc 
veritatem  explicat  ferm.  14.  de  verbis 
Apoltuli  , cap.  II.  /dd  verba  aliena  fa- 
natur , quia  ad  faQum  alienum  vulnera- 
tur . Credit  in  'Jrfum  Cbriflum , fit  in- 
terrogatio: re/fioudetur,  credit . Pro  non 
loquente,pro  filente  , iy  flendo  quodam 
modd  , ut  fubveniatur  orante  , refponde- 
tur,  is  valet . Abfit  h cordibus  qualium- 
cunque Cbrifiianorum.  ergo  refpondetur, 
is  valet . Confpiratione  quadam  commu- 
nicat Spiritus,  credst  in  altero,  quia  pec- 
cavit in  altero  . 

Dices  fecundi:  Baptizat!  tenentur  ad 
obfcrvantiam  legis  Evangelicc , fed  in- 
fantes 1'unt  incapaces  ejufmodi  obliga- 
tionis , & obfervantia:  igitur,  & Ba- 
ptifmatis. 

Difiinguo  minorem  : Sunt  incapaces 
Illius  obligationis, pro  tempore, qu6  ba- 
ptizantur, & antequam  adoleverint, 
concedo  : ubi  pervenerunt  ad  adultam 
Ktatem  , nego  : Unde  Concilium  Tri- 
dentinum  felT.  7.  can.  14.  Si  quis  dixe- 
rit ejufmodi  parvulos  baptiystos  , cUm 
adoleverint,  interrogandos  ejfe,  an  ratum 
habere  velint,  quod  patrini  eorum  nomi- 
ne , dum  baptixarentur polliciti  funt , iS 
ubi  fe  nille  refponderint  , fuo  effie  arbi- 
trio relinquendos,  nec  aha  interim  peena 
ad  Cirifiianam  vitam  cogendos, nifi  ut  ab 
EucbariRiee , aliorumque  Sacramento- 
rum perceptione  arceantur , donee  refipi- 
fcant  , anathema  fit . 


CoNciusio  Tertia. 

POff  fuffieientem  Evangelieee  legis 
promulgationem  nullum  eft(^  (i  mar- 
tyrium excipias  ) aliud  remedium  origi- 
ncsfis  peccati  eluendi  , nec  medium  eonfe- 
quendic  /"Alutis  de  via  ordinaria  , quod 
prode/fie  pojfet  parvulis  five  fidelium five 
infidelium  etiam  in  neeeffitate  conflitu- 
tis,pr teter  Baptifmum  . Hac  eft  com- 
munis Catholicorum  dotflrina  contra 
non  folum  Calviniflas,  fed  etiam  con- 
tra Cajetanura  , qui  iaCommentario 
ad  quali.  dS.  artic.i.  docet  : deficiente 
opportunitate  baptizandi  parvulos,vo- 
tum  Baptifmi  i parentibus,  aut  ab  aliis 
conceptum  eis  fufficienter  prodelTe  ad 
falutem  ; quod  ibidem  fic  explicat  , di- 
cent : Debet  autem  in  tali  eaf'u  parent 
fignS  crucis  infantem  eum  invocatione-» 
Trinitatis  munire, ficque  Deo  ofiferre  mo- 
rientem  tn  nomine  Patris  , iS  PHH  , 0* 
Spiritus  fanBi,  Et  fuper  articul.  1 1.  ad- 
dit: Parvulos  in  maternis  uteris  pericli- 
tantes poffi  falvari  per  Sacramentum-» 
Baptifmi',  non  in  re  ,fed  in  voto  Paren- 
tum fn/eeptum  eum  aligua  benediBione 
prolis,  feu  oblatione  ipfius  ad  Deum  eum 
invocatione  Trinitatis  . Quod  utique 
Commentarium  julTu  S.  Pii  V.  fummi 
Pontificis  expundlum  fiiit  ex  Scriptis 
ipfius  Cajetani . 

Patet  hujus  conclufionis  veritas  ex 
didlis  in  prima  conclufione  , ubi  ollen- 
dimus  necellitatem  Biptifmi  genera- 
lem efle^dc  ad  omnes  omnino  homines, 
cujufcunque  xtatis  , & fortis  fint , per- 
tinere. Probatur  \r\t\xpex  ex  illo  i. Petri 
cap.).  ubi  comparat  neceflitaiem  Ba- 
ptifmi  aqua  cum  arcaNoe,-  Inqua^xxt- 
e\\s\t,pauci,  id  eft,  oBo  animet falvee  foBet 
funt  per  aquam,  quod , IS  vos  nunc  fimi- 
lis  formet  ,falvos  facit  Bapti/ma  . Qud 
loco  dua  particula  funt  obfervanda  , 
nunc  facit ; nam  S,  Petrus  confert  tem- 
pus ab  Evangelio  Chrilli  D.  promulga- 
to, feu  tempus  legis  Chrilliana  cum 
tempore  Noe,  & Baptifmum  aqua,cum 
arca  Noe  per  aquam  eleyata.itaut  Ccut 
O o 2 tera- 


,ap  2 Tra^J,  Di/p,L  ArtJL 


tempore  Noe  illi  foH  falvl  fa^i  funt  i 
diluvio  aquarum  , qui  in  ejufmodi  arci 
recludebantur  ; ceteri  ver6  perierunt : 
fic  ab  Evangelii  promulgatione  folem- 
iil,  que  jara  fadla  erat, dum  hec  fcribe- 
ret  S.  Petrus , nullus  falvari  poteft  f fi 
martyrium  excipias^  nifi  Baptifmum  in 
■Xc  , vel  in  voto  fufceperit . 

Sic  enim  hunc  S.  Petri  textum  intel- 
lexerunt S.Augufi.  lib.u.  contra  Fau- 
ilum,  cap.  14.  ubi  fcribit:  Noe  cum  fuis 
per  aquam  , & lignum  liberatur , ficut 
familia  Chrifii  per  Raptifmum  crucis 
pafiioae  fignificatum.Et  S.Hieronymus 
epifi.^^7.que  eft  ad  Damafum  fummum 
Pontificem,  ubi  loquens  de  Ecclcfia  Ca- 
tholica , & Romana  , ait : ‘^utcunque 
XMtra  hanc  domum  agnum  comederit  , 
frofanus  erit  \ Si  quis  in  arra  Noe  non 
fuertt , peribit  regnante  dilunid . 

Confirmatur  tuthoTitate  SS.  Patrum, 
mai(ime  S.  Ambrofii  lib,  de  vocatione 
Gentium,  cap.  8.  Non  e(l  fas  credere ^\n- 
quit , parvulos qui  regeneratione  non 
funt  adepti  Sacramentum,  ad  ullum per- 
■tinere  'Beatorum  confortium  , cum  Do- 
rninus  dixerit , Joan.  i j.  Ntfi  quis  rena- 
tus fuerit  , iyc.  Similia  docet  S.  Augu- 
^fiinus  variis  in  locis,  maxime  lib.  1.  de 
' peccatorum  meritis  , cap.  2 j.  ubi  ait  : 
Ntdla  ex  arbitrio  nofiro  falus  /cterncL^ 
pr Kter  Baptifmum  Chrifii  , promittatur 
isifantibus,  quam  non  promittit  Scriptu- 
ra dtvina  humanis  omnibus  ingeniis prp- 
ferenda.  Similiter  S.  Fulgentius  lib.  de 
fide  ad  Petrum , cap.  ad.  Firmifiimi  te- 
ne , iy  nullatenus  dubites  non folum  ho- 
mines jam  ratione  utentes , veritm  etiam 
parvulos,  qui five  in  uteris  matrum  vive- 
fc  incipiunt , iy  ibi  moriuntur  ;five  eum 
de  matribus  nati,  fine  Sacramento  S-^ts- 
ptifmatis,  quod  datur  in  nomine  Patris, 
iy  Filii  , iy  SpiritUs  fandi  , de  hoc  loco 
■tranfeunt , ignis  ecterni  fempiternS  fnp- 
plicio  puniendos  . 

• Idem  docet  S.  Bernardus  cpift.  77. 
ubi  exprefs^  ait  ed  ipsd  tempore,  qud 
hsec  rcribcbat,nullam  po(Te  proferri  ra* 


tionem  , quin  Bapt!fmut''efl*et  necef-. 
farius  etiam  infantibus,'  Nuneverd  , in- 
quit , (hm  in  omnem  terram  exierit /o» 
nus  preedicationis,  iy  in  fines  orbis  terree 
verba  eorum  ; quta  diffimulare  non  valet 
auditus , proftdi  inexcufabilis  ed , iy 
fi?«/rw^r«r.Necobftat,qu6d  loquens  de 
tempore  fubfequente  promulgationem 
Evangelii  per  Apoftolos  , videatur  re- 
linquere /udicio  Oei , utrum  tunc  Ba- 
ptiknus  fuerit  abfolute  parvulis  necef- 
farius,a»  vero  ultra, penes  Deum  efi, non. 
meum  </r/'«/rf.Hoc,inquam,non  obfiat: 
paul6  enim  infr4  fcribit  de  infantibus 
natis  pofi  przdiiflam  promulgationem 
Evangelii  ab  Apoftolis  fudlam  : Sxni 
infantes , qui  hac  prohibente  eetutc  non 
pofftsttt  habere  fidem  , hoc  efi  cordis  ad 
Deum  converfionsm  , confequenter  neo 
falutem  , fi  abfque  Baptifmi  perceptione 
moriantur . 

Objicit primd  , Calvinus  lib.  4.  infti- 
tutionum  cap.  ly.  nu.  20.  Non  efi  de- 
terior conditio  Chrifiianorum  , quanl 
veteris  populi : nec  reftritfiior  Dei  gra- 
tia fuo  Evangelio,  quam  fub  lege;alio- 
quin  Chriftus  venilTe  cenfebitur,  non 
ad  implendas  promifilones,fed  abolen- 
das , nec  ad  falvandos  homines  , fed 
damnandos:  fed  non  obftonte  przceptb 
Circumcifionis  in  lege  veteri  , dum  ne- 
ceflitas  urgebat  ante  oifiavum  diem  na- 
tivitatis pueri,  fufiiciebat  illi  ad  falutem 
applicatio  remedii  legis  nature  , nem- 
pe fides  parentum  tefiata  per  aliquod 
fignum  fenfibile:ergo  pari  ratione,imo 
jure  potiori  in  lege  grati*, non-obftan- 
te  precepto  Baptifmi,  fufliciet  parvulo, 
qui  non  poteft  baptizari  applicatio  ejuf- 
dem  fidei , cum  figno  , & invocatione 
faniftifiim*  Trinitatis  . 

Nego  paritatem  , & ratio  diferiminis 
cft  , qu6d  ciim  in  lege  veteri  exprefsi 
probibuKTetDeus  parvulum  circumcidi 
ante  oClavum  diem  , conveniens  erat  , 
ut  periclitantibus  ante  diem  illum  re- 
linqueret applicandum  remedium  legis 
naturs:  fecus  efi  autem  de  lege  gratix; 

ciiin 


Digitized  by  Go 


De  neceffitate  Bapti/hu  ...  19  i 


cilm  inim  Deut  Vc^iWrit  Baptirmun»  Ita 
anlticui,  ut  parvulis  applicari  polFet  lla- 
tim  ac  in  lucum  eduntur,  mirum  videri 
.non  debet , fi  nullum  aliud  remedium 
spTis  applicandum  reliquerit . 

Jiec  inde  fcquitur  deteriorem  efle.> 
conditionem  parvulorum  fub  lege  E* 
.vangelica  , qu^m  fub  Mofaica,  aut  na- 
tum ; fiquidem  Baptifmi  remedium, 
jion  foliim  elTicaciuaeft , ac  longe  ube- 
riorem, dc  digniorem  gratiam  fandtiB- 
cantem  confert ; fed  etiam  generalius 
,e(l , quippe  ciim  in  univerfa  Ecclefio.» 
.toto  orbe  propagata  adminidretur  ; 
necnon  dc  faciliiis;  fiquidem  aqua,  qus 
.ed  materia  Baptilmi  valde  communis  , 
& longe  facilius  cd  abluere,  ac  paucu- 
la formsc  Baptlfmalis  verba  proferre*, 
quiim  adhibere  fignum  fenAbile  , dc 
actum  Adei  fupernaturalis  , qui  requi- 
rebatur ad  remedium  legis  natum  . 

. ^dde  ifudd  tunc  tempotis  non  pote- 
rat k tot  hominibus  fubveniri  parvulis , 
jie  modo;  fiquidem  remedium  legis  na- 
.turx  poterat  dumtaxat  minidrari , de 
applicari  per  Fideles  ; Baptifmus  verb 
nuo  foliim  ptr  Fideles,  fed  etiam  hxre- 
ticos  , Judjtos  , dc  Paganos  poted  ad- 
^linidrari . 

NfCf//tfW  inde  fcquitur  , qu6d  Chrl- 
flus  venerit  potius  ad  damnandos , 
quam  ad  falvandos  homines  ; fi  nempe 
pupuli,dc  nationes  omnes,  quibus  non- 
dum prcdicatum  ed  Evangelium,  nec 
innotuit  neceliitas  fufeipiendi  Baptifmi 
priventur  omni  alio  remedio  proobti- 
nenda  remiffione  peccati  originalis . 
ii.oc,inquam,  non  lequitur:  nam  Ame- 
ricani v.  g.  de  alii  populi  , quibus  non- 
dum annuntiatum  ed  £vangelium,fi  ve 
infantes, five  adulti,non  ide6  damnan- 
tur,quia  Chridus  venit  ad  eorum  dam- 
nationem ; nec  fimiliter  projiter  fidem 
Chridi  non  habitam,  neque  6b  non  ex- 
cepta ejus  Sacramenta,fed  propter  pec- 
cata tam  originale,  quim  aifluolc,  cum 
quibus  ex  hac  temporali  vita  difcedunt 
ut  ^ fimili  docet  S,  Auguftlnus  lib.  de 


natura,de  gratia,  eap.a.  ubi  fimllc  tra; 
clans  argumentum  , dc  expendens  illa 
ApodoI!  verba  ad  Rom.to.  Quomodo 
credent  in  quem  non  uudierunt}  aut  quo- 
modo audient  fine  pnedicantei  fidet  enint 
ex  auditu  , auditus  autem  per  verbum 
Cbritii . Sed  dico  , nunquid  non  audie- 
runt ? /ii  omnem  terram  exivit  fonut  eo- 
,,  rvof  Subdit  S.  Aiigudinus : Sed 
„ antequam  hoc  inciperet  fieri  , ante* 
,,  quam  denique  ufque  ad  finet  totius 
„ orbit  terree  pradicatio  ipfa  perveni- 
,,  ret ; quoniam  non  defunt  adhuc  ul- 
■3,  timx  gentes  , licet , ut  perhibetur  , 
,,  paucillimz,  quibus  hoc  nondum  fue- 
,,  rit  przdicatum;  quid  faciet  humana 
,,  natura  , vel  quid  fecit , qux  velanti 
,,  non  audierat  hoc  futurum,vel  adhuc 
„ non  comperit  faidum  , nifi  credendo 
,,  in  Deum,  qui  fecit  earium , (3*  terram^ 
,,  i quo.de  fe  faidam  naturaliter  fentit. 
„ dc  redfe  vivendo  ejus  impleat  volun- 
„ tatem,  nulla  fide  Paflionis  Chridi,  dc 
,,  Refurrediionis imbuta?  Quod  fi  fie- 
„ ri  potuit.auc  poted, hoc,  dc  ego  dico', 
„ quod  de  lege  dixit  Apodolus : Erfo 
i,  Chriflutf  ratis  mortuus  cft  ? Si  enim 
„ hoc  ille  dixit  de  lege  , quam  accepit 
„ gensuna  judxorum  ; quanc6  judiiis 
,,  dicitur  de  lege  naturz,quam  accepit 
„ univerfum  geiius  humanum  ? Si  per 
„ naturam  judicia  , ergo  Cbrifiusgratit 
„ mortuus  eft  . Si  autem  non  gratis 
»>  Cbrifius  mortuus  rft : ergo  omnis  na- 
„ tura  humana  judificari,  dc  redimi  ab 
,,  ira  Dc!  judillima  , hoc  ed  vindidla  , 
,1  nulloaiodo  poted  , nifi  per  fidem,  dc 
,,  Sacramentum  fanguinis  Chridi . 

„ Et  cap^  Unde  hi , qui  non  per  il- 
„ !am  liberantur,  five  quia  audire  non- 
,,  dum  potuerunt , five  quia  obedire.^ 
,,  noluerunt,  five  etiam  ciim  per xta- 
tem  audire  non  pofiint,  lavacrum  re- 
os generationis  ,<pioA  accipere  poflenc , 
,,  per  quodfalvi  fierent , non  accepe- 
1,  runt  , jud^  utique  damnantur  : quia 
„ fine  peccato  non  funt , vel  quod  ori- 
,,  ginalitcr  traxerunt , vel  quod  ma!i$ 

mu- 


Digitized  by  Googie 


I 


194  TraB.L  Difp.I. 

,,  moribus  addiderunt : Omres  enir/Lj 
,,  peeCAVtTunt  , five  in  Adam  , (ive  in 
„ femetipfls  , tgent gloria  Dei  . Et 

„ cap.fequeriti  \ Univerfa  igitur  maiTa 
j,  poenas  debet,  & (i  omnibus  debitum 
a,  damnationis  fupplicium  redderetur, 
,,  non  injufti  procul  dubio  reddere- 

tur quis  igitur  ufque  adeo  de* 

„ mentiflimi  infaniat , ut  non  agat 
„ ineffabiles  gratias  mifericordiz,quos 
i,  voluit  liberantis;  qui  redti  nullomo- 
,,  dbpoffet  culpare  juftitiam  univerfos 

„ omnino  damnantis , Hgc  S.y^vguJ^. 

Objiciet  fecundo  : Tandiu  viget  lex  , 
aut  privilegium,  quandiu  illius  revoca- 
tio non  pervenit  ad  aures  utentium:fed 
remedium  legis  nature  eft  aliquod  Pri- 
vilegium , feu  quedam  indulgentia, 
cujus  revocatio  nondum  innotuit  eis 
populis,  quibus  non  eff  adhuc  fudicien- 
ter  predicatum  Evangelium ; igitur 
apud  eos  adhuc  vigere  poteff  remedium 
legis  nature . 

Refpondeo  ad  w«ye»'ew,privilegiaeffe 
in  duplici  differentia  ; alia  enim  funt, 
que  conceduntur  abfque  ulla  limitatio- 
We  temporis ; alia  ver6  , que  tantum_> 
conceduntur  ad  tempus  prefixum  , de 
determinatum  : que  funt  prioris  gene- 
ris poftulant  quidem  pro  fua  abrogatio- 
ne , ut  hec  abrogatio,  «St  revocatio  fuf- 
ficienter  innotelcat  iit , quibus  privile- 
gia illa  fuerant  conceffa  : fecus  veri  eft 
de  privilegiis  pofterioris  generis : quia 
c6  ips6,  qu6d  tempus  illis  prefixum  ef- 
fluxit, ftatim  null^fignificatione,  feu 
promulgatione  fadli , ceflant  vigere . 

Hujus  autem  generis  erant  privilc- 
gia,feu  remedia  tam  legis  naturf,quam 
Mofaicc:Lcx  enim  , & Prophete  ufque 
adjoannem,  qui  l^ilicet  fuit  ultimus 
Prophetarum  veteris  legit , & velut 
crepufculum  , & aurora  legis  Evaoge- 
lice  . Unde  Apollolus  ad  Galat.j*  Lex 
propter  tranfgrr0onei  pofita  efi  , donec 
veniret  femen,  id  efi  Chrilius . Quapro- 
pter ubi  Chriftus  advenit , & legem_i 
Evangelicam  promulgavit , ac  alia  Sa- 


Art.IL 

cramenta,dc  media  ad  falutem  necelTa- 
ria  inflituit,  ed  iptd  cefTavit  obligatio 
veteris  legis , ficut , & virtus  omnium 
illius  Sacramentorum  . Unde  Apollo- 
Ius  ad  Hebr.7.  Translato  Sacerdotio  ne- 
eejfe  eH  , ut  legit  translatio  fiat . 

Vrgebis : Ex  pluries  ditSis , lex  non 
obligat  ante  promulgationem  , vel  re- 
ceptionem: igitur  lex  Baptifml  non  eos 
obflringit,quibut  nondum  eft  fufficien- 
ter  promulgata . 

Diffinguo  antecedens : Non  obligat 
per  modum  precepti,dc  mandati,  cujus 
omiflto  fit  Ipeciale  peccatum , St  impu- 
tetur ad  culpam  , & poenam  , concedo: 
non  obligat  per  modum  medii , feu  re- 
medii neceffarii  ad  linem  conlequen- 
dtim  , nego : E6  enim  ipfo  , qudd  k fu- 
periore  aliquid  ordinatur  ut  neceffa- 
rium  ad  finem  obtinendum  ; itauted 
omifso  finis  non  poflit  obtineri  , ftatim 
alia  media  fiunt  inutilia . Unde  prcce- 
ptum  de  Baptifmo  fufeipiendo  non  ob- 
ftringit  quidem  eos , quibus  nondum_j 
innotuit  lex  Evangelica;  ita  qu6d  illius 
omilfio  inducat  novum  aliquem  rea- 
tum:fed  neceffarium  eft  etceffitate  me- 
dii ad  beatitudiuem  confequendam  , 
itautillo  medio  omiffo  non  poffit  faluc 
obtineri . 

Objteies  tertio : Ea  voluntas  , que  ex 
parte  fui  liberi  arbitrii  fuffirit  ad  pec- 
candum,etiam  fufficit  ad  juftificandum 
fcd  voluntas  primi  hominis  eft  fufli- 
ciens  infantibus , ut  cenfeantur  cum 
illo  peccaviffc  : igitur  etiam  voluntas 
parentum  fufficiens  erit  ,ut  per  eorum 
vota,  & eorum  affedlus  juftificationem 
poffint  affequi. 

DiBinguo  majorem  : Si  voluntas  illa 
eodem  modo  fc  habeat  in  effe  moris,de 
liberi  arbitrii , tam  refpecftu  boni  pro- 
merendi alicui , quam  refpetftu  mali  ei- 
dem demerendi : quemadmodum  erat 
voluntas  primi  hominis,  qui  in  quan- 
tum erat  caput  totius  nature  humane, 
omnes  noftras  voluntates  continebat 
morsllter  refpecftu  juftitix  originalis 

no- 


Digitized  by-Q«ogk* 


'De  difpojiiione  Baptifmi*  ' 295 


nobU  promerenda , vel  deperdenda  » 
concedo:  fi  voluntas  iu  fe  non  habeat» 
nego:contrariuin  enim  apparet  in  ipfo- 
met  primo  parente , cujus  voluntas  , de 
libertas,  quamvis  eadem  eifet  in  gene- 
re phyfico  , dum  peccavit , de  dum  pos- 
nituit : quia  tamen  non  erat  eadem  in 
genere  moris  , e6  qiidd  quando  poeni- 
tuit,  non  habebat  rationem  capitis  ge- 
neris humani,idcirco  ejus  voluntas,qu^ 
fufficiens  fuit , ut  omnea  ejus  pufieri 
ipfius  peccato  inficerentur,  non  fuit  ita 
fufficiens , ut  per  ejus  poenitentiam  ab 
omni  peccato  mundarentur . 

Q_a  ABtTIO  Tbktia. 

Vtrum  9alUi , iS  liciti  infantes  infide- 
lium nondum  iaieotes  ufum  ratio- 
nis , invitis  eorum  parentibus^ 
baptizare  iietat  i 

Notandum primd  , Infidelium  du- 
plex efle  genus , quorum  aliqui 
nomen  Chriflo  dederunt  in  Baptifmatc 
led  per  harefim  , dc  apoftafiam  ab  £c- 
clefia , dc  fide  Catholica  defecerunt; 
herefis  enim  efi  quadam  fpecies  infide- 
litatis , ut  communiter  docent  Theolo- 
gia principes  : alii  ver6  nufquam  pro- 
Kfii  funt  Catholicam  Religionem  , nec 
per  Baptifmum  fatfli  funt  Ecclefia  filii  , 
dc  myftici  Chrifii  D,  corporis  membra, 
quales  funt  Gentiles,  Judai,  Mahume- 
toni  , dcc.  De  utriufque  autem  prafens 
movetur  difficultas , utrfim  videlicet 
non  folhm  valide  , fed  etiam  licite  pof- 
fint  eorum  pueri  abfque  illorum  con- 
feiifu  baptizari . 

Notandum  fecundi  . infideles  non  ba- 
ptizatos,  cfle  in  triplici  diiTerc'iitia:^0t- 
dam  enim  eorum  ita  funt  fui  juris  , ut 
fub  nullius  Chrifiioni  Principis  domi- 
nio vitam  ducant;  alicui  veri  Principi- 
bus Chriftianis  fub;iciuncur,  quantiim 
ad  dominium  civile  , babentque  jus  ci- 
vium in  eis  provinciis  , dc  civitatibus  , 
ia  quibus  Chrilliani  principes  domina- 


tum obtinent:  cieteri  ver6  ei  fub/iciun- 
tur  fubjetflione  difpotica,  de  lervili, 
qualis  efi  eorum,qui  jure  belli,  vel  em- 
ptionis , vel  alio  jufio  titulo  fiunt  man- 
cipia Chrifiianorum  Principum  , eo- 
rumque  authoritati  ferviliter  fubjocent. 
Oe  hoc  autem  triplici  infidelium  gene- 
re quaritur  , an  ipfis  invitis , dc  recla- 
mantibus eorum  pueri  validi  fimul,  ac 
liciti  baptizari  polllnt . 

Notandum  tertio,  filios  ejufmodi  infi- 
delium polTe  confiderari , vel  in  extre- 
mo vita  periculo,vel  citra  ejufmodi  pe- 
riculum . Infuper , eos  pofle  in  tali  (la- 
tu conditui , ut  five  /ure , five  injuria 
fuerint  erepti  parentibus,  ita  alid  tran- 
fportentur,ut  nufquam  fuis  parentibus 
infidelibus  fint  redituendi:vr/  eo  in  da- 
tu fpetdari  polTunc , ut  pod  fufeeptum 
Baptifmum  fuis  ftatim  infidelibus  pa- 
rentibus redderentur  , fub  eorum  do- 
minio , cura , dc  educatione  vitam  tra- 
dutfluri . 

Denique  nomine  infantium  polTunt 
intelligi  non foliim  illi,  qui  nondum 
adepti  funt  rationis  ufum  , fed  etiam^ 
illi , qui  non  funt  adhuc  fui  juris  , fed 
fubjiciuntur  imperio , de  committuntur 
tutela , dc  cura  , vel  parentum  , vel  tu- 
torum,de  quibus  omnibus  prafens  mo- 
vetur ^fficultasin  fequentibus  conclu- 
fionibus  determinanda . 

Conclusio  Prima. 

Filii  quoruntunque  infidelium  invi- 
tis parentibus  validi  iaptixtri pof- 
fieat.  Hac  ed  communis  apud  Theolo- 
gos, fi  nonnullos  excipias  contrarium 
affirmantes  cum  Durando,  eamque^. 
aperte  docet  S.  Augudinusepid.ij.qu^ 
„ ed  ad  Boni(acinm,circa  medium, ubi 
„ cumdixiflet:  Offeruntur  parvuli  ad 
„ percipiendam  fpiritalem  gratiam  , 
,,  non  tam  ab  eis,  quorum  gedantur 
„ manibus  , quamvis  , dc  ab  ipfis  fi,  de 
,,  ipfi  boni  fideles  funt , quim  ab  uni- 
verfa  focietate  SanClorum  , atque  fi- 
„ delium  ; ab  omnibus  namque olFerri 
„ redii  intelliguntur , quibus  placet , 


Digitized  by  Cooglc 


i p 5 TraSi.h  DiJp.T,  Art.lh 


„ qu6d  offVruntur , & quorum  fanAa, 
,,  atque  individua  charitate  ad  com> 
,,  municationem  S.  Spiritus  adjuvan- 
„ tur : tota  hoc  ergo  mater  Ecclefia  , 
„ qu*  in  Santflis  eft , facit  ; quia  tota 
omnes  , tota  fingulos  parit . 

i,  Suidit  paulb  infra-.lWad  autem  no- 
lo  te  fallat , ut  exiftimet  reatus  vin- 
culum  ,ex  Adam  tradfum  aliter  non 

,,  pofTe  difruitipi  , nifi  parvuli  ad  per- 

j,  cipiendam  Chrifti  gratiam  k paren- 
tibus  offerantur  . Cujus  rationein_j 

antea  protulerat , dicer.i:  Vt  cutempof- 
ft  regentrari  ttr  officium  volunt atts 
^tltcntc  , (bm  effertur  tonjetrandut,  facit 
iioe  unus  Spiritus  , rx  (fuo  regeneratur 
'•oblatus',  r.on  enim /crtptum  eft  : Nifi  quis 
renatus  fuerit  <x  parentum  voluntate , 
out  ex  offierentiuw  , vel  miniftrantium 
fide:  fed,nifi  quis  renatus  fuerit  ex  aqua, 
iy  Spiritu  . Quafi  diceret,  qu6d  quem- 
admodum ad  contrahendum  peccatum 
originale  , non  exigitur  confenfus  pa- 
rentum , vel  alicujus  alterius  priter 
Adami;  ita  neque  ad  remiflionem  ori- 
ginalis contradi  requiritur  confenfus , 
aut  fides  cujufquam  prxter  fidem  Ec- 
clefiK,  & confenfum  Miniftri,  nomine, 
& authoritate  Ecclefia  , dc  Chrifli  ba- 
ptizantis; nam,  inquit  Apoflolus  ad 
Rom.f . Si  unius  deliQo  mors  regnavit 
per  unum  , multb  magis  alundantiam-> 
gratia,lydonationis,{y juftitia  accipien- 
tes in  vita  regnabunt  per  unum  ^efum 
ChriHum . 

Dices primb : Baptifmus  ille  non  po- 
aeil  effe  validus  , qui  fit  in  injuriam,  dc 
rcjudicium  parentum  : fed  talis  effet 
aptifmus  filiorum  , qui  fieret  contra—, 
eorum  parentum  voluntatem  : igitur., 
■dtc.  - <• 

Nego  majorem  : Siquidem  adio  illa 
non  eft  intrinfecc  injuriofa  parentibus, 
nec  fufficiens  , ut  irritus  fit  Baptifmus..; 
nam  fi  quis  Sacerdos  baptizet  parvu- 
lum hominis  fidelis , vel  infeio , vel  re- 
pugnante Parocho,  Baptifmus  ille  fit 
cum  ipfius  Parochi  injuria , nec  miniis 


tamen  eft  validus;  unde  q|Uantumv!s 
aliqua  fieret  injuria  parentibus,  dum 
ipfis  invitis  , eorum  filii  baptizantur  , 
Baptifmus  tamen  non  erit  irritus.Qudd 
utique  confirmatur  ex  praxiEccl^e, 
qu*  nufquam  rebaptizat  parvulos  con- 
tra voluntatem  parentum  infidelium 
baptizatos:  im6 , dum  poteft,  eos  b pa- 
rentibus abftrahit , dc  poftquam  adole- 
verint , ad  fidei  Chriflianx  , dc  Ecclefiai 
przcepta  fervanda  compellit ; ficut  de- 
cernit Innocentius  Ill.cap.  Majores  dc 
Baptifmo  : Oportet , inquit , ut  fidem, 
„ quam  neceflitate  Aifceperunt, tenere 
,,  cogantur,  ne  nomen  Oominiblaf- 
„ pbemetur.de  fides/;iiara  fufeeperunt 
,,  vilis  , ac  contemptibilis  habeatur  . 

- Diecs  fecundb  : Non  poteft  validi  ba- 
ptizari adultus  contra  propriam  volun- 
tatemrergo  nec  parvulus  comra  volun- 
tatem parentum . 

Difttnguo  antecedens:  Ex  parte  Sacra- 
menti , nego  : ex  parte  fubjedi , ut  fit 
capax  medii  ordinati  ad  falutem  , con- 
cedo : (latuit  enim  Deus  neminem  ra- 
tionis compotem  , juftificari , nifi  vo- 
lentem,ut  prxclarc  docet  S.Auguftlnus 
ferm.if.  de  verbis  Apoftoli , cap.ir. 
Sine  voluntate  tua,  inquit, erit  in  te 
juflitia  Dei.Uolurtas  quidem  non  eft  ntfi 
tua  , fuftitia  non  eB  nifi  Dei  . Effie  poteR 
juflitia  Dei  fine  voluntate  tua , fed  in  te 
effie^  non  poteft,  nifi  per  voluntatem  tuam. 
Et  infra  : ergo  fecit  te  fine  te,’non  te 

juflificatfine  te  : ergo  feeit  nefeientem  , 
juftifieat  volentem . De  parvulo  autem, 
qui  impotens  eft  propri»  voluntatis,  de 
•verb.  Apoftoli  ferm.14.  /Id  verba  , in- 
quit , aliena  fanatur  , quia  ad  faBunij 
alienum  vulneratur. Credit  in  Chriflumt 
fit  interrogatio , refpondetur,  credit. Prb 
non  loquente  ,pro  filente,  flente  , iyfletr- 
do  quodammodo  ut  fubveniatur  orante, 
refpondetur , iy  valet . A quo  refponde- 
tur l Ab  offerentibus  inquies  . Quid  (I 
nullus  offerat,  fed  folus  Minifter  bapti- 
,zet  } Recle  intelligicur  refpondcre  tota 
mater  Ecclefia  , quic  in  fassQis  eft;  quia, 

ut 


Digitized  byX^OO^' 


ut  mox  diximus  ex  eodem  S.  Doftore  juixime  eflent  dominium  nsturale  p*- 
epilloU  aj.  Tota  omnes,  totafingulospa-  rcntum  in  filios  , ratione  cujus  nulla^ 
rit , per  voluntatem  Miniftri , fuo  , & fieri  pofTetejufmodi  filiorum  fubjedlio 
Chrifti  nomine  baptizantis.  Valet  ita-  Ecclefiaftica;  potefiati  ablque  eoruns 
queBaptifmus  parvulorum  quorumcun-  parentum  confenfu:  fed  id  non  obdat ; 
que  parentum  , ipfis  quantumcunque  quemadmodum  enim  parentes,  quam- 
invitis,  & contradicentibus , <i  adfit  le-  vis  jure  naturali  fint  liberi : tamen  jure 
gitima  materia  , forma , dc  intentio  Gentium  privantur  fua  libertate  ; ita 
Minidri . licet  jure  naturali  potedatem  habeant 

Conclusio  Sbcunda.  fupra  filios  fuos  , attamen  jure  gen- 

FUii b<ereticorum , /cbi/maticorum , tium,&  belli  aut  emptionis  ea  potefta- 
nec-non  iT  eorum  infidelium  , qui  te  licite  privantur  ; itaut  dominus  eo- 
funt  mancipia  CbrifUanorum  , non  /b-  rum  filios  pofllt  vendere, 3c  It  parentum 
lim  validi  , fed  etiam  liciti  bapti%ari  confortio  didrahere ; igitur  multi  ma- 
pojfunt  , invitis  parentibus  . Hec  ed  gis  potcd  eos  Ecclefiat  baptizandos  of- 
communis  quoad  utramque  partem  , ferre  . 

maximi  qaantiim  ad  primam  : ^ia^  Nee  tantiim  poted  , fed  etiam  debet 
Ecclefia  potedatem  habet  vi  compel-  eis  Baptifmum  procurare  , (iquidem_( 
lendi  omnes  baptizatos  ad  obfervaix-  fuccedit  in  jus  parentum,adeoque  con- 
tiam  legis  Evangelica:  : eo  enim  ipfo  , trahit  obligationem  providendi  de  ne- 
quo  baptizati  funt,  fubjiciuntur  Eccle-  ceiTariis  ad  falutem  , ubi  ejufmodi  pa- 
dzpotedsti,  atque  jurifdicfioni ; ra-  rentes  deficiunt  parvulis  , ddde  quod 
tione  enim  chara(deris  baptifmalis  , filii  mancipiorum  cenfeantur  de  domo, 
funt  aliquatenus  ipfius  mydjci  corpo-  & fhmilia  fui  domini , de  confequenter 
xis  membra : ac  proinde  compelli  pof-  ex  cQnfcientia  tenetur  eis  procurare , 
funt : ut  fefe  conforment  moribus,  dc  Ikc  fubminidrare  necelfaria,  non  folilm 
legibus  , quibus  mydicum  illud  corpus  ad  vitam  corporis  , fed  etiam  anima: 
regitur.  Unde  Ecclefia  femper  proba-  nam,  inquit  Apodolus  i.ad  Timoth.f. 
▼it  judidimas  illar,  ac  fantdifllmas  fi  quis fuorum  , maximi  domejlicorum^ 
Chridianorum  Principum  fan^iones  , cifram  non  habet , fidem  negavit , iy  eff 
quibus  hcretici,vel  exilio,  vel  aliis  poo-  infideli  deterior  , 
nis  fubjiciebantur,nifi  ad  Ecclefix  gre-  Idem  dicendum  de  filiis  eorum  pa- 
mium  fefe  reciperent ; ergo  multd  ma-  rentum  , quorum  unus  fidelis  ed  , qui 
gis  poted  eorum  filios  ipfis  invitis  ba-  vult,  parvulum  fuum  baptizari;  alter 
ptizare  . vero  infidelis , qui  renuit : eo  enim  in 

Secunda  pars  etiam  condat  ; fervi  cafu  dandum  ed  pro  bono  prolis,  ut 
namque  , feu  mancipia  fubfuntdomj-  decrevit  Concilium  Toletanum  IV. 
nio  reali , un^  cum  fuis  filiis,  iisfub  can.da.ubi  Gc  habet . C%r>- 

quorum  potedate  mancipantur : itaut  fiianas  mulicresin  conjugio  habent , ad- 
Dominus  pro  fuo  libito  poifit  ejufmodi  moneantur  ab  Epifeopo  civitatis  illius  , 
vel  Filios  vendere,  ficut  & parentes,  vel  ut  fi  eum  eis  permanere  cupiunt , Cbri- 
eos  k parentibus  didrahere  . PartSfS  Qiani  efficiantur . tfjsfisdjiadmoniliHO- 
quippe /eluitur  ventrem  ,Scfiliimai\c\~  luerint  ,feparentur  , Filii  autem-,  qui 
piorum  titulo  nativitatis  fiunt  manci-  es*  talibus  nats  exijlunt , fidem,  atque^ 
pia  : igitur  eorum  dominus  poted  eos  conditionem  matris  fequautur. Si  militer 
per  Baptifmum  Ecclefiie  jurifditdjoni  iy  bi  , qui  procreati  funt  de  infidelibus 
fubjicere  . mulieribus , ly  fidelibus  viris,  Chrifiia- 

Coufirmatur  , quia  fi  quid  obdaret , nam  Religionem  fequantur , non  ^udai- 
, Tdm.Xt  P p tam 


Digi*i>‘  :'  by  G',i<>gle 


2 p 8 Tra &.L  Dt/p.I.  ArtAh  ^uaJi.IIL 


ram/hptrfiitiottetrt , Hujut  autem  de- 
creti ratio  eft,  quia  uterque  parent  ha- 
bet jus  in  F.lium  , 8c  utrique  incumbit 
cura  filiorum  , etiam  in  fpiritualibus  , 
& confequenrer  potius  proles  ei  pa- 
renti concedenda  eft  ; qui  illam  legiti- 
me in  falutem,  quim  qui  in  perniciem, 
& damnationem  educaret : ita  refpon- 
ditGregorius  IX.  Epifeopo  Argenti- 
nenfi , & refertur  cap.  ultimo  decon- 
verfione  infidelium  ; ubi  inter  cstera 
h*c  habet . Cum  autem  fiUus  in  patrii 
foteftate  ronfijlat  ,cujtn  ferfuitur  fami- 
liam , ly  nan  mutrit  , fiT  in  ittate  tali  , 
fua  nan  iebet  atud  eat  remanere  perfo- 
tiat : de  quittts  poffit  efje  fufpieio  , quod 
faluti  vel  vitte  i'pdientur  illiut,iy  pue- 
ri pofi  triennium  apud  Patrem  non  /«- 
JpeUUm  ali  debeant , iy  morari : mater- 
que pueri  , Ji  •um  remanere  eontingeret 
apud  eam  , pofe  illum  adducere  ad  infi- 
delitati! errorem  , in  favorem  maximi 
fidei  Chrifiiand ; rejfpondemut  Patri 
Chrifiiano  eumdem  puerum  afflgnandum. 

C ONCLUsio  Tertia. 

PVeri  infidelium  civiliter  , iy  politi- 
ci dumtaxat  Cbrifiiantt  Principi- 
bui  fubditorum  liciti  pojfunt,  accedente 
Principii  mandato  , aut  oonfenfu  invitit 
parentibus  baptiipri.  Hcc  efl  Dodioris 
in  4.di(l.4.qu«(l.9.num.i.ubi  ait.  Dico 
trgo  breviter  , quod  fi  Princeps  faceret 
dum  cautela  bona  , fcilicet  ne  parentet 
prius  eognoflentes  boc  futurum  , occide- 
rent pueros  fuos  , iy  quod  baptixatos  fa- 
teret  religiosi  educari,  bene  fieret. Idem 
habet  in  reportatis  Ibidem  qu.a.  Pro- 
batur ratione  Dodlorit.  Prteceptum  fu- 
perioris  fervari  debet  non  obfiante  re- 
mgnantia,  & voluntate  centrari^  in- 
terioris : fed  baptizari  pueros,  e(l  pre- 
ceptum  Dei ; repugnantia  ver6  paren- 
tum efl  voluntas  hominis  inferioris 
Deo:  igitur  non  obflante  tali  volunta- 
te in  infidelibus  , eorum  parvuli  pof- 
iunt  liciti  baptizari . Majorem  fimul 
ac  minorem  probat  Oot^or  : nam  in_t 
„ parvulo, Deus  habet  majus 


,,  jus  dominii , quam  parentes  : uni- 
„ verfaliter  enim  inpoteliatibus  ordi- 
,,  natis , potcOas  inferior  non  obligat 
„ in  his  , quK  funt  contra  fuperiorem, 
„ ficut  docet  S.  Auguflinus  de  verbis 
,,  Domini,  honi.<;.&  ponitur cap.ult. 
„ lib.a;  Si  aliquid  jubet  potefias , quod 
„ non  debes  facere  \ bie  fani  contemne 
,,  potejlatem,  timendo  poteflatem  majo- 
„ rem  . Et  declarat  in  exemplo  de  Cu- 
„ ratore,  & proconfule.de  Proconfule, 
„ & Imperatore  , de  Imperatore  de 
,,  Ocorergo  G quis  habet  regere  Rem- 
„ pub.magis  debet,  quantum  in  fe  eft, 
„ cogere  unumquemque  fubdi  Domi- 
,,  no  fuperiori  , quim  inferiori,qimn- 
,,  do  inferior  in  tali  dominio  refiltit 
,,  fuperiori  . 

,,  Sicut  ergo  Imperator  deberet  fen- 
^ tentiare  aliquem  debere  obedire^ 
,,  ProconfulijCoiitempto  prfceptoCn- 
,,  ratoris,  id  eft,  inferioris  Proconfule, 
„ fi  contradiceret  Proconfull ; ita_, 
„ etiam  , ii  eflent  fub  eodem  dominio 
„ ordinata,  fcilicet,  quod  aliquis  eflet 
„ fervus  'riiii , de  Titius  Petri , magis 
„ deberet  Imperator  cogere  fervum_> 
„ fervire  Petro.quia  fuperior  eft  Titio, 
„ qiiim  Titio  , u Titius  vellet  uti  fer- 
„ vo  illo  contra  dominium  Petri:  ergo 
,,  maximi  debet  Princeps  zelare  pro 
,,  dominio  fervando  fupremi  Domini, 
„ fcilicet  Dei , dc  per  confequens  non 
,,  foliim  licet,  fed  debet  Princeps au- 
„ ferre  parvulos  & Dominio  parentum 
,,  volentium  eos  educare  contra  cui- 
„ tum  Dei , qui  eft  fupremus  , dc  ho- 
,,  neftifsimus  Dominus , dc  debet  eos 
„ applicare  cultui  divino. 

Reponunt  Thomiftae  majorem  efTc 
veram,  quando  fuperior  vult  przce- 
,,  ptum  fuiim  fervori  non  obftante  vo- 
luntate contraria  , dc  quoermque  jure 
inferioris  ; fecus  vero  quando  fuperior 
vult  praiceptum  & fe  impofitum  fervari 
fine  violatione  juris  inferioris  : ita  au- 
tem CinquiuntJ  contingit  in  propolito: 
Deus  enim  precipiendo , ut  omnes 

etiam 


De  difpojtthne  Baptl/mi , 


etSaiB  parvuli  baptizentur , vult  hoc 
prcceptum  obfervtri  fine  violation«_r 
juria  naturalis  , quod  Pater  habet  io 
prolem , quia  gratia  non  defiruit , fed 
perficit  naturam . 

yerUm , hcc  refponfio  prorfua  eft 
evanida:  licet  enim  Dens  non  precC' 
perit  explicite , ut  Baptifmus  etiam  in* 
vitis  parentibus  parvulis  minifirareturj 
attamen  id  prccipit  faltem  impliciti  , 
dum  illum  tanquam  remedium  necef- 
farium  omnibus;dc  fingulis  ad  falutem 
infiituit , & ordinavit : eo  enim  ipfo 
fufiicienter  concedit  parvulis  jus  acci- 
piendi Baptifmum , i quo  proinde  fine 
injufiitia  nequeunt  violenter  impediri; 
ade6  ut  parentes,et(i  non  peccent  coot 
tra  jufiitiam,  non  procurando  parvulis 
Baptifmum,  fedloliim  contra  pieta- 
tem, aut  charitatem  : attamen  re  veri 
in  jufiitiam  peccant,  impediendo Mi<- 
nifirum  paratum  ad  conferendum  Ba- 
ptifmum , ad  quem  eorum  parvuli  jus 
habent:  quemadmodum  licet  dumta- 
xat tenear  ex  charitate  corripere  pro- 
ximum , peccaret  tamen  contra  jufii- 
tiam , qui  me  impediret  violenter  ab 
illa  correptione  , quia  pnrpediret  exe- 
cutionem  commifll  mihi  divinitus  mu- 
neris ; unicuique  enim  mandavit  Deus 
de  proximo  fuo . 

Probatur  ftcundb  . Si  quid  obfiaret, 
quominus  infidelium  Filii  non  poffent 
uivitis  parentibus  baptizari  , maximi 
quia  fieret  injuria  manifefia  ipfis  pa- 
rentibus contra  jus  naturale  , & pote- 
ftatem  paternam  , quam  habent  in  Fi- 
lios , quamdifi  rationis  ufu  futtt  ejefii- 
tuti  , non  mintis  , quim  in  propria  bo- 
na , que  podident;  fed  hec  ratio  nulla 
efi  : Tum  , ^uia  poteft  Princeps  fubdi- 
tos  privare  tali  dominio  in  fua  bona  , 
quando  eo  abutuntur ; Parentes  autem 
nolentes  fuos  diios  baptizari , abutun- 
tur dominio  , quod  habent  in  Ipfos 
contra  honorem  Oei , dc  parvulorum 
lalutem  : Sonenim  fine  eaufa  gladium 
fortat , inquit  S,  Paulus  ad  Rom.  ij. 


f^iudett  iu  iram  ei  ,’fui  muldm  agit ; 

quodnam  autem  majus  efi  malum  , 

Jiuam  privare  aliquem  remedio  necef- 
arid  ad  falutem  ? igitur  tali  jure  , de 
dominio  paterno  in  filios  privari  pof- 
funt  infideles , & confequenter  eorum 
infantes  licite  baptizari . t 

Tum  quia  fi  pater  infidelis  vellet  in- 
terfieere  filiuin  , pofTet  infans  non  ob- 
fiante  jure  nature  ab  ipfius  parentis 
manibus  vi  eripi , dc  ab  ejus  potefiate 
diftrahi : ergo  multd  magis , fi  parens 
nolit  eum  baptizari,  ut  per  Baptifmum 
eternam  mortem  evadat : vita  cnim_< 
fpiritualis  longi  prxfiantior  efi  vita 
corporea  , Patet  antecedens ; potefias 
enim  defendendi  innocentes , jure  na- 
ture competit  omnibus;  fed  pueri  fune 
innocentes,  dc  maximo  damno  fiune 
obnoxii,  fi  non  bapt!zentur;igltur  jure 
nature  licitum  eficos  , returante  pa- 
rente , baptizare. 

Reponunt  Thomifte , pode  quidem 
Principem  privare  fubditos  dominio , 
quod  habens  in  filios,  quando  illo  abu- 
tuntur contra  legem  nature;  fecus  ve- 
r6,  quando  eo  abutuntur  contra  legem 
fupcrnaturalem  ipfis  ignotam  , qualis 
efi  lex  , que  obligat  ad  Baptifmum  : 
cum  enim  potefias  civjlis  fit  meri  na- 
turalis, & ab  hominibus  dimanans  , 
non  potefi  extra  jus  nature  fe  exten- 
dere a'd  legem  fupernsturalem,ejufque 
obfervantiam  , qualis  efi  lex  de  fuici- 
piendo  Baptifmatc , de  confequenter  k 
nullo  Principe  podunt  privari  jure  , de 
dominio  naturali , quod  habent  fupra 
filios;  quando  eo  abutuntur  contra.,, 
legem  lupernaturglem,  de  parvulorum 
falutem . 

b'erum  eontrb  , Jus  naturale  non  po- 
tefi obligare  in  prxjudicium  legis  fi- 
dei; quidquid  enim  continetur  jure., 
naturali,  comprehenditur  in  decalogo, 
falcem  implicite , de  reducitur  ad  prx- 
cepta  virtutum,  que  omnia  confirman- 
tur per  legem  Hvangelicam  . Infuper ; 
queeumque  lex  prefetibitur,  ^ ordi- 
P P a na- 


Digitized  by  Googie 


3 00  TraHJ,  DiJp.L  Art.lL 


natur  ad  finem  charitatis  , & faluth ; 
ac  fubinde  nulla  lex  obligat  in  preju- 
dicium  Fidei,  de  choriutis ; igitur  pie- 
tas, in  qua  fundatur  omne  jus  parentis 
in  filium  , non  obligat  contra  charita- 
tem  de  falutcm  , de  conlequenter  nul- 
lum jus  concedit  parenti  in  filium  con- 
tra prsrceptum  de  fufcipiendo  Baptif- 
mo,  quod  per  legem  Evangelicam  prc- 
Icribitur  tanqtiam  medium  ad  falutem 
necefTarinm  . 

Secundd  , fides  fufcepta  non  minuit 
in  homine  fideli  jus  paternum  in  pro- 
prius filios  : alias  homo  baptizatus  , de 
fidelis  , efTet  pejoris  conditionis,quan- 
ttiro  ad  authoritacem  in  filios  , quam_> 
Gentilis  , aut  Judjeus  ; fed  confentiunt 
nobifeum  adverfarii  filios  Catholico- 
rum , necnon  dc  hsreticorum  invitis 
parentibus  liciti  baptizari  polTe  acce- 
dente Principis  , dc  Ecclefite  authorita- 
te  , non  obfiai^te  jure  naturali  paren- 
tum in  filios;  igitur  etiam  infidelium 
fubditorum  filii  liciti  pofTunt  baptizari 
line  prerjudicio  juris  paterni,fi  accedat 
Principis  authoritos , quantumvis  pa- 
rentes renuant  , 

0>nfiratatur,(\\x\A  ex  eo  qudd  parens 
aliquis  fit  baptizatus  , nullum  inde  ac- 
cedit jus  Principi  in  ejus  parentis  ba- 
ptizati  filios,  magis  quitm  in  filios  non 
baptizati , neque  parentis  baptizati  fi- 
lius majus  habet  jus  ad  Baptiimiim  fu- 
feipiendum  , quam  filius  parentis  non 
baptizati ; igitur  fi  ille  licite  poflit  ba- 
ptizari , quidni  de  hic  ? 

Tertii , filius  rationis  compos  potefl 
liciti  baptizari , fi  confentiat , quan- 
tumvis parentes  renuant : fed  ufus  ra- 
tionis in  filio  non  officit , nec  derogat 
iurifdidlioni  paternx  in  ipfum  : ergo 
etiam  fine  prsjudicio  paterne  jurlfdi- 
Alonis  poterit  filius  rationis  expers 
baptizari . Major  confiat:  nullus  enim 
teneturobedire  parentibus  in  iis  , que 
iiUutI  fue  ad verlantur,  dicente  Chrifio 
D.  Sifoit  venit  adme  ,iy  non  odit  Pa- 
trem fttum , & Matrem ....  non  poteft 


meus  effe  difcipului . Hoc  cft , ut  expl^ 
cat  S.Gregoriut,f»0x  adverfarios  in  via 
Dei  patimur  odiendo  , iT  fugiendo  ne- 
feiamut.  Si  ergo  filius  removeri  poflit 
k Patris  confortio  , dt  dominio  ea  eta- 
te,qua  obfequium  ei  potefi  Impendere, 
ac  prodefle , ut  fuefaluti  invigilet  : 
multd  magis  ab  ejus  auahoritatc  pote- 
rit fubmoveri  in  ea  infantili,  dc  infirma 
etate,qua  parentibus  dumtaxat  eft  in 
gravamen  , ut  ejus  faluti  confulatur  . 

Dicrs;Si  pueri  infidelium  invitis  pu- 
tentibus baptizarentur  , vei  eripiendi 
eflent  pofiBaptirmura  a focietate  , de 
Confortio  parentum  , ut  inter  Fideles 
educarentur  , vel  apud  ipfos  parentes 
infideles  eflent  relinquendi ; ferf  neu- 
trum licet.  Non  quidem  primum,  quia 
manifefiam  continet  injuriam  : fiqui- 
dem  Parentes  fpoliarentur  jurse  natu- 
ra , quod  habent  in  filios,  qui  funt  fub 
eorum  poteftate,quamdiu  rationis  funt 
expertes  : non  funt  autem  facienda 
mala  , ut  veniant  bona  . Non  etiam/ir- 
caoi^icw.qula  vergeret  in  detrimentum, 
dc  profanationem  Baptifmi  , periculo- 
fumenim  eflet , ne  parentes  infideles 
eos  pueros  fuis  peflimis  ritibus  infice- 
rent , dc  ubi  ad  adultam  perveniflent 
aetatem  , Baptifmo  abrenuntiare  coge- 
rent ; igitur  , dcc.  » 

t^ego  minorem : Poflent  enim  ; fi 
adeflet  periculum  fubverfionis  ; ejuf- 
modi  infentes  removeri  & dominio  , de 
confortio  parentum,  propter  rationem 
mox  exprelTaro,  fi  enim  filius , dum  ra- 
tionis , dc  libertatis  eft  compos  , poflit 
iefubmovercexconfortio,  & cura  pa- 
rentum , ut  fuse  faluti  confulat , ea  fei- 
licet  setate  , qua  ex  debito  natura;  te- 
netur parentibus  obfequi,  dt  famulari: 
multi  magis  ab  eorum  pnrfcntia  licite 
poterit  fubmoveri  ea  setate  , qua  ratio- 
nis expers  nil  quidquam  obfequi  , imi 
gravaminis , dc  laboris  multCim  paren- 
tibus potefi  ingerere,  /ieeedit , quod 
etiam  abfque  ulla  difiradilone  , & fe- 
paratlone  poflit  provideri  infanti , do- 
nec 


r>M[ili7i  .lI.,  .4.  jVK)^ 


De  difpojitione  Baptifmt 3 O f 


nec  ad  ufum  rationis  perveniat,  cilm 
parentes  teneantur  ip(i  puero  omnia 
ad  vitam  naturalem  necelTaria  confer- 
re,nec  eo  in  ifatu  quidquam  illi  poJtnt 
ingerere  , quod  faluti  officiat . 

Dicet  fecutiJd:  Chrifius  D.  neminem 
voluit  violenter  , fed  libere  , & abfque 
ulla  coadiione,  vel  propria  , vcl  aliena 
ad  Catholicam  fidem  promoveri;!gitur 
parvuli , quamdiu  non  habeat  aliam_< 
voluntatem, quam  parcntum.non  pof- 
funt,  ipfis  parentibus  reludlantibus  ad 
Religionem  Chriftianam  per  Baptil- 
mum  induci.  Probat  antecedens  Gone- 
tus  difp.q.  art.q.f.j.  Primo  quidem, /«- 
^»/r,qnia  a’d  fidem  «ternam  nemo  cogi 
potefl : igitur  lex  £vangeliea,  que  non 
nifi  per  fidem  corde  fnlcipicur,  injuria, 
& metu  , ac  violentiis  non  debet  inge- 
ri. Sccundd  , quia  ciim  intentio  Chrifli 
elTet  perfuaderc  univerfo  orbi  fidem  , 
non  qualcmcumque  , fed  eam,  quz  per 
folam  diicclionem  operatur  : charitaii 
autem,  five  dilediioni,  nil  magis  fit  ad- 
verfum  , quam  vis  , injuria,  & metus: 
congruum  fuit  , ut  ad  eam  nemo  ejuf- 
modi  violentiis  cogeretur . Tertii , ne 
fides,  qu«  naturalis  rationis  vires  exce- 
dit , per  violentiam  Gentibus  prxdica- 
ta,  exofa  fieret, & quafi  tyrannis  exifli- 
maretur,  RC  diaboli  figmentum  rutio.ni 
repugnans.  Quarti,  ut  hac  excellentia 
lex  nofira  , cum  Mahumeti  perfidia.^ 
comparata  , refplenderet  ; ifta  enim 
tanquam,  que  nulla  ratione  perfuaderi 
poterat,  vi  & armis  in  mundum  obtru- 
i'a  eft  : noOra  ver6  fides , per  homines 
inermes  , & mites  , fola  veritatis  vi,  ac 
energia, mundum  vicit, dt  Philofophos, 
«'•  Imperatores  debellavit.  U ide  egre- 
gie Chryloftnimis  ferm.q.  Pentecolles: 
Pertgrarur.t  Pi/catoret  orbem  terra~ 
runt  , (y  ir.firmur,}  eum  intenieatei , ad 
tanitatein  reduxerunt , iy  in  ruina  pofi^ 
tum,  ad  fiabilitatrm  reuocaverunt ; non 
fcuta  nunentet,  non  areut  tendentes,  non 
Jagittas  mittentes , non  pecuniam  lar- 
gientes, non  in  eloquentia  eonpdentet^fed 


regnum  ettlorum  poffiientet , non  habtn- 
tes  humana  folatia , habentes  autem  Do- 
minum Jeeum  . Peragrarunt  uninerfum 
orbem  ovesfir.ml  eum  lupis,iy  vulneratio 
h bejliit  non  funt  ovts  , fed  magis  lupi  ad 
ovium  manjuetudinem  fmt  converfi . 

Refpondeo  negari  pofTe  antecedens  ; 
quanquam  enim  Deus  fub  paraboIa_> 
Patris- familias  liberi  vocaverit  ad  ca- 
nam omnes  invitatos  , nihilominus  ju- 
bet : Exi  in  vias  ‘y  fepes,  ly  compelle^ 
intrare,  ut  impleatur  domus  mea.  Unde 
S.Augtiftinus  epifl.4S.  ad  Vincentium, 
Putat  neminem  pofe  eogi  ad  juflitiam 
eum  legas  Patrem-familias  dixijfe  fer- 
vis , qmfcumque  inveneritis  cogite  in- 
traret liinc  OoClor  nu.a.ait:  Crederem 
religiosi  peri,  fi  ipfi  parentes  cogerentur 
minss,iy  terroribus  ad  fufeipiendum  Ba- 
ptifmum,  iy  ad  eonfervanium  pofJed  fu- 
fceptum  : quia  eflo  , quid  ipfi  tton  effint 
veri  fideles  in  animo ; tamen  minus  ma- 
lum ejfet  eis , non  pofe  impuni  legenuv 
fuam  illieitam  fervare  , qudm  pojfe  eam 
liberi  fervare . hem  filii  eorum  , fident 
educarent,  in  tertia,  {y  .fitirta  progenie 
ejfent  veri  Ftdeles . Q^d  utique  probat 
ex  decreto  Concilii  Toletani  quarti , 
ubi  legimus  caii.  Dejud«is  autem 
przcepit  fandla  Synodus,  nemini  dein- 
ceps ad  credendum  vim  inferre.  Cui 
enim  vult  Deus  mi  feretur,  iy  quem  vult 
,,  indurat.  Non  enim  inviti  funt  fal- 
,,  vaadi  , fed  volentes  , ut  integra  fit 
,,  forma  julliti^.Sicutenim  homo  pro- 
„ priik  arbitrii  voluntate  ferpenti  obe- 
„•  diensperiitrfic  vocante  fe  gratia  Oei 
,,  proprie  mentis  converfione  homo 
„ quifque  credendo  falvaturergo  non 
„ vi  , led  libera  arbitrii  voluntate  , ut 
„ convertantur  , fuadendi  funt , non 
,,  potius  impellendi . Qui  autem  jam 
„ pridem  ad  Chrifiianitatem  vcnire_« 
,,  coadii  funt , (icut  facium  efi-  tempo- 
,,  ribus  rellgiofiflimiPrlncipis  Sifenan- 
„ di;quia  jam  conflac.eos  Sacramentis 
„ divinis  fociatos,dc  Baptifini  gratiam 
„ fufcepilTe  , & chrifmate  undios  elTe, 


3 o a TraSl,LDifp.l,Art»ll.§l^tfl,  IIL 


„ & corporis  Domini , & fonguinis 
,,  extitiiTe  participes,  oportet  ut  fidem 
„ etiam, quam  vijvel  necellitate  fufee- 
,s  perunt,  tenere  cogantur,  ne  nomen 
„ Domini  blafphcroetur,&  fidcs,quam 
4,  fufeeperunt,  vilis  ac  contemptibilis 
4,  habeatur. 

Licet  autem  Concilium  prohibeat  Ju- 
dcos,dc  alios  infideles  cogendos  ad  l'u- 
fceptionem  fidei,  Sc  Baptifmatis , nihi- 
lominus dum  utitur  particula(</rrncr^r} 
lignificat,  id  non  femper  fuifle  illici- 
tum ; ac  proinde  illam  coadionem  4 
quacumque  fit  4 non  elTe  illicitam  ex 
natura  rei,  five  ex  jure  naturali , dc  di- 
vino . Unde  ibidem  fubdit ; ^ui  autem 
jam  pridem  , ad  Cbriftianitatem  eoaSi 
funt  venire , ficutfuBum  eil  temporiias 
religiofiffimi  Principis  Si/enavdi , 8tc. 
Ergo  , inquit  Dodlor  /iipra  num.  in 
hot  approbat  tanquam  Printipeni  reii~ 
giofssm,  non  ob  ipfius  egregiam  fidem, 
& alia  fadta  pietatis,  de  quibus  ibi  nul- 
la eft  mentio  ; fed , quia  infideles  coegit 
ad  fidem . Simili  ratione  laudibus  cele- 
brantur omims  illi  Catholici  Principes, 
ui  leges  Ce veriflimas,  non  foliim  in  in- 
deles  4 fed  etiam  in  hcreticos  edide- 
runt, nifi  ad  Ecclefiam  Catholicam  fefe 
reciperent . 

Addeqtsbd  fi  coadlio  illa  jure  natu- 
rali , dc  divino  foret  illicita ; maxime  , 
quia  induceret  ad  fidlam  , dc  dumtaxat 
aeternam  fufeeptionem  Baptifrai : fed 
plerumque  contingit,  ut , qui  fic  com- 
pelluntur,non  folbm  fid^,fed  ex  animo 
Baptifmum  fufcipiant:nam,inquit  lan- 
iSus  Auguftinus  tpifi.6o.AIultis profuit 
Qquod  experimentis  probavimus,  iy  pro- 
bamus ) prius  timere,  vel  dolore  cogi,  ut 
pofiea  pojfint  doeeri,  aut  quod  jam  verbis 
didicerant , opere  fellari . Quod  utique 
plurimis  probat,  maximi  vero  exemplo 
Converfionis  S.  Pauli , feribens  : Cism 
Petrum,lS  alios  Apojlolos  felo  verbo  va- 
eajfet , Paulum  prius  Saulum  , Eeclefig 
fu£  pojlek  magnum  cedifieatorem  , fed 
btrrtndum  asiteis  vaftatorem  non/olum 


voee  eompefeuit , veritm  etiam  poteflate 
projiravit, atque  ut  infidelitatis  tenebris 
f<evientem,ad  defiderandum  lumen  eordis 
urgeret , prius  eorporis  eseeitaSe percuf- 
fis ...  Vbi  eft,  quod  ifti  elamare  confue- 
verunt,  liberum  eH  er  edere,  vel  non  ere- 
dere  ? Cui  vim  CbriHus  intulit  ? quem 
coegit ! Ecce  babent  Paulum  Apoftolum, 
agnofeant  in  eopriitt  eogentemCbriftum^ 
iP  psftea  docentem  , prius  ferientem  , IS 
poli  ea  confolantem. . . Cur  ego  non  coge- 
ret Ecelejia  perditos  filios  ut  redirent  ,fi 
perditi  filii  coegerunt  alios,  ut  perirent  l 
iye.  Idem  probat  S.  DoAor  exemplo 
ovis  1 grege  aberrantis , quam  inven- 
tam ad  ovile  dominicum  , fi  refifiere^ 
voluerit , flagellorum  terroribus  , vel 
etiam  doloribus  revocare  juvat. Probas 
etiam  parabola  Patris-familias  prsci- 
pientis  fervis  , ut  quos  invenerint  in_« 
viis,  dc  fepibus  , idefl,  in  hsrefibus  , dc 
fchifmatibus  , cogant  intrare  . 

Nec  dicas,  id  quidem  verum  eflede 
hasreticis,  qui  Chrifio  nomen  fuum  per 
Baptifmum  dederunt : non  autem  de 
infidelibus  non  baptizatis.  Quamquam 
enim  prarcipuus  S.  Augullini  feopus  in 
illa  epifiola  fit  , oilendere  Bonifacio 
viro  militari , ad  quem  ipfam  dirigit  4 
hfreticos,maximl  Oonatillas  legitimci 
ut  ad  Ecclefiam  redeant,  poflecompel- 
li : nihilominus  ipfius  rationes  idenu, 
probant  de  quibufvis  Infidelibus;  unde 
prius  fcripferat.  Si  equus, & mulus, qui- 
bus non  eft  intelleBus,morfibus,  ij  calci- 
bus repHunt  hominibus,  a quibus  eorum 
vulnera  contreBantur,  iy  eum  inter  den- 
tes eorum  , iy  calces  fcepe  homines  peri- 
tlitentur  , & aliquando  vexentur , non 
tomen  eos  de/erunt,  donec  per  dolores,  (y 
snoleftias  medicinales  revocent  ad  falu- 
tem  : quanto  magis  homo  ab  homine , iy 
frater  a fratre  ne  in  ceternum  pereat, no* 
eft  deferendus , qui  correHus  intclligere 
potell  quantum  fibi  prtcBatur  benefi- 
cium , quando  fe  perfeeutionem  perpeti 
qsuerelatur } Unde  concludit:  ;^a»do 
Imperatores  pro  falftate  conts  a verita- 
tem 


De  difpojitione  Baptifmi • iO$ 


tem  eonfiituunt  mafat  leget , probantur 
hene  eredentet , 6*  coronantur  perfeve- 
ranter.quando  autem  pro  ueritate  contra 
faijitatem  eonffitaunt  bonat  leget , /^r- 
rentur  f^oientet.ilp  corriguntur  intelli- 
gentet : quieumque  ergo  Irgibut  Impera- 
torum, qutc  contra  veritatem  Dei  ferun- 
tur , obtemperare  non  vult  , acquirit 
grande  pramium  : quieumque  autem  le- 
gibut  ImOeratorum  , qua  pro  Dei  veri- 
tate frnntur  , obtemperare  non  vult , 
acquirit  grande  fupplicium.  Non  iffitur, 
•bfurda  eft  fubtilis  Oodloris  fententia, 
quando  c^nfec  non  illicitum  elfe ali- 
quando infideles  cogere  ad  fidem  am- 
plexandam , quando  maxime  illa  coa- 
ctio profutura  efl  eorum  pofteritati  , 
c6  qu6d  ipforum  filii  tandem  aliquan- 
do perfe(Ai  Catholici  fint  futuri . Non 
enim  eft  ipfius  mens  , qualenicumque 
coatflionem  , in  quibufeumque  circum- 
ilantiis  jure  divino  efle  permifTam,  fed 
moderatam,  ubi,  & quando  redta  ratio 
didiat  illam  vergere.non  in  deflrudlior 
nem  fidei,fed  in  ecdiRcationem;  non  in 
odium,  fed  potibs  in  amorem,  nifl  ali- 
ter per  Eccleflam  fuerit  fancitum  . 

Qjuaistio  Quarta. 

^anam  prpvia  difpofttionet  requiran- 
tur in  adulto,  ut  validi , fiT  debiti 
Baptifmum  fufcipiatl 

Notandum  primi , prefentem  dif- 
ficultatem moveri  maximd  de^ 
quadruplici  difpolitione  hominis  adul- 
ti accedentis  ad  fufeipiendum  Baptif- 
ma  ; nempe  de  fide , qu*  excludat  om- 
nem infidelitatem,&  errorem;e»flr/('n/J», 
qui  coadfloiiem  non  admittat,  fincera 
voluntate,  quae  fimulationem,  dc  Rdflo- 
nem  removeat, denique  poenitentia, qau 
animum  i peccatis  revocet,&  adOeum 
convertat . 

Porr6  condantiffimum  eft  fidem  in 
adulto  requiri  ad  obtinendam  gratiam 
jufiifi  cationis  ; nam  Matthai  ultimo 


Chridum  Apoflolos  delegans  ad  con- 
verfionem  gentium  , prxeipit:  Euntet , 
docete  omnes  gentei,bapt/qjiates .itpe.uhi 
vult  dodtrinam  pramitei  Baptifmo  ob 
neceflitatem  fide\;Fidet  enim  e*  auditu, 
auditus  autem  per  verbum  Dei , idefl  . 
praedicationem.  Hinc  Marci  ultim.,^s 
crediderit , ly  baPti\atut  fuerit , falvut 
erit . 

Qimpropter  Eunucho  Baptirmum-» 
podulanti  dixit  Philippus  Aedor.  8.  Si 
eredis  Jicet.Cm  cCira  Eunuchus  dixiifet. 
Credo  , datim  eum  Philippus  baptiza- 
vit . Hanc  etiam  veritatem  condantif- 
flraam  habuerunt  omnes  SS.  Patrss , 
exigentes  cunfedionem  fidei  a Cate- 
chumenis, tanquam  difporitionem  ne- 
cefTariam  ante  Baptifmum  . Ita  S.Dio- 
vyfius  lib.  de  Ecclefiadica  Hlerarchia  , 
cap.  3.  Origenes  homil.  in  lib.  Num. 
Cyrillus  Hierofolymitanus  Catechefi  3. 
Bafilius  lib.  j.  ad  Eunomium.  Cbry/bHo- 
saasin  caput  tf.ad  Coriuth.  3c  alii  Pa- 
tres Grcci . 

Quibus  addipulantur  etiam  Latini , 
Tertullianus  de  fpedaculis  cap,  4.  Of- 
prianus  epift.  70.  & 76.  Ambrofius  lib. 
de  SfititaS.Qup.si.Hieronymus  dialog. 
contra  Luciferianos  cap.  p,  & S.Augu- 
flinus  lib.  de  fide,  & operibus  cap.9.  Sc 
30.  Idem  decernunt  Concilia,Z,aa<f/ee- 
num  , can.  49.  & 47.  Sexta  Synodus 
Conftantinapolitana,cup.7.  ac  noviflimi 
Tridentinum , felC  d.  c.tf.  fidem  condi- 
tuit  tamquam  primam  difpofitionem 
adulti  ad  judificationem  , cujus  ratio- 
nem fubdit  cap.  8.  quia  ed  radix  , iy 
fundamentum  jufiifitationis . 

Non  tamen  neceflarib  fides  prcre- 
quiritur  in  fufeipiente  ut  valide  bapti- 
zetur , ficut  prcclari  docet  S.Augudi- 
nus  lib.  de  Baptifmo  cap.  14.  ubi  ait  ; 
tdee  intereU  eim  de  Sacramenti  integri- 
tate tradatur,  quid  credat,  iy  quali  fide 
imbutus  St  ille  , qui  accipit  Sacramen- 
tum: Interefl  quidem  plurimum  ad  falso- 
tis  viam  ; fed  ad  Sacramenti  quafiionem 
nibii  inttrefi  i fieri  esum  potefi  ut  bossu 


Digitirnd  by  Googlc 


'3  04  Tra^.L  Dijp,  I.  Jrt.IL 


iftttgrum  bibeat  Sacramentum  , & per- 

verfam fident . 

, Notandum peundd , ex  Dodlore  fub- 
tili  in  4.  qu.  4.  num.  3.  adultum 
poflediftingui  duplicem;  alium  fcilicet 
ctate  folum  , alium  ver6  ztate  , & ra- 
tione fimul  : Frior  elt,  qui  licet  adole- 
verit ad  plurimam  aetatem,  tamen  non 
eft  rationis  compos  , idque  vel  ii  nati- 
vitate fua;  vel  licet  aliquando  habuerit 
tifum  rationis  , eum  tamen  non  obti- 
net , dum  occurrit  occafio  fufeipiendi 
Baptifmuni,  fed  fperatur  eum  aliquan- 
do habiturum  . Pofitrior  ver6  illc  eft  , 
qui  pleni  , & perfedli  ratione  acftuali- 
ter  potitur:de  utroque  autem  movetur 
queftio,  utrum  fine  confenfu  baptizari 
poftit . 

Porro  ex  eodem  Dodlore  in  1.  d.  41. 
quKft.  unici  , triplex  eft  confentiendi  , 
vel  difTentiendi  modus  , nempe  a-^ua- 
lis,  virtualis  , dc  habitualis  . Confenfus 
uflualit  eft  ille,  quo  quis  de  fa<fto  vult, 
& confentit,ac  determinat  aliquid  age- 
re, vel  fufeipere  : Virtualit  ille  eft,  qui 
aliquando  adtualiter  fuit  elicitus  , nec 
revocatus  eft  ; fed  manet  in  virtute , 
quia  nempe  voluntatem  excitavit  ad 
elTedtum  ponendum  , per  applicatio- 
nem mcdiorum,qualis  confenfus  eft  in 
eo,  qui  diftrahitur,  dum  id  exequitur  , 
quod  voluntate  determinata  facien- 
dum fuiceperat  : Habitualis  veri  eft 
voluntas  inefficax  , qua  quis  vult  qui- 
dem effe<ftum,non  tamen  applicat  me- 
dia pro  eo  tempore,  quo  habetur , licet 
removeat  obicem  contrariae  volunta- 
tis , idque  vel  negative,  per  fufpenfio- 
nem  anus  non  confentientis,five  con- 
trarii per  elicitionem  adius  diflenfus  . 
Kam  , ut  docet  Oodlor  prxfata  dift.  4. 
qucft.4.  num.}.  aliquis  poteft  dici  non 
confentire  duobus  modis  , nempe  vel 
contrarii,  vel  negativi . Negative,  raa- 
tum  negat  aHualem  confenfunv.  Contra- 
rii verd fionit  adualem  diffenfum.  Cujus 
difcriminis  hanc  rationem  profert; 
quia , inquit,  nan  eR  idem,  non  velle,  ^ 


nolle  ; nam  non  velle  Hgnilicat  fufpen- 
fionem  adlus  volendi ; nolle  autem  po- 
litionem adtus  non  volendi . 

Rurfus  , qui  diftentit  contrarie  , feu 
pofitive,  vel  dilTentit  fimplieiter , itaut 
ratione  velit  adtionem ; vel  tantOm  fe- 
cundum fA/V, itaut  nollet’quidem  talem 
adiionem  , fi  non  effet  periculum  ca- 
vendum ; fleut,  inquit  ibidem  DoPior  , 
projiciens  merces  in  mare , ut  fugiat 
fubmerfionem  , fimplieiter  vult  proji- 
cere merces,nam  potentiam  fuam  mo- 
tivam  ad  projiciendum  voluntas  mo- 
vet imperando  , & ipfa  feipfam  liberd 
movet , quia  cogi  non  poteft  : (implici- 
ter ergo  volens  projicit ; fed  fecundiim 
quid  nolens  , hoc  eft  , fub  conditione 
nolens,  quia  mallet  Ii  po(Tct,alio  modo 
falvare  vitam.  Qnxritur  ergo,  quifnam 
ex  illis  modis  confentiendi,  requiratur, 
& fufficiat  ad  valide  recipiendum  Sa- 
cramentum . 

Notandum  tertid  ex  Dodiore  ibidem , 
aliquem  pofTe  rem  inten- 
dere , 8c  exequi  fdfd  duobus  modis : 
fidilo  enim  , ut  in  adtibus  humanis  in- 
venitur , conflftit  in  eo  , qu6d  aliquis 
exterius  prstendat  , aut  pr*feferat , 
quod  interifis  non  intendit  : in  verbis 
dicitur  mendacium  , in  operibus  autem 
fimulatio  : at  ex  communi  Theologo- 
rum ufu  appellatur /'dre , qus  refpe- 
dlive  ad  fufeeptionem  Sacramenti,du- 
plex  eft  : prima  , quando  reveri  reci- 
piens Sacramentum  nullomodd  inten- 
dit illud  recipere  , licet  exterius  id  fe_> 
velle  fimulet : fecunda  refpicit  difpofi- 
tionem  prxviam  ad  debitd  recipien- 
dum Sacramentum  , qiiam  utique  di- 
fpofitionem  fufeipiens  Sacramentum., 
limulat  fe  habere  , que  tamen  caret , 
puti  ciim  fimulat  fe  credere  myfteria  , 
Quorum  fides  exigitur , ncc  tamen  cre- 
dit; vel  fimulat  fe  poenitere  de  peccatis 
ante  Baptifmum  commiflis,. licet  de  fa- 
dlo  non  poeniteat  , vel  fi  in  ipfamet  fu- 
fceptione  Sacrtfmenti  adiu  mortaliter 
peccet  per  pravum  internum  affedlum. 


I 


.Digit,  ■' 


t)e  difpoJitione.Bapttfmi . 305 


His  ita  przmiflic  , qaatuor  fuperfunt 
detMininanda : Primum,  utrum,  & 
quando  adultus  , 'qui  non  e(t  rationis 
compos  , podit  licite  baptizari : Secun- 
dum , utrum  adultus  non  confentiens 
revera  recipiat  Baptifinum  ; Tertium  , 
utrum  qui  accedit  ad  Baptifmum  , 
fufeipiat  illius  effedum  : fartam , 
utrum  impatnicer)s  debite  Baptlimum 
fufeipere  valeat? 

C O N C L U S 1 o P R I M A . 

ADultut  ratione  deftitutut  d nativi- 
tate Ji  lucidum  non  habeat  rationis 
ujum  , validi  , liciti  bapti\atur . Ita 
Dodtor  przfat4  gu/cjl.^,  nu.  3.  ubi  hanc 
difF.cultatem  ita  luculenter  explicat,  ut 
non  foUim  ejus  do(firinam, fcd,&  ver- 
ba hic  lubeat  exferibere.  Ait  autem:  De 
illo  adulto  idem  dicendum  efle  , ac  dc 
„ parvulo,  cum  hoc  folodifcrimine  , 
,,  qu6d  fi  fperatur  ipAim  aliquando  cu- 
,,  randum  , & ufurum  ratione  , expe- 
di (flandum  eli  tempus  illud,  ut  cuin_t 
„ majori  reverentia  fufcipjat  Sacra- 
„ mentum.  Si  autem  defperaturde  eo, 
„ qu6d  ad  ufum  rationis  nunquam  at- 
„ tingat,  (latim  conferendum  eA  fibi 
„ Sacramentum:  quia  nulli  l)eusex- 
„ eludit  remedium  ad  falutem . De  fe- 
„ eundo,  fcilicet  nunc  non  utente,qui 
„ aliquando  tamen  ufus  cA  ratione  , 
„ dicoqu6d  fupponitur  nunc  habitua- 
,,  liter  confentiens, vel  .dKTcnticns,  fe- 
j,  eundum  quod  fe  habuit  in  fanitate  , 
,,  ante  iAud  impedimentum  immedia- 
],  te,fcil!cet  fi  tunc  atAualiter  confenCt, 
„ judicamur  nunc  habitualiter  confen- 
M tiens;fi  tunc  a(Aualiter  difTenrit,nunc 
*>  judicatur  habitualiter  dilTentiens . Et 
„ dixi,/».  ita  (|u6d  inter  a(Aum 

,,  ilium  & lAud  impedimentum  , non 
„ interveniret  motus  voluntatis  oppo- 
„ fltus.  Et  lic  univerfaliter  dico  , qu6d 
1,  irte  habitualiter  fe  habens,  poceA  re- 
(,  cipere  Sacrimentum  , ficut  potuit 
„ prius  , quando  adiu  fic , vel  fle  , ha- 
„ bnit.  Qualiter  autem  atflualiter  fe 
u habens  , poflit  baptizari , Aatiin_ 
Tom.X, 


„ dicetur  in  tertib  membro. 

„ Sed  expedit  ne  talem  baptizari  ? 

,,  Mttltaenim  licent,  qua  non  expe- 
„ diunt.  I.  Corinth.  d.  Refpondeo , (i 
,,  fperetur  eum  rediturum  ad  ufum  ra- 
,,  tionis  , magis  expedit  tempus  expe- 
„ (Aare  ,quo  utetur  ratione  , putii  dc_> 

„ dormiente,  tempus  vigilia; expedit 
,,  expediare : Sc  furiofo  tempus  lucidi 
,,  intervalli.  Si  autem  non  fperetur , 

„ puta  de  eo.qui  incidit  in  perpetuum 
,,  impedimentum  ufiis  rationis,  eum 
,,  expedit  baptizare  , fl  tamen  cAca- 
„ pax  Baptifmi;quia  aliis  exponeretur 
„ periculo  damnationis  . Qualiter  au- 
,,  tem  flt  capax, Aatim  dicetur  de  uten- 
„ te  ratione.  Hzc  Dodior . 

Id  ipfum  colligitur  ex  Rituali  Ro- 
mano tit . de  Baptifmo  , ubi  legimus  ; 
Amentes,  (7  furiofi  non  baptit^esitur,  niji 
tales  d nativitate  fuerint : tunc  emm  de 
iis  idem  judicium  faciendum  efl,  quod  de 
infantibus ; atque  in  fide  Ecelefia  bapti- 
%ari  pojfunt . Sed  fi  dilucida  habeant  in- 
tervalla,dum  mentis  compotes  funt  bapti- 
%entur,fi  velint.  Si  verb  antequam  tnfa- 
nirent  ,/ufcipiendi  Baptifmi  defidtriun 
oHenderint ,ae  vita  periculum  imminear, 
etiamfi nonfint compotes  mentis-,  bapti- 
% entur  . Idemque  dicendum  efl  de  eo  , qui 
lethargo  aut  phreenefi  laborat,  ut  tan- 
tum vigilans  , iy  intelltgens  bapti\‘tur  , 
nifi  periculum  mortis  impendeat , fi  in 
eo  prius  apparuerit  Baptifmi  defiderium, 
Vbiprimd  prohibet  baptizare  amen- 
tem, aut  furiofum  , Secundo  permittit, 
fl  flt  perpetub  amens  . Tertid  , etfl  non 
flt  perpetuA  amens  , fl  dum  dilucida  . 
habebat  intervalla,  Baptifmum  deflde- 
ravit:  tunc  enim  baptizari  poteA.etiam 
in  amentia  , fl  nempe  fit  periculuin_t 
vita;. 

Conclusio  Secunda. 

ADuUus  , qut  nullatenus  confentit , 
invalidi  recipit  Sacramentum:  fe- 
cus  verdfi  faltem  fecundum  quid  eonfen- 
ti-it . HatceA  co.nmunis  quautiim  ad 
primam  partem,iUansquce*prcfse  tra- 
<ij  dit 


Digitized  by  Googie 


3 o6  TraB.I.  DiJp.L  ArtJL 


dlt  Innocentius  • cop.  Mijont  de  Ba- 
pcirmo,&  ejus  effedlu,  ubi  M-.Uleverd, 
qui  nunquam  eonfentit  ,pe4  p;nitui  con- 
tradicit, ntc  rem,  nec  cbaruilerem  /ufei- 
pit  Sacramenti , quia  plus  efi  expre/si 
contradicere  , qukm  minimi  confentire  , 
& probat  a fimili:  Sicut,  inquit,  nec  ille 
Kotam  alicujus  reatus  incurrit,  qui  con- 
tradicens penitus  , iy  reclamans  tlmrifi- 
eare  idolis  , cogitur  violenter . 

Idem  decernit  ibidem  Pontifex  de 
illo,  qui  in  fomno,vel  amentia  fufeipie 
Sacramentum  Baptifmi,non  retradlata 
priori  voluntate  de  Baptifino  nunquam 
fufeipiendo;  Dormientes  autem  , inquit, 
(7  amentet  fi  prtu/quam  amentiam  in- 
currerent, aut  dormirent , incontradi- 
Qiene perfifterent,quia  in  eis  intelligitar 
contradtQionispropofitum  perdurare  , IS 
fuerint  fi fie  emerfi  C alias  immerfi cha- 
ra^ erem  non  fujeipiunt  Sacramenti . 

Ratio  autem  hujus  veritatis  petitur 
it  voluntate  ChrifH  D.  qui  poterat  qui- 
dem abfolute  Sacramenta.Bc  Jnftitue- 
re,  ut  etiam  prodeflTent  nolentibus  ; ea 
tamen  non  fic  inftituifTe  colligitur  ex 
fenfu  D.  D.  & Ecclefic , Congruentiam 
vtr6,  adignat  Oodlor.4.  difi.^  quscflu^ 
tsu.  j.  ubi : ait . Si  ergo  ifle  fit  utrOque 
„ modo  ( negative,  & contrarii  , fim- 
„ plicitcr , dk  fecundum  quid  ) dilFen- 
,,  tiens,  dico  quod  non  recipit  Sacra- 
„ mentum  ; quia  Deus  per  Sapientem 
,,  dicit  Prov.  aj.  Fili  prtebe  mihi  cor 
„ tuum  , nolens  aliquem  omnino  invi- 
„ tum  adferibi  familia  fus  : fufeipiens 
„ autem  Baptifinum  adferibitur  per 
„ hoc  familiz  ChriBi . 

„ Addit  D-Mor : Neque  oportet  hic 
„ didinguere  de  reclamante  , flve  pro- 
„ tcllante  figno  exteriori  fuum  diden- 
,,  fum,  3c  de  non  reclamante  ; quia  in 
„ rei  veritate  fi  efl  dilTenfus  , omnino 
j,  idem  eB  quoad  Deum  : tamen  quo- 
„ ad  judicium  Ecclefis  judicantis  de 
„ manifeBis  , & eum,  qui  tacet  prefu- 
•,  mentis  confentire ; non  cogetur  re- 
•t  clamans  ad  obfervantiam  Religio- 


,,  nisChriBianc  : cogetur  autem  non 
„ reclamans.  Nec  in  hoc  potcB  argui 
„ Ecciclia , qu6d  iBi  nolenti  i tamen 
,,  non  reclamanti  fiat  injuria  . Minus 
„ enim  malum  eB  fibi,  qu6d. invitus 
,,  fervet  legem  ChriBiaiiam , quam 
„ qu6d  impune  permittatur  agere  con- 
,,  traeani:  quia,  minus  malum  eB  in- 
„ vitum  aliqua  bona  facere  , Sc  mala 
fugere  , quam  libere  & impuue  mala 
agere  , & bona  dimittere  . 

Dicet  I.  Innocentius  III. eodem  cap. 
Majores,  ait,  Sunt  nonnulls  ,qui  dicunt , 
quod  faer amenta  qua  per  fe  fortiuntur 
effeSuni,  ut  boptifmus  , iy  Ordo  catera- 
que  fimilia  , non  folum  dormientibus  , !y 
amentibus,  fed  invitis,  iy  contradicenti- 
bus , etfi non  quantum  tamen  ad  chara- 
Bercm  conferuntur  ; cum  non  fotum  par- 
vuli, qui  non  confentiunt,fed , iyfiBi 
qui  quamuis  non  ore,  corde  tamen  dijfen- 
tiunt , recipiant  faeramentum  . Igitur 
invitis,  & renuentibus  poteB  validi 
miniBrari  baptifmus. 

Hego  confequentiam.  Nec  enim  ea  eft 
fummi  PontiScis  Innocentii  lententia  , 
fed  foliim  refert  quid  alii  fentiant,  un- 
dercontinud  fubjungit:  Sed  opponitur 
talibnt,  quid  qui  fuifent  inviti,  (y  relu- 
Bantes  immerfi , faltem  ratione  facra- 
menti  ad jurifdiBionem  EccUfia  perti- 
nerent-, unie  ad  fervandam  regulam  fidei 
CkriBiana , foxent  rationabiliter  com- 
pellendi-. verism  id  ef  religioni  Cbrifiia- 
na  contrarium,  ut  femper  invitus,  iy  pe- 
nitus contradicens  , ad  recipiendam  ,{y 
fervandam  Chriftianitatem,  ali-juis  com- 
pellatur. Propter  quod  inter  invitum,  iy 
invitum  , coaBum , iy  coaBum  alii  non 
abfurde  diBingitunt-.quid  is  qui  terrori- 
bus atque  fuppliciis  violenter  attrahi- 
tur, iy  ne  detrimenta  incurrat  baptifmi' 
fufeipit  faeramentum  talis  ficut , iy  is 
qui  ficte  ad  baptifmum  accedit ) ebora- 
ti erf fufeipit  Christianitatis  impreffum , 
Quibus  verbis  Pontifex  concedit  qui- 
dem invitum  dumtaxat  fecundum  quid 
polTe  quidem  validi  baptizari;  non  ve- 


Digiti^.s!  I-  - 


De  difpoJttione-Baptifmi  * 307 

ri  eum,qui  abfolut^  ad  baptifmum  fu«  ideo  ceflTante  di(fenfu  effiet  CmplIcU 
fcipiendum  compelleretur . ,,  ter  baptizandus.  Ide  ver/>,quia  fim- 

„ Secunda  part  probatur  ah  eoAem  „ pliciter  confentit  , licet  fecundum., 
„ Dodiore  >A/Vrnr, nempe  qu6d  diffen»  „ quid  difsentiat , ed  baptizatus  , dc 
„ tiens  tantum  fecundum  quid  , hoc  „ ceffantediirenfu  illo  fecundum  foiV, 
,,  ed  timore  alicujui  mali  incurrendi  , ,,  non  ed  iterum  baptizandus . 

„ d Sacramentum  non  fufeiperet  , re-  ,,  Si  quis  autem  non  confentiat  tan- 
veri  baptizetur  ; Si  autem  , inquit  , ,,  tiiiii  negati  ve, dico,  qu6d  recipit  Sa- 

,,  fecundiim  f »/</ diffentiat , fed  fim-  cramentum  , fi  confenfit  virtualiter  ; 


,,  pliciter  confentit;  de  hoc  non  tan-  ,, 
„ tCim  in  illam  ablutionem  , tanquam  „ 
,,  in  quoddam  balneum  , fed  in  ablu-  ,, 
,,  tionem  eo  modo,  quo  illam  intendit  ,, 
„ facere  Ecclefia  , ille  (impliciter  reci-  ,, 
„ pit  Sacramentum  ; quia  (impliciter  ,, 
„ ed  volens  , licit  fecundum  quid  no-  ,, 
„ lens,  dc  de  tali  loquitur  illud  Con-  ,, 
„ cilium  Toletanum  , quod  allegatur  ,, 
,,  Extrav.Ae  Baptifmo,  de  ejus  effedii-  „ 
,,  bus,  cap.MajorenQ^dd  illi  qui  jam-  „ 
„ pridem  ad  Chridianitatem  coaC^i  ,, 
„ luiit , quia  jam  condat  Sacramentis  „ 
,,  divinis  alTociatos  , oportet,ut  fidem  ,, 
„ quam  necelTitate  fufceperunt,tenere  „ 
,,  conantur  , ne  nomen  Domini  bla-  „ 
„ fphemetur , de  fides  , quam  fufeepe-  „ 
» runt  , contemptibilis  habeatur  . „ 

,,  Exemplum  hu;us,  qualiter  aliquis  ,, 
,,  poted  confentire  in  illam  ablutio-  ,, 
„ nem  fufeipiendam  , eo  modo,  quo  ,, 
„ confertur  ab  Ecclefia,  & tamen  nol-  ,, 
„ lec,fi  polTet  evadere  tormenta,quia  „ 

i,  non  credit  eam  aliquid  valere  , ftcut  „ 
,,  poted  haberi  de  eo , qui  non  credit  ,, 
„ verba  incantationis  polfe  habere..*  ,, 
,,  aliquem  elTeidum  , tamen  concedit  „ 
„ incantanti,  ^u6d  dicat  illa  verba  fu- . „ 

j,  per  eum,  ea  intentione,  qiia  folet  ea  ,, 

>,  dicere,dicerfdo  in  corde  fuo,valeant  „ 
,,  quantiim  valere  poterunt : ide  vere  „ 
i,  diceretur  incantatus  : etfi  talis  in-  „ 
,,  cantatio  fuper  aliquem  diceretur  „ 
,,  con(ecratiodiabolo,illeefretdiabo-  „ 
„ lo  confecratus.Fatet  autem  differen-  ,, 
,,  tia  idius  membri  fecundum  quid  , „ 

,,  diffentientis  a membro  prascedenti : „ 

„ quia  ille  (impliciter  difsentiens,om-  „ 
„ nino  non  recipit  Sacramentum  , & „ 


quia  noluit  Deus  obligare  hominem 
ad  impodlbile,  vel  fecundiim  datum 
hujus  vita;  nimis  difficile . Nunc  au- 
tem non  didrahi , nimis  Videtur  ho- 
mini difficile  pro  datu  : quia  fecun- 
dum Augud.^.de  lib.arb.,Nso  ejl  ia^ 
voluntate  nojiroyqutn  vijit  tavganiurx 
Ergo  noluit  Deus  falutem  hominis 
ponere  in  ida  conditione  non  di'^ 
[trahatur  . Nec  ergo  voluit  obligare 
eum  , qui  in  fufeipiendo  Baptif- 
mum  ,non  didraheretur.  Et  ita  e(l 
univerfalitcr  in  aliis  Sacramentis  . 
Sacerdos  etiam  in  confecrando  Eu- 
charidiam  , non  obligatur  neceda- 
ri6,  dico  ad  hoc,  ut-non  (It  didra- 
dlus  . Vere  enim  conficit  didraeSus, 
dum  tamen  prius  induendo  fe  , in- 
tenderet celebrare  MilTam  , fecun- 
dum morem  Ecclefia . 

Etfi  quxras  , edo  quod  non  con- 
fentiens  adf ualiter , tamen  confen- 
tiens  virtualiter  (eo  modo,  quo  po- 
fitum  ed  exemplum  de  Sacerdote 
celebrante  ) recipiat  Baptifmum  , 
nunquid  dc  ille  qui  folfim  confentic 
habitualiter,  recipit  I Didinidio  au- 
tem idorum,  virtualiter  , & babi- 
tuaiiter  , patet  a.  lib.  diJlinQ.^i.  Et 
edo  qu6d  nc  , nunquid  ille,  qui  tan- 
tiim  negative  non  coiifentit , nega- 
tivi , etiam  non  dilTentit?  Quia  nec 
adlum  , nec  habitum  oppolitum.» 
habet  . 

Deprimo  pofTet  dici,  qu6d  talis  ju- 
dicatur habitualiter  confentiens  , 
quia  aliquando  habuit  confenfum 
adfualem,  non  interveniente  diffen- 
fu  j de  talis  , licet  utens  ratione , re- 
Q_q  a ci 


Digitized  by  G--  ' 


3 o 8 Tra  H.l,  D$fp.  L Art.  IL 


„ dpic  Sarramentum : quia  non  vide- 
t,  tur  propter  aliquam  conditionen-i 
,,  minus  capax, n utitur  ratione,quikrn 
,,  n priiis  ufus  , non  utatur  nunc  ; fed 
j,  in  tali  non  utentc  nunc  , priiis  ta> 
,,  mentifo,  fufficeret  habitualis  con» 
,,  fenfus : ergo  Se  hoc . 
j,  , licet  difficile  effet  ali- 

quem  talem  invcoire  , prxcipui  (^ul 
t,  priiis  aliquando  cogitafTet  deBaptif- 

i,  mo;  quia  vel  tunc  placuiflet  fibi  ba- 

j,  ptizari , vel  non  placuiflet  , im6  di- 
„ fplicuifTet ; Se  fecundiim  ultimum_j 
,,  modum  judicaretur  talis  habitualis 
„ confenfus  , vel  diflenfus  efle  inpo- 
j,  fternm  ; tamen  fiquis  eflet  omnino 

non  confentiens  , nec  diflentiens , 
» tam  adtualiter  , quim  habitualiter; 
t,  Se  tamen  utens  ratione.non  efliet  ca* 
t,  pax  Baptifmi , quia  ex  quo  utitur 
>,  ratione  , oportet  quod  habeat  de  vo- 
*,  tionem  aliquam  ad  Sacramentum,  (i 
„ debet  fibi  valere  ; aliter  enim  vide- 
,>  retur  contemnere  . 

Quibus  omnibus  Doiflor  quin- 
que putirsimiim  determinat : /Vr- 
Mum  , <|u6d  dilTentiens  negativi  , aut 
contrarii  non  baptizetur  validi.  Sr- 
cunJum  , qu6d  qui  difsentit  dumtaxat 
fecundum  quid  , revera  baptizetur  , 
quia  cenfetur  fimpliciter  confentire  . 
Tertium , quod  confeiifus  virtualis  fuf- 
ficiat , ut  quit  non  foltim  validi,  fed  dc 
debite  baptizeturfi  enim  intentio  vir- 
tualis fufficiat  in  Miniftro  , multd  ma- 
gis in  fufeipiente  , minor  enim  requi- 
ritur intentio  In  fiifcipiente  , quam  in 
iMInldro  , ut  diximus  agendo  de  ne- 
celTitate  Miniftrl,  ^tartum,  qu6d  con- 
fenfus habitualis  fuliciatad  validam.» 
receptionem  Sacramenti : quia  volun- 
tas prceterlra  reputatur  femper  perfe- 
verarc  donec  revocetur  . Quod  utique 
pariter  docet  Innocentius  ca.  Maioret, 
ubi  dIcit,quod  amentes, ic  dormientes, 
qui  jam  confenTerunt nec  pofle^  dif- 
lenleriint , validi  baptizentur  . Quod 
utique  pariter  determinant  Concilia  , 


Concilium  Carthaginenfe  ).ca.}4.  ubi 
ait ; V/  icgrat  antes  , fi  pro  fi  refpondere 
nott  psfunt , cism  voluntatis  eorum  te- 
fiimonium  fisi  dixerint,  hapti%entur.Si- 
militerly  de ptenitentihus  agendum  efi  . 
Idem  decernitConciliiimArauricanum 
l.cap.ii.  alias  ta.  Subito  obmute/eens  , 
prout  flattttum  eft  ',  iaptiysri  aut paeni-. 
tentiam  accipere  pote  fi, fi  voluntatis  prtC- 
teritee  tefiimonium  aliorum  verbis  ha- 
bet., aut  preefentis  in  Juo  nutu  . Quin- 
tum decsiqixe,  qubdqui  inditferenter  fe 
habet , id  efl , qui  nec  confeiitit  , nec 
diiTentIt , non  recipit  Sacramentum  . 

Dices:  Innocentius  przfatd  cap.Afa- 
Jores  ,ait ; 7\sne  ciaraSerem  Sacramest- 
talem  imprimit  operatio  , cum  obicem-» 
voluntatis  contrarise  non  invenit  obfi- 
fientem  . Sed  in  eo,  qui  nec  confeiitit  , 
nec  dlfTentit,  non  efl  contraria  volun- 
tas ; igitur  in  ipfo  Imprimitur  chara- 
Aer  Baptilml,  & fubinde  valide  bapti- 
zatur. Deinde  in  Extrema-Unclione 
fufcipienda  nullus  requiritur  confen- 
fus : igitur  nec  in  Baptifmo  . 

Refpondeo  ad  primum  , Innocentium 
nomine  eau/rar/ .e  voluntatis,  fignifica- 
re  etiam  Illam  , qus  negativa  efl : ait 
enim.  Ille  ver6  qui  nunquam  confen- 
tit , fed  penitus  contradicit , nec  rem  , 
nec  charadle^em  fufcipit  Sacramenti ; 
ubi  verba  illa  ,fid penitus  contradicit  , 
non  adduntur  per  modum  dubitatio- 
nis , fed  per  modum  augmenti , ut  Ibi- 
dem optimi  obfervat  Hiquzus  , qula_» 
csfus  propofitus  fuit  de  iis  , qui  ad  Ba- 
ptlfmum  inviti  rapti  fuerant.  In  quibus 
dicit  Baptifmum  eiTe  nullum  : quia,;«- 
quit,  plus  efl  contradicere,quam  mini- 
mi confentire  ; ubi  etiam  fupponit 
hunc  valide  baptizari  , qui  enim  con- 
fentit , non  cernetur  invitus. 

Ad  fecundum  dico  , non  efle  parit.i- 
tem;quia  Extrema-Undlio  non  fuppo- 
nit  aliimi-cunfenfum.quam  confenfum 
univerfalem  hominis  fidelis  &pccni- 
teniis,  qui  In  ipfo  mortis  articulo,noii 
abs  refupponitur  velle  omnia  media 


DiqUizcc!  i'  , C-rf 


, De  difpofttione  ad  Bapttfmum  . 309 


^ falutem  conducentia  libi  adhiberi . 
Vude  Rituale  Romanum  titulo  de  fa- 
crameiito  Extremie-UnC^ionis  docet : 
htfi rmis  qui  dum  Cuna  m'nt(,iS  intcgrit 
fenjibui  tifint,  illud  petierunt ^fcu  veri- 
f militer pctUffcnt , feu  dederunt figna-j 
contritionit  , etiamfi  deinde  loquelam 
amifcrint  t ve!  amentet  eficli  fint , vel 
delirent , aut  non  fenttant , r.iuilominut 
preebeatur . 

Conclusio  Tbrtia. 

ADultut,qni  reus  eFl  alicujui peccati 
mortalis  aSualis  , nece  farto  debet 
agere  poenitentiam  , l7  revera  dolere  de 
peccatis  commiffis , sst  digni  , ec  debiti 
Baptifmum  fuCdpiat . H*c  eft  commu- 
nis apud  Theologus , & probatur  pri- 
mo exScripturafacra.//£l7r.i. ubi  S. Pe- 
trus videns  Judaeos, quibus  fuerat  con- 
cionatus, paratos  ad  id  omne  exequen  • 
dum  , quod  ipfls  neceffarium  prcfcri- 
beret  ad  falutem  , dixit ; Peenitentiam 
esgise  , (T  baptit^tur  unufquifque  ve- 
Flrum,  in  nomine  JefU  Cbrijli,  in  remif- 
fonent  peccatorum  veflrorum , & aeci~ 
pietis  donum  Spiritus  fancii . 

Hinc  Concilium  Tridetuinum  fef.d. 
can.5.declarat  poenitentiam  elTe  necef- 
fariam  in  adulto  accedente  ad  Baptif- 
mum,uc  djgnc  ejus  efTedfum  percipiat, 
loqucns  enim  de  przparationenecefTa- 
tia  ad  juftificationem  , ait . Propterea 
■moventur  adverjus  peccata  per  odiuncj 
aliquod  , iy  detejlationem  , hoc  eil , per 
eam  peenitentiam , quam  ante  baptifmum 
agi  oportet . Unde  Can.  j.  definit  • Si 
quis  disterit , fine  prtcveniente  Spiritus 
fanUi  in/piratione,atque  ejus  adjutorio’, 
hominem  credere  , /per are , diligere, aut 
peeniterepofe  ,ficut  oportet , ut  ei  juUi‘ 
ficatio  , (y  gratia  conferatur  , anathe- 
ma fit . 

Nec  abs  re  quidem  , ad  omne  enim 
juftificationem  hominis  peccatoris,ut- 
pote  rem  maximi  fupernaturalem.pr;- 
requiritur  difpofitio  fupernaturalis,ral- 
rem  in  modo  . Unde  idem  ConciKum 
feir.i4.cap.i.ait . 'Buit  quidem peeniten- 


tia  unherfis  hominibus , quife  mortali 
peccato  inquina/fent , quovis  te'mpore  ad 
gratiam , & qufiitiam  affequendam  ne- 
cefurta  : illis  etiam  , qui  Baptifmi  Sa- 
cramento ablui petivi/fent , utperverfi- 
tate  abjeUa  , iy  emendata  , tantam  Dei 
effenfionem  cum  peccati  odio,  ly  pio  ani- 
mi dolore  detefi arentur . 

Eamdem  veritatem  propugnat  Oo- 
<ftor  fubtilis,nam  difixt^qu.t.num.t.oau 
Alio  modo  poteil  aliquis  efe fiBtts,ofien- 
dendo  fe  ejfe  difpofitum  ad  recipiendum 
Sacramentum  , iy  tamen  non  eft  difpofi- 
tus  interius : vel  quia  non  baiet  reQam 
fidem  , vej  quia  habet  aliquod  peccatum, 
mortale  tunc  in  actu  , vel  preeteritum , 
de  qua  nulhmodo  atteritur,  vel  conteri- 
tur, Loquitur  autem  de  Sacramento 
Baptifmi,  ac  proinde  fupponit,  Baptif- 
muin  non  juftificare  adultum  reuin_> 
alicujus  peccati  a(3ualis  , fine  prxvi%_< 
attritione  , vel  contritione  . 

Idem  Doclor  videtur  afTere- 
re  homini  peccatori  adulto  non  elTe_# 
abfolute  necelTarium  dolorem  de  pec- 
cato, fcd  folam  voluntatem  recipien- 
di Sacramentum  , fine  complacentia 
adluali  in  pecccatu  , ait  enim  in  4. 
difl,i4.  qu.j.  art.i.  Sicut  ergo  adultus 
primam  gratiam  delentem  originale  po- 
teft  habere  duplici  via  , vel  ese  bono  motu 
difponesite  ad  illam  de  congruo  , ve!  ese 
fufeeptione  Sacramenti  , ita  iy  in  propo- 
fito,  &c.  Hoc  declaratur  fic,quia  ad  pri- 
man  fufeeptionem  gratia  , requiritur 
aliquis  motus  meritorius  de  congruo : ad 
fecundam  autem  non  requiritur, -nifi vo- 
luntaria fufe  e pt  io  Baptifmi , iyfinefi- 
Qione,  hoc  eft, cum  intentione  fufcipicsidi 
quod  confert  Ecclcfia  , iy  fine  a&u  , vel 
voluntate  peccati  mortalis  , ita  quod  in 
primo  requiritur  aliquod  opus  intrinfe- 
cum  , aliquo  modo  acceptum  , tanquam 
meritum  de  congruo ; in  fecundo  fotums 
requiritur  opus  exterius  eum  amotione 
interioris  impedimenti ; non  folum  ergo 
attritus  per  aliquod  tempus , 3cc. 

Refpondent  aliqui  his  verbis,  OotfttH 

rem 


Digitized  by  Googk 


310  TraH.L  Di/p,L  Art,lL 


rem  non  aflerere  qii6d  non  requiratur 
pf  nitentia  ad  dignam  fufceptiouem  fia- 
ptifmi , fed  quod  non  requiratur  con- 
tritio perfeda,quaf  extra  Sacramentum 
judificet , de  qua  contritione  ut  pluri- 
mum tota  illa  difHndtione.  Veriim  , 
inquit  Hiquorus  irv commentario  , non 
eft  necelTarium  ad  hoc  recurrere  ; quia 
clare  loquitur, (i  membra  diTcurfus  ejus 
dirccrnamus,  & fcopuni  perpendamus. 

In  principio  enim  Illius  articuli  re- 
jicit fententiam  Magiftri  in  iT/i7.i8. af- 
ferentis Sacerdotem  EvangcIIcum  non 
remittere  peccata.fed  oflendere  remif- 
la  . Hanc  Impugna»  Do(5Ior  , quia  de- 
rogat Sacramento  Ptenitentie , quia 
fic  nunquam  remitteret  peccata  , fed 
fupponeret  remifla  per  veram  Contri- 
tionem , & confequenter  non  elTet  fe- 
cunda po(l  naufragium  tabula.  Subdit 
fententiam  Alenfis,  qui  dicit  ad  Sacra- 
mentum Poenitenti*  adeo  requiri  di- 
fpofitionem  congruam  , ut  per  Sacra- 
mentum remittatur  peccatum  , non_ 
tamen  alllgalTe  virtutem  fuam  Sacra- 
mentis , quin  (incipOs  remittat  pecca- 
tum per  perfedtam  dtfpofitionem  extra 
Sacramentum  : quia  eft  majoris  mife- 
rlcordiz  .duplicem  viam,  & medium 
remittendi  peccati  inftitucre,  quam  ad 
unum  tantum  artftare . 

Subdit  autem  Docftor  exemplum  de 
Baptifmo  adulti , dc  remimone  peccati 
originalis  per  duplicem  illam  viam  , 
nempe  •Al  per  bonnm  motum  volunta- 
tis , tauquam  meritum  de  congruo,?.'/ 
per  reafem  fufeeptionem  Baptifmi,  ex- 
cludendo fi(fI!onem  , ut  inde  probet 
etiam  peccatorem  poft  Baptifnuuu^ 
utroque  modo  juftificari.five  per  Con- 
tritionem , five  per  Sacramentum  Poe- 
nitentix  , fuppofita  attritione  , quod 
denotat  illa  claufula  , ita  in  propop- 
to , &c.  id  eft  , de  P«nitenti*  Sacra- 
mento . 

Et  amplius  fnbdit  declarationem  : 
Hoc  , inquit  , declaratur  pc,  Scc.  quia 
»d  primam  fufeeptionem  gratiec  (nempe 


ab  adolto  , quando  juftificatur  & pec- 
cato originali  extra  Sacramentum  ^ 
requiritur  aliquit  motat  meritoriut  dc_» 
congruo , &c. 

Prxfatis  itaque  verbis  nil  aliud  in- 
nuit Dutftor , qu&m  qu6d  adultus  , qui 
nullum  admifilTet  acftuale  peccatum  , 
non  aliam  ad  recipiendum  eftecftum_> 
Baptifmi  difpofitionem  exigat , prKtei 
voluntatem  finceram  recipiendi  ejuf- 
modi  Sacramentum  , loquitur  enlm_> 
dumtaxat  de  modo,  quo  remittitur 
peccatum  originale  , ut  conftat  ex  ejus 
verbis  ; non  autem  fermonem  Ibi  facit 
de  peccato  a<ftuali,ud  quod  delendum, 
ultra  voluntatem  recipiendiSacramen- 
tum  Baptifmi ; requiritur  etiam  peeni- 
tentla  , feu  dolor  de  commifiioneejuf- 
modi  peccati  . 

Petfs  , ^trum  illa  pernitentia  debeat 
ejfc  aQus  contritionis  perfeEltC  , an 
verd  fuffieiat  attritio  l 

RFfpondeo , attritionem  fufficerejfi- 
quldein  Sacramentum  Baptifmi 
per  feipfum  habet  vim  remittendi  pec- 
catum , & regenerandi  hominem  , ut 
docet  Concilium  Tridentlnum  fefs.S. 
cap.4.  ubi  poftquam  dlxIITet , juftifica- 
tionem  Impii , e(Te  translationem  ai  ed 
flatu , in  quo  homo  nafeitur  piius  primi 
Ad/c  , in  fatum  gratue  , fj*  adoptionis 
pliorum  Dei  perfefum  Cbriflum  Sal- 
vatorem n9i7r«<n,ftatim  fub jungit :,§«/? 
quidem  translatio  pofl  Evangelium  pro- 
mulgatum pne  lavacro  regenerationis  , 
aut  ejus  voto  peri  non  potef . Quibus 
verbis  Concilium  attribuit  vim  rege- 
nerandi , vel  ipfi  Sacramento  realitef 
fufeepto  , aut  voto  illud  fufeipiendi; 
votum  autem  iftud  aliud  non  intelligit 
qu4m  contritionem  perfetftam  ; igi- 
tur cenfet  Concilium  , Baptifmum  In 
re  fufeeptum  habere  vim  juftificandi  , 
r.on  autem  nece(TarI6  fupponere  Ho- 
minem jam  juftificatum  per  contritio- 
nem: 

Con- 


Drgrrrd  byT. 


, Ve  difpojjtione  ad  Baptifmum  l . 3 1 1: 


. ex  eo  qa6d  idem  Conci- 

lium , in  proasmio  rellionis  7.  liHjuens 
de  Sacramentis  ait.  Per  qu^  omnh  ve- 
rajuftitia  ve!  incipit, vel  ceepta  augetur, 
vetanrf*  reparatur  •.  jtiftitia  autem_> 
non  incipit  per  aliud  Sacramentum  , 
quam  per  Baptifmum  , qui  primus  eO 
omnium  Sacramentorum  , & eorum 
janua,  Ccut  & JEccle/ia;  aditus  : igi- 
tur , &c. 

Accedit  Concilium  Florentinum  in 
decreto  Eugenii , ubi  loquens  de  effe- 
dtu  Baptifmi , ait : Effeilut  Baptifmiejl 
retni/tio  amnii  eulpee  originalit , iy  e- 
Bua/ii-,  ac  fnbinde  cenlin  Baptifmum 
ex  fe  vim  babere  remittendi  quodiibec 
peccatum  ; non  autem  neceflarib  de- 
bere fupponere  illius  remillionem  vir- 
tute contritionis  perfetSz. 

Quam  utique dodrinam  pridem  an- 
te utrumque  Concilium  docuerat  fub- 
tilis  Dotftor  in  ^ difi.i^  qu^  numJi. 
ubi  ait : Dicitur  erga  , quod  ito  Deus 
requirat  dijpofitionem  de  congruo  C^ci- 
licct  contritionem  perfedlam  ^ad  boe, 
ut  peccatori  conferat  gratiam  per  Sacra- 
mentum Pmnitentia  , iS  boe  non , quod 
alliget  potentiam  Juam  Sacramentit  ; 
quin  tamen  fine  difpoftione  illa  pravia, 
is  congrui. , queefufficeret,  conferat  per 
Sacramentum  gratiam  .iybteefi  majo- 
ri f miferieordicCifcilieet  duplicem  viam 
inJUtuere  ,per  quam  juflifieetur  peccator, 
qukmadunam  viam  arOare  . Sicut  ergo 
adultus  primam  gratiam  delentem  ori- 
ginale ipoteR  babere  duplici  via,  ve!  ex 
bono  motu  diftonente  ad  illam  de  con- 
gruo , vel  ex  fu/eepeione  Baptifmi  ; ita 
is  inpropofito , Stc. 

Dicet : Homo  per  peccatum  avertit 
le  A Do  , ut  ab  ultimo  fine;  igitur  ut 
liberetur  a peccato  , neceiTarium  eft, 
»ju6d  ad  Deum  fe  convertat , ut  ad  ul- 
timum finem  , adeoque  per  atftum  cha- 
ritatis  , dc  contritionis . 

Nego  ultimam  eoufequentiam : enira- 
ver6  per  contritionem  imperfedtam  , 
five  Attritionem , fi  voluntatem  pec- 


candi excludat  cum  fpe  venia  , pecca- 
tor fiifiicienter  fe  couvertit  ad  Deupi 
tanquam  ultimum  finem,  ut  per  Sacra- 
mentum peccati  remillionem  obtineat. 
Quod  utique  luculenter  explicat  Do- 
(flor  in  s.dill.j/.qu.i.  num.8.  ubi  ait'. 

„ Q^od  avcrfio  a fine  ultimo  potell 
u intelligi  dupliciter , vel  formaliter, 

„ vel  virtualiter  ; formaliter,  vel  con- 
„ crarie,  vel  negative,  fic  qu^  volun-. 

„ tas  nolit  illum  finem  , « tale  nolle 
„ cft  odire;  vel  non  velit  cum  deberet 
,,  velle , dc  tale  non  velle  efi  omittere 
„ illud  prcceptum . Diliget  Dominum 
,,  Deum  tuum  . Virtualiter  fic  , qu^ 

„ quando  aliquid  efi  neceflarium  ad 
„ confequendum  finem  ultimum  , vo- 
„ luatas  averfaab  illo  ,in  hoc  virtua- 
,,  liter  a fine  avertitur  ; ficut  intelle-  , 
,,  dius  negans  conclufibnem , virtua- 
„ liter  avertitur  b principio  , dc  fic  in- 
,,  firmus  dicitur  averti  k fanicate, 

„ quando  avertit  fe  a potu  amaro  , fi- 
,,  ne  quo  non  potell  haberi  lanitat . 

„ Prima  avcrCo  fecundbm  feeilejuf- 
,,  dem  rationis ; nec  includitur  for- 
,,  maliter  in  quolibet  peccato  ; e(l . 

„ enim  odium  Dei  fpeciale  peccatum. 

„ Secundo  modo  avcrfio  elt  commu- 
„ nis  omni  peccato  mortali , quia  ia 
„ omni  tali  peccato  mortali  voluntas, 

,,  inordinati  fe  habet  refpcdlu  alku- 
„ jus  nccefiarii  ad  .finem,  bitec  Do-\ 
Bor . Subfumo  : Atqui  per  attritio- 
>em  (latim  defcriptam  ; voluntas  an- 
tea k Deo  per  peccatum  avcrfa  ordi- 
nati fe  habet  refpedlu  omnium  necef- 
fariorum  ad  confequendum  finem  ul- 
timum ; ergo  talis  attritio  proximi  di- 
fponit  peccatorem  ad  remiffioncm  pec- 
catorum in  i’acramcnto  Baptifmi  Im-' 
petrandam  . Confequentia  ell  evi-  , 
dens.  Probatur  fubfumptum  ex  verbis 
Chrilli  Matth.ip.  V.17.  Si  vis  ad  vitam 
ingredi  ,/erva  mandata . 


CoN 


I 


Digitized  by  Google 


3 I a TraEi,  L Difp,I.  Art.IL  §lu(tft,lF, 


CoVCtUitO  Q_U  ARTA. 

7'/  fiHa  prrtate  accfilit  ad  Sacra- 
t,  rturn  Kaptifmi , validi  quidem 
bapti%atur  , non  tamen  reeipit 
gratiar  ftviUifieantem  , nifi  dum  fihio 
illa  ,J':u  obex  /ublatu!  fuerit . H*c  eft 
commi  nis,  & primam  illius  partenij 
dovet  Uodlor  dift.  4.  qiitefl.  f.  ubi  ait  , 
tium.i.  quia  nolentetn  Deus  noa 
„ juflificat,  (^cundiim  illud  Augudini: 
»>  Ql"  creavit  te  fine  te  , non  ;uftifica< 
,,  bit  te  fine  te.  Kle,  qui  habet  adluali* 
„ ter  ubicein  contra  gratiam, puti  in- 
j,  fidelitatem  , vel  aliquod  peccatum  , 
3,  quod  tunc  a(du  voluntatis  commit- 
,,  tit,  vel  quod  priiis  commifit,  & nuN 
„ Iumnd6  fibi  difplicet,nullomod6  re- 
,,  cipit gratiam, fecundum Augudinum 
ubi  fupra:  Omnis,  qui  fua  voluntati 
„ arbiter  conftitutus  efl , iye.  & de  ifto 
„ intelligitur  illud  iszp.i.Spiritui  fatt~ 
8us  difcipUna  effuqtet /’i.7»  ».Qiiibus. 
verbis  fubtilis  Dodtor  fignificat  per- 
vcrfam  voluntatem  illius  , qui  fide  ac-, 
cedit  ad  Baptifmutn  , cITe  obicem  ne 
gratia  fandi ficans  accipiatur  , de  quo 
«ertc  nulla-ed  controverfia . 

Porr6hanc  veritatem  luculenter  ex- 
plicat S.  Augudinus  lib.i.de  Baptifmo, 
cap.ia.  ubi  non  folum  docet  fidionem 
obicem  ede  , ne  baptizandus  gratiam 
fandificantem  excipiat, fed  etiam  qu6d 
recedente  fidione.Baptifmus  revivifcat 
•cbaptizatus  gratiam  fandificantem_i 
virtute  Baptifmi  producendam  exci- 
piat . Ait  autem  : Quid  fi  ad  ipfum  Ba- 
ptifmum  fidus  acceifit , dimilfa  funt  ei 
peccata,  an  non  funt  dimilfa  l Eligant 
,,  quod  volunt , utrumlibet  elegerint , 
j,  Aiflicit  nobis . Si  dimilfa  dixerint  , 
,,  quomodo  ergo  Spiritus  fandus  di- 
,,  IciplinK  effugiet  fidum  , (i  in  ido  fi- 
„ do  remilfionem  operatus  ed  pecca- 
ri torum?  Si  dixerintndn  elfe  dimilfa, 
„ quiero , fi  podea  fidionem  fuam  cor- 
,,  de  conculsd  , 6e  vero  dolore  fatere- 
,,  tur,denu6  baptizandus  iudisaretur? 
» Q^d  6 dementiiGmum  ed  dicere , 


,,  fateantur  ver6  Baptffmo  Chrifti  ha- 
,,  ptizari  poffe  hominem,  & tamen  cor 
,,  ejns  in  malitia  , vel  facri legio  perfe* 
,,  verans, peccatorum  abolitionem  non 
,,  finere  fieri : atque  ita  intelligant  in 
,,  communionibus  ab  Ecclefia  feparatis 
„ poffe 'homines  baptizari , ubi  Chridi 
,,  Baptifmus  eadem  Sacramenti  cele- 
,,  bratione  datur  , dcfumitiir;  qui  ta- 
„ men  tunc  profit  ad  remillionem  pcc- 
,,  catorum, eCim  qiiis  reconciliatus  uni- 
„ tati  , facrilegio  diffenfionis  exuitur, 
,,  quo  ejus  peccata  tenebantur  , dt  di- 
„ mitti,  non  finebantur  . Siept  enim  in 
,,  illo,  qui  fidus  accefferat, fit  utdenuA 
„ baptizetur  , fed  ipfa  pia  corrediorie, 
„ & veraci  confeffione  purgetur  , quod 
„ non  poffet  fine  Baptifmo  , ut  quod 
,,  ante  datum  ed  , tunc  valere  incipiat 
„ ad  falutem,ciim  illa  fidio  veraci  con- 
„ felEone  rccefferit ; fic  etiam  ide  , qui 
„ Baptifma  Chridi , quod  amiferunt , 
,,  qui  fe  feparaverunt , inimicus  chari- 
,,  tutis  , Sc  pacis  Chridi , in  aliqua  h«- 
,,  refi  aut  fchifniate  accepit ; quo  fa- 
„ crilego  fcelere  peccata  ejus  non  di- 
„ mittebantur,ci'im  fe  correxerit, & ad 
,,  Ecclefiz  focietatem  , unitatemque_> 
„ venerit, non  iterum  baptizandus  ed; 
,,  quia  ipfa  reconciliatione  , ac  pace 
,,  praedatur  , ut  ad  remillionem  pecca- 
,,  torum  ejus,  in  unitate  jam  prodeffe 
„ incipiat  Sacramentum  , quod  acce- 
„ ptum  in  fchifmate  prodeffe  non  po- 
„ terat . 

Similia  habet  lib.}.  cap.i}.  & lib.d. 
c.f.  unde  in  collatione  14.  Carthagine 
habita  contra  Donatidas  legimus:  /def 
ad  Cbrifium  venire  debent , qui  extra-t 
Communionem  Baptifmum  ejus  habent , 
non  ut  quod  deerat , adfit , fed  ut  quod 
inerat  profit ; nempe  ad  falutem  , pec- 
catorum remillionem  , & animz  judlfi- 
cationem  . 

Ei  fubfcribit  author  , quifquis  ed  , 
fermonis  de  PalEone  apud  Cyprianum, 
ubi  inter  catera  hac  habet : Lieit  indi* 
gnifitut , qui  aedpiunt ; Sacramentorum 

ta- 


Digilizoc  Dy 


. De  dijpoJjiione  .id  . . 313 


tamen  merentia  , If  profrinquianm  ad 
Deum  parat  acei-flun  , (J  ubi  redierint 
ad  cor  , confiat  ablutionis  donum  , & rf» 
dit  effcHus  munerum . 

Confonat  Qrejorlus  lib.f.  epift.($i. 

& refertur  de  confec.  dilt.4.  can.44> 
SanBum  , inquit , tfuod  fune  apud  btcre- 
ticos  eonfecssti  , tunc  in  eis  vires  emun- 
dationis recipit , cUm  vel  illi  per  impofi- 
rioncm  maniis  Spiritum  fanBum  accepe- 
rint , vel  ifii  propter  profeffionem  verre 
fidei  fanB^ , <3*  univtrfalis  Exelefis  vi- 
fceribus  fuerint  uniti  ? 

Similia  habet  S.  llidorui  Hifpalenflt 
Jib.j.  Officiorum, cap.J4.  Habet  fuidem 
Baptifmum  CbriUi  bareticus , fed  quia 
extra  unitatem  fidei, nihil  ei  prode  fi  : ut 
ubi  ingre/fus  fuerit , flatim  Baptifma  , 
quod  habuerat  foris  ad  perniciem  , inci- 
pit illi  jam  prodejfe  ad  falutem  . 

PETfs  , ^sifnam  fit  ille  eJfcBus  revivi- 
fcentis  Baptifmi  ,fublatafi3ione  , ly 
remoto  obice  indifpofitionis  illius , qui 
Baptijmum  fufceperat  ? 

; 

RBfpondet  DoBor  prcfati  q.q.  ts.4. 

Et  (i  objicitur  , inquit,  quomodo 
habebit  ifte  fjratiam  Baptifmalem  , vel 
„ effedluin  aliquem  Baptifmi?Uno  mo- 
g,  do  poteft  dici,qu6d  illa  iidiio  non  di- 
„ mittitur, nifl  per  veram  Poenitentiam 
,,  fed  ea  dimilTa  habet  Baptirmut  effe- 
,,  dium  fuum  rcfpediu  omnium  pecca- 
„ torum  prccedentium  Baptifmum  , 
,,  qu«  tamen  non  erant  cauia  fidiionis 
,,  in  Baptifmo  . V.g.  aliquis  ance  Ba> 
,,  ptifmum  commifit  Teptera  percata_> 
„ mortalia  , & veniens  ad  Baptifmum 
,,  de  fex  attritus  feptimum  autem  adiu 
„ placet,  vel  de  eo  nullomodb  atteri- 
„ tur  ; illud  feptimum  foliim  eft  caufa 
„ (pofitiva^  ficiienisejus  in  Baptifmo: 
oportet  ergo,  quod  verd  pceniteatde 
„ illo  feptimo,  dc  in  fe  , dc  in  quantum 
,,  fuit  caufa  fixionis  ejus  in  Baptifmo. 
n Quod  pro  tpnto  dico.quia  forte  pcc- 
Tom.X, 


„ cavit  novo  peccato  mortali  ( ait  for- 
„ te,  quia  potuit  excufari  per  ignoran* , 
,,  tiam  ) faciens  irreverentiam  Sacra» 

,,  mento  Baptifmi  , recipiendo  illud.. 
,,  cum  tah  fiiftlone  : fed  recedente  ill» 

,,  liiflionefquai  fuit  impedimentum  ef- 
„ feAiis  Baptifmi^Oeus  confert  gratia. 
„ baptifmalem  in  remediu  contra  alia 
„ peccata , quai  fuilTent  deleta  in  Ba- 
,,  ptilmo,  nih  bdlio  occurrilTet.  Etpofi 
,,  ^anrarSicut  Oeus  figno  fuo  priiit  ad- 
„ llitidet  ad  caulandum  elTedium  ejus, 

„ vel  dandum  , quandb  fufeipiebatur, 

,,  nifl  fuilTet  impedimentum  in  fufei» 

„ piente  ; ita  paratus  efi  femper  poli 
,,  fufeeptionem  ejus  figni  alEllere  ei , 

„ qui  fufeepit , ad  caufandum  elicdlum 
„ ejus,quando  ceflTat  illud  irapedimen» 

,,  tum  . C2;ipmodo  evidentiils,  dc  illu» 

,,  (iriits  potuilTct  Baptifmo  , recedente 
,,  fidlione , concedere  remilEonem  om> 
,,  nis  culpa  , dc  poenc  ? 

Horrd  quia  hic  modus  dicendi  noii^ 
carebat  difficultate,  quam  ibidem  obji- 
cit , de  probabiliter  folvit , hinc  folitq 
fui  intelleiiliis  acumine  rem  ponde- 
rans , fecundum  , dc  tertium  modum 
excogitavit . 

Secundum  inquam  nu.7.  ubi  ait:  Ali- 
ter potcB  dici , qu6d  quando  vere  ali- 
„ quem  pcenitet  de  fidione  illa,  gratia 
„ infunditur  libi  perfeciior,  quam  cITet 
,,  illa  ,qua  prateise  virtute  pmnitentic 
„ infunderetur.-ita  qudd  illa  includat  in 
„ fe  perfeiflionem  gratic  p^nitentialis, 
,,  dc  Baptifmalis  ,-  3c  hoc  modo  Bapeif- 
„ mus  habet  efTedlum;qiiia  gratia  fqui- 
„ valens  gratia:  baptifmali  datur  pe- 
„ nitenti  de  lidlione  , fimul  cum  ilia  , 
,,  quam  meretur  de  poenitendo  . 

„ fiatim  objitif.  Sed  contra  hoc  argui- 
„ tur,  quia  tunc  ille  haberet  c6mmo- 
,,  dum  de  fidiione  fua  , majus  quam  fi 
,,  tunc  non  fijilTet  fidlus,dc  poft  in  pec- 
,,  catum  cecidifict  ,fimile  illi  fii^ioni : 
„ nam  fi  cecidifict,  dc  modo  peeniteret, 
,,  non  haberet  modo  gratiara,nifi  tan- 
,,.tum  virtute  pomitentic  . Tu  autem 
R r di- 


Digitized  by  Googie 


3 I 4.  TraH.L  Difp,L  Art.lh  ^luaefl.lF, 


,,  dicis  , illum  qui  tunc  fuic  6(^us  in_» 
j,  baptilmo, habere  in  poenitendo  quaft 
I,  duplicem  gratiam'.  Itaque  proptee 
s,  has  inconvenientias  ex  illa  fententla 
iequendas  , non  cenfet  abfolute  Han* 
dum  huic  rationi : quapropter  num.S. 
aliam  proponit  fententiam  ad  expll» 
candam  ejufmodi  revivifcentlam  Ba- 
pcifml . , 

,,  Tertis  moid  , inquit , principaliter 
,,  ( boe  tjl  ad  principalem  qutt/lionem  y 
3,  puteft  dici , qu6d  ille  panitens  de  fi- 
3,  tftione  tanthm  recipit  gratiam  virtu- 
3,  te  poenitentite  : & ita  non  majorem  , 
3,  quikm  fi  non  fuiflet  ficflus  in  Baptif> 
3,  m6  , St  poli  Kaptifmum  cadens  re- 
3,  furgcret  per  Penitentiam  . 

3,  Non  eB  enim  verifimile,  qu6d  eque 
3,  ptenitenti  de  cqnali  peccato,  vel  mi> 
3,  nori , non  detur  «qualis  gratia  ; ille 
3,  autem  lapfus  pofl  Baptifmum  , llc^t 
33  quantum  adaltquid  , gravius  pecca- 
93  verit,quam  iidtus,'tamen  flAusquan- 
33  tiim  ad  al  iquid  gravius  peccavit , 
3,  quia  Sacra  mento  irreverentiam  fe* 
33  cit . Et  tunc  illa  verba, que  dicuntur 
33  de  effeiflu  Baptifm!  3 quem  fortitur 
33  ptenitens  3 de  fi  diione  , intelligenda 
33  funt,  nonqudd  in  penitentia  illa  re* 
33  cipiat  gratiam  aliquam  virtute  Ba* 
33  ptifmi  C quia  fufeeptio  ejus  mortua 
,3  fuit  3 dt  mortuus  revivifeere  non  po- 
33  teft  ) fed  abfolutus  eB  i precepto  de 
,3  Baptifmo  fufciplendo,  quia  illud  im- 
33  plevit : illa  autem  impletio  nil  fibi 
3,  valait  ad  faJutem  ante  iBam  poeni- 
3,  tentiam . 

Quibus  omnibus  Dodlor  tres  oiodos 
pivponit,  quibus  intelligi  polTet  Sacra- 
nentum  Baptifml  revivifcere,quilrtfim 
ad  elTedlum  , in  eo  3 qui  fimulatft  ple- 
tote illud  fuCce|>erat : Frimut  quidem 
modus  eB,qu6d  per  Poenitcntiam,quam 
agit  ille  3 qui  ficla  pietate  Baptifmum 
ibfceperat , remittatur  quidem  pecca- 
tum Illius  fimulate , St  fidle  placatis  ; 
«etera  ver6  peccata , que  ante  fufee- 
ptoso  BaptUinum  coamiferat3  remit- 


tantur virtute  Baptifmi  fufcepti.cui  af* 
fiBit  Deus  3 hoc  eB,  qui  fempereB  pre- 
fens  Deo,  Ipfumque  movens  ad  produ- 
cendum elfedlum  ; nempe  remilfionem 
peccati , St  infufionem  grati*  fandllfi- 
eantls,  quem  revera  produxIlTet  in  ipfa 
reaK  Baptifmi  fufeeptione , fi  non  ob- 
fuilTet  obex  firaulata  pietatis.  Quem 
utique  modum  Impugnat  ibidem  Oo- 
«fior  3 ESquod,  inquit,  nullum  precatum 
mortale  , quod  tneft  pofl  B apti /tuum, po- 
teB  deleri  fine  Ptemtentia  ; quia  illa  eff 
fecunda  tabula  poB  naufragum  , fecun- 
dum Hieronymum  : illa  autem  alia  pec- 
cata, quee  non  funt  eaufa  fiBionit,infunt 
pofi  Baptifmum  : ergo  non  delentur  , nifi 
per  Paenitentianr.  vel  fi  fingat  illa  deleri 
per  Baptifmum,  quando  tollitur  impedi- 
mentum efeBitt  Baptifmi  , quare  nonpo- 
tefl  ita  illa  fiBio , qua  fuit  caufa  impe- 
dmenti,tolli  , quando  eefat  impedimen- 
tum per  ipfum  Baptijmum  ? Proponit 
autem  ibidem  duplicem  folutIoneni__> 
hujus  inBanti*  . Primo,  qu6d  Poeni- 
tentia 3 & Baptlfmus  fimul  concurrant 
per  modum  unius  caufae  adaequate  , ad 
remilTionem  omnium  peccatorum,  tam 
eorum  , quae  przcelTerunt  Baptifmuni , 
quam  ipfius  fictionis  ; ita  qu6d  fi  Ille  , 
qui  fidle  acceflerat  ad  Baptifmum  , an- 
tea commifilTec  fex  peccata  mortalia^ 
quibus  fieptimum  per  Illam  fictionem  ifi 
iiifceptione Baptifmatis  adjiceret,  fex 
illa  priora  peccata  remitterentur  a Deo 
intuitu  Baptilmi  fufeepti : feptimum 
autem  intuitu  Poenitentiae  . Unde,  in- 
quit Dodtor  num.<$.  Secundum  hoc  effet 
dicendum , quid  illa  pene  delentur , iy 
quantum  ai  culpam,  iy  quantitm  ad  poe- 
nam 3 nec  de  eis  oportet  habere  contritio- 
nem,nec  Confejfionem,nec  SathfaBionem, 
fed  folum  de  tllo  fepthno, quod  futt  caufa 
fiBionit.  ' ■ ^ 

j4d  fecundam  partem  inBantiz,nem- 
pe  qu6d  illa  feptem  mortalia  peccata 
funt  in  ipfo  homine  poft  Baptifmum ; 
Re/pondet , non  tamen  omnia  debete 
per  Poenitentiam  expungi:  f«/«3inquit3 

nui- 


De  dif^ujittone  xd Baptifmum  . . i 3:5 


tiuUrmi  eorum  fiiit  cattpijftifti  effifltjani 
4eleta\  illud  autem  feptimum  fuit  caufa, 
quare  nee  ipfum  , aee  alia  funt  dtietai  <y 
ideo  rationabile  efl , quod  refpeUu  etut 
non  habeat  Baptifmut  eficaciam  ,fed  re- 
/peBu  aliorum  : quia  ipfum  formaliter 
impedinit  tffcBum  Baptifmi , alia  non  . 
Ft  tunc  illa  propofitio  ( peccatura  mor- 
tale poft  Baptifmum  non  deletur  , nifl 
per  ptcnitentiam^  debet  intelligi  de  pec- 
cato commi/fo  poft  Baptifmum',  nel  omni- 
no inharente  , fte  feilicet , quod  de  ipfo 
non  fuerit  Contritio,nec  rittritio  in  Ba- 
ptifmo  , nec poB  Baptifmum  . Quoniam 
autem  ha;c  refponfio  varias  adhuc  pa- 
titur difficultates  , & inilantias  , idcir- 
co Dodtor  proponit  fecundum  mo- 
dum explicandi  epifmodi  revivifcen- 
tiam  . 

Seamdut  itaque  dicendi  modut , quo 
fidfio  illa  deleatur,  eft,  qu6d  gratia  ba- 
ptifmalis  reflituatur,  non  quidem  hi  fe, 
led  in  »qui valenti;ita  qu6d  homini  illi, 
qui  fi(fl4  pietate  ad  Baptifmum  accefle- 
rat,  ubi  per  pcenitentiam  refurgit,  con- 
feratur uberior  gratia  ,quani  habuiflet 
virtute  foiius  Pccnitentieprccise  ; quia 
gratia  illa  zquivaleret  fimul  gratia  Ba- 
ptifmali  , & Pcenitentiali : ita  tamen  , 
ut  nullam  gratiam  reciperet  virtute  Ba- 
ptifmi ex  opere  opetato.fed  tantum  per 
modum  difpolitionis  prasvia;  itaur  Ba- 
ptifmus  eo  in  cafu  fe  habeat  per  mo- 
dum dirpofltlonis  ad  gratiam  iliam_i 
uberiorem  per  Peonitentian  ex  opere 
operato  producendam  ; non  quidem  ex 
fbla  vittute  propria  ipfius  Pccnitentix ; 
fed  ratione  lufcepti  Baptifmi,  tanquain 
difpolitionis  prxvia  , 

Ideo  autem  Baptifmus  eo  in  cafu  di- 
citur fe  habere  per  modum  difpofitio- 
nis  ad  gratiam,quia  baptizatus  per  fu- 
fceptum  characterem  infignitur  nova 
dignitate  , ratione  cujus  adferibitur  in 
familiam  ChrilH  , quo  fit  ut  acceptetur 
ad  illam  gratiam  magis  , quiim  alius  , 
qui  non  eflet  baptizatus  . Quod  etiam 
ngniffcat  author  ferinonis  dc  Co;na_> 


Domini  apud  S.  Cyprianom  , ubi  lo- 
quens  de  accedentibus  ad  Baptifmum  ', 
<it  I Licit  indigni  jint  qui  accipiunt, Sa- 
cramentorum tamen  reterentia , iS  pro- 
pinquiorem ad  Deum  parat  accejftm  , iS 
ubi  redierint  ad  cor , conftat  ablutioni t 
donum , & redit  effeBus  munerum ; nee 
aliis  quari  , aut  repeti  necejfe  eft  faluti- 
ferum  Sacramentum . 

Verum  huic  dicendi  modo  opponit 
Oodor  ipitim  uon  polfe  admitti;  quia, 
inquit , fcqiieretur,  qu6d  HIe , qui 
acceSetat,  haberet  commodum  de pBione 
fua  magis, quam  fi  tunc  non  fuiffet  fiBus ; 
is  poft  in  peccatum  Cecidijfetfimile  illi  fi- 
Bioni  : nam  fi  cccidiffet,  Is  modo  pernite- 
ret , non  haberet  modo  gratiam,  nifi  tais- 
tum  tirtute  peenitentitc : tu  autem  dicit 
illum  , qtsi  tunc  fuit  fiBus  in  Baptifmo  , 
habere  in  pernitendo  qstafi  duplicem  gra- 
tiam . 

Huic  Inllantix  refpondet  Dodor 
duabus  modis;/’r/md,falfum  elTc,  quod 
ipfe  commodum  habeat  ex  fua  fidione, 
im6  magis  habet  detrimentum  ; §uid 
tempore  Baptifmi  , ‘S  fequenti  ufqstc  ad 
p^nitentJam  eB  filius gebennee,iS  omniu 
opera  ejus  mortua funt  fi  autem  non  fuif- 
f et  fiBus , fuijfet  tunc  , iS  poB  ufque  ad 
lapfuni  filius  regni  , iS  opera  ejus  uiva  , 
quibus  merui f et  augmentum  gratitc , (S 
gloria.  Seenndd,negat  qu6d  lapfus  poft 
Baptifmum  rite  fufeeptum  , & per  pm- 
nitentiam  refurgens , reportet  aliquod 
commodum  ex  fiio  lapfu;  licet  recupe- 
peret  etiam  gratiam  baptifmalem  , iSc 
aliquid  amplius  , ut  prseclare  docet  dift. 
21.  ubi  agit  de  revivifeentia  merito- 
rum per  Poenitentiam  , ubi  eamdem_> 
veritatem  nos  etiam  aperti  propugna- 
vimus . 

Tertius  tasidem  modus  ,quem  propo- 
nit Oodor  de  revivifeentia  Baptifmi , 
per  fcquentem  Poenitentiam  , eft  quid 
poenitens  recipit  quidem  gratiam  vir- 
tute Poenitentie,per  quam  remittuntur 
ei  peccata  , ipfa  quidem  lidio  direde  , 
cetera  veri  indirede  : nullam  autem 
R r a gra- 


Digliized  by  Googlc 


3 1 6 Tra£id.  Difp.L  /irtic.IIL 


jjratiam  rectpit  virtute  Baptifmi ; qui» 
illtid  inui(>ni  recipit . Nccinde  fequi- 
tur.Baptilinum  non  valere  converfo  ad 
falutem;  licic  enim  non  valeat  quan- 
tum ad  gratiam,  valet  tamen  quantiint 
adimpletionem  prscepti ; qux  utique 
prfcepti  obfervatio  proficit  ad  falutem, 
quando  ille  fidius  poenitentiam  agit;*fi- 
quidcm  per  fufceptum  Baptifmum  fit 
filius  regni , & membrum  Chrifli , nec 
tenetur  de  novo  ad  prcceptum  Baptif- 
mi:unde  ibidem  obfervac  DoClor,^9rf 
aUualiter  peccans  Mortaliter  poteft  im- 
plere prxceptum  ajfirmathun» , etiam  in 
illo  fl£ftt:Pr«ceptum  enim  affirmativum 
determinat  adlum  quoad  fubHantiam  , 
non  ver6  quoad  finem  extrinfecum,aut 
alias  circnmftantias  , qu«  fepa^ari  pof- 
funt  Is  fubdantia  adlus  , prout  cadit  fub 
prtreeptura . Quoniam  autem  hac  qu*- 
ilio  de  revivifeentia  Sacramcntorum_j 
iterum  agitanda  e(l  ubi  erit  fermode 
Sacramento  Foenitentiz,idcirco  ab  am- 
pliori illius  examine  hic  fuperfedeu- 
dum  judico . 

ARTICULUS  TERTIUS. 

De  Baptijnti -Ef^etlibus , iy  Ritibus  Jer- 
. vari  folitis  in  folemni  illius 

adminiftratione . 

FOelix  Sacramentum  aqu<e  nojlree(a\t 
Tertull.  initio  lib.de  Baptif. ')  quia 
ablutis  deliBisprifUnxceeeitatis  invi- 
tam aternam  liberamur  . Nec  'tnus  eft 
hie  baptifmi  mirandus  effedlus  , alios 
enim  decem  egregid  delibat  S.Chryfo- 
Aomus  Homilia  ad  Neophitos  , feri- 
bens  ; Ecce  libertatis  ferenitate  per- 
/ruuntur  , qui  tenebantur  paulo  ante^ 
captivi : (3*  cives  Eeelefiie  funt , qui  fue- 
runt in  peregrinationis  errore,  & jufU- 
tiic  in  for  te  ver  fantur  , qui  fuerant  isLj 
confhjione  peccati. Non  enim  tantum  funt 
liberi,  fed  iy  fandi : non  tantum  fandi  , 
fed  iyjufli:  non  folhm  jujli,fed  iy  filii  : 
non  folhm  filii,  fed  (y  hetredef.non  folhm 


baredes , fed  ly  fratres  Cbrijli : nec  tan- 
tum fratres  Cbri}ii,/ed  iy  eohteredes-.non 
folitm  eobicredes , /ed  iy  membra  ; non 
tantum  membra,  fed  iy  templum  : «a«_, 
tantum  templum,fed  iy  organa  fpi ritus, 
yides  quot  funt  Baptifmatis  largitates, 
iy  nonnulli  deputant  cxleflem  gratiam 
in  peccatorum  tantum  remiffione  confi- 
dere ; nos  autem  honores  computavimus 
decem . 

Alias -fimiles  , nec  equidem  his  infe- 
riores Baptifmi  przrogativas  fparfim 
invenies  apud  czteros  SS.  Patres,  ma- 
xime apud  S.  AuguBinum  , qui  pluri- 
mis honoris  titulis  a miranda  fmcun- 
ditate  Baptifmum  commendat;maxime 
ver6  qudd  fit  fpiritaiis  hominis  regene- 
ratio,ac  rcfurredtio;aic  enim  ferm.idj. 
de  tempore , Refurredurum  humanum 
genus  in feculi  confumatione  pofi  mor- 
tem,nunc  refurgit  in  Baptifmo\fufc itan- 
dus ejl  tunc  Dei  populus  pod  foporem  , 
uune  fufeitatur  pofi  infidelitatem  ; libe- 
randus ed  tunc  a tnortali  conditione  > 
nunc  liberatur  ab  ignorantiet  eacitate  : 
renafeiturus  tunc  ad  aeternitatem  , nunc 
renafeetur  ad  falutem  . 

Veriim, quoniam  omnes  illi  mirandi 
Baptifmatis  e/Tedlus  , maximi  funt  ap- 
pendices gratiz  faiidlificantis  per  Ba- 
piifmum  divinitus  infufe  , necnon  & 
charaiSeris  per  eumdem  impreffi  , de 
quibus  jam  multus  fuit  fermo  in  priori 
Difputatione:  idcirco  ne  adla  agere  vi- 
deamur , ab  eis  omnibus  effiedlibus  ex- 
plicandis , ( utpote  quorum  declaratio 
magis  ad  Conclonatorem  , quam  ad 
Theologum  fcholaflicum  fpeiSare  vi- 
deatur ')  fuperfedendum  judicamus. 
Duo  itaque  przcipui  hic  difeutienda 
proponuntur.  Primum,  utrfim  Baptif- 
mus  revera  deleat  omnia  omnino  pec- 
cata,ac  debitam  eisposnam  exfolvat,de 
gratiam  equalem  omnibus  baptizatis 
conferat . Secundum  , quenam  fint  cz- 
remoniz  fervandz  in  folemni  ejus  ad- 
minidratione . 


. Digi4iz-©d  by  ‘ 


De  effeSiibui  Bmptifmi . 317 


Quaestio  Paima. 

^aliter  Baptifmut  peccatum,  (f  debitat 
ei  peenai  remittat , ac  gra- 
tiam confer ect  ? 

Notandum  prinid  , eam  elTe erro- 
neam,& hxreticam  Calvini  fen- 
tentiam, peccata  revera  perBaptifmum 
non  elui , fed  dumtaxat  oble vari , (1- 
quidem  originale  peccatum  non  aliud 
cire  cenfet , quam  concupifcentiam  , 
que  etiam  in  renatis  perfeverat : Licet, 
inquit , non  cis  amplius  deputetur  ad 
interitum,&  damnationem.  Et  infuper 
,,  libw^  Inftit.  cap.i^.  ait : Ex  hoc  Sa- 
,,  cramento  CBaptifmi  ) quemadmo- 
„ dum  ex  aliis,  nihil  alTequiniur  , nifi 
,,  quantum  fide  accepimus  fi  Edes 
t,  decfl , erit  in  tellimonium  ingrati- 
„ tudinis  noflrx  , quo  rei  coram  Oeo 
„ peragamur,  quia  promiHiunis  illic 
„ datx  increduli  fuerimus  ; quatenus 
,,  ver6  confelTionis  nollrx  fymbulum 
„ eft,  teifari  eo  debemus  Educiam  no- 
„ ftram  in  Dei  mifericordia  clTc,&  pu- 
,,  ritatem  noftram  in  peccatorum  re- 
,,  milFione,  qux  parta  nobis  efl  per 
„ Jefum  Chri(lum,norque  inEccleEam 
,,  Dei  ingredi,  ut  uno  EJei,  & charita- 
,,  tisconfcnfu  cum  fidelibus  omnibus 
,«  vivamus  unanimes.  Qujbus  verbis 
Egnificat  nullam  inefle  Baptifmo,  Ecut 
& aliis  Sacramentis  efficacitatem  circa 
remiflionem  peccatorum  , quam  dum- 
taxat attribuit  merito  fidei  : neque^ 
etiam  vult  fidei  virtutem  integram  in- 
elTe  ad  diluenda  omnia  peccata:quippe 
ciim  illacenfeat  in  baptizatis  perfeve- 
rare  , non  foliim  quanthin  ad  eorum_< 
appendices,  putA  calamitatet,dc  xrum- 
nas  hujus  vite  , fed  etiam  quantbm  ad 
eorum  peccatorum  defetffum  , licit  ip- 
forum  turpitudo  non  appareat,  utpote 
Chrifti  D.  meritis  per  fidem  appreben- 
fis  , dc  nobis  applicatis  , quafi  Regio 
pallio  tetfta,  dc  obvclata . 


Notandum  feeundb  , Poenas  propter 
peccatum  vel  proprium  , vel  alienum 
luendas  , elTe  duplicis  generis  : Alis 
enim  funt  sterne  : alis  ver6  tempora- 
les . Sterne  funt  nufquam  finienda  in- 
ferni fupplicia  , quibus  cruciandi  funt 
reprobi  tam  Angeli , qu^m  homines : 
Temporales  funt,  que  finem  obtinent, 
quales  funt  vel  ^rumne  vite  prefentis, 
vel  Purgatorius  ignis,&  cruciatus  pro- 
pter leviora  delitfla  poft  mortem  fufli- 
iiendus . 

Infuper vite  prefentis,vel  funt 
contrade  preter  voluntatem  , vel  af- 
fumptz  voluntarie  . Contraifat  poenas  , 
fcu  ingeflas  appello  , que  funt  nature 
per  peccatum  fauciate  velut  appendi- 
ces , quales  funt  mortalitas,  morbi,  fa- 
mes . drc.  /IJfumptat  poenas  dico  eas 
omnes,  que  voluntarii  ab  homine  poe- 
nitente  alTumuntur,  ut  jejunia  , de  alia 
ejufmodi  corporalia  exercitia  contra 
nature  appetitum  , de  inclinationem  , 
ut  Deo  oiTenfo  fiat  fatis.  Queritur  au- 
tem utrhm  omnes  ejufmodi  poene  per 
baptifmum  una  cum  peccatis  difToI- 
vantur . 

Notandum  tertid  , omnes  Theologos 
confentire  , gratiam  fanetificantem  re- 
vera ex  opere  operato  conferri  per  ba- 
ptifmum , ficut  de  per  alia  facramenta 
in  fubjeiDo  non  ponente  obicem  ad  il- 
lius receptionem.  Conveniunt  infuper, 
equalcm  gratiam  conferri  fubjeifUs 
equaliter  difpofitis  laltem  de  lege  or- 
dinaria. Utriim  autem  de  lege  extraor- 
dinaria Deus  aliter  difponat  , determi- 
nandum efl  in  prefenti  Q^sftione. 
Porrd  illa  gratis  inequalitas  confide- 
rari  potcfl  vel  ex  parte  Dei  illam  pro- 
ducentis, vel  ex  parte  Chrifli  illam  pro- 
merentis , vel  ex  parte  hominis  illam 
fufeipientis . 

Conclusio  Prima. 

P Er  Baptifmum  omnia  onmind  pec- 
cata, tam  originale,  quam  aBuale, 
five  mortale,  five  veniale,  reverh  diluan- 
tur , H«c  efl  de  fide  , ut  colligitur  ex 

illis 


Digitized  by  Googie 


5 1 & TraH.I.  DiJp.L  Art.lll, 


illis  omnibus  Scripturee  textibus  , in 
«juibus  vis  remittendi  peccata  Baptif- 
ino  tribuitur  ; Sic  Ailor.  j.  Bapti%rtur 
unujquiftiue  vfflrunt  in  ntminc  Je/u 
Cbrifii  , in  remiJUtoncm  piceatorum  ve- 
pirorum  ,(5'c.  Traditur  pariter  in  Sym- 
bolo Nycieno,  &Con{lantIiiopolitano: 
Confiteor  unum  Baptifma  in  rewiffonem 
peccatorum  . Definitur  in  variis  Conci- 
liis , maxime  Carthaginenft  I V.  cap.i. 
tibi  inter  dogmata  fidei , quz  profiteri 
debet  Epifeopus  confecrandus . 
rendum,  ab  eo,  fi  in  baptijmo  omnia  pec- 
cata , ideft  , tum  illud  originale  eontra- 
Hum,giuim  illa,  quee  voluntarii  admijfd 
Junt,  dimittuntur . Et  in  Florentino  in 
decreto  unionis  , ubi  agens  de  efTedtu 
Baptifmi , ait : H lyus  Sacramenti  effe- 
Qut  eft  remiffio  omnis  eulptc,  (fe.  Ut  au- 
tem (ignificaret  per  culpam  adualem , 
etiam  venialem  intelligere,  fubjunxit: 
Propterea  baptizatis  nulla  pro  peccatis 
prateritis  injungenda  efl  JdtisfaBio  , 
fed  morientes  antiquam  culpam  aliquam 
committant,  fatim  ad  regna  c/elorum,iS 
Dei  vifionem  perveniunt . Si  autem  per 
Baptifmum  etiam  venialia  peccata  non 
delerentur,  confequens  efTet,  qu6d  ne- 
que remitteretur  pcena  eis  debita  , ne- 
que fine  fatisfatfHone  baptizatus  fla- 
tim  ad  regnum  Caelorum  perveniret , 
fiquidem  , ut  legimus  Apocalypfii  ai. 
in  Civitatem  cfleiiem  Hierufalem  non 
intrabit  aliquid  coinquinatum  , aut 
abominationem  faciens . 

Eamdem  veritatem  aperti  definit 
Concilium  Tridentinum  le(T.4.  in  de- 
creto de  peccato  originali ; ubi  num.}. 
ai«  Si  quis  per  ye/u  Cbrifii  D. gratiam, 
quee  in  Bapti/mate  confertur  , reatum-» 
originalis  peccati  remitti  negat  , aut 
etiam  ajferit , non  tolli  totum  id  , quod 
veram  , iy  propriam  peccati  rationem.» 
babet  i fed  illud  dicit  tantum  radi , aut 
non  imputari,  anathema  fit . Cujus  oui- 
dem  definitionis  hanc  rationem  funji- 
cit:  In  renatis  enim  nihil  odit  Deusiquia 
nihil  et!  damnationis  iis, qui  heri  conft- 


pultifunteum  Cbriflo,per  Baptifma  in 
mortem  : qui  non  fecundum  carnem  am- 
bulant,fed  veterem  hominem  exuer.tes,iy 
novum  hominem  , qui  fecundum  Deum 
creatus  elt,  induentes,  innocentes  fmma- 
eul(sti,puri,tnnoxii,  ac  Deo^ileili  ejfcUi 
funt,baredes  quidem  Dei  ,cobaredes  au- 
tem Cbrifii  itaut  nihil  prorfus  eot  ab 
ingrejfj  ceeli  remoretur  . 

Idipfam  aperte  docet  S.Apoflolus  ad 
Eplief.f.  ubi  ait:  Cbriflus  dilexit  Eecle- 
fiamfiy  feipfum  tradidit  pro  ea, ut  illam 
fanslificaret, mundans  eam  lavacro  aqu/O 
in  verbo  vitic,ut  exhiberet  ipfe  fibi,glt- 
riofam  Eeclefiam  , non  habentem  maeu  - 
lam  aut  rugam,  aut  aliquid  hujufnodi  , 
ut  fit  funfta,  iy  immaculata  . Quomodo 
autem  Ecclefia  cITet  immaculata  , & 
fantfla,!!  bsptizati  ejus  filii  effent  dum- 
taxat fepulchra  dealbata,  intus  plena 
lanie,  & foetore  peccati  ? 

Idem  docet  i.  ad  Cor,  cap.tf.  Nolite, 
inquit,  errare,  neque  fornicari,  nequc-» 
idolis  fervientes  , neque  adulteri , neque 
ssiolles,  neque  mafculorum  concubitores  , 
neque  fures , neque  avari,  neque  ebriofi  , 
neque  maledici , neque  rapaces  , regnum 
Dei pofifidebunp : 6r  hac  quidem  fuiflis , 
iyc.  Subjungit  efficaciam  Baptifmi,  qui 
hac  omnia  delevit;  Sed  Abluti,  inquit, 
eftis  , iyc.  Ex  quibus  colligitur  veritas 
fidei  definita  a Conciliis , nempe  pec- 
cata tam  originale, quam  ataualia.qu* 
pracedunt  Baptifmum  b's  cnini_j 
agit  Paulus  dumuxat  pCr  Baptifmum 
deleri . 

Eamdem  veritatem  docent  SS.  Pa- 
tres,MartiaIis  Papa  epifl.ad  Tolofanos, 
cap.i.  yosenim  efis  membra  CbriUi,ly 
corpus  immaculatum  , nec  altqua  in  re-» 
coinquinatum  , neque  /ordibus  obvolu- 
tum , lyc.  Subdit  rationem  : /ta  enim-» 
fanUipeati , (y  mundati  efis  aqua  rege- 
nerationis, iyc.  Cyprianus  de  ablutione 
pedum;  De  abdito,iy  fecretijfimo  S. Spi- 
ritus munere , hujus  grati t liquor  ema- 
nut,fic  lavans  quos  parentalis  labes  infe- 
cerat, ut  nec  aBualit,  nec  originalis  ma- 

cu- 


Dtg««  V 


De  cff'eSiibus  Baptifmi , 319 


eula  fui  pof  ablutiontm  illam  vcfiigia 
ierelinquatjlye,  L«ift«ntius  lib.^.cap.f. 
Cum  homo  ealelti  lanacro  purificatus 
txponit  infantiam  cum  omni  laievittc 
prioris,  Cf  incremento  divini  vigoris  ac- 
cepto, fit  homo  perftElus,iy  plenus,  Rhe- 
ticius  Auguftodunenfls  apud  Augufti* 
num  lib.  i.  contra  Julianum  , cap. 
Hanc  efifie  prtneipalem  in  Ecclefia  indul- 
gentiam neminem  preeterit,in  quo  anti- 
qui criminis  omne  pondus  exponimus , iy 
ignoranti tc  nofirtc  prifca  facinora  dele- 
mus , iyc.  Ubi  loquitur  de  Baptifmo  . 
Hieronymus  lib.  adverfus  Ruf&num  , 
cap.d.  ie  epill.  8 ad  Oceanum,  cap.a. 
Omnia  fcorta  , ly  publieee  colluvionis 
fordes , impietas  in  Deum,patricidism, 
iy  tneeftus  in  parentes,  atque  in  extraor- 
dinarias voluptates  utriufque  fexus  mu- 
tata natura  , Cbrifii  fonte  purgantur  , 
iye.Omnia  in  Baptifmate  condonata  funt 
trimina  ; nec poft  indulgentiam  ^udieis 
efi  metuenda  feveritas,  dicente  Apoflolo, 
Et  hxc  quidem  fuiflis  ,fed  abluti  effis  , 
fed /anilifieati  eftis  , fed  juftifieati  eflis 
in  nomine  D.  noftri  'jefu  Cbrifii , iy  in 
Spiritu  Dei  noftri,  omnia  peccata  donata 
funt  iyc. 

S.Ambrofius  hanc  Baptifmi  virtutem 
multis  eloquenter  profequitur  ferm.i 
Pauca  tantbm  feli.;;imut . ^uxnam  eft 
illa  aqua  , quee  eonfumit  flammas  , nec 
ipfa  confumitur  b peccatoribus , fed  ge- 
henna eonfumit  incendia  ? ^u<e  dum  per 
Baptifmum  infunditur  , iy  spfain  homi- 
nibus , iy  tartari  reftinguit  ardorem  ! Et 
poft  aliqua:  Sed  nec  mirum,  fi  in  Baptif- 
mi Sacramento  aperiatur  infernus , chm 
tunc  quoque  referetur  , iy  cxlum./tpe- 
riuntur  enim  h/cc  elementa’,  ut  ad  lava- 
crum Chrifti  conveniant  libertas,  iy  gra- 
tia . Libertas  enim  refurreBuris  tribui- 
tur , gratia  repnaturis . Illi  eruuntur  de 
peena  , hi  affumuntnr  ingloria  , iyc.  Et 
cap.  libri  de  iis  qui  initiantur  , chm 
inulta  dixi(Tei,ut  aquz  Baptifmalis  vir- 
tutem efferret,  concludit : Aqsta  eff  er- 
gt,  qua  caro  mergitur  , ut  omne  ablua- 


tur peccatum  , fepelitur  illic  omne  vi- 
tium , &c. 

Idem  docet  S.  Auguftinus  maximi 
in  omnibus  operibus,  que  adverfus  Pe- 
lagianos  edidit,  prefertim  verbllb.i.ad 
Bonifacium  , contra  duas  epiftolas  Pe- 
lag.  cap.  I).  ubi  refert  calumniam  Pe- 
laglanorum  Imponentium  Catholicis, 
qu6d  dicerent , Baptifma  non  dare  om- 
nium indulgentiam  peccatorum  , nec  au- 
ferre crimina , fed  radere  , ut  omnium 
peccatorum  radices  in  mala  carne  te- 
neantur . Cui  calumnic  refpondens  S. 
Auguftinus , ait : S^i>  hoc  adverfus  Pe- 
lagianos,  nift  infidelis  affirmat  l Dicimus 
enim  Baptifma  dare  omnium  indulgen- 
tiam peccatorum,  iy  auferre  erimina,nou 
radere  , ut  omnium  peccatorum  radices 
in  mala  carne  teneantur ; quafi  ra/orunt 
in  Capite  capillorum  , unde  crefeant  ite- 
rum refecanda peccata’,  nam,  iy iffan 
fimilitudinem  comperi  fuce  adbibere  ea- 
lumniee,  tanquam  boc  nos  fentiamus,  at- 
que dicamus  . 

Dsees  : Concupifeentia  remanet  ia 
Baptizatis  ; fed  illa  dicitur  peccatum 
ab  Apoftolo  Rom.  A.  & 8.  igitur  om- 
ne peccatum  per  Baptifmum  non  aufer- 
tur ? 

,,  Rejpotsdet  S. Auguftinus  huic  obje- 
„ tftioni  hzreticorum  ibidem  : Sed  de 
„ ifta  concupifeentia  carnis  falli  eos 
„ credo  , vcl  fallere  , cum  qua  neceflie 
„ eft  , ut  etiam  baptizatus  , & hoc  (i 
,,  dlligentilTime  proficIt,dt  Spiritu  Dei 
,,  'agitur,  pl^  mente  confligat:  fed  hzc 
„ etiamft  vocatur  peccatum  , non  uti- 
,,  que  quia  peccatum  eft,  fed  quia  pec- 
,,  cato  fa(fta  eft,  ftc  vocatur:  ficut  feri- 
,,  ptura,  manus  cujufque  dicitur,  qu6d 
„ manus  eam  fecerit . Peccata  autem 
,,  funt,  qnefecundiim  carnis concu- 
„ pifcentiam  , vel  ignorantiam  illiciti 
„ fiunt , dicuntur  , cogitantur  , que 
„ tranfada  etiam  reos  tenent , (i  noa 
„ remittantur.  Et  ifta  ipfa  carnis  con^ 
.,  cupifeentia  in  Baptifmo  fic  dimit- 
,,  titur  I ut  quamquam  trada  (it  i na- 

fcen- 


Digitized  by  Googie 


3 iO  Tracl.l.  Difp.I.  Art.lU. 

»,  fcentibus  , nihil  noceat  renafcen-  putetur : igitur  cenfct  peccata  reveri 
„ tibus  . non  dilui  virtute  Baptifrai . 

Idem  egregie  docft  Concilium  Tri-  Nego  con/equentiam  , Nam  S.  Augu» 
dentinum  loco  lupra  laudato  , ubi  ait : ftinus  ibidem  i capite  af.  uf()ue  ad  fj. 

Afjnerc  autem  in  baptixatit  eoncupi-  aperte  docet, peccata  revera  per  Baptif* 
fcentiam  vel  fomitem  : btee  fanda  Sjno-  mum  remitti,  quantum  ad  reatum  , li- 
tius  fatetur  , (y  fentit:  qua  eiim  ad  ago-  cht  remaneant  quantum  ad  inclinatio* 
netn  reliSa  fit , nocere  non  confintienti-  nem  corruptam  , que  eft  concupifeen- 
iui  ,fed  viriliter  per  Cbrifli  "fefugra-  tia  , & peccati  fomes.;  quia  ex  peccato  I 

tiam  repugnantibut  non  valef.  quinimi,  oritur  , & ad  peccatum  allicit . Unde  < 

qui  legitimi  certaverit , coronabitur,  quando  dicit , peccatum  tegi , dt  non 
Hanc  eoncupi  fcentiam  , quam  aliquando  Imputari, feu  remitti,  vocabula  remijjio- 
jlpojl  olus  peccatum  appellat , fanda  Sj-  nis,  tedionis,  Sc  non  imputationis  pecca-  i 

fsodus  declarat  Ecclejiam  Catholicam-»  /arant , vel  accipit  ,&  intelligit  de  ipfa 
fsunquam  intellexi/pe  peccatum  appella-  concupifeentia  , qu*  non  imputatur 
ri.quod  veri,iy  proprii  in  renatis  pecca-  oler  dulcefcenti  ex  agricultura  ChrifU 
tum  fit,fed  qstia  ex  peccato  ef,iy  ad pee-  per  gratiam  Baptifmalem  ; quia  llla_. 
catum  inclitsttt . Si  quis  autem  contra-  concupifeentia,  quantumvis  ex  pecca- 
rium  fenferit,  anathema  Jit . to  oriunda  , &ad  peccatum  inclinans  , 

Indant:  Saniflus  Auguflinus  lib.i.de  non  imputatur  ad  damnationem  horni* 

Nuptiis,  dc  concupifcentia,ururpans  11-  ni  non  baptizato,  qui  pravis,dc  inordi* 
tnilitudinem  olea(lri,dc  oles  inlerte,dc  natis  illius  motibus  non  acquiefeit. 
per  primum  intelligens  peccatum  ; per  AV/ 11  intelligat  de  reatu  peccati,  verba  i 

fecundum  ver6  jullitiam  , dc  gratiam  , remiJJionis,tedionit,  Sc  non  imputationis  . 

•it : piatam  magnum  peccatum  fuit , peccatorum,  eodem  modo  ufurpat,  qu«  j 

'inquit,»^/  magna  in  deterihs  fieret  mu-  ufurpantur  in  PCal.ji.Beati quorum  re- 
latio natur /e  folum  genus  hominum  fecit  mijfee  funt  iniquitates  , iy  quorum  teda 
eleadrum  , ut  quemadmodum  nunc  in-,  /iint peceata.Scc.  Beatus  vir, cui  non  im- 
ipfis  videmus  arboribus , fi  quid  inde  in  putavit  Dominus  peccatum, ^c.  ubi  tegi, 
oleam  gratia  divina  convertit-,ibi  vitium  Sc  non  imputari  , idem  eft  qu6d  remitti 
primtc  nativitatis  , quod  erat  originale  peccatum  per  indulgentiam:7V£l<i  funt 
peccatum  de  carnali  concupifeentia  tra-  peecata,nonfie  intelligat , inunxi  S.Km- 
duilS,  ly  tradum,remittatur,tegatur,iy  guftinr.sin  illum  Pla\mutn,peeeata  coo- 
r.on  imputetur  : inde  tamen  oleader  na-  perta.quafi  ibi  fi  nt,iy  vivant,  lye.  Quod 
fcatur,nifi  ly  ipfe  in  oleam  eadem  gratia  dc  docent  alii  Ex  politores  , nempe  ita 
rena/eattsr,8cc.  Et  cap.jj.  Beata  itaque  tegi,  ut  amplius  non  fint  ; teguntur  i 

olea,  cujus  remijfce  funt  iniquitates  , iy  enim  per  charitatem  , dc  /uftitiam  , dc 
CUJUS  teda  funt  peccata:  beata  cui  non  alias  viriutes,tanquam  per  primam  fto- 
imputavit  Dominus  peccatum  ,fed  illud  lam  candidam  , dc  immaculatam  , qua 
remijfum,iy  tedum  ed  ,ly  non  imputa-  tollitur  turpitudo  peccati : tlc  enim_, 
tur  donec  fiat  in  teternam  immortalita-  cbaritas  operit  multitudinem  peeeato- 
tem  plena  mutatio  , habet  vim  quandam  rum,per  Apojlolum  . Ita  explicant  Ori- 
eecsiltam  , unde  feminetur  amarus  olea-  genes  in  cap.4.  epift.ad  Roin.  Ambro* 
fier  , nifi  illic  eadem  Dei  agricultura  fius  de  Arca  Noe  cap.jqi.  Qregorliis  ho- 
remittatur,  tegatur,  non  imputetur,  iyc.  mil.4.in  Ezechielem;  igitur  non  impu* 

Quibus  verbis  S.Auguftir.us  docet,pec*  tari;  idem  eft,  ac  obliterari;  imputatur 
catum  originale  ita  remitti  per  Baptif*  enim  peccatum  , quandiu  eft  ; fteut  dc 
SRum  , ut  tantiim  tegatur , & non  im*  bona  opera,  dc  fides  dicitur,  reputari  ad 

ju- 


— 


■ De  ejfeBihus  Baptifrni . 321 

jufthiam  f*pihs  i S.P»uIo  , & dicitur’  „ dior  , & omni  habenti  ibi  amplius' 
imputari  merces  ad  prxmium  . Ita  fan-  ,,  datur.  QuM  vero  omnis  exterior 
«Sus  Bernardus  ferm.  t.  de  Annuntia-  „ fatisfaAioibi  relaxetur  , Ambrofius 
tione : VtifKe  quod  faSum  efi  , Deo  ta-  „ oftendit  fuper  illud  , Rom.  1 1.  Sine 
men  non  immutante  , erit,  quajt  nonfue-  „ Panitentia  funt  dona  pei,iS  vocatio, 
rit , iye.  Scilicet  per  indulgentiam  , Sc  ,,  dicens,  ( Gratia  Dei  in  Baptifmo  non 
reraiflionem  obliteratum  , fanatum  , „ requirit  gemitum  , vel  planSum , vel 

mundatum , ut  dicitur  de  peccatis  de-  ,,  aliquod  opur.fed  omnia  gratis  tondo- 
letis  per  Baptifmum  . „ nat.  ) Quod  quidem  de  exteriori  ge- 

CoNCLusio  Secunda.  ,,  mitu  , vel  plandu  accipiendum  eft. 

PEr  Baptifmum  folvitur  omnis peena  ,,  Nam  fine  interiore  nemo  adultus  re- 
4eterna, (7 temporalis, qutc per mo-  „ novatur:  fed  exteriores  fatisfadio- 
dum  fatis fakionis  afumitur , non  veri  „ nes,  & afflidliones  , fcilicet  fordea 
ea  , quee  per  nativitatem  contrahitur  • ,,  posiiitcntium  ibi  dimittuntur . 

H*c  elf  communis,  eamque docet  Ma-  „ Multum  ergo  confert  Baptifmus, 
giBer  fenteotiarum  in  4.diilind.4.  ubi  „■  etiam  jam  per  fidem  juflificato;  quia 
hanc  conclufionem  ex  integro  docet  „ accedens  adBapeifmura,qua(i  ramus 
ita  aperte,  ut  non  pigeat  hic  ejus  verba  columba  portatur  in  arcam.:  qui 

,,  exfcribere.  Solet  quxri  de  illis,  qui  ant6  intus  erat  judicio  Dei,fed  nunc 
„ jani  fandificati  Spiritu, cum  fide,  dc  „ etiam  judicio  Eccleflx  intus  elf  . 

„ charitate  ad  Baptifmum  accedunt,  „ Ciim  verb  in  Baptifmo  peccatum 
„ quid  eis  conferat  Baptifmus?  Nihil  ,,  deleatur  ,&  fatisfadio  exterior  non 
„ enim  eis  videtur  praflare  , ciim  per  „ imputetur:  queritur,  cur  posnalitas, 
fidem  , & contritionem  jam  remiflis  „ cui  pro  peccato  addidi  fumus,  non 
„ peccatis  juftificati  funt . Ad  quod  fa-  „ tollatur?  Hoc  ideo  tradunt  fieri  Viri 
,,  nc  dici  poteft.eos  quidem  per  fidem,  „ fandi,  quia  fi  It  pxna  homines  per 
,,  dc  contritionem  jullificatos,  idefl,  4 Baptifmum  liberarentur  , ipfam  pu- 
,,  macula  peccati  purgatos,  & i debi-  „ tarent  Baptifmi  prxmium,  non  xter- 
,,  to  xteriix  pocnx  abfolutos  : tamen  ,,  num  regnum. Ideo  foluto  reatu  pec- 
„ adhuc  teneri  fatisfadione  tempora-  „ cati,temporalis  poena  tamen  manet, 

„ di, qua  poenitentes  ligantur  in  Eccle-  ,,  ut  fit  fidei  ,&  certandi  materia  , & 

„ fia . Cum  autem  Baptifmum  perci-  „ vincendi  occafio,  qui  non  vinceret , 

„ piuiu  , & 4 peccatis  , fi  qua  interim  ,,  fi  non  pugnaret ; nec  pugnaret  fi  In 
„ poB  converfionem  contraxerunt,  ,,  Bagtifmo  fieret  immortalis. 

,,  mundantur,  & ab  exteriori  fatisfa-  Eamdem  veritatem  luculenter  ex- 
,,  dione  abfolvuntur,&  adjutrix  gra-  plicat,  dc  confirmat  Seraphicus  Oodor 
„ tia  , omnifque  virtus  in  eo  augetur,  d.^.p.s,a.\.qu.i.  ubi  ciim  dixiflec  Ba- 
„ ut  vere  novus  homo  tunc  dici  pof-  ptifmum  foivere  omnem  peccatis  debi- 
,,  fit.  tam  poenam  X cernam  , dc  temporalem 

„ Fomes  quoque  peccati  in  eo  am-  fatisfadionem ; non  ver6  omnem  con- 
„ piius  debilitatur.  Ideo  S.  AuguBinus  tradam  : quia  Deus  ita  non  ordinavit, 

„ humil.74.  fuper Joann. dicit , quod  lubjicit  rationem  ; Congruum  fuit, 
j,  fides,  qux  Fideles  facit,  in  aquis  Ba-  „ quod  hujufmodi  p^naDtites  In  ;qui- 
„ ptifmidatur,  vel  nutritur:  quia  non  ,,  tatem  nobis  rdinqueret  ; dc  hoc  ad 
,,  habenti  aliquando  datur , dc  jam_.  „ manifefiandam  divini  judicii,  ad 
„ habenti,  at  plenius  habeat , datur  : ,,  dcmonBrandum  frudnm  Faflionis 

,,  fic  dc  de  aliis  intelligenduin  eB.  Qui  „ ChriBi,  ad  promovendum  meritum 
,,  ergo  mundus  accedit,  ibi  fit  mun-  „ liberi  arbitrii . Ad  manifeffandanc^ 
Tom.X.  S B Sa- 


. Digitized  by  Google 


3 1 1 TraH.L  DiJp,L  ArtJIl. 


t,  <B(}u|Mtem  divini  judicii,ut  illa  fen* 
„ tentia  • quam  didaverat  de  morte 
>j  Ad*,  dc  poderorum  e;u#,  immobilia 
>,  permaneret;  unde  ab  illa  nemoeva- 
„ dit.  Ad  ofendtndum  frvBum  Paffio- 
„ nh  Cbri/li , quia  fi  Dominus  curaret 
,,  naturam  , & fomitem  , filius  nafce- 
*,  retur  immunis  4 culpa , nec  indige- 
M ret  regenerari  4 Chrido:  ideo  ut 
„ omnes  feipfius  paiCone  egere  no* 
„ fcant ; data  ed  virtus  Sacramento 
XI  4 Paffione  , foa  ad  hoc  ordinatum_« 
M ed  , ut  poenas  remittat  perfonales  , 
X,  non  naturales , quia  remedium  re- 
,,  fpicit  perfonam,  non  naturam,  dcc. 
u Ad  amplifieitndum  meritum  Uteri 
XX  arti/rii . Promovent  enim  ad  bo* 
X,  num  multipliciter  bujufmodi  pfna* 
XX  nalitates . Dantur  enim  propter  hu> 
XX  militatem : S(^fittxe  Domini  militant 
XX  in  me , quarum  indignatio , lye.  Pro- 
XX  pter  timoris  incuffionem  ; Terrores 
XX  Domini  militant  contra  me . Propter 
XX  fuipGus  cognitionem  tantummodb: 
XX  Sola  vexatio  datu  intelleduns  , iTc- 
XX  Propter  dimulationem  ad  bonum  ; 
XX  Surgite , iy  ite , quia  non  batetis  bie 
XX  requiem.  Propter  exemplum  noji_> 
XX  peccandi:  Adam  exemplum  meum  at 
XX  adolefcentia  mea.Propter  exercitium 
•,  virtutum  : HiC  funt  Gentes , quas 
>,  reliquit  Dominus x ut  erudiret  Ifrael. 
XX  Propter  hoc  ut  fignum  adoptionis 
XX  fi/iorum  . St  extra  di/iiplina\  eflit 
XX  iyo-  Propter  hoc  etiam,  ut  nemo  ac> 
XX  cipiat  boc  in  retributionis  prc- 
XX  mium , ne  fcilicet  homines  propter 
XX  hoc  ad  Baptifmum  venirent.Si  enim 
XX  datur  ibi  immorulitos , propter  hoc 
XX  plures  accederent  , qu4m  propter 
XX  gratiam,  nec  fides  tunc  haberet  me- 
XX  ritum  , cui  humana  ratio  prcberet 
XX  experimentum . 

C^amquam  autem  collata  per  Ba- 
ptifmum  gratia  non  auferat , nec  amo- 
veat omnimode  pmnas  contraidas  , feu 
ingenitas , nihilominus  eas  imminuit : 
maximi  vCt6  concupifoentiam  , quam 


S.Aumdiniu  Ub.x.de  nnptiis  , dr  con- 
cupifoentia , cap.af.  docet  de  die  in^ 
diem  magis  ac  magis  m\aui:^uamvisx 
inquit , reatu  fuojam  foluto,  manet  ta- 
men coneupsfeentia,  donee/anetur  omnis 
infirmitas  nofira,  proficiente  renovatiotst 
interioris  hominis  de  die  in  diem , eum 
exterior  induerit  corruptionem  : non 
enim  futfiantialiter  manet fiestt  aliqtsod 
corpus,  aut  fpiritus\fcd  afifeQio  eft  quet- 
dam  malx  qualitatis  xficut  languor . Ec 
pod  pauca  : tamen  eonempifientia 

quottdie  minustur  in  proficientitus  x & 
eontiiuntitus , accedente  autem  /eneBu- 
te  multi  maximi : 

Idem  docet  fubtilis  Do(fior  difij^x . 
quxfi.jjnum.x.  ubi  cbm  dixifletin  om- 
nibus baptizatis  non  «qualiter  remitti, 
nec  imminui  fomitem  peccati,  explicat 
modum , quo  fiat  ejufmodi  fomitis,feu 
concupifeentix  diminutio  , feribit  au- 
tem ; ^uia  fomes  , inquit  , oum  fit  In 
carne , vel  in  virtute  aliqua  corporali  , 
per  gratiam  , qua  efi  sn  anima  , non  po- 
tefi  formaliter  diminui,  quia  non  efi  in-* 
teripfum,  iy  gratiam  formalis  repu-  ‘ 
gnantia  , eum  nonfint  nata  fieri  circos 
idem : Sed  dicitur  fomes  diminui  quan-, 
tum  ad  effcBum,  quem  eonfuevit  caufare 
in  anima , fcilicet  peccatum : non  fecun- 
dum quod  gratia  cMgetur , fomes  mino- 
rem habet  efficaciam  inclinandi  ad  pec- 
catum . 

Explicat  exemplo  lapilli  alligati  alis 
aquilas ; ^ia  , inquit  ,fi  crefeeret  vir- 
tus mosiva  aquila , licet  non  dsmittuere- 
tur gravitas  lapilli  (quia  oppofita  non^ 
funt , nec  in  eodem  ) tamen  gravitas  la- 
pilli diminuitur  quantum  ad  ejfeBum  ; 
quantd  enim  major  efl  virtus  in  atadan- 
td  lapillus  minus  impedit  afcepfum,  vel 
volatum . 

Conclusio  Tertia. 

B/lptifmus  virtute  propria  aqualem 
confert  gratiam  de  lege  ordinaria 
JubjeBis  aqualiter  difpofifis\inaqualem 
autem  fubjeBis  inaquofster  praparatss\. 
fieri  tamen potefi  de  bge  extraordinariox 

¥t 


De  effe^ihus  Bapti/mi , -313 


mt  *qntliter  pr/tptratit  imef  Malit  );ra- 
tia  coAfcratur  in  collatiant  tjufmaii 
Sacramenti.  Prima  pars  hujus concluo 
fionis  fufficienter  probata  manet  ex 
priori  Oifputatione  , ubi  exprefsi  pro- 
bavimus Sacramenta  inxqiialem  con- 
ferre gratiam  fubjeflis  in^qualiter  pr(- 
paratis  , eflque  certifsima  ex  Concilio 
Tridentino  feir.d.cap.7.ubi  loquensde 
juftitia  , cujus  caufa  inllrumentalis  eft 
Baptifmus  ; ^am  , inquit , Spiritui 
/knflMs  partitur  finguUt  prout  vult , IS 
Jieundkm  propriam  ettjufcumque  di/po- 
ftiontm , iy  cooperationem . 

Suffragatur  etiam  ratio.enimverb  Sa- 
cramentum confert  gratiam  ex  opere 
operato  inflar  caufe  naturalis  , que 
profedtb  eo  perfecftiorem  producit  effe- 
Aum.quo  fubjediuiTs invenit  perfe^ibs 
difpofitum  . Et  certi  conveniens  fuit  , 
ut  Chriftus  O.  Sacramenta  fic  inftitue- 
ret  ,qu6d  accedens  cum  ampliori  fer- 
vore , dc  devotione  perfecftiori  , plus 
gratix  reciperet, quim  qui  remilTa  cum 
difpofitionead  Sacramentum  accede- 
ret: inde  enim  ftimulus  ineff  homini* 
bus  ,ut  fe  debite  difponant  ad  Sacra- 
menti fufeeptionem  , confiderantes 
gratiam  ampliorem  conferri  ex  opere 
operato,  fecundiim  propriam  cujnfque 
difpofitionem ; quemadmodum  enim_> 
lapis , de  vitrum  , licit  liqui  diflent  k 
Sole , vitrum  tamen  plus  luminis  reci- 
pit , quim  lapis  : cujus  amplioris  illu- 
minationis caufa  , eft  major  capacitas 
ex  parte  fubjetSi , etiamfi  So!  fit  pari- 
ter illius  majoris  illuminationis  caufa 
efficiens. 

Secundam  partem  una  cum  priori 
egregii  declarat , ac  probat  Dodtor  in 
t^dijl./^.  qu.7.  ubi  cum  ruppofuilTet  ad 
gratiam  Baptifmi  tres  caulas  concurre- 
re,nempe  Deum,utcaufam  efficientem; 
Pafsionem  Chrifli , ut  meritoriam  , de 
ipfum  fufeipientem,  ut  materialem  feu 
paffivam  : dixilTetque  cqualitatem,  vel 
inxqualitatem  gratic  attendi  pofTeex 
parte  cujufque;  primum  declarat,nem- 


peqnod  etiamfi  de  lege  ordinariaDeus 
perBaptifmum  cqualem  gratiam  con- 
„ ferat  «qualiter  difpoGtis  * verumta- 
men  ,injuit : quia  Oeus  prcdeflina- 
„ vitdiverfos  Eleiftos  ad  diverfotgra- 
„ dus gloris,  de  hoc  ante  determlna- 
„ tionem  hujus  figni  ad  tantam  , vel 
„ tantam  gratiam  conferendam  , de 
„ ordinato  ad  majorem  gloriam, ratio- 
„ nabiliter  potefl  conferri  major  gra- 
,,  tia;potefl  Deut  in  determinando  ve- 
„ ritatenf  , feu  certitudinem  hujus  fi- 
<>  gni , diiponere , conferre  alicui  fu- 
>,  Icipienti  praecisi  illam  gratiam,  qus 
requiritur  ad  certitudinem  figni  , St 
„ alicui  majorem,  ^uem  ptsdefiinavit 
„ ad  majorem  g1oriam;red  ille  ulterior 
,,  gradus  non  conferretur  virtute  Ba- 
1,  ptifmi : fcd  de  fpeciali  benevolentia 
„ divina  . Propter  hoc  diei  potefl  » 
,,  quod  ex  parte  caufs  principalis,effe- 
,,  :^us  efl  regulariter  «qualis  fimplicU 
,,  ter,  qui  datur  virtute  Baptifmi;  quia 
„ fupponitur  , quod  de  lege  communi, 
„ prima  gratia  non  datur  major  abf- 
,,  que  omni  differentia  extra  caufanuj 
,,  principalem . 

,,  (^ibus  verbis  Doiftor  alTeritprs- 
ter  eftedlum  grati«  communis , que 
omnibus  baptizatis  confertur  virtute..» 
Baptifmi  de  lege  ordinaria,  Oeum  pof- 
fe  ex  fpeciali  voluntate , dc  fpeciali  be- 
nevoleutia  erga  aliqnem  majorem 
conferre  gratiam  ; cujus  exceffus  non 
proveniret  quidem  ex  virtuteBaptifmi, 
quatenus  e(l  inflrumentum  ordina- 
rium gratis  producende,  fed  ex  bene- 
volentia Dei , qus  etiam  mediante  Sa- 
cramento ad  hoc  fpeeialiter  affumpto 
potefl  caufare  illum  effeiflum  ex  opere 
operato  ,queni  tamen  producere  pofTet 
fndependenter  k Sacramento . Non  er- 
ergo  dicit  Dodlor  de  fado  dari  majo- 
rem gratiam  baptifmalem  , ei  qui  pre- 
deflinatus  eflad  majorem  gloriam,  ,ut 
fialsb  ei  imponit  Sotui  difl.d.  qu.unica  , 
art.d.fed  tantfim  loquitur  depoflibill, 
cum  ^uo  videntur  convenire  Aleqfip 
S*  a 4-A 


Digitized  by  Googie 


314  TraSl.LDi^,!,  JrtJlJ, 


4.p.quief1.i\.ntn^.i.Sc  S.Bonaventura 

,,  (^antum  autem  ad  caufam  merU 
,,  toriam  , dici  poteft  , inquit  Doctor 
i,  numu^  quod  illa  caufa  meritoria  po- 
it  teli  efficacius  operari  ad  gratiam  in 
» uno  modo  , quam  in  alio  : vel  quia 
,t  fpecialiiis  oblata  pro  uno  quantum.» 

ad  intentionem  ofTerentis,qu^m  pro 
ii  alio:  vel  quantum  ad  exectitionem 
,,  pro  uno  oblata  in  effeclu  , pro  alio 
tt  non;  nifi  in  praivifione  divina  . 

„ Primo  modo  Chriftus  ponitur  com- 
„ muniter  nofle  omnia,  quz  Oeus  no- 
,,  vit  fcientia  vilionis  , & confequens 
„ novit  omnes  Eleiflos  , de  ad  quem 
i,  gradum  gloriz  fuerunt  eletfli. Potuit 
,,  ergo  pro  pratdeAinatis  ad  majorem 
„ gloriam  , pleniiis  offerre  Pallionem 
„ fuam  , 8c  precipue  ciim  fe  offerret 
f,  pro  genere  humano  ad  hoc  , ut  de., 
,,  cis  impleretur  divina  pradellinatio . 
„ Steundo  warfa,  Paflio  Chrilli  effi- 
„ caciiis  cooperatur  pro  nobis,  qui  fu* 
„ mus  in  lege  Evangelica  , qu^m  pro 
„ Patribus  in  lege  Moyfis  : quia  obfe> 
,,  quium  pratOitum  ad  majus  bonum 
f,  retribuendum  , magis  acceptatur , 
„ quam  beneficium  prcvifum  : Etillo 
,,  lecundo  modo  e(l  inaequalitas  in  fu* 
„ fcipientibus  gratiam  perCircumci* 
,,  lionem,  de  Eaptifmum:  propter  inse* 
,,  qualem  applicationem  caufe  merito* 
„ rix  ad  idos  , de  forte  etiam  in  bapti* 
,,  zatis  ante  Pallionem  , de  pod  pallia* 
„ nem  . Si  autem  primo  modo,  fcilicet 
,,  propter  fpecialem  oblationem  in  vo* 
„ iuntate  Chridi  fit  inxqualitas  grati; 
,,  in  aliquibus  nunc  baptizatis, dubium 
„ ed  de  fadlo  , fed  pollibllitas  cd 
„ odenfa . 

HLs  verbis  declarat  Oo(flor  , quo* 
modo  gratia  , qux  In  Baptifmate  con* 
fertur  , pollit  erfe  inxqualis  ex  parte  of- 
ferentis , vel  ex  parte  rei  oblata.  Ex 
parte  quidem  offerentis  , nempe  Chri- 
lll  O.  qui  aliter  pro  reprobis,  aliter  pro 
Prjtdedinatis  videtur  fuait  padioncin 


obtulllle  : quia  pro  illis  eam  obtuKt 
quantiim  ad  fufficientiam  ; pro  his  ve- 
xa etiam  quantum  ad  efficacitatem  ; 
quippe  ciim  nolTet,  quinam  effent  pro* 
pter  finalem  juditiam  falvandi  , aut 
propter  finalem  impoenitentiam  dam* 
nandi.  Ex  parte  verd  rei  oblata , po* 
tult  etiam  effe  giatic  inxqualitas;quia 
Chridi  O.  Pallio  di  verfimode  applicata 
fuit  Patribus  legis  naturx  , dc  fcrlptc  : 
ficut  aliter  applicatur  Fidelibus  legis 
Evangellcx  : hinc  diverfa  erat  gratia 
collata  per  Circumcilionem  , dc  longi 
minor, quam  qux  confertur  per  Baptif- 
mum  , propter  Inxqualem  applicatio* 
nem  Paffionis  Chridi . Porrd  utrum., 
reveri  in  lege  Evangelica  ratione  offc* 
rentis,  dc  reloblatx  de  fadio  confera* 
tur  major  gratia  uni , quim  alteri  ba* 
ptlzato  , non  definit  Dodlor,  ut  perpe* 
ram  affirmat  Sotus  , dc  quidam  alii;  fed 
folum  loquitur  de  poflibili , ut  optimi 
notat  Schollades  . 

Quod  autem  fpediat  ad  fufciplen* 
tem  Baptifmum  , dicit  DoCfor  num.q. 
qudd  vel  baptizati  funt  parvuli , vel 
„ adulti : comparando  parvulum  ad 
„ parvulum,cum  nullum  habeant  mo* 
,,  tum  proprium  , nullam  habent  Ins* 
qualitatem  ad  gratiam  , ex  parte  fui 
recipiendam  . Poted  tamen  in  pa* 
rentibus  unius,  'effe  major  motus, 
quam  alterius  pro  fuo  parvulo  : vel 
in  aliquibus  aliis  mlnlllrantlbus,  vcl 
alCdentibus  Baptifmo:  propter  quo* 
rura  merita  Oeus  uni  parvulo  potefl: 
conferre  majorem  gratiam  , quam., 
alteri ; fed  hoc  non  virtute  Baptifmi, 
fed  meriti  . Et  hoc  modo  forti  pa* 
rentes  S.  Nicolai  orationibus  fuis 
meruerunt  fibi  majorem  gratiam, 
qux  erat  in  eo  etiam  parvulo  princi* 
pium  tam  mirabilis  effeifius,  ut  duo* 
bus  diebus  in  hebdomada  uuica  tan* 
tiim  la(‘iione  contentus  maneret.  Et 
quoad  hoc  magis  optandum  cd  pue* 
,,  rum  baptizari  a bono  Sacerdote  , 
„ quam  ii  malo ; quia  orationes  Sacer* 

do* 


Digiti. 


De  ritibus  Baptijmt . 3^5 


dotis  boni , qu«s  tntiTtas  facit  ante  » 
j,  & poftBaptifmum.magisexaudiun- 
j tur  , & valent  illi , 'pro  quo  fiunt , 
quiini  orationes  mali . Si  autem  ba- 
ptizat! fint  adulti , ciim  illi  per  mo- 
• tum  proprium  poffint  elTe  iii*quali- 
‘ ter  dilpofiti , (Sc  in  Sacramento  con- 
■ fertur  gratia  fecundum  proportio- 
*’  nem  diipofitionis  in  fufcipiente  fe- 
quitur  inatqualis  effedius . 

” Qu6d  fi  compares  parvulum  adul- 
” to,  regulariter  parvulus  nrullum  me- 
*’  ritum  habet : adultus  quantumcum- 
que  tenuem  habeat  voluntatem  , 
”•  dum  tamen  confentiat  recipere  Sa- 
” cramentum  , nec  ponat  obicem  , vi- 
” detur  habere  meritum  proprium  ,3c 
pro  tanto  magis  difpofitus  efi,  quam 
” parvulis ; ergo  , &c.  Sed  edo  , quod 
adultus  toto  tempore  Baptifmi  pec- 
. cet  venialiter:  videtur  ergo  elTe  in- 
” difpofitus  quodammodo:  parvulus 
’ autem  nullam  indifpofitionem  ha- 
bet : ergo  in  illo  cafu  parvulus  ma- 
” jorem  gratiam  recipiet . Rc/pcndcf. 
” Peccatum  veniale  non  prohibet  gra- 
” tiam  itifundi , nec  etiam  aclum  me- 
ritorium fimul  habere  : tamen  quia 
anima  pluribus  atflibus  non  poteit 
*’  fimul  «qui  perfcili  effe  intenta  5 
’ adf  us  bonusj  cum  quo  concurrit  ve- 
niale , ell  minus  intenfus  , 6c  ide6 
’ nrinus  meritorius  , quam  (oret  fine 
ullo  veniali . Et  ad  propofitum  fe- 
quitur  , qu6d  adultus  , fi  non  ponit 
obicem  peccati  mortalis,  & in  fufce- 
ptione  Baptifmr  confentit  { aliquem 
motum  habet  difponentem,  quo  ca- 
ret  parvulus  ; non  obftante  , quod 
ille  habeat  veniale  peccatum  fimul . 
,,  Hac  autem  pofirema  fententia_> 
iignificat  Dotflornon  elTe  in«quaJem_> 
gratiam  Baptifmi  exparte  recipientis 
fi  non  fit  adultus : nifi  forte  ab  extrin- 
feco , puti  ex  Impetratione  parentum  , 
. vel  onerentium  , vel  minifiri , quorum 
fides  , dc  merita  ampliorem  gratiam 
impetrare  poflent  parvulo  baptizato  , 


non  quidem  merito  de  condigno,  fed 
de  congruo  , ut  optimd  notat  Scholia- 
lles.  Nulla  enim  pura  creatura  prome- 
reri potcd  alteri  gratiam  de  condigno; 
ac  etiam  ipfemet  Dodor  alTerit  d/^.4. 
qa.3.  num.4.  ubi  refpondens  ad  fecun- 
dum argumentum  dicit  ,^udddefa3a 
tiuUi  datur  gratia  , nifi  per  aliquam-» 
caufant  Meritoriam.qute  meruit  conjun- 
Biouem  ejut  primam  cum  Deo  , & hae 
eaufa  meritoria  efi  ChriBut , fed prater 
iflam  non  oportet  dare  aliam  intrinfe^ 
eam  in  recipiente ,qua  conjungatur  Deo, 
antequam  recipiat  gratiam . 

Quaestio  Secunda. 

De  Ritihut , Caremoniit  fervari  fo~ 

litis  in  folemr.i  Baptifmi  admini- 
fi ratione  . 

CiCnEMONiA  fecundum  nominis 
ethimon  ducitur,  Valerius 

Maximus  lib.s.  cap.i  1.  a Care  Hetru- 
ri«  oppido  , eo  qn<l>d  Roma  i Gallis 
expugnata,  VeRales  quibus  ornanda- 
rum , ac  fervandorum  fimulacroruiTUj 
cura  demandata  fuerat,  partito  inter 
fe  onere,  & munere  , illuc  ea  tranfpor- 
tarunt : cum  autem  ab  ejus  oppidi  in- 
colis benigne  fuilfent  except{,in  hujus 
beneficii  gratia, memoriam,&Romani, 
redituta  libertate,  faiixerunt,  ut  omnis 
cultus  diis  impenfus  , earemonia  ab  il- 
lius hofpitii  nomine  diceretur  . Ou_an- 
tiim  autem  ad  rei  veritatem  attinet  , 
ceremonia,  efi  exterior  circumRartia 
conducens  ad  religiofum  cultum  Dei  , 
& facrificiorum  ornatum  inRituta  , ut 
nempe  majori  cum  celebritate  cultus 
Deo  Debitus  impendatur . 

CzteriimLutherus  lib.de  piis  cere- 
moniis , negat  ullas  alias  ufurpandas 
eO*  ceremonias  in  adminiRratione^ 
Baptifmatis,  preter  eas  , quas  Scriptu- 
ra commemorat . Idem  docet  Calvinus 
lii.^.Inllit.cap.i^.num.tg.  ubi  impu- 
dentiilluie,  non  minus,  quiim  im<'ie 


Digitized  by  Google 


325  Tra^.l,  Difpd*  ArtJlh 


„ ita  fcribit : Quod  ad  externum  fym- 
„ holum  pertinet , utinam  ftenuiniL_> 
,,  Chrifti  inflitutio  valuilTet  quantiim 
„ par  erat  ad  cohibendam  hominum 
audaciam  . Qtiafi  enim  ret  eflet  con- 
ii temptibilis,ex  Chrifti  pr^epto.aqua 
,,  haptizari,  inventa  eft  beneditflio.vel 
i,  potius  incantatio  , qua  veram  aquc 
„ confccrationem  pollueret  < Additus 
„ pofteii  cereus  cum  chrifmate : exfuf- 
„ flatio  ver6  januam  ad  Bapcifmum 
„ aperire  vifa  eft . Etfi  autem  me  non 
„ latet  I quim  vetuda  (it  adventitia 
„ hnjus  farraginis  origo  : refpuere  ta- 
„ men  mihi  I dc  piis  omnibus  fas  eft, 
„ quidquid  ad  Chrifti  inftitutionem 
„ addere  aufi  funt  homines  . Chm  au- 
i,  tem  videret  Satan  ftulta  mundi  cre- 
„ dulitate  abfque  negotio  fere  inter 
„ ipfa  Evangclii  exordia  receptas  e(Tc 
„ fuas  impofturas,ad  cradiora  ludibria 
„ prorupit ; |)inc  fputum  , & fimiles 
„ mige  palam. in  Baptifmi  probrum 
„ effrena  licentia  inveft*.  Quibus  ex- 
,,  perimentis  difeamus  nihil , vel  fan- 
,,  (Sius  elfe , vel  melius  , vel  tutius  , 
„ quiim  unius  Chrifti  authoritate  con- 
ii tentos  cflTe.Quanto  igitur  Tatius  erat, 
II  omilEs  theatricis  pompis  , que  fim- 
I,  plicium  oculos  perftringunt;dc  men- 
II  tes  hebetant , quaties  baptizandus 
II  aliquis  effet , in  costum  fidelium  ip- 
II  fum  repraefentari , 8c  tota  Ecclefia  , 
II  velut  tefte , fpeiSante , dc  orante  fu- 
II  per  eum  , Oeo  offerri ; recitari  fidei 
I,  confeflionem  , qua  (it  inftruendus 
I,  Cathecumenus ; enarrari  que  in  Ba- 
I,  ptiTmo  habentur  Promidiones ; ca- 
I,  techumenum  baptizari  in  nomine_> 
II  Patris  , dc  Filii  ,’dc  Spiritus  Tanifli  : 
I,  remitti  demum  cum  precibus.dc  gra- 
I,  tiarum  adione  i Sic  nihil  omittere- 
I,  tur , quod  ad  rem  faceret,  de  una  illa 
I,  ceremonia,  que  ii  Deo  autbore  pro- 
„ fetfta  eft  , nullis  exoticis  Tordibus 
I,  obruta , clariTsime  effulgeret . 

„ Csteniim  mergatur  ne  totus  , qui 
,,  tingitur  I idque  ter  an  Tcmcl , an  in- 


„ fuTatanthmaquaafpergaturimin!- 
,,  miim  refert;  fed  id  pro  regionum  di- 
„ verfitate  Edclefiis  liberum  effe  de- 
,,  bet . Quamquam  de  ipfum  baptizan» 
„ di  verbum  mergere  fignificat  , de 
I,  mergendi  ritum  veteri  Ecclefic  ob- 
„ fervatum  fuiffe  conflat . 

„ Iterum  hujus  impudentis  here- 
fiarche  pervicaciam  (ic  frangit  Con- 
cil.Trident.TcTs./.can.ij.his  verbis.  Si 
quit  dixerit  retepm  , ij  approbatot  Ee- 
defiet  Catboliea  ritus  in  feilemni  Saera- 
mentorum  adminiHratione  adhiberi  eo» 
fuetos , aut  contemni  , aut  fine  peeeeato 
i miniHrii  pro  libito  omitti , aut  iu^ 
novos  aliot  per  quemeumque  Ecdefiee 
Pafiorem  mutari  pofe  , anathema  fit. 
Erit  itaque  pars  religionis  , ac  debiti 
Tervari  lolitasinfolemni  Baptifmi  ad- 
miniftratione  ceremonias  hic  expen- 
dere Tub  tribus  dtftindis  Paragraphis* 

§.L 

De  Caretnoniit  antecedentibus  Baptif- 
mum  quoad  fubfiantiam /peSatum  . 

VAria  antiquiths  fervanda  erant 
ab  homine  adulto , qui  Baptif- 
mum  poftulabat : Primd  namque  per 
aliquem  ex  fidelibus , cui  notus  eflet , 
deducebatur  ad  Ecclelie  Antiftites , dc 
Miniftros,ut  Tuum  nomen,(icut,  dt  ho- 
minis eum  deducentis,  tanquam  Tpon- 
Torisconfignaret,  ut  refert  S.  Dionyfius 
lib.  de  Eccleflafiica  Hierarchia  cap.  de 
BaptiTmo . 

Deinde  baptizandus  committebatuti 
ac  tradebatur  curc,dc  vigilantic  illius, 
qui  educendis, ac  catechizandis  Cathe- 
cumenis  pratliciebatur , utabeoChri- 
ftianc  Religionis  myfteria;  dc  leget 
doceretur , juxta  illud  Chrifti  O.  ora- 
culum ; Docete  omnes  Gentes  baptiza»- 
tes  eos  : quo  utique  tempore  CatheesH 
mrnr  dicebantur  E vocabulo  Grfco  •’»< 
• ■*’"*^**»  quod  fignificat  viva  voce  in- 
ftruere.Unde  etiam  appellabantur  /1u- 
dientes^  five  auditores,  ut  obTervat  Ter- 

tul- 


De  ritibus 

ta111anus1ib.de  Poenitentia , cjS.Utmo, 
inquit  tjiii  aduletur ; quia  inter  audi^ 
t0rum  iyroeinia  deputatur  , quafi  eo 
etiam  nonfiii  delinquere  lieeat;  an  aliut 
ejl  infindit  Cbritlut,  aliut  audientibut? 
Hnm  fpet  alia , vel  mereet,'alia  formido 
judicii  , alia  neeeftitat  Peenitentitcl  La- 
vatrum  illud  ohjignatio  eP fidei  , quit  fi- 
det d Peenitentite  fide  incipitur  , & com- 
mendatur. Non  ideo  abluimur , ut  de- 
linquere definamut  \fed  quia  jam  dffii- 
vimut , quoniam  jam  corde  noti  fumut : 
btceenim  prima  audientit  intinSioefi, 
metut  integer , Quibus  verbis  etiam  fi- 
gnificat , qu6d  poenitentiam  agere  de- 
berent Catfaecumeni,  utadBapcirmI 
gratiam  fierent  idonei.  Quod  etiam 
luculenter  declarat  cap.io.  Ingrejfurot 
Baptifmmm  orationibut  erebrit , jeju- 
niit . iy  genieulationibut , ly  pervigili  it 
urar  e oportet , 

Ubi  autem  jam  fuliicienter  inftrudli , 

& eruditi  erant  de  f^yfteriis  , A;  i»o- 
ribus  Chriftianx  Religionis , appella- 
bantur Compeeentei , ut  notat  B.  Pacia» 
nus  ferm.  de  Baptifmo . e6  quud  fimul 
Baptifmum  peterent,  qub  alludit  his 
verbis  Tertullianus  loco  mox  laudatd  : 
Itaque  audientet  optare  intin8ionem,nen 
pr^/amere  oportet ; qui  enim  optat , o- 
rat  i qui  pree/hmit  ,/uperbit . Ad  quod 
etiam  fpedtat  illud  Concilii  Agathenfis 
cap.i;.  ubi  legimus  : Symbolum  etiam 
placuit  ab  omnibut  Eeclefiit  una  die , ii 
efi,  ante  080  diet  Dominieee  Refurre8to- 
nit  tpubliei  in  Ecclefia  Competsntibus 
pretdicari . Appellabantur  etiam  Ele8i, 
ut  condat  ex  Ordine  Rom.  Se  Sacra- 
mentario  B.  Gregorii , eo  q<i6d  ad  Ba- 
ptifmum  fiscis  fcrutiniis  eligerentur . 

Porr6  fcrutinia  ante  Baptifmum  fex 
fiebant  Quadragefim*  tempore,  ut  do- 
cet Alcuinus,  dc  Amalarius  libris  d«_> 
divinis  officiis  . Primum  fcrutinium  in- 
cipiebat k feria  quarta  Dominica  tertif 
quod  frequentius  iterabatur , ut  explo- 
raretur fapiCit,  an  pod  renuntiationem 
Sathanc  Lacta  vctIm  dat«  fidei  radici- 


Baptifmi,  317 

tbt  corde  defixilTent . Septimum  tan- 
dem fcrutinium  fiebat  in  vigilia  Paf- 
chc  /uxta  ordinem  Romanum  ; qud 
utique  die  przcedentia  fex  fcrutinia  re- 
petcbantur^maxime  ob  parvulos  recen- 
ter natos,qui  prioribus  no  interfuerant, 
ut  patet  ex  Ordine  Romano  , dc  Ama- 
lariolib.t.  de  divinis  officiis  , cap.t^» 
Quare  Rabanus  lib.i.  de  inditutiono 
Clericorum,  cap.s/.  de  feau«*'b“»» 
omnes  baptifmi  cKtamonias  fimui  re- 
renler.  Cut  ut  morem  geramus  con- 
gruum indicamus  illas  omnes  ceremo- 
nias , prout  ex  Ritualium  ordine  nunc 
geruntur  .didindi  , de  enucleate  per- 
dringere  • ^ 

Primd  patrini,  de  matrinc  baptizan- 
dum offerunt  Sacerdoti;  cujus  quidem 
confuetudinis  meminit  Tertullianus 
lib.  de  baptifmo  , quos  idcirco  Jponfb- 
m , Se  pdejuforet  appellat : fimiliter 
Dionyfius  lib.  de  Ecclefiadica.  Hierar- 
chia,  c.s.  , baptizatum  , inquit, 
Saeerdotei  ajfignant  fu/ieptori /ire.Et  c.7. 
Divintt,  inquit,  noHrit  Dutibm  f id  ed 
ApodoKs  ) ad  mentem  venit , iy  vifum 
efi  jhfeipere  infantet , feeuniUm  inunu» 
fandum  modum  , quod  naturalet  pueri 
parentet,  traderent  puerum  cuidam  do8o 
i»  divinit  Peedagogo  , ly  reliquum  fub 
ipP> puer  ageret , fient  Jltb  divino  Patre  , 
iy  falvationit  f and  te  fufeeptore . 

Dicuntur  autem  fufeeptoret,ye\  qu6d 
recenter  baptizatum  fufeiperent  non 
folbm  in  cudodia,  de  in  indrudiionem: 
vel  quAd  i facro  fonte  emergentem  te- 
nerent,dc  abdergerent;  unde  ciim  olim 
baptizarentur  adulti , dc  toto  corpore 
nudi  immergerentur , fol«  foeminc  fas- 
minas,  de  viri  viros  fufeipiebant.  Po- 
dea  verd  liberum  fuit  mari  muliebrem 
fexum,  dc  figmine  virilem  adhuc  Infan- 
tem fufeipere,  ut  ait  Nicolaus . I.  epid. 
ad  Salonitanum  Epifeopum  , ubi  feri- 
bit : Noffe  defiderat , inquit , atrum  mu- 
lier, qute  viri  filium  eu  alia  fttmtna  ge- 
nitum de  facro  fonte  levaverit , pofimo- 
dnm  pojfit  eum  eodem  viro  topulari.^ot 

ideo 


iZ 


3 2 8 TraB.l,  Difp.I.  JrtJII.  ^u<eJi,IL 


i/leo )unj>i  pofft  deetrnimm  , t/uia  ftcun- 
dum  Jacrot  Canonts  , nifi  awborum  con.- 
fenfu  , nullus  Religionis  obtentu  debet 
dimittere  eonjugem . 

Tres  autem  aliquando  admitteban- 
tur fufceptores  ad  fancliilima;  Trinita- 
tis myfterium  indicandum  , ita  Vual- 
denfis  Tom.j.tit.y.eap.49.Veriim  poft- 
tnodum  , ut  divine  nature  , & Baptif* 
intnnit^c  exprimeretur  , ConciIium_i 
Metenfe  cap.i  3.  decrevit ; Infantes  ne- 
quaauam  duo, ve! plures,/>/t  ukmi  ifnn- 
te  Baptifmatis  fufeipiat  •,  r/<f  enim  itiut 
/}:us  , 6“  ultnns  Baptifma  . Idem  ilatuit 
Concilium  Tridentinum  fe/f.ie^  eap.2. 
ubi  volens  providere  cognationis  fpiri- 
tualis  impediment6  , (latuit ; Vt  unus 
tentum  five  vir  ,five  mulier jaxto  faeTo~ 
rum  Car.ontim  inflituta  , vel  ad  fummum 
unus  , & una  bapti%atum  de  Baptifm» 
/u/cipiantyiye.  Patrimis  autem  eflTe  non 
poteft  , nifl  adultus  , ifque  baptizatus,; 
ut  nempe  patrini  munusimplere  valeat^ 
illud  autem  officium  in  his  maximi 
confidit,  ut  baptizandum  Sacerdoti 
offerat , pro  ipfo  fidei  profelilonem_i 
emittat, atque  fpondeat , baptizandum 
pie  , atque  religiose  vii^urum  . Unde 
S.  Auguftinus  ferm.itfj.  de  tempore 
ait;  ^nieumgueviri  , queeeungue  mu- 
lieres de  fuero  fonte  filios  Jpiritualiter 
fufeeperunt , eognofcantfe  pro  ipps  fide- 
juffores  apud  Deum  extitijfe,i3  ideo  fem- 
per  illis foUieitudinem  verte  charitatis 
impendant . 

Hinc,  ut  refert  Amalarius  lib.i.  da 
officiis  Ecclefiafticis , eap.t.  Neophyti 
per  o(fto  dies  fub  ducibus,  videlicet  pa- 
trinis  , & matrinis  deducebantur  ad 
Ecclefiam  , & ad  alia  Chridiana;  pieta- 
tis munera.  quidem  cura, aut  tem- 
poris fpatio  non  concludebatur  ; fed  , 
& deinceps  ciim  necede  fuerit , bapti- 
zatorum  faluti  patrini  invigilare  debe- 
bant . 

Infuper  Sponfores  baptizando  impo- 
nunt nomina,ut  fiebat  in  Circumcifio- 
ne  apud  Judeos , prout  condat  exem- 


plo Chridi  D.  Luc»  i.  Pot!  quam  eon-' 
fiimati  funt  dies  oflo  , ut  eireuneidere- 
tur puer  , vocatum  efi  nomen  ejus  ^efUs, 
Interdum  autem  adulti  propria  nomi- 
na in  Baptifmo  confervabant,ut  liquet 
exemplo  SS.  Ambrofii , & Augudini; 
aliquando  ver6  , & plerumque  muta- 
bant : Hinc  Dionyfius  Alexandrinus 
apud  Etifchium  lib  7.  hidoriat , cap.i 3. 
loquens  de  S.  Joanne  Apodolo,ait  mul- 
tos Gentiles  propter  fingiilarern  amo- 
rem . quo  erga  illum  adedi  erant , & 
propter  atmulationem  , qua  ad  illum 
invitandum  flagrabant , & qu6d  ^ Do- 
mino pari  ratione  diligi  cu petent , Jo- 
annis  nomen  in  Baptifma  (ibi  imponi 
deprecabantur. 

Impofiti  nomine.baptizandus  renun- 
tiat diabolo  per  fcipfum  , (i  fit  adultus; 

(i  vero  non  (it  rationis  compos,  per  pa-‘ 
trinum  , dc  matrinam  . Cu/us  utique 
renuntiationis  meminit  Tertullianus 
pluribus  in  locis  ,, maxime  lib.  de  coro- 
na militis  cap.^.  ait:  Aquam  edituri 
ibidim  fub  AntsRitis  manu  eontefiamur 
nos  renuntiare  diabolo, iqpompie,(y  An- 
gelis ejus  . ejuas  utique  renuntiatio , ut 
tedatur  Interpres  fanidi  Dionylii  de_* 
Eccicfiadica  Hierarchia , fiebat  verfus 
Occidentem  , & tertio  repetebatur  ; 
Occidentem  verfus,  inquit,  bapti\andusn 
fiatuens  intendentem  , manufqste  impin- 
gentem ad  eamdem  regionem  eonverfas  , 
injufflare  illum  ter  Satbanem  jubet , et 
prteterea  abrenuntiationem  profiteri . 
Ejufmodi  exfufflationis  meminit  etiam 
B.  Gregorius  in  Sacramentario ; quod 
utique  accedit  ad  nodram  confuetudi- 
nem,  qua  Sacerdos  ter  fufflat  in  faciem 
baptizandi , dicens ; Esti  ab  eo  Satben  : 
qu6  pertinet  illud  S.  Cyrilli  Hierofoli- 
roitani  cateched  i.lnfuffiationesj\nc{\s\t 
Sasi(forum,i7  nominis  Dei  invocatio  tan- 
quam  qntedam  flamma  urit  dtemones,  & 
in  fugant  convertit . 

Illius  etiam  meminit  S.  Augudinus 
lib.  de  nuptiis,  & concupifeentia,  c.iS. 
Icribcns  de  Juliano  , qui  negabat  na- 

fceii- 


r De  rhibitf 

fcenttt  HTe  fub  dJoboTo , & debere  por- 
tari ad  Chriftum,  ut  eruerentur  e pote- 
fiate  drmonum At fc  ^ inquit  S.  Au- 
guftinus , accufat  Ecchfam  toto  orbt 
difu/ant,  in  qua  ubiqut  omntt  baptixon- 
4i  infantuli  non  db  aliud  cxfuf/lantur  , 
uif  ut  ab  tit  printept  mundi  mittatur 
for  at, a quo  ncceffc  efi,vafa  irte  poffidean- 
tur;  eiint  e»  Adam  nafcuntur^  in  Cbri- 
fio  non  rcnafeantur . £t  eap.ig.  refpon- 
dent  Pelagianis  dicentibus  Manichf  um 
e(Te  errorem , aflerere  homines  origine 
fua  cfTe  vitiatos , dc  malos,  fcribit : Non 
ficut  tftt , ait , ptrfeSi  Maniebaut  ejl , 
qni  malunt  originale  defendit : fed  per- 
fe3i  Pelagianuteft,  qui  malum  origina- 
le non  credit : neque  enim  eu  quo  effe  tee- 
fit  Maniebeei  peflilentiofadoBrina , ex 
illa  ceperunt  in  Exclefia  Dei  parvuli  ba- 
pttxandi  exorci\ari  , & tufufflari,  ut 
ip§t  myfleriit  oftenderetur,  non  tot  in  re- 
gnum Cbrifti , nifi  erutot  d tenebrarum 
pote  Rate  transferri . 

Exoreifmus  autem, inquit  S.  Ifidorus 
lib.a.  de  officiis  EccleAafticis  , cap.ao. 
fermo  increpationis  efi  contra  immun- 
dum fpiritnm  in  energumenis,  five  Cate- 
cbttminisfaBus  , per  quem  ab  illis  dia- 
boli nequsj/hna  virtus,  iy  inveterata  ma- 
litia expulfa  fugetur . 

TeAatur  Jofephus  lib.8. antiquitatum 
Judaicarum  , exorcifmum  a Salomone 
originem  duxilTe.  £t  S.  Epiphanius 
hcrefi  iO.  a(Terit,Judcos  Exorciilas  ufos 
ftiifle  nomine  tetragrammaton , cujus 
virtute  dcmones  fugabant . au- 

tem judxl  foliti  fuilTent  energumenos 
exorcizare,  innuit  Chriftus  D.  Mattb. 
la.  ubiciim  ei  dixilTent  Judei ; InBel- 
%ebub  principe  damoniorum  eiint , dec- 
monia,  refponditi  Si  in  Beltpbub  ejicio 
deemonia,  filii  vefiri  in  quo  ejiciuntl  iyc. 
Patet  etiam  ex  illo  Aifiorum  c.iy.  7'en- 
taverunt  qnidam  de  circumeuntsbus  'Ju- 
d^is  ExorciRis , invocare  /uper  eos,  qsti 
habebant /f  iri  tus  malos , nomen  Domini 
yefu , lyc.  Verum  non  i jud.ris  Eccle- 
fia  ducit  ritum  exorcizandi , fed  ab 
Tom.X. 


Baptijmi  • 

exemplo  ChrilH  D.  qui  Matth.j.  luna- 
ticum increpuit,  & exiit  ab  eo  damon. 
Quam  utique  pateflatem  fidelibus  con- 
tmit,  maximi  ver6  Miniflris  ad  illud 
munus  ab  Ecclefia  deputatis,  cum  dixic 
Marci  i6.  Signa  eos,  qui  crediderint ^ 
becc  fequentur  , ia  nomine  meo  deemonia. 
ejicient , lye. 

Poft  infufflationem  , Sc  exorcirmura; 
vel,  ut  folent  aliqua  Ecclefia  pauli  uir- 
te  utrumque,MiniflerBapcifmi  Agnum, 
crucis  Imprimit  in  fronte  , Sc  pediore 
baptizandi,  cujus  ceremonia  meminit 
S.  DionyAus  Areopagita  locis  fupra 
laudatis : Imponit  ejus  eapiti  manum  , 
inquit , eonfignafque  silum  Sacerdotibus 
manum  dat , virum  fufteptoremque  def- 
eribant.ldem  teflatur  Tertullianus  lib. 
de  corona  militis,&  S.Auguflinus  lib.4. 
de  Symbolo  , cap.i.  dicens : Per  faera- 
tiffimum  fignum  crueii  vos  J)if cepit  in 
uterofanRa  mater  Eeelefia. 

Imprimiturautem  lignum  crucis  in 
fronte  Amul , Sc  in  peiftore  , ut  tradit 
S.  Gregorius  in  Sacramentario,ut  nem- 
pe undique  muniatur ; utque  noverit  fe 
defllnatum  ad  ferendam  crucem  , dc 
eam  toto  corde  tanquam  myflicam  cceli 
icalam  diligendam . 

Poflmodum  Sacerdos  /4/ benedicit » 
immittitque  falis  paulultim  in  os  infan- 
tis ; ut  nempe  , inquit  Alcuinus  , putri- 
da , lyfiuxa  bapti%ati peccata  fapsentiet 
fale  divini  mundentur  : unde  Origenes 
hornibd.  in  Ezechielem,  ^i renafcitur 
Cbrifto  , debet  fale  faliri . Et  S.  Augu- 
iiinuslib.r.  ConfefT.  cap.iz.  Signabar 
jam  ejusfigno , iy  condiebar  ejus  fale  . 
Sales  autem  in  myflerio  Cathecumenis 
dandos  a Patribus  inflitutum  , inquit  , 
lAdorus  lib.i.  de  officiis  , cap.io.^r  eo- 
rum gufiu  condimentum  fapientia  per- 
cipiant, neque  defipiant  d fapore  Cbrifti. 
Addit  Ivo  CarnotenAs  ferm.  de  Sacra- 
mento Neophytorum  ; Datur fal  bene- 
diRum  in  os  pueri  per  typum  fapientix  , 
ut  fale  conditus  fcetore  careat  iniqui- 
tatis . 


Tt 


Dcin' 


3 3 <5  TraBJ,  DiJpJ,  Art.lII,  §l^ft.H. 


Deinde  Sacerdos  mittit  de  fallva  oris 
fili  in  dextram  aurem  infantis  , dicens : 
Ephcta , ifuoi  eft  adaperire . Demum  in 
nares , dicendo : In  odorem  fuanitatU  . 
Rurfusin  finidram  aurem,  dicens  ! Ef- 
fupare didhote . Ita  pr*fcrilfitiir  in  Sa- 
cramentario  S.  Grej^orii  8c  in  Ordine 
Romano  ; cujus  utique  czremonic  orU 
go  duda  videtur  ex  Marci  7.  ubi  Chri- 
flus  D.  volenS  fanare  furdum , & tnu- 
tum;inifit  dij^itot/hos  in  aurunlam  ejus, 
expnent  tetigit  linfuam  ejw  , iy  fu- 
/pieieni  in  evitim  ingemuit , iy  ait  illi ; 
Ephetha  , ADAPERiRB  . Unde_» 

S.  Ambrofiuslib.  de  initiandis,  Cathe- 
cumenos  atloquens  , ait : Aperite  au- 
res , ij  hoHum  odorem  wtie  aeterme  irt- 
balatum  vobis , hinnert  Saterammtorunt 
capite, quod  vobis  fi^navimas ,chm  aperi- 
tionis my flerim  celebrantes  , Ephetha  di- 
ximus , quod  eji  adaperire . Porro  aures, 
& nares  tanguntur , St  iftunguntur  fa- 
liva  , ut  fignificetur  , quod  homo  per 
peccatum  AdgraAusfiirdus  ad  divina, 
neque  amplius  fepiat,qii*  Oei  funt,  per 
Baptifmnm  fpiritualem  auditum,  dc  ol- 
fichim  denu6  accipiat , ait  Hugo  Vi- 
dlorinus  lib.i,  de  SacramCnt.  cap.S. 

autem  per  Exorcifmu  m , •& 
alios  facros  ritus  dkmone  a baptizan- 
do,Symboli  Apoftolici  traditur  ei  Sdei, 
inquit  AlcUlnus  , vaeua  dortlUs  , ly  a 
pHfco  habitatore  JereliEla  -fide  ornetur  , 
iy  ut  pr,eparetnr  habitatio  D-O  : Unde 
S.  Aiipuftlmis  lib.  8- ConfelT.  cap.  3. 
refert  qu6d  Viftorinus  Rhetor  ex  edi- 
tiori loco  Romr  in  confpciflu  populi 
profefTus  foerit  fidem  fuam;quod  etiam 
facere  folebant  Competentes  . Ad  quod 
alludere  videtuk  Tertullianus  lib.  de 
corona  militis  , cap.  ^.dum  dicit : Ani- 
plius  aliquid  refpondetis,  quAm  Dominus 
in  Eoangelio  determinavit . 

• Poft  hsEC  Sacerdos  Cathecumenum 
introducit  in  Ecclefiam, pannos  quibus 
geritur  tangens  ac  dicens:  Ingredere  , 
oMnfuper  eum  nominarim  interrogat? 

renuntias  SatanalCujas  carcraoni* 
r ■ 

n 


meminilTe  videtur  S.  Petrus  cpi®.  r, 
cap.  }.  his  verbis  : Salvos  nos  fecit  Ba- 
ptifma,  non  carnis  depoftio  fordtmm,fed 
confiientiec  bona  interrogatio  in  Deum  , 
ut  interpretanirS.Cyrillus  lib.tf.injoan. 

Deinde  Sacerdos  linit  pedlus,  6c  fca- 
pulas  infantis  oleo  Cathecumenorum . 
PeSus  perungitur  , inquit  Alciiinus,  ut 
fignd  S.  Cruris  dsabalo  claudatur  ingrtf- 
Jus-.pgnantur ,ly  fcaptti*,ut  undique  mu- 
niatur. Vel  ut  ait  Rahanus  lib.  i.de 
infllcutione  Clericorum,  cap.  iq.Vngi- 
lur  illius  pAlus  de  oleo  fanS  i ficato, ckm 
invocatione  SS.Trinitatii , rtt  meni  ejut 
confortetur  ; ungitur , iy  inter  fiapulat 
de  eodem  oleo,  ut  undique  muniatur , ly 
ad  bona  opera  farrenda  per  Dei  gratiam 
toboretur.Hinc  apudGrec<H,bapti2an- 
dus  ungebatur  toto- corpore,  ut  refe- 
runt S.  fiyrillus  Hienifolymitanus  Ca- 
tec.  j.Chryfoltotmrshom.  e.  in  epifto- 
fam  ad  ColoC  ac  B.  Severus  Alexan- 
drinus in  Uajitifmi  ritibus  . Verum  tn 
Ecclefia  Latina  dumtaxat  ungi  folere 
caput , 6f  petftus  indicat  S.  Ambrafroa 
Hb.  de  iis,  qoi'inltiantur,'cap.'d.  <k  Ifi- 
donisKbi.de  divinis  c^ciis,  cap.  8. 

h*c  Sacerdos  mectrogat  baptf- 
zartduni : Caedis  in  Deocml  RefpondeC 
Credo  . Cujus  quidem  cwemoni*  itt 
profedionis  fidei  meminit Tertuliianus 
Kb.  de  fpeifVacalrs,cap.4.ubi  uit:  AquaM 
ingreffi  Cbrifliarntm  fidem  At  legit  fitts 
verba  profitemur . Solchnt  etiam  aati- 
quitbs  huk  profedioni  addi  foleniae 
juramentum  de  propugnanda  c/ufmo- 
di  fide  ad  mortem  ufqiie  , ucobfervat 
Tertullianus  lib.  ad  Martyres  , & lib. 
de  corona  miKtis.cap.ii.  ^ibus  com- 
pletis miniUratur  Raptifmus . 

f.ll.  , 

DeCptemcniiscovvsmittssrtibus.ntaximh 
de  Lceo  iy  Tempore . 

CErtum  efl , Apoflolos  baptlsraffe 
omni  tempore,  & omni  loco  ,ubs 
opportuna  occurrebat  occefio ; neque 

eaim 


De  ritibus 

enim  poft  primam  S.  Petri  prxdicatlo» 
neoi Judcos  ad  Gdeavranverfut.iSc  me» 
dia  ad  £ilutem  oecelTaria  poDulantes  , 
indicarunt  aiio  tempore  , de  locoelTe 
baptizandos:  Sed  gui  recfpertint  fcrma- 
tum  ejus,  baptiijsti /unt,^  anpijita  /isut 
ia  ii;  illa  anima  cirdtcr  tria  milii*  , 
Neque  Philippus  qu«rivit  tempus  , aut 
diem  ,quo  bunucnum  baptizaret , nec 
Petrus  quando  Cornelium  cum  omni 
domo  fua  baptizavit,fci|icet  ApoAolic^ 
prudentis  non  erat  certam,  oc  przfen- 
tem  raeirein  lonpiiis  differre,  ne  palfiiq 
k Gentilibus,  aut  Judxis,  tanquam  a fu» 
riofis  beluis  dilGparecur, 

^ Infuper  baptizandi  nullo  egebant 
tempore,  ut  Gdei  myOeria  difeerent ; 
fiquidem  Spiritus  faiiciua 'docebat  eos 
de  omnibus,qux  ad  Chrillianic  religio- 
nis , dc  Gdei  myAeria  fpediabant . Pra- 
terea  ingens  hominum  multitudo  ad 
Baptifmum  accedebat*,  dc  ciim  aliunde 
pauci  eAent  MiniAri , qui  eos  baptiza- 
rent, conveniens  erat , ut  Baptifmus  in 
alterum  tempus  non  remitteretur. 

Verum  ciim  per  orbem  propagari 
coepiAet  EccleOa  , dc  jam  plures  conAi- 
tuti  elTent  MiniAri.qui  Baptifmum  con- 
ferre polfent  , communis  Hcclefix  inos 
ca  Traditione  Apdltolica  obtinuit , ut 
nemo  extrp  Pafchatis  , dc  PcntccoAes 
tempus  folemnicer  baptizaretur  , ut  te- 
Aatiir  inpritnis  Tertullianus  )ib.  de 
Baptifmo,  cap.  19,  ubi  feribit:  Diem 
Baptifmo  folemniorcm  Pufcha  prxAat, 
„ ciim,  dc  Paflio  Domini,  in  qua  tingi- 
„ mur,  adimpleta  eA:nec  incongruen» 
„ ter  ad  figuram  intcrprccabitur,qu6d 
„ ciim  ultimum  Fafcha  Dominus  effec 
j,  adfurus  , rnilEs  Difcipulis  ad  prxpa- 
„ randum,  laversietis,  inquit, hominem 
j,  aquam  bajulantem,Va.{chx  cclebran- 
„ dx  locum  de  figno  oquz  oAendic . 
,,  Exinde  PentecoAe  ordinandis  lava- 
„ eris  latiflimum  fpatium  eA  , quo  , dic 
,,  Domini  Refurredlio  frequentata  cA, 
„ dc  gratia  Spiritus  fandfi  dedicata,  de 
fpes  adventiis  Domini  fuboAenfa , dcc. 


Bapti/mi . 331 

Hinc  Baptifmi  celebrationem  in  re- 
liquis fcAivitatibus  iiiterdidam  fuilfe  , 
ConAat  ex  Conciliis  Gerunitufi , cap.  4. 
CompeuJienJi ,Qap.\.dc  l/or macer.fi  c.  n. 
Cujus  utique  oblervantix  rationenu, 
ha.ic  profert  S.  Leo  epiA.  4.  ad  Epi- 
fcopos  per  Siciliam  conAitutos  , cap.  f. 
ubi  loqucns  de  fcAo  Pafchatis,  ait:  Ap- 
,.  parere  generandis  filiis  homii>um,dc 
,,  in  Uei  filios  adoptandis  illum  diem 
,,  eircj  dc  illud  tempus  elcdium,in  quo 
„ per  fimilitudine, formamque  myAcrii 
„ ea,  quz  geruntur  in  membris,  his 
„ qux  in  ipfo  fune , capite  gcAa  con- 
„ gruerent.dum  in  Bapiifmatis  regula, 
„ dc  mors  intervenit  interfedlione  pec- 
„ cati,  dc  fepulcuram  triduanam  imita- 
,,  tur  trina  demerfio  , dc  ab  aquis  ele- 
,,  vatio  refurgentis  inOar  eA  de  fe- 
„ pulchro;  ipfa  igitur  operis  qualitas 
,,  ducet  celcbrandz  generaliter  gratic 
,,  eum  e)fe  legitimum  diem;  in  quoor- 
,,  ta  eA  , & virtus  muneris  , dc  fpccies 
,,  adionis  . Additur  fanc  huic  obfer- 
„ vantiz  etiam  PentecoAesex  adventu 
„ Spiriciis  fandi  facrafolcinnitas,  qiis 
,,  de  Pafchalis  felii  pendet  articulo  , dc 
„ ciim  ad  alios  dies  alia  fcAa  perti- 
„ neant;  h.Tcfemper  ad  eum  diem,  qui 
„ Refurredione  Domini  eA  iiifignis, 
,,  occurit,  porrigens  qtiodammodd  au- 
„ xiliantis  gratiz  manum;  dc  eos,  quos 
,1  a die  Pafchz  , auc  moleAia  infirmica- 
„ tis,  aut  longinquitas  itineris, aut  ua- 
„ vigationis  difficulws  interelufit , in- 
,,  vitat  ut  quibuslibet  neceAitatibus 
„ impediti  dcllderii  fuleffedum,  dono 
„ Spiritiis  fandi  confequanturr.  /Jidit 
„ cnp.  4.  Hoc  autcrn  nos  non  ex  noAra 
„ pcrfua(ioiic  defendere, fed  ex  ApoAo- 
„ lica  authoritatefervare,  fatis  idoneo 
„ probamus  excmplo^fequentes  B.Apo- 
„ Aolum  Petrum,  qui  in  die  , quo  om- 
„ nium  credentium  numerum  proniif- 
,,  fus  Spiritus  fandi  replevit  adventus, 
„ trium  millium  populum  fua  przdica- 
,,  tioneconverfura, lavacro  Bapcifma^is 
j,  confecravit. 

T t a Ra»  * 

f * 

i 


I 


3 31  TraH.L  Di/p.L  Art.llL  §luxJi.lL 


Rabanus  llb.  3.  cap.  }8.tc(latiir  eam 
confuecudinem  perdiirafle  ufque  ad 
tempora  Caroli  , & Ludovici  Impera- 
torum.  Unde  etiam  orationes,,  dt  Can- 
tica , quibus  adhoc  utimur  folemniter 
in  Pafchalibus  feriis.hanc  cEeremoniam 
baptizandi  eo  tempore  refonant ; hoc 
indicat  Refponrorium  . yidi  aquam : 
Hymnus , Ai  ttcnam  Agni proviii:la- 
troitusFerir  3.  Introduxit  vo!  Dominut 
in  terram  fluentem  lac,  6*  »nr/.  Introi  tus 
Feriae  j.  Aqua  fapienti^  potavit  eoi ; & 
liujus  diei  Collcdia:  Deui  qui  Ecclefam 
tuam  noto  femper  feetu  muUiplieai . I n- 
troitus  Ferias  quarcz  , Venite  BeneiiBi 
Patrii  mri.lntroitus  Ferias  quintas,  Vi- 
Brieem  manum  /uam  Domine  laudate^ 
runt pariter  , Jjimilitet  hujus  diei 
Collcdia  , & Secreta : Introitus  Feri* 
fexta;  Eduxit  eoi  Dominut  in  fpe ; de  il- 
lius diei  Secreta.  Introitus  Sabbati  : 
Eduxit  Dominut  populum  Tuum'.  Introi- 
tus quoque  Oominic*  diei  oflav*  : 
^uafi  moddgeniti  infantet . 

Caufam  autem  cur  abrogata  fit  h*c 
confuetudo,  fubodorari  licet  ex  Socra- 
te lib.  y.  hldori*  Ecclefiallicz  , cap.  39. 
ubi  refert  in  ThelTalia  plurimos  abfque 
Baptifmo  mortuos,  qu6d  diebus  Pafche 
dumtaxat  Baptifmata  fieri  confuevii- 
fent.  Eamdem  rationem  mutaiTe  etiam 
de  toto  tempore  Pentecoftes,  vcrifimile 
eficx  negligentia  fubinde  aut  paren- 
tum , aut  Presbyterorum  Parrochia- 
Ikim  , iitobfervat  Pamelius  ad  cap.  19. 
Tertulliani  lib.  de  Baptifmo . Crterfim 
urgente  neceflitate  citra  folemnitatem 
quovis  tempore  baptizare  licebat , ut 
ibidem  obfervat  Tertullianus  : Ceete- 
rum,  inquit.ewBir  diei  Domini  efl,omnit 
hora,  omne  temput  hakilt  Baptifmo,  fi  de 
foUnitate  intertfl , de  gratia  nihil  refert, 
Qi^od  etiam  fignificat  Concilium  Ge- 
rundenfe  , cap.  f.  ubi  fic  (latuit:  Dc  Ca- 
tbecumenit  bapti%c,d.dit  id  flatutum  rfl  , 
ut  in  PaJcb(C  foleninitate,vri  Penteeoflet, 
quanto  mcjorii  eileeritatii  mejor  eele- 
iritat  efl , lauti  magit  ad  hapti%ar.dum 


veniant , deterit  folemnitatibut  infirmi 
tantummodo  debeant  hapti%ari  : quibat 
quoamque  tempore  convenit  Baptifmnm 
non  negari.  Idem  etiam  ftatuitS.  I.eo 
epid.  4.  cap.  6,  Si  qui,  inquit,  neeejfita- 
tem  niortit,  eegritndinii,  obfidionit,per~ 
fecutionii  ,l3  naufragii  urgentur , omni 
tempore  debent  baptixgiri . 

Quantum  autem  ad  locum,  certum 
eft  Apoftolos , & eorum  Oifcipulos  ba- 
ptizafTe in  aquis  obviis;  nam  legimua 
yfSdr.  8.  Philippum  baptizafTe  Eunu- 
•chum  in  aqua  , quam  obviam  habue-. 
rat . Et  cap.  16,  Lydia  purpuraria  ba- 
ptizataeB  juxta  flumen.  Et  in  vita_» 
S.  Marcelli  Pontificis:  ( cujus  die  facro 
hxcfcrlbimus, ) Iegttur,qu6d  S.Cyria- 
cus  in  fua  domo  fontem  cdificavit  , 
quem  confecravit  S.  Marcellus;  ubi  fre- 
uenter  baptizabat  . Ciim  ver6  Chri- 
iana  Religio  per  orbem  jpropagata_< 
jam  k frequentibus  perlecutionibus 
tantillum  quievilTet,  Baptifteri  a in  ur- 
bibus , in  porticu  Ecclefiarum  conflrui 
cceperunt.  Unde  Cyrillus  Hierofolymi- 
tauus  baptizandos  alloquens:  yam,  in- 
quit, circa  Porticum  regalit  Palatii  fui' 
flit  , &c.  Poft  hec  ver6  in  Ecclefiis 
Baptifteria  eredla  funt : fiquidem  Clo- 
dovzum  Francorum  Regem  in  Eccle- 
fia  baptizatum  fuilTe  , refert  Gregorius 
Turonenfis  1.  Hiflorix  Francorum  . 

Baptifmus  autem  conferri  folebat 
antiquitus  per  trinam  immerfionem,  & 
totidem  emerfiones  , ut  per  hoc  quod 
tertio  infans  ab  aquis  educitur  , Refur- 
reiSio  triduani  temporis  exprimatur  , 
inquit  Gregorius  lib.  1.  epift.  Nihilo- 
minus valebat  etiam  Baptifmus  vel  per 
afperfionem,  vel  per  imerfionem  etiam 
unicam  , ut  decernit  Concilium  Tole- 
tanum quartum  cap.  f.  his  verbis:  Pro- 
pter vitandum  febifmatit  fcandalum  , 
vel  lt<eretici  dogmatit  ufum  , fimplaM 
teneamui  Baptifmi  merfionem  . Veriim 
de  his  jam  fuflicieiiier  ai^um  e(I  in  quf- 
(lione  de  ractcrla  Baptifmi,  qio.irca 
fit; 

§.III. 


Diqciica-lii,'  ttr-irfiJlL' 


De  ritibus 

§.  III. 

Zff  C^rtmoniis  Baptifmi  /kbflantUm 
confequcntibus  \ 

BAptizatum  i facro  fonte  emerfum 
amplexabatur  Sacerdos  , & ofcu- 
labatur  , ut  colligitur  ex  epifl.  fg.  Cy~ 
priani  ad  Fidum  Epifcopum  conten* 
dentem  , infantes  ante  odio  dies  non 
elTe  baptizidos,qu6d  nemo  fine  fioma- 
chi  fafiidio  pofTet  eos  propter  afluetas 
fordes  ex  utero  contraAos  ofculari , ad 
quem  itafcribit  S.  Cyprianus^  dc  cete- 
ri Collega  , qui  in  Concilio  ad  nume- 
rum (f6.  congregati  fuerant : §uaJ  ve- 
fiigium  infantis  in  primis parths  fui  die- 
bus conftituti,  mundum  non  ejfe  dictiffi , 
gudd  unufquifque  noflrum  adhuc  horreat 
txofculari  ; nee  hoe  putamus  ad  etcleftem 
gratiam  dandam  impedimento  eJfe  oporte- 
re', fcriptum  eU  enim,omnia  munda  mun- 
dis ; nec  aliquis  nofirum  debet  horrere  , 
quod  Deus  dignatus  eft  facere  -,  Nametji 
adhuc  infans  i partu  novus  eft, non  ita  efl 
tamen,ut  quifquam  illum  ingratia  dan- 
da,atque  in  pace  facienda  horrere  debeat 
ofculari jquatido  in  ofculo  infantis  unuf- 
quifque noftrum  pro  fua  Religione  ipfas 
adhuc  recentes  Dei  manus  'debeat  cogita- 
re, quas  in  homine  modb  formato  , & re- 
eens  nato  quodammodi  exofculamar  , 
quando  id,  quod  Deus  fecit, ampleBimur. 

Pofi  ofciilum  Sacerdos  baptizatum 
ungit  in  vertice  capitis  , cujus  quidem 
undlionis  meminit  S.  Ambrofius  lib.  de 
initiandis  , eap.  lo.  nec-non  , & Ilb.  a. 
de  Scramentis,  eap.p.  8c  refertur  de 
conferr.  dift.  4.  cap.  tSp.  ubi  fic  recdns 
baptizatum  alloquitur : EmerftiH,veni- 
fli  ad  Sacerdotem ,quid  tibi  dixitl  Deus, 
inquUfPater  omnipotens  , qui  te  regene- 
ravit ex  aqua,  Spiritu  fsnBo,  eoncef- 
fttque  tibi  peccat  a tua  , ipfe  te  ungat  in 
vitam  aternam',  vide  ubi  undus  es:  in  vi- 
tam, inquit,  aternam.Cv)\ii  utique  cc- 
remonie  rationem  profert  lib.  j.  cap.i. 
Accepifti  mjflerium,  hoe  eft,  unguentum 


Baptifmi*  333 

fupra  eapuf.quare fupra  eapuf^iafen- 
jus  fpiritualis  in  capite  eH.  Et  infra,r.a. 
fubdit : Sequitur fpiritale  pgnaculum  , 
quod  audifU hodie  legi  : quia  po^  fontem 
fupered,  ut  perfeBio fiat , quando  ad  in- 
vocationem Sacerdotis  Spiritus  fanBus 
infunditur , Tertiam  rationem  profert 
Rabanus  lib.  i.  de  inftitutione  Cleri- 
corum, eap.  i%,Poftquam,  inquit,  afcen- 
derit  baptixatus  de  fonte,  ftatimfignatur 
in  cerebro  h Presbyter»  cum  facro  chrif- 
mate,fequente  fimul,iy  oratione, ut  regni 
CbriBi  particeps  fiat , iy  i Chrifto  Chri- 
flianus  poffit  vocari . Quartam  denique 
rationem  adjicit  Alcuinus  cap,  19.  Tunt 
facrd  Chrifmate,  inquit , eaput  perungi- 
tur , 'ut  intelligat  fe  diadema  Regni , iy 
Sacerdotii  dignitatem  portare , lye. 

Undium  caput  pannd  feu  linteold 
obvolvitur  per  odio  dies,ut  fignum  fit, 
iMyai/ Amalarius  lib.  1.  cap.  ap.  quid 
fitut  ab  illorum  capite  oleum  non  deficit 
per  080  dies , ita  nunquam  claritas  k 
mente  noftra  deficiat . 

Pofi  Baptifmum , inquit,  Rabanus 
lib.  X.  cap.  ag.traditur  Chriftiano  veftis 
candida,  defignans  innocentiam,  iypuri- 
tem  Chs'isiianam  , quam  pofi  ablutas  ve- 
teres maculas  fludiS  fanBte  converfatio- 
nis  immaculatam  fervare  debet : repree- 
fentandam  ante  tribunal  Chrifti . CunBi 
vero  renati  albis  induuntur  vefiibus , ad 
myfierium  refurgentis  Ecclefia . Idem 
ibidem.  Utuistur  esgobapti%ati  albis  ve- 
fiibus ut  quorum  primee  nativitatis  fa- 
ciem vetufii  erroris  pannus  fufcaver at , 
habitus  fecunda  generationugloriee  prp- 
ferat  indumentum.  Tegitur  enim  pofi  fa- 
cram  utsBiouem  caput  ejus  myfiied  vela- 
mine,ut  intelligat,  fe  diademate  regni, iT 
Sacerdotali  dignitate  potiri  . Ejufdem 
confuetudinis  meminit  S.  Dionyfius 
Areopagita  lib.  de  Ecclefiaflica  Hierar- 
chia  , agens  de  Raprifmo  : Afumentes 
autem  illum  f baptizatum  ) Sacerdotes, 
inquit  Jlcique  aceefsits  duce  eonfignant  , 
iy  und  eum  ipfo  illum  veflem  bapti\ati 
munditia  congruam  iisduunt ; ficqsse  in- 

du- 


i:;  - -;byC 


334  TraBJ.  Di/j>.L  Art.lll.  §lu<eji,lh 

drifum  rurfum  ad  Pontificem  ducunt  , animo  generos6 , Se  d!gn6  Martyria 
Unde  canit  Ladlantlus  carmine  dc  Re-  h*c  verba  erupit.  Hae  funt  linteamina^ 
furreiSione  Domini , £!pidofbrc  miuiftcr  crrrorit  , quate  at- 

Candtdtu  egreditur  nitidit  exercitui  cuj'al>unt,dum  Majtfiat  uenerit  judican- 
undit . tii  , euflodiente  diligentia  mea  ; ad  tefti- 

Cui  conciriit  Pontius  Paulinua  ,Baptif-  ntonium  tua  perditionit , ad  dtmergeu- 
mum  fic  deferibens . dum  te  in  ab^e putei  fulphurantit.Hae 

Inde  parem  faerd  ducit  de  fonte  Sacer-  te  immaculatum  cinxerant  de  fonte  fur- 
dot . gentem  . Hae  te  acriin  perfequentur 

Infantet  nineot  corpore , corde , ia-  flammantem  gehennam  eum  caper  ii  p>of- 
bitu . fidere  , quia  indui fii  malediBionem  fieut 

Cireumdatque  rudet  fftit  altaribut  veftimtntum.feindent  te  amittit  veri  Ba- 
agnot . ptifmatit,  iy  fidei  Sacramentum  . ^uid 

Pura  faluti ferit  imbuit  era  eibii , faBurut  et  miferjeum  fervi  Patrit-faml- 
Hine  fenior  foeia  congaudet  turba--  Hat  ad  canam  regiam  congregare  eape- 
caterva  , rint-invitatot,tune  te  aliquando  vocatum 

Allelnya  novit  balat  ovile  eborit . terribiliter  indignum  exutum  ftolo-» 
Portabatur  autem  hcc  veHiscandida  Pex  confpiciet  nuptiali,  dieetque  tibi: 
per  o(So  dies  nec  deponebatur  nifi  Sab-  Amiee , quomodo  bue  venifli  , vifiem  non 
batd  ante  Dominicam  fequentem  fe-  habent  nuptialem}  Non  video  qubd  con- 
flum  Pafchatit,  im6  nonnifl  ipso  die  tuli,  non  no/ee  quod  dedi, perdidifli  mili- 
oiftavo  Pafch*  dimitti  folcre  , indicat  tia chlamydem , quam  in  tela  (dirginee- 
fantSus  Aiiguftinus  (erm.  197.  detero-  rum  membrorum  decem  menfibut  texi,iy 
pore  , qui  fft  de  illa  die  Dominica  , ubi  pendicuiat  erucit, quat  extendent  aquam 
ait:  Pafehalii  folemnitat  hodierna  fefli-  emundavi  , ij purpura  mei /anguiuit  de- 
vitate concluditur,  6*  ideo  hodie  Neopby-  eoravv.Non  eonfpieiunt  oeuU  mei,chara- 
torum  habitui  etmmutatur.ita  tamen,  ut  Berem  non  video  Trinitatit,talit  interef 
candor,  qui  de  habitu  deponitur  ,Jemper  fe  non  poterit  epuHt  meit,  ligate  eum  pe- 
in  eorde  teneatur , dibut,  iy  manibutfuniculit  fuit, qui  ipfe 

Prrclarum  facinus  hac  de  renarrat  Je  voluntaria  Teparare  voluit  i Fratri- 
Viftor  Uticenfis  lib.  j.  de  perfecutione  but  fuit  Catholici t . 

Vvandalorum  Arianorum,  de  A/urrr/a  Fo(l  acceptam  veftem 'albam  Sacer- 
Diacono  Carthaginenfi  , qui  ci'im  ba-  dos  baptizato  porrigebat  cereum  ar- 
ptizalTet  hominem  quemdam  nomine  dentem  , cii;us  coeremoniz  meminit 
rlpidofonim  , fervavit  Sabana  , id  e(t,  S.  Cyrillus  Hierofolymitanus  in  cate- 
linteamina  alba  , quibus  eum  de  facro  chell ; ubi  baptizatos  alloquens  , ,ait ; 
Ibnte  furgentem  texerat.  Ciim  autem  Spon/aletvobit  lampadet  donatee  funt . 
Elpidofurus  ille  poftmodum  i fide  ex-  Unde  Ivo  Carnotenfis  ferm.  de  Sacra- 
cidiflet  , dr  Judex  , feu  potius  tyran-  mento  Neophytorum. 
nus  , ( qui  Catholicos  ad  fidem  ejuran-  tur  cereut  ardent  inntanut  bapti%ati  , 
dam  cogeret ) ab  Hunnerico  Rege  dc-  quatenut  implere  doceatur  illud  Evan- 
1egatus,A/ttrr//am  ad  Tribunal  evocaf-  gelii.  Luceat  lux  veBra  corambomini- 
fet,  & in  fideconftantem  damnalfet  ad  but.  Ipfi  concinit  Honorius  in  gemma 
fupplicium;  id  praefeiens  Muritta  fe-  anime  lib.  Mox , inquit  , de  fonte 
cum  detulerat  veftem  illam  albam  , elevatit , lumen  dare  folent , quatenut 
ouam  C ubi  audivit  prolata  in  fe  mortis  fpUndidit  operum  lampadibut  fponfo 
ftntentiamjflatim  publici  expandens,  venienti  oecurrant . Porr6  cbmhacar- 
e«mquefau;us  tyranni  oculis  objiciens,  dente  lucerna,  ac  veliibus  albis  perfe- 

ptem 


> igUtzdcUi  y -Ck  ' 


De  ritibus  Baptifmi . 3 3 5 

ptem  dies  recens  baptizat!  ad  Eccle-  fcopos  Hifnani*  ; Tfa  etnjunda  funt 
fiam  properabant , de  Ecdefiii  alTillere  bae  duo  Sacrnmenta  , at  ab  imiccm  niji 
folebant,  ut  refert  Alcuinus  epiftola  ad  morte  praveniente  , nullatenus  pofjhit 
Carolum  Magnum  . /Igrejiari  : ly  untm  fine  altero  riti  per- 

Tedatur  etiam  Rhenanus  in  Oeci-  fici  non potefl : namuna/n  praneniente 
dentvs  Ecclefiisbanc  inoIevilTe  confue-  morte  ,falvare  fine  altero  potefl  , aliud 
tudinem  . ut  recens  baptizatis  vinum  anrrni  Denique  omnium  ho> 

& ite  daretur,  idque  probat  authori-  rum  antiquiiTimus  B.  Clemens  Papa  I. 
tate  S.  Hieronymi  lib.ad verfut  f.ucife-  Omnibus fiflinandum  rfT fine  mora  rena- 
rianos : Tertullianus  autem  lib.de  Co-  fti  Deo,  ij  demum  confignari  ab  Epifeo- 
rona  militis,  dicit  in  Africa  folitum  ef-  po  , id  efl  ,feptifbrmem gratiam  Spiri- 
fe  dari  baptizatis  laede  mei;  Indefu^  tus  fandi  percipere quia  aliter  perfe- 
feepti  , inquit , iadis , 0*  mellis  toncor-  dus  Cbrifiianus  efe  non  poterit , fi  non 
diam pr/egufiamus . Cujus  etiam  ccre>  neeef  itate  , fed  inenritk',  vel  voluntate 
monif  meminit  ibidem  S. Hieronymus,  fit  remanferit . ^uod  i B, Petro  accepi- 
Solebat  etiam  antiquitus  datim  poft  mus , iy  exteri  Apofieli  docuerunt . 
completas  Baptifmi  ceremonias  mini-  Poftremb  tandem  piilfantur  campa- 
ftrari  Euchariftie  Sacramentum,ut  te-  n*  Tn  fignum  exultantis  Ecdefia, pro- 
flatur TertuHiarrus  libro  4.  adverfus  pter  hominem  generatum  , de  deputa- 
Marcfonem  , ubi  dick ; Nec  alibi  eon-  tum  inter  fuos  filios  ; UndeTertuUia- 
jundos  ai  Saer  amentum  Baptifmatis,[y  «us  capite  ao.  libri  dcBaptifmo  ah: 
Fucheriffitt  admittens . Tcftamr  etiam  Ergo  iy  mos  iket  aliquis  i lavacro /e/u- 
ibidem  folhiim  fnidb  adminiUrari  ba-  nare  oportet ; iy  quis  enim  pi-obibet  stifi 
ptir.atis  SacrameMtum  Confirmatkmis:  nteefsitas  gaudii , iy  exultatio  falutit  ? 
Dehinc  , inquit  ibidem  ca.S.  manus  rm~  Unde  cim  finem  libri  baptizatos  fic 
ponitur  per  beuedidionem  , adooramfy  etultabondus  alloquitur  . Tgitar  be~ 
imitans  Spiritum  /iwff.rw.Cu  jus  etiam  nedidi , quos  gratia  Dei  rxpedat ; thnt 
confuetudinis  plurimi  e veteribus  me-  ie  ilio  fandi fsimo  lavacro  novi  na/alit 
minerunt.S.Cyprianusepifl.ad  Jubajt-  afeenditis , ftT  primas  mantes  apud  ma- 
nam ; ^uoi nune-quoque  , inquit,  apud  trem  cum  Fratribus  aperitis  : petite  de 
nos  gertTur , s«f  qsri  in  Eccle fia  bapti%an-  Patre  , petite  de  Domino  peculia  , gra- 
ftsr  , prxpofitit  Ecclefix  onerantur  , iy  tias  , didributiones  eharifmatum  fubji- 
pernodrum  oratimem  ,iy  manus  impo-  eiente  , iyc,  EeS.  Augii1lintis4crmir7. 
fitionem  Spiritum  fandum  eonfcquan-  de  Dominica  Pafchati;  ff/cif/ri, inquit, 
tnr  , iy  fsgnaculo  disrino  eomfamentur . lucidior  illsexit,  in  quo  Dominus  novam 
Idem  habet  epHl.^o.SimilitcrS.Hiero-  plebem  regenerationis  fpiritu  conqurfi- 
nymiisadverlbs-Luciferianos:  ^uid fi  vit , in  quo  fingulorum  mentes  gaudio  , 
hoe  loeo  quicrii , qutsre  in  Ecetefia  ba-  iy  cxultatiotse  perfudit  • 
ptixatsis  nifi permanus  Epifeopi  non  ae-  His  omnibusaperte  conflateeremo- 
eipiat  Spiritum  fandstm,  quem  non  ajfe-  nias  facros  in  Baptifmi  edminifi ratione 
rimus  in  vero  Bcepufmate  tribui  , difee  etiam  nunc  fervari  folitas  , non  efTe_» 
bane  obfervatsonem  ex  ea  utrthoritate  novum  quoddam  figmentum,  ut  pef- 
defeendere,  qudd pod  Afeenfum  Domini  fimi  garriunt  heretici , fed  tota  ipfa_» 
Spiritus  fandus  ad  Apofioles  defiendit : antiquitate  confecratas  , & ab  ipfo  Ec- 

Unde  Meichiades  Papa  epifi.  ad  Epi-  ciefic  nafcentis  exordio  ufurpatas  . 


DI- 


Digitized_by  Google 


33^  Tra^.LDifp.ILArt,LSe5i,h§l^fi,L 

DISPUTATIO  SECUNDA. 

De  Virtute  , ^ Sacramento  Poenitentia . 


TAnta  dl  humane  nature  ad 
malum  proclivitas,  dc  in  bono 
fedando  levitas,  dc  inconftan- 
tia;ut  vix  innocentis  venuAatem  ade- 
pta , ftatim  gravioris  peccati  colluvio- 
ne deturpetur,dc  redituta  illius  fanitas 
novis  fuccrefeentibus  morbis  evane- 
fcat  ■ Curatur  equidem  facro  baptifma- 
tis  medicamine  genialis  morbus , de 
primi  parentis  noxa  deperdita  falus 
divini  illius  Sacramenti  virtute  repa- 
ratur: At  non  ita  radiciti'u  evelluntur 
morbi  reliquic  j quin  iterum  retrude - 
fcant,  aoque  lethaliiis  animam  ;inii- 
ciant  quod  jam  prorfus  indigna  divino 
munere  in  certum  , eternumque  nau- 
fragium preceps  impingeret  ,ni(i  Per- 
nitentia veluti  fecunda  tabula  naufra- 
anti  foeliciter  occurreret,dc  in  portum 
ivinc  clementie  proteIaret.H;c  enim 
ed  , ait  Tertullianus  ; quee  in  peccato- 
rem pronuntiant  pro  Dei  indignatione 
fungitur , iT  temporali  aJJliBione  eeter- 
na  fupplicia  , non  dicam  fruftratur  ,fed 
eupungit ; chm  enim  provolvit  hominem, 
mugit  revelat ; cum  fquallidum  facit , 
magii  mundatum  reddit , eum  accufat , 
excufat ; chm  condemnat , abfolvit . 

Tantus  namque  ed  Pmnitentie  vi- 
gor, de  lacrymarum  prerogativa  , ut 
ex  deterrimo  peccatore  delidiis  turpi  , 
flagitiis  infami , demonum  mancipio , 
de  gehenne  reo  , faciat  non  mod6  vi- 
rum innocentem,  immaculatum,  dt 
culpis  dedseatum  : fed  fere  Sandlorum 
maximum,  eumque  admirabili meta- 
morphofi  , velut  in  Joannis  Baptid* 
prerogativam  , .de  fandlitatem  'tranf- 
fsrmet , ut  praclard  fignificat  S.  Lau- 
rentius Novarienfis , cum  de  homine  , 
qui  PcBiiitenti*  vacat , fic  ait : Holi  tu 
jam  querere  neque  ^oannem  , neque 


'Jordanem  , ipfe  tibi  efio  Baptifia,  quad 
dicat ; Joannes  Baptida  virgo  ed,Mar- 
tyr,  Precurfor,  Propheta,  Anachoreta, 
quin  de  Angelus;  edo  igitut  ex  impu- 
dico virgo  , edo  Martyr  a Poenitentias 
acerbitatibus  , edo  Prccurfor  annun- 
tians tibi  Chridum  venturum  in  re- 
demptionem,edo  Anachoreta  vitx  fan- 
dlimonia  , Propheta  vaticiniis  , Ange- 
lus puritate  , Baptida  meritis  , verbo 
dicam  , ipfe  cibi  edo  Baptida  . 

Nec  immeritd  fani , lacrymis  enim_j 
Poenitencic, virtutem  Bapcifmatis  ine(^ 
fe  non  obfcuri  figni6cant  SS.  Patret , 
inprimis  S.  Ambrofius ; cum  exclamat: 
Bone  lacryme  , in  quibut  eft  redemptio 
peuatorum\  Quali  lacryme  fint  redem- 
ptrices , dc  v/carie  non  foldm  Baptif- 
matis : fed  etiam  Dominice  Paflionit : 
unde  apprimi  quadrat  in  Poenicentie 
lacrymas,  quod  de  faliva  Chridi  inge- 
niose dixit  S.  Chryfologus  ad  illud 
Joan.5;.  Expuitin  terram,  (y  linivit  fu- 
per  oeulot  ejut : Divino  , inquit,  ere  lu- 
ciferam dat  falivam  ,ut  Janitatit  gutta, 
bapti%aret  oeulot peceatorit , pie  enim 
lacryme  oculos  baptizat , nam  eorum 
fomitem  temperant , dc  contratdas  ab 
eis  fordes  eluunt.  Im6  totum  hominem 
emaculant , ut  advertit  Hugo  Cardi- 
nalis, dicens  : LuBut  efl  mentit  hu- 
mane baptifierium  : quali  diceret  nihil 
aliud  elTe  lavacrum  lacrymarum  , nid 
fecundum  Baptifmum,quo  totus  homo 
quantumvis  criminibus  foedatus  , om- 
nino emaculatur  , dc  virtutis,  ac  inno- 
centie  pulchritudinem  induit . 

His  eleganter  confonat  S.  Petrus 
ChryfoIogus;cum  deMagdalena  pedes 
Chridi  lacrymis  rigante  exclamat ; O 
quanta  vi:  in  laerymit  peccatorum ; ri- 
gant ceelum,  terram  diluunt,  extinguunt 

gehen- 


Dis.:L-‘-  . 


De  Poenitentia  Virtute . 3 37 


gehennam  : delent  in  omne  facinus, latam 
divina  promulgatione  fententiam  . Nec 
minus  eleganter:  fed  ad  fcopum  no- 
i^rum  dircdiiis  collimac , cum  fubdit ; 
In  peccatricis  caput  purgandis  crimini- 
bus refluebat  unda  , ut  /uo  fonte  mulier 
in  novum  Baptifma  fuorum  dilueret  il- 
luviem peccatorum  . Liceat  ergo  cum 
S.Chryfoftonio  hic  exclamare : O Pee- 
ssitentia  , <fua  peccata , Deo  miferente, 
remittis  , iS  Paradifum  referas  , contri- 
tum fanas  , omnem  triflitiam  exhilaras, 
vitam  de  interritu  revocas , flatum  re- 
fl auras,  honorem  renovas,  fiduciam  das, 
vires  reformas  , gratiam  ahundantiorem 
refundis-.  Omnia  ligata  tu  folvis  , omnia 
fbluta  tu  cuflodis  , omnia  adverfa  tu  mi- 
tigat , omnia  contrita  tu  fanas  , omnia 
confufa  tu  lucidas  , omnia  dcfperata  tu 
animas , &c. 

-■  Nec  minbs  eleganter  , & eruditi  his 
concirit  Author  libri  de  vera  , Sc  falfa 
Ptcuit.cap.i.  ubi  feribit . Quantum  fit 
appetenda  gratia  Poenitentia  , omnis 
authoritas  declarat , amnis  botiorum  vi- 
ta cotsatur  oHcndere  : languores  enim  fa- 
nat , leprofos  curat , -mortuos fufeitat , 
vitia  fugat,  virtutes  exornat , mentem 
-munit , iy  roborat,  omnia  fatiat,  omnia 
redintegrat,  omnia  hetifieat  ,/dnitatem 
■auget , quam  eonfervat . Clauditgref- 
fum  , aridis  copiam  , ceeeis  reflitnit  vi- 
fum  . Temperat  fueeejfus  , eonflringit 
impetus  , moderatur  exceifus . Ignorans 
fe  , per  bane  fe  reeogstofcit ; queerens  fe, 
per  hanc fe  invenit , Hkc  qsttc  homines 
ad  /Ingelos  ducit,  iy  creaturam  reddit 
Creatori  : ifla  ovem  perditam  mosiflrA- 
vit  quecrcnti,iy  decimam  drachmam  ob- 
tulit anxianti . Hac  difppatorem  filium 
ad  patrem  reduxit , In  hanc  omne  bonum 
innititur , per  hanc  omne  bonum  con fer- 
vatur : fugat  tenebras  , inducit  lucem  , 
excoquit  omnia  ipfa  ignis  eonfumens  . 

De  hoc  itaque  tam  (lupendo  nobis 
conceflb  beneficio  , ac  remedio  agen- 
dum erit  in  prsfenti  Difputatione  tri- 
bus , ut  fieri  afl'olet , Articulis  dlftiu- 
Tom.X. 


guenda , quorum  Primus  erit  de  effen- 
tia  , necelEtate  , & miranda  eflicacia_« 
virtutis  Pffinitenti®  ; Secundus  de  in- 
ftitutione  , materia,  6c  forma  Pteniten- 
ti«  Sacramenti ; Tertius  denique  de_> 
tribus  ejufdem  Sacramenti  partibus, 
videlicet.  Contritione,  Confelfione,  Sc. 
Satisfa<flione  , quae  omnia,  ut  ordine 
convenientiori  diftribuantur  , quilibet 
Articulus  tribus  Sedlionibus  abfolve- 
tur . 

ARTICULUS  PRIMUS. 

De  effentia  , neceffitate  , iy  efficacia  Pet- 
nitentiic  virtutis . 

EAm  fpecialem  praerogativam  fibl 
vendicat  Poenitentia,  qu6d  virtu- 
tis (imul  ac  Sacramenti  dignitatem,  & 
rationem  obtineat:  cactera  namque  Sa- 
cramenta ciim  fint  inftrumenta  divini- 
tus Inflituta  ad  gratiam  conferendam; 
potiuf(^ue  in  aclione  mlniftrantis  , 
quam  III  operatione  fufeipientis confi- 
dant , ex  fua  ratione  formali  virtutis 
nomen  , Sc  elTentiam  non  obti  nent . 
Secus  autem  eft  de  Pcsnitentia , quae 
ciim  ex  Pfnitentis  aedibus  fimul  ac  Dei 
beneficio  integretur,  etiam  virtus  (i- 
mul  ell  ac  Sacramentum  ; maximi  in 
lege  Evangelica,  in  qua  Chrifius  D.Sa- 
cerdotibus  authoricatem  contulit  ab- 
folvendi  reos  penitentes  ab  omnibus' 
peccatis  , quibus  inquinabantur,  Sc  di- 
vinz  juditiz  obliringebantur . 

Quamquam  autem  P^nitentia,  qua- 
tenus Sacramentum  ; longe  p^nitentiz 
virtutis  meritum  , Sc  dignitatem  exce- 
dat ; attamen  quia  virtus  Penitentic 
( inquit  Concilium  Tridentinum  fefs. 
14.  cap.rO  univerfis  hominibus  ,qui  fe 
aliquo  peccato  mortali  inquinaffesit, quo- 
vis tempore  ad  gratiam  , iy  juflitiam 
ctsifequendam  neeejfaria,  stlis  etiam  qui 
Baptifmi  Sacramento  ablui  petivi/fent , 
ut  pes-verfitate  ab/efta  , iy  emendata  , 
tasstam  Dei  offiesifionem , iy  pio  animi 
V V do- 


Digitized  by  Googk 


3 38  TraH.l.DiJp.II.  Art.hSeSi.l.^lm^Jl.I. 


dolore  detefiarentur  . . . Dominut  autem 
Sacramentum  Pf  niteat tunc  pracipui 
infiituit , eum  a mortuis  excitatus  in- 
fufflavit  in  DifeipuJos  fuot , dieens:  Ac- 
cipite Spiritum  JanBum  , quorum  remi- 
/eritis  peccata , remittuntur  eis  , &e. 
Ideo  prius  de  P^nicentia  , ut  virtute  , 
quam  ut  Sacramento  fermo  habendus 
e(l  tribus  in  fequentibus  Sedlionibus  , 
quarum  Prima  Pf  nitentis  virtutis  na- 
turam : Seeunda  neceflitatem  ; Tertia 
denique  illius  efficaciam  aperiet . 

Sectio  Peima. 

De  natura  Pxnitentise  virtutis . 

CUm  P^nitentia  (qua  virtus}  fit 
fpiritualis  quzdam  anima;  quali- 
tas , cujus  entitas  utpote  tenuilfima, 
non  nifi  per  ordinem  ad  objcdlum , in 
quod  tendit  ,6c  fubjeAum  in  quo  reli- 
det : aperte  poifit  innotefeere  ; idcirco 
illius  natura  eft  ex  utroque  in  velli- 
ganda . 

Porr6  P^nitentiae  vocabulum  deriva- 
tur , vel  i punitione  , vel  k pxna  ; Prio- 
rem derivationem  tradit  S.  Ifidorus 
lib.d.originum  cap.ult.  Pxnitentia,  in- 
quit , appellata  efl , quafi punientia  , eo 
quod  ipje  homo  fe  puniat pxnitendo  quod 
mali  admifit , nam  aliud  nihil  agunt , 
qstos  veraciter  panitet , nifi  ut  id  quod 
male  fecerunt, impunitum  ejfe  non  finant 
Ipfi  concinit  S.Aug.ep.f4.rcribens;N/- 
hil  aliud  agit , quem  veraciter penitet , 
nifi , ut  id , quod  mali  fecerit , impuni- 
tum eJfe  non  finat  , eo  quippe  modo fihi 
non  parcenti  ille  parcet , cujus  altam  ^ 
iufiumque  judicium  nullus  contemptor 
evadit , Pollerior  derivatio  , nimirum 
a p^na  , traditur  ab  Authore  libri  de 
vei a , dc  falfa  Pf nitentia , cap.19.  ubi 
ait ; Peenitere  efl  panam  tenere,  ut  fem- 
per  puniat  in  fe  ulcifeendo  , quod  com- 
mifit  Peccando  . Petna  enim  proprii  dici- 
tur leefio  , quee  punit , (J*  vindicat  quod 
qui/que  commifit . Ille  igitur  panam  te- 


net , qui  femper  punit  quod  commifijfe 
dolet . Panitentia  itaque  efi  vindiBa-* 
femper  puniens  in  fe , quod  dolet  commi- 
^e . HuiePofirems  derivationi  fub- 
Icribit  Dodlor  in  e^difl.i^.  qu.t.nu.iq, 
ubi  ait . Panitentiam  fecundum  nomi- 
nis Ethjrmologiam  idem  efle,  ac  pana 
tenentiam  : P^nitere  enim , inquit  Uu- 
tSor , idem  eft , ac  panam  tenere.  Unde 
fiarduoia  Latine  pxnitudo  , fignificat 
univerfim  dolorem  ob  aliqua  fadla,  vel 
omifTa , juxta  illud  Aufonii  £ pigram 

Sism  Dea , qua  foBi , non  faBique 
exigo  pxnas  : 

Nempe  ut  pxniteat ; fie  Metanoia 
vocor  . 

Reclamant  nihilominus  hujus  tem- 
poris hxretici  , maxime  Lutherani  , & 
Calvinifis  una  cum  fuis  Antefignanis ; 
Lutherus  enim  in  epillola  ad  Vicarium 
fui  ordinis  ait ; Ptenitentiam  non  fi- 
gnificare  , dolorem  , aut  odium  prste- 
rite  vitz,  fed  amorem  juflitia*,  & novz 
vitae  inilituende  . £i  lltbfcribit  Ca/vr- 
nus  lib.}.  InIHt.  cap.j.  ubi  declarat  Pee- 
nitentiz  nomen  maxime  denotare^ 
converfionem  vitae  preterits  , ac  men- 
tis mutationem  . Eis  prsiverat  Lau- 
rentius Idalia  feribens  vocabulum.# 
utrdmaf  , re^iiis  per  relipifcentiam  , 
quam  per  Poenitentiam  Latini  reddi . 
Suffragatur  etiam  Erafmus , qui  quo- 
ties in  textu  Grzco  Bibllorum  vocabu- 
lum (‘trdttiar  repetit , toties  illud  per 
relipifcentiam  exprimit , unde  in  j.c. 
S.Matthzi  declarat  Poenitentiam  idem 
elTe  , ac  pana  tenentiam , & peenitere  , 
quali  pfnam  tenere, \d  ell.poAea  fapere, 
leu  refipifeere  : refipifcentia  namque 
deducitur  ex  re  , Se  fupientia  , <Sc  rcfi- 
pifeere  a re  , de.  fxpere  . Contra  quos 
omnes  Errores  pr<cfcribendum  efi  in 
fequentibus quxfiionibus, quarum  /'ri- 
ma aperiet,  quid  fit  Poenitentia  . Se- 
cunda , qualis  fit . Tertia  , quodnam  Iit 
illius  objccflum  : Quarta  , in  quo  fub- 
jedo  refideat. 

Quae- 


Digitized-by  G- 


De  Poenitentia  Virtute . 539 


Q^u AEsTio  Prima. 

^b;V  fit  Pernitenti»  i 

NOtant/uni  primd , Poenitentiam , 
quatenus  i Sacramento  diftin* 
guicur,eire  duplicem  , habitualem  vi* 
delicet , St  adlualem  . Habituelit  e(l 
permanens  in  anima  qualitas  , eani-a 
promptam , & expeditam  efficiens  , ac 
cum  Ipfa  concurrens  ad  eliciendos  Poe- 
nitentia: atflus  . Afluatis  ver6  eft  ipfe- 
met  actus  Poenitentiae , quo  peccator 
vindicare  cupit , ac  deteftari  peccatum 
k fe  commiflTum,  qui  utique  anus  gene- 
rarim duplex  eli  .interior  videlicet,  8e 
exterior:  Interior  eft  ille  motus  animat, 
quo  peccator  movetur  ad  eluendum 
peccatum  k fe  commiflum  , hic  autem 
quadruplex  ik  Docftore  ibidem 
d iftinguitur  , Primus  velle  vindicare  , 
ac  punire  peccatum  ex  previa  cogni- 
tione in  telledtiis  manifeftantis  volun- 
tati deformitatem  , Se  malitiam  , ob 
quam  cognitionem  movetur  voluntas 
ud  volendum  illud  vindicare,  & exe- 
crari . SecunHus  eft  illius  peccati  dete- 
ftatio  , & odium:  Tertius  voluntaria 
acceptatio  p^ena  propter  illud  inflicftae: 
Quartus  ejufdem  pnen*  fullinentia  vo- 
luntaria , ac  perpeilio  . Exterior  ver6 
eft  duplex  , nimirum  Confeffio  exter- 
ha  peccati  admiffi  , quam  comitatur, 
ac  fequitur  verecundia  , & pudor,  qui 
non  eft  levis  animet  ptena  propter  ad- 
mifTum  peccatum  . Secundus  eft  omnis 
aiftus  laboriofus  corporalis  , quo  puni- 
tur pccnitens  confelTus  Se  fatisfacic 
Deo  pro  admifTo,dc  commifTo  crimine. 
Hic  autem  maximi  fenno  eft  de  illo 
quadruplici  adlu  Potnitentia;  , utrum 
videlicet  quatuof  illi  adtus  rever4  4 
Poenitentia  virtute  eliciantur,  ita  qu6d 
cum  habitus  diftinguantur  per  a(ftus  , 
(ic  Poenitentia  per  hujufmodi  quatuor 
atftus  appareat  vera  virtus , & ab  aliis 
omnino  diftintfta . 


Notandum  /i eundi  r ex  eodem  Do- 
dtore  ibidem.  Poenitentiam  ex  his  otia- 
tuor  aiSibus  quadruplicem  fortiri  defi- 
nitionem , vel  delcriptionem,  quarum 
prima  tfk  ypetnitere  efl  vindicare  pecca- 
tum h fe  eommijfum : cui  utique  deferi- 
ptioni  adltipulatur  Author  libri  de  ve- 
ra , Sc  falfa  Poenitentia  apud  S.  Augu- 
ftinum  dicens , cap.  8.  Pernitentia  efl 
guecdam  volentis  vindicttC  puniens  in  ft 
quod  dolet  admifijfe . Unde  cap.ip./V- 
nitere  efl  pernam  tenere , ut  femper  pu- 
niat fe  ttleifcendo  quod  admifit peccando. 
Suffragatur  etiam  S.  Auguftinus  epifl. 
joS.ad  Seleucianum  . Efl  etiam  peeni- 
tentia  , inquit , bonorum  iy  humilium. 
Fidelium  operaan  qua  peflora  tundimus 
dicentes : Dimitte  nobis  debita  nofira  . 
Accedit  Ifidorus  Hifpalenfis  lib.<$.Ethi- 
mol.cap.ult.ubi  fic  legitur;  Pernitentia 
appellata  efl  quafi  punientia  , eo  quod 
ipfemet  homo  in  fe  puniat  pecnitendo  , 
quod  mali  admifit . 

Secunda  deferiptio  eft  , poenitere  , & 
deteftari  vel  odifTe  peccatum  & fe  com- 
milTum  , vel  difplicentiam  habere  de 
peccato  a fe  commifTo  . Qua;  utique.. 
Poenitentiz  deferiptio  frequentiilima 
eft  apud  SS.  Patres  , eamque  probat 
Concilium  Tridentinum  feff\6,  cap.6, 
ubi  lotjuens  de  difpofitionibus  ad  )u- 
ftificationem  necelfariis  , inter  extera 
ait . Propterca  moventur  euherfus  pec- 
cata per  odium  aliquod, iy  detefiationemz 
hoc  eft  , per  eam  peenitentiam  , quanu» 
ante  baptifmum  agi  oportet . Et  feir.14. 
cap.5.  Contritio  , inquit , animi  dolor 
ac  detefiatio  cfi  de  peccato  commi ffo  eum 
propofito  non  peccandi  de  eeetero  . 

Tertia  deferiptio  eft,  poenitere  eft 
poenam  inflidtam  pro  peccato  fuo  com- 
milTo  gratanter  acceptare  . Unde  Tri- 
dentinum ibidem  , cu^.t.  ait.  Vt per- 
verfitate  abjcBa  , iy  emendata  tantam 
Dei  offenfionem  cum  peccati  odio  , ly  pio 
animi  dolore  detefiarentur  : ubi  per 
pium  animi  dolorem  voluntariam  poe- 
na; acceptionem  defignat.  Quam  etiam 
V V a de- 


Digitized  by  Googie 


340  TraSi.L  DiJp.ILJrt.L  Se^.L  ^j4<eJ},L 


delcriptiooetn  approbat  Author  libri 
de  vera  , <Sc  falfa  PoBnitentia  di- 
cens: Hinc  peccator  femper  doteat  -,iy 
de  dolore  gaudeat . 

Quartam  tandem  P^nitentic  defcri- 
ptionem  (ic  efFormat  Doiflor:  Paniteret 
eft  ptcnam  fibi  pro  peccato  fuo  infiiUam 
patienter Juferre.  Quam  utique  defcri- 
ptionem  una  cum  prccedenti  approbat 
Tridcntinum  fejf.ie^eap.^.  dicens;  Do- 
cet denique,  tantam  e^e  divinee  muni- 
ficentiie  largitatem  , ut  non  foltim  p;- 
nis  fponte  a nobis  pro  vindicando  pec- 
cato fufceptis  , aut  Sacerdotis  arbitrio 
pro  menfura  deliCli  Impoflcisrfed  etiam 
temporalibus  flagellis  , it  Deu  infli(fiis, 
& a nobis  patienter  toleratis  fatisfacc- 
rc  valeamus.  Quaritur  autem  utriim 
Pcenitentia  fub  hac  quadruplici  ratio- 
ne flt  virtas,  non  quidem  generalis, 
fed  fpccialis. 

notandum  tertid,  qu6d  ex  Arifl.i.  E- 
tbic.  cap.  6.  Hirtus  ejl  habitus  cleQivus 
in  snedietate  eonfiftem  , quoad  nos,  prout 
•»ir  prudens  definierit.Wxc  autem  gene- 
ratim  efl  duplex:  generalis  vidclicer,& 
fpccialis  . Virtus  generalis  dicitur  qua- 
tuor  modis  Primd  per  prxdicationem  , 
quia  pra;dicatur  de  omnibus  aliis  virtu- 
tibus ; qua  ratione  juflitiae  communicer 
accepta  dicitur  efle  virtus  generalis,  & 
communis,  quatenus  videlicet  efl  reefli- 
tudu  atiimse  dicflans  qualiter  bonum  fit 
faciendum,  & malum  fugiendum.  Un- 
de Chriflui  O.  dicebat  S.  Joanni  Bapti- 
flzMatth.  j.  Sic  decet  nos  implere  om- 
nem Juftitium;  nulla  enim  efl  virtus  cui 
hzc  juflitia;  ratio  non  conveniat.JVcvcr- 
dd  , virtus  dicitur  generalis  per  regula- 
tionem; & fle  prudentia  dicitur  regula 
omnium  virtutum, 'quia  omnes  virtutes 
regulari  debent  per  prudentiam:  flqui- 
dem  prudentia  ducet  tenete  medium  , 
& fugere  ab  ex  tremis  . Tertid  , virtus 
aliqua  dicitur  generalis  per  informatio- 
nem; quia  videlicet  aliis  virtutibus  pre- 
tium ac  dignitatem  confert,  & fic  cha- 
ritas  efl  virtus  generalis  , quia  ipfa  cft 


ue  alias  virtutes  informat;eafque  Deo 
ignas , & gratas  efficit:  '^artd  deni- 
que dicitur  generaralis  per  aggregatio- 
nem omnium  virtutum  , quia  omnes 
alite  virtutes  videntur  concurrere  ad 
illius  adlum  : |flc  1’znitentia  prout  de- 
teflativa  peccati , dicitur  ab  aliquibus 
virtus  generalis  , quia  nulla  efl  qux  vi- 
tium fibi  pofltum  non  exeeretur . 

His  ita  praelibatis  quxritur  , utrum., 
pcenitentia  fu  mera  animi  relipifceiitia, 
& vitz  preteritx  innovatio  , aut  animi 
dolor,  & peccati  vindidta.  i.  Utrum 
fecundum  fuum  quadruplicem  actum 
virtutis  dignitatem  obtineat,  Utrum 
flt  virtus  fpecialis  aut  generalis.  <Jug 
utique  refolventur  in  tribus  fequenu- 
bus  concluflonibus . 

Conclusio  Prima. 

Poenitentia  non  eri  fimplex  rtfipi- 
fcentia,  ly  tmda  cejfatio  a peccato ; 
fed  etiam  dolor  de  peccato  ac  offenfa  pra- 
terita  . Hrc  efl  contra  hxreticos,  eam- 
que  aperte  docet  Concilium  Tridenti- 
num  felf.  14.  Cap.  4.  ubi  de  Contritione 
fic  loquitur : Declarat  igitur  fanQa  Sy- 
tsodus  hanc  Contritionem  non  folum  eef- 
fationem  a peccato,  (y  vit<e  nov<e propofi- 
tum  ,iy  inchoationem  , fed  veteris  etians 
odium  continere  . Quam  utique  verita- 
tem probat  his  textibus  Ezechielis  i8. 
Projicite  a vobis  omnes  iniquitates  ve- 
/Iras, in  quibus  prtcvaricatt  rjlis,iy  facite 
vobis  eor  novum,  iy  fpirstum  novum.  Et 
flatim  fubdit  Concilium:Cer/^  qui  illot 
SatiSorutn  clamores  confsderaveriv.fibi 
foli  peccavi  , iy  malum  coram  te  feci:  la- 
boravi in  gemitu  meo,  lavabo  per  fingu- 
las  nodes  Iccluns  meum  •,  recogitabo  tibi 
omnes  annos  meos  in  amaritudine  anima 
•mea-,  iy  alios  hujus  generis-,  faeill  intel- 
liget,  eos  ex  vehementi  quodam  ante  acia 
vita  odio,  iy  itsgenti  peccatorum  detejla- 
tione manalje.  Unde  Can.  p.  fic  hxreti- 
corum  doctrinam  damnat : Si  quis  di- 
xerit eam  Contritionem , qua  paratur 
per  difcuffionem,colledsouem,  detejlatia- 
neni peccatorum, qua  quis  recogitat  annos 

fsos 


OigiNzea 


De  Poenitentia  Virtute . 341 


Jhot  ia  amaritudiae  anirntc  fua  , pondi- 
rando  peccatorum  fuorum  gravitatem , 
multitudinem , foeditatem  , ami$onem-* 
aterna  icatitudinis , & ecternte  damna^ 
tionis  incurfum  cum  propofito  melioris 
vitee,  nou  e(fe  verum,  6*  utilem  dolorem; 
nec  prtcparare  ad  gratiam  , fed  facere 
iomiaeih  hypocritam  , iy  magis  peccato- 
rem  anathema  fit . 

• Probatur  eadem  veritas  ex  illis  om> 
nibiis  Scriptura:  locis.in  quibus  quotiec 
fit  mentio  l’cEnitentia,  toties  dolor  , ac 
fubeunda  pzna  exprimitur.Sic.Job.ult. 
Ipfe  me  reprehendo,  iy  ago  Poenitentiam 
in  Favilla,ly  cinere.  Cinis  autem,  & fa- 
villa dolorem  animi, & carnis  affliflio- 
nem  indicant.SimiliterMatth.ii.Chri- 
fius  D.loqiiens  de  Pcenitentia  ne|?le(ffa 
i Chorozaitis  ait;  St  in  Tyro,  iy  Sidone 
faiite  effent  virtutes  , qua:  faB/c  Junt  in 
vobis,  oUm  in  cilicio, iy  cinere  Poeniten- 
tiam egiffent . Porri  cinis  , & cilicium 
arguunt  animi  difplicentiam  , & moe- 
rorem de  peccatis  admilIis,non  tantum 
Tefipifeentiam  , & fententia;  mutatio- 
nem, nec  folam  vitx  nove  inflaiiratio- 
nem  , & inOitutionem  . 

- Similiter  Z,»c.e  lo.Chrifliis  O.laudat 
Ninivitarum  Pccnitentiam:  fed  illa  Pf- 
nitentia  dolorem,Iacrymas,  & afflidfio- 
nem  corporis  importabat , ut  legimus 
Jonec  j.ubi  Ninivitae  faccos  induerunt, 
& fuum  caput  afperferunt  cinere  , non 
tantum  ut  dolorem  fuum  de  pecatis  vi- 
te prioris  o1lenderent,fed  etiam  peena- 
libus  exercitiis  , & operibus  laboriofis 
aliquo  modo  fuas  in  Deum  ofFenfas,  Se 
culpas  ulcifcerent\ir  : ut  ea  Poenitentia 
poenalis,  & laboriofa  , non  erat  tantum 
mera  mutatio  conrilii,feu  refipifeentia, 
fed  refipifeentiam  fupponebat . 

Denique  Apoflolus  2.  Cor.  7.  agens 
de  Poenitentia,  quam  Corinthii  conce- 
perant de  peccato  fornicarii , ad  pri- 
mam fuam  epiftolam  , ait : Contriffa- 
ti  enim  , inquit  , effis  fecundum^ 
Deum  : qua  enim  fecundum  Deum  tri- 
Jlitia  efi.  Poenitentiam  in  falutem  flabi- 


lem operatur : Ergo  triditia  qu®  fecun- 
dhm  Deumefl , efficit  ut  Pcenitentia  fie 
falutaris  : at  triftitia  dolor  quidam  eil. 

^ Idem  docent  SS.Patres.Nazianzenut 
oratione  ad  facra  lumina,  ubi  Pzniten- 
tiam  appellat  Baptifmnm  lacrymarum  . 
£t S.  Augudinus  lib.  de  Trinitate, 
cap.  4.  eam  appellat  crucifixionem  in- 
terioris hominis.  Unde  lib.  po.  homilia- 
rum  homil.  ulc.  cap.  p.  Non  fufficit  mo- 
res in  melius  commutare  , iy  d fallis  ma- 
lis recedere  , nifi  de  his  qua  faUa  fUnt  , 
fatisfiat  Deo  per  Poenitentia  dolorem  , 
per  humili  tatis  gemi  tum,per  contriti  cor- 
dis facrificium , cooperantibus  elcemofy- 
nis  . Omnium  autem  preclariffime  id 
docet  S.  Ifidorus  lib.  6.  Ethym.  cap.ip. 
ubit  ait : Panitentia , quafi punientia 
dicitur , ei  quid  ipfe  homo  puniat  perni- 
tendo quod  mali  adnsifif.nam  nihil  alitsJ 
agunt  illi,quos  veraciter  pernitet,  nifi  ut 
id  quod  mali  fecerunt , impunitum  ejfe 
noti finant : ed  quippe  modi  fibi  non  par- 
centibus ille  parcet,  cujus  altum  jufiunt* 
que  judicium  nullus  contemptor  evadet , 

Suffragatur  etiam  ratio  Thelogica  2 
Nam  Pcenitentia!  nomen  fignificat  per- 
fectam anteactz  vit®  correctionem  , eSe 
emendationem  ,■  quz  utique  tria  figni- 
ficat ; Primi  errati  cognitionem  , qu» 
caufa  doloris  ei\:Secundi  difplicentiam 
prioris  vitx  ,1  feu  dolorem  internum., 
ejus  , quod  actum  aut  omifTum  fuerit : 
Tertii  denique  fpontaneain  cadigatio- 
nem,qu®  doloris  illius  interni  , feu  dt- 
fplicentiz  vitz  prioris  ed  effectus  , ac 
perfectio: Pf nitentia  autem  dicitur  prj- 
cipue  ex  hoc  cifcctu  punitionis,  aut  ul- 
tionis voluntarie  peccatorum  in  nobis, 
ik  veteri  , & antiquato  verbo  , pernio  , 
uod  idem  efl  ac  punio  ; unde  peenitet 
icitur  quafi  p^nam  tenet . 

Dices  primo  , ex  Tertulliano  lib.  a. 
contra  Marcionem,  cap.  24.  ubi  inqui- 
rens,quid  fignificet  Pisnitcntix  nomen,' 
refpondet;N>7>/7  aliud  intelligitur,qudnt 
fimplex  converfio  fententia  prioris  , qua 
etiam  fine  reprehenfione  ejus  pofpt  admit- 
ti. 


Digitized  by  Googl 


342’  TraH.l.  Difp.lL  Art,LSe6l,L  §lu£j}.l. 


ti,  etiam  in  homine  nedum  in  Deo , eujut 
omnit fententia  caret  culpa  : igicur  Poe- 
nitentia ex  fc  non  importat  dolorem,& 
poenam . 

Diftia^uo  tonfeguens : Si  Poeniten- 
tic  vocabulum  accipiatur  generatim  , 
dc  quatenus  4 Scriptura  facra  tam  Deo, 
quam  homini  tribuitur  concedo  : (i 
prout  homini  peculiaris  eft,  <Sc  infervit 
obtinendf  peccatorum  remilIioni:nego. 
Porr6  Tertullianus  ibidem  agit  de  Poe- 
nitentia , quatenus  Deo  tribuitur  , qui 
pluries  in  Scriptura , dicitur  poenitere: 
paul6  enim  ante  dixerat , fupertft  enim 
jam  agno/iere  quid  Jit  poenitentia  Dei',  ot 
longe  diverfa  e(l  illa  divina  Panitentia 
ab  humana;  feu(  inquit  Tertullianus 
ibidem  ) h£c  definitio  in  omnibm  aliam 
formam  dininat  Penitentice  ftatuit;  qu<e 
neque  ex  improvidentia,  neque  ex  levita~ 
te , neque  ex  ulla  boni  , vel  mali  operis 
damnatione  reputetur, fi eut iumana.QuU 
bus  verbis  diftinguit  divinam  P^nitCn- 
tiam  ab  humana  , qu6d  hsc  \prim6  in 
animi  levitate, lieu  mobilitate  fundetur: 
Secundb  qu6d  includat  operis  oml(Ii,feu 
admifli  damnationem  ; Tertid  qu6d  fi- 
gnihcet  dolorem  , & vindidlam  de  re 
commilTa  , nec-non  , & exhibendam 
Deo  fatisfa(flionem . 

Inflabis : Tertullianus  ibidem  ait : 
Poenitentix  nomen  (ignilicare  dum- 
taxat animi  demutationem:  nam,  iy 
in  Gnecofono,  \s\s\\i\t,Peenitentia  nomen 
non  ex  deliSi  eonfejfioneifed  ex  animi  de- 
mutatione compofitum  eft : igitur  ; dcc. 
th'  Refpondeo  id  quidem  verum  elTe  , fi 
fbla  attendatur  nominis  Ethymologia, 
feu  derivatio  Grxea;  nam  (trrdnm  dici- 
tur ii  fiird  , quod  Cgnificat  , trans  , /eu 
poft,6c  rif  qu6d  idem  e(l  ac  mens,  Sc  co- 
gitatio ; ita  qu6d  ftrrdiim  , idem  fit  ac 
poflerior  fententia,  vel  fecunda  cogita- 
tio, feu  fententix  mutatio  . Secus  ver6 
cil  fi  attendatur  fecundCim  illius  voca- 
buli tifum  frequentatum  tum  in  Scri- 
ptura, chm  apud  facros  Auhtores;&  ut 
vocabulum  iflud  hominis  Poenitentiam 


fignificat : ut  fic  enim  nedum  importat 
fimplicem  fententix  mutationem  , fed 
etiam  animi  dolorem  . Quamquam^ 
etiam  in  Scriptura  facra  interdum  Poe- 
nitentia fuliim  flgnificet  animi  muta- 
tionem , hinc  efficaces  gratix  , quibus 
Deus  Eletflos  ad  vitam  xternam  cert6 
perducit,  dicuntur  Rom.  ii.  Dona  Dei 
fine  Pceniteutia,s\a\i  Deus  ex  quo  defli- 
naviteasalicubi,confilium  non  mutat  • 

Dices /ecundo-.LaAatitiUS  lib.a.Inftit, 
cap.  34.  dicit  /arrelmar  Latine  optimi 
reddi  per  rellpilcentiam  : igitur  Peeni- 
nitentia  nihil  aliud  fignificat  quiim_, 
mentis  mutationem,  de  revocationem . 

Nego  eonfequentiam:  Ladlantiusenim 
ibidem  ait : Refipifeit , ac  mesetem  fuam 
quafi  ab  infanta  revocat , quem  errati 
piget , eafligatque  feipfum  dementite,  iT 
confirmat  animum  ftum  ad  reBius  vi- 
vendum: Tum  illud  ipfum  cavet,  ne  rur- 
Jus  in  eofdem  laqueos  inducatur  : igitur 
ex  Ladfantio  Poenitentia  non  mod6  fi- 
gnificat agnitionem  errati , vitxquc.* 
prioris  emendationem,  fed  etiam  ani- 
mi dolorem  , dementix  feu  peccati  ca- 
fligationem  , dc  ultionem  , cum  ipfo 
vitx  in  melihs  componenda  propo- 
fito. 

27/Ver: Verbum  poenitet  apwd  optimos 
Authores  interdum  idem  fignificat  , ac 
tedet,  pudet,  piget,  dcc.  Sic  Cicero  lib. 
de  fenetSute : Si  ad  centefimum  vixiffet 
annum , /eneclutis  eum  futc  p^niteret . 
Et  in  fomnio  Scipionis  : Ipfa  terra,  in- 
qiiit,ipfa  parva  mihi  vifa  efi  imperii  no- 
Brs  , quo  quafi  fiunBum  ejus  attigimus  , 
perniteret . Et  Plinius  lib.i.  cap.17.  lo- 
quens  de  Eflenis  apud  Jud^os  religiofis: 
Gens  teterna  , inquit , in  qua  nemo  na- 
fcetur  tam  fpeunda  illis  aliorum  vit< 
peenitentia  eB:  igitur  vocabulum  iftud 
non  femper  fignificat  dolorem  peccati 
punitivum . 

Nego  confequentiam  : Hxc  enim  om- 
nia dicuntur  per  metaphoram  , qu6d 
videlicet  in  iis  , qux  nobis  txdio  , pu- 
dori , contemptui  funt,  pcsna  quxdam, 

mo- 


-- 


i 


De  PoenitemU  VirJute , 343 


moleftia  • ac  difplicentia  videatur  !n> 
cITe  : unde  quidquid  tcdet , pudet , & 
piget  t etiam  dolcre  aliquatenus  cen- 
£ttur . 

Conclusio  SbcundA. 


P Of nitentia  /icundim/iiant  qaairu- 
plieem  acceptionem  , deferiptio- 
nem  p-Xfft  effe  aBus  virtutis  . Ita  fiibti- 
li>  Dodor  di  fi.  J 4.  quafl.i.  & probat 
primam  partem  nant. 2.  ubi  ait : Prima 
Parnitentis  acceptio,  eft  qu6d  fit  vindi- 
„ da  peccati  commifll  ob  eo  , qui  illud 
,,  commifit;fed  hzc  vindida  poted  ef> 
„ fe  adus  virtutis ; dc  conformis  rede 
,,  rationi:  Quta,  inquit,  fecundtiBL_ 
„ redam  rationem  quilibet  Legislator 
,,  vindida  tranfgreirionem  legis:unde, 
,,  Sc  Philofophus  in  fine  libri  xo.  Ethi- 
„ eorum  pofi  dodrinam  de  vitiis , de 
,,  virtutibus  , flatim  introduxit  legem 
,,  pofitivam  tanquam  ultricem  vitio* 
„ rum  , de  prtemiatricem  virtutum:  fed 
fi  Legislator  reda  ratione  vindicat , 
„ minifter  reda  ratione  exe«|uiturj 
,,  quia  univerfaliter  reditudo  in  adu 
,,  fubminiflrationis  efl  ex  conformita* 
„ te  ejus  ad  agens,  cui  fubminiflrat : 
,,  ergo  fecundUm  redam  rationem_i 
„ pocefi  aliquis  ut  minifter  Legislato- 
,,  ris  vindicare  peccatum  commiflum 
„ contra  fegem : de  hoc  in  illum , io_> 
„ quem  efl  fibi  commifTum  vindicare  , 
,,  quia  alias  non  efl  fubminillrans:  fed 
,,  unicuique  coramifTum  efl  elTe  Mini- 
,,  ftrum  Dei  ferentis  legem  fuam  ad 
„ vindicandum  in  feipfum  pro  pecca* 
„ tis  , qnse  commifit : pernitere  autem 
„ primo  modo  dicit  fic  vindicare  in  fe* 
,,  ipfum; /earre  enim,  quando  non  ad* 
,,  ditur  dativus  exprimens  cui  tenea* 
,,  tur  , fignificat  quod  fibi  ipfi  tenenti 
„ teneatur  , ut  patet  ex  communi  fer* 
„ mone  . Ideo  Deus  licd  puniat  pec* 
,,  catorem  , non  dicitur  pfnitere  ; quia 
„ non  fibi , fed  alteri  poenam  infligit : 
„ fed  fibi  ipfi  infligens  dicitur  p^nitere 
,,  id  efl , poenam  applicando  tenere . 
Hcec  Dohor  . Ne  autem  videatur  alTe- 


rere  vindidam  peccati  femper  procede- 
re ab  habitu  virtutis  , flatim  fubdit : 
„ Non  dico  qu6d  poenitere  primo  mo* 
„ do  femper  fit  adus  virtutis , id  efl , 
„ elicitus  ^ virtute  : fed  dicitur  adus 
„ virtutis,  quia  natus  eft  elici  H virtute 
,,  vel  generare  virtutem  , quia  confor- 
„ mis  efl  rede  rationi , dc  in  hoc  efl 
,,  bonitas.moralis , qu6d  fit  4 virtute 
,,  generata , vel  virtutem  generans  . 
Quk  utique  omnia  cfim  evidentia  fint 
ex  terminis  , in  eis  elucidandis  non  ell 
qu6d  diutius  immoremur . 

Idem  probat  de  exteris  tribus  P;ni- 
tentix  acceptionibus  num.21.  (T  12.De 
„ fecunda,  tn/af/, fignificatione  hujus 
,,  vocabuli  pa:nitere,fciVKet  de  eo, quod 
,,  efl  deteflari  peccatum  commiflum  • 
„ vel  difplicentiam  habere  de  commif- 
„ fo : Dico  qu6d  ifle  potefl  effe  adus 
„ virtutis . Probatur  ut  pri(is,quia  po* 
,,  tefl  efle  adus  eledivus  concors  ra- 
„ tioni  redx . Ratio  enim  reda  ficut 
„ didat  complacendum  effe  in  bono 
„ honeflo , ita  didat  difplicendum  effe 
„ in  maloinhoneflo  . Et  ex  hoc  patet 
j,  fecunda  conclulio,  fclllcet  cujus  vir* 
„ tutis  potefl  etiam  effe  adus ; quia 
„ nullius  fpecialls,fed  cujufcunque  ap* 
„ petitlvz;quxcumque  enim  virtus  in- 
„ clinat  ad  complacendum  in  bono 
,,  honeflo  , inclinat  etiam  addeteflan- 
„ dum  , & ad  difplicendum  de  malo 
,,  iuhoneflo  oppofito  : utpote  caflitas 
„ de  aliquo  inordinato  contra  caflita- 
„ tem  inclinat  od  dlfpllcentlam,dc  hu* 
,,  militas  de  adu  inordinato  fuperbix, 
„ de  fic  de  ceteris.  Q^IIbet  tamen  in- 
„ clinans  ad  talem  alfplicentiam  efl 
„ virtus  appetiti  va,  quia  nihil  efl  prin* 
„ ciplum  odiendi , ficut  nec  amandi , 
,,  nili  virtus  appetitiva . Ex  hoc  patet, 
,,  quod  mal^  ponitur  deteflatlo  pecca- 
ti ti  adus  P^nltentiz  virtutis  , loquen- 
„ do  de  Pfnitentie  virtute  primo  mo- 
,,  do , ut  efl  fpecies  juflitie  : quia  ifle 
„ adus  efl  multiim  generalior  , quam 
„ pofEt  effe  ille , qui  efl  proprius  adus 


• Digitized  by  Google 


344  TraH.l.Difput.lLArtJ.SeH.l.^weJl.L 


,,  P^nitentiz  judltix  elicitus  ab  ea . 

„ Dc  tertii  , quod  cft  gratanter  ac- 
,,  ceptare  penain  inlli(5tam  pro  peccato 
„ commiiro:0icoqu6d  etiam  ifte  a(flus 
,,  potell  efle  virtutis  , quia  concors  re- 
y,  cls  rationi  . Etfccundb,  quod  po- 
„ tefl  elTc  multarum  virtutum,quarum 
y,  tamen  qualibet  fit  appetitiva  , quia 
y,  quidquid  poteft  cITe  principium  ac- 
„ citandi  aliquod  objedlum  , poteft 
,,  cITe  principium  acceptandi  aliud  in 
„ ordine  ad  ipfum  ; per  diverfas  autem 
,,  virtutes  ppteA  acceptari  aliud,  & 
y,  aliud  objedtum  in  ordine  ad  quod 
,,  polTit  p^na  inilitfta  pro  peccato  acce* 
,,  ptari.  Nam  fi  ex  charitate  amatvr 
,,  Deus,  ex  charitate  potefi  acceptari 
„ peena,  in  quantiim  redudiva  ellad 
,,  Dei  amicitiam  . Si  autem  ex  virtute 
y,  fpei  defideratur  Deus  ut  bonum  mi- 
,,  hi,  ex  virtute  fpei  acceptatur  p;na  ut 
y,  ordinant  ad  ifiiid  pr^mium  attingl- 
„ bile  . Si  ex  virtute  timoris  cavetur 
amifiio  vitxxternat,ex  ipfa  potefi  ac- 
y,  ceptari  pccna  , ut  excludens  illam_< 
,,  amiflionem.Si  ex  amicitia  honefia  ad 
„ feipfum  diligit  qui  fibi  munditiam  , 
t,  Sc  innocentiam  , ex  illa  potcll  acce- 
,,  ptare  pfnain  , qua;  folvit  reatu:n,qui 
,,  inficit . 

„ De  quarto  , fcilicet  patienter  ferre 
yy  pfnam  infli(ftam , patet  qu6d  poteft 
yy  efle  atftus  virtutis  , & fpecialis  virtu- 
,,  tis  , quia  patientia; . Ita  DoBor . 

Quibus  omnibus  aperte  fatetur  pfni- 
tentiam  fecundum  quadruplicem  illius 
acceptionem  in  fecundo  notabili  fupe* 
riiis  expreflam  , fortiri  pofle  rationem  , 
& appellationem  virtutis  adhialis  , vel 
quatenus  i virtute  imperatur  aut  elicf- 
tur;vel  prout  ad  eam  ordinatur,  & di- 
rigitur : VerUm  fdia  primaria  illius  ac- 
ceptio ad  virtutem  Pfiiitentia;  prarcisc 
fpecftat ; nam  tres  alii  atftus  qui  inter- 
dum inveniuntur  in  perfetfta  ac  fuls 
omnibus  numeris  abfoluta  P^nitentia  , 
elici  poflunt  ab  aliis  virtutibus  , ut  ap- 
parebit ex  dicendis  in  tertia  conclu- 
fioue . 


Qi^ibd  autem  P^nitentia  generatlm 
accepta  , prout  nempe  tendit  ad  dete- 
ftationem  , & dcftrutftionem  peccati  , 
quatenus  eft  offenfivum  Dei,  fit  virtus, 
probatur  prim6  : Non  datur  divinum 
prcceptum.nifi  de  atftu  ftudiofo,&  lau- 
dabili : fed  divinum  praeceptum  eft  de 
P^nitentia  agenda.  Afattl/.^,  ubi  Chri- 
ftus  cepit  pr*dicare  , & dicere  : Partii- 
ttntiam  a^itt , appropinquabit  enim  re- 
pptum  cariorum.  Et  Marci  i.  Pfniteminiy 
iy  credite  Enangelio  : igitur  Poenitentia 
eft  virtus  . 

Infuptr  nullus  adlus  eft  laudabilis,de 
meritorius.nifi  fit  adtus  virtutis:fed  pf- 
nitere  eft  laudabile  , & meritorium  ; 
igitur  , &c. 

Denique  cx  Ariftotele  a.  Ethic.  cap.d. 
Pirtui  ef}  hahitui , qui  facit  ionum  ha- 
bentem , iy  ejut  oput  reddit  bonum : fed 
P^nitentia  bonum  facit  habentem;  im6 
fspe  illum  meliorem  , & fantftiorenuj 
reddit  ,quikm  erat  ante  lapfum  : Nam, 
inquit  S.  Paulus  ad  Roin.f.  Vbi  abun- 
davit deliduni , fuperabundavit  y iy 
gratia  . 

Unde  Petrus  Damianus  ferm.  yd. 
Confuevit  Deus  honorare  pernitentes  ma- 
gis, quam  innocentes:  Nam  ut  ait  S-Gre- 
gorius  lib.r  1.  Moral.  cap.19.  Diferetus 
quifque  ex  eo  quid  mala  fe  egifft  inteUi- 
git , ad  diferetionis  regulam  reducitur ; 
(y  inde  aitiiss  ad  iuftitiam  projicit ; unde 
ad  tempus  a Jnilitia  ceeidi/Te  videbatur . 
Quod  utique  prxclare  confirmat  S.Ani- 
brofius  in  fermone  de  Cathedra  S.  Pe- 
tri, ubi  inter  caitera  ait;  Fidelior  profe- 
Bo  failus  ej!  Petrus , pefiquam  fdem  fe 
perdidijpe  defievst : atque  ideo  majorem 
gratiam  reperit,  quam  amifit . Cui  pri- 
clare  concinit  S.  Maximus  homii.4.  Pe- 
trus , inquit , tentatsonibus  fuis prsfcit, 
dtfeHibusJuis  gaudet  ,p:ricuiisfuis ere- 
Jcit ; tanquam  bonus  enim  Paflor  Petrus 
gregem  accepit  , ut  qui  fibi  ante  infirmus 
fuerat  , fieret  omnibus  firmamentum . 
Conftat  igitur,  P^nitentiam  efle  fumme 
laudabilem,  Sc  panitentem reddere,^ 

bo- 


De  PoenitentU  Virtute,  345 


bonum  habentem ; ac  proinde  virtutia 
dignitatem , Se  rationem  obtinere . 

Virtus  eft  difpofuio  per- 
fedU  ad  optimum:  fed  P^nitentiz  a^us 
hanc  rationem  non  obtinet ; fiquidem 
primarius  adus  poenitendi  eft  tantum 
velleitas  , feu  conditionata  voluntas  , 
qua  peccator  ve1let,ri  fieri  po(Tet,fe  non 
commififle  peccatum;  qu6d  utique  non 
poteft  velle  abfolutc.utpotc  cum  fit  im> 
pofCbile  : igitur  , &c. 

Air/9  w»nerrw;Lic^t  enim paniterc  fit 
mera  velleitas,  quatenus  tendit  in  pec- 
catura prseteritum,  & fadium:  G tamen 
fpecftetur  peccatum  ut  aClu  permanens 
In  converfione  ad  creaturas,&  averfio- 
tie  ii  Deo,  & prout  eft  animz  macula  ex 
offenfa  Dei , fic  eft  abfolutus  aliquis  a- 
i5lus  , quo  voluntas  avertens  fe  a crea- 
tura, quam  nimio  , 6c  inordinato  amo- 
re dllexerat , ad  Deum  fe-fe  recipit , ut 
pro  viribus  ei  ablatum  honorem  refti- 
tuat , dc  quantum  fe  glorificavit  in  de- 
liciis, tantum  fubeat  tormentum,  3c  lu- 
dum ; qua  ratione  poenitens  non  habet 
(implicem  vellcitatem,  fed  voluntatem 
ablolutam . 

Vrgehn  ex  Ariftotele  Ethic-4.  Nihil 
eft  ftultum  aut  ftoliduro  eorum  qux 
ftint  fccundiim  virtutem  : at  velle  pec- 
catum non  fuiflTe,  five  voluntate  aofo- 
luta,five  conditionata,  eft  aliquid  ftul- 
tum , & ftulidum  , Se  ineptum  ; (julppe 
cbm  pra;terltum  non  efte  praetentum.^ 
fit  omnino  impofiibile  : igitur , &c. 

DifUnguo  rninorevr.  Velle  ut  id  quod 
prteteritum  eft  non  fuerit , eft  aliquid 
ineptum  tranfeat ; velle  reprobare  ma- 
lum admiffum  , Se  optare  ut  non  fuiffet 
eft  Ineptum  , nego  : Poenitentia  autem 
non  tendit  in  przteritum  , quafi  pteni- 
tens  exiftimet  fieri  polTe,  ut  aCtus  com- 
miflus  de  fado  commiftus  non  fuerit : 
fed  ipfum  reprobat  ut  male  fadlum  : 
nam  eft  dolor  Poenltentis  , feu  difpli- 
centia,ac  reprobatio  fadi  przterltl  cum 
intentione  removendi  fequelam  Ipfius  , 
id  eft  oifenfam  Dei  , & rciktum  pibiiK  . 
Tom.X. 


Quod  utique  ineptum  non  eft,  fed  pru* 
(ientiiTimum . 

Dices  Ceeundo : Omnis  virtus  propter 
fe  , feu  propter  finem  fibi  proprium  eft 
expetenda;  atqui  Pmnitentia  non  expe- 
titur propter  fe , fed  propter  malum_, 
culpz  cluendum:  igitur  non  eft  cenfen- 
da  virtus . 

Nr^o  minarem  ; Poenitentia  enim  ex- 
petitur propter  fc  , hoc  eft  propter  fi- 
nem fibi  proprium  , qui  eft  delere  ma- 
lum culpz  , Se  Deo  olTenfo  fatisfacere : 
non  autem  expetitur  piopter  aliquem 
alium  finem  ^ fine  fibi  proprio  diftln- 
dum . 

Urgebis ; Id  quod  tendit  in  malum  , 
quatenus  malum  eft,  non  poteft  expeti 
propter  fe  , feu  propter  bonitatem  , & 
perfedionem  propriam  ; fed  P^nitentla 
tendit  in  peccatu m,quod  eft  per  fe  ma- 
lum : igitur , 6cc. 

DitUnguo  majorem  : Quod  tendit  in 
malum  motu  profecutionis  , concedo  : 
motu  averfionis , Se  fuge  , nego  : Se  fic 
diftinda  minore  , neganda  eft  confe- 
quentia;Medicina  enim  tendit  in  mor- 
bum , & tamen  eft  expetibilis  , & qui- 
dem ante  morbum  conditionate  : poft 
morbum  veroabfolute  : quia  medicina 
tendit  in  morbum  , non  ut  faciat  aut 
confervet , fed  ut  deftruat ; ita  etiam  a 
fimili  Pfnitentia  tendit  in  peccatura  , 
non  ut  admittat , fed  ut  avertat.  Unde 
pfnitens  vult  quidem  peccatum  , non 
utique  faciendum  , fed  deftruendum  . 

Dices  tertib  ; Omnis  virtus  debet  ha- 
bere bonum  pro  objedo  : fed  Pf niten- 
tia non  habet  bonum  pro  objedo;  quia 
veriatur  circa  peccatum  : igitur  non  eft 
dicenda  virtus . 

Negat  majorem  DcRor  Serapi.din.i^, 
art.i.  quift.i.  ad  contrarium  enim  , 
r«f«;r,  apparet  in  temperantia,  mife- 
ricordia,  & fortitudine,  que  verfantur 
circa  id  qu6d  malum  eft  . Aliter 
guo  majorem  : Virtus  debet  habere  ob- 
jetftum  bonum  , profccutiva  , concedo; 
averfativa,  nego  . Nam  profequi  ma- 
Xx  Ium 


DigilizGd  by  Googlc 


) 


3 4<J  TraBJ,D(JjfutJL/4rtJ,SeS}.L§lu(tfi.L 


Ium , 8c  fugere  bonum , equidem  ma- 
lum eft:  ac  vero  profequi  boaum  , 8e 
Bverfari  malum  , eft  re<4um,dc  bonum. 
Hac  ratione  poteflat  punitiva  bona  eft 
licet  tendat  in  malum  puniendum  ; non 
eft  enim poteftai,nifi  a Z7re(Inquit  S. Pau- 
lus ad  Rom.i  j.  unde  fnbdit : Si  malum 
feceris , time ; non  enim  fine  eaufagla- 
liium  portat\Dei  enim  minister  eft,  vin~ 
4est  in  iram  Dei,  fui  malum  agit : C(im 
ergo  virtus  P^nitentic  Iit  averliva  , ac 
delinuftiva  mali ; hac  ratione  virtutis 
dignitatem  fortitur  . Adde  quod  Pf  ni- 
tentia duplicem  habet  adhim  , inquit 
Seraphicus  Dodfor  , fcilicet  refugere, ac 
deteitari  malum  , de  peccatorem  emen- 
dare , ac  in  meliorem  fortem,  ac  vitam 
reformare ; quod  per  fe  bonum  eft : Sc 
fic  ratione  h ijus  adtis  P^nitentia  ten- 
dit in  bonum  . 

Diees  quarti  ; Omnis  virtutis  adus 
dcleilationem  qiiandam  infert : at  Pf- 
nitentia  non  ingerit  deledationem;lra 
dolorem : igitur  non  eft  virtus  . 

Diftinruo  majorem  : Virtus  deleda- 
tionem  infert  ratione  fui  adus  , conce- 
dorratione  fui  objedi,  nego;  fbreitudo 
enim  ratione  peculiaris  objedi ; putk 
periculorum  in  bello  fuftinendorum  , 
au  t aggrediendorum  moleftiam  infert ; 
fiquidem  illud  ohjedum  triftativum  eft, 
ac  dolorilicum;  nihilominus  adus  illius 
f cr  fe  virum  fortem  deledat  ; enim  ve- 
ro prompta  animi  alacritate  pericula_« 
aggreditur:  Ita  a fimili  tametfi  p^nitere 
trifteac  moieftum  habeat  objedum  ra- 
sione fui ; tamen  deledat  ub  alacrita- 
tem , Sc  promptitudinem,qua  voluntas 
ex  agendi  frequentatione  fuos  edus 
exercet , & voluntarie  fe-fc  ad  peccari 
detcftationem  determinat . 

Quod  ut  percipiatur  evidentius,ob- 
iervandum  eft  cum  Dodore  loco  fupra 
laudato  n«w.4.quod  ad  perfedam  Pce- 
nitentiam  quinque  concurrunt  adus 
-per  ordinem  ,quosfic  pratclarc  expen- 
dit nofter  Pitigianus  ad  dift.i4.qui^.a. 
arc.a.  Primum  eft  velle  imperativum  , 


imperans  atque  conjunget»  canfas  trl- 
ftitie  ad  invicem  ; Secundum  funt  ipf» 
caufe  triftitiam  caafantcs:  Tertium  eft 
ipfatriftitia  : Quartum  eft  complacen- 
tia , de  velle ; fcu  acceptatio  illiuttri- 
llitic  ; l^uintum  ex  illo  velle  fequitur 
gaudium  de  illa  triftitia  , juxta  didum 
S.Aug.  Peccator  de  peccato  doleat,  fS  de 
dolore  gaudeat , V.  g.  Petrus  peccavit 
peccato  fornicationis  , in  poenitendo 
hunc  ordinem  habet,  primb  habet  vel^t 
1e  imperativum,  quo  imperat  caufas 
triftitise  , que  funt  duae  , nempe  forni- 
cationis appreheniio,  & nolle,  fcu  odio 
habere  fornicationem  illam.  Tum  di- 
co qii6d  velle  illud  imperativum  , quo 
voluntas  imperat  intelledui  , tit  con- 
fideret , dc  apprehendat  illam  fornica^ 
ttonem  , dc  frbimetipli  , ut  illam  dete  • 
lietur,  eft  primum  ; Secundam  eft  ap* 
prehenfio  illius  fornicationis  , de  noH- 
tio  , feu  odium  illius ; Tertium  eft  trl* 
ftitia  , quas  ex  apprcbenfione  fornica- 
rionis  , dc  ejufdcm  nolitionecaufatur. 
Quartum  eft  unum  velle,  quo  voluntas 
vuk  triftitiam  illam  habere,  ^nintam, 
ad  illud  velle  , quo  vult  ^habere  trifti- 
tiam , fequitur  gaudium  , dc  tunc  ve- 
rificatur  didum  S.Auguftini . Peccator 
de  peteato  doleat , dcc. 

Porr6  inter  ifta  quinque  Dodor  po- 
nit hujufmodi  ordinem,  feu  diftindio- 
nem  : qiiia^rfmaw  fe  habet  ut  caufa_i 
principalis  trifthie  , fed  remota  . Se- 
cundam fe  habet  ut  caufa  proxima  , dfc 
immediata  triftitia; . Tertium  fe  habet 
ut  efferas, fartum  fe  habet  tanquam 
effedus  f»^uens  ex  illo  adu  . Primum 
itaque  diftinguitur  k fecundo  , ficui 
caufa  principalis  , deremota  , k caufa 
fecundaria  , dc  propinqua  ; Secundum 
diftinguitur  k tertio  velut  caufa  ab  ef- 
fedu  , feu  adio  a paflione  . Tertium  k 
quarto  , ficut  objedum  abadione.qus 
tranlit  fuper  Ipfum,  de  primum  k quin- 
to , (icut  objedum  k pafTione  appetiti- 
va  illius  objedi . 

CON- 


jitizod  tiy  Go£)gk: 


De  Poenitentia  Vtrtme  ;347 


C ONC  LU  S I O Ts  RTI  A . 

Poenitentia  cft  hirtus  f^ecialh  non 
autem genereJir.Wnc  eft  Oodioris 
loco fuprik  laudato  o«)n.4.ubi  ait:  Pv 
nitere  eHaBui  /peeiaJit  virtutii , Pro- 
batur , quia  ille  aUut  natus  e]l  haberent 
/"pedale  objeQum  , iy  /pedales  drtum- 
flatttias  ordinatas : objrBum  qutdem  , 
menip'  peccatum  oindicabilr.drctsmjlan- 
tias  veri  > quee  conoeniunt  aQui  , ut  re- 
Bi  tendenti  in  tale  oiJeBum . Quali  di- 
ceret : Virtut  illa  fpecialis  eft  , cujus 
objediuin  formale  non  ell  commune^ 
aliis  virtutibusjfed  objetSum  Poeniten- 
tia, nempe  peccatum  vindicabile,  non 
convenit  aliis  virtutibus , nulla  (N]ui- 
dem  alia  virtus  tendit  in  peccatum,  ut 
▼indicabile,  dcexpiabile  per  debitam 
iatisfadlionem  ; igitur  Psnitentia  ell 
▼irt  ut  fpecialis.  ^ 

Confirmatur.  Ubi  fpecialis  e(l diffi- 
cultas tendendendi  in  objetftiim  ,qux 
non  reperitur  in  aliis  virtutibus  , ibi 
debet  elTe  virtus  fpecialis;  at  in  olTenfa 
Dei  ut  vindicabili , & expiabili  per  fa- 
tisfationem,  & injuriarum  compenfa- 
tionem  , fpecialis  e(l  difficultas  , qu« 
non  reperitur  in  objei&is  aliarum  vir- 
tutum,in  eo  fcilicet  qu6d  qui  peccavit, 
doleat  deoifenfa,&  qui  peccati  volun- 
tatem expertus  eil , pro  eo  velit  fatif- 
facere,  ac  poenam  fubire  : igitur  Pteni- 
tentia  eft  virtvs  fpecialis . 

Confirmat  iterum  DotSor  ex  circum- 
ilantiit ; virtus  enim  illa  fpecialis  eft, 
que  aliter  tendit  in  fuum  objetfium  , 
qu&m  queeumque  alia  virtus ; fed  Poe- 
nitentia aliter  tendit  circa  peccatum  , 
qu4m  cetere  virtutes ; fiquidem  nulla 
alia  virtus  preter  Poenitentiam  verfa- 
tur  circa  peccatum  ut  vindicabile  , Sc 
expiabile  per  debitam  fatisfadiionem  ; 
igitur , &c. 

Oicet  primb . Illa  virtus  non  eft  fpe- 
cialis , que  fe  extendit  ad  objetfla  om- 
nium aliarum  virtutum;fed  Poenitentia 
verfatur  circa  objedla  aliarum  virtu- 
tum : igitur  non  el)  virtus  fpecialis;fad 


generalis  . Major  condat . Minor  vcr6 
probatur ; Pmnitentia  rcfpicit  onine_, 
peccatum;  llquidem  illius  vi  nditdam  , 
dc  dedrudionem  aufpicatur ; fed  pec- 
catum fecundiim  totam  fuam  latitudi- 
nem involvitur  in  obje<dis  aliaruou. 
virtutum  : liquidem  virtus  omnis  me- 
dia dat  inter  duo  extrema  vitiofa, quo- 
rum fiigam,&  dedrudtionem  intendit: 
ergo  Poenitentia  non  ed  fpecialis  vir- 
tus . 

Dijlittguo  majoremiSi  fe  extendat  ad 
objedta  aliarum  virtutum  , fub  eodem 
jnotivo  , quo  ab  aliis  virtutibus  rcfpici- 
tur,  concado:  fub  motivo  didintdo  , 
fub  quo  i nulla  alia  virtute  attingitur, 
nego  , & fimiliterdidintda  minore,ne- 
go  confequentiam : Nam  , inquit  Sera- 
phicus  DoAor  difi.m.art.i.quee?l.i,  in 
,,  corpore  : Etfi  Ptenitentia  refpiciat 
,,  malum  in  communi , tamen  refpicit 
„ fub  propria  ratione,  & habet  fpecia- 
„ lem  adlum,  qui  indiget  virtute,  non 
„ tantbm  prcciplente  , fed  eliciente ; 
,,  Itaut  ficut  ira  per  zelum  , que  dete- 
,,  datur  omne  peccatura  in  proximo, 
,,  ed  fpecialis  virtus,  quia  refpicit  illud 
„ fub  ratione  digni  pfna  , dc  obedien- 
„ tia  ed  fpecialis  virtus  ,qula  refpicit 
,,  exequendum  fub  ratione  mandati ; 
„ fic  etiam  P^nltentia  fpecialis  ed  vir- 
„ tus  , quia  refpicit  peccatum  fub  ra- 
„ tlone  mali  proprii  k fe  contra  Oeum 
„ perpetrati, pro  it  homo  ex  ho:  dignus 
„ ed  puniri.  Vnde  refpondens  adter- 
„ tium  ,dicif.  Ad  illud  , quod  objici- 
,,  tur  de  ob;edlo,  dicendum  , qu6d  etfi 
„ non  contrahatur  ad  fpeclale  necca- 
,,  tum,  tamen  illud  confiderat  fub  fpe- 
.,,  ciali , dt  propria  ratione , hoc  ed  in 
,,  quantiim  ale  perpetratum  , de  Dei 
,,  offenllvum  , cui  vult  reconciliari,  de 
„ emendam  facere , de  Ideo  ed  virtus 
„ fpecialis,  quia  virtus  ponitur  fpecia- 
,,  lis  , vel  generalis  , non  ratione  ob- 
ii jerti,  quod  ed  materiale,  fed  fecun- 
,,  dum  quod  habet  rationem  raotivi . 

Dices  /ecundb : Quod  contrariatur 
X X a ora- 


Digitized  by  Googie 


3 4®  TraH>LDtfp,lLArt.l.SeB,L§luxJl.L 


omnibus  peccatis  non  eft  virtus  fpc- 
cialis:  ficut  enim  virtus  habet  deter- 
minatum bonum  , a <juo  fpecificatur ; 
ita  etiam  habet  determinatum  malum, 
cui  opponitur;at  P^nitentia  contraria- 
turonibus  peccatis,  quod  enim  aliquid 
expellit  a fubjedo.ncc  eft  cum  illo  c“- 
patibile,  ei  contrarium  efl;  P;nitentia 
autem  omnia  peccata  expellere  nititur 
ab  anima/igitur  non  eA  virtus  fpecialis. 

RcfpoHdeo primo,  negari  polTe  majo- 
rem univcrfaliter  acceptam  : fiquidem 
charitas  contrariatur  cuilibet  peccato 
mortali , nec  minus  proptcrei  eA  vir- 
tus fpecialis  . Rcfpondeo Jecumib 
gucndo  majorem  ;quod  contrariatur, 
& aliud  expellit  formaliter  , concedo; 
efTe(flivi,  nego.  Ad  minorem  dico, 
omnem  quidem  virtutem  expellere  vi- 
tium fibi  oppoOtum  formaliter  , ficut 
frigus  calorem  , Sc  albedo  nigredinem; 
quia  habitus  vitiofus  , & Audiofus  cir- 
ca idem  obje(flum  formaliter  oppo- 
nuntur ; Pfnitentia  ver6  expellit  om- 
nia peccata  foliim  effeilive  , quatenus 
videlicet  operatur  ad  deAraciionem-j 
peccati , prout  remitti  poteA  ex  divina 
gratia  fibi  fuAragante  . Unde  non  fe- 
quitur,eam  non  eAe  fpecialc  virtutem  . 

. ‘Drgtkis . Omnis  virtus  non  foliiin 
formaliter  , fed  etiam  efTedlive  tendit 
in  dcArudfionem  vitii , 6c  peccati  fibi 
oppofiti ; igitur  ad  id  non  cA  neccffa- 
ria  fpecialis  virtus  pfiiitentiar . 

Dtflhtgvo  anteccJetn  . Tendit  in  de- 
Aru(ftior.ein  vitii  fibi  oppofiti  fecun- 
dum rationem  , fubqua  fpecialiter  ei 
opponitur  , ut  fides  v.  g.  tendit  in  de- 
ArutAionem  infidelitatis.quatenus  infi- 
delitas cA  concedo  ; tendit  in  illius  de- 
ArutAionem  , quatenus  non  habet  fpe- 
cialem  virtutem  oppofitam  cum  Ipfa 
virtute,  videlicet  quatenus  eA  offenfa 
Dei  vindicanda,  & refarcienda  per  de- 
bitam fatisfadlionem  , nego.  Igitur  ut 
peccatum  dcAruatur  fecundam  ratio- 
nem offenf*  Dei  , necefiaria  cA  ali- 
qua fpecialis  virtus,  riempe  l'cnitentia  . 


Inftahis ; Potiori  jure  non  defidera» 
tur  fpecialis  virtus  , que  tendat  in  de- 
Arudlionem  mali , qnatenus  eA  offen- 
fivum  Dei,  quam  ut  tendat  in  profircu- 
tionem  boni, quatenus  eA  honorificum 
Deo  : fed  ad  hoc  non  eA  neceAaria_. 
fpecialis  virtus  ; fiquidem  omnis  virtus 
refertur  ad  Dei  honorem  , & gloriam  , 
alioquin  irrita cAct,  & vana;igicur,&c. 

Nfgo  minorem  : Siquidem  virtus  Re- 
ligionis ad  id  fpecialiter  ordInatur,ut 
tendat  in  bonum,  quatenus  eA  honori- 
ficum Deo,  idque  habet  pro  objedlo 
peculiari  , ac  fine  fpeciali  : etfi  enim_. 
cfterf  virtutes  ad  eum  referri  debeant, 
ut  vera:  lint  , non  tamen  referuntur  ad 
ipfum  , tanquam  ad  finem  proximurti, 
& objedium  immediatum  : igitur  a fi- 
mlli  neccAaria  eA  aliqua  fpecialis  vir- 
tus ,qu»  tendat  in  peccatum  vindican- 
dum , quatenus  cA  offenfa  Dei  . 

Conclusio  Q_u  a r t a 

POenitiutia  eft  tanthm  fpeciaU!  -eir~ 
tu!  fecumi-tm primjriam  fui  aect~ 
ftionem  , non  uerd  fecundum  tres  alias. 
Hac  eA  pariter  Dodloris  ibidem  n.tr. 
ubi  concedit  quidem  , quod  deteAatio 
peccati  poHit  effe  aCfus  virtutis,  ^jsia, 
inquit  ,potef!efe  a3us  eledhus  concors 
rationi  reSiO : ratio  enim  rc3a fient  di~ 
Qat  complacendum  efe  in  bono  bonefio'\ 
ita  di3at  difplieendum  effe  in  malo  in- 
hostefto.  Negat  tamen  ibidem,  qu6d  illa 
deteAatio  fit  acAus  fpecialis  virtutis  ab 
aliis  diAindta  : quia  potell  clfe  adlus 
cujufcumque  virtutis  appctitiva:Qtia- 
„ cumque  enim  virtus,  rnj''rr>,inclinac 
„ ad  complacendum  in  bono  honeAo  , 
„ Inclinat  etiam  ad  deteAandum  , & 
„ ad  difplieendum  de  malo  iiihoneAo 
,,  oppofito;  utpote  caAItas  de  aliquo 
„ inordinato  contra  caAitatem  incM- 
,,  nat  ad  difpliccntlam  , & humilitas 
,,  de  adlu  inordinato  fuperbia:  , & fic 
,,  de  csteris.Qi^alibet  tamen  inclinans 
,,  ad  talem  difplicentiam  eA  virtus 
,,  operativa  : quia  nihil  eA  principium 
,,  odiendi  , ficut  nec  amandi , nifi  vir- 


Ve  Poffmtentia  Virtute . 3 45» 


tns  appetitiva  . £x  hoc  patet,  qu6d 
,,  male  ponitur  peccati  adus 

,,  Poenitentiae  virtutis  ; ;loquendo  de^ 
„ Peenitentia  virtute  primo  modo  , ut 
y,  eA  fpecies  juAitia,  quia  iAe  adus  eA 
„ multum  generalior,  quiim  poflit  eAe 
,,  ille,  qui  eA  proprius  adus  Poeniten- 
,,  tiae  juftitia:  elicitus  ab  ea  . Qmbus 
Dudor  , non  negat  equidem  deteAa- 
tionem  cujufcumque  peccati  puAe  efle 
odum  imperatum  a virtute  Poeniten* 
tiz,fed  tantiim  vult  quod  non  At  adus 
ab  eu  elicitus . 

Idem  num.  la.  docet  de  tertia  acce- 
.ptione  Poenitentiae, nempe  quatenus  eA 
.voluntaria  acceptatio  p^nf  inflidc  pro 
,,  peccato  commiAb  : D\co , inquit  y 
„ qu6d  etiam  iAe  adus  poteA  eAe  vir- 
j,  tutis,  quia  concors  redae  rationi . Et 
,,  fecundd,  qu6d  poteA  eAe  multarum 
,,  virtutum,quarum  tamen  qualibet  At 
,,  appetitiva;  quia  quidquid  poteA  eAe 
,,  principium  acceptandi  aliquod  ob> 
,,  jedum,  poteA  efle  principium  acce- 
,,  ptandi  aliud  in  ordine  ad  ipfum  ; 
,,  per  diverfas  autem  virtutes  poteA 
,,  acceptari  aliud  , & aliud  ob;edum  , 
„ in  ordine  ad  quod  poAit  ptsna  infli* 
„ da  pro  peccato  acceptari.  Nam  A ex 
„ charitate  amatur  Deus,  ex  charitate 
„ poteA  acceptari  pana  , in  quantum 
,,  redudiva  eA  ad  Dei  amicitiam  . Si 
„ autem  ex  virtute  fpei  defideratur 
,,  Deus  ut  bonum  mihi , ex  virtute_> 
„ fpei  acceptatur  pccna  , ut  ordinans 
,,  ad  iAud  premium  attingibile  . Si  ex 
,,  virtute  timoris  cavetur  amiAo  vite 
,,  eterne,  ex  ipfa  potcA  acceptari  pa- 
„ na,  ut  excludens  illam  amiAionem  . 
„ Si  ex  amicitia  honeAa  ad  feipfum  , 
,,  diligit  quis  Abi  munditiam,&  inno- 
„ centiam,  ex  illa  poteA  acceptare  poe- 
„ nam,  que  folvit  reatum  , qui  infuit . 

Quantum  autem  ad  quartum  adum 
ibidem  docet  Dodor , illum  non  e Ae_« 
fecialem  adum  Poenitentic  virtutis  , 
ied  patientie  : Aquidem  patientia  eA 
conAanter  ferre  poenam  infiidam  , & 


adverfa queque  patienter  tolerare. 

Ex  iis  itaque  fequitur  Poenitentiani-i 
habere  rationem  fpecialis  virtutis , 
quatenus  inclinat  ad  vindicandum., 
peccatum,  non  autem  prout  eA  peccati 
deteAatio  , feu  nolle  peccaAe , ut  vo- 
lunt ThomiAe  ; quippe  illa  peccati  de- 
teAatio elici  poteA  & quacumque  virtu- 
te , cui  peccatum  in  genere,  autfpecie 
repugnat,  ejufdem.  enim  virtutis  eA 
profequi  bonum  , Sc  fugere  it  malo,feu 
illud  deteAari , & in  eo  difplicere  ; fcd 
cujus  eA  difplicere  de  aliquo  , ejufdem 
eA  de  eodem  dolere  , quatenus  prxfens 
cA,  & applicatur.ac  proinde  cujufeum- 
que  virtutis  eA  deteAari  peccatum  , & 
vitium  Abi  oppoAtum  . 

Reponant  Tomiflee  , id  equidem  eAe 
vcrunvfi  illa  deteAatio  Aat  quatenus 
peccatum  opponitur  reda:  rationis  di- 
damini , 6t  honeAari  fpeciali,  qux  per 
quamlibet  virtutem  intenditur : fecus 
verd  A peccatum  delendum  , mc  dete- 
Aandum  conAderaretur  quatenus  oA 
oAenfa  Dei , ut  Ac  enim  , inquiunt,  eA 
fpecialis  adus  virtutis  ptenitentix,  qui 
alteri  virtuti  non  convenit . 

Contra.  Non  foHus  cA  poeniten tl* 
dolere  de  peccato,  quatenus  eA  oAenfa 
Dei , dr  illud  exeerari , fed  etiam  cha- 
ritatis  : quia  ejufdem  eA  virtutis  profe- 
qui bonum  , & illud  averfari , & exe- 
- crari  quod  ei  opponitur  ; at  omne  pec- 
catum fub  ratione  oAenAe  opponitur 
Deo  , qui  eA  objedum  charitatis  : igi- 
tur fub  hac  ratione  illud  exeerari  debet 
charitas.  Probatur  minor  . Eatenus 
dolet  charitas  de  peccato,  quatenus  eA 
contrarium  fuo  objedo  , feu  ultimo  A- 
ni , & Deo  in  quem  tendit : fed  pecca- 
tum eA  przcise  contrarium  Deo  in  ra- 
tione oAenfxjeatenus  enim  eA  oAenfa, 
quatenus  tollit  amicitiam  Dei  cum  ho- 
mine , & avertit  ab  ultimo  Ane,dc  con- 
vertit ad  creaturam  ; fcd  hxc  duo  ma- 
xime opponuntur  charitati,  qux  tendit 
in  Deum  fub  motivo  amicitie  , & con- 
verAonis  ; igitur  charitas  non  aliter 


3 50  Tra5Ul,  DtfpJL  ArtA,S>eB.l.^U(tft,h 


execrntur  peccatum,  qu4m  quia  eft  Of- 
fenfa  Dei , ac  fubinde  hxc  deteftatio 
dumtaxat  eatenus  fpetflat  ad  virtutem 
pcenitencic  , quatenus  ab  ipfa  faltem 
remoti  imperatur , ac  proinde  ad  cum 
adum  prcfupponi  debet  a(flus  impe- 
rans , qui  Tit  proprius  pcenitentite  . 

Diets : SS.  Patres  , & Concilia  ple- 
rumque non  aliter  potnltentiam  expri- 
munt , quam  per  dolorem , Sc  detefta- 
tlonem  de  peccatis  , afTeruntque  hanc 
dcteftationem  elTe  ultimam  , & perfc- 
dlam  difpofitlonem  ad  juftificatlonem 
tam  In  Sac  ramento,  qu&m  extra  Sacra- 
mentum : Sic  enim  Concilium  Triden- 
tlnum  fe(r.i4.cap.4.ContrItionem  defi- 
nit per  dolorem  , ac  deteflatlonera ; 
Contritio  , Inquit  , dolor  animi , ac  de~' 
tcjlatio  de  peccato  commi fo\  Unde  fef.tf. 
cap^.  aifignans  modum  prteparationis 
ad  ludificationem  , non  meminit  vin- 
di<da  peccati , fed  follus  deteftationis; 
Moventur , inquit , adverfut peccata  per 
edium  aliquod , iy  detejlationem , hoe 
cft,  per  pernitenti  am,  quam  ante  BaptiJ- 
tnum  agi  oportet ; igitur  , &c. 

Refpondeo  Patres , & Concilia  fic  1o- 
^I , quod  dolor , dc  detedatlo  de  pec- 
cato includatur  tonquam  efTedtus  pri- 
marius involuntate  vindicandi , que 
fi  fit  efficax  ad  remiffionem  peccato- 
rum , debet  Infligere  ptxnam  , ac  fub- 
inde imperare  dolorem  : cum  enim  pf- 
nitere  liecundum  nominis  Ethymolo- 
giain,  idem  fit  ac  poenam  tenere,  cum- 
que teneatur  poena  dum  elicitur  dolor, 
& formatur  detefiatlo  : Idcirco  tunc 
poenitentia  cenfetur  dumtaxat  com- 
pleta , cum  habet  fuum  terminum, feu 
efledium  , & obtinet  rationem  judltlae, 
ouc  per  vindicationem  redimit  |us 
luum  Oeo ; fub  qua  utique  ratione., 
SS. Patres  , 6c  concilia  confiderant  pte- 
nitentiam  , dum  illam  dolorem  animi, 
ac  detedationem  de  peccato  commiflb 
appellant  . 

Ad  poderiorem  authoritatem  Con- 
cilii Tridentini,  dico  ipfum  agere  de 


peccati  detedatione  , qux  oriatur  noa 
ex  motivo  poenitentiae , fed  charitatis, 
ut  patet  ex  verbis  antecedentibus  : aic 
enim  ; Illumque  f id  ed  , Deum  ) tan- 
quam  omnis  juHisiec  fontem  diligere  in- 
cipiunt , ac  proptereh  moventur  adver- 
Jus  peccata  per  odium  aliquod , ly  dete- 
flationem . Quibus  verbis  fignificat  , 
motivum,  Sc  caufam  illius  odii,  ac  de- 
tedationis  ede  diledllonem  Dei , ac 
fubinde  non  cfle  adium  elicitum  ^ vir- 
tute Poenitentlc , fed  imperatum  . 

Dices  Jeeundd ; Velle  vindicare  pec- 
catum , A illud  detedari , ed  unus , dc 
idem  a^s,  qui  enim  detedatur  pecca- 
tfi,qtiant(im  in  fe  ed,  vult  illud  abefle, 
aefubinde  vult  illud  vindicare;igitur  fi 
adtus  vindidte  fit  adfus  virtutis  poenl- 
tentlte  , itidem  erit  adtus  detedationis. 

Nego  antecedens;  Nam  adlus  vindidie 
ed  adlus  profecutionis,  quia  ed  volitio 
poena;  infligende  in  ultionem  peccati  , 
adlus  ver6  detedationis  ed  adfus  fuge, 
quia  ed  nolitio  peccati  ; Igitur  ficut 
amor  aliciijus  honedatis,&  odium  tur- 
pitudinis oppofite  , non  funt  & parte.» 
rei  unus , & Idem  adtus , fed  plures  fal- 
tem formaliter  didindfi;  quamvis  fortd 
ab  eadem  virtute  eliciantur  ; pari  ra- 
tione velle  vindicare  , & detedari  pec- 
catum , non  funt  unus,  dt  idem  a^us, 
maximequando  procedere  podunt  i dl« 
verfa  virtute  , quemadmodum  contin- 
git in  prefenti,  detedarioenim  peccati 
provenire  poted  ex  motivo  tantiim 
charitatis , fpei , vel  alterius  virtutis 
ipfi  peccato  oppofitK  , qua  ratione  non 
poted  efle  adtus  vindidte , quia  hic,po- 
dulat  motivum  iuditia; . 

Vrgebis ; Saltem  detedatio  peccati 
virtualiter  continet  voluntatem  vindi- 
cationis peccati,  ac  proinde  faltem  vir- 
tuallter  lunt  unus  , & Idem  adtus  . 

Refpondeo,h\c  fermonem  efle  de  adtu 
formaliter  fpedtato  , prout  k fpeciali 
virtute  procedit , ac  fubinde  indan- 
tiara  non  efle  ad  propofitum  ,Dtinde  , 
fi  detedatio  peccati  ibliim  virtualiter 

in- 


r~ 


i 


Ve  Poenitentia  Virtute l 351 

Includat  voluntatem  vindicationis  , quos  in  inflanti  exercere  nequit : hoc 
confequent  edi  qu6d  illi  duo  adlus  llnt  autem  abfurdum  ed  : igitur  & illud 
formaliter  didindii : quemadmodum  unde  fequitur  . 
omnis  adlus  formaliter  didinguitur  4 

caufa,  in  qua  virtualiter  continetur.  Q3IAB8TI0  SbCUHDA. 

Ex  his  igitur  fequitur  Paenitentiam 

non  cfTe  virtutem  generalem  , nequi_»  ^alis  fit  patnitentia  , iy  ad  quam  ett 
per  modum  przdicationis  , quafi  edet  virtutibus  reducatur . 

quadam  conditio  generalis  1 ac  pradU 

cotum  tranfcendens  ad  omnes  virtu*  g.ia  maximi  hac  in  quaedione  oc* 

tes , ut  volunt  Altilfiodorenfis , Major,  X currunt  determinanda  ; Primum, 
& quidam  alii  Theologi neque  per  utrum  pmnitentia  fit  virtus  acquifita  , 
aggregationem  omnium  virtutum  , ut  vel  infufa , Theologica  , aut  Moralis  ; 
innuere  videtur  Alenfis  noder  ,qui  fa*  Steundum,tx  hypothefi  quod  (it  mora- 
tetur  quidem  pf  uitentiam  elfe  virtu*  H$  , ad  quam  ex  quatuor  capitalibus 
tem  fpecialem  , quatenus  ed  atflus  pu-  reducatur ; Tertium  , dato  quod  redu- 
nitionis  ipdus  pfiiitentis  , in  compen»  cenda  (it  ad  aliquam  ex  fpeciebus  ju* 
fationem  deli(di . Exidimat  autem  eam  ftitise  , utrum  comprehendatur  fub  ju< 
c(Te  generalem  in  ordine  ad  a(dum_t  (licia  commutatlva  , vel  didributiva  ; 
odii  1 & detedinatioiiis  peccatorum  que  ut  faciliiis , Ac  evidentius  Innoce' 
omnium,  ciim  enim  ad  a<dum  odii  om-  (eant . 

nlum  peccatorum  (Ingulat  concurrant.  Satandum ^rrW.virtutes  generatim 
iidtem  illud  imperando,  ex  amore  enim  per  ordinem  ad  Oeum  , elTe  in  triplici 
objcidi  alicujus  virtutis  nafeitur  odium  differentia;  enim  habent  Deum 

«bjecfti  ipfi  contrarii  , quod  ed  pecca*  pro  objeido,  & fine  proximo  ; ita  qu6d 
tum.  Unde  exiftimat  Alenfis  peni-  de  ratione  earum  virtutum  fit  referre 
tentiam  dici  pofTe  virtutem  generalem  aiflus  fuos  in  Deum  ; cujufmodi  funt 
perooncomitantiam.dc  aggregationem  virtutes  Theologice, quarum  objeClum 
omnium  virtutum.Verum  contrarium  ed  ipfemet  Deus  vel  credendus  , vel 
apparet  non  foliim  ex  his  , que  dixi-  fperandus  , vel  diligendus : AUte  nec 
mus  , led  etiam  ex  hac  ratione  ; Quia  pro  objedlo  , nec  pro  fine  proximo 
A vittus  poNiitentix  effet  generalis  ex  Deum  habent,  ut  fortitudo  , cujus  oh- 
concomitantla  , & aggregatione  alia-  jeidum  ed  mors  aut  quid  (i mile  , finis 
rum  virtutum  , fequerectir  p^nitentem  ver6  proximus  faltem  intrinfecus  noa 
aon  pofTe  unico  adu  elicito  I virtute  ed  Deus  , fed  aliquid  aliud  putlcCnu 
pcenicentic  detedari  omnia  peccata:  quisfefe  morti  objicit  pro  Patria  , ut 

c(im  enim  unaqueque  virtus  habeat  hofle  depuifo  pacifici  vivatur ; hujus 
objedium  fuum  Amitaium,  Ac  didin-  enim  aidus  fortitudinis  objedium  mar 
dium:  nec  potAc  in  objediuin  alterius  teriale  ed  mors;  formale  ver6,  aut  finis 
virtutis  tendere,confeqiiense(ret,qu6d  intrinfecus , ed  pax  , feu  vita  pacata  , 
ad  detedanda  peccata  contra  omnes  Acquieta;  unde  (i  talis  adius  refertur 
virtutes  requireretur  adlus  omnium  in  Deum  , hec  relatio  erit  dumtaxat 
virtutum  ; atque  ita  peccator  non  pof-  ad  finem  extrinfecum  , fietque  per  vir- 
Tet  judificari  per  pmnitentiam  unico  tutem  non  fortitudinis  , fed  charitatit, 
indanti  , qui  non  polTet  j idificari,  nili  aut  Religionis.  AUiC  denique  funt, 
decedetur  omnia  peccata  ; non  polTet  qu*  etfi  non  habeant  Deum  pro  obje- 
•utem  omnia  peccata  detedar!  nid  cto  , habent  tamen  ipfum  pr*  fine  cui , 
exerccAdo  adius  omnium  virtutum  , feu  proximum,  ad  quem  videlicet  om- 
nes 


Digitized  by  Googie 


3 51  TraBJ.DiJp.ILArtic,LSeBJ.^a^.II. 


ncs  earnm  a(flus  diriguntur , qualea 
funt  Religio  , & P^nitenna  , quarum 
a(flus  proxime  ordinantur  ad  Ocum  , 
quae  propterca  virtutibus  Theologicis 
proximx  funt,  & ab  eis  plerumque  im- 
perantur . 

Notandum  fceundb,tx  Do(^ore,<//^.i4. 
quajl.  num.  virtutem  non  idcirco 
cenferi  moralem, ex  eo  qu6d  (it  nota,& 
eliciatur  ex  prxvia  cognitione  dum- 
taxat naturali, non  ver6  ex  revelatione, 
„ vel  fide,  quia,  fecundum  Phi- 

„ lofophum  virtus  Moralis  dicitur  ex 
„ hoc  qu6d  eft  more  , vel  ex  coiifuetu- 
,,  dine  generabilis  : quacunque  autem 
„ notitiifive  ex  lumine  naturali  babi- 
„ t&  , (ive  ex  fide  , poteft  fecundum  il- 
„ lam  appetitus  inclinari  , & ex  fre- 
„ quenti  a(flione  generare  in  fe  habi- 
„ tum  fic  inclinantem,' qui  erit  habitus 
,,  ele(3ivus;quiaappetitivus,&  fecun* 
„ dumredlam  rationem,  licet  non  na- 
,,  turalera,  fcd  aliam  rationem  ; & hoc 
„ mod6  paupertas,  humilitas,  caditas, 
„ fic  hujufmodi  funt  virtutes  morales  : 
,,  qulafecundiim  perfcClam,  & reiftam 
„ rationem  , licet  non  pure  naturalem 
„ cx  more,id  eft,  frequenter (ie  eligere, 
,,  generantur.  Suppoli- 

„ ta  igitur  ifta  regula  nota  ex  Evan- 
,,  gelio.  Poenitentiam  agite,  Mattb\  }, 
„ poteft  voluntas  ex  frequeti  elicitione 
,,  aAus  conformis  ifti  regula;  generare 
„ in  fe  habitum  inclinantem  ad  conft- 
„ miles  adfus  ; & ille  veri  erit  virtus  ; 
„ quia  rediz  rationi,  imo  redfifTims 
„ confonus;  & tamen  moralis,  quia  ex 
„ more,  & confueeudine  generatus. 

Ha;c  Dodior,  quibus  (Ignificat,  qu6d 
etfi  Poenitentia,  ut  fit  Chriftiana  virtus, 
debeat  elici  propter  Deum  oifenfum  ex 
prxfuppofito  divino  prateepto  per  re- 
velationem cognito  , non  miniis  pro- 
peerea  erit  virtus  moralis  cx  frequenta- 
tis adlibus  genita,  & comparata  : unde 
ad  virtutem  infufam  , & fupernatura- 
lem  non  fufiicit , qu6d  prarfupponat  co- 
gnitionem mutuatam  ex  revelatione , 


fed  ultrb  requiritur , ut  ejus  acquilitio 
humanas  omnino  vires  excedat,  nec 
nifi  OeO  donante  ac  infundente  pofllt 
obtineri . 

Notandum  /rr/rd, omnes  virtutes  mo- 
rales revocari  ad  quatuor  ex  capitali- 
bus, qua  idcirco  vocantur  Cardinales  , 
quia  cztera  in  eis,  ficut  janua  in  cardi- 
nibus volvuntur,  funtque  Juftitia,  For- 
titudo,'! emperantia,&  Prudentia.  Con- 
flat autem  Psnitentiam  non  reduci  ad 
Prudeutiam  , Fortitudinem  , aut  Tem- 
perantiam: quia  illa  dumtaxat  ocupan- 
tur  circa  moderandas  , ac  regulandas 
Palliones  apppetitiis  fenfitivI.-Pteniten- 
tia  ver6  verfatur circa  omnia  peccata, 
tiim  (piritualia,  ciim  corporalia  . Unde 
fola  fupereft  libranda  diliicultas  de  re- 
dudlione  ipfius  Pcenitentlz  ad  jufti- 
tiam,cujus  ciim  ratio  formalis  conllftat 
in  obligatione  , & munere  debiti  red- 
dendi iecundiim  rcdlam  rationem  , ad 
varias  virtutum  fpecies  fefe  extendit  : 
numerantur  enim  ii.  virtutes  tam  im- 
mediata, quam  mediata,  de  quibus  ju- 
ftitia tanquam  de  fuis  fpeclebns  pradi- 
catur  ; quz  funt  Latria  , Pietas  , Dulia, 
Hyperdiilia  , Legalis  Juftitia  Epicheia , 
Benevolentia,  Aifabilitas,  Beneficentia, 
Veritas,  AmIcitia,Liberalitas,Paniten- 
tia  , Reverentia , Obfervantia,  Miferi- 
cordia  , Vindicatio  , Gratitudo  , ac  Ju- 
ftitia punitiva,  reftitutiva,diftributiva, 
6c  commutaciva.  Q^rum  omnium  fuf- 
fidentia,  & jnfta  enumeratio  colligitur 
ex  quadruplici  capitali  debito,quod  ha- 
bere poteft  homo  , ncl  per  ordinem  ad 
caufam,i  qua  pendet  tanquam  elTcdlus; 
<sel  per  ordinem  ad  propriam  conditio- 
nem, dc  naturam,  vr/  quanthm  ad  per- 
fedionem  fecundam,  &fuperadditam, 
vel  quantCim  ad  adtionem  voluntariam. 
Quoniam  autem  hic  potiilimiim  fermo 
eft  de  ordinatione  hominis  quoad  ob- 
ligationem,qug  coufurglt  per  adlionem 
voluntarIam;idcirco  feiendum  eft  qu6d 
adlio  illa  voluntaria  prafupponit  fa- 
dlum,  aut  non;  fi  faiflum  prafupponit  , 

vel 


De.  Poenhcntia'  Virtute . ? 355 


vel  illud  eft  flbi  bonum  , vel  mtium ; ii 
nbi  bonum  , obligatur  ad  recompen- 
faiidum  fecundiim  poHibilitacem,  quod 
reddit  per  virtutem^rar/Varf/nij;  fi  au- 
tem e(l  malum,obligaturquisex  officio 
ad  corrigendum  , ad  quod  inclinat  "Ju- 
ftitia  punitiva^  & ^ecialiter  obligatur  , 
qui  malum  geflit.  u fit  Icftvum  proximi 
ad  fatisfacicndum.ad  quod  inclinat  5^ci- 
ftitia  reflitutiva.  Si  vero  atftio  volunta- 
ria non  prcfupponit  fadium  , fed  fit  de 
pari;tunc  poteil  oriri  duplex  obligatio, 
icilicet  vel  ad  zqualicatem  fecundiitn 
proportionem  Geometricam  , & hanc 
exercet  yuftitia  difiributina , vel  ad 
xqiialitaicm  fecundum  proportionem 
Arithmeticam,  dc  hanc  excrcct  yuftitia 
commutativa. 

Conclusio  Prima 

Poenitentia  efi  virtut  moraiii , non 
Theologica',  aequifita  , non  injfu/a , 
Hzc  efl  Oodloris  quoad  utramque  par- 
tem , quarum  primam  declarat  14. 
qnafl.a,  nunj.  9.  ubi  ait : £x  hoc  poflet 
„ efie  dubium  de  habitudine  illius  vir- 
„ tutis  ad  charitatem,  ex  quo  enim  P;- 
„ nitentia  per  adtum  fuum  imperat 
,,  adlum  charitatis  , videtur  elTe  fiipe- 
„-riorcharitate:Sed  oppofitumed  ma- 
,,  nifcftum;  quia  objeAum  per  fe  cbari- 
,,  tatis  eilOeus  fub  ratione  ob^dliva 
,,  nobiliilima ; proprium  autem  obje- 
„ dium  illius  ed  malum  vindicabile , 
„ feu  reus,  in  quem  elt  vindicandum  . 
,,  Unde  concludit,qu6dPfnitentianon 
,,  tantum  non  ed  'virtus  Theologica , 
,,  fed  nec  virtus  fimpliciter  nobiliilima 
i,  inter  illas  , quz  funt  circa  olij.Olum 
„ creatum;  Mine  nam.,  10.  aif.  Ad  ulti- 
„ mum  dico,qu6d  non  ed  virtus  Theo- 
„ logica;  ini6  circa  objedlum  creatum. 

Probntnr  itaque  hsc  veritas  ratione 
Dodloris  petita  ex  did.ad.  libri  qu.i. 
sum.  if.  ubi  ait ; Tret  conditiones  po~ 
nuntur  pertinere  ad  virtutem  Theohgi- 
canv.Primaeft  refpicere  Deum  proobje- 
80;  Secunda  , habere  pro  regula  primam 
regulam  humanorum  aSuunr,  non  autem 
Tom.X%. 


regulam  aequifitam'.  Terti* , Immediati 
infundi  a Deo,fieut  i eaufa  ej^eientr.SedL 
nulla  ex  his  regulis  competit  Pmniten- 
ti«:  non  quidem  prima  ; fiquidem  Pee- 
nitentia  non  tendit  immediatd  circa_> 
Deum  , fed  in  peccatum  vindicandum, 
& puniendum  ; ed  enim  , ut  flatim  di- 
cemus, juditia  punitiva,  feu  vindicatl- 
va.qus  pro  objetdo  formali  habet  cor- 
relpondentiam  pome  ad  culpam;  pro 
materiali  ver6  ipfam  penam  , de  cul- 
pam . 

Dices , Pocnitens  in  vindicando  pec- 
cato intendit  fatisfiacere  Deo  pro  inju- 
ria illata;  igitur  pmnitentia  tendit  in 
Deum  tanquam  in  objedlum . 

Nego  con/efuentiam,non  enim  inten- 
dit fatisfacere  Deo , quali  ipfa  fatisfa- 
dlio  , vel  punitio  fit  finis  proximus  , 3e 
motivum  ultimum.quod  libi  proponat; 
led  tantiim  quia  fatisfacere  Oeo,  Sc  pu- 
nire peccatum,  bonum  ed , de  ipli  fatis- 
facieoti;  ac  proinde  fatisfaciens,  de  pu- 
niens feipfum , habet  pro  objeido  for- 
mali eui,  non  quidem  Deum,  quem  illo 
a(du  non  amat , fed  voluntatem  , qu& 
defiderat  fatisfacere  Deo  ; quae  utique 
ed  aliquid  creatum  . Unde  ficut  obe- 
dientia  licet  velit  obedire  Deo,dc  Reli- 
gio Deum  colere,  non  funt  tamen  pro- 
ptere4  virtutes  Theologice  , e6  qudd 
proxime  non  verfentur  circa  Orum,fed 
obedientia  circa  rem  praeceptam:  Reli- 
gio ver6  circa  cultum  divinum,  que. 
funt  entia  creata  ; ita  Poenitentia  licet 
intendat  fatisfacere  Oeo  , tamen  hic 
ratione  ceuferi  non  debet  virtus  Theo- 
logica ; quia  non  immediati  verfatur 
circa  Deum:  fed  circa  peccatum  vindi- 
candum . 

Vrgebif.  Poenitentia  intendit  placare 
Deum:  fed  illa  placatio  ed  quid  increa- 
tum  , ellenim  adlus  divinae  voluntatis 
acceptantis  obfcquia  nodra,  dc  condo- 
nantis offenfas:  ergo , dcc. 

Diftinguo  minorem  : Illa  placatio  eft 
quid  increatum  ex  parte  Dei  , Se  in  fa- 
ilo  elTe  , concedo  ; quia  folius  Dei  ed 
Y y con- 


Digitized  by  Googie 


3 54  TraBJ.  Vifp,lI.Art»L  SeSiJ.  §lu(eji,ll. 


condonare  peccata  : ex  parte  pceniten- 
tis  , & in  fieri , nego ; Poenitene  enim 
non  immediati  verfatur  circa  illam_j 
placationem  , de  remilConem  , fed  tan> 
tiim  circa  opera  apta  ad  placandum 
Deum  , que  vult  exhibere  ad  obtinen- 
dam illam  peccatorum  remiflionem  ; 
que  utique  exhibitio  operum  in  fe  eft 
bona,  & honella,  etiamfi  inde  nulla  fe*’ 
queretur  peccatorum  condonatio;undc 
adlus  primarius  P^nitentie  eft  velle  pu- 
nire peccatura,  ac  exhibere  opera  fatis- 
fatfforia  , quibus  Deus  placari  pofiit . 

Secunda  etiam  conditio  ad  virtutem 
Theologicam  non  reperitur  in  Poe- 
nitentia ; fiquidem  non  regulatur  per 
primam  regulam  aduum  humanorum, 
nempe  vel  Oeum  fub  aliqua  ratione  ef- 
fentiali , aut  attributali , vel  divinam 
voluntatem  per  revelationem  cogni- 
tam , fed  per  didamen  rationis  in- 
finuantis  poenam  elTe  proportionan- 
dam  peccato , & fatisftidionem  offen- 
fionis  gravitati  . 

Multd  miniu  habet  tertiam  coifdi- 
.tionem,  nempe  quM  infundatur  k Deo 
tanquam  k caufa  efficiente;  nam,  ut  ait 
Dodor  przfati  dift.  14.  q.  a.  num.  30. 
Em  multis  aBiiut  vindicandi  infejufH 
reum , potefl  acquiri  habitus , qui  ma- 
neat eum  peccato  mertalijS pojfet  acqui- 
ri ante  deletionem  peccati  mortalis , nifi 
forte  quia  Deus  JuRificat, antequam  pof 
fint  haberi  aBus  Jufficientes  ad  generatio- 
nem Peenitentiee  . 

utique  fententia  lic  probatur: 
Virtutes  infufie  foliim  admittuntur,  ut 
inclinent  fufeipientem  ad  adus  necef- 
larios  ad  falutem  ; llc  habitus  fidei  ad 
credendum,  fpei  ad  fperandum,&  cha- 
ritatls  ad  diligendum  Oeum,ficut  opor- 
tet:fed  habitus  Poenitentic  fi  in  fecon- 
fideretur,  non  poflet  inclinare  fufei- 
pientem ad  adum  poenitendi  necefla- 
rium  ad  falutem  : igitur  eflet  fruftra- 
neus.  Major  conftat . Minor  probatur : 
Eatenus  Poenitentix  adus  dicitur  ne- 
ceflarius  ad  falutem,  quatenus  difponit 


animam  ad  infufionem  virtutum  in  in- 
ftanti  juftificationis  : fed  adus  ille  qui 
eft  caufa  difpofitiva  fubjedi  ad  fufee- 
ptionem  habitfis  infufi  , produci  non 
poteft  ab  ipfo  habitu  infufo;  igitur,dcc. 
Majorem  tradit  Concilium  Tridenti- 
tinum  feiT.d.  cap.p.  & /.ubi  Poenitentia 
recenfetur  inter  difpofitiones  prtere- 
quifitas  in  adulto  ad  fufeipiendam  ju- 
ftificationem  . Et  fefT.  14.  cap.  4.  de  at- 
tritione, quae  ex  gehennse,  dc  ptenarum 
metu  concipitur,fi  voluntatem  peccan- 
di excludat  cum  fpe  venif, dicitur  qu6d 
non  faciat  hominem  hypocritam  , de 
magis  peccatorem  , fed  verum  elTe  Oei 
donum  , de  Spiritfis  fandi  impulfum  , 
non  adhuc  quidem  inhabitantis,  fed  tan- 
tum moventis, qu6  pf  nitens  adjutus  viam 
fibi  parat  ad  jujlitiam.  Minor  ver6  pro- 
batur ; Omnis  forma  introducenda  eft 
pofterior  difpofitione  ad  ipfam  : igitur 
adus  P^nitentis  neceftarius  ad  falutem 
non  poteft  elici  ab  habitu  Poenitentiis 
infufie,  ad  quam  eft  difpofitio,  maximi 
in  fententia Thomiftarum  ,qui  admit- 
tunt virtutes  morales  per  feinfufas, 
uos  afferunt  non  infundi,  nifi  in  jufti- 
catione . 

Dices  primi  ; Ad  deletionem  culpc 
non  fufficit  Poenitentia  naturalis,de  ac- 
quifita  igitur  ad  id  requitur  Poeniten- 
tia infufa  . Probatur  antecedens  ex 
Concilio  Trideniino  feff.  can.  j.  Si 
quis  dixerit , fine  praveniente  Spiriths 
fandi  in/pireaione,  atque  ejus  adjutorio, 
homistem  credere  ,Jperare , diligere,  aut 
parnitere  poffe,ficut  opertet , ut  juflifica- 
tionis  gratia  conferatur , anathema  fit : 
igitur  ficut  credere,  fperare , dc  diligere 
funt  adus  fupernaturales  in  fubftan- 
tia:  ita  etiam  p^nitere,  ut  fit  legitima 
difpofitio  ad  remiflionem  pecpatonim  , 
debet  elTe  fupernaturalis . 

Difiinguo  antecedens'.  Non  fufficit  p{- 
nitentia  naturalis  tam  in  fubftantia , 
quam  in  modo  .concedo  : naturalis  in 
fubftantia,  dc  fupernaturalis  in  modo  , 
nego;  igitur  adus  Poenitentiee , qui  eft 

pr*- 


JDjgiliiod  !* 


De  Pcenitsniu  Firfute  • 355 


prcparatiA  ad  ;uHi(i(^at!onem,  cA  equi* 
dem  fupernaturalis  in  modo.quia  nem* 
pe  non  elicitur  , niA  beneficid  gratite  , 
& auxilio  Spiritiis  fantiii ; qui  ratione 
•(ftus  virtutum  moralium  , quatenua 
meritorii  funt , dicuntur  fupernatura* 
les  : non  quidem  In  fubAantia  ,fed  in 
modo:quia  non  pofTuntefle  Deo  grati, 
de  accepti  in  ordine  ad  falutem , flne 
beneficio  gratic.  Nec  aliud  voluit  Con- 
cilium ; ibi  enim  tantbm  deAnit  contra 
Pelagianos,  & Semi-Pelagianos  homi- 
nem non  pofTe  juAIficari  ex  folis  viri- 
buf  nature  Ane  fpeciali  Dei  adjutorio ; 
undenonexeis  colligitur  Ptenitentic 
fapernaturalltas  In  fubAantia,  fed  tan- 
tum in  modo;quc  utique  neceAaria  eft 
ad  Pcsnitentiam  fruiAuofam . 

In/laiir.HMtus  acquIAti  naturaliter 
inclinant  ad  producendos  a(‘tus  AmIles 
illis  , a quibus  Aint  geniti:  igitur  A ex 
adtibus  Pcenitentie  concurrentibus  ad 
faliitem  generetur  habitus  naturalis, 
confequens  erit , quOd  habitus  ille  in- 
clinabit ad  producendos  a<Aus  fuf- 
Acientes  ad  falutem ; & fubinde  , quod 
ex  folis  nature  viribus  poterimus  p^ni- 
tere;  quod  eA  Pelaglanum . 

Dijtinguo  atifecedetit : Inclinant  ad 
producendos  adtus  fimiles, quantum  ad 
iubAantlam,  concedo;quantbm  ad  mo- 
dum, nego:  Quemadmodum  enim  fer- 
var! poteA  preceptum  divinum  , quan- 
tt'im  ad  fubAantiam  a(AAs,licct  non  ob- 
fervetur  quanttim  ad  Anem  Dei  preci- 
pientis  : V.  g.  Si  quit  jejunet  tempore 
Q^adrageAme  in  flatu  peccati  morta- 
lis,implet  quidem  preceptum  quantiim 
ad  fubAantiam  adlus.nen  autem  quan- 
titm  ad  Anem  Dei  precipientis,  Sc  in- 
tendentis quod  ille  adlus  At  meritorius; 
ita  habitus  Pcenitentie  acquIAtus  pote- 
rit equidem  inclinare  voluntatem  ad 
adtum  pcenitendi  «quantum  ad  entita- 
tem,dc  fubAantiam  a<Aits,nempe  nolle 
peccaAe  ; non  tamen  inclinat  qantiim 
ad  Anem  precipientis  , nempe  Dei  in- 
tendentis, qu6d  ille  adus  poenitenti  At 
ultima  difpoAtio  ad  gratiam  . 


Conclusio  SJscunda. 

POcnitentU  revoettur  ad  Juffittani . 

Hec  eA  DodorisdiA.t4.  queA.ai. 
num.  f.  ubi  probat , qu6d  melltpunirt 
ptecatuM  non  At  acAus  amicitie  InAau- 
rande  hominis  cum  Deo  ; (luia  non  eA 
adus  virtutis  sppetitlve  ordinantis  ad 
feipfum,fed  ad  alterum.Sequitur,in/air 
,,  alia  concluAo,qu6d  ( Peenitert')  noe 
„ eA  appetiti  ve  virtutis  ordinantis  ad 
„ feiplum  , cujufmodi  funt  temperan- 
„ tia,  & fortitudo  : ergo  virtutis  urdi- 
,,  nantis  ad  alterum,  cujufmodi  cA  ju- 
„ Aitia.  Hoc  argumentum  tenet , fup- 
„ ponendo  Illani  famofam  virtutum_j 
,,  appetivarum  diAindionem  , qu6d 
X,  ad  duo  genera  omnino  reducantur. 
„ Anutedtnt  probatur , quia  adum_j 
„ iAum  vindicandi , poteA  aliquis  ed- 
,,  dem  modo  fecundum  rationem  re- 
,,  dam  exercere  in  alterum  , Acut  in 
„ feipfum  . Si  etiam  exerceat  in  fei- 
,,  pfum  , non  exercet  in  fe  , nlA  ut  in 
,,  alterum;  quia  non  exercet  in  fe,  niA 
„ in  quantfim  Abi  committitur  a L.e- 
„ gislatore  in  JAum  reum  vindicare . 
,,  Sed  accidit  qu6d  iAe,  cui  cdmittitur 
,,  ut  miniAro  Judicis,  At  IAe  reUs, quia 
,,  eodem  modo  exercet  fecundum  re- 
,,  dam  rationem  miniAri  in  reum  , A 
„ eAet  omnino  alius  In  perfona  : ergo 
„ iAa  virtus , cujus  natura  eA  e(Te  lAe 
„ adus,  continetur  fubJuAitia  , prout 
„ in  generali  dicitur  Jufutia  omnis  vir- 
„ tus  ordinativa  ad  alterum  . 

Quibus  verbis  Dodor, declarat, qu6d 
iAe  adus  , qui  eA  vindicare  peccatum  , 
poteA  aliquis  elicere  circa  alium  , Acut 
circa  feipfum,dc  qu6d  dum  aliquis  vin- 
dicat peccatum  fuum  , tunc  fe  habet 
circa  fe , ac  A ageret  circa  alterum  , ac 
fubinde  adus  ille  non  fpedat  ad  vir- 
tutem ordinantem  ad  fe,fed  ad  alterum 
Si  autem  objicias,  quod  velle  vindicare 
peccatum  non  At  adus  circa  alterum  , 
fed  ejufdem  hominis  erga  feipfum  ; re- 
fpondet  ibidem  Dodor  , non  obAarc  , 
fudd  ilU  in  aOu  fuo  , inquit , ordinetur 
Y y a ad 


jcd  by  Googie 


3 5 Tra^i.L  DiJpJl,  Art.I.  Se£f,L  §lweJi.lL 


adfcipfimi  quia  non  ad  fe , nif  ut  ai  al- 
ttrum  ut  fcilicet  minifter  'Judicis  isi^ 
reum  contra  legem , in  qtseni  commijfa  efi. 
pH  autboritas  d Judice , hoc  eft , dum 
aliquis  punit  feipfum  propter  peccatum 
«git  ut  minifter  Dei  ; unde  quamvis  (it 
fimul  reus , & judex  , tamen  ut  cafti- 
gat  feipfum, qtiafi  virtualiter  diftingui* 
tur  ik  fe  ut  reus  eft . 

Dices  primi:  Pfnitentia  reducitur  ad 
charitatem  : igitur  non  refertur  ad  ju- 
ftitiam . Probatur  antecedens : Ad  eam 
virtutem  reducitur  P^nitentia,  k qua 
elicitur  proprius  P^nitentic  adlus  , qui 
eft  Contritio:  fed  hic  elicitur  & chari- 
tate : dolor  enim  de  peccatis  propter 
Deum  fummi  diledlum  eft  atftus  Con- 
tritionis; nam  ejufdera  virtutis  eft  gau- 
dere de  bonis  amici , & de  malis  illius 
dolere  , & triftari : igitur  a^ius  Contri- 
tionis a charitate  procedit . 

Nego  antecedens : & ad  ejus  proba- 
tionem dico  , Contritionem  fpeclari 
poiTi  dupliciter  : nempe  quatenus  eft 
dolor  de  peccato  per  fiinplicetn  difpli- 
centiam  peccati,  vel  quatenus  eft  dolor 
de  peccato  cum  intentione  illud  vindi- 
candi , de  fatisfaciendi  Deo  offienfo  : 
Priori  modo  fpetftat  ad  charitatem,non 
ver6  pofteriori . 

Injlabis : Ejufdem  eft  virtutis  odifle  , 
ac  intendere  deftrutftionem  illius  quod 
opponitur  objedlo  , cujus  eft  objemum 
illud  fedlari.Ted  charitat  intendit  Deum 
ut  fummum  bonum  , cui  peccatum  op- 
ponitur ! igitur  dolere  de  peccato  cum 
intentione  illud  deftruendi  fpedatad 
charitatem . 

Diflinguo  majorem  : Sub  ea  ratione , 
fub  qua  malum  illud  opponitur  bono 
«b  ipfa  virtute  intento , concedo  : fub 
alia  t nego . Ad  minorem  dico  cbarita- 
tem  dolere  de  peccato  cum  intentione 
illud  deftruendi  fub  ea  ratione,  fub  qua 
opponitur  bono  divino  , quod  charitos 
intendit:  dolere  autem  de  peccato  cum 
intentione  illud  vindicandi, ac  punien- 
di , non  eft  adus  charUatis , fed  P(nl- 


tentic;-ut  jam  demonftratum -eft  . 

Dices  fecundi:  lufticia  confiftit  iii_t 
medio,  ciim  fit  virtus  muralis:  fed  Poe- 
nitentia non  confiftit  in  medi6  : fiqui- 
dem  in  excelTum  tendit , juxta  illud 
Hieremia  6.  LuUum  unigeniti  fac  tibi, 
piandum  amarum:ig\tuT  non  revocatur 
ad  Juftitiara  . 

Refpondeo  primo  ad  majorem  , non 
idcirco  virtutem  dici  confidere  in  me- 
dio,quafi  necefTario  media  flare  debeat 
intet  duo  vitia  , quorum  unum  exorbi- 
tet k redo  didamine  per  excefTum  ; 
aliud  ver6  per  defedum  : nam  virgini- 
tas, quie  eft  nobilifCma  virtus,  non  fo- 
lum  temperat , fed  omnem  prorfus  ex- 
cludit veneream  deledationem  , atque 
adeo  non  verfatur  circa  palHones  dele- 
dabiles  referando  excefTum  , vel  defe- 
dum ; fed  omnino  deledationem  ex- 
cludendo.-igitur  virtus  generatim  dici- 
tur confidere  in  raedio,^uatenus  com- 
menfuratur  redo  rationis  didamini  . 

Refpondeo  i.  explicando  minorem ; 
Medium  enim  Juftitif  eft  equalitas,qu( 
intercedit  inter  illos  , inter  quos  repe- 
titur Juditia  , ut  ait  Ariftoteles  Mo- 
ra). At  in  quibufdam  aequalitas  perfeda 
conditui  non  poteft,  ob  alterius  excel- 
lentiam : puta  inter  patrem  , & filium  , 
inter  Deum,  dc  hominem;  quare  qui 
deficiens  eft  in  talibus  , debet  facere 
quidquid  poteft  , ut  id  pro  viribus  exe- 
quatur  , quod  ad  «qualitatem  condu- 
cit;de  fic  Pf  nitentia  debet  intendi  quan- 
tum fieri  poted,ut  nempe  pocnitens  pro 
viribus  jus  divinum  refarciat . Ideo 
quantuncunque  aliquem  pfniteat,  talis 
Pfiiitentiaex  parte  juftitia;  non  erit  vi- 
tiofa.  Unde  quantumvis  quis  detefte- 
tur  peccata  fua  propter  Deum  , non 
peccat ; Imb  quantb  erit  major  detefta- 
tio,&  peccati  vindida,taiu6  perfedior 
erit  Pfnitentia . 

Refpondeo  /rrr«acumPitigianis,qu6d 
virtus  generatim  podit  confidere  in_> 
medio  alterutrb  ex  his  quatuor  modis  : 
„ Primi  quidc  m tom  ex  parte  objedi, 

ijuikm 


nigili/prl  by 


De  Poenitentia,  Virtute. 


357 


,,  quam  ex  parte  circumftantiarum,  ut 
,,  temperantia  , contra  quam  peccari 
„ pot^  per  exceflum  , aut  defetftum  ; 
,,  ficut,&  contra  quafdam  circumftan- 
,,  tiasjvidelicet  nimi;  vel  miniis  come- 
,,  dendo,  & quando  , & ubi  non  opor- 
j,  xtt.  Secundi  qucdam  funt  qua:  ex 
,,  parce  objecti  habent  fuperabundan- 
„ tiam,fed  ex  parte  circumdanti;  funt 
,,  in  medio  . Dicit  enim  Philofopus  4. 

Ethic.  cap.4.qu6d  magnanimus  qui- 
„ dem  magnitudine  extremus  eft , eo 
„ tamen  quod  ut  oportet  medius , ut 
„ magnanimitas  , & fortitudo : Tura  , 
„ quia  magnanimitas  ed  circa  maxi- 
,,  ina  , & fortitudo  refpicit  ultimum-» 
„ terribilium  pro  objedfo  : Tum , quia 
>,  (i  magnanimus  dignificarec  fe  pltif- 
„ quam  oportet , edet  Vanus  ; (in  au* 
„ tem  miniis,eiret  pufillanimis:  & for- 
f,  tis  n exponeret  fe  morti  pro  inani 
„ gloria,  edet  audax,  dcc.  Tertio,  qu;- 
„ dam  funt  virtutes,  qua;  funt  in  defe* 
,,  dtu  ex  parte  circumdanti»,  ut  virgi- 
„ nitas , qua  negat  omnem  veneream 
,,  delecdationemi  atque  adeo  tenet  ex- 
,,  tremum  quoad  materiam  : fed  tenet 
,,  medium  quoad  circumdantias:  quia 
,,  hoc  obfervat  pro  tempore  , qud  hoc 
„ expedit  obfervare,  hoc  ed  , pro  tem* 
„ pore,quo  non  pracipitur,  nec  a Deo 
,,  confulitur  vacare  carnali  copula,  Sc 
,,  etiam  obfervat  hoc  propter  quod 
„ oportet,  fcilicet  ut  mens  liberius  va* 
„ cet  fpiritualibus  . Quarto  , quadam 
„ funt  virtutes,qua  habent  fuperabun* 
,,  dantiam  , & non  defedfura  , ut  ma* 
,,  gnanimitas  , & fortitudo  ; quadam 
,,  e convcrfo  , qua  pius  habent  de  fu- 
,,  perabundantia  , ut  latria  , quadam  , 
,,  qua  plus  habent  de  defedlu,  ut  tem* 
„ perantia. 

^mbus  ita  pramidis  dici  poted,qu6d 
Peenitentia  confidat  in  medio  , per  de* 
fedlum  , dt  excedum  , V.  g.  fl  quis  ma- 
gis decedetur  parvum  peccatum,qu^m 
magnum;  vel  A magis  trideturde  pec- 
cato propter  amilSonem  alicujus  boni 


temporalis  , quim  fpiritualis  . Ita  Pi- 
tigius . 

Conclusio  Tbrtia. 

Poenitentia  non  e(i  yufiitia  commu- 
tativa  proprii  ditia  , wque  dijiri- 
iutivit/idvindicativa.  Hac  ed  Dodto- 
ris  dijl.it^  gute/l.a.  num.8.  ubi  loquens 
de  aidu  Poenitentia  ait : Fj?  ergo  ifte  a~ 
Elut  'yuflitia  punitiv<e,qute  dijlinguitur 
contra  'yuftitiam  eommutativam  , iS 
etiam  contra  amicitiam  . Probantur  A- 
mul  dua  priores  conclufionis  partes  , 
nempe  qu6d  Poenitentia  non  At  Juditia 
commutaciva,dcdidributiva  ; enim_j 
ver6  virtutes,  qu»  habent  diverfa  obje- 
dla  formalia  , funt  invicem  didiutda  : 
fed  Paenitentia,&  Juditia  tam  commu- 
tativa,  quitm  didributiva  refpiciunt  di- 
verfa objedia  formalia;  Juditia  enini 
commutativa  refpicit  cqualicatera  rei 
ad  rem ; id  ed  , debitum  driidum  ad 
aqualitatem  reddendum;  Juditia ver6 
didributiva  refpicit  aqualitatem  pra- 
miorum,  vel  fuppliciorum  cum  propor- 
tione ad  aidus  laudabiles,&  culpas;  fed 
Poenitentia  non  poted  reparare  jus  di- 
vinum lafum  per  peccatum  ad  aquali- 
tatem; quia  odcnfa  contra  Deum  com- 
mida  per  quamlibet  hominis  fatisfa- 
(dionem  non  poted  fufficienter  expiari, 
niA  interveniat  Dei  clementia  gratui- 
t6 , ac  ex  mifericordia  offenfam  condo- 
nantis : igitur  Poenitentia  ad  neutram 
illius  Juditia  fpcciem  reducitur  ; 

Confirmatur , maximi  quantum  ad 
Juditiam  diflributioamjc^xu  hac  ed  fu- 
perioris  ad  inferiorem  ; Aquidem  ad  fu* 
periorem  pertinet  didribuere  inferiori- 
bus de  communibus  bonis,&  pgnis  uni- 
cuique proportionaliter  ad  fuum  meri- 
tum, vel  demeritum  : P;nitentia  autem 
ed  potius  inferioris,fcilicet  creatura  in 
ordine  ad  Deum  . Juditia  didri- 

butiva p;nas  , vel  bona  taxat  uni  per 
refpecdum  ad  alterum;  quem  etiam  pu- 
nit, vel  pramiacur;P;nitentia  ver6  non 
punit  unum  p;nitentem  per  refpeidum 
ad  alium ; fed  per  refpeidum  ad  culpam 

in 


Digitized  by  Googlf 


3 58  TraB,LDifp.ll,Art.l,SeHiL§l^Ji.Tl. 


in  Deum  commiflam ; igitur , 8cc. 

Probatur  denique  tertia  parx  , nempe 
qu6d  P^nitentia  (it  Juftitia  vindieativa; 
Primo  quidem  authoritate  petita  ex  li- 
bro de  vera  , Sc  falfa  Pfnitentia  fuprJt 
it  nobii  laudato , qui  Hc  definit  P{ni- 
tentiam:^  delentis  vindiSa fhnper  pu- 
niens in  fe , quod  dolet  tonrnifijfe  , fi  eft 
vindidta : ergo  e(l  vindieativa . 

Infuper  Sacramentum  P^nitentic  eft 
Tribunal  Juftitic  : Ced  non  alterius, 
qu4m  vindicativx  ; igitur , dcc.  Majo- 
rem , dc  minorem  ftmul  approbat  Con- 
cilium Tridentinum /r^i4.  eap.a.  ubi 
ferrnonem  faciens  de  baptizatis , ait : 
Vam  bos  ,fi fe  poHea  crimine  aliquo  con- 
taminaverint , non  jam  repetito  Baptif- 
vto  ablui , cum  id  in  Ecclefia  Catholica 
nulla  ratione  licear.ftd  ante  boe  tribunal 
(’P{nitentix}ra>if«a»;  reosfifU  voluit,... 
Plenam , iy  integram  peccatorum  remif- 
fionem  tctfequentes  ad  quam  per  Sacra- 
mentum P^nitentixc  fine  magnis  noftris 
fletibus,  iy  laboribus  divina  id  exigente 
yuflitia  (^vindicativa}  pervenire  nequa- 
quam po/fumus  . Etcap.y.  infinuat  pec- 
catorem publici  polTe  confiteri  fua  pec- 
cata in  eorum  vindi(ftam  ; C<eterum  , 
inquit , etfi  Chriflus  non  vetuerit , quin 
aliquis  in  vindiSam  fuorum  ftelerumjty 
/ki  bumiliationem  , tum  ob  aliorum-t 
exemplum, tism  ob  Ecclefia  offenfee  <edi- 
feationem  deliBa  fua  publici  confiteri 
poffitt  iye.  Et  cap.8.  de  operibus  fatisfa- 
(ftoriis  ita  ftatuit : Habeant  ( Sacerdo- 
tes ) prec  otulis,  ut  fatisfaBso,  quam  im- 
ponunt , non  fit  tantum  ad  novte  vita  cu- 
ftodiam  , iy  infirmitatis  medicamentum, 
ftd  etiam  ad  pr attritorum  peccatorum 
vindiBam  , iy  cafiigatiouem  . 

Confirmatur ; Oeus  ex  Juftitia  vindi- 
cativa  ordinat,ut  peccatum  per  p^nam, 
& adtus  P^nitcntiales  in  Sacramento 
Penitentia;  remittatur  : igitur  peccator 
anus  P^nitentiales  exercendo, eumdem 
finem,idemque  motivum  habere  debet. 
Confeauentia  patetrquia  Minifter  ut  or- 
dinate procedat  infligendo  p;nam, de- 


bet agere  ex  fine  tegis,  & begislatoris; 
ciim  is  fit  finis  poMftatis  minifterialis  , 
qui  intenditur  k principali  caufa  dele- 
gante : fed  peccator  exequendo  p^nam 
in  fe  mediante  virtute  P;nitentic , agit 
ut  Minifter  Dei  Judicis  : nam  , inquit 
Tertullianus  lib.de  Pfnltentia;hzc  vir- 
tus in  peccatorem  pronuntians , pro  Dei 
indignatione  fungitur;  igitur  ficut  Deus 
prricribit  penam  ex  motivo  luftitise 
vindicati vc;ita  pfnitens  ex  eodem  mo- 
tivo debet  p^nam  ftbi  prxfcribere  . 

Hec  prsKiari  docet  S.  Auguftinus , 
ciim  monet  lib.fo.  Homiliarum  homl- 
lia  yo.  jifceniat  bomo  adverfus  fe  Tri- 
bunal mentis  fua  , p timet  illud , quod 
oportet  non  exhiberi  ante  TribunalCbri- 
fii  , ut  illic  recipiat  unuf/uifque  , qua 
corpus gelpt  , five  bonum  , fioe  matum  : 
conflitaat  fe  ante  faciem  fuam  , atque  ita 
conjlituto  in  eorde  judicio  , adfit  accufa- 
trix  cogitatio  , tefiis  eonfeientia  , carni- 
fex timor  , Inde  qnidem  fanguis  anima 
confitentis  per  lacrymas  proPuat.  Poftre- 
mo  ab  ipfa  mente  talis  fententia  profer a- 
tur  , ut  fe  indignum  bomo  judicet  parti- 
cipatione corporis,  iy  fanguinis  Domini. 
Ve  qui  feparari  i regno  caelorum  per  ul- 
timam fententiam  fummi  yudicis  me- 
tuat , per  EcclefiifUcam  difciplinam  k 
Sacramento  ceeleftis  patria  interim  repa- 
retur, I/erfetur  ante  oculos  imago  futuri 
judicii,  ut  cum  alii  accedunt  ad  altare 
Dei  , quo  ipfe  non  accedit , eoqitet  qxthm 
fibi  eontremifcenda  fitppna  illa,qua  per- 
cipientibus aliis  vitam  aternam  , ipfe^ 
cum  aliis  in  mortem  pradpitetur  ater- 
nam . 

Dices  primi;  Pgnitentia  non  redu- 
citur ad  Juftitiam  commutativam  ; fed 
ex  Dofture  difi.xq.qu.s.  num.ss6.  Jufti- 
tia puniciva  eadem  efteum  commuta- 
ti va  , ait  enim  . Dico  ergo  , quod  ficut 
in  aliis  commutationibus  yujtitia  com- 
mutativa  habet  aliquam  latitudinem  : 
ita  quod  non  rejpicit  in  commutationi- 
bus invifibile  : fed  medium  reSa  ratio- 
nis : ita  yuflitia  pustitiva,  qua  efl  com- 

mu- 


D4rji:i.;od  bv 


De  Poenitentia  Virtute  . 3 5S) 


fttutatha  p4tfue  pro  eulpa , non  refpieit 
necejfarid  grtdum  indniftbilcm  ppna 
torrefpondentem  buie  tulpte,  fci  eH  ibi 
mliqua  latitudo,  infra  quam  pxna  minor 
non  fuffieit , (j*  ultra  pttna  major  non  efi 
imponenda.  Similia  habet  in  4.difl . 4tf. 
qucd.  i.num.4.  Adpropofitum,  inquit, 
commutativa  yuflitia  proprii  refpieit 
punitionem,  ly  prttmiationem,  utfcilieet 
pro  meritit.quap  eommutando  reddantur 
pramia,  iy  pro  peeeath  fupplieia . 

ee/pondeo,DoiioTtm  eis  in  locis  non 
accipere  Juliitiam  commutotivam  (Iri- 
«fie  , & quatenus  refpieit  medium  fer> 
vandum  in  rebus,  & mercimoniis  pro- 
prie di^is  ; utfic  enim  ii  punitivadl- 
llinguitur:quia  hcc  «qualitatem  quan- 
dam  fervat  in  poenis  ad  debitum  culpa» 
vum  ; illa  ver6  in  commutationibus 
rerum  . Unde  etiam  (ignanter  addit  , 
qna/f  eommutando,  quibus  fignificat  pu- 
nitionem nonelTe  adtum  Juilitia  com- 
snutativ*  (Iridti  fumpte ; fed  in  latiori 
<|uadam  fignificatione,  quatenus  vide- 
licet fervat  «qualitatem  quantitatis,  8c 
refpieit  Arithmeticam  proportionem_( 
infiar  Ju(liti«  ccmmutativ«  (Iritfle  di- 
di* ; non  autem  fervat  proportionem 
Geometricam,  (icut  diftributiva  ; unde 
potius  ad  commutati vam,  quam  ad  di- 
flributivam  reducitur;  quamvis  proprid 
neutra  fic:fed  tantiim  qu&dam  propor- 
tione, dc  fimilitudine . 

Zlicet  fecundb  : Juftitia  vindicativa 
folum  eil  in  Judice  , vel  fuperiori  infli- 
gente poenam;non  autem  in  fubdito,de 
reo : igitur  peccator  punient  feipfum 
per  Poeiiitennam,  id  non  pr«ftat  ex  Ju- 
llitia  punitiva . 

Diftingtto  antecedent : Eft  in  fuperio- 
re  magis  principaliter  , & authoritati- 
ve,  concedo:  minifterialiter , & exeeu- 
tive  , nego  : hdc  enim  pofleriori  modd 
e(l  in  fubdito,  & inferiori . 

Vrgehif.  Exequi,  & infligere  poenam 
non  ell  p^nitere  proprii  loquendo:igi- 
tur  netjue  etiam  executivl  Poenitentia 
ell  Juftitia  vindicativa  . Probatur  ante- 


cedens: PolTet  aliquis  velle  alTumere  pq. 
nam  pro  peccatis , nec  tamen  habere 
propolitum  iterum  non  peccandi , nec 
dolorem  de  prxteritis  : que  utique  P;- 
nitentia  neceflarid  exigit . 

Nego  anteeedeni,Sc  ad  illius  probatio- 
nem dico , talem  aflumptionem  poen« 
non  fore  veram  vindidlam  pro  peccatis 
pretcricis  , faltem  in  hac  vita , quo- 
niam non  fleret  fecundhm  leges  Jufti- 
ti«  vindicative,dc  punitiva  it  Deo  pr«- 
feriptas,  quz  prim6  omnium  podulant 
dolorem , 8c  propolitum  emendationis, 
unde  ficut  non  colit  veri  Oeum,tametli 
habeat  voluntatem  colendi , qui  c unx 
externo  cultu  adlum  internum  R eli- 
gionis  non  adhibet ; lic  nec  veri  poe- 
nitet , neque  vindicat  peccatum  , qui 
non  adhibet  media  ad  id  ordinata  . 

Dieet  tertii;  Pfna,quam  pf  nitens 
infligit , debet  elTe  voluntaria  in  ipfo 
fufeipiente,  utpote  cbm  fit  a(flus  virtu- 
tis in  ejus  voluntate  exillentis ; fed  pf- 
na , quam  infligit  juditia  vindicativa_, 
ed  involuntaria  refpetHu  patientis:igi- 
tur  PcBoitentia  non  ed  Juditia  vindi- 
cativa . 

Refpondet  Z70if0rdid.i4.qu.i.nu.i 
P;nam  quidem  ede  involuntariam., 
comparativi  ad  voluntatem  fequen- 
tem  alFeiSionem  commodi  : Tamen, 
inquit , poteft  ejfe  voluntaria  voluntate 
antecedente , fcilicet  voluntaria  appli- 
catione caufaruni  , ad  quas  fequitur  . 
Potef  etiam  effe  voluntaria  voluntate^ 
juila  acceptante  , ly  hoc  voluntate  fe- 
quente  ajfeSionem  ‘Jufiiti£ , quia  fic  ac- 
ceptat quidquid  habet  ordinem  ad  per  fe 
volendum juHi  : i fla  autem  triftitiapo- 
tefl  ejfe  ad  aliquid  per  fe  jufli  volen- 
dum . Premiferat  autem  num.ix.  qu6d 
involuntarium  fimpliciter  ed  illud  , 
contra  quod  voluntas  fimpliciter  re- 
murmurat , de  per  confequens  per  op- 
pofitum  Voluntarium  poteH  intelligi 
tripliciter . Uno  nodo  contra  quod  non 
omnino  voluntas  remurmurat , fed  pa- 
tienter fufinet : Sbcundo  HODO,quod 


$60  TraSi.L  DifpAl.  Art,L  Se^.J.^^eJi.IIL 


voluntarii  acceptat:  Tertio  Kono^uod 
voluntarii  caufat  , iy  hoc  dupliciter , 
feilieet  vel  ut  caufa  proxima  partialit^ 
non  intendens  JuoQum  eff'cclum:vel  ut 
caufa  remota  principalis , (7  intendent 
efficBum , iHf  fic  habentur  guatuor  mem- 
bra . Sub/icit  rationem  hujus  diftin- 
dlionis:  ^uia  , inquit , /o^vni/i  </»0- 
bus  modis  triHitia  efl  objeQum  tantum- 
modo volitionis;  in  tertio  eft  efjFeQus  tan- 
tUm  , (3*  non  objeBum  : in  quarto  veri 
objeQum  eft  etiam  effcBus nifi  ali- 
quid impediat . 

Qji  abstio  Tertia. 

^uodnam  Jit  ObjeBum  Pwnitentiec  l 

I'»,, 

Notandum primo,Q^d  cum  virtus 
habitualis  dumtaxat  innotefeat 
per  a(Sus  , a<ftus  ver6  per  objetfla,  non 
poted  melihs  declarari , nec  apparere 
p^nitentiz  virtutis  entitas , 6c  natura  . 
quikm  per  notitiam  illius  objecti . hlt 
autem  duplex  objedtura.unum  quidem 
materiale , alttram /brmale ; fic  appel- 
latum per  analogiam  cum  materia  , & 
forma  phyfice  conftitutiva  alicu jus  to- 
tius. Quemadmodum  enim  materia., 
elide feThdifFerens  ad  varias  formas  , 
& fubinde  ad  varia  compolita  confti- 
tuenda  ; per  formam  autem  ad  certum 
compolitum  determinatur:ita  res,circa 

Jiuam  virtutes  occupantur,  chmexfe 
It  indifferens  ad  varias  rationes  amo- 
ris aut  odii , & confequenter  ad  varias 
virtutes  conllitucndas , dicitur  obje- 
rtum  materiale;  ipfa  verd  ratio  motiva 
amoris,  vel  odii,  perquam  illa  res  de- 
terminatur ad  certam  virtutem  confli- 
tuendam  , dicitur  objetflum  formale  : 
fic  pecunia  v.g.danda  homini  indigen- 
ti dici  poteil  objetflum  materiale;  quia, 
eft  indifferens  ad.  virtutem  elecmofy- 
11«  ,liberalitads  , aut  juftiti*  reftituti- 
v«  : at  datio  illius  pecunie  propter  fu- 
blevaiidam  illius  ^indigentis  miferiam 
ex  compallione . determinat  ipfam  pe- 


cunic  largitionem  ad  virtutem  dee- 
mofync , ficut  ejufdem  largitio,  ut  re- 
ftituatur  ablatum,  ipfam  pecuniam  de- 
terminat ad  virtutem  julliti«  rellitu- 
tivK. 

Notandum  fecundi  , Objedlum  ma- 
teriale virtutis  rurfus  effe  duplex  , 
nempe  remotum  , & proximum  . Ob- 
jedtum  proximum  appello  circa  quod, 
primb  virtus  occupatur:  fic  adus  inter- 
nus vel  externus  cultus  divini , qui  af- 
fumitur  in  fignum  fummB  Dei  excel- 
lentic  , de  noftre  in  eum  obfervantie  , 
de  fubjedlionls,  dici  poteil  obje<5lum.. 
proximum  virtutis  Religionis;limiliter 
objcdlum  materiale  proximum  Pfni- 
tentic  , ut  eft  jullitia  vjadicativa  /dic! 
poteft  id  omne  quod  alTumitur  ad  con- 
ftitueiidam  «qualitatem  inter  culpam  , 
dc  pf  nam  , nempe  ipla  p{na  culpa  cor- 
refjjondens.Qna  utique  nihil  aliud  ell, 
quam  aClus  internus , vel  externus  oT- 
uimptus  ad  vindicandum  : Pfna  enini 
ell  id , circa  quod  primarius  effedus 
p{nitenti«  verfatur,  hoc  eft,  quod  im- 
mediate p(nitentia  intendit : liqiiideni 
intendit  pamam  indigere  pro  peccato 
commiffo;  objetflum  autem  remotum 
illud  voco  , inter  quod  dc  internum., 
atflum  k virtute  pfnitencic  elicitum 
aliquid  mediat : llc  inter  peccatum,feu 
malum  , ut  vindicabile , dc  ai^um  in- 
ternutn  p^nitenti«,  nempe  voluntatem 
vindicandi , intercedit  vindidla ; unde 
fequitur  malum  ut  vindicabile , elTc 
objedum  remotum . 

Notandum  tertio , malum  vindicabi- 
le , nihil  aliud  effe,  qu4m  id  quod  me- 
retur pcenam  in  vinditflam , quodque. 
Deus  vult  puniri , quo  Iit  ut  omne  pec- 
catum non  foliim  mortale;  fcd  etiam 
veniale  fub  ratione  mali  vindicabilis 
comprehendatur;  licet  enim  peccatum 
veniale  non  offendat  Deum  graviter:^ 
nec  ideo  mefeatur  gravem  ptcnam,feu 
punitionem  , nihilominus  certum  eft 
ipfum  poenam  aliquam  mereri : ilqui- 
dem  p$na  correlativa  ellculpx ; ergo. 


HigiticccL;— X 


De  ObjeHo  Pcemtentia . 3 (Ti 


dbi  c|ilp*  I<vis  > (•Item  levis  debet  effe 
pf na  , ievifque  punitio . Hcc  «utenuj 
p^nu  tamdiu  debetur  peccato  , quam* 
diii  remanet  fub  ratione  peccati,  de  of~ 
fenfx  Dei , Se  confequenter  donec  per 
pfnitentiam  eluatur  ; Nam,  inquit, 
„ Do&ot  diH.i^qurJl.t.num.y.  Nihil 
„ aliud  eft  poli  adlum  peccati  ceflan- 
„ te  oflTenU , macula  , dc  reatus  , 
„ nifi  illa  relatio  rationis  , fcilicet  or- 
„ dinatio  ad  poenam  , uc  ell  difconve- 
„ niens  ipfi  anima;,  dicitur  ejus  macu- 
„ la,ricutperopporitum  pulchritudo; 
„ ut  autem  ell  obligatio  formaliter  ad 
,,  illam  p;nam  , dicitur  reatus  , dc  ut 
„ ellaaus  voluntatis  divins,in  qua 
„ e(l  tota  ida  realitas,  per  quem  adlum 
n ordinatur  ad  talem  p^nam  , dicitur 
,,  offeofa.  Nihil  enim  aliud  e(l  olTendi, 
,,  vel  irafci  in  Oeo,  t^uim  velle  vindi- 
„ care  ifla  pf  na  , dc  licet  Deus  dicatur 
„ (igiirativi  iratus,vel  olTenfu$,tamen 
n accipiendo  idam  rationem  irafci 
1,  pro  velle  vindicare,  exclufa  palBone 
„ concomitante  illius  velle,  Deus  for* 
„ maliter  ed  iratus , vel  offenfus;quia 
„ formaliter  ed  volens  vindicare  pec* 
,, catum  cSmilTum  contra  legem  fuam. 
„ Unde  fubdit  nun/.S.illiid  quod  di- 
„ dium  ed  remanere  poli  adlum  iiu^ 
„ peccatore , poted  deleri , de  quan* 
„ doque  deletur  , juxta  illud  fymboli ; 
„ Remijjtonem  peccatorum  . Et  uum.^ 
„ Dico  quod  non  remittitur  line  p^na, 
*,  vel  srqui valentem  acceptatione  di- 
„ vina, quia  per  quodcumque  pccca- 
j,  tum  offenditur  Deus  , (icut  Scriptu* 
j,  ra  fatis  clamat : Offenfa  autem  ejus 
«,  vel  ira  , ut  diclum  ed , ed  ejus  velle 
„ vindicare  , vel  aliquid  fulFiciens  ad 
placandum  exIgcre:ergo  polito  t^uo> 
„ cumque  peccato  Deus  vult  vindica* 
1,  re  de  peccante;  fed  velle  vindicare 
„ ed  velle  punire;  ergo  pod  peccatum 
,,  commilTum  ad  ejus  deletionem  re* 
„ quiritur  aliqua  punitio,  vel  cquiva* 
„ lens  in  acceptatione  divina  . 

/ta  DsUor , quibus  verbis  fignificat 
Tom.X, 


etiam  peccatum  habituale  comprehen* 
di  fiib  objedlo  virtutis  P^nitentiae . His 
prcmiliis,tria  fuperfunt  determinanda, 
/Vincto»,  quod  nam  fitobjedum  proxi* 
mum  , in  quod  tendit  P^nitentia : <$V- 
co»i/t<nt , quodnam  Iit  ejus  objeiflum_j 
materiale  remotum:7Vrr/»n>  quodnam 
fit  ejus  objedlum  formale  . 

Conclusio  Prima. 

ObjeBum  proximum  Pinitcntiec  vir- 
tuti t , fj?  quilibet  aBus  p eniten- 
tis tfive  internus,  pve  externus,  qui  eli- 
citur, & ajfumitur  ai  vindicastdum pec- 
catum . Patet  hujus  alTertionis  veritas 
ex  fecundo  notabili;  quemadmodum 
enim  objedum  proximum  materiale.» 
Judicis  commutativc  , ed  illud  omne, 
quod  alTumitur  ad  condicuendam., 
squalitatem  inter  datum , & acce- 
ptum ; juflitia;  ver6  didributivs  , funt 
priemia  , feu  bona  communia  , ^us  ju- 
xta uniufcujufque  meritum  didribuan- 
tur  : pari  ratione  objetflum  materiale 
proximum  Pccnitentic , utedjuditia 
vindicativa  , erit  id  quod  alTumitur  Ia 
ultionem  admilTs  olfenfc  : hoc  autem 
nihil  aliud  ed  ; quam  adlus  Internus  , 
vel  exrernus  pusnalis , (jui  alTumitur  ad 
vindicandum  : Igitur  hic  uterque  adlus 
cenferi  poted  objedlum  primarium., 
Pxnitentis. 

DeinJe.\W\iA  ed  objedlum  primarium 
materiale  virtutis  Pfnitentix  , quod 
primum  per  eam  Intenditur  ; fed  illa_, 
primarld  intendit  poenam  Infligendam 
in  ultionem  criminis;  Illud  eiiim  pri- 
mari6  Poinitentla  intendit , a quo  ipfa 
fuam  rationem  formalem  , ac  denomi- 
nationem obtinet;  fed  utrumque  habet 
a pena  in  ultionem  alTumptaifiquidem 
Pfnicentia  dicitur  a pqnx  tenentia  , & 
ejus  ratio  formulis  , quatenus  ed  fpe* 
cialis  virtus  , maxime  conlidit  In  ratio- 
ne vlndidlz  : Igitur  ab  ea  pfna  in  ul- 
tionem alTumpta  fuam  mutuatur  ra- 
tionem formalem . 

Dices : Pcena  ed  elTedlus  poeni- 
tentix  : igitur  non  puted  cenferi 
Z z illius 


Digitized  by  Googie 


$61  TraH.l.  Difp.ll.  Art 

illius  objedlntn  primarium  . 

Negoeonfequentiam:  fiquidem  ia  vir- 
tutibus moralibus  iidem  adus  externi, 
qui  i virtute  fiunt , & funt  efTedlut  in- 
ternorum adtuum  voluntatis  elicito- 
rum 4 virtute : iidem  , inquam,  adus, 
quatenus  priores  in  ordine  intentionis, 
iunt  objediim,  feu  materia  talium  vir- 
tutum , ut  patet  exemplo  Juftitiz  di- 
fiributivie  , & commutativx  : quid  ni 
igitur  pfna  in  ultionem  alTumpta,  que 
ein  quafi  efPedus  ipfius  P(nltentie,cen- 
feri  poterit  ejufdem  primarium  obje- 
dum  ? 

Inftabis : Objedum  primarium  ha- 
bet rationem  finis  faltem  immediati : 
fed  finis  , & effectus  non  poffunt  effe^ 
unum  , ik  idem : igitur  cum  adus,qui- 
bus  alfumitur  p^na  in  ultionem  pecca- 
ti , habeant  rationem  cfTcdtus  p^niten- 
tix  , non  poffunt  cenleri  illius  obje- 
dtum  primarium . 

minorem.  Tritum  efl  enim  apud 
Philulophus,  finem  , & effedum  poffe 
in  idem  coincidere  fubdiverfis  refpe- 
dibiis  ; faiiitas  enim  potefi  elfe  fimul 
effedus  , & finis  ambulationis,  dc  cul- 
tus divinus  , feu  adus  internus  , vel 
extc(nus,qui  affumitur  in  fignum  fum- 
m*  Dei  excellenti*  , & noflr*  fubje- 
dionis  efi  etfedus  virtutis  Religionis, 
dc  fimul  finis  proximus,  qui  ab  ea  in- 
tenditur , feu  objedum  , ^uod  ipfa_> 
proximd  intendit  : Quid  ni  igitur  ea- 
dem poena,  quam  Pccnitens  libi  Infli- 
git , poterit  ctfe  fimul  effedus  , & finis 
proximus,  feu  obJedum,quod  proximi 
poenitentia  intendat . 

Conclusio  Secunda. 

0^/:-£/«w  materiale  remotum  virtU' 
tis  prnitentite  efl  omne  peccatum, 
tam  a9uale,  quam  habituale  i ptenitentt 
commitfHm  . 

Probatur',  Illud  ert  objedum  mate- 
riale remotum  virtutis  pxnitenti*  , 
quod  ipfa  intendit  aliquo  medio:  fed 
pfiiitentia  fertur  in  peccatum  median- 
te poena  in  viudidani  affumpta  i igitur 


.1. 

peccatum  proprium',  8c  4 poenItente_« 
commilTum  cenfetur  objedum  remo- 
tum poenitentIc.Dici  tamen  polfet  ob- 
jedum proximum,  quatenus  attingitur 
ab  adu  elicito  ipfius  peenitenti*  ; nant 
ut  optime  advertit  nofter  Bojeo  difp.d. 
fed. I.  conci./.  Poenitentia  ex  vi  ejuf- 
dein  affedus,  dc  effedus  , qui  proximi 
ab  ipfa  emanat  , eodem  motu  , quo 
verfatur  circa  aliquam  operationem, 
attingit  etiam  peccatum;  non  enim  pf- 
nitentise  virtus  confifllt  In  nuda  illiuj 
operatione,  id  cft  , in  voluntate  vindi- 
candi , quse  fignificatur  per  hanc  locu- 
tionem , volo  vindicare  : fed  per  Illam 
tranfit  in  ipfum  peccatum  : ita  qu<Sd 
hec  voluntas,  vu/s  vindicare peeeatum^ 
applicet  de  facio  poenam  debitam  pec- 
cato. 

Dixi  omne  peccatum  tam  aBaafe,quim 
habituale,  elfe  objedum  virtutis  poe- 
nltenti*  : quamquam  enim  interdum 
remaneat  habitus  vitiofus  etiam  inju- 
ftifintis  ; nihilominus , ut  docet  Lugo 
dt/jt.j,  num.i  q.  hic  habitus  fic  perfeve- 
rans  potell  elfe  materia  Penitenti», 
quantum  ad  adum  retradatIon!s,pof- 
lum  enim  velle  non  fuilTe  illud  pecca- 
tura , ne  offenderetur  Deus ; quemad- 
modum pofl  vulneris  , vel  morbi  cura- 
tionem dolere  poffum  de  caufa  , qu  s 
morbum  , aut  vulnus  intulit . Infuper 
velle  poffum  illud  peccatum  vindicare, 
ac  pro  co  fatlsfacere , fi  remiffio  fit  du- 
bia , vel  fub  conditione,  ex  hypoteli 
quod  dimiffum  non  fit . 

„ Quod  utique  multd  verius  efl  de 
„ peccato  habituali  remiffo  : nam,  ut 
„ pr*clar4  docet  Dodorrf/fif.14.  qu.i, 
,,  illud  quod  remanet  pofl  adum  iru- 
,,  peccatore,  pocefl  deleri,  dc  quando- 
„ que  deletur,  juxta  illud  Symboli; 
,,  Credo  remifiionem  peccatorum  . 
„ Deus  efl  rcmifllvus  peccatorum  , & 
„ quandoque  remittens  peccata  , fle 
„ hoc  probatur  fic  , quia  aliquando 
,,  przdeflinatus  labitur  in  peccatum 
„ mortale . Patet  de  David  , Petro,  fle 

Pau- 


3 


plfjC.,  exf 


De  Objeao  P oenitenttde . 353 


>,  Paulo  , 8c  qtiafi  innumeris  ; non  au« 
„ tem  poceft  beatificari, ad  quod  prin> 
„ cipaiiter  ordinatur  per  pradefiina* 
„ tionem  , nili  deleto  peccato  , acci* 
„ piendo  peccatum  modo  prxdi(ito  ; 
f,  quia  nullus  beatificatur  , remanens 
„ obligatus  ad  poenam  folvendam  : 
j,  quia  vel  fimul  folvendam  cum  glo* 
j,  ria,quod  eil  impoflibile.quia  ad  mi- 
„ nus  fecundum  difporitionem  divi- 
j,  nam  , gloria  ilia,  & p^naquxeum- 
,,  que  repugnant,  vel  pollglorifica- 
„ tionem  folvendam  , quod  limiliter 
„ efl  impoflibile,  quia  Deus  difponit 
„ illam  gloriam  in  quocumque  fina- 
„ lem  elTe  , ita  qu6d  non  fequetur  ali- 
„ qua  pcena  ; ergo  oportet  ante  glori- 

ficationem  remitti , vel  deleri  iOam 
«,  obligationem  ad  ptenam  quandoi- 
„ que  fudinendam  . Secundb  dico, 
„ quod  non  remittitur  fine  poena , vel 
t,  cequivalenter  in  acceptatione  divi* 

na,  quia  per  quodeumque  peccatum 
„ offenditur  Deus  , ficut,  dc  Scriptura 
a,  fatis  clamat ; offenfa  autem  ejus,  vel 
,,  ira,  ut  diiflum  eft,  eft  ejus  velle  vin- 
>,  dieare , vel  aliquid  fufliciens  ad  pla- 
M candum  exigere:  ergo  polito quo- 
„ cumque  peccato  Deus  vult  vindica* 
„ re  de  peccante ; fed  velle  vindicare, 
„ ed  velle  punire;  ergo  pod  peccatum 
„ commilTum  ad  ejus  deletionem  re- 
t,  quintur  aliqua  punitio,  vel  cquiva- 
„ lens  in  acceptatione  divina. 

Heee  De8or,  quibus  verbis  fignificat 
non  folii m reatum  culpc  remanentem 
pod  aidionem  peccaminofam  , fed 
etiam  habitum  vitiofuni  effe  vindica* 
bilem  ; feu  ordinabilem  ad  penam ; oc 
fubindecffeobjedfum  materiale  viriu- 
tia  Penitentiz . 

Diees  . Virtus  fpecialis  debet  habere 
objedlum  fpeciale  ; Sed  p^nitentia  efl 
virtus  fpecialis;  igitur  debet  faabere_/ 
determinatum  objedlum;at  omne  pec* 
catum  non  ed  determinatum  obje- 
Aum  alicujus  virtutis,  fed  omnium; 
fiquidem  omnes  virtutes  geoeratim 


fumpta  militant  in  omnia  peccata  > 
qualibet  enim  habet  aliquod  determi- 
natum vitium  ,cui  opponatur . 

Diflingtto  confequent  : Debet  ha- 
bere ubjedlum  determinatum  formale, 
concedo  : materiale,  nego;  licet  autem 
poenitentia  tendat  in  omnia  peccata, 
quz  ab  aliis  virtutibus  feorfim  , ac  di* 
dributive  impugnantur  , attamen  fpe- 
ciali  aliqua  ratione  poenitentia  tendit 
in  peccata,  fub  qua  ab  aliis  virtutibus 
noii  attinguntur  , nempe  fub  ratione 
vindicabitis,  & punibilis  , ut  apparebit 
ex  fequenti  conclufione . 

Conclusio  Tertia. 

OlfeBam  formale,  ae fpeeiftathum 
virtuti  t pernitenti  a , eft  peccatum 
«/  vindicakile.Mac  ed  Dodloris  dift.t^ 
„ qtt.i.  naw.4.  ubi  ait  : Pfnitere  efl 
,,  atdus  fpecialis  virtutis.  Probatur  , 
„ quia  ille  adlus  natus  ed  habere  fpe* 
„ ciale  objedum  , & fpeciales  circum- 
,,  dantias  ordinatas;  objedlum  qui* 
„ dem  , nempe  peccatum  vindicabile; 
„ circumdantias  ver6,quf  conveniunt 
„ aiflui,  ut  redle  tendenti  in  tale  ob* 
„ jetilum  , fcilicet  finem  , modum  , de 
ejufraodi . Et  infra  num.g.  demondrat 
poenitentiam  effe  minus  perfet^ain , 
„ quim  fit  aclus  charitatis  , quia  ,in- 
„ quit ; per  fe  objedum  charitatis  efl 
„ Deus  fub  ratione  objetdiva  nobilidi- 
,,^  ma;proprium  autem  objedum  idiua 
„ eil  malum  vindicabile , feu  reus,  in 
,,  quem  ed  vindicandum  . 

Probatur  autem  concludo . Pecca- 
tum , in  quod  tendit  Poenitentia  , fpe- 
clali  ratione  debet  attingi  , fub  qua 
non  attingatur  ab  «Itis  virtutibus  ; fed 
illa  ratio  non  ed  alia  , quikm  vindica- 
bilitas  , feu  obligatio  ad  puniendum 
peccatum  ; igicur , &c.  Major  conda  t. 
Probatur  minor.  Si  aliqua  edet  ratio, 
fub  qua  poenitentia  tenderet  in  pecca- 
tum; maxime  illius  malitia , quatenus 
decedanda  ; dc  exeeranda  ; fed  hzc  ra- 
tio non  ed  peculiaris  pfnitentic ; fiqui- 
dem  omnes  virtutes,  faltem  que  ten- 
Z z 3 dunt 


Digitized  by  Googie 


3 6’4  TraB.l.  DiJp.U.  Art.l* 


dunt  In  Deum  , etiam  tendunt  in  dete> 
(lationem  peccati ; Charitasenim  illud 
execratur , quatenus  e(l  malum  oppo« 
fitum  infinits  Del  bonitati  ,quam  ipfa 
confidcratromne  namque  peccatum  eft 
malum  Oei , faltem  extrinfece  ; quia 
difplicet  Deo  , Sc  iplius  gloris  adver* 
fatur  i ciim  autem  ejufdem  virtutis  (it 
deteflari  malum  oppolitum  objeclum , 
cujus  e(l  obje(iium  illud  profequi , hac 
ratione  charitas  detedatur  quodlibet 
peccatum . Similiter  cum  omne  pecca- 
tum nos  privet  fupernaturuli  beatim- 
dine  , St  lubjiclat  poenis  sternis  ^ Deo 
vindice  infligendis  , deteflatio  peccati 
Cx  ejufmodi  motivo  fpedlabit  non  ad 
pcenitentiam.fed  ad  rpem.Poted  etiam 
|>eccatum  conliderari, quatenus  militat 
in  Dei  honorem,  obfervantIam,dt  cul- 
tum , dt  (ic  Illius  deteflatio  fpeidat  ad 
virtutem  Religionis  , Sc  (ic  dicendum 
decsteris  virtutibus,  qus  tendunt  in 
Deum,  acfubinde  ratio  deteflationis 
non  potefl  elTe  propria  foli  virtuti  p{- 
iiitentls  , ac  confequenter  peccatum  > 
ut  deteflablle  non  efl  formale , & fpe- 
cificativum  iplius  virtutis  obje<fl'im  . 

Deinde,  peccatum  ut  vindicabile,dc- 
bet  attingi  ab  aliqua  virtute  ; fed  non 
potefl  attingi  ab  alia,  quim  k poeniten- 
tia ; igitur  ut  fic  e(l  illius  objc(flum 
fpecilicativum  . Major  conflat ; nam, 
inquit  S.Auguflintis  lib.i.Confefs.y///^ 
fiJKi  Domine  , iy  ita  efi  , ut  fi  f na  fit  fibi 
guifque  fieeeator . Et  meritb  quidem  ; 
cbm  enim  , ut  fupri  dicebat  Dodlor , 
per  quodeumque  peccatum  offendatur 
Deus , ac  propterea  moveatur  in  pec- 
catorem affetflu  vlnditfls  : velle  autem 
vindicare  idem  fit.ac  velle  punire:  inde 
fit  quod  homo  peccator  non  polTit  re- 
conciliari Deo  , nec  eum  placare , quin 
prius  in  fe  peccatum  vindicet , Sc  pu- 
niat. Minor  etiam  conflat;  nulla  fiqui- 
clem  virtus  tendit  in  peccatum  , quate- 
nus puniendum  , ut  Deo  fiat  fatis,  nifi 
-fola  Poeniicntla ; igitur  , &c. 

Dices:  jus  divinum  Isfura  per  offen- 


fam  , de  refarcienduni  per  (atisfatfliot^ 
nem  , dc  compenfationem  quamdam  , 
efl  objetflum  formale  penitentis;igltur 
illud  objedlum  non  efl  peccatum  , ut 
vindicabile , de  punibile. 

Re/pondeo , negando  antecedens.  Jus 
enim  divinum  fic  fpedlatiim  dici  qui- 
dem potefl  Anis  P^nlteutls  , non  verd 
illius  objc(flum ; idcirco  enim  F^niten- 
tia  tendit  in  vinditflam  peccati  , uc 
quantum  in  peccatore  efl  cum  Dei  au- 
xilio faciat  fatis  Deo  , de  illata  ej  inju- 
ria refarciatur  ; ficque  illa  divini  juris 
reflitutio  ,ac  reparatio  offenf*  , efl  fi- 
nis movens  pfnitentem  ad  vindican- 
dum peccatum;unde  Illud  jus  divinum 
ut  compenfandum,  potius  habet  ratio- 
nem Anis  , quam  objeifli  refpedlu  vir? 
tutis  Ftsnitentic . 

Quaestio  Quarta. 

^uodnamfit  fubjellum  tam  immedia- 
tum , quim  mediatum  virtutis  Pk- 
nitentice  ? 

Notandum  firimd,  habitus  genera- 
tim  diflribui  in  intelieSivum  , Sc 
afifietithumx  intelletflivus  efl  , qui  fub- 
jedlivi  in  intelleiflu  recipitur;  ifque  efl 
duplex  , alius  aequifitus  propriis  ac  ge- 
minatis atflibus  ; alius  divinitCis  infu- 
/us,  Sc  ex  fpcciali  Dei  liberalitate./»/«- 
/i/s  iterum  duplex,  nempe  vel  quoad 
fubflantiam.qul  videlicet  nullo  prorfus 
humano  Audio  comparari  potefl  , fed 
ex  fola  Dei  liberalitate  , quales  funt 
virtutes  Theologicae ; vel  quoad  mo- 
dum, qui  videlieet  proprio  labore  com- 
parari poffent , de  ex  repetitis  atflibus 
generari;  fed  non  cum  tanta  facilitate, 
nec  temporis  brevitate  , tales  funt  ha- 
bitus fcientlie,  aut  virtutum  moralium 
interdum  a Deo  hominibus  concefli. 
Aequifitns  fimiliter  duplex  , videlicet 
fpcculativus,  de  pradlicus  xffireulativus 
ille  efl  , qui  ad  nudam  objedli  contem- 
plationem inclinat,  nec  circa  illud  a)i- 


-Qi^izcd-by-GtJO^c 


De  ObjeSio  Poenitentia 


quid  molitur,  quod  ad  regulandam  vo- 
luntatem fpeiftet;  ifque  iterum  duplex, 
nempe  realit,  ut  Metaphylicus.Mathe- 
maticus,  & Fhyncus  vel  rationalit , ut 
Grammaticus,  Rhetoricus, & Logicus  : 
PraBicut  e(l,qui  circa  agibilia  verfatur. 
Ut  Prudentia;  vel  circa  fadibilia,  ut  ar- 
tet tam  mecbanicse , quam  liberales  . 
Habitut  appetitivut\\\^  elt  qui  fub)e- 
^ivi  in  appetitiva  facultate  relidet;qui 
iterum  duplex  ; fcilicet  acquifitus  , & 
infufus:  acquifltus  rurfut  duplex,  fcili- 
cet  in  ordine  ad  fe,  ut  fortitudo,  Tem- 

Ierantia,  vel  in  ordine  ad  alterum  , ut 
uditia  : infufus  fimiliter  ed  duplex  , 
nempe  in  ordine  ad  fe  , ut  fpes  ; & in 
ordine  ad  alterum,  ut  charitat . Qn feri- 
tur autem  ad  quem  hujufmodi  habi- 
tuum ordinem  revocanda  fit  Pcciiiten- 
tia . 

• Notandam  /eeatiild,duple\  generuim 
effe'  cujuslibet  habitus  virtutis  fubje- 
^um, videlicet  immediatum,  & media- 
tum '.  Primum  ed  facultas  , in  qua  ha- 
bitus ille  immediati  refidst , quamque 
promptam  , St  expeditam  efficit  ad  eli- 
ciendos fuos  aiius  ; quod  utique  fubje- 
<dum  triplex  ab  aliquibus  didinguitur, 
videlicet  intellcdius  , voluntas  , & ap- 
petitus fenfitivus  ; Prudentia  namque 
lubjctdatur  in  intellectu, Jiiditia  in  vo- 
luntate,Temperantia  venS,&  fortitudo 
ifccundiim  SkThomam  in  appetitu  fen- 
iitivo.  Veriim  reclamat  lubtilis  Dotdor 
contendens  , eam  pariter  in  voluntate 
recipi.  Secundum, (vint  perfon.x.feu  fup- 
pofita,  in  quibus  virtutes  illa;  refident . 
Qugricur  ertto  quodnam  fit  fubjedtum 
immediatum  , & mediatum  virtutis 
i^eniteiitic,  feu  in  qua  facultate  ,8c  in 
quibus  perfonis  ipfa  relldeat . 

Notandum  tertiS , virtutem  appetiti- 
vam  ede  habitum,  qui  voluntatem  in- 
clinat ad  aliquid  volendum»  & fugien- 
dum ; qui  utique  duplex  generatim  af- 
fignatur  juxta  duplicem  ordinationem, 
quam  habitus  ille  intendit : quidam_i 
enim  ordinat  fubjetfium  ad  fe  , nempe 


ad  redii  volendum  ea,  qua  fpeclant  ad 
fubjedlum  in  quo  refidet , quales  fiint 
Temperantia,&  fortitudo;  idx  namque 
virtutes  ordinant  hominem  circa  ea  , 
qua  ipfl  conveniunt;  alius  verb  ordinat 
ed  alterum,  nempe  ad  praftandum  , Sc 
tradendum  ei  quod  futim  ell,  qualis  ed 
Juftitia  , qua  inclinat  habentem  ad  vo- 
lendum alteri  quod  fuum  ed  . Unde  ex 
virtutibus  quadam  funt.qua  hominem 
redlum  faciunt  in  feipfo  abfque  ulla 
ordinatione  ad  aliud  ,ut  temperantia  , 
cujus  effedlus  ed  moderatio  pallionum 
appetitus  concupifeibilis  in  ordine  ad 
feipfum  ; quadam  ver6  faciunt  homi- 
nem retdum  in  ordine  ad  alterum  , ut 
juditia  , cujus  munus  ed  hominem  re- 
gere , ut  alteri  reddat  quod  fuum  ed  . 

His  ita  obfervatis  duo  redant  deter- 
minanda, nempe  quodnam  fit  fubje- 
(dum  tam  immediatum  , quam  media- 
tum virtutis  Poenitentia  . 

Conclusio  Prima. 

Vlrtttt  Poenitentia  refidet  tmmedia^ 
te  in  voluntate  , prout  ordinatur 
ad  alterum.  Ita  Do<dor<//t7.i4.  quafi.i. 
ntim.  f.  ubi  ait ; Pxnitere  non  eft  aBus 
alicujttt  virtutit  intelleBualis  ; quia  efi 
adui  appetitui,  ut  appetitus, qui  imperat 
intelloBui,  ut  confideret,  (J  voluntati  ut 
detffietur ....  Porrb  hoc  imperare  non 
convenit  nifi appetitui,  vel  voluntati\ne- 
que  enim  alioua  vis /enfitiva  potefl  im- 
perare inUlleBui  , iy  voluntati , ij  con- 
jungere eos  ig  aSibus /ttis;  neque  intelle- 
Bus  fibi,  iy  voluntati, /ed  fola  voluntas  , 
fibi,  (y  intelleclui  imperat:  Hoc  ed,  P{- 
nitentia  ed  velle  vindicare  peccatum  : 
fed  hoc  velle  foli  voluntati  convenit, 
quia  imperare  intellcdlui  ut  confideret, 
& voluntati  ut  detedetur  gravitatem 
odenfa  non  competit, nifl  foli  volunta- 
ti; non  enim  convenit  potentia  fenHci- 
va  ; quia  nulla  facultas  fenficiva  potcd 
imperare  intellecdui , vel  voluntati ; fi- 
quidem  appetitus  fenfitivus  rationali 
fubjicitur  , juxta  illud  Gcnefis  ; Sub  te 
erit  appetitus  tuus , iy  tu  dominaberis 

ii- 


Digitized  by  Googie 


}66  TraH.LDi^.II./4rt 

illias:ne(\ue  etiam  convenit  intellec^iul, 
quia intclicdus  non  poteft  Imperare_* 
fibi  ipfi  , neque  voluntati  : igitur  illud 
imperium,  leu  velle  vindicare  pecca- 
tum,Ipcdlat  dumtaxat  ad  voluntatem . 

Q^ud  utique  confirmat  Dodlor;  quia 
fola  voluntas  poteft  imperare  , fibi  ipfi  , 
nec-non,  dc  imclledtui,  ut  docet  S.Au- 
guftinus  lib.i  1. de  Trinitate  cap.  }.  ubi 
feribit,  qu6d  1'tlnntat  copulat  parentem 
■cum prole t id  eff, conjungit  intelledium 
fecundiitn  fpeciem  intclligibilem  cum 
cognitione  aduali;qua;  efi  ejus  proles: 
unde  parens  cognitionis  efi  memoria 
f^unda,  nempe  i ntelledius  ab  objedo, 
feu  fpecie  intcliigibili  fa;cundatus;pro- 
les  autem  efi  adtus  inielligcndi,vel  ipfa 
intelligentia;ita  qu6d  voluntas  copulat 
parentem  cum  prole,  dum  precipit  in- 
tellectui, ut  una  cum  objedio  producat 
a^um  Intelligendi : Similiter  voluntas 
(ibi  ipfi  imperat:  fiquidem  nihil  efi  ma- 
gis in  potcflate  voluntatis  , quam  ipfa 
voluntas  , id  efi,  ejus  adius:  igitur  cum 
ad  voluntatem  fpedlet  imperare  ,con- 
fcquens  efi  , quod  velle  imperativum  , 
feu  voluntas  vindicandi  peccatum, quf 
efi  ipferact  virtutis  Poenitentia:  adius, 
ad  voluntatem  , non  autem  ad  intelle- 
ctum fpcdlet . 

Proiat  fecundi  Dodtor  ibidem  : Vir- 
tus intclledli va  ordinatur  ad  cognitio- 
nem veri  , ut  verum  efi  ; virtus  enim 
intediualis  judicat  verum  efTe  , vel  non 
efTe  verum,  fi  ve  in  fpeculandis  , five  in 
agendis  , & didiat  hoc  cAe  fpcculan- 
dum,  vel  non  efTe  fpcculandum;  agen- 
dum.vel  non  agendum  fcd  Poenitentia, 
feu  velle  vindicare  peccatum  , non  efi 
adius  , quo  fic  didictur  aliquid  agen- 
dum, vel  fugiendum,  fpeciilandum,vel 
non  fpeculandum  : fcd  quo  imperetur 
peccatum  efTe  puniendum:  igitur  velle 
vindicare  non  efi  adius  intcllediiis,  ne- 
que appetitiis  fenfitivi,  fed  voluntatis  ; 
ac  fubinde  virtus  Poenitentiz  in  fola 
voluntate  refidet . 

Probat  ft  eundam  partem  ibidem  Do- 


.I.Sc^.7, 

dior  , nempe  qu6d  velle  vindicare  pec« 
catum  a fe  commilTum  (it  adius  virtuti* 
appetitivz  ordinantis  ad  alterum  , 
cujufmodi  efi  jufiitia  : quia,  inquit  ^ 
adium  ifium  vindicandi , potcfl  aliquis 
„ eodem  modo  fecundum  rediam  ro* 
,,  tionem  exercere  in  alterum,  ficut  ia 
j,  feipfum  : fi  etiam  exerceat  in  fe- 
„ ipfum  , non  exercet  in  ie,  nifi  ut  in 
,,  alterum;  quia  non  exercet  in  fe,  nifi 
„ quantum  fibi  coiiioiittitur  k Legisla- 

tore  in  ifium  reum  vindicare  . Sed 
„ accidit qu6d  ifie  , cui  committitur 
„ ut  minifiro  judicis  fit  ifie  reus  , quia 
„ eodem  modo  exercet  fecundOrti  re- 
„ ^am  rationem  miniflri  in  reum,ft 
-u  eflet  omnino  alius  in  perfona : ergo 
„ ifia  virtus,  cojus  natus  efi  efTe  ifie 
,,  adius,  continetur  fub  jufiitia  , prout 
„ in  generali  dicitur  jufiitia  omnis 
„ virtus  ordinativa  ad  alterum  , vel 
,,  quafi  ad  alterum  . Nec  obfiac  , qu6d 
,,  ille  in  adlu  iflo  ordinatur  ad  feipfuni 
,,  quia  non  ad  fe  , nifi  ut  alterum,  ut 
,,  (cilicet  miniflerjudicis  in  reum  con- 
„ tra  legem,  in  quem  comraiiTa  efi  fibi 
,,  autboriias  a Judice. 

Ita  DcGor , quibus  verbis  fignlRcat  , 
qtidd  quando  p^nitens  vindicat  pecca- 
tum a fe  commiirum,  agit  erga  feipfuin 
tanquam  fi  elTec  perfona  diftindia  : ut 
enim  fibi  poBnatn  przfcribit,  & infligit, 
referi  perfonam  judicis;  ut  verd  illam 
patitur,  reum  reprzfentat,  cui  A Judice 
przfcribitur  poena  luenda. 

Dices:  Poenitentia  efi  judicium  , quo 
intelledlus  didiat  panam  efTe  pro  pec- 
cato fubemidam  , ut  quantum  pecca- 
tor fe  gloriflcavit  in  deliciit,  tantius 
fubire  debeat  tormentum  , & ludium  : 
fed  judicium  ifiud  cfl  adius  intclicdiut, 
non  ver6  voluntatis:  igitur  Poenitentia 
refidet  potius  in  intellediu  , quiimia 
voluntate . 

Diflinguo  majorem:  efi  tale  judicium 
przfuppufitive,  concedo:  formaliter,dc 
entitative,  nego.Fateor  equidcin,q<i6d 
ad  veram  Pocuicentiam  exercendam.* 

pr«. 


De  Objc^o  Poenitentia»  3<?7 

pnerequiratur, ut  Intellectus  cognofcat  voluntate;  omne  fiquidem  peccatum 
peccati  malitiam  , & gravitatem  ,qua«  eatenus  peccatum  cA  , quatenus  eA  II- 
tenus  p^nam  luendam  pro  condignita-  berum  . 

te  dictitet:  nam  Deuteronomii  ly.  Pro  Conclusio  Secunda. 
men/iira  ptce.ui  erit  ,i3plogarum  modut:  'T^Oenitentia  potutt  effe  in  (latu  inno- 

Venlm  in  hoc  dictamine  non  confillit  J_  centia , (y  in  /ingrlit  ae  Beatit  , 
ratio  formalis  Penitenti*.  fed  ultra  re-  Jdltem  fecvndhm  aliqnant  fui  rationem ; 
«qiiiritur,  uc  voluntas  imperet  peccati  proprie  oero  ac  formaliter  efi  in  peccato- 
vindictam  per  animi  dolorem  , cordis  ribut  peenitentibut pofi  lapfum . Hac  eft 
eontritionivn  , & mortificationem  cor-  Dodloris  quoad  omnes  partes,  quarum 
poris ; in  quo  quidem  Imperio  maximi  primam  declarat  dr^.  14.  <i»m  19. 
tonAAit  ratio  formalis  F^nitentic  . ubi  loquendo  de  Angelis,  dc  primis  pa- 
Dicet  fecundo  : Ff nitentia  ordinatur  rentibus  in  Aatu  innocentia,  poAquira 
ad  eluendum  omne  peccatum;  fed  non  ,,  dixit : Ad  tertium  argumentum  po- 
poteA  peccatum  cluere  , de  expellere,  ,,  telt  refponderi  dupliciter . Uno  mo* 
nifi  fit  in  eo  fubjccto  , In  quo  peccatum  ,,'do  , ex  quo  virtus  eA  in  nobis  fup* 
inelt;  non  enim  potcA  expellere  pecca-  „ pleraentum  defe^us  naturalis  f un- 
tum,nifi  quatenus  ei  contrariatur ; ha-  ,,  de  non  ponuntur  virtutes  morales  i 
bitut  autem  virtutis  , dc  vitii  ,Acut , de  ,,  quibufdam  in  Angelis  ) nec  in  Aatu 
alia  contraria  , non  cenfeotur  oppofiti,  „ Innoccntic  fuiAent  tales  in  natura  , 
de  incompatibiles , nifi  refpeiAu  ejuf-  „ quales  nunc;  nec  ergo  tunc  fuiflet 
dem  fubjecAi  , cui  poAunt  inexiAcre : ,,  neceAitas  habendi  omnes  virtutes  , 
igitur  ut  Ffnitentia  peccatum  expellat,  ,,  quas  , dc  nunc  ; dc  hoc  fpecialiter  de 
debet  efie  in  eodem  fubjetflo  in  quo  „ virtutibus  , qtia;  non  habent  bonum 
peccatum  rcfidet : at  peccatum  eA  in_»  „ pro  objeAo.lcd  malum,  ut  Pfniten- 
qualibet  Facultate  ; nam  per  cujusllbet  ,,  tia;quia  in  Aatu  illo  non  fuiAetilliid 
facultatis  opexationem  peccatur:  igitur  „ malum,  ficut  forte  nec  tunc  fuilTet 
Fynicentia  debet  in  qualibet  facultate  ,,  Patientia  ; quia  nec  materia  patien- 
refidere  . „ tiat ; fubdic  aliam  fententiam  . A/i- 

DiJttnfttO  majorem : Debet  eluere , dc  ter  dici  poteji, quod  Poenitentia  efi  habitat 
expellere  , formaliter  , nego  : efFecftive  inclinant  ad  faciliter  aindicandum  in  fe 
concedo:  Minorem  fimiliter  dlAinguo:  reum  , ly  qudd  in  fe  , boc  eft  , materiale  , 

Non  poteA  eluere  peccatum  formaliter,  quia  formalit  ratio  virtutis  effet  eadem, 
nifi  Iit  in  eo  fubjedlo  , in  quo  peccatum  fi  committeretur  fibi  vindicare  in  alium 
refidet , concedo  non  poteA  eluere  ef-  reum’.  Beatus  autem,  ly  Innocens  pofunt 
fedIiVe  , de  imperative,  nego;  unde  ne-  babere  habitum  prompti  vindicandi  in 
ganda  eA  confequentia . Cfim  enim  ra-  alium  reunr.etgo  ,&  in/i , fi  tamen  rea- 
tio  formalis  F^nitentiz  coniiAat  in  vel-  tus  inefet , iy  fie poteft concedi  , quid  in 
le  vindicare  peccatum  , iAudque  velle  flatu  Innocenti/e  , iy  Beatitudine  manet 
ratione  dominii  voluntatis  in  alias  ani-  ifia  virtus.  Ubi,  ut  perfpicu^  manife- 
rtii , dc  corporis  facultates , in  eas  om-  Aum  eA,  Doclur  utramque  fententiam, 
nes  fe-fe  extendat , ac  fiium  imperium  tanquam  probabilem  proponit . 
dirigat ; idcirco  non  eA  necelTe  quod  in  Similiter},  d.fi.f^.qu.t.  problema- 
cis  facultatibus  formaliter  exiAat , fed  tici  difputat , an  in  Angelis  dentur  ve- 
fufiicit , qubd  refideat  in  voluntate,qux  rz  virtutes  morales  Ad  primum,  ( in- 
cA  princeps  , de  moderatrix  aliarum  fa-  „ quit  oum.  id.  j concedi  poteA,  quod 
cu*tatum.  Adde  q idd  peccatum  forma-  ,,  fi  AiigclusefTetcreatusinpurisoa- 
liter  non  cxiAat  in  alia  facuhate,quam  „ tnrahbus,  no.i  habens  iu  voluntate 

vir- 


Digltized  by  Googlc 


3 58  Tra^.l.Difp.II.Pirt»LSeSii7,§lu(efi,ir» 


virtutes  morales,  pofflent  generari  in 
,,  eo  ex  mullis  rcdti$ele(5lionibus,  noa 
,,  quidem  citra  palliones  in  appetitu 
„ fciifitivo  fibi  inexiftente  , nec  etiam 
,,  qua:  infuerunt , vel  inerunt,  vel  pof- 
,,  funt  inelTe;  fed  foICim  circa  tales  paf- 
,,  fioucs  in  univerfali  oden^s  perin> 
,,  telletftum  , qua  oftenfione  pofita , Se 
„ diilato  quid  elTct  eligendum,  fi  pof» 
„ fibile  clTet  eas  haberi  ab  eis  , volun- 
„ tat  ejus  confona  tali  ditdamini  ex 
„ multis  clcdlionibus  poflet  habere.* 
„ habitum  moralem  rcclum  . 

Ira  DoUor  , quibus  fatis  aperti  figni- 
ficat  Penitentiam  , ficut,  & alias  virtu- 
tes morales  verfari  pufle  circa  obje- 
tflum  , non  folbm  quod  cfi  , vel  infuit, 
xrel  inerit , aut  potell  inefie ; fed  etiam 
circa  objetflum  ipfis  proprium  , & uni- 
verfale . Unde  Pf nitentia,  quatenus  in- 
clinat voluntatem  ad  viudicandum., 
peccatum  in  univerfali.  Se  abfirahendo 
ab  eo  quod  fit  commiflum  k propria  , 
vel  aliena  perfona  , nedum  in  Angelis, 
fed  etiam  in  Adamo  elTe  potuit  in  datu 
innocentia. 

/frfrfa  , P^n-itentiam  revera  potuilTe 
veri  ac  proprii  reperiri  in  flatu  inno- 
centia ; ciim  enim  in  eo  flatu  Adamus 
potuerit  peccare  venialitcr  , ut  docet 
Dot^or  tft  1.  dift.ix.  qu.t.  pla- 

num efl  Adamum  de  illo  peccato  ve- 
niali potuifle  p^nitere , ac  fumere  vin- 
didlam  , ut  ibidem  fatis  aperti  innuit 
DoAor.Refpondensenim  ad  fecundum 
argumentum  in  oppofitum  , quod  erat 
de  pf  na  arcenda  ab  eo  felici  flatu  , Sc 
fubinde  etiam  arcendum  omne  pecca- 
tum veniale  , ait:  Aliapfnn  quam  mori 
poteft  rtfpondcre  ueniali,  putd  di/pticen- 
tia  aliqua  , vel  aliquid  bujufmodi : vel 
poteft  diei  quod  pf  na  pbi proprii  non  eor- 
refpondet  ,fed  eommitteni  veniale  efl  de- 
bitor ferventiorit  oBut  voluntatit,qudm 
prius , qui  fervor  eonfumeret  peccatum 
veniale  . Nec  obfuijfet  innocentiae  Ada 
babuijfe  ptenam  debitam  veniali  prester 
mortem . 


Dices : Scriptura  facra , SS.  Patiet^ 
& Concilia,  quoties  fermonem  infli- 
tuunt  de  P^nitentia  , per  eam  femper 
intelligunt  vinditflam  de  proprio  pec- 
cato , feu  deteflationem,  & dolorem  de 
peccato  commiflb  cum  propofito  non 
peccandi  de  catero  : igitur  virtus  Pfni- 
tentianon  potefleflTein  iis  , in  quibus 
non  efl  peccatum  ; ac  fubinde  non  po- 
tuit efle  in  Angelis  nec  in  Adamo  ia_» 
flatu  innocentia. 

Refpondeo  id  quidem  verum  efle, quia 
videlicet  loquuntur  de  Penitentia,  qua- 
tenus de  fadto  efl  neceilaria  difpoutio 
ad  remiflionem  pecca/orum, aon  autem 
prout  efl  virtus  aliqua  moralis  incli- 
nans voluntatem  ad  procurandam., 
aqualitatem  inter  penam  , & culpam  , 
quatenus  illam  ufurpat  Dodlor  in  fe- 
cunda fua  refponfione,  quo  fenfu  p^ni- 
tentia  etiam  efle  potuit  in  voluntate 
B.  Virginis,  im6  , & Chrifli  O.  circa 
peccatum  in  univerfali  per  intelletflum 
oflenfum  , qua  oflenfione  pofita  fimul 
cum  ditflaraine  ejufdem  intelledlus  cir- 
ca id  quod  eflet  eligendum  in  hypotell 
qu6d  poflibile  eflet  peccatum  illud  ; vo- 
luntas etiam  confona  tali  dictamini  , 
poflet  pluries  habere  eleeflionem  circa 
vindidam  peccati.  Se  ex  hac  multiplici 
cledione  fibi  comparare  poflet  habi- 
tum moralem  redum  virtutis  P^niten- 
tia,  quo  illa  voluntas  inclinaretur  ad 
procurandam  aqualitatem  inter  p;iiani 
Sc  culpam,  ex  hypothefi  quod  ipfa  cul- 
pam admitteret.  Unde  quamvis  volun- 
tas Chrifli  , nec-non  , & B.  Virginis 
efliet  impeccabilis , nec  confequenter 
potuiflent  habere  adum  abfolutunu* 
vindicandi  peccatum  in  fe , tamen  ha- 
bere potuerunt  adum  conditionatum  , 
dicendo:  Si  ego  peccaftens  , vindicarent 
in  me  peccatum  i ciim  enim  adus  illi 
quatenus  funt  abfolutc  eliciti  a nobis 
fint  veri  ac  perfedl  adus  Pf  niteutic,& 
ex  talibus  in  nubis  generetur  perfedus 
Penitentia  habitus;  fimili  ratione  ex  if- 
la  voluntate  conditionata  generari  po- 
tuit 


Digitizcd  by  Googie 


De  NeceJJitate  PoemtentU  • 3<S’9 


tiHttn  Chrifto  > nec-non  in  B.  Virgi- 
ne ; quippe  cdm  nulls  appereat  ratio 
difparitatit . 

Fateor  tamen  Pfniuotiam,quatenu8 
(ignificat  animi  dolorem,  ac  deteftatio- 
nem  de  peccato  commiflb  cum  propofi- 
to  non  peccandi  de  crtero;quemad  mo- 
dum illam  defcribit  Concilium  Triden- 
tinum  feff.14.  eat>.^  eamque  dividit  in 
contritionem  charitate  pcrfedlam  , Sc 
'contritionem  imperfeiflam.  que  dicitur 
attritio  , pofTe  dumtaxat  exiftere  in  vo- 
luntate hominis  peccatoris;  quia  ipfi 
dumtaxat  competit  precifus , dc  hu;us 
Pfnitentic  a(Sus,  nempe  velle  vindica- 
re peccatum  a fe  commilTum  cum  do- 
lore,& laboriofa  fatlsfaAione,  nec-non 
propofito  non  peccandi  de  cetero  ; ac 
iubinde  fubjetflum  denominationis  feu 
mediatum  Pfnitentic  virtutis  , quate- 
nus vulgo  ufurpatur  4 Theologis  elTe 
dumtaxat  hominem  peccatorem  in  fta- 
tu  vite . 

SicTio  Secunda. 

Dt  neeefjitate  PvnitentidC  . 

Tertullianus  lib.  de P^nitentia_. 

cap.4.  Penicentie  neceflitatem  , 
ac  lummam  utilitatem  ex  divino  pre- 
cepto  commendat ; Audaciam  , inquit, 
c^ifiimo  de  Bono  divini  prteeepti  difputa- 
re  : neque  enim  quia  Bonum  eff , idcirco 
aufcultare  deBemus  \fed  quia  Dent pra- 
tepit:  Ad  exhiBitionem  oB/cquii  prior 
'tfl  majeflat  divina  potePatif  , prior  eff 
autboritat  imperandi , quam  udlitat 
ferviendt . Bonum  efi  peenitere , an  noni 
S^iil  revolvis  ? Deus  praccpit : at  ille 
fson  praeepit  tantum  ,fed  etiam  hortatur 
Invitat  pramio  faluten  ; jurans  etiam 
Ezechielis  jj.  Vivo  dicens , cupit  credi 
fhi.  O Beatos  nos  , quorum  caufa  Deus 
jurat  ! O miCeros  f nec  juranti  Domino 
eredimus ! ^od  ifitur  Deus  tantoperi 
tommtndaf.quod  etiam  humano  morefuB 
iejuratione  teflaturtfltmma  utique  fru- 
Tom.X. 


vitate, (y  aggredi , (y  emff odh'e deBemus; 
ut  in  afevcratione  divina  gratia  perma- 
nentes , in /ruBu  quoque  ejus , iy  emolu- 
mento proinde perfeverare pojjimus.  Qui- 
bus verbis  P^iitentie  necellitatem  ex 
ibio  divino  precepto  colligit.  Quoniam 
autem  duplex  folito  rerum  ad^lutem 
dcfervientium  neceflitas  occurrit , alia 
quam  appellamus  medii  , altera  vero 
que  precepti  neceflitas  dicitur  ; idcirco 
duplex  potiflimCim  hac  in  Senione  in- 
ftituenda  efl  queflio  , utrum  videlicet 
hoc  utroque  modo  P^nitentia  (it  necef- 
faria  peccatori  ad  faluteni . 

Quaestio  Peima. 

Vtruvi , ly  qua  ratione  Peenitentia  vir- 
tus peccatori  fit  nccefiaria  ad  Jdlu- 
tcm  confcqucndam  ? 

Notandum primd,dap]icem,ut  mox 
diAum  imantitm  ad  prefent 
attinet , elTe  neceflitatem  in  ordine  ad 
(alutem  ; nempe  (inis  feu  medii,  & pro- 
repti feu  divini  mandati . Illud  dicitur 
necelTarium  neceflitate  (inis  feu  medii  , 
quod  e(l  (impliciter  nrceflarium  ad  vitf 
cternc  conftcutionem  , etiamfl  nulla 
extet  obligatio  precepti  ; (icut  i con- 
verfo  illud  dicitur  necelTarium  necefli- 
tate precepti , quod  ordinatur  ad  falu- 
tem  dumtaxat  ex  divino  precepto;  un- 
de (iquisexcurutur  ab  obligatione  pre-  ^ 
cepti , vel  propter  mentis  inopiam  , vel 
propter  corporis  infirmitatem  , poterit 
abfque  tali  medio  vitam  eternam  con- 
fequi : fic  infantes,  dc  amentes,  propte- 
rei  quod  non  (int  rationis  compotes, 
falvari  po(Tunt  abfque  obfervantia  pre- 
ceptorum  Oei,&  Eccleric;(ic  pariter  in- 
firmi falvari  poflunt , etfi  non  facient 
fatis  precepto  jej  unandi , k quo  excu- 
fantur  propter  infirmitatem . 

Notandum /ccundo, quod  ea,  que  funt 
necelTaria  neceflitate  finis  , (unt  in  du- 
plici di(Terentia;qu2dam  habent  necef- 
(itatem  intrinfecam  ex  intrinfeca  con- 
A a a ne- 


Digitized  by  Googlc 


370  Tra^.LDiJpJI.  ArtJ.SeSl»ll.^j^Ji,L 


nexione  , quz  reperitur  inter  ipfa  mt~ 
dia,  & finem  ultimum  , nempe  vitam 
«ternam,  8c  hoc  modo  gratia,  (i ve  cha> 
ritas  funt  necefTaria  necelCtate  finii. 
Qiiatdam  vero  funt  necefTaria  exfola 
inIFitutione  Dei  itaflatuentii  ac  ordi- 
nantis medium  aliquod  tanquam  ne- 
celTarium  ad  falutein  pro  aliquo  deter- 
minato tempore  , quod  alias  ita  necef- 
farium  non  erat : (ic  Baptifmus  in  lege 
fvangelica  necefTarius  eft  ad  falutem, 
ci'im  anteit  talem  neceflicatem  non  in- 
duceret,fub  lege  naturali,  8c  fcripta  feu 
Mofaica . Porro  inter  iAa  duo  media 
hoc  defcrlmen  intercedit , quod  media 

Crioris  generis  in  omni  ftatu,  3c  omni- 
us modis  funt  necefTaria  ad  falutem 
«ternam:  media  autem  fecundi  generis 
non  item  , fed  pro  illo  flatu  dumtaxat , 
pro  quo  fuerunt  inftituta.  Queritur  er- 
go utrum  P^nitentia  virtus  necefTaria 
fuerit  ad  falutem  ex  necefTitate  intrin- 
feca  , & in  omni  (latu;  an  dumtaxat  ex 
ordinatione  divina  , Sc  pro  aliquo  (latu 
determinato. 

Notandiim  tertio , qu6d  inter  ea, que 
funt  necefTaria  neceflitate  duis  exin- 
flltutione  Dei , quedam  funt  (implici- 
ter necefTaria;  Itaut  neque  per  fe, neque 
per  accidens  vitazterna  pofTit  obtineri 
abfquehujufmodi  medils,fic  Baptifmus 
in  re  fufeeptus  necefTarius  e(l  parvulis ; 
quadam  vero  funt  quidem  per  fe  necef- 
iarla  ad  vitam  «ternam  , per  accidens 
tamen  in  aliquo  particulari  cafu  , vel 
propter  ignorantiam  invincibilem,  vel 
quia  non  aded  facultas  applicandi  ejuf- 
modi  media,  Inde  dt  quod  reddantur 
non  necefTaria  ; ita  quod  abfque  hujuf- 
modl  mediis  adhibitis  poflit  haberi  fa- 
lus ; qua  ratione  Baptifmus  In  re  fufee- 
ptus non  dicitur  necefTarius  aliquibus 
adultis  , qui  facultatem  non  habent  il- 
lum fibi  procurandi.  Qcigrimus  ergo 
utrum  Pf.utentia  virtus  , quatenus  Ai- 
mltur  vel  generatim  pro  deteflatlone  , 
& dolore  de  peccatis,  vel  fpcciatim.feu 
prout  efl  fpecialis  virtus  ab  aliis  diftla- 


da  , dt  per  fe  necefTaria  ad  falutem , 8c 
peccati  remlldonem . 

Conclusio  Prima. 

Pvnitentia  quatenux  efl  fpeeialit  vir- 
tux  4 neterix  diftinQa,  iy  importat 
dumtaxat  velle  vindicare  peccatum  , noxt 
efl  abfoluti  nece/faria  ad  peccati  remif- 
fionem  . il«c  efl  Oodlorls  ^/^.14.  70.3. 
num.ij.  ubi  ait ; De  fecundo  principali  , 
feilicet  an  peenitere,  ut  aBux  virtutis  ejl, 
requiratur  ad  deletionem  peccati',  dico 
quid  non  , ut  aflux  unius  determinatse 
virtutis.  Quod  utique  fic  probat:  ^uia» 
iaquh,parnitere fecundum  quamcumqne 
quatuor  Jigni ficati onum  ( puti  vindicare 
peccatum  commllTum  ; Illud  idem  pec- 
catum deteflari , dc  acceptare  ptsnara 
Inflidam,  & patienter  illam  ferre  ) /iif~ 
ficit , ut  probatur  autboritate,  Ezecbie- 
lis,  i8.  iy  QuAcuNquB  hora  inge- 
muerit PECCATOR  , &c,  aBui  autem  pri- 
mus , ly  alii  non  necejfario  funt  alicujut 
ejufdem  determinattc  virtutis  ; fed  pri- 
mus 'Jufiitiee  , ultimus  patientitc  , duo 
intermedii  cujufcunque  virtutis  appeti- 
tiviC  : Quibus  verbis  dgnideat  virtutem 
Pixnitentiz  , quatenus  ab  aliis  dlflln- 
dam  , pon  ede  abfoluti  nece(TarIam_j 
ad  remiflionem  peccati;  ac  proinde  nec 
abfolute  necefTariam  ad  falutem,  quip- 
pe ciim  peccatum  remitti  podit  non  fo- 
liim  per  adum  amoris  Dei,  ut  dicemus 
infra,fed  etiam  per  Peenitentiam  gene- 
ratim fumptam,quatenus  Importat  de- 
teflationem , ac  dolorem  de  peccato 
commifTo  ; quod  utique  procedere  po- 
ted  ab  alia  virtute,quim  P7nitentia,ut 
diximus  in  fupcriori  Sedione . 

Confirmatur  h«c  veritas  ex  divinis 
tefliinonils,  qax  quoties  meminerunt 
neceffitatis  Ptsnitenti« , toties  Poeni- 
tentiam exprimunt  per  avcrfionem  a 
peccatis  , & eorum  deteflationem  , ut 
videre  efl  apud  Concilium  Tridenti- 
num  fef.  14.  cap.  20.  ubi  colligit  varia 
Scripture  tefllinonia  ad  adruendam., 
PceuItentiK  neceliitatem.  Significat  au- 
tem C.4.  quznam  Ct  Illa  Psuitcntla  , 

quam 


De  NeceJJitate 

quam  ttntoperi  necefrariam  affirmat , 
Fuit  autem , inquit  ,quMt  ttmpsre ad 
impftrandam  utniam  peccatorum  hic 
contritioni:  motu:  necefariut . Declarat 
autem  ibidem  quid  intelligat  per  illam 
Contritionem  , ciim  ait , initio  capitis  : 
Contritio  animi  dolor  ac  detefi  itio  efl  de 
peccato  commilfo  cum  propofito  non  pec- 
candi de  cictero'\Jndc  Contritionem  llc 
definit:  E/l  animi  dolor  ,ly  deteftatio  de 
peccato  commi fa  eum  ftropojito  non  pec- 
candi de  catero.  Porrd  hic  dulor,illaque 
deteftatio  elici  poteft  ^ diverfis  virtuti- 
bus, puti  Charitate , Spe  , Religione  , 
©■f.Urdecum  Poenitentia  ablolute  ne- 
cefTaria  dicitur,ad  remilTionem  peccati, 
tum  ex  Scriptura, tum  in  Conciliis, tum 
it  SS.  Patribus  , id  per  fe  non  debet  in- 
telligi  de  Poenitentia  , prout  eft  fpecia- 
lis  virtus  i ceteris  diftindta  . 

Conclusio  Secunda. 

Poenitentia  generatim  Eumpta  , ly 
quatenus  efl  animi  dolor, ac  detefta- 
tio de  peccato  commi ffo  cum  propofito  non 
peccandi  de  cectero , fuit  necejfaria  pee- 
eatoribu:  quduis  tempore  ad  impetran- 
dam veniam  peceatorum-.Vitsc  eft  de  fide 
determinata  in  Concii.  Trid  , fejf.  14. 
cap.  I.  ubi  ait:  FUit  quidem  Poenitentia 
univerfis  hominibus  , qui  fe  mortali  ali- 
qud  peeeatS  inquinaffent,qudvis  tempore 
ad  gratiam  ajfequendam  neeejfaria,  illis 
etiam  qui  Baptifmi  Sacramentd  ablui 
potuiffent;  ut  perverfitate  abJeBi , iy 
emendata  , tantam  Dei  oftfenftonem  , cum 
peccati  odio,  (J pio  animi  dolore  dete fla- 
rentur: unde  Propheta  ar/:ConvertemI- 
ni  & agite  Poenitentiam  ab  omnibus 
iniquitatibus  veftris  , St  non  erit  vobis 
!d  ruinam  iniquitas.  Dominus  etiam  di- 
xit : Nifi  Poenitentiam  egeritis , omnes 
ftmiliter  peribitis  . Et  Princeps  /Ipoflo- 
lorum  Petrus  peccatoribus  Baptifmo  ini- 
tiandis Poenitentiam  commendans,  dice- 
bat : Poenitentiam  agite,  Sc  baptizetur 
unulquifque  veftrum . 

Hanc  conclofionem  luculenter  de- 
clarat Oo^or  diB.  14.  queeft.  1.  num.  p. 


Poenitentidc . 371 

ubi  loquens  de  reraiffione  peccati  mor- 
talis , ait : Secundb  dico  qu6d  non  re- 
,,  mittitur  fine  poena  «quivalenter  in 
,,  acceptatione  divina;  quia  per  quod- 
,,  cunque  peccatum  offenditur  Deus  , 
,,  ficut  Scriptura  fatis  clamat  : offenfa 
„ autem  ejus  , vel  ira  ( ut  di<flum  ell ) 
„ ejus  velle  vindicare,  vel  aliquid  fuf- 
,,  ficiens  ad  placandum  exigere : ergo 
„ pofito  quocunque  peccato, Deus  vult 
„ vindicare  de  peccante:fed  velle  vin- 
„ dicare  eft  velle  punire:er  ,o  poft  pec- 
,.  catum  comniiffum  ad  ejus  deletio- 
„ nem  requiritur  aliqua  punitio  , vel 
„ cquivalens  in  acceptatione  divina. 
„ Et  infrk  : De  potentia  ordinaria ifta 
,,  eft  via  univerfaliter  pr^fixa  ^ lege  di- 
,,  vina  ordinante  ,fcllicet,  peccatum 
,,  punire  per  poenam  , tanquam  per 
„ proprium  correfpondens  . Prretereb 
„ num,  10.  De  st,  inquit,  eft  ifta  con- 
„ clufio  , qu6d  ad  deletionem  peccati 
,,  regulariter  requiritur  poena,  velpu- 
„ nitio  voluntaria . 

Dices primb:  Chriftus  D.  pluries  pec- 
cata diinifit  abfque  ulla  previa  Poeni- 
tentia'igitur  ad  remiflionem  peccati  de 
via  ordinaria  non  eft  neceffaria  Peeni- 
tentia./’r0^ar»r  antecedens  ex  Luex  p. 
ubi  legimus,  qu6d  ciim  aliqui  homines 
paraliticum  portantes  eum  depofuif- 
lentper  tetfliim  antejefum  , ei  dixit ; 
Homo  remittuntur  tibi  peccata  tua , Si- 
militer foannis  8.  mulier  adultera  , cui 
Chriftus  peccata  dimifit , nulla  dedit 
antea  Poenitentiae  figna,ubi  enim  ab  ea 
requifivifret:Nirwa  te  condemnavit  l Illa- 
ue  refpondiffet;  Nemo  Domine:  ftatim 
ixit ; Neeego  te  condemnabo  ,vade\,  iy 
noli  amplius  peccare  : igitur  ad  peccati 
remiffloncra  non  eft  neceffaria  Poeni- 
tentia . 

Nego  confequentiam,St  ad  antecedens 
dico  prim6  quidem  Chriftum  D.  per 
abfolutam  fuam  , Sc  divinam  in  pecca- 
tis dimittendis  authotitatem  potuilTe 
peccata  remittere,&  condonare  abfque 
prxvia  formali  Poenitentia,  fedfolum 
A a a 1 vir- 


Digitized  by  Gt)ogle 


; 


371  TraSiJ,  Difp.Il,  ArtJ,  Se^.II.  ^uaJi.L 

j virtuali  quam  utique  virtualem  habe*  Dijlinguo majorem  : Circa-ea,  que 

bat  ille  paraliticus  quippe  fides,  de  fpes  furit  ex  equo  acrifque  cominunia,coa- 
in  ipfo  maximi  elucebat  nam  de  eo  le-  cedo : fecus , nego : non  e(l  autem  par 
gitur  Mattb.  (\\x6A  O.  ipfi  dixerit:  ratio  de  juftificatione  infantis,dc  adul- 

Confide  fili , remittuntur  tibi  peccata  tua.  ti;  in  infantibus  enim  tanttim  e(l  origi- 
llla  enim  vox  confide  , non  Innuit  tan-  naie  peccatum  , quod  non  confidit  in 
tfim  portantium  fidem , dc  fiduciam , adtuali  deordinatione  voluntatis  , fed 
fed  , dc  ipfitis  paralitici  fpem  venie  ex  dumtaxat  in  habituali  quadam  nature 
fide,  quia  nifi  credidifiet,dc  confifus  ef-  depravatione ; quare  peccatum  iis  re- 
fet  nequaquam  pafius  fuiflet  fe  dimitti  mittitur  , cum  fola  habituali  immuta- 
rer regulas;  ideoque  ciim  fides  , de  fpes  tione  per  infufionem  gratie , de  virtu- 
in  peccatore  Poenitentiam  efficiant;  vi-  tum;  non  cum  arduali  per  exercitium 
detur  ille  Prenitentiam  faltem  virtua-  alicujus  at!tus.Secus  vero  efi  de  adulto, 
km  habuifle . in  quo  funt  ardualia  peccata,  qua  ciim 

Ad  fecundum  , mulierem  illam  confidant  in  aduali  deordinatione  vo- 
habuifle  pariter  Peenitentiam , de  dolo-  luntatis  , ut  remittantur  etiam  per  Ba- 
rem  de  peccato  commifib  , ut  innuit  ptifmum  , prxrequirunt  adualem  vo- 
S.  Ambrofius  epid.ra.  ubi  ait : Mulier  luntatis  immutationem,  qua  non  fit 
adultera  meruit  abfolvi , qua:  receden-  nifi  per  Peenitentiam  . 
tibus  Judais  accufatoribus  fuisfola_t  Conclusio  Tbrtia. 
cum  Chrido  remanfit,  ex  ea  quippe  re-  TJ  Emitti  poteft  peccatum  mortale^ 
manfione  videtur confefla  crimen  , dc  Jtv  perficiam  Pfnitentiam  virtualenr, 
tedata  per  finceram  Poenitentiam  . puta  per  eSum  eximite  cbaritatnfin  quo 
Dicet  fiecundd  : Chridus  D.  Luc/e  1 1 . virtualiter  dolor  de  peccatis  includitur  . 
ait ; Date  eleemo/ynam , iy  ecee  omnia  Hfc  ed  communior  contra  Sotum  in  4. 
munda  fiunt  mohis.  Et  AIattb.6,  Si  di-  dijl.  ly.  quaft.  r.  art.  2.  ubi  docet  Pee- 
mifieritis  bomtnibus  peccata  eorum  , ita  nitentiani  formalem  ita  neceftarid  prg- 
Pater  vefitr  earleftis  dimittat  vobis  pec-  requiri  ad  remiflionem  peccati,ut  ad  id 
eataveflra:  Igitur  ad  remillionem  pec-  nullus  fufficiateharitatis  adus  , quan- 
cati  de  via  ordinaria  non  requiritur  tumvis  egregius , excepto  adu  Mar- 
Poenitentia  . tyrii.  Nec-non  , Sc  contra  Canum  , qui 

Ne^o  eonfiequesitiam  : Perfeda  enim  reled.  de  Poen.  p.  a.  §.  dc  rbaritate  , 
charitas  peccatis  opponitur  , dc  ea  de-  nequidem  excipit  adum  martyril./Vc- 
ftruit  extra  Sacrimentum  , non  autem  batur primd  authoritate  Chridi  D.  di- 
imperfeda:perfeda  autem  charitas  P5-  centis  Joan.14.^/ diligit  me. diligitur 
nitentiam  aut  fupponit , aut  facit , aut  a Patre  meo,  l7  ego  diligam  eum,  (ye.  Et 
faltem  virtualiter  compleditur  : unde  Mattb.  to.  Spi  confeffus  me  fuerit  co- 
dum  eleemoynarum  largitio , de  in  ju-  re,m  hominibus , confitebor , iy  ego  eum 
riarum  condonatio  dicuntur  habere  coram  Patre  meo . . , Sini  perdiderit 
vim  remittendi  peccata:necefiarid  fup-  animam fiuam  ( Id  ed , corporis  vitam  "j 
ponunt  perfedam  charitatem  ; ac  fub-  propter  me,  investiet  eam.  Quibus  aper- 
inde Poenitentiam  faltem  virtualem.  d fignificat  adum  amoris,  ncc-non,de 
Dices  tertio : Quod  Deus  potcd  in  martyrii  fufficere  aJ  falutein,  dc  remif- 
puerls  , poted  etiam  in  adultis;  non  fionem  peccatorum.Eandem  veritatem 
enim  minor  ed  ejus  virtus  ergaadul-  explicat  Dodor  stum.  17.  ubi  loquens 
tos  , quam  circa  infantes : atqui  Deus  de  Po;nitemia,quam  dixerat  efle  necef- 
pcccata remittit  infantibus  abfque  P{-  lariam^ad  remittenda  peccata,  ait;  In- 
nitentia:  ergo  etiam  In  adultis . tclligitur  etiam  conclufio  de  requiri 

. . non 


De  NeceJJiute  Poenitentice . 373 


bon  (implieiter  neceflarii,  cujus  oppo- 
ni (itum  includit  concradi(flioDem;qui« 
a,  poiTet  Deus  remittere  fine  omni 
f,  «Au  illius , cui  remittitur , fed  nec 
f,  de  requiri  necelTark)  fuppofito  adtu 
„ hominis , cui  remittit ; po(Tet  enim 
,,  Deus  peraliqnem  motum  ferventem 
>,  dileAionis  in  Oeum  abfque  quocun* 
a,  que  quatuor  prttditfiurum  aduum_> 
t,  (ub  propria  ratione  , utpote  In  aiSa 
a,  fervoris  ad  martyrium  fiatim  fufti* 
aa  nendum , ubi  forti  non  efTet  cogita* 
a,  tio  de  aliquo  peccato  mortali  prifis 
,,  commKTo , nec  per  ronfequens  ali* 
,,  quod  prsKlIdfum;&  hoc  for« 

a>  maliter,licet  virtualiter  in  illo  motu 
a>  e(Tet^arff/rrrea  juxta  fecundam  figni> 
aa  ficationem . 

aa  Et  illud  probatur  , quia  nullus  ex- 
aa  eluditur  a regno  cmlorum  , qui  facit 
aa  illud  quod  fimpliciter  cfi  necelTa* 
a,  rium:  fed  eft  polTibile  aliquem  ufque 
aa  ad  infians  , exifientem  In  peccato 
aa  mortali  ab  Infianti  ^ , neceffitari  ad 
aa  toto  corde  infillendum  circa  aclus 
aa  diftrahentes  i cogitatione  de  pecca- 
aa  to  commilTo  , Utpote  (latlm  expolito 
aa  martyrio  ar(fliiritno . Et  propter  hoc 
aa  diitum  efi  in  conci  ufione  , quod  re- 
aa  quiritur  ad  hoCaUt  peccatum  morta- 
aa  Ic  regulariter  deleatur  : quia  dicitur 
aa  regulariter  fieri , quod  fit  fecundttm 
aa  regulas  determinatas  h Sapientia.# 
aa  divina  , quarum  hcc  efl  una  : 
aa  Qu6d  peccatum  commilTum  non  de> 
aa  leatur  fine  difplicentia  de  peccato 
aa  commilTo:  qux  apparet  multum  ra- 
aa  tionabilis;  quia  ficut  peccatum  aver- 
aa  tit  k fine.convcrtlt  ad  creat>iram:ita 
aa  rationabile  ell  a qu6d  non  deleatur, 
aa  nifi  per  motum  oppofitu  avertentem 
a>  4 peccatOafiveacrcatura.ut  circa  il- 
a«  lam  fuit  peccatum , & converten* 
aa  tem  ad  Deum . Ad  hoc  autem , 
aa  quod  efi  difplicerc  de  peccato  com- 
aa  mllTo,  polTunt  reduci  alia  tria  mem> 
bra  ejus,  quod  efi  punire,  Scc. 

Qmbus  omnibus  Dotilor  tria  docet ; 


Primum  qu6d  Poenitentia  de  via  ordi- 
naria necelTaria  fit  ad  peccati  remilfio* 
nem  ; quoniam  videlicet  Oeus  ita  (la> 
tuit , ut  non  fieret  peccati  rcmllEo  fe* 
cundbm  communem  , dc  ordinariam, 
rerum  difpofitioncm  . 

Secundum  , qubd  de  potentia  abfolu- 
ta  Deus  po(Tet  condonare  peccatunua 
abfque  ullo  adlu  doloris , aut  detefta* 
tionls  ex  parte  p«enitentit:quod  utique 
infuper  confirmari  potefi : Tum  quia.# 
Penitentia  antecedens  infofionem  gra- 
tia , & peccati  remiflionem  habet  tan- 
tiim  rationem  difpofitionis  congruf  ex 
ordinatione  divina  , fi  enim  ex  natura 
rei  requireretur,fequeretur  qu6d  Infan- 
tibus non  polTet  conferri  gratia  Baptif- 
malis  : quippe  ciim  non  pofllnt  habere 
aditis  Panitentie,  quam  ante  Baptif- 
mum  exercere  tenentor  adulti ; ac  fub- 
inde  tantiim  adlus  illi  requiruntur  ad 
jufiificatlonem  cx  ordinatione  divina  : 
fed  quod  requiritur  dumtaxat  ex  ordi- 
natione divina  , amoveri  potell  de  po- 
tentia extraordinaria : igitur  indepen- 
denter  ab  eis  adlibus  pccnitentis  Deus 
po  teft  conferre  gratiam  fandllfican  tem, 
& remilTionem  peccati . Tum  quia  ju- 
fiificatIo,ut  definit  Concilium  Triden- 
tinum  , Includit  de  fadlo  remifiionem.# 
peccat!,&  infofionem  gratix,  feu  reno- 
vationem interioris  hominis  : fed  neu- 
trum illornm  confidit  in  atflu  peccato- 
ris , ut  optime  obfervat  Hiqu.xus  In.# 
Commentario  ad  prxfata  verba  Dotfto- 
ris  ; quia  remittere  peccatum  prxcisd 
convenit  Deo , ficut  & gratiam  infun-  . 
dere  gratis : igitur  fine  adlu  peccatoris 
fieri  poted  judIGcatlo  . Tum  denique 
quia  fi  edet  aliqua  connexio  abfolute 
necelTaria  Inter  adus  p<Bnitentis,&  ju-i 
dificationem  , maximi  in  ratione  me- 
riti, autfatlsfadlionls:  fed  neutrum  di- 
ci poted  . Non  quidem  primum  , alio- 
quin  peccatores  judificationem  mere-  - 
rentur , nec  Illa  fieret  gratis  , contra. 
Concilium  Trid.fefT.d.ca.8.  Non  etiam 
fecundumipoted  enimDeus  per  abfolu- 

tani 


Digitizod  by  Googie 


3 74  T‘ra^.LDifput,V*ArtJ.Se^.ll.§lu(eJi,l, 


tam  fiiam  potentiam  non  exijfere  ta- 
lem fatisfa(ftioiiem,&eam  ex  clementia 
gratis  relaxare  peccatori ; igitur,  &c. 

Tertid  tandem  docet  Dodlur  etiam 
interdum  fieri  juflilicacionem  , & pec- 
catorum remilfionem  per  folum  atSum 
diledlionis  Dei  fuper  omnia  fine  dolo- 
re expreflb  , St  formali  Ptenitentia  de_> 
peccato  , ut  conflat  exemplo  hominis , 
qui  inopinato  cafu  raperetur  ad  mar- 
tyrium , & oblitus  elTet  alicujus  [pec- 
cati mortalis  , cujus  non  recordaretur, 
dum  «efiuanti  cbaritatis  igne  flagrant 
martyrium  fubiret ; eo  namque  in  cafu 
hic  homo  juftificaretur  per  adlum  cha- 
ritatis  , jufiificaretur  per  martyrium  , 
abfque  a^u  formalis  poenitentiae . 

Confirmatur  iliis  omnibus  Scripturte 
tefiimoniis,  in  quibus  formali  diledlio- 
sii  Dei  tribuitur  efficacia  remiflionis 
peccatorum,  nulla  fatfla  mentione  pce- 
nitentic  , feu  doloris  , aut  deteftationis 
de  peccato . Sic  Luc,e  7.  Remittuntur 
ti  peccata  multa  , quoniam  iiUxit  mul- 
tum,  cui  autem  minus  dimtttitur,minus 
diligit . Proverb.  8.  Ego  diligentes  me 
diligo  . Eccl.  j4.  Oculi  Dei  in  diligentes 
J'e . Joan.i.cap.4.  Omnis  qui  diligit,  en 
Deo  natus  efl . Et  verf.id.  Deus  ebaritas 
efi  , is  qui  manet  in  ebaritate , in  Deo 
manet , ij  Deus  in  eo . Joan.14.^/  aa- 
tem  diligit  me , diligetur  d Patre  meo . 
Et  vcrf.ij.  Si  quis  diligit  me,  fermonem 
meum  fernabit , iS  Pater  meus  diliget 
eum  , fir  ad  eum  veniemus  ( per  gratiam 
fandlificantem)  iS  apud  etm  manfioneni 
faciemus.  Zach.i,  Gonvertimini  ad  me 
ait  Dominus  exercituum,  iS  ego  conver- 
tar ad  vos , dteit  Dominus  exercituum . 
QrU  autem  fanz  mentis  dubitare  po- 
teft  , quin  per  folum  amorem  Dei  pro- 
pter fe  fuper  omnia  , homo  perfcdle 
convertatur  ad  Deum  > Ubi  ergo  Do- 
minus bonus  efl  , non  fit  nequam  ocu- 
lus nofler, invidens  remiffionem  pecca- 
torum his,quibus  Deusillam  promifit  . 

Necobfiat  qu6d  in  aliis  locis  Seratu- 
ra meminerit  pznitentiz,  tanquain  ne- 


ccITari*  ad  remiffionem  peccatorum  t 
Eychielis  18.  Convertimini , iS  agite 
Poenitentiam  ab  omnibus  iniquitatibus 
veftris  , is  non  erit  vobis  in  ruinam  ini- 
quitas . Liic.  I j.  Ktfi paenstentiam  ha- 
bueritis , omnes fimul peribitis. k&.or.o. 
Poenitentiam  agite  , iS  baptiietur  unuf- 
quijque  vefirum  . Hoc,  inquam,  non 
obf)at,quia  commodi  iiitelligi  pofTunt, 
vel  de  penitentia  formali , & explicita, 
vel  de  adu  illi  squivalente  , qualis  efl 
adus  diledionis  Dei  fuper  omnia,alio- 
qui  cui  nullum  peccatum  occurreret  in 
genere  , vel  in  fpecie  , quod  eflet  dete- 
ilandum,  non  polTet  juftificari,  nec  per 
confequens  falvari . 

Non  abnuo  tamen  in  adu  amoria 
fuper  omnia  contineri  adum  pmniten- 
tiz  virtualiter ; Tum  quia  ad  illum  de- 
terminat data  occanone  , repugnat 
enim  flare  perfedam  charitatem  cum 
confideratione  peccati  , quin  habeatur 
dolor  de  peccato  , quatenus  efl  offenfa 
Dei : Tum  quia  adus  amoris  Dei  fuper 
omnia  totum  motivum  iflius  doloria 
continet , nam  amare  Deum  fuper  om- 
nia , efl  amare  illum  fuper  omne  pec- 
catum : infuper  efl  illum  przferre  om- 
nibus non  foliim  pro  tempore  futuro  , 
& prefenti,  fed  etiam  pro  preterito,ac 
proinde  ibi  cfl  implicite  nolle  peccafTe  , 
hoc  autem  efl.odio  habere  , quod  pec- 
caverit, ac  dolere  fe  feciffe  illud;  igitur 
talis  adus  amoris  Dei  fufficiet  ad  jufti- 
ficationem . 

Dices : Non  minus  penitentia  necef- 
faria  efl  peccatori  ad  falutem  , quitm  fi- 
des in  fideli : fed  fides  efl  necelTaria  ne- 
cefCtate  medii ; itaut  fine  fide  impoffi- 
bile  fit  placere  Deo;  igitur  etiam  fine 
penitentia  formali  impoflibile  efl  pec- 
catorem juflificari  . 

Nego  mejaremiQt^mquam  enim  pm- 
nitentia  fit  necefiaria  peccatori  neceffi- 
tate  medii  de  via  ordinaria  ad  juflifica- 
tionem  ,ficut  & fides  infideli  : tamen 
hoc  intercedit  diferimen  inter  fidem,dc 
ptenitentiam,qu6d  fides  non  poffit  fup- 


Dicr 


Ve  Necejfitate  Pcemtentta  •'  375 


pkri  per  •liqaem  alium  «Aum  , in  quo 
vircualiter  contineatur  , flcut  Peniten* 
tiafuppleri  potefl  peracflum  diledlio* 
nis  Dei , in  quo  virtualiter  continetur. 

Iniiaiit ; Acfius  dilectionis,  vel  ideo 
fuflicit  ad  judificationem  fine  formali 
poenitentia  , quia  ex  natura  fua  habet 
repugnantiam  ad  peccatum  per  mo- 
dum forme  , vel  quia  ex  voluntate  di- 
vina acceptatur  , ut  meritum  de  con- 
gruo : fcd  neutrum  dici  potefl:  Non_» 
primum,  alioqui  formaliter  juftificaret, 
& non  folCim  difpofitive . Non  etiam 
fecundum  : nam  exinde  fequeretur  , 
qu6d  conferret  ad  jufiificationem  , & 
ad  eam  requireretur  fecundum  ordina- 
riam Dei  difpofitionem  , quod  utique 
non  eft  verum  . 

Me/^ondeo  , actum  dilectionis  cenferi 
fuflicientem  difpofitionem  ex  divina_> 
voluntate  , ficut  & pznitentiam,  cujus 
efiicacia  defumitur  ex  radice  charitatis, 
quando  e(l  perfecta  . At  hxc  Dei  dile- 
ctio fuper  omnia  nunquam  cll  cum_i 
confideratione  , & memoria  peceat' , 
quin  annexam  habeat  poenitentiam  in 
viatore  alicujus  criminis  reo  ; nemo 
enim  Deum  diligit  fuper  omnia  quin 
vehementer  doleat , qu6d  illum  offen- 
derit , quo  in  cafu  uterque  actus  con- 
currit aci  iufiificationem  . 

CoNCtLUSIO  C^u  A RT  A . 

Poenitentia  quatenus  efi  animi  do- 
lor , ae  deteRiStio  de  preeatis  , efi 
neceffaria  ad  rentiffionem  peccatorum  , 
ita  quod  non  /afficiat  veteris  vit,e  abje- 
Bio  , ir  novse  inRauratio  . Harc  eft  con- 
tra Lutherum  , utapparetex  ejus  arti- 
culis damnatis  per  facram  Facultatem 
Parifienfem , quorum  hic  unus  erat: 
Contritio,  quee  paratur  per  difcuffionem, 
colleBionem  , iy  dete/tationem  peccato- 
rum , qua  quis  recogitat  annis  fuos  in 
amaritudine  anima  fhee  , ponderando 
peccatorum  gravitatem,  multitudinem  , 
feeditatcm , amiffionem  eetema  beatitu- 
dinis  , ac  aterna  damnationis  aequifi- 
tiossem:  hac  , inquam-.  Contritio  facit 


hominem  hypocritam  , imi  magis  pecca- 
torem' Qijyn  utique  propofitionem_« 
fic  damnaTTacra  Facultas  . H/CC propo- 
fitio  eR  falfa,  via  ad  pfuitentiam  impe- 
dit iva  : Serspturis  /acris , iy  doRrina 
SanOoe-um  diffiormis . 

Et  meriti  quidem ; enim  verA  Scri- 
ptura facra  oraculis  tefiatur  necefia- 
riam  elTe  penitentiam  ad  placandam 
divinam  indignationem  , & afTequen- 
dam  peccati  remiffionem  . Sic  E%eebit- 
lis  i8.  Si  autem  imOius  egerit  Peeniten- 
tiam  ab  omnibus  peccatis /uis , qua  ope- 
ratus eft  , i7  cuRodierit  omnia  pracefta 
mea  , iy  fecerit  judicium  ,ly  juRitiam ; 
vita  vivet , (y  non  morietur : omnium^ 
iniquitatum  ejus , quas  operatus  efi,  non 
recordabor . Quibus  verbis  Deus  fpon- 
det  peccati  recmlTionem  homini  peeni- 
tenti,  & judicium, ac  juftitlam  facienti: 
peccatorem  autem  pacnitentem  facere 
judicium  , & jullitiam,  nihil  aliud  et, 
quam  vindicare  peccatum  , Se  facere_« 
Deo  fatis  per  debitam  fatisfactionem  , 
Sc  revexrationem  k creaturis,  ac  con- 
verfionem  ad  Deum  , qu«e  revocatio,& 
converfio  maximi  fieri  debet  per  ope- 
ra laboriofa  , ac  poenalia  , juxta  illud 
Dei  apud  Joelem  monentis  oraculum  . 
Convertimini  ad  me  in  toto  corde  vefiro  , 
in  jejunio  -,  iy  in  fletu  , iy  in planRu  , iy 
/indite  corda  veftra  ,iyc.  H«cautem_> 
cordis  contritio.  St  planitus  non  eft 
dumtaxat  de  nove  vite  inftauratione  , 
fed  maxime  de  peccatis  purgandis,jux- 
ta  illud  /^^0ca/.a.  ubi  Joannes  jubetur 
feribere  ad  Epifeopum  Ephefi  nomine 
Dei  . Habeo  adverfum  te,  qudd  ebarita- 
tem  primam  reliquifli, memor  efio  itaque 
unde  excideris , iy  age  punitentiam  , iy 
prima  opera  fac  \ finatstem  venio  tibi  , 
iy  movebo  candelabrum  tuum  de  loca 
fuo  , niji  peenitentiam  egeris . Q^bua 
verhis  ad  falutarem  poenitentiam  non 
foKrn  prxeipitur  vite  innovatio  , fed 
& preterite  recordatio  , ac  plancus  . 

Quapropter  David  Pfal.yo,  non  fo- 
lum  exorat  pro  prefenti , & futuro;Ccr 

mun- 


Digitized  by  Googie 


"TraSftl*  Dijp.llm  Art»hSeSi»I* 


wunduta  cre»  in  nte  Dent , iy  Spiritum 
reUiim  innova  invifcfrihut  rncit'.  ftd 
pro  priCterito  inclamat : Mifercre  mei 
ZJettt  fecundum  magnam  mifericordiam 
tuam...  ^oniam  iniquitatem  meam 
ero  eornofeo  , iS  peeeatnm  meum  contra 
me  e fi  femper . U «de  Criftus  Luca  i }. 
non  foliim  ii  peccatore  exigit  nov*  yi- 
tu  in(llt'itioncni,fed  etiam  prioris  vin- 
didlam  , & emendationem  , cum  ait: 
■Nifi  poenitentiam  egeritis  , omnes  fimul 
peribitis . P*nitenti«  autem  nomen_< 
rignificat  poenam  tenere  , non  tenetur 
autem  p?na  propter  mftitutioncm  no- 
ve vite,  qu«  bona  eft,  fed  propter  ma- 
litiam preterit* ; r?na  enim  non  na- 
Icitur  , nifi  ex  malo  nolito  • , , 

Igitur  meritb  Concilium  Tridenti- 
TMVi  fejr.ss^  cap.d^.iesmontm  faciens  de 
Contritione  ait ; Declarat  far^a  Syno- 
dus bane  contritionem  non  folum  ceffa- 

tienem  a peccato  , & nova  vita  propofi- 
tum , ly  inchoationem  '.fed  veteris  etiam 
odium  continere , juxta  illud  , Projicite 
a vobis  iniquitates  vefiras , in  quibus 
pr  avari  cati  eflis,  iy  facite  vobis  eor  no- 
vum , iy  fpiritum  novum.  Unde  Can.f. 
proferibens  Lutheranorum  dogma,ait: 
Si  quis  dixerit  eam  contritionem , qssa 
paratur  per  difcujfiontm , colleBionem  , 
iy  detedationem  peccatorum  , qssa  quis 
recogitat  annos  fuos  in  amaritudine  ani- 
ma fua,  ponderando  peccatorum  fuorum 
gravitatem , multitudinem  , faditatem, 
amifponem  aterna  beati  tudinis,  a terna 
damnationis  ineurfum  , eum  propofito 
melioris  vita,  non  ejfe  verum,  iy  utilem 

dolorem  ,neepraparare  ad  gratiam,  fed 
facere  hominem  bypoerytam , iy  magss 
peccatorem  , demum  illam  tjfe  dolorem 
cottBum  , 6*  non  liberum  , ac  volunta- 
rium , anathema  fit  . 

Eamdem  veritatem  docent  SS.  Pa- 
tre» , imprimis  S.  Cyprianus  in  libello 
de  laplis,  ubi  fpondet  quidem  fidelibus, 
qui  in  idolatriam  lapfi  fuerant  , fui  er- 
rati veniam,  dummodb  illam  la^boriofa 
Panitentia  exorent ; Putas , inquit , 


tu  Dominum  eitb  tofe  plaeare , quetsu» 
verbis  perfidis  abnnifiil  Sec.  Putas  faeili 
eum  mifereri  tui  , quem  tuum  non  effe 
dixifii  l Orare  oportet  eum  impenfius  , 
iy  rogare,  diem  luBu  travfgere,  vsgilHs 
ndbes , ae  fletibus  ducere  , tempus  omne 
laerymofis  lamentationibus  occupare  , 
flrar»»  folo  odbarere  cineri , in  eilieio 
iy  fordibus  volutari  , pofi  indumentum 
CbriBi  perditum  , nulltsm  jam  bie  velle 
veflitum  , pofi  diaboli  eibum  malle  jeju- 
nium, juflis  operibus  incumbere,  quibus 
peccata  purgantur, eleemo/ynis  frequen- 
ter infifiere  , qusbus  d morte  anima  li- 
berantur. Et  paul6  pofi:  Siprecesss-> 
quit  toto  corde  faciat  ,fiverss  Poeniten- 
tia lamentationibus  , iy  lacrymis  inge- 
mifeat^js  ad  veniam  deliBi  fui  Dominum 
juBis,  iy  continuis  operibus  infieBat , 
mifereri  talium  poteft  ,&c.  potefi  ille 
indulgentiam  dare  , fententiam  potefi 
ille  defieBere . 

Subjungit  S.Ambrofius  llb.i.de  Poe- 
nitentia c*p.4.ExpeBat gemitus  nofirot, 
fed  temporales , ut  remittat  perpetuos'. 
expeBat  laerymas  noRras.,  ut  profundat 
pietatem  fuam  . Et  lib.i.cap.p.^»  agit 
peenitemtiam  , uonjolitm  diluere  laery 
mis  debet  peccatum  fuum  , Jed  etiam 
emendationibus  faBts  operire , iy  tegere 
deliBa  fuperiora  , ut  non  ei  imputetur 
peccatum  ; ergo  tegamus  lap/us  nofiros 
pofierioribus  faBis , mundemus  fletibus, 
ut  audiat  nos  Dominus  Deus  nofier  inge- 
mifeentes 

Idem  pnteipui  docet  S.  Auguftinus 
variis  in  locis , maxime  ferm.}4.  de  di- 
verfis  cap.13.  Sunt  quadam  , inquit  , 
gravia , & mortifera  , qua  nifi  per  ve- 
bementijjsmam  molefiiam  bumsliationis 
cordis , iy  eontritionis  /piri tus , iy  tri- 
bulationis Pfnitentia  non  relaxantur . 
Undeferm.4.  de  communibus  , Poeni- 
tentiam fic  definit  ( Efi  psenitentia  me- 
dicamentum vulneris , /pes  f alutis  ,per 
quam  Deus  ad  miferioordiam  provoca- 
tur , Poenitentia  d ptena  nomen  accepit , 
quia  anima  cruciatur  , & caro  mortifi- 

ea- 


Digitiz£ai)y-L^i.ui^c 


Ds  NiteJfiC.tte  ray:it'CNiix , 


citiir.  Unde  ferrti.7.  de  tempore  pr*- 
clari  ait ; Multi  afftiuc  Jc  dicunt  pecca- 
tor et  , ir  tamen  adhuc  delcSat  cos  pecca- 
re . Profejjio  ejl , non  emendatio  . Aceu- 
fatur  anima  ,(Jnon  fanatur-  Pronun- 
tiatur ofenfa  ,fed  non  tollitur  . Poeni- 
tentiam certam  nonfaeit,nift  odium  pec- 
cati , IS  amor  Dei . ^ando  fit  ut  tibi 
amarum  fapiat  in  anima  , quod  ante  in 
vita  fuit  dulce  , l7  quod  te  prius  deleSa- 
bat  in  corpore, ip/itm  te  cruciat  in  cordr. 
jam  tunc  bene  injeemifeis  ad  Deum  , & 
dicet:  Tibi  foli peccavi,  <3*  malum  coram 
te  feci:  Bene  tibi  soli  pcccavi  ; 
nullus  hominum  fine  peccato . Et  ideo  ti- 
bi foli  peccavi  : quia  tu  folus  et  fine  pec- 
cato . Da  mijericordiam  mifero  , qui 
tandiupepercifti  crininojb . Inclinet  ad 
remedium  humilitas  peenitentis  , quem 
permovere  non  potuit  diuturnitas  pecca- 
toris . Dic  illi  in  fictu  cordis , Afpiee 
ad  jnf dicem  pietas  immenfa  , Refpiee 
crudelem  miferieordia  publica . Defpe- 
ratus  ad  omnipotentem  venio  , vulnera- 
tus ad  medicum  curro  • pietatem 

manfuetudinis  , qui  tandiu  fufpendifli 
gladium  ultionis . Dele  numerofitatem 
criminum  , multitudo  mifericordiarum. 

Idem  docent  c/eteri  SS.Patres  , qui  ad 
veram  , Sc  finceram  pcciiiteniiam,non 
foliim  vitie  novx  infticutionem  , fed 
etiam  prioris  expiationem  requirunt . 
Cujus  utique  prxclaram  hanc  ratio* 
nem  fubminiftrat  Tertullianus  cap.p. 
libri  de  poenitentia, nempe  quod  aodra 
Poenitentia  debeat  vices  gerere  diviii* 

Iuditic, idcirco  peccatorem  punire de- 
et  , & dolore  ac  lacrymis  prii'ra  de- 
lidla  emendare  ; Hzc  omnia  , inquit , 
,,  Exumologcfis,  ut  poenitentiam  com- 
,,  mendet , ut  de  periculi  timore  Oo- 
,,  minum  honoret , ut  in  peccatorem 
,,  ipfa  pronuntians  pro  Dei  indigna- 
,,  tionc  fungatur  , & temporali  allii* 
,,  clionc  sterna  fupplicia  non  ilicam., 
„ fruftretur,  fed  expungat . Et  eap.ii. 
,,  Deliqui  dicito  in  Deum,&  periclitor 
t,  in  sternum  perire.  Itaque  nunc  pen* 
Tom.  X. 


3,77 

„ deo  , 8c  maceror  , & excrucior , ut 
,,  Deum  reconciliem  mihi , quem  de* 
,,  linquendo  Isd  . Et  instiocap.n.Si 
„ de  Exomologeli  retradlus  , gehen* 
„ nam  in  corde  confidera  , quam  tibi 
„ Hxomologelis  extinguet , & poens 
,,  prius  magnitudinem  imaginare  , ut 
„ de  remedii  adeptione  non  dubites. 
„ Et  paulo  pofl , Exomologenm  in  ef* 
,,  fedlu  fuo  , dc  efficacia  comparat  Ba* 
„ ptifmo;  Igitur,  /0^(1// , cum  fcias 
„ ad  verfus  gehennam  pod  prima  illa 
,,  indru(flionis  Dominies  monimenta 
„ ede  adhuc  in  Exomologefi  fecunda 
„ fubfidia , cur  falutem  tuam  deferis  f 
„ Cur  cedas  aggredi , quod  fcias  me- 
deri tibi  ? Exomologedm  autem  accipit 
pro  adlu  externo,  & pro  laboribus  om- 
nibus,quibus  Ecclefia  Peccatorum  pur- 
gat, ut  ipfe  eam  deduierat  cap.p.paulo 
ante  verba  primum  relata,  ad  qus  fpc- 
&ant , hsc  omnia  , &c. 

Idem  docet  S.Ambrofius  ad  Virginem 
lapfam  cap.S.ubi  deferiptis  afdiaioni* 
bus , & laboribus  , quos  poenitendo  fu* 
bire  debet , fubdit ; Peccator  ergo  fi fibi 
ipfi  non  pepercit , h Deo  illi  parcitur,  6* 
fi  futuras  ptenas  grberjtet  preeeipuas  in.-- 
hoc parvo  vita  Jpatio  compenfaverit,  fc- 
ipfum  ab  eeterno  judicio  liberat . Sub* 
Icribit  S.Profper  lib.i.  de  vita  contem- 
plativa cap.7.  de  Laicis  , qui  ultr6  cri- 
mina confitentur,  & de  eis  Poeniten- 
tiam libenter  fufeipiunt  ; ^uod  fi  ipfi 
yudiees  fiant  ,iyvd ut  fua  iniquitatis 
stltores  hic  in  fe  voluntariam  poenam  /e- 
verijfimic  animadverfionis  exerceant  , 
temporalibus  peenis  mutabunt  oeterna^ 
fippUeiu , is  lacrymis  ex  vera  cordis 
compunBione  fluentibus  reftinguent  oeter- 
ni  ignis  incendia.  Concludendum  ergo 
cum  S.  Petro  Damiano  cap.  i.  libri 
quem  infcripfit  Gomorrhiar.us ; Spi/- 
quis quolibet  torum  modo,  quos  fuprd 
dijiinximus  nefand/e  turpitudinis  fe 
contagione  foedaverit,  tiifi fruBuofe  pee- 
nitentia  fuerit  fatisfaBione  purgatus , 
nunquam  habere  Dei  gratiam  potent , 
Bbb  nun- 


Digitized  by  Google 


378  Tra^J.DiJpul.IL/4rt.i.Se^.IL^Ui£/i.I. 


r.ur,quam  Cbrijli  torpore  , 6j“  /anguine 
dignmerit  , nunquam  eeeleiltt  patrite 
limen  intrabit . 

Objicit  Lutberui  varia  Scriptura  , 
oracula,  in  quibus  Deus  nihil  aliud  h 
peccatore  exigit  , quam  ceiTationem  ii 
peccatis , mandatorum  obfervationem, 
& vitz  nov*  inftitutionem  ; Sic  Ifaia 
yf.  ^terite  Dominum , dum  inveniri 
potejl } invotate  eum  , dum  prope  efl:  de- 
relinquat impius  viam /uam , (5*  vir  ini- 
quus cogitationes  fuas , fir  revertatur  ad 
Dominum  , iy  mi/erehitur  ejus , i!f  ad 
Deum  noUrum  ; quoniam  multus  ejl  ad 
igno/tendum  , Sic  Mattb.  19.  Chriftus 
homini  petenti  ,quid  opus  elTetad  fa> 
lutem , refpondet  : Si  uis  ad  vitam 
irgredi ,/civa  mandata:  nullum  autem 
cft  mandatum  in  toto  Decalogo,  quod 
nobis  pracipiat  vita  prioris  recorda- 
tionem , fcu  detellationem  ; ergo  ad 
remiiTionem  peccati  fatis  eft  , quod 
homo  novam  vitam  infticuat  , & am- 
bulet in  via  mandatotum  Dei  . Si- 
■liliter  ad  Galatas  y.  isi  6.  In  Chriflo 
Jefu  neque  Circumcifio  aliquid  valet  , 
neque  praputium  , fcd  nova  creatura  ; 
igitur  ad  peccatorum  veniam  obtinen- 
dam non  eft  necelTaria  deteflatio  prio- 
ris vitz  , fcd  fullicit  innovatio  przfen- 
tis  , & futurz . 

Nego  eov/equentiam  , & ad  primum_. 
oraculum  dico  opus  e(Te  impio  , quod 
derelinquat  vias  ibas,  non  tantiim  ne- 
gative defidendo  dumtaxat  a peccatis, 
fed  pofiiive  , videlicet  per  propodtum 
cavendi  deinceps  a peccato  , quod  uti- 
4ue  propofitum  refertur  ad  Contritio- 
nem , & vitz  prioris  deteflationem ; 
ille  enim  quiefeere  , feu  deferere  pec- 
cata dicitur  proprii,  cui  peccata  difpli- 
cent  , 8c  qui  dolet  fe  illa  admililTc,  que 
deferere  peroptat . 

Ad  fecundum  nego  minorem,  nam,  ut 
apparebit  quadione  fequenti , przce- 
ptum  de  agenda  Peenitentia  includitur 
ialtem  virtualiter  in  przceptode  dili- 
gendo Deo  ; non  poteft  enim 'quis 


Deum  perfedli  diligere  , quin  velit 
ablatum  illius  honorem  refarcire,  dc  ei 
debitam  fatisfadiionem  impendere. 

Ad  tertium  dico  , valere  quidem  ad 
falutem  novam  vitam  per  gratiam  in- 
ftauratam  ,*  at  illa  non  poted  efle  per- 
fecfia,quin  przfupponat  detellationem 
prioris,  & debitam  latisiaiflionem  Deo 
pro  injuriis  illatis  impendendam  . 

Qji ABSTio  Secunda. 

Utrum  Jit prxeeptum  aliquod  de  agenda 
Peenitentia  , (7  quando  implendum  l 

Notandum  primd  , Przcepta  divina 
elTe  in  duplici  differentia : qua- 
dam enim  funt  negativa , alia  ver6  af- 
firmativa . Negativa  funt , quz  verbis 
negativis  exprimuntur,  & removent 
ab  adione ; affirmativa  autem  , quz 
acflionem  aliquam  imperant,  & llimu- 
lant  ad  adlum  aliquem  ponendum  . 
Porro  inter  utrumque  hoc  maximum_> 
diferimen  intercedif,  quod  negativa 
obligant  femper,  & pro  qualibet  tem- 
poris differentia  , non  foliim  quantiim 
ad  animi  przparationem,  & affe<5tum, 
fed  etiam  quantbm  ad  adum  negati- 
vum . Sic  V.  g.  przceptum  de  non  fu- 
rando obligat  non  foliim  ad  nufquam 
habendum  propofitum  furandi , (ive_> 
ad  femper  habendum  propofitum  non 
furandi ; fed  etiam  obligat  ad  nufquam 
committendum  furtum  : Praceptum 
vero  affirmativum  obligat  quidem  fem- 
per , quantiim  ad  przparationem  , de 
efferum  animi ; non  ita  quantiim  ad 
exercitium  adus  affirmativi:  id  enim 
dumtaxat  exigit  tempore  a Deo,  vel 
Ecclefia  determinato  ; Sic  przceptum 
honorandi  parentes,  obligat  quidem 
femper  quantiim  ad  illum  animi  affe- 
dum  ; quo  femper  tenemur  habere  il- 
lam animi  propenfionem  erga  hono- 
rem , obfcrvantlam  , & obfequium  eis 
exhibendum  tempore  congruo  ; non_, 
tamen  femper  obligat  ad.adum  , fed 

tan- 


Dio'’ 


J5 e Necejfitate  Fcenitentice . 379 


fantAm  pro  llla  tfporis  dilferentia,  ia 
qiiu  parentes  iliinoftro  egere  poiTum 
adminiculo  , & Tublidio  . Quaritur  er- 
go utrum  de  agenda  pgnicencia  fit  ali- 
quod praceptum  affirmativum,  aut  ne- 
gativum . 

^^NotanJum /icundd  ;qu6d  omne  pra- 
ceptum  affirmativum  fecum  importat 
unum  negativum  de  non  eliciendo  a- 
clu  contrario  huic  pri-cepto;  fic  prace- 
ptum  honorandi  parentes  includit  pr;- 
ceptum  negativum  eos  nufquam  inho- 
norandi , five  contumeliis  afficiendi 
verbo  , aut  faflo  , Dixi  de  <if7«  «arra- 
rio  , preceptaenim  affirmativa  non  im- 
portant negationem  atftus  contradi- 
rtorii , fiquidcm  praccptum  hdeiv.  g. 
includit  quidem  negationem  infideli- 
tatis , hoc  eft  praccptum  nagativum  , 
ne  fimus  infideles  , habendo  adlum  fi- 
dei contrarium  , prohibet  enim  infide- 
litatem pofitivamjverum  non  prohibet 
negativam  , aut  privativam,  qualis  eft 
in  illis  , quibus  nondum  alfulfit  lex  £- 
vangelii , necquidquam  de  Chrifto  D. 
audierunt ; fimiliter  praeceptum  de  di- 
ligendb  Deo  includit  quidem  negati- 
vum contrarium  de  nufquam odiendo 
Deum,  non  autem  includit  contradi- 
(florium  : nempe  , nufquam  cfie  noo_» 
amans  Deum  , Inde  enim  fequcretur, 
quod  teneremur  ad  continuum  adum 
amoris  Dei ; quod  utique  videtur  Im- 
poffibile  . 

Notandum  ttrtid  , Pra:cepta  divlna_, 
poflTe  dupliciter  impleri  , nimirum  'vcl 
quantum  ad  rubftantlam  aduspriece- 
tl,vel  quantum  ad  finem  prxcipicntis; 
Ic  V.  g.  qui  jejunat  in  ftatu  peccati 
mortalis  , implet  quidem  prsceptum  , 
quantiim  ad  fubftantiam  adus,  nempe 
abftinentiam  ab  efu  carnium  , nec  non 
ad  parfimonlam  cibi , aut  potus  , non 
tamen  implet  quantiim  ad  finem  prat- 
cipientis,  nempe  Dei  intendentis, quod 
jejunium  iftud  fit  meritorium  vitf  (ter- 
n«  , propter  quam  comparandam  pra* 
cipicur  . Hinc  in  quolibet  przccpto 


duplex  exurgit  obligatio  ; aTis  quidem 
ex  parte  operis-,  altera  veri»  cxparte_» 
fi. lis  , propter  quem  adui  debet  elici . 
Movetur  ergo  difficultas  , an  utroque 
hoc  modo  fic  aliquod  przccptum  de 
Poinitentia  agenda  , & quonam  Jtem- 
pore  illud  obliget . Unde  duo  hic  ma* 
xime  funt  determinanda  : Primum, 
qufid  de  p-enitentia  agenda  fit  aliquod 
pneeptum  divinum  ; Stcundum ,r\\xa.n~ 
do  Illud  impleri  debeat,  an  videlicet 
flaclin  port  admilTum  peccatum, an  ve- 
ro dumtaxat  diebus  fe(livis,autin  ma- 
nlfefto  mortis  periculo . 

Conclusio  Prima. 

T Enetur  peccator  fub  pracepto  a^ere 
Panitentiam  ; ita  quod  novum 
peccatum  committat  fi  illam  neglexerit, 
tempore  quo  tenetur  exercere  . Ita  con  - 
veniunt  omnes  Dodores  Catholici 
cum  ( Subtili , difl.ip.qu.unica,  nu.i  j. 
„ ubi  ait:  Quicumque  primam  gratiam 
„ amifit , tenetur  de  neceflitate  pratee- 
„ pti , & hoc  illius , Diliget  Dommum 
„ Deum  tuum  , lyc.  agere  quantum  in 
„ fe  eft  , aJ  ejus  recuperationem  , & 
„ etiam  virtute  illius  pexcepu^Diliget 
„ teipfum  ; Sed  ifte  peccator  in  pecca- 
„ to  mortali  amifit  primam  gratiam  , 
„ & poceft  eam  recuperare  fiifclpien- 
„ do  Sacramentum  Poinitcntiz  ab  illo 
„ arbitrio  , quia  hoc  eft  Infticutum,  ut 
,,  remedium  efficax  ad  recipiendam 
,,  primam  gratiam,  ex  illo  verbo  joan. 
,1  Quorum  remi/eritis  peccata  , VTc.  8c 
„ fic  concluditur  neccfficas  prxeepti 
„ confeffionis  , non  ex  ifto  verbo  tan- 
„ tum,^orum  rtmiferitit peccata,l7c. 
,,  fed  ex  ifto  , & illo  praicepto  , Diliges 
,,  Dominum  Deum  tuum^iye.Cimu}  jun- 
„ do  . Quibus  verbis  Dodor  declarat 
„ Sacramentum  pasnitentix  cx  prsce- 
,,  pto  cfTe  fufeipiendum  , ac  fubinde 
,,  etiam  ex  prxeepto  elTc  agendam 
,,  Pfnitentiam  pereamdem  rationem  . 

Probatur  itaque  authoritate  Scrl- 
pturx  faerx  : Prini6  quidem  ex  illo  Lu~ 
cce  ij.  Nifi  Poenitentiam  babueritis,om- 
B b b 3 nes 


Digitized  by  Googk' 


380  TraSt.L  DifpJL  Art.LSe^iJL^l^deJi.IL 


ncsjtrr.ul ptribitit . Qu*  utique  verba 
non  foliitn  figniiicanc  1’cenitentiain  ef- 
fe  neceflariam  ex  parte  medii, ut  volunt 
aliqui , fed  etiam  neccllitate  prccepti  ; 
nam  Dodtores  Catholici  colligunt  prf* 
ceptum  de  fufcipiendo  Baptirmatc  in 
re  , vel  in  voto  ex  illo  Joannis  "Hifi 
quit  rcnatut  fuerit  cx  af«a,ft*c.Nec-non 
przceprum  de  fufcipienda  Eiichariftia, 
ex  Ioan.d.  Nifi  manduca-oeritit  earnein 
filii  hominis , (ye.ergo  ciim  idem  fit  lo- 
quendi modus  Scripture  de  agenda 
p{nitentia,idem  pariter  preceptum  in- 
ferri debet  . 

Fateor  tamen  oraculum  iftud  magis 
infinuare  Fccnitentie  neceflitatem  fub 
ratione  medii  , quAm  fub  ratione  prs- 
cepti , ita  quod  omnes  peccatores , qui 
non  egerint  pcenitentiam  necc(rari6 
perituri  fmt , non  quidem  propter  pec- 
catum impenitentia , fed  propter  pec- 
cata prsterita  non  remilTa  . Unde  ve- 
rius dicendum  exiftimo  cum  Dodore, 
quod  preceptum  de  agenda  p^nitentia 
potius  deducatur  exdiledione  Dei  & 
noftriinam  ex  precepto  diledionis  no- 
llri  tenemur  nobis  procurare  beatitu- 
dinem  eternam  , 8c  confequenterad 
amovenda  ea  omnia  , que  ab  ejufmodi 
confecutione  removent,  qualia  funt 
peccata,  que  dumtaxat  per  pceniten- 
tiam poliunt  elui.  Idem  pariter  colligi- 
tur cx  diledione  Dei;  fiquidem  Chri- 
dus  D.Joan.i4.dixit;jy  quit  diligit  me, 
fermoneru  meum  fervabitjls  Pater  meus 
diliget  eum . Fieri  autem  non  poteft , 
quod  peccator  velit  revera  amare_r 
Deum ; non  autem  velit  impliciti 
amorem  Dei  erga  fe  ; adeo^ue  tollere 
omne  illud  , quod  divinum  illum  amo- 
rem impediret ; nec  fane  videretur  fin- 
ceri  amare  Deum,  qui  nollet  amovere, 
cum  poteft  , id  quod  novit  Deo  fum- 
moperc  difplicere,  <Sc  ilTius  averfionem 
ac  odium  erga  fe  provocare . 

Vnde  ex  ratione  DcBorit  fuperius  ex  • 
prelTa  fle  in  forma  probatur  conclufio  : 
Quicumque  gratiam  fandiflcantem,,de 


divinam  amicitiam  perdidit,tenetur  ex 
nccelEtate  prxeepti  de  diligendo  Deo, 
agere  quantum  in  fe  eft  , ad  ejufmodi 
divine  gratie,  & amicitix  recuperatio- 
nem ; fed  peccator  per  mortale  pecca- 
tum gratiam  , <Sc  amicitiam  Dei  perdi-, 
dit , nec  utramque  recuperare  poteft  , 
nifl  p^nitentiam  egerit ; Igitur  ex  illo 
prxeepto  de  diligendo  Deo  fimul  jun- 
(fto  cum  necellltace  agende  pfnitentif, 
colligitur  prfceptum  de  illa  exercenda. 

Diees:  Si  preceptum  eflet  de  agenda 
Pccnitcntla  , fequeretur  quod  nullus 
polTet  damnari  propter  unum  folum 
peccatum  mortale  , fed  hoc  falfum  eft, 
ergo  & id  unde  fequitur.  Patet  fequela 
ina;oris;  peccator  enim,  qui  moreretur 
poftcommifluni  peccatum  mortalc,non 
adia  pf nitentia,  iiccefl'arl6  damnandus 
elTct  non  folflin  propter  Iflud  mortale 
peccatum  , fed  etiam  propter  omillio- 
uem  precepti  de  agenda  pcenitentia  , 
qux  quidem  omilFo  effet  fpeciale  pec- 
catum , quia  in  fpeciale  prxeeptum  mi- 
litaret , Igitur , &c. 

Rejpondeo  prinid  , nihil  quidquam 
abfurdi  fequi,quod  peccator  non  dam- 
netur propter  unicum  dumtaxat  mor- 
tale peccatum,  quamvis  unicum  foliira 
ad  damnationem  fulflceret  ; exinde 
enim  magis  elucefceret  divina  Juftitia, 
qux  potiori  jure  hominem  fle  duplici- 
ter rerum  p?nis  xternis  addiceret . 

Refpondeo  fecundo,  polTe  negari  ma » 
jorem ; fieri  namque  poteft  , quod  pec- 
cator pro  uno  dumtaxat  mortali  pec- 
cato damnetur,  etlamfl  omittat  prxee- 
ptum  de  agenda  Pcenitentia  , put^  fl 
ftatlm,ac  In  peccatum  mortale  decidit, 
deperdat  ufum  rationis  ; atque  Ita  mo- 
riatur; talis  enim  damnabitur  propter 
folum  admilTum  mortale  peccatum  ; 
non  autem  propter  omiflionem  prxee- 
ptl  de  agenda  Pcenitentia  ; quippe  ciim 
perdito  rationis  iifu,  impoflibilis  ei  fue- 
rit talis  prxeepti  obfcrvatlo . 

Adde  quid  etfl  aliquandiu  rationis 
compos  vivat  in  Qatu  peccati  mortalis, 
. & in 


De  NeceJJltate 

Sc  in  eo  moriatur,  non  proptere^  dam> 
nandus  erit  propter  ominum  prece- 
ptutn  de  agenda  Poenitentia;  quod  uti- 
que prcceptum  non  tenetur  implere 
ilatim  , ac  peccavit,  ut  indicabit. 
CoMCLusio  Sbcunda. 

P Receptum  ic  agenda  Ponti  tenti  a 
non  obligat  per  fe  peccatorem  ad 
poenitendum  pro  prima  opportunitate  po(l 
adtftijfum peccatum  . Hec  e(t  Doifloris 
iiii.17.  ubi  determinat  prece- 

ptum  de  confeflione  facienda,ac  fubin- 
de  de  agenda  Pf  nitentia.obligare  dum- 
taxat in  certo  ac  determinato  tempore, 
maxime  in  articulo  mortis  . Qu6d  au- 
tem non  Ilatim  obliget  pofl  peccatum 
conimiflum  , docet  num.zS.  ubi  reiicit 
opinionem  Aleniis  affirmantis  4. /'ar/. 
guecjl.yy.  metnb.4.  art.i,  prxeeptum  fa- 
ciende confeiTionis,  ac  fubinde  agende 
Pcenitentie  obligare  <latim,ac  occurrit 
opportunitas : quod  utique  negat  Oo- 
(ilor  : ^ia , inquit , pr^cepta  poenalia 
non  funt  amplianda  fed  reflringenda\ncc 
invenitur  quando prttceptumiliud  affir- 
mativum liget , vel  obliget  , nifi  ad  ali- 
quando , &c. 

Probatur  autem  conclufio  , prim6 
quidem  quia  fl  teneretur  homo  (latim 
ac  peccavit  agere  poenitentiam  , feque- 
tetur  qu6d  in  fingulis  momentis  In  qui- 
bus poflet  pf nitere , peccaret  mortali- 
ter, quia  in  lingulis  illis  momentis  eflet 
transgrelTor  prxfcriptl  fibi  przceptl:red 
hoc  falfum  apparet  ex  communi  praxi 
fidelium  , qui  conUtentes  peccata  fua  , 
nufquam  accufant  Pcenitentie  dilatio- 
nem , aut  protradlionem  , nifi  forte  ta- 
lis dilatio  protradla  fuerit  ultra  tempus 
determinatum  ab  Ecclefia  de  facienda 
peccatorum  accufatlone  , & agenda_, 
Panitentla;  neque  de  ejufmodi  dilatio- 
ne 4 ConfelTariis  inrerrogantur:non  eft 
autem  verifimile  hunc  accufationis  de- 
feiflum  oriri  ex  miniis  pcrfeifla  indru- 
iflione  pfnitentlum,&  Confefiariorum; 
alloqui  culpanda  elTet  Ecclefia  ; quippe 
que  hujus  accufationis  defedum  novit 


PoemtentU . 381 

nec  tamen  emendat , & corrigit : Igi- 
tur figniim  efl  illam  accufationem  non 
elTe  necelTarlam  ad  falutem  . 

Deindi , fi  talis  dilatio  efiet  contrOw 
preceptiim  , 8c  vitiofa , fequeretur  Ra- 
ptlfmum  ollm  adultis  collatum  non 
contullfie  eis  primam  gratiam,ad  quam 
tamen  principaliter  ordinabatur  : quia 
olim  Ecclefia  non  permittebat  baptiza- 
ri Catechumenos  folemniter  , nifi  in 
Pafchatc  , & Pentecofte ; ac  fubinde  fi 
debuifient  conteri , ilatim  poli  pecca- 
tum ai3ualecommiirum,non  potuiflent 
accedere  cum  peccato  ad  Baptifmum; 
quia  jam  peccatum  illud  debuilTet  di- 
lui , & expungi  per  Contritionem,  que 
fufficeretad  julllficationem  ; non  enim 
fermo  ed  de  fimplici  retradlatione  pec- 
cati , fed  de  ea  retraiflatione , & Pccni- 
tentla,  qua  peccator  condituatur  extra 
periculum  etenie  damnationis;  idcirco 
enim  adverfarli  requirunt  Poenitentiam 
datim  pod  peccatum  commilTum  , ne 
videlicet  homo  exponat  fe  manifedo 
periculo  xternx  damnationis  , tempo- 
re intermedio  inter  peccatum  , 8t  mor- 
tem . 

Denique , preceptum  de  agenda  Poe- 
nitentia ed  affirmativum  : igitur  non 
obligat  pro  quolibet  tempore  ; fed  tan- 
tiim  pro  determinato.  Antecedens  con- 
dat ; Preceptum  enim  de  agenda  p^ni- 
tentia  ed  quo  jubetur  elicitio  atfliis  vir- 
tutis : fed  virtutis  aidus  jubetur  elici , 
dumtaxat  per  preceptum  affirmativum: 
igitur , &c.  Conlequentia  patet  & pari- 
tate rationis  de  aliis  preceptis  affirma- 
ti vis.que  obligant  dumtax.nt  aliquo  de- 
terminato tempore,  ut  condat  de  amo- 
re Dei , veneratione  Parentum  , audi- 
tione MilTe  , 6tc.  Qiie  omnia  precepta 
non  obligant  ad  eliciendum  a^um  po- 
fitivum  pro  quolibet  determinato  tem- 
pore , licit  ita  obligent  ad  negationem 
atdiis  contrarii . Nam  , inquit  Ddidur 
j,  prefato  num.aS.  femper  oportet  ha- 
„ bere  voluntatem  confitendi  tunc  , 
,,  pio  quando  preceptum  obligat:Hoc 

dico. 


3 8 X TraEl.l,DifpJLArt.l.SeH.lI.§lu£ji.ll, 


„ dico,  n qu6d  pro  nunquam  volunta- 
„ tem  habeat  . 

Dic(iprimb\  Scriptura  facra  fub  gra- 
villiina  determinatione  , & commina- 
tione peccatores  admonct,nc  Pceniten- 
tiam  diiferant : igitur  cenfct  eam  non 
a/Te  protrahendam  citra  peccatum.  Pa- 
tet antecedens  exilio  Ifaiac6f.  Omnet 
in  ctcde  eorrutth  ,pro  ee  quod  vocavi 
non  refpondifiii  ; locutut  Jum,  iy  non  au- 
diflis . Idem  habet  Plieremias  cap.8. 
Confuft  funt , inquit , quia  ahominatio' 
ntm  fecerunt ; quinimb  confujione  non 
funt  confuft , ist  crube/cere  nefeierunt ; 
idcirco  cadent  inter  corruentes , iy  in^ 
tempore  vijitationis fua  corruent , dicit 
Dominus . 

Refpondet , his  (imilibus  Scripturae 
facra:  oraculis  non  damnari  dilationem 
Pfnitentic  ceflante  omniafTetfiu  adlua- 
]i  erga  peccatum  pr.-eteritum,de  quafo- 
Jiirn  hic  loquimur;  fed  perftringi  perfe- 
veranciam  in  peccato  aduali ; nam.» 
Ifaias  immediate  fubiicit : Et  faciebatis 
malum  in  oculis  neis , iy  qu<c  nolui, ele- 
giftis . Similiter  Hieremias  ibidem  con- 
tinu6  attexit : Omnes,  converfi  funt  ad 
curfum  fuun , quaft  equus  impetu  vadens 
ad pr alium . 

Vrgebis:  Eadem  Scriptura  Iaera  fub 
gravillima  determinatione  prohibet , 
differendam  Poenitentiam  : igitur  nulla 
folutio . Probatur  antecedens  ex  illo 
Ecclef.f.  Non  tardes  converti  ad  Domi- 
num , (y  ne  differas  de  die  in  diem;  fubi- 
td  enim  veniet  ira  illius , ly  in  tempore 
vindiBeC  difperdet  te . Et  cap.ai.  ^uaji 
a facie  colubri  fuge  peccatum  . Et  j^po- 
ej/.3. monet  Angelus  Epifeopum  Ephe- 
twAlemor  eflo  unde  excideris, iy  age  Pte- 
nitentiam  , iy  prima  opera  fac;  fisi  autem 
venio  tibi;  iy  movebo  candelabrum  tuum 
delocofuo  , nifi  Panitentiam  egeris-,  igi- 
tur non  potefi  differri  Poenitentia  citra 
peccatum  . 

Refpondeo primb,  illa  omnia  oracula, 
de  his  fimilia  , Cgnificare,  quidem  fulu- 
berrlmum  effe  cofifilium  Ratim  Peeni- 


tentiam  agere  de  peccato  ; non  autem 
quod  illud  fieri  debeat  fub  prccepto, 

^ Deinde  dico , quod  etii  divinum  per- 
ceptum de  agenda  P^nitentia  referant; 
non  tamen  fignificant  aliquem  obligari 
quocunque  momento  ad  eam  agendam 
fed  dumtaxat  opportuno  tempore  , dc 
ubi  neceflitas  aliqua  poflulaverit ; ille 
quippe  non  exifiimatur  tardare,qui  noa 
facit  quod  poteft  , fed  qui  non  facit  il- 
lud quando  faciendum  cfl : nam,  ut  in-< 
quit  S.  Petrus  epifl.i.  cap.j.  Non  tardat 
Domisius  promi ffonemfuam  , fieut  qui- 
dam exiflimant ; fed  patienter  agit  pro- 
pter vos , lyc,  Qujbus  verbis  fignificat 
Deum  non  differre  effedlum  fu*  pro- 
fDiflionis,etn  (tatim  illam  non  impleat, 
quando  potefi  implere  , quia  tempore 
convenient!  illam  implebit  , nec  ultra 
differt  quam  oporteat:  ita  a pari  ille  di- 
ci non  debet  Panitentiam  tardare  ,qui 
eam  agit  tempore  opportuno,  dt  quan- 
do neceflitas  id  exigit  . 

Subfumes : Scriptura  facra  aperte  fi- 
gnificat Deum  condemnare  , & punire 
Pfnitenti*  procraflinationcm  , ut  con- 
flat ex  illo  Proverb.i.  b'ocavi  vos,  iy  re- 
tiuiflis , extendi  manum  meam  , iy  non 
fuit  qui  af picer  et : deffexiflis  omne  con- 
filium  meum  , ly  increpationes  meas  ne- 
glexi flis  : ego  quoque  in  interitu  veflro 
ridebo,  iy  fubjannabo,  cum  id  , qubd  ti- 
mebatis , acciderit . 

Rejpottdeo ,ScnptMtam  intelligendani 
effe  de  peccatoribus  perfeverantibus  in 
peccato  a<fluali;  ut  colligitur  ex  verbis 
przcedentibus;  flquidem  paul6  ante  di  • 
xerat:  Vfqueqtib  parvuli  diligitis  infan- 
tiam , iy  flulti  ea  , quee  fibi  funt  noxia  : 
cupient , iy  imprudentes  odibunt  fcieti- 
tiam  i Simili  ratione  intelllgendus  cfl 
S.  Paulus  nd  Rom.s.  ciim  ait:  divi- 

tias bonitatis  ejus , iy  patienticc,  iy  lon- 
ganimitatis contemnis}  ignoras  quoniam 
benignitas  Dei  ad  Panitentiam  te  addu- 
cit } Secundum  autem  duritiam  tuam,iy 
impanitens  cor  tbefauriips  tibi  iram  in 
die  iree,iy  revelationis  juUi  judicii  Dei, 

Ibi 


De  Neceffitate  PoemtentU . 383 


Ibi  namque  non  loquitur  dc  fola  dila- 
tione P^nitentizifed  de  iteratione  pec- 
catorum . Pr*miferat  enim  antea:  Exi~ 
ftimas  autem  boc,o  homo , qui  judicas  cos 
qui  talia  agunt , ly  facis  ea  , quia  tu  ef- 
fugies judicium  Dei.  Unde  etiam  mox 
poft  laudata  verba  fubdit;  ^ui  reddit 
unicuique  fecundum  opera  ejus  : iis  qui- 
dem qui  fecundum  patientiam  boni  operis 
gloriam,  ly  honorem,  iy  incorruptionem 
quterunt , -oitani  aternam:  iis  autem  qui 
funt  ex  contentione  , ly  qui  non  atqnie- 
fcunt  veritati , credunt  autem  iniquitati 
ira  , iy  indignatio . Loquitur  ergo  Apo- 
llolus  contra  eos , qui  adlti  profeque- 
bantur  eadem  opera  prava . 

Inflabis  •.  Non  alius  ell  Scriptur*  fa- 
crz  fenfus  quim  qui  i SS.  Patribus 
ufurpattir  : at  ex  eis  divinis  oraculis 
SS.  Patres  docent  obligationem  (latim 
poenitendi , alTeruntque  Pfnitentiam_> 
prorogatam  fore  inutilem  , ut  pra  ex- 
teris affirmat  S.  Auguftinus  lib.qo.  ho- 
n?//.  42.  ubi  ciim  dixifTet  Pjniten- 
tiam  finceram,&  veram  valere  quocun- 
que temporis  momento  , fubdit  feram 
Pfnltentiam  elTe  valde dubiaqi:  /Igens, 
inquit , Prnitentiam  , ly  reconciliatus 
cum  fanus  efl,  lypoFled  bene  vivens  ,fe- 
eurus  hinc  exit : agens  Poenitentiam  ad 
ultimum  reconciliatus  , fi  fecursts  bine 
exit , ego  non  fum  fecurus-,  unde  fecurus, 
do  feeuritatem\unde  non  fum  fecurus, non 
do  fecuritatem\Ptenitentiam  dare  potfesm 
fecuritatem  dare  non  poffum  , lyc. 

Refpondeo  S.  Augu(linum,ibi  tantum 
eos  arguere, qui  P^nitentiam  nimis  dif- 
ferunt, dc  ad  mortem  ufque  eam  proro- 
gant:unde  ferm.v7.de  tempore  prxcla- 
re  ait : Poenitentia  , qute  ab  infirmo  pe- 
titur , infirma  efl  , qua  a moriente  peti- 
tur , timeo  ne , iy  ipfa  moriatur . rjua- 
propter  ferm.iio.  de  tempore  pruden- 
ter admonet:  Proveniendus  efl  dies  , qui 
provenire  confuevit:  ipfe  fe  iltudit,iy  de 
morte  fua  ludit , qui  eagitnt  quod  potefl 
extremi  temporis  irjulgentia  Jubvenire, 
Infanum  efl  boc  ; primum  , quia  pericu- 


lofilfima  efl  in  ultimum  diem  promijfa  fe- 
euritas : deinde  fiultijflmum  efl,  ut  caufa 
qua  de  necefiitatibus  agitur  oternis,inu- 
tilitatibus  vito  deditis  committatur  ex- 
tremis ; odibile  efl  apud  Deum  , quando 
homo  fnb  fiducia  Ponitentio  in  feneBu- 
tem  refervata  liberius  peccat . Cui  fub- 
feribie  Eucherius  Lugdunenfis:  Stulti f- 
fimtim  efl  , inquit , ut  caufa  , quo  de  ne- 
ce ffitat  ibus  agitur  oternis  , mutabilibus 
vito  deficiesttis  committatur  extremis . 
Veriim  quam  periculofa  fit  cjiirmodi 
p^nitentix  procraflinatio  ufque  ad 
mortem  , aperiemus  circa  finem  hujus 
quzAionis . 

Dicet  tertio:  Majori  charitace  quis 
tenetur  ecM  feipfum  , quam  erga  pro- 
ximum : »d  ex  prxeepto  charitatis  te- 
neor flatim  adhibere  correctionem  fra- 
ternam peccanti  proximo  , quando  op- 
portunitas, dc  fpes  fubeit  emendationis: 
ergo  mult6  magis  teneor  mihi  ipfi  fub- 
venire  per  Pfnitenti*  remedium  ftacim 
ac  commodt  fieri  poteft . 

Refpondeo  ad  minorem  , eam  dumta- 
xat effe  veram,quando  adcfl  periciilum 
relapfus , dc  fufpicio  gravis , ne  fi  pro- 
pinquus emendetur,ftatim  in  aliud  pec- 
catum incidat;fiqu!dem  peccatam  prz- 
tericum  non  efl  materia  faciendxcwre- 
iflionis  fratern£;neque  etiam  peccatum 
permanens  in  fuo  reatu,  ubi  non  fubeft 
periculum  relapfus ; fed  tantiim  pecca- 
tum, quod  praevidetur  futurum,  urdo> 
cet  Ecclefiailicus  c.ip,  his  verbis : Cor- 
ripe amicum  , ne  forti  rson  intellexerit , 
ly  dicat , non  fcci  ; aut  fi  fecerit , nc  ite- 
rum addat  facere  . Corripe  proximum  , 
ne  forti  non  dixerit:  lyfi  dixerit,  ne  for- 
ti iteret . Corripe  amicum  ; fope  enim 
fiteommifso  . Qujbus  verbis  fignificatuc 
peccatum  futuram  effe  materiam  cor- 
reptionis,non  autem  prxteritum, quan- 
do non  efl  periculum  iterationis ; ac 
fubinde  falfum  efl , quod  quis  obfoluc^ 
loquendo  teneatur  corrigere  proxi- 
mum flatim  ac  peccavit . 

Qupd  utique  confirmatur:  Quia  non 

te- 


Digitized  by  Googl 


3 84  TraH.l.D'tfp.lLArtJ.S(:cl.lL§lu£fi.lL 


teneor  corripere  proximum,  nifi  quan* 
do  ipfe  tenetur  audire.de  correptionem 
fufdpere  ; fiquidem  prxeeptum  corre- 
tftionis  fratern®  fub  hae  conditione_> 
praEfcriprit  Chriflus  D.  Alattb.i^.  ubi 
fignificat,  nos  non  teneri  ad  corripien- 
dum eum,  qui  non  tenetur  audire:  fed 
oportere  illum  Ecclefis  denuntiare  : at 
non  tenetur  proximus  (latim  ac  pecca- 
vit, fefe  emendare : igitur  nec  me  cor- 
ripientem audire,nec  confequenter  ego 
Ipfe  teneor  eo  in  cafu  emendare  ; nili , 
ut  prsfatus  fum,  inftet  periculum  rela- 
psus . H/t  aift/e  qu6d  fieri  poteft,  ut  te- 
near fubvenire  proximo  in  rebus  maxi- 
mi temporalibus,  efto  non  obliget  erga 
me-ipfum  ; quia  videlicet  proximus  efl 
abfolute  , vel  irrationabiliter  volunta- 
rius; ego  autem  voluntarius  rationabi- 
liter , ac  prudenter . 

Dices  tertid:  Qui  abftulit  alicui  debi- 
tum honorem,  aut  rem  aliquam,  (latim 
tenetur  illi  reftituere : fed  qui  peccat , 
aufert  honorem  Deo  debitum  : igitur 
tenetur  (latim  Deo  fatisfacere  per  Peni- 
tentiam . 

DiHinguo  antecedens : Si  periculum 
immineat  ex  dilatione  reftitutionis  fa- 
mas, ne  detrimentum  proximo  illatum 
augeatur  , concedo  : (i  non  adiit  ejuf- 
modi  periculum  , nego  ; quare  fi  peri- 
culumfit,  ne  violatio  divini  nominis 
augeatur  per  dilationem  Pfnitentia; , 
puti  fi  quis  pravam  dotflrinam  fparfe- 
rit , tenetur  (latim  P^nitentiam  agere  , 
& illa  prava  dogmata  i fe  dilTeminata 
revocare:  fecus  autem  cft,  fi  nullum  ta- 
le periculum  immiu,eaf , ut  plerumque 
contingit . 

Inflabis : Qm  rem  alienam'  abrtulit 
per  furtum,  tenetur  quantociCis  illam 
fuo  domino  reftituere  , & illatum  pro- 
ximo damnum  reparare:  ergo  multo 
magis  injuriam  Deo  fadlam  per  mor- 
tale peccatum,  compenfare  per  debi- 
tam Pf  nitentiam  , & ablatum  illius  ho- 
norem refarcire . 

Ifr/o  confeqtsentiam\tk^\o  difparitatis 


ell , quod  homo  per  furtum  patitusf 
damnum  in  rebus  necelTariis  , & utili-, 
bus  ; unde  per  dilationem  rellitutionis 
novam  patitur  injuriam  , eamque  rea- 
lem : quia  cogitur  carere  aliquo  fibi  ne- 
celTario , vel  utili:  Deus  autem  per  no- 
(Ira  peccata  realem  non  patitur  inju- 
riam ; unde  ex  dilatione  Contritionis 
no(lrs,non  co^tur  aliqua  re  carere  ne- 
cefiaria  , fibi  vel  utili ; juxta  illud  Pfal- 
mi  ^o.Bonorum  mearam  non  e.fcr.Et  Job. 
ai.  ^uid  prodefl  Deojtjujlus  fueris, aut 
quid  ei  confert  ,fi  immaculata  fuerit  nia 
tua  ? 

Vrgebis  • Idcirco  tenetur  fur  renu. 
ablatam  (latim  re(lituere,quiaquandiu 
illam  detinet  injufiitiam  facit;injullum 
enim  e(l  rem  alienam  detinere , fed 
quandiu  peccator  e(l  in  (latu  peccati , 
divinum  honorem  retinet  injufii  ; pec- 
catum enim  ell  injufiitia  contra  Deum: 
erra  tenetur  (latim  Deo  fatisfacere , de 
debitum  illi  honorem  per  Penitentiam 
relli  tuere. 

Nego  missorem:  Peccatum  enim  regu- 
lariter loquendo,non  e(l  vera  injufiitia 
contra  Deum  , magis  qfiam  contra  Le- 
gislatorem humanum  ; non  enim  Deus 
exprclse  declaravit , quod  ubi  precipit 
rem  aliquam  faciendam  , aut  omitten- 
dam , utatur  potefiate  dominativa,  feu 
dominio  proprietatis , quo  polTet  om- 
nes adtus  humanos  exigere  tanquam 
debita  ex  (Iricla  Jufiitia . 

Si  urgeas ; Idcirco  qui  furatur,  facit 
injufiitiam  , quia  rem  aufert  ab  altero , 
qute  erat  fub  illius  dominio:  fed  illa  res 
mult6  magis  erat  fub  dominio  Dei , 
quam  hominis  ; ergo  qua  ratione  facit 
injufiitiam  refpedlu  hominis  , dr  tene- 
tur eam  (latim  refarcire  per  debitam_> 
refiitutionem , fic  etiam  tenetur  (latim 
reparare  per  debitam  Penitentiam  in- 
juriam Deo  illatam . 

Negabo  paritatem,  dc  ratio  difparita- 
tis efi,  qu6d  qui  rem  aufert  ab  hom  ine 
invito,  etiam  dominium  aufert  ifiius 
hominis  in  rem  fuam ; at  per  fur  tum 

Deus 


by: 


De  mcejjitate  Poemternide . 385 


Deus  non  perdit  dominium  in  rem  a* 
blatam;  ac fubinde  non  eft  paritas: 
illud  equidem  ell  contra  prxceptum 
Dei:  Non  furtum  faciet,  ficqne  refpeelu 
illius  eli  quidem  inobedientia,  non  au- 
tem injufiitia  , 

Dices  quartd  : Peccatum  mortale  eft, 
elTe  in  periculo  peccati  mortalis  , fed 
quandiii  peccator  non  peenitet , efl  In 
periculo  incidendi  in  aliud  pccCiitum 
, mortale  : Igitur  quantocitiiis  tenetur 
pfBnitere:  Major  patet  ex  illo  Ecclef.;. 
^i  amat  periculum,  peribit  in  eo.  Mi- 
nor verb  probatur  authoritate  S.  Gre- 
gorii  homil.ii.  in  Ezechielem,  ubi  ait: 
Peccatum  , quod  per  Poenitentiam  citius 
non  deletur , aut  peccatum  eft , aut  caufa 
peccati  fimu!  iy  poena  peccati',  omne  enim 
quod  prius  committitur , peecattim  eft : 
fed  ji citius  poenitendo  non  tergitur,jufio 
judicio  omnipotens  Deus  obligatam  pec- 
catis mentem , etiam  in  culpam  alteram 
permittit  cadere , utqui  flendo,  *7  corri- 
gendo notuit  mundare  quod  fecit , pecca- 
tum incipiat  peccato  cumulare  : pecca- 
tum ergo , qtsod  Pcenitentiee  lamento  non 
diluitur , peccatum  flmul  cfl , iy  caufa-» 
peccati',  quia  ex  illo  oritur , unde  adhuc 
peccatoris  animus  altius  obligetur , 

Diflinguo  majorem'.  Si  periculum  Iit 
imminens  , dc  pruxlmum>  concedo  : fi 
dumtaxat  remotum  , nego  : Ptriculum 
enim  ev.Arifiot.  a.  Rhetoric.  cfl  appro- 
pinquatio rei  timenda  : quare  fiquis 
agnofeat  fibl  non  imminere  proximum 
lupfum  ex  dilatione  Potnitentix  , non 
videtur  peccare  Poonltentiam  differen- 
do ; unde  ad  S.Gregorium  dico,  illum 
his  , aut  fimllibus  verbis  , monere  ne_> 
din  differatur  Punitentla  pofi  commlf- 
fum  peccatum  , non  autem  afferere  il- 
lam fiatim  effe  neceffariam  ; quod  uti- 
que colligitur  ex  verbis  immediate  pr;- 
ccdentlbus;alt  enim:  DiflinUa  funt  om- 
nipotentis Dei  Judieiajly  qui  peccatorem 
diu  expeUat  ut  redeat',  non  redeunti,  at- 
gue  contemnenti  ponit  adhuc  ubi  gra-oius 
impingat . 

Tom.X. 


Dices  quinto  : Prxeepto  negativo  te- 
nemur non  effe  inimici  Dei,ficut  reve- 
ra fumus  per  peccatum  : fed  prxeepta 
negativa  obligant  sepcr,&  pro  femper: 
ergo  homo  fub  prxeepto  tenetur  nuf- 
quam  effe  in  peccato  , dc  confequenter 
peccat,  quandiu  in  peccato  permanet . 

Re fpondeo  ad  majorem , contingere-» 
polfe  tripliciter  , qu6d  quis  fit  inimicus 
Dei  : Prtmb  quidem  adlivi,  quando  vi> 
delicce  homo  Deum  odio  habet:  S cun- 
dd,palTiv^,quando  habetur  odio  it  Deo: 
Tertid,  demeritorie, quando  dignus  ell 
qui  odio  habeatur  k Oeo . Unde  ad  ar- 
gumentum difiinguo  majorem ; Tene- 
tur homo  fub  prxeepto  negativo  non 
effe  inimicus  Dei;  amive  concedo;  quia 
tenemur  Deum  nunquam  odio  habere: 
paffivi  , aut  demeritorid  , nego  : Tura 
quia  vitare  hanc  inimicitiam  non  efi  In 
nofira  potefiate  , nifi  mediante  adlu 
Pcenitentlx  , quem  fiatim  non  tenemur 
elicere.  Tum  etiam,qu\a  hec  inimicitia 
Dei  efi  tantiim  penes  fiatum  hominis 
peccatoris:  at  non  meremur  , neque-» 
demeremur  fecundum  fiatum,  nec  ulla 
prxeepta  dantur  de  fiatu  aliquo  tenen- 
do ; nullum  enim  eft  prcceptum  , qu6d 
femper  exiftamus  in  fiatu  gratix  ; fed 
tantum  confiliura  . 

Inflabis:  Qtn  Deum  non  amat,ipfum 
odio  habet : fed  peccator  quandiu  in 
fiatu  peccati  permanet , Deum  noji_. 
amat  , ac  proinde  ipfum  odio  habet : 
igitur  non  foliim  paffivi  , & demerito- 
rie , fed  etiam  adf  ive  eft  inimicus  Dei . 

Nego  majorem:  Aliud  enim  eft  Deum 
non  amare  , dc  aliud  Deum  odio  habe- 
re: nam  inter  amicum, & inimicum  da- 
tur medium, nempe  non  amicus:quem- 
admodum  etiam  Inter  Poenitentiam,  dc 
imp^nitentiam  datur  medium  , nempe 
non  poenitere  : eft  enim  Poenitentia  di- 
fplicentla  de  peccato  commlffo,  dc  im- 
poenitentia eft  complacentia  in  Ipfo 
peccato ; quapropter  non  eft  Idem  elfe 
non  poenltentem  , & effe  impoeniten- 
tem; ficut  non  Idem  efi  Deum  odIffe,6c 
Ccc  Deum 


Digiti.:  ed  by  Googfe 


3 3 <5  TraSi.LDiJp.ILArt.LSe£i»IL§lwtJi.IL 


Ueum  i;oii  amare  : unde  c^uamvis  prte- 
ccptum  a!^rmattvum  dc  diligendoDeo 
includat  unum  negativum  de  adlu  con- 
trario, fcilicct  numquam  habere  Deum 
odio,  quod  obligat  lemper,  & pro  fem* 
per  ; non  tamen  includit  negativum 
de  fuo  coniradidlorio  , fcilicct  nun- 
quam non  amabis  Deum.hoc  eft,  fem- 
per amabis.  Ex  quibus  condat , qu6d 
quamvis  different  Poenitentiam  non_, 
habeat  aiSualem  amorem  Dei,  non  ta- 
men habet  illius  odium  , nec  reus  ed 
illius  prtecepti:  Diligei  Dominum  Deum 
tuum . 

Vrgekis:  Nolle  amari  i Deo,opponi> 
tur  amori  Dei:fcd  peccator  quamdiu  in 
peccatis  perfeverat  noo  vult  amari  k 
Deo;fiquidcm  eo  in  datu  odio  habetur; 
abominabilis  ed  enim  Deo  impius,  & 
impietas  ejus : igitur,  &c. 

Difiittguo  mujorem\lA  nolle  per  adum 
pofitivum  , quo  quit  divinum  amorem 
repudiaret,  ac  fperneret,  concedo:  per 
acftum  negativum  per  rufpen(ionetn_ 
adius  ; quo  quis  fciens  fe  non  effe  in_^ 
amicitia  Dei , negligeret  fefe  revocare 
ab  eo  datu  , quo  divinam  indignatio- 
nem promeretur,  nego:  in  eo  enim  da- 
tu perfeverare  non  ed  prohibitum  per 
preceptum  de  diligendo;  quia  ciim  il- 
lud dt  affirmativum  non  obligat  fem- 
per,  & pro  femper . 

luJtabU  rurfut:  Saltem  illa  Ptcnitcn- 
tix  dilatio  fine  juda  caufa  repugnat 
amicitis , & reverentis  Deo  debits  ; 
etenim  d filius  graviter  patrem  offen- 
dilTet , aut  fervut  dominum  , certum 
cd  , quod  ejus  majorem  animadverfio- 
nem  provocarent , d abfque  ulla  caufa 
differrent,  etiam  ad  modicum  tempus , 
veniam  exorare  , & reconciliationem  . 

ReCponico  negando  antecedens , d fer- 
mo  dt  de  nova  offenfa.ncc  urget  quid- 
quam exemplum  ; forte  enim  inter  ho- 
mines viget  obligatio, faltem  indiredla 
ftatim  fatisfaciendi;  quia  cum  homines 
non  judicent  de  occultis , prefercim_> 
mere  internis  , dum  non  vident  exter- 


nam venic  petitionem  , quando  nulla 
aded  juda  caufa  differendi  , judicant 
affedlum  internum  adhuc  perfeverare  ; 
adeoque  mcrit6  de  navo  indignantur  : 
fecus  ed  autem  de  Deo  erga  hominem; 
ciim  enim  Deus  perfedle  noverit  corda 
hominum,  dum  videt  hominem  omni- 
no ceffaffe  ik  volitione  libera  peccati  , 
non  habet  circa  illum  novam  difpli- 
centiam,ex  eo  qu6d  aliquandiu  in  pec- 
cato habitualiter  maneat . 

Subfumes : Nullus  reipanet  volunta- 
rii in  peccato  habituali , quin  in  ipfo 
complaceat;  tandiu  enim  complacet  in 
peccato  , quandiu  peccatum  ei  non  di- 
fplicet:non  di^licet  autem  quandiu  il- 
lud non  detenatur  , nec  dolet  illud 
commififfe : fed  complacentia,  & affe- 
dtus  erga  peccatum  divinam  indigna- 
tionem provocat:  igitur,  &c. 

DifUnguo  wayarf/»:Qujn  complaceat 
per  novam  voluntatem,qua  fcilicet  ve- 
lit illud  peccatum , idudque  approbet, 
nego  : complaceat  per  negationem-» 
aidusdifplicentix,  concedo:  Unde  non 
valet  confequentia:Peccatum  In  eo  da- 
tu non  difplicet:  ergo  placet ; quia  in- 
ter placere,dc  difplicere  datur  medium, 
nempe  non  difplicere  per  negationem 
adlus  . 

Subfumes  iterum'.  Sed  peccator, in  eo 
datu  nedum  habet  negationem  adus  ; 
fed  revera  habet  volitionem  , dc  affe- 
dlum  adtualem  erga  peccatum,eo  enim 
ipfo  quo  non  vult  agere  Pcenitentiam  , 
vult  manere  in  datu  peccati:  Qui  enim 
vult  antecedens  bone  confequeiitix , 
vult  etiam  confequens  ; (i  enim  Petrus 
vult  currere  , vult  etiam  moveri : velle 
autem  manere  in  eo  datu  , ed  compla- 
cere in  peccato:  igitur,  &c. 

Nego/ubfumptum  y nec  enim  confe- 
quens ed  , qu6d  (i  peccator  non  velit 
pofitiv^  agtre  Pornitentiam,eo  ipfo  ve- 
lit effe  in  datu  peccati . Ad  probatio- 
nem autem  dico  , qu6d  illa  regula  , qui 
vult  antecedens  boni  confequentis  , 
vult  etiam  confequens,  non  fit  iiniver- 


De  necejjitate 

faliter  »er*;etenim  benS  quidem  fequi* 
tur,  Chrilius  O.redemic  hominet:  ergo 
illi  peccaverunt ; non  tamen  fequicur  , 
ChriAus  voluit  redimere  hominesiergo 
voluit  qu6d  peccarent . Similiter  bene 
fequitur , ago  Psnitentiam  : ergo  pec- 
cavi,&  tamen  volo  agere  Pfnitentiam, 
quod  eA  antecedens , & tamen  nolo 
peccalTe.quod  eft  confequens:imA  verb 
ipfum;quod  eA  agere  P0niteiuiam,eA 
velle  non  peccafle:  ergo  h*v  regula  fo- 
Itim  eA  vera,  quando  antecedens  ordi* 
natur  ad  confecutionem  confequentis, 
aut  i contra  ; unde  ben^  fequitur  , vis 
beatitudinem:  ergo  vis  media  ad  beqti* 
tudinem,  & e contri  . In  propofito  er* 
go,licet  ex  hoc  qu6d  non  agatur  Peeni- 
tentia.colligatur:  ergo  eA  in  Aatu  pec- 
cati;non  tamen  fequitur,volo  non  age- 
re Poenitentiam  ergo  volo  e(Te  in  Aatu 
peccati ; quia  non  agere  Poenitentiam 
non  ordinatur  ad  confecutionem  talis 
Astus;  quia  hunc  Aatum  non  confequi- 
mur  non  p(cnitendo,fed  potius  quando 
a(Aualiter  peccamus : atque  ita  velle_r 
non  poenitere  tempore  quo  tenor  , non 
cA  s(Aus  bonus,neque  malus  fecundhm 
fuam  fpeciem  ; proindeque  non  eA  no- 
vum peccatum  . 

Z7/W /exfi  : Gravior  eA  ;a(Aura  vit* 
fpiritualis,quam  temporalis:  fed  A quis 
incidat  in  agritudinem  corporis  , aut 
vulnus  accipiat , Aatim  ex  obligatione 
nature  , & ex  przcepto  de  dilecAione 
fui , 3c  mandato , Ale»  occide$ , tenetur 
Aatim  adhibere  medicamenta , ne  vi- 
tam amittat:  ergo  multb  magis  ubi  ac- 
cepit vulnus  lethale  peccati.debct  adhi- 
bere remedium  Poenitentie  , ne  vitam 
fpiritualem  deperdat . 

Refpondtnt  aliqui,  qu6d  etA]pr«Aan- 
tior  fit  vita  fpiritualis  corporea;  atta- 
men difparitas  cA  quantiim  ad  obliga- 
tionem ejusconfervationis , vel  recu- 
perationis ; quia,  inquiunt , homo  non 
cA  dominus  yit;  corporea;,quemadmo- 
dum  dominus  eA  vite  fpiritua1is,qiiam 
acquirit,  & fibi  comparat  propriis  at^i- 


PoenitentU , 387 

bui . Verfim  licet  forti  In  eo  efict  di- 
fparitas , qu6d  qui  auferret  fibi  vitam 
comporalem  .peccaret  contra  ;uAitiam, 
quia  rem  auferret , que  non  eflet  pro- 
prii dominii,  non  ita  autem  peccaret,(t 
vitam  fpiritualem  fibi  auferret;  nihilo- 
minus certum  eA , qu6d  auferre  fibi  vi- 
tam fpiritualem  fit  contra  prcceptum 
cbsrltatis  erga  feipfum , que  obligat 
unumquemque  ad  evitandum  qua- 
que malum  fi  ve  corporis  , Ave  anime  , 
quantCim  commodi  Geri  poteA;  ac  fub- 
inde  obligat  ad  Popnitentiam  necefli!- 
riam,ut  recuperetur  vita  fpiritualis  per 
peccatum  deperdita ; maxime  ciin^ 
mors  fpiritualis  fit  gravifCmum  dam- 
num efficiens  hominem  obnoxium  x- 
terne  damnationi , 

Unde  refpondcnt  alii  diftinguendo  mi- 
norem : Unufquifque  tenetur  Aat!m-i 
adhibere  medicamenta,fi  neceffitas  ur- 
geat, & periculum  fit  in  mora  curatio- 
nis , leciis  ver6  fi  talis  non  urgeat  ne- 
celEtas , Porro  non  femper  homini  exi- 
Aenti  in  Aatu  peccati  incumbit  pericu- 
lum , vel  relapfus , vel  damnationis ; 
quippe  ex  plurimis  peccatoribus  rarif- 
nmi  funt , qui  Aatim  moriantur  poA 
peccatum  commiAum  , & antequam 
poffint  agere  Pmnitentiam;  alioquin  fi 
valeret  hoc  argumentum , etiam  pro- 
baret Baptifmum  non  poAe  ullatenus 
differri,  ialtem  in  parvulis,  cum  poffint 
de  repente  mori,&  tomen  certum  .eA, 
qu6d  per  aliquot  diespoffit  differri . 

C oNCLusio  Tbrtia. 

PRteceptum  faciendae  Patnitenti/C  per 
fe  obligat  fub  novo  peccato  mortali, 
quotiet  imminet  mortis  periculum  : per 
accidens  verd  in  plurimis  aliis  occafioni- 
bus , Probatur  prima  pars  ; prim6  qui- 
dem authoritate  , & exemplo  S.Augu- 
Aini , qui  ( ut  refert  Poffidius  ) dicere 
foIebat,»emr»rm  etji  nullius  /celeris /ibi 
confeius  ej/et,  committere  debere  , ut  fine 
Poenitentia  migraret  l vita\  unde  etiam 
ipfecfim  imminere  fibi  difccffum  in- 
tclIexliTet,  Pcenitentiales  Davidis  Pfal- 
C c c a mos 


Digitized  by  Googie 


388  TraB.LDifpJ.LArtJ.,SeBJ.L§luaJi.II, 


mos  in  confpedlu  poHtos  eSufis  uber* 
rime  lacrymis,  recitabat . 

Suadet  etiam  ratio  ; quia  inflante.» 
mortis  periculo,  tenetur  humo  ex  pr«- 
cepto  Psnicentix  fatisfacere  Deo  pro 
fuis  in  eum  ofTet>ns,&  injurias  ei  facias 
compenfare;  enim  ver6  fi  aliquando, 
maximi  ea  urgente  neceflltate , ifla  de* 
bet  exequi  , iitfihi  divinam  indulgen- 
tiam conciliet.  Qus  tamen  ita  funt  in* 
telligenda  fi  homo  eo  inflanti  non^ 
prcvei-iatur  aliquo  nobiliori  afTc(flu 
trfra  Deum  , puti  per  cfluans  defide* 
rium  fubeundi  martyrii , aut  ardentif* 
fimum  motum  charitatis,  vel  elevatio- 
nem mentis  in  Deum  per  coeleflis  con- 
templationis delicias  ; eo  enim  in  cafu 
non  teneretur  juflus  ad  exercendum 
adlum  Poenitentis,  & doloris  de  pec- 
catis . 

Quod  autem  per  accident  citra  mor- 
tis periculum  etiam  pluries  homo  te- 
neatur agereiPoenitentiam,  fuaderi  po- 
tefl:  Prim6  namque  chm  fandla  fandli 
tradlari  debeant,  & recipi,  tenetur  pe- 
cator  agere  Poenitentiam  , ut  illius  be- 
neficio peccatum  diluat , Sc  gratiam.» 
fandlincantem  obtineat,  quoties  mini- 
flranda  funt  Sacramenta , necnon , & 
quando  Sacramenta , quse  dicuntur  vi* 
vorum,funt  fufcipienda:Minifter  enim 
qui  abfque  poenitentia  Sacramentum 
aliquod  admlniflrat,peceat  mortaliter, 
ut  aiximus  agendo  de  Miniflro  Sacra- 
mentorum ; mult6  autem  gravius  pec- 
cabit,qui  ejufmodi  Sacramenta  in  flatu 
mortalis  peccati  fufeiperet . 

Similiter  viget  obligatio  agends  P(* 
nitentix,  quando  vehemens  urget  ten- 
tatio,  & grave  peccandi  periculum  im- 
minet: non  enim  efl  opportunius  vi- 
tandi peccati  fubfidium.quam  detefla- 
tio  prstoritorum:  quippe  ciim  hac  de- 
reflatio  non  foliim  animum  revocet  ii 
titillante  concupifeentia,  dc  ingeflo..» 
tentatione , fcd  etiam  nova  conciliat 
gratia  auxilia;quibus  ejufmodi  pericu- 
lum evanefeat.  Urget  etiam  agenda 


Poenitentia  obligatio,cum  adefl  publi- 
ca neceflitas  , & imminens  divina  ultio 
in  communitatem  tam  propter  propria, 
quam  propter  aliena  peccata  ; tunc 
enim  unufquifque  tenetur  ex  afTe(flu,dc 
amore  erga  communitatem  per  fnam 
Poenitentiam  , quantum  in  fe  efl , divi- 
nam iram  amollire  , & avertere  , quia 
membra  debent  efle  follicita  pro  fe  in- 
vicem , necnon  , de  pro  toto  corpore  , 
cujus  funt . 

QtJ*nES  : Vtrum  perieulofum  fit  Peeni^ 
tentiam  ad  extremum  uitet 
prorogare  i 

AFfirmo  una  cum  SS.  Patribus  , qui 
hanc  veritatem  unanimi  calculo 
conflanter  prcdicant . Maximi  S.  Au- 
guflinus  in  lib.  %a.  homiliarum  homiU 
4t,  de  S.Ambrofiuslib.a.de  Poenitentia 
cap.  1 3.  ubi  feribunt : Si  quit  pofitut  in 
ultima  neceffitate  eegritudinit  fuic, volue- 
rit accipere  Panitentiam , iy  accipit,  & 
mox  reconciliatur,  iy  bine  vadit ; fateor 
vobis , non  illi  negamui,  quod  petit : fed 
non  preefuniimut , quia  beni  exit : no» 
preefumo,  non  voi  fallo  : Fidelis  beni  vi- 
vensfecurui  bine  exit:  baptiijttus  adbo- 
ram  fecurut  bine  exit : agent  Poeniten- 
tiam, ly  reconciliatus,  eum  fxnus  efl,  ly 
pojlek  beni  vivens  fecurut  bine  exit  : 
agens  Poenitentiam  ad  ultimum  , iy  re- 
coneiliatus,  fi  fecurut  bine  exit,  ego  fur» 
fecurut , unde  fecurut  fum , do  fecurita- 
tem  : unde  non  fum  fecurut  Poeniten- 
tiam dare  pojfum , feeuritatem  dare  no» 
pojfum . 

Eamdem  rationem  fuppeditat  S.Ca- 
farius  Arelatenfis  homil.  4;.  de  44.  ubi 
ciim  dixiffet:  fe  dubium  habere  an  pro- 
fit  Poenitentia  in  extremis  poenitenti  ; 
^fiid  tibi  dieam,\ne\M\t,»efcio:  dixi  no» 
preefumo  , non  promitto  , prorfus  nefeio 
de  Dei  voluntate  ; flatim  fubjungit:  yit 
te,  frater,  d dubio  liberare,  vis,  quod  in- 
certum efl  recedere  l age  Poenitentiam-» 
dum  fanus  et ; fi  enim  agis  teram  Peeni- 

ten- 


— Dt^uzeo-by 


De  necejitate  PognitentKs  385) 


tentiam  dum  /anus  et , invenerit  te  no- 
viffimut  dies , currito  , ut  reconcilieris ; 
Si  fic  agis  yfeeurus  es : quare  fecurut  es , 
vis  dicam  tiH  ? ^ia  egifti  Pceniten- 
tiam,eo  tempore^uo  iy  peccare potuiFli. 
Eece  dixi,  quare  fieurus  er.fi  asstem  tunc 
agere  vis  ipfam  Pcenitentiam , quando 
peccare  jam  non  potes,  peccata  te  dimife- 
runt,  non  tu  illa  , 

Idem  docet  S.  Eligius  homil.tf.  cihm 
•gens  advcrfus  eos  , qui  ad  finem  vite 
Pcsnitentiam  differunt , fcribit : Cism 
omnes  homines  Peenitentiam  velint  in^ 
fine  vitee  fuec  accipere  , vix  paucos  vide- 
mus, eam  fecundum  quod  defderant  adi- 
pifei  . Pohmodum  colligit. 

Veriim  nemo  fiiiius , Sc  eloquentliis 
Incertitudinem  illam  narrat,  & exag- 
gerat Salviano  MafClenfi  epifl.  ad  £c- 
clefiam  Catholicam  , ubi  fcribit : Non 
quidem  ulli  vitiis  carnalibus  implicato 
fuffieere  ad  vitam  eeternamputem,fi  cUm 
ufque  ad  mortem  in  flagitiis  confenuerit, 
in  obitu  beni  cunBa  di/penfet;nifi  antei, 
iy  peccatis  renuntiaverit. . . alioqui  pec- 
care non  definit,  quem  in  extremisfitum, 
recedere  a criminibus  fola  tantum  fecit 
impoffibilitas , non  voluntas  ; qui  enim  i 
malis  aSibus  tantism  in  morte  difcedit , 
non  relinquit  feelera , fed  relinquitur  i 
/celeribus ; quia  quantum  ad  animum , 
nec  dum  defit , qui  adhuc  peccare  velit , 
ji  poffit . Et  poft  plura  fubjungit ; Qu6d 
„ fi  aut  tanta  vis  morbi , aut  tanta_> 
,,  egrotorum  fuerit  incuria.ut  valetu- 
,,  dinis  labem  ufque  ad  dies  ultimos 
,,  trahant , quid  dicam  nefeio , quid 
,,  quid  promittam  penitus  ignoro  : re- 
„ vocare  ab  inquifitione  ultimi  reme- 
„ dii  periclitantes,  durum,6e  impium, 
„ fpondere  autem  aliquid  in  tam  fera 
,,  curatione  temerarium ; fed  melius 
„ tamen  abfque  dubio,  quamvis  diu- 
„ turna  paralyfi  aridas  manus,  aliquo 
„ tamen  nifu  ad  coelum  erigi  ,|  quikm 
„ lethali  penitus  defperatione  dilTolvi: 
„ melius  efl  nihil  inexpertum  relin- 
quere,quikm  morlentem  non  curare; 


,,  maximi  quia  nefeio  an  in  extremis 
„ aliquod  tentare  medicina  fit , certi 
„ nihil  tentare  perditio  . 

Idem  docent  Ifidorus  Hifpalenfis 
lib.a.  fent.  cap.  i}.  & S.  Bernardus  lib. 
de  modo  bene  vivendi  cap.  37.  ubi  ait: 
Quando  homo  peccare  potens  peenitet , iy 
vitam  fuam  vivens  ab  omni  crimine  cor- 
rigit ,fine  dubitatione  , quando  ei  mors 
advenerit  , ad  xternam  perveniet  re- 
quiem-,  qui  autem  mali  vivit,iy  in  mor- 
te Peenitentiam  agit  ,pcut  damnatio  il- 
lius efl  incerta-,  rtmiffio  illius  eft  dubia  . 
^i  ergo /ecurus  cupit  effe  in  morte  de 
indulgentia  , in  fanitate  PasnitentianL.* 
agat , iy  in  fanitate  peccata  fua  lugeat : 
igitur  quia  mijeratio  Dei  occulta  efi,fne 
intermiffione  flere  neceffe  eft  . 

Tres  alias  kujufce  periculi  caulas  af- 
fi^nat  fubtilis  Dodior  in  reportatis  di- 
ftin<fl.io.  libri  quarti  fent.  Primam  re- 
etit  ab  infirmitatis,  & periculi  effedll- 
us , qui  animum  ob  fui  vehementiam 
Ita  occupant.oempe  infirmitas  dolore, 
periculum  timore , ut  vix  aliud  cogita- 
,,  re  poflit:  Sed , inquit , nolendo  pec- 
,,  catum  oportet,  quod  fit  magna  con- 
„ fideratio  intelletSus,  dtdeteflatio, 
,,  ad  hoc  qudd  fit  Attritio  fufficiens  ex 
„ congruo  ad  remiffionem  peccati,  C- 
,,  cut  fuit  vehemens  deledlatio  prior 
,,  in  peccato . Quam  etiam  rationem 
fubjicic  S.  Kaymundus  ex  authoritate 
S.Hieronymi,  & S.AugufIini  lib.  j.  de 
Poenitentia,  In  extrema  aegritudi- 
ne,isiqmt,  vix  poteft  aliquis p<enstere,vel 
etiam  cogitare  j ait  enim  Hieronymus . 
Citm  eegritudine  opprimeris , vix  potes 
aliud  cogitare  , quhm  quod  fentis,  iy  il- 
luc regitur  intentio  mentis  i ubi  eff  vis 
doloris:  Multa  enim(ut  ait  Auguftinus') 
occurrunt  tunc  impedimenta  ; nam  moti- 
bus urget,  pena  terret, filii,  quos  illiciti 
dilexit , uxor  iy  mundus  eum  adfe  vo- 
cant . Quam  utique  rationem  egregii 
urget  quifquis  eft  Eufebius  feribens  ad 
Damafum  de  morte  S.Hieronymi , ubi 
,,  aif.  Foni  quU  Iterum  dicet.  Vir  qui 

to- 


I 


l 

I 

i 


Digitized  by  Google 


3^0  Tra^,LDifp,lLArtic.LSeH,IL§lu£ji.II, 


,,  toto  tempore,  quo  Tixit,  mali  fecit, 
„ in  murtis  articulo  accepta  Peeniten- 
,,  tia  u Ueo  veniam  obtinebit.  Heu 
„ quam  van3furpicio,&  falfa  meditu- 
,,  tio  , vix  de  centum  millibus  homl- 
,,  num,quorum  mala  femper  fuit  vita, 
,,  meretur  aOeo  habere  indulgentiam 
„ unus.  Vir  totus  in  peccatis  genitus, 
„ Sc  nutritus,  qui  nec  Deum  vidit,ncc 
„ agnovit,nec  deeoaudire  voluit,nec 
,,  fe  peccaffe  cognofeit  , nec  quid  P«- 
,,  nitentia  fit , nifi  forti  dormiendo 
novit ; totus  adhuc  fccularibus  in- 
,,  nodatus  negotiis  , quem  angu(lia_# 
„ premit  filiorum  quos  deferit  , quem 
„ infirmitas  conterit , quem  dolor  di- 
„ ,vitiarum,  de  temporalium  bonorum 
„ concutit,ciim  eis  non  poffe  frui  am- 
„ plhis  fe  cernit ; quam  acceptam  Deo 
M accipit  Poenitentiam,  quam  non  ac- 
clperet  ^ fi  adhuc  fc  pofle  fanari  cre- 
,,  deret ; certi  veri  concludam  , qui 
„ dum  fanus  cfi , & juvenis  Deum  of- 
fendere  non  formidat  , in  morte... 
non  merebitur  divinam  obtinere  in> 
dulgcntiam. 

Secundam  rationem  petit  Do(ftor  k ti- 
more , qui  tunc  temporis  totum  homi- 
nem occupat , quique  non  efl  fufiiciens 
-difpofitio  ad  promerendam  gratiam  : 
Oportet  enim,  inquit , qudd  Jit  volunta- 
ria detejlatio  , & debita  circumBantio-i 
finit , ut  quid  bome  non  folitm  perniteat 
propter  timorem  peenee\fed  timore  filiali-, 
fed  difficile  efi  tunc  d olere , nifi  ex  timore 
folUm  ; fi  non  fit  cum  amore , non  di- 

/ponit  ex  eongruoiided .difficile  efi.  £am- 
dem  rationem  profert  Author  libri  de_« 
vera,  & falfa  Pf  nitentia,  cap.17.  ^uem 
vere  peenitet , inquit , oportet  non  filum 
timere  Deum  'yudicem  ,/ed  iy  'JufieuH-t 
diligere  non  timeatur  pro  peena,fed  ame- 
tur pro  gloria.  Concludendum  efiergo 
cum  Thoma  ab  Argcntina  art.i.  In  rei 
veritatem  valdi  ejl  difficile  in  extremis 
fie  mentem  colligere  , quid  homo  nonjb- 
ium  timore  pecnee  ,/ed  ex  Dei  dilcBione 
dole  at  fe  Deum  per  peuatum  offiendtjfe , 


iy  proponat  etiam,  fi  diu  deberet  vivere, 
Jtmper  de  boc  in  futurum  cavere  : in  hit 
enim  duobus  covjifiit  verum,  (y  falutife- 
rum  par.  i ter  e . 

Tertiam  rationem  petit  Dotftor  ab  ha- 
bitu in  peccatis  contrado,  qui  non  po- 
teft  non  efle  vehemens  . Igitur  difficile 
efi  tune  maximi  contra  ijlum  babetssm.^ 
inclinari  detefiando,  qua  priits  erant  de- 
leBabilia.  Denique  feribit  multA  ma- 
jorem in  infirmo  requiri  difplicentiam, 
quam  in  fano,quia  liberibs  peenitet  fa- 
nus . Ideo  , inquit  , tredo  , quid  ad  boe  , 
quid  infirmus  mereatur  gratiam  ex  con- 
gruo , multi  majorem  Attritionem  rc- 
quireret , crm  fit  interitui  proximus  , 
quimfi  effiet  fanut.Sed  difficile  efi  habere 
tantam  Attritionem  ficut  in  finitote  ason 
filum  major tnt.  Hinc  tandem  colligit  , 
cbm  quis  in  ejufmodi  flatu  veri  peeni- 
tet,  rariffimum  efle , & inflar  miraculi . 
Cui  certe  confentit  Author  libri  de  ve- 
ra , & falfa  Peenitentia  cap.t7.  Conver- 
titur, qui  jam  totus  Jiy  omssini  vertitur, 
qui  jam  non  tantum  pmsuu  non  timet.fei 
ad  bonumDeum  contendere  frfiinat.^tsa 
converfio  fi  contigerit  edietsi  etiam  sis-t 
fint,defj>erandum  non  efi  de  ejus  remifio- 
ne . Sed  quoniam  vix  , vel  rari  efl  tam 
jufia  converfio  , timendum  eB  de  peeni- 
genteferd . ^em  enim  morbus  urget , 
pana  terref.  ad  veram  vix  veseit  fatisfa- 
Bionem,  maxime  eum  filiis,  qssos  illiciti 
iilexerit,fint  preefentet,uxor  iy  mundus 
ad  fe  vocent , 

Sectio  T betia. 

De  efficacitate  virtutis  Paenitentia . 

Mirandam,  ac  proprie  divinam.. 
Poenitentia  virtutis  efficaciam 
egregie  commendat  S.  Clirifofiomus 
ferm.  de  Panitentia ; ubi  inter  catera 
fic  exclamat:  O Peenitentia,  qua  pecca- 
ta Deo  miferante  remittis , iy  Paradi- 
fum  referas,  contritum  fanas^mnem  tri- 
ftitsam  exbilaras,  vitam  de  interitu  rc- 
' vo- 


De  necejjitate 

voeatjlatum  reflaurat,  honorem  renovas, 
fdueiam  das  , vires  reformas , gratiam 
ahundantiorem  refundit . Omnia  ligata 
tu  fohit,  omnia  foluta  tu  euHodit,omnia 
adverfa  tu  mitigas , omnia  contrita  tu 
fanas  , omnia  confufa  tu  lucidas  , omnia 
defperata  tu  animas  . Per  te,  S Peeniten- 
tia  , David  af/liclus  , vel  contritus /aBut 
efl  faniltts : per  te  filius  prodigus  pater- 
num amplexum  meruit per  te  Petrus, 
poYlquam  ter  Dominum  negavit , indul- 
gentiam recepit : Per  te  6 Peenitentia , 
latronem  fhHti  Cbrifltts  ad  regnum^ 
sternum  rapuit, iye.  Quk  omnia  digni* 
tatis  elogia  , c(im  maximi  ad  peccato* 
rum  reratffionem  collineent ; idcirco 
potiflimiim  hacin  Sedtione  fermoerit 
de  efficacitate  Foenitentiac  circa  gene* 

, talem  peccatorum  omnium  remiffio* 
nem:  Primd  quidem  circa  rerailTionem 
omnium  mortalium;  Secundo,  circa  re* 
miflionem  venialium  : Tertib  circa  fo* 
lutionem , dr  relaxationem  pcenz  eis 
peccatis  debite  \ quibus  annediemus 
quintam  queftionem  de  revivifcentia 
peccatorum  per  Ptcnitentiam  remiffo- 
rum  : Etfextam  de  revivifcentia  meri* 
torum  per  peccata  mortilicatorum . 

Q,u AESTio  Prima. 

Vtrum  per  Pcenitentiam  omnia  peccata 
mortalia  , quantumcumgue  gra- 
via remitti  pojfint  l 

Notandum  primi,  circa  prcfentem 
quelHonem  quinque  pottflimiim 
fuilTe  erroneas  fententias:/V/w«r  error 
quidemNovatianorum.qui  affirmabant 
peccata  poft  Baptifmum  elTe  omnino 
irremiffibilla  , ac  fubinde  P^nitentiam 
nihil  quidquam  peccatoribus  fulTraga* 
ri,  ut  referunt  S.CyprIanus  lib.i.  epifl. 
T.  Hieronymus  Epifl.  ad  Marcellam  , 
Eufebius  lib.  tf.  hldor.  Ecclef.  cap.jj. 
Verbm  quoniam  illi  heretici  maximi 
impugnabant  efficaciam  Pcnitentie  ut 
Sacramentum  efl ; idcirco  eorum  erro* 


PoenitemU  • 3Pi 

rem  referre  , ac  refellere  aufpicabimur, 
ubi  fermo  erit  de  efficacia  Sacramenti 
Peenitentia;.  Secundus  error  fuit  quo* 
rumdam  Judxorum  affirmantium  ter* 
tium  quidem  peccatum  poli  acceptam 
remiffionis  gratiam,  efle  remifsibile:  fe- 
cus  autem  de  quarto  , & exteris  fubfe* 
quentibus.  Quod  utique  confirmabant 
ex  primo,  & fecundo  capite  Amos , ubi 
pluries  tcflatur  Oeus,fe  condonaturum 
tertium,  non  ver6  quartum  peccatum  . 
7Vr//orerrarfuit  Armachani  lib.  9.  de 
qucfllonibus  Armenorum,  cap.  17.  ubi 
docet  aliquot  viatores  Ita  in  malitia_. 
obfirmatos,  ut  fecundiim  communem 
difpofitionem  , falutarie  panitere  non 
poffint ; quemadmodum  Apofloli  iii_. 
gratia  confirmati  nullatenus  mortali* 
ter  peccare  poterant.  §uartus  error  eft 
quorumdam  affirmantium , certum  elTe 
numerum  peccatorum,^uera  qui  imple* 
verit,  fecundfim  pratfcriptas  ordinarias 
divina;  Juflitix  , ac  Mlfericordis  leges 
non  poted  veniam  adequi;  tametfi  nec 
curfum  hujus  vitx,  nec  datum  viatoris 
abfolverit , nifi  forti  ei  fufTragetur  fu* 
perexcellens  mifericordia  Dei.  Quintus 
tandem  error  fuit  impii  Lutheri,docen* 
tis  omnia  opera  nodra  ede  peccata  id 
volente,de  confentiente  Deo;ca  tamen 
non  imputari  ad  poenam  preter  unum 
peccatum  infidelItatIs;contra  quos  om* 
nes  ,'  ut  fecundum  Catholicam  dodlri* 
nam  prxfcribamus  . 

Notandum  fecundi , hic  non  ede  fer- 
monem  de  Poenitentia  Sacramentall  , 
qux  maxime  confidit  in  abfolutione-» 
peccatorum  i p^nitente  confedbnim ; 
ied  de  Peenitentia  virtute,  quam  SS.Pa- 
tres  appellant  Poenitentiam  cordis:  qua 
utique  fulitb  duplex  didingultur  , Im* 
perfedla  videlicet , St  perfcdla  : Prima 
dicitur  yf/frrt/c  , qux  idcirc6  imperfe* 
dia  Pf nitentia  appellatur  non  qu6d  fit 
mala,  fed  quia  infufficiens  ed  extra  Sa* 
cramentum  Poenltentie  ad  p*rf«flam 
peccati  remiflionem  ; perfedla  vero  di*  ^ 
citur  Contritio, tu  qu«  fufiicit  ad  remif* 

fio* 


Digitized  by  Googie 


3 P X TraSiJ.Difp.lL.irtd.SeH.llL^j^tJlJ, 


fionem  peccati  cum  voto,  ac  propofito 
faciendz  confeflionia  , & abfblutionis 
fufciplend*  , a tempore  lepis  Evnnge- 
licK.  Utrum  autem  hzc  Fo:nitentia_, 
neceflaria  fit , & valeat  ad  remiflionem 
cujuslibet  peccati , quantumcumquc_< 
pravis  ; utruraque  enim  negat  Luthe* 
rus  , ut  patet  ex  articulis  damnatis  per 
facram  Facultatem  Parifleiifem.necnon 
& per  Leonem  decimum  fummumPon- 
tificem  ; in  eis  namque  damnatur  Lu- 
therus:  Primum,  qu6d  afleruerit  ad  re> 
milEonem  peccati , fatis  eife  vitam  no* 
vam  inire , abfque  ulla  Pcenitentia , & 
peccatorum  deteftatione ; Secundum  , 
qu6d  ut  mox  diximus , docuerit  folbm 
peccatum  infidelitatis  deputari  ad  pc- 
nam . 

Notandum  tertio,  aliquos  elTe  pecca- 
tores ita  in  malo  obfirmatos,ut  eis  Pee- 
nitentla,  etfi  non  fit  impofsibilis  , fit 
tamen  fadlu  vald£  difiicilis.Qus  utique 
difficultas  oritur  ex  parte  peccatoris,  Sc 
ex  parte  Oei . £x  parte  quidem  pecca- 
toris, dum  propter  confuetudinem  de- 
linquendi jam  obduruit,  juxta  illud 
Proverb.  j8.  Peccator  chm  in  profundum 
matorum  venerit , contemnet  , nempe 
peccare;  quia  videlicet  Aagitia,  prz  ni- 
mia peccandi  confuctudine  leviora  de- 
liba ei  apparent . Unde  fit  ut  amplius 
de  peccatis  non  erubefeat , juxta  illud 
Hieremic  j.  Front  meretricis  faQa  cft 
tibi , nolusfti  erubefiere , Ciim  autem_j 
habitus  ex -variis  atflibus  genitus,  velut 
novam  naturam  ingerat,  inde  fit,  qu6d 
peccatores  t^ualt  naturali  impetu , dc 
velut  agentia  naturalia  ferantur  in_j 
peccatum  , ii  quo  vix  polTunt  recedere, 
juxta  illud  Hieremia  ij.  Si  mutare  po- 
teft  e^tiopt  pellem  fuam,aut  pardus  va- 
rietates fuas;ty  vos  poteritis  bene  facere, 
eum  didiceritis  maluml  Difficultas  vcr6 
provenit  ex  parte  Dei  juili  punientis 
peccatores  , ac  cis  denegando  plerum- 
que auxilia Ipecialia  ad  poenitendum. 
De  utraque  hac  difficultate  loquitur 
S.PauIus,  Ador.ij.  ubi  vis& Judteorum 


perfidiA  , & obllinatione  ad  repellen-’ 
diiui  Dei  verbum , dixit : A^c^/r  s^ffrrr- 
bat primism  loqui  verbum  Dei\Jed  quo- 
niam repellitis  illud,  iy  indignos  vos  ju- 
dicatis aterna  vita,eece  convertimur  ad 
Gentes . 

His  ita  prsmiffis,duo  fuperfunt  de- 
terminanda; /Vm»m,utrum  quodlibet 
peccatum,quanturovis  grave,pofsit  re- 
mitti per  Poenitentiam  : Secundum  , an 
an  unum  peccatum  mortale  remitti 
pufsit  abfque  altero . 

Conclusio  Prima. 

NVllum  eH  peccatum  tam  grave  , 
quod  per  Peenitentiam  perfcHam  , 
non  po^t  deleri . Hxc  ell  de  fide,  & coU 
ligitur  primo  exScripturf  teflimoniis, 
in  quibus  abfque  ulla  limitatione  , aut 
refiridiione  promittitur  verA  contritis  , 
ac  pocnitentibiis  remillio  omnium  pec- 
catorum . Sic  Sapientic  n.  Mifereris 
omnium , quia  omnia  potes  , ly  difjimu- 
las  peccata  omnium  propter  peeniten- 
tiam . Et  Ezechiel.  cap.  i8.  Si  impius 
egerit  peenitentiam  ab  omnibus  peccatis 
/kis , omnium  iniquitatum  ejus  non  re- 
cordabor. Et  (latim  fubdit  : Nunquid 
voluntatis  mea  ejl  mors  impii , dicit  Do- 
minus Deus,i3t  non  ut  convertatur  a viis 
fttis  ,iy  vivati  Et  cap.}}.^^/w  ego,  di- 
cit Dominus,  nolo  mortem  impsi,  id  ell, 
nullius  impii  volo  mortem, quacumque 
impietate  fuerit  reus . 

Probatur  fecMndo  authoritate  Con- 
ciliorum, maxime  Concilii  Lateranen- 
(Is  fub  Innocentio  tertio  , & refertur 
oap.Firmitcr  de  fumma  Trinitate , ubi 
dicitur : Si  poft  fnfeeptionem  Baptifmi 
quifquamproUpfus  fuerit  in  peccatum  , 
per  veram  potcjl  femper  peenitentiam  re- 
parari . Et  ex  Tridentino  fejf.u^ean.o. 
ubi  decernit  per  peenitentiam  poffe  re- 
mitti omnia  peccata  poli  Baptifmum_> 
commilTa  . 

Eamdem  apertiffimis  teftimoniis  tuen- 
tur SS.  Patres  Chryfoflomus  bomil.jj. 
in  Matt.  Non  efl  aliquod  peccatum, quod 
non  cedat  virtuti p {nitenti et. 'ix  homil.9 

Jn 


Digr  z— • 3f-4r 


De  eficacitate  Poenitenti<x . 19$ 

In  Pfalm.fOt /V^rafl/  i pmniterr.mUliet  cujufvis  peccatoris  quantumvis  obdu- 
peceaUi  i milKct pteniure  . Item  S.Am-  rati  poteft  ad  veram  poenitentiam  fle- 
brorius]ib.a.de  poenitentia, cap.p.raa-  «flere  ; Unde  egregie  S.Auguftinus /fa- 
ta cR  .inquit , Dei  erga  bominet propi-  ,,  «li/.fo.rjr  fo.AamjV/i/.Fortafle  dicisi 
tiatio , ut  ^udat potui fet  non  excludi  k „ £go  jam  bapeizatua  fum  in  Chrillo 
ienia,fipeenitentiv%  non  apud  Judieoi  „ a quo  mihi  omnia  praterita  pe<wata 
egifet  ,/edapud  Chri/lum  . Ideo  feribit  „ dimilTa  funt . Vilis  faiftus  fura  nimia 
eum  indignum  fuilTe  veni4  . quia  non  iterans  vias  meas  , ut  canis  abomi- 
intimaconvernone  pcenituit , nec  fe-  „ nabilis  coram  oculis  Domini , con- 
dul6  egit  Paenicentiam;riquidem  Cbri-  ,,  verius  ad  vomitum  fiium  . Quo  ibo 
fius  tantiC pietatis  eH , ut  veniam  ei  do-  ,,  k fpiritu  ejus,  de  k facie  ejus  quo  fu- 
naftt,fiyudas  mijericordiam  expellar-  ,%  giam  ? Quo  frater,  nifi  ad  ejus  mife- 
fet . £t  S.  Augudinus  in  Enchiridio  , „ ricordiam  poenitendo  , cujus  pote- 
cj6%.  Sed  neque  in  bis  criminibus  quam-  Ilatem  peccata  committendo  con- 
vismagnis  remittendis  ,\ns\\xit  , in  fan-^  „ tempferas.  Nemo  enim  re,<fle  fugit 
Sia  Ecclefia , de  mi/ericordia  Dei  defpe-  ,,  ab  illo  , niR  ad  illum  , ab  ejus  feve-i 
randum  efl  agentibus  poenitentiam  , /e-  ,,  ritate  ad  ejus  bonitatem.  Qiiis  enim. 
eundum  modum  fui  cujufque peccati  . locus  excipiet  fugientem  , ubi  ejus 
Quam  utique  varitatem  luculenter  coi-  „ przfentia  te  non  inveniat . Si  afeen- 
ligitS.Petrus  Chryfologus  ex  parabola  ,,  deris  in  Coelum,  ibi  eft;  fi  defeende- 
£lii  prodigi  , ubi  ait , lerm.}.  DfliQa  ,,  ris  ad  infernum,  aded  . Recipe  ergo 
non  videt  vts  amoris , iS  ideo  Pater  pec-  „ pennas  tuas  in  diredlum  , dc  habita 
eatafilii redemit  ofeulo,claufit  amplexu,  ,,  in  fpe  in  extremo  hujus  fieculi ; ete- 
Certl  fi  abfcejfimus , fi  fubflantiam  Pa-  „ nim  illuc  manus  fua  «leducet  te, de  il- 
tris totam  luxuriosi  difperfimus  ,fiquid  ,,  luc  perducet  te  dextera  fua.Quidquid 
unquam  eommifimus  facinoris  , ^3*  deli-  „ enim  feceris,quccumque  peccaveris. 
Sii, fi  ad  impietatis prarumptum  totum,  ,,  adhuc  in  hac  vita  es,  unde  de  omni- 
totam  venimus  ad  ruinam, furgamus  ali-  „ no  Deus,  (i  fanar*  nollet , auferret . 
quando  , (7  ad  talem  Patrem  , tali  invi-  ,,  cur  ergo  ignoras,  quia  patientia  Dei 
tati  redeamus  exemplo  . .,  ad  Poenitentiam  te  adducit  ? Qui 

Suadetur  etiam  ratione:  Si  aliquod.  ,,  enim  clamando  tibi  perfuaric  , ut 
peccatum  per  pcenitenciam  deleri  non  „ non  recederes  , parcendo  clamat,  nt 
poflet,  maxime  ce/ quia  de  eo  non  pof-  „ redeas. 

iet  peccator  ocenitere,  quemadmodum  Hicc  S.Augufi.  quibus  aperre  figni- 
dxmones  , & damnati:  quamquam-.  Rcat  nullum  omnino  peccatum  elfe  , 
liimme  difpliceant  de  poena  , quam  pa-  cujus  veniam  per  veram  poenitentiam 
tiuntur  propter  peccatum,  cum  tamen  obtinere  non  poiRmus  , quamdiu  hanc 
eorum  affeclus  in  malo  fu  obRrmatus,  mortalem  vitam  ducknus  . 
idcirco  dulere  non  pofTunt  de  peccato  Nun  potell  etiam  peccatum  dici  ir- 
per  veram  pfnitentiam  , qux  habeat  rctnilRbile  fecundo  r,sodo:hoztn\m  tz- 
ipem  venix  : vr/quia  poenitentia  nun  pugnaret  divino  illi  amori  «terni  Pa- 
pofTec  delere  aliquod  peccatum:  fed  tris  erga  homines  , qui^c^/Vex/r  m»>7- 
quamdiu  vivimus  in  via  vlt«  mortalis,,  dum,  ut  Filium /uum  unigenitum  daret, 
neutro  modo  peccatum  ullum  dici  po-  ut  omnis,  qui  creJit  in  eum,  non  pereat, 
te(l  irremilTibile  • Non  quidem  primi  , quique  ait  ApoRoIiisad  Rom.S.proprio 
quamdiu  enim  homo  viator  eft,  flexi-  filio  non  pepercit  , fed  pro  nobis  omnibus 
bile  habet  liberum  arbitrium  ad  bo-  tradidit  illum:  (\\xopaAozn\m  pro  no- 
num.  & malum  , dc  divina  gratia  cor  bis  omnibus  tradidiflec  flliuin  , ut  om- 
Tevt.X.  D d d nts , 


Digitized  by  Googie 


3P4  Tra^.L  DiJp.lL  Art.l.  SeB,III.§l^aJi.L 


nis , qui  in  eum  credit , non  pereat , fi 
per  veram  converfionem  in  Chrifium  , 
omnia  peccata  non  polTent  deleri  f Se- 
eundd,  id  repugnaret  divino  mifericor* 
dix  , de  qua  dicitur  JoeI  a.  qu6d  Oeui 
ten/gnotfit  , (y  miferiesrs  , iy  patient, 
iy  multic  miferieordiee  , iy  pr<efiabilis 
fiiper  malitia : Deus  enim  aliquo  modo 
vinceretur  ab  homine  , fi  vellet  homo 
peccatum  deleri  , quod  Oeua  delere.» 
nollet . Derogaret  etiam  virtuti  PalTio- 
nis  Chnfii , 9c  copiofo  ejus  redemptio- 
ni,aqua  nullus  mortalis  quantuncum- 
que  peccator  excluditur  , 8c  ad  quam 
pertinet  , ut  fit  univerfalis  Redempter 
omnium  peccatorum  : Hinc  S.Joannet 
epifi.i.cap.a.tndefinit^  pronuntiat : Si 
fuii  peceaverit  , adnocatum  babemut 
apud  Patrem  , ^efUm  Cbriilum  jttflum  , 
(y  ipfeeft  propitiatio  pro  peccati t no- 
ftrit ; non  pro  nojlrit  autem  tantum  ; fed 
etiam  pro  totius  mundi.  Ciim  ergo  Deus 
fuam  de  converfione  peccatoris,  & fa- 
llite voluntatem  exprimat , <St  veniam 
ei , fi  convertatur , promittat ; argu- 
mentum efi  omne  peccatum  in  hac  vi- 
ta per  poenitentiam  pofTe  deleri . 

Objiciebant  Novatiani  illud  ex  i. 
Reg.  cap.a.  Si  peccaverit  uir  in  virum  , 
placari  ei  potefi  Diuf.fi  autem  peccave- 
rit in  Dominum  vir  , tfuit  orabit  pro  eoi 
Igitur  peccata;  quo  funt  diredie  contra 
Deum  non  polTunt  ullatenus  condo- 
nari . 

bftgo  confequentiam  : Refponderi 
enim  potefi  Primd  , verba  illa  non  cITc 
Prophet*  , fed  Heli  Sacerdotis  incre- 
pantis filios  fuos  ob  gravia  eorum  pec- 
cata, qtis  ctim  efient  in  fcandalum  pu- 
blicum removebant  Ifraelitas^  facrifi- 
ciis  , & divino  cultu.  Secundi  , dici  po- 
tefi , qu6d  ibi  diferimen  fiatuatiir  inter 
peccata  , que  dired^  Ixdunt  Deum,  8c 
cc  que  direde  proximum  offendunt, 
quod  hirc  utique  leviora  fint  illis  , pof- 
firque  facile  reperiri  vir  aliquis  juftus  , 

?[ui  veniam  & Deo  per  peccannn  offen- 
o , nec-non  dc  gratiam  converfiouis 


peccatori  fuis  prscibus  impetret ; pec- 
cata ver6  diredi  in  Deum  commilTa_» 
graviora  fint , poflitque  difficillime  re- 
periri , qui  veniam  horum  i^  Deo  obti- 
neat; unde  particula  interrogativa, 
fuit , non  fignificat  idem,  ac  nullus,ut 
Optimi  notat  S.Ambrofius  lib.i.de  pet- 
„ nitentia , cap.8.  Non  enim  , inqutt , 
„ feriptum  efi  , nullus  orabit  pro  eo, 
„ icA  quis  orabit  pro  eo  1 Hoc  efi,  quit 
„ ille  fit,  qui  in  tali  caufa  poffit  orare  ? 
,,  quatitur,  non  excluditur;  Sic  Pf.14. 
„ dicitur:  Domine,  quit  babstabit  in 
„ tabernaculo  tui  ; nut  quis  reqniefeet 
,,  te  monte /anBottso  l Non  enim  nul- 
„ liis,(ed  probatus  habitabit:  nec  ait, 
,,  quod  nemo  requiefeat , (cd  quod  re- 
„ qaiefcat  eledui.Et  Pf.aj.^tis  a/een- 
„ det  in  montem  Domini, aM  quit  flabit 
,,  in  loco  Canflo  ejus  l Id  efi,  non  qui- 
,,  cumque  de  vulgo,nec  plebeja  vilita- 
„ tis  aliquis, fed  egregix  vita  fingula- 
„ rifque  meriti  vir.Non  enim  quicum- 
„ que  de  vulgo  pro  Jiid.Torum  populo, 
„ led  Moyfes  rogavit,dt  meniit,ic  im- 
'petravit . Qnare  hac  interrogatin:^»// 
orabit  pro  eo  i requirit  fulum  hominem 
eximia  fanclitatis  , & fingularis  vita  , 
qui  debeat  orare  pro  eo  , qui  diredi 
peccavit  in  Dominum  , maxime  per 
apertum  , & maiiifefinm  facrilegium  , 
qualia  erant  peccata  filiorum  Heli, Ibi- 
dem enim  dicitur,  quod  dormiebant 
cum  mulieribus, qute  obfervabant  ad  ho- 
nium  tabernaculi , 8c  quod  tollerent 
carnes  per  vim  ab  offerente  animalia 
in  facrificiuin  , priufquam  immolata 
effent  Domino,  unde  infertur  ; Erat 
tr^o  peccatum  puerorum  jurande  nimis 
coram  Domino,  quia  retrahebant  homi- 
nes a /itcrificio  Domini . 

Objiciebant  /rrairrfp  illud  lib.j.  Ma- 
clmbaorum  , cap.p.  ubi  Antiochus  Rex 
pofi  plurima  patrata  fcelera  gravi , ac 
iethali  correptus  morbo  Poenitentiam 
egit:  humiliatus  enim  coram  Domino, 
tertatuique  juflam  ejje  , hominem  fuhdi- 
tum  ejfie  Deo.iy  mortalem  non  paria  De» 


Digifired  biL-Llcii'.] 


De  efficacitate  Poenitentia  l '3 95 


/etitire , ag^nofcit  fua  crimina,  de  eis 
dolet,  fpondet  fatisfadlionem  J'idxis 
pro  rebus  ablatis  , tmplum  etiam  fan- 
Bum  , quod  priUt  expoliaverat , optimit 
donit  ornaturum  , iy  fanBa  vafa  multi- 
plicaturum , iy  pertinentes  ad  facrifieia 
fumptus  de  reditihus  /uit  profliturum  ; 
fuper  hoc  iyyud /eum fe  futurum, iy  om- 
tsem  locum  terra  perambulaturum , iy 
prodicaturuni  Dei  pote  flatem  ; attamen 
ibidem  dicitur.  Orabat hie  fceifius  ad 
Dominum quo  non  effit  mifericordiam 
conjecuturm . 

Refpondeo  Poenitentiam  Antiochi 
fuifle  fruliraneam ; quia  erat  imperfe- 
dla  , & dumtaxat  naturalis;  dolebat  fi- 
quidem  de  culpa  prxterita  propter 
morbi  acerbitatem,non  autem  propter 
ofTenfam  Dei.  Quod  utique  indicat  Au- 
thor  libri  Machabxorum  ibidem  ; ciim 
enim  receiifuiiTet  fevientem  in  eum_i 
Dei  vindictam,  6c  acerbum  illius  cor- 
poris dolorem  ; Itaut , inquit , de  cor- 
pore impii  vermes /faturirent,  ac  viven- 
tis in  doloribus  carnes  ejus  effluerent  , 
odore  etiam  illius  , iy  fatore  exercitus 
•gravaretnrfyqui pauld  ante  fydera  caeli 
contingere  Je  arbitrabatur  , eum  nemo 
poterat  propter  intolerantiam  fictoris 
portare-,  iiatim  fubdit : Hinc  igitur  coe- 
pit ex  gravi  fuper  bi  a deduBus  ad  agni- 
tionem/ui  venire,  Cre.  Quibus  fignificat, 
eam  afilidiionem  fuilTe  pfnitentic  cau- 
/am  ,non  ver6  Dei  otTenlam.ac  proin- 
de non  mirum  fi  illiusinutilis,  dtinva- 
Jida  fuerit  poenitentia,  ciime;usmo- 
tivum  eflet  omnino  naturale. 

Objiciebant  tertid  , illud  oraculum  . 
Dei  monentis  i.  Proverb,  Peccatores  , 
qui  propter  dilationem  pfnitentic  Dei 
-confilium  , 6c  increpationes  neglexe- 
runt : Cum  ii  ruerit , inquit , repentinas 
calamitas , iy  interitus  quafi  tempefias 
ingruerit ; quando  venerit  fuper  vos  tri- 
bulatio , iy  angufia  , tunc  invocabunt 
me  , iy  non  exaudiam,  mani  confurgenf, 
jb*  non  invenient  me . Idem  dicit  Hiere- 
mia:  14.  Cum  jejunaverint  ^ non  e nu- 


di am  preces  eorum  , iy  f!  ^tulerint  ho- 
locautomata , iyviBimat  non  fufeipiant 
ea  . Et  Ecclef.7.  Confidera  opera  Dei  , 
quia  nullus  potef  corrigere  , quem  Deus 
dfpexerit : igitur  funt  aliqua  peccata, 
qiix  per  poenitentiam  non  polfunt  ex- 
piari . , 

Nego  eonfequentiam : Illis  enim  om- 
nibus oraculis  folum  agitur  depreca- 
toribus , qui  fpretis  diu  monitionibus 
Dei,temporalium  poenarum  arerfione, 
magis  quam  intima  con verfionc  cordis 
ad  eum  confugiunt.ut  plurimum  enim 
illi  fui  tantiim  amore  , declinandarum 
poenarum  gratid,  non  humilitate  ver4, 
neque  fincera  peccati  dUpliccnCia  , feu 
poenitentia  Deum  invocant ; fique  fin- 
cere  convertantur,  dc  doleant  <ic  o/Ten- 
£s  Dei , Deus  eos  excipit  ad  Ce  redeun- 
tes , quacumque  peccatorum  atrocita- 
te , feu  multitudine  teneantur.lfaix  i. 
Si  fuerint  peccata  vtfira  ut  coccinum  , 
quafi  nix  dealbabuntur,  iy  fi  fuerint  ru- 
bra quafi  vermieulut , velut  lema  albeu» 
erunt  . 

Objiciebant  quarti , tria  ceftiraonia 
Apoftoli, quibus  videtur  docere  nullum 
pro  peccatis  poft  Baptifmuni  commif- 
fis  dari  in  Ecclefia  Cfarilli  remedium, 
quo  expiari , & deleri  pofsinr.  Primum 
habetur  ad  Heb.tf.ubi  ficait  Apoftolus: 
impoffibile  eR  eos , qui  funt  illuminati', 
gufiaverunt  etiam  donum  eeelefie.iy par- 
ticipt  sfiBi  funt  Spiritus  fanQi , gufia- 
verunt  nibilominus  bonum  Dei  verbum 
virtutefque  fciculi  venturi  , iy  prolapfi 
funt , rurfus  renovati  ad  peenitentiam  , 
rurfum  crucifigentes  fibimetipfis  Filium 
Dei,  iy  oRentui habentes  . Secundum 
fumitur  excap.12.  cjufdem  epirtoi*  , 
ubi  fic  dicitur  : l^oluntarii peceantibut 
nobis  poR  acceptam  notitiam  veritatis 
jam  non  relinquitur  pro  peccatis  hofiia ; 
terribilis  autem  quadam  cxpeRatio  jst- 
dicis  , iytgnisamulatio , qua  eonfum- 
ptura  cR  adverfaries . Tertium  fumitur 
ex  capite  10,  Stitote  , inquit , quoniam 
iy  poft  ei  cupiens  bartdUare  benediQio- 


Digitized  by  Googie 


3pi5  Tra^J,DlJp,ILjirt,LSeB,in* 

nem  , reprobatut  eft : non  enim  invenit  ingrati , Spiritwm  fanBnm  eontrijlave- 
petnitentitC  leeum  , quamquam  cum  la-  runt , iy  templum  Dei  violare  non  funt 
.erymii  inquijH/fet  eam  . veritt  ^ ac  fi  diceret , cjui  gufiaverunt 

Refponieo  ad  primum,  Apoftoliim  Io-  donum  ccelefte  , & participes  facli  fune 
qui  de  Poenitentia,  qui  fieri  debet  ante  Spiritus  S.&  prolapfi  (xxm.^De  qua  Pf- 
JSaptifmum  ab  adultis,  non  ver6  de  ea  , nitentia  fcriptum  tjl  \ AI  morrflounde 
qui  pofi  Baptifmum  necefTaria  c(i  ad  excideris',  age  Pamtnrtiam  , iy  prima 
jufiificationem  hominis  peccatoris.Du-  opera  fac . F.t  iterum  : ^.e  /leuodiinu» 
pleM  enim  eft  Poenitentia  hominis  adui-  Deum  trijhtia  rft,  Pcessitrnti.im  in  fatu- 
ti , una  qu*  antecedit  tiaptilmum  , de  tem  flabilem  operatur.  Et  rurfuy.Peeni.- 
qua  loquitur  S.  Petrus,  ciim  ait : Poeni-  tertiam  agite . 

terti. ■ter  agite, iy  baptii^tttr  unuCquifqut  Eodem  fenfu  folvitur  fecundum,  l/o~ 

veftium qux  utique  Poenitciitia  nun-  luntastipcccantihusnons-elinquiturho- 
quam  !tcratur,ficiit  nec  Bapcifmus:  aiia  fita pro  peccatis  , hoc  e(l  , alia  Chrifli 
ver6  Bnptifmo  pofierior,  de  qua  fermo>  mors,  dc  PatTio,  que  per  Baptifmum  re- 
nem facimus,  quam  utique  non  impro-  przfentetur  , & iterum  applicetur  ad 
bavit  ipfemet  S.  Paulus,quippe  qui  Co-  integram  remillinnem  culpi , & totius 
Tinthitim  incefiuofum  licet  poli  Baptif-  p^ni ; fiquidem  S.  Paulus  ibidem  viJe- 
mum  peccantem  abfolvere  non  dubita-  tur  loqui  de  Judzis  infide  cefpitanti- 
vit . Quam  etiam  approbavit , fit  fuafit  bus  , volentibufquc  legem  Moyfis  , de 
S.Pctrus.dum  Simoni  Mago  ;am  bapti-  Cbrifll  conjungere  , quibus  denuntiat 
Taxo,  AUor.%.  A\sC\f.  Peenitentiam  ita-  eis  jam  nullam  fuperelTe  holliam  pro 
que  age  ah  hae  nequitiatua  , (yrogo—*  peccato;  quia  neque  deficientibus  ad 
Deum  ,p forti  remittatur  tihibtee  cogi-  Moyfein  pro  Chrillo  prodelTe  poterat 
tatio  cordis  tui,  iyc.  Im6  ipfemet  S.  Pe-  hollia  in  altari  crucis  oblata,  neque_> 
trus,  quando  ter  negavit  ChriHum,jam  etiam  legales  hollia: ; quippe  qux  jam 
erat  baptizatus  , jam  Sacerdos  inaugu-  per  Chrifli  D.  lacrificium  eflent  expun- 
latus;  & tamen  per  lacrymas,  dc  Poeni-  Ate,  & abolitx . 
tentiam  reconciliatus  eil.  Porr6  hujus  Ad  tertium  refpondeo  , Poenitentiam 
duplicis  Poenitenti;  meminit  Conci-  ibi  ufurpari  ab  Apodolo  , non  pro  do- 
lium Ttidentinum  fejf,6,  cap.  14.  ubi  lore  de  peccatis  commilUs,  fed  pro  mu- 
mif.Vndt  docendum  eft  Cbrijliani  horni-  tatione  operis  fadli , vel  propofiti  , feu 
tsis  Pgnitentiam  pofl  lapfum  , rsiultd  difpofitionis  animi  erga  fai^um  aliquod 
nliam  ejfe  h Baptifmali , eaque  contineri  quo  fenfu  Oeus  pcsniccre  dicitur,ut  ex- 
fson  modi  eeffatienem  a peccato, !y  eorum  plicat'S.  Augudinus  Pfal.  109.  ubi  ait: 
detefiationem,  aut  cor  contritum  , l7  bu-  Pcenitetstia,  mutatio  rerum  ftgnipeatur. 
nitiatum,vcrum  etiam  eor-amdemSaera-  ^iuomodo  ergo  tu  , eism  aliquid  te  peeni- 
mentalem  Confeffionem  ,faltem  in  voto  , tet, doles faBum  quod feciBil  quando  ali- 
iy  Juo  tempore  faciendam  , iy  Saeerdota-  quid  Deus  prater  fpem  hominum,  id  efl, 
lem  ahfolutionem , itemque  fatisfiBio-  ps-eeterquam fperant  homines,  mutat , in 
nem  per  jeJunia,eleemo/ynat, orationes, iy  aliud,  pceniterefe  dicit:  ttfque  adeo, ut  de 
alia  pia  fpiritualit  vitocexereitia  , non  pecua  noBra  peeniteat  eum  ,fi  de  vita  no- 
guidem  pro  ptenatcterna,quse  vel  Sacra-  firanos  mata  peenituerit : Idem  docet 
tmentdfVel  Sacramenti  voti  unis  eum  cui-  ferm.40.  Numquid  quafi  errantem  peeniw 
pa  remittitur  , fed  pro  poena  temporali  , tet  Deum  l Sed  Pxnitentia  dicitur  in-t 
qux  ut  ftcrx  littera  docent , non  ita-*  Deo , mutatio  in  rtbus  creatis , ipsi  im- 
femper  , ut  in  Bdptifmo  fit , dimittitur  mutabili  manente,  quo  fenfu  Apollolus 
illis,  qui grptix Dei,  quam  acceperunt , dixit  ad  Roni.  ii.  Dona  Dii  funt  fine 

- _ iy  Pk- 


De  ejjicacitate  PoenitentU . 397 


P«enitentia'iA  eft.Deus  non  mutat  fen- 
teiitiam  benefaciendi  ,dum  eam  femel 
habuit;  Itaque  du  n Apuflolus  ait,Efau 
non  inveniiPe  locum  Pfuitentlz,  loqui* 
tur  de  P enitentia  Ifacci  Patris  , iJ  e(l , 
revocatione  bcnedic^onis  datf  Jacobo, 
quam  non  potuit  impetrare  £ au,tam- 
ctfi  cum  lacrymis  inquifiiirct  eam  : Le- 
gimus enim  Gencf.  \y.  qti6d  cum  Ifaac 
largitus  .elTet  benedictionem  fuam  Ja- 
cob,quem  exillimabat  elTe  fuum  primo- 
genitum: Auditit  Efiufermonibut  Pa- 
trit,  irrugiit  clamore  magno,  eonflerna- 
tus  ait:  Benedic  etiam,  (y  mibi,pater  mi. 

Reflor, deo  feeundb  , qu6d  etfi  ibi  Poe- 
nitentia acciperetur  propriC , mirum 
non  eft,  qu6d  in  Efau  fuerit  fruftranea; 
quippe  habebat  annexum  pravum  men- 
tis atfedtum,  nempe  animum  occidendi 
fratrem;  nam  Genef.iy.  legimus . Ode- 
rat ergo  femper  Efau  'jacob  pro  benedi- 
Uiorie,qua  benedixerat  ei  pater,  dixitque 
in  corde /uo  : lenient  diesluUtts  Patris 
mei,  iy  oecidamyacob  fratrem  meum  , 
Quocirca  Apoltolus  ante  verba  in  obje- 
ctione pofita  fcripferat;  Pacem  fequimi- 
tsicum  omnibus  , iy  fanBimoniam  ,pne 
quo  nemo  uidebit  Deum,  contemplantes , 
ne  quis  defit  gratia  Dei,  ne  qua  radix 
amaritudinis  furfum  germinans  itnpe- 
diat,  iy  per  illam  inquinentur  multi,  ne 
quis  fornicator  , aut  profanus  ut  Efau, 
qui  propter  unam  efcam  -aendidit  primi- 
tiva fua , Scc. 

Objiciebant  quinto  , illud  Chridi  D. 
oraculum  Mattb.  ta.Omne peccatum,  iy 
ilafpbemia  remittetur  bominibur,Spiri- 
tUs  autem  blafpbemitc  non  remittetur. Et 
quieumque  dixerit  contra  Spiritum  fan- 
8um,  remittetur  ei,  neque  in  hoc  feculo, 
neque  tn  futuro.  Igitur  Poenitentia  non 
eluit  omne  peccatum . 

Sego  eonfequentiamx  fiquidem  Chri- 
ilus  O.  per  illam  blafphcmiam  contra 
Spiritum  inteiligit  impoenitentiam  fi- 
nalem , ut  interpretatur  S.  Augudinus 
ferm.  31.  de  verbis  Domini;  finalis  au- 
tem unpceaitcntia  prorfus  irremifllbi- 


lis  ed  , quia  pod  hujus  vite  terminum, 
nulla  futura  ed  peccatorum  remiflio  , 
nec  ulla  venix  fpes;  fiquidem  in  quam- 
ciimque  partem  ceciderit  arbor  peC 
mortem,  aut  ad  AquiIonem,aut  ad  Au- 
drum,  ibi  manfura  ed  . Si  vero  per  vo- 
cabulum irremiffibtle , intelligatur  ali- 
quod peculiare  peccatum,  dico  illud  ita 
appellare , non  quia  omnino  remitti 
non  poted  , fed  quia  difficillime  , St.  ra- 
ridime  remittitur  defetdu  efficacis  gra- 
tis prevenientis,  <Sc  adjuvantis,  necef- 
fatif  illi  peccatori  ad  convertendum  fe 
per  veram  P^nitcntiam;non  qu6d  blaf- 
phemia  in  Spiritum  fantdum  fit  gravif- 
limum  omnium  pcccatum,fed  quia  ma- 
gis diretde  opponitur  bonitati  divins  , 
leu  Spiritui  fandio,qui  ed  fons  infpira- 
tionum,  & gratiarum,  fine  quibus  im- 
poflibile  ed  poenitere  ficut  oportet , ut 
judideationis  gratia  conferatur  , juxta 
illud  Trident.  felF.  6.  can.  Si  quit  di- 
xerit , fine  proveniente  Spiritus  fxnBi 
infpiratione,  atque  ejus  adjutorio, homi- 
nem credere  ,fperare  , diligere , autpee- 
nitere  pojfe, ficut  oportet , ut  ei  juflifiea- 
tionis gratia  conferatur,  anathema  fit . 

Dignus  itaque  ed,ut  qui  blafphemat 
in  Spiritum  fantdum  , id  ed  qui  opera 
Spiritus  fan(di,qusad  nodram  falutem 
operatur,  tribuit  fpiritui  malo,  prout 
tribuebant  illi,  contra  quos  loquebatur 
Chridus : nam  Marcus  reddens  ratio- 
nem illius  fententis  , fubjungit : ^so- 
niam dicebant'.  Spiritum  immumdum-.- 
babet.^wt,  ut  loquitur  idem  Evangeli- 
da  ibidem  v.  32.  Quoniam  Belybub 
habet , iy  quia  in  principe  domoniorum 
ejicit dicoionia.Dxgnxio  inquam,ed  qui- 
cumque fic  loquitur,  ut  fpecialibus  au- 
xiliis dedituatur,utpote  qui  contra  hac 
fpecialiter  deliquit : indignus  enim  ed, 
qui  fle  blafphemat  Spiritum  fanidum  . 
ejus  adjutorio . Hinc  abfoluti  remitti, 
fanarique  poted  illud  peccatum  perDei 
mifericordiam  , & aliquando  qui  rei 
funt  illius  peccati  , Pcenitentis  donum 
accipient  > ut  enim  ait  S.  Ambroflus  2. 


Digitized  by  Google 


398  Tra^J,  Di/pJL  ArtdSeB.llL 


de  Pccnitentia  : CrtdihiU  inter  *7«* 
decot  , (tui  dixerunt  in  Bel\‘huf>  ejicere 
d/etn9nia  , qui Jie p‘cahant  in  Spiritum 
/i.  iiunt , d temoni  tribuente t manif  fta 
S.Spiritut  oper A, nonnullos prtedicatione 
Petri  fuiffe  converfos  ad  finem. Imis  fan» 
<Sus  Stephanus  pro  fuis  perfccutori- 
but , quos  ait  Spiritui  fandio  refidere  , 
Deum  oravit,  utique  cum  impetrandi 
fiducia, 

Kec  immeriti;  nam  et(i  dicatur  om- 
ne peccatum  in  filium  hominis  elTe  re- 
mittendum , quale  fuit  eorum  , qui  di- 
cebant de  Chrifto,qu6d  elfet  homo  vo- 
rax , & potator  vini,  publicanorum,dc 
peccatorum  amicus  : quia  peccatum 
illud  oriebatur  ex  ignorantia  perfons 
Chrifii ; tamen  eurum  , qui  fic  in  eum_> 
peccaverunt , multi  videntur  impoeni- 
tentes in  peccato  mortui,  damnatique: 
ergo  licet  peccatum  in  Spiritum  fan- 
dlum  ex  ordinaria  Oei  lege  , Se  gratia 
videatur  non  remitti;  tamen  verifimile 
cfl  aliquando  condonari. 

Objiciebant  fextb  ex  epillola  S.Joan- 
nis  cap.f.,^/  fcit  fratrem  fuum  peccare 
peeeetum  non  ad  mortem,  petat,  tJ"  dabi- 
tur ei  vita  peccanti  non  ad  mortem  : Efl 
peccatum  ad  mortem,  non  pro  illo  dico, ut 
roget  quis’,  igitur  peccatum  illud  non 
potefl  remitti , 

Idego  confequentiam : Peccatura  enim 
Illud  ad  mortem  varias  patitur  inter- 
pretationes; primo  namque  plurimi  fa- 
cri  Interpretes  per  illud  intelligunt  im- 
poenitentiam finalem,&  finalem  in  ma- 
lo obllinationem,  ut  etiam  interpreta- 
tur S.Auguftinus  lib.de  correptione,& 
gratia  cap.ii.ubi  cum  pra;oiiniTet  prs- 
fata  Apofloli  verba,fubdit:  De  quo  pec- 
cato,quoniam  exprefium  non  cil,pofunt 
inulta,  ty  diverfa  fentiri  : ego  autem  di- 
co, id  efe peccatum,  fidem,  quee per  aile- 
Bionem  operatur, de/erere  ufque  ad  mor- 
tem . Qnz  utique  impoenitentia  meritb 
dicitur  irremiflibilis  , quia  e(i  negatio 
Poei.itentiz , & efi  peccatum  hominis 
jam  extra  llatum  vite ; ac  fubiude  non 


miniis  frudraneum  elTet  pro  eo  orare , 
quam  pro  peccato  daemonum,  ut  docet 
idem  S,  Auguftinus  lib.  ai.  de  civitate 
Dei,cap.i4.  ubi  feribit:  Si  de  aliquibus 
ita  Eeelefia  certa  ejfet , utqut  fiunt  illi  , 
etiam  nofiet  , qui  lielt  adhuc  in  hac  vites 
fint  eonfiituti , tamen  pnedefiinati  fiunt 
in  teternum  ignesn  ire  eum  diabolo,  tam 
pro  eis  non  oraret,  quam  nec  pro  ipfio.fied 
quia  de  nullo  certa  efl,  orat  pro  omnibus 
dumtaxat  hominibus  inimicis fiuis  in  hoe 
torpore  eonflitutis ; ssec  tamen  pro  amni- 
bus exauditur , Si  autem  peccatum  il- 
lud ad  mortem  intelligatur  aliquod 
peculiare  peccatum  ab  ipia  finali  irapf- 
nitentia  diftintflum  , S.  Joannes  dicit 
non  decere,  ut  quis  roget  pro  ipfo;quia 
quicumque  deprecator  non  fufficic  pro 
obtinenda  venia  ejufmodi  peccati  ad 
mortem  ; fed  requiritur  aliquis  inter- 
ceflbr  eximite  fanclitatis,  ut  illius  con- 
donationem poilit  obtinere . Duplicis 
enim  generis  peccati  Scriptura  memi- 
nit,quorum  aliqua  dici  polTunt  non  ad 
mortem;  quoniam  facile  curancur,qua- 
lia  fiint  ea  , quz  neque  fidem  , neque^ 
defiderium  falutis  ex  tinguunt,pro  qui- 
bus Apoftolus  confulit  orare,  & fpon- 
det  veniam  : alia  funt , quz  difficillime 
curantur,  ut  politi va  infidelitas,  qualis 
maxime  e(l  in  hzrefiarchis,  pro  quibus 
peccatis  licet  Apodolus  non  prohibeat 
orare;  non  audet  tamen  confulere  , ut 
quis  pro  eis  roget ; quia  nili  e;ufmodi 
oratio  valde  excellens  fuerit,  frudrabi- 
tur  fuo  eifetitu . 

Qu6d  autem  reveri  S.Joannes  id  in- 
tellexerit , przclare  demonftrat  S,  Am- 
brofius  lib.t.  de  Poenitentia,  cap.p.  ubi 
refpondens  ad  prrfatam  Novatiano- 
„ riim  objeifHonem,  ait : Joannes  non 
„ ad  Moyfem,dc  Hieremiam  loqueba- 
„ tur  , fed  ad  populum  , qui  fuorum_j 
,,  peccatorum  alium  peccatorem  de- 
„ beret  adhibere  , cui  fatis  efi  fi  pro  le- 
„ vioribus  delidlisOeum  precetur,gra- 
„ viorum  veniam  juftorum  orationi- 
„ bus  refervandam  putet ; Nam  quo- 

mo< 


Digitizod-by 


De  eficacitate 

tnod^Joannes diceret  non  orandum 
„ pro  dcliito  graviori , qui  IcgilTet 
„ Moyfem  rogalTe  , & impetralTe,  ubi 
„ erae  prsevaricacio  voluntaria  , qui 
,,  fciret  etiam  Hieremiam  rogalTe  ? 

»>  Quomodo  Joannes  diceret  non  e(Te 
„ orandum  pro  peccato  , quod  eflet  ad 
„ mortem,  qui  ipfe  in  Apocalypfi  fcri- 
„ pfit  mandatum  Angelo  Ecclelif  Per- 
„ gami : Habes  iUie  tenentes  do£irs'nam 
,,  Balaam  , qus  doeebat  Balaae  mittere 
„ fcandalum  coram  filiis  lfirael,mandu- 
„ eare  immolata,  (y  fornicari : ita  & tu 
„ habes  tenentes  dodtrinam  Nicolay* 
„ tarum  . Similiter  age  Peenitentiam  ; 
„ alioquin  veniam  tibi  cito  l Vides 
,,  qu6d  Deus,qui  Peenitentiam  exigit, 
,,  veniam  poli  ceatur  ? Denique  dt  ibi 
„ dicit;  f}ui  habet  aures, audiat , quid 
.,  Spiritus  dicat  Ecclefiis  \ Vincenti  da~ 
,,  bo  manna  abfeonditum  . Nonne  ipfe 
,,  Joannes  cognoverat  Stephanum  pro 
,,  perfecutoribus  fuis  , qui  Chrifti  no- 
„ men  audire  non  poterant , depreca- 
„ tum.ciim  de  ipiis.it  quibus  lapidaba- 
„ tur  , diceret : Domine  ne  fiatuas  illis 
„ hoc  peccatum}  Cujus  precationis  elFe- 
,,  (ftum  in  Apoflolo  videmus ; Paulus 
,,  enim  , qui  lapidantium  Stephanum 
„ veftimenta  fervabat , non  multb  po- 
,,  (lea  per  gratiam  Chridi  faiflus  eil 
„ Apoliolus,  qui  fuerat  antei  perfecu* 
„ tor.  HiCC  S./1mbTofius,f\\3\\svss  asptsth 
docet  nullum  elTe  tam  grande  pecca- 
tum, cujus  per  falutarem  Poenitentiam 
non  pollimus  veniam  impetrare  . 

Innabis',  S.AugudInuslIb.i.de  ferm. 
Domini  in  monte,  cap.  aa.  ait ; Pecca- 
tum ad  mortem  ejfe puto,  ehm  poU  agni- 
tionem Dei p'r gratiam  Cbrifli  quifr/ue 
oppugnat  fraternitatem  , iy  adverfus 
ip/amgritiam  invidentia  faucibus  agi- 
tatur : illius  peccati  tanta  labet  efl , ut 
deprecandi  humilitatem  fubire  non  pof- 
fit , etiamfi peccatum  mala  eonfciesithi-t 
cognofcere,ly  adnuntiare  ctgatur-.  igitur 
renlct,aliqnod  elTe  peccatum,quod  per 
Poenitentiam  nulla  ratione  polEt  au- 
ferri . 


Poenitenttde  l 

Rrfpondeo  S.  Augudlmim  nihil  aliud 
velle  , quim  peccatum  illud  non  po(Te 
facile  fanari, nec  per  hominis  vires  cum 
communi  Dei  ad;utorIb  dilui ; non  au- 
tem quod  abfolutc,  & per  extraordina- 
riam Dei  virtutem  fanari  non  pofllt : 
nam  perditifCmos  quofque  peccatorea 
pofTe  k Deo  converti , docet  ipfemet 
S.  Augudinus  , explicans  illa  verba.^ 
„ Pfalmi  p6.  In  profundum  marir.Coti- 
,,  venit  eos  linquit,  qui  in  profundo 
„ hujus  fcculi  jacent  demerfl  pondere 
,,  peccatorum  , ad  eos  liberandos  , qui 
,,  funt defperatilllmi  peccatores. 

Conclusio  Sbcunoa. 

NOn  poteft  de  vi»  ordinaria  unustt-» 
peccatum  mortale  remitti  abfque 
alio  per  Peenitentiam  : po/fet  tamen  per 
voluntatem ,iy  potefiatem  Dei  extraordi- 
nariam.Hxc  concludo  duabus  partibus 
condat,  quarum  prima  communis  efl 
apud  Theologosjcolligiturque  ex  Scri- 
ptura facra,  (jue  pafllm  inculcat  remif- 
iionem  omnium  peccatorum  morta- 
lium fieri  per  Pznltentiam  : Sic  Ezech. 
cap.  i8.  Etciim  averterit  fe  impius  ab 
impietate  quam  operatus  eft , iy  fecerit 
judicium,iy jufiitiam,ipfe  animam  fuam 
vivificabtt.Confiderans  enim,ly  avertent 
fe  ab  omnibus  iniquitatibus  fuis , quas 
operatus  eft,  vit»  vivet,  iy  non  morietur. 
Non  poffet  autem  vita  vivere,  hoc  efl, 
plenam  , & perfedtam  habere  vitam,  d 
partim  edet  in  flatu  mortis  , partim  in 
flatu  gratix  per  prxfentiam  unius  pec- 
cati,&  expiationem  alterius;  Siquidem 
monet  S.Jacobus  , cap.a.  ;^icumque^ 
totam  legem  fervaverit , offendat  autem 
in  uno,  fa3us  eft  omnium  reus ; qui  enim 
dixit.  Non  Mtecbaheris , dixit,  iy  Notu» 
occides  , quod  fi  non  meechaberis,  occidat 
autem, faSus  et  tranfgrejfor  legis  fsnga- 
la  autem  peccata  mortalia  inferunt 
mortem  ipfi  anime  ; juxta  Ezechielis 
i8.  /Inima  , quet  peccaverit , ipfa  mo- 
rietur . 

Unde  meritb  Concilium  Tridentinutti 
fejf.  y.  ia  decreto  de  peccato  originali , 

ait; 


Digitizod  by  Googie 


400  Tra^J.DiJp.H,  yirt.LSe^.llL^a/fJ, 


•it  : Siluit  fer  yefu  Chritti  D.  no/lri 
gratiam,  outC  in  /iopttfniate  confertur  , 
reatum  originalis  peccati  remitti  negat, 
aut  etiam  a/ferit  non  tolli  totum  id, quod 
veram,  iy  oropriam  peccati  rationem  ba- 
iet,fed  illud  dicit  tantum  radi  , aut  non 
imputari,  anathema  fit : in  renatis  enim 
fiibil  odit  Deus,  quia  nihil  eft  damnatio- 
nis iis  , qui  veri  eonfepulti  funt  cum-* 
Chrijloprr  Bapti fimum  in  mortem  , iyc. 
Igitur  omnia  peccata  mortalia  flmul 
xemittuntur  ac  condonantur : 

Hanc  veritatem  fic  declarat,  & pro- 
bat Innocentius  Ill.ut  refertur  ca.A/d- 
jores  de  Baptifmo  , ubi  quzrens  , quare 
non  falcem  originale  peccatum  amen- 
tibus , & dormientibus  in  Baptifmo  (i- 
cut,  & parvulis  dimittatur,  ait:  /Id  boe 
efl  taliter  refipondendum,qnbd  Dominus, 
qui  totum  hominem  fialvum  fecit  in  Sab- 
bato, opus  imperfUionis  non  novit,iy  ob- 
boe  peccata  non  ex  parte,  fed  ex  toto  di- 
mittit. Addit  alteram  rationem;  Prfte- 
reipaena  originalis  peccati  efi  carentia 
vifionis  Dei  ; aBualis  verd  poena  peccati 
efi  gebennee  perpetua  cruciatus;  unde  fi 
dimitteretur  alicui  primum  altero  non 
dimifso  , tolis  non  careret  vifione  Dei 
propter  originale  dimijfum , iy  cruciare- 
tur in  gehenna  perpetuo  propter  reatum 
criminis  aBualis ; feu  hac  tanquam  in- 
compofiibiUafe-fe  minime  patiuntur ,imb 
fibi  mutud  adver fantur  . H*c  Innocen- 
tius , quibus  apertilTimi  noftri  alTertio- 
nem  tuetur,ex  co  maximi,qu6d  peccati 
remiflio  non  liat  abfque  infufione  gra- 
tiz  judificantis : illa  autem  ed  omninA 
incompatibilit  de  faedo  cum  quolibet 
peccato  mortali , utpoti  ciim  peream 
Tormalitercondituaturhomo  amicus  , 
& filius  Dei , ac  hzres  vite  eterne  , ut 
<l6cet  Concilium  Tridentinum  fejf.6. 
eap.  7.  his  verbis  ; Hane  difpofitionem  , 
feu  praparationemjuftificatio  tpfa  con- 
fequitur  , qua  non  eB  fola  peccatorum..» 
remiJfio,fed,iy  fanBificatio,  iy  renovatio 
hominis  interioris  fer  voluntariam fu- 
fceptienem gratia,  O’  donorum;  unde  ho- 


mo ex  injuBofit  ju]lus,ly  ex  inimico  ami- 
cus,ut  fit  hares fecundism  fpem  vita  pter- 
nar;qnodlibet  autem  peccatum  mortale 
hominem  Dei  Inimicum  , & lilium_i 
gehenne  condituit,ac  fubinde  non  po- 
ted  confidere  cum  infufione  gratie 
fancdiRcantis  , perquam  homo  Oei  fi- 
lius , & amictis  condituitur. 

Eandem  aflertionem  ergregie  declarat, 
& probat  quifquis  cd  author  libri  de 
vera,  Sc  falla  Poonitentja  cap.p.ubi  cbm 
dixilTet  Chridum  nunquam  aliquem_> 
fanaffe  , quem  omnin6  non  liberaverit 
ab  omni  infirmitate  : concludit : ^fisa- 
dam  enim,  inquit  , impietas  infidelitatis 
efi  ab  illo  , qui  jufius  ,iy  juftitia  ejt,  di- 
midiam fperare  falutem  . 

Z7/crr;R.everk  Deus  interdum  dimit- 
tit unum  peccatum  abfque  alio  ; quod 
utique  Indicat  per  Prophetam  Amos 
cap.  4.  ubi  ait : Plui fuper  unam  civita- 
tem,iy  fuper  alteram  civitatem  non  plui; 
pars  una  compluta  eB  , iy  pars  , futer 
quam  non  pluit, aruit. verba  fic  ex- 
ponit S.  Grcg.  hom.  10.  in  Ezechlelem; 
Cum  ille,  inquit,  qvi proximum  odit,  ab 
aliis  vitiis Je  corrigit , una  eademque  ci- 
vitas ex  parte  compluitur  , iy  ex  parte 
manet  arida  ; quia  funt , qui  ciim  qu/c- 
dam  vitia  refecant  , in  aliis  graviter 
perdurant : Igitur  unum  peccatum  ex 
mente  Samdi  Gregorii , ac  fecundiim 
Scripturz  fenfum  , remittitur  abfque.» 
alio . 

Nego  confequer.tiam  , & ad  S.  Grego- 
rium  dico , quofdam  efle  , qui  equidem 
unum  vitium  refecant  quoad  cefTatio- 
nem  ab  atdu  , non  ver6  quoad  remilTio- 
nem  culpz;  ita  qu6d  Ille,  qui  plura  pec- 
cata committere  confuevit.deferit  qui- 
dem unum  , non  tamen  aliud ; qu6  fit 
ut  ad  rcmillioncm  culpx  non  pertin- 
gat. 

Dices  fecundi  •.  Peccata  dimittuntur 
maximi  hominibus  per  charitatem:fed 
aliqui  poenitentes  przdantiorem  ha- 
bent adlum  diletdionis  Dei,  quim  ali!  ; 
igitur  plurium  peccatorum  , quam  alii 

re- 


I, 


De  efficacitate  Poenitentia . 40 1 

remUTionetn  obtinent,  ut  fignificat  cCim  Deus,  ut  probavimus,  poHic  de  via 
Chridus  D.  dicens ; Cmiminht  extraordinaria  confcrvare  gratiamfi- 

dimittitur,minus diligi f.  Scconieqmn-  mul  cum  peccato;  inde  liquet  qj6d 
ter  pro  amoris  intenfione,  vel  remilHo-  polilt  infundere  gratiam  necelTariam  , 
ne  plura  vel  pauciora  peccata  remittun-  ad  remitiionem  unius  peccati  puta 
tur  . adulterii , confervando  tamen  feu  noa 

Dillingtto  majorem  : Dimittuntur  per  remittendo  aliud  peccatum  v.  g.  ho.ni- 
cbaritatem  magis,  vel  miniis  intcnfam,  cidium  ab  eodem  adulceroperpetra- 
quantum  ad  intenfionem,  vel  remiilio''  tum,  qux  omnia  cum  jam  plenililmi 
nem  pcene,  concedo:  culpx  , nego ; ita  probata  fint  locis  fupra  laudatis  , non 
qu6d  qu6  ferventiori  atftu 'dilectionis  opus  efl  hic  diutius  immorari . 
Pffinitens  Deum  profequitur,e6  amplio* 

rem  p?n*  pro  peccatis  lucnd*  relaxa-  QuaesTIO  SbCUNDA. 
tionem  obtinet;  fecus  autem  c(l  de  rea- 
tu culp*,  qui  per  quemlibet  aClum  per-  Per  quid,  l7  quomodo  remittatur  pecett- 
fedtx  Contritionis  aut  dileClionis  Dei  tum  veniale  tam  ia  vita,  quAm 
propter  fe,&  fuper  omnia  poteft  dilui . poti  mortem.  . 

Seeundapart  , nempe  qui»d  per  po- 
tentiam abfoIutam,&  extraordinariam  T^X  Otandum primd,ceTtum  efTequ6cl 
difpofitionem  Deus  polBt  remittere..  Ix  peccatum  quodiibet  etiam  levif- 
unum  peccatum  fine  alio  ; jam  fatis  fu-  fimum  necelTario  debeat  elui  ante  con- 
perque  probata  eft  in  przccdenti  vo-  fecutionem  fcelicitatis  aeternx  , nihil 
lumine  tratl.  i.difp . j.  art.a,  quafi.  4.  enim  coinquinatum  intrabit  in  regnum 
ubi  ex  fubtili  Doilore  probavimus  coelorum, neque  ullus  alcendet  in  mon- 
Deum  poffe  remittere  peccatum  per  tem  Domini  aut  requiefeet  in  monte 
folam  extrinfecam  , & gratuitam  con-  fandlo  ejus,  nifi  innocens  manibus  , & 
donationem,  & abfque  ulla  infufione  mundo  corde;hinc  beati  mundo  corde, 
gratix  fan(ftificantis:Probavimus  etiam  quoniam  ipfi  Deum  videbunt : at  con- 
conclufione  prxcedenti  gratiam  fan-  trovertitur  inter  Theologos  quibus 
(flificantem  de  potentia  abfoluta  polTe  mediis  ac  remediis  leviora  peccata, qua 
fimul  fubfiftere  cum  peccato.Ex  quibus  venialia  dicuntur  , podint  dilui , & re- 
fic  ratiocinari  licet . Qui  potefl  pecca*  mitti;  nam  ea  multis  modis  expiari  pol- 
tum  remittere  per  folam  condonatio-  fe  apertifllrae  docet  Concilium  Triden- 
neni  extrinfecam  , 8c  gratiam  fimul  tinumy?^  14.  ubi  ait , l^enialia 
confervare  cum  peccato , poteft  unum  quibus  i gratia  non  excludimur  , iy  in 
peccatum  remittere  non  remittendo  qua  frequentius  labimur  , quamquam 
aliud  : at  utrumque  Deus  prxftare  po-  reCli  , iy  utiliter  eitraque  omnem  pra* 
tcft:  igitur,  &c.  Majorem  ultr6  admit-  fumptionem  ia  confeffione  dicantur,  quod 
tunt  Thomiftx,  & meritb  quidem ; illa  piorum  hominum  ufus  demooflrat, taceri, 

. namque  extrinfeca  condonatio  omni-  tamen  citra  culpam  , multifquc  aliis  re- 
no arbitraria  eft  poteftque  pro  libito  mediis  expiari  poffunt . Porr6  qu*  fint 
condonantis  fefe  extendere  vel  ad  om-  ifta  remedia  cfimConcilium  non  expri- 
nem  prorfus  ofFenfam.vel  dumtaxat  ad  mat,  inde  anfam  fumpferunt  Theologi 
partem  Illius  . Et  quamvis  h*c  ita  non  varios  proferre  modos,  quibus  ejufmo- 
elTent,qu*  tamen  efle  veriffima  demon-  di  peccata  deleri , ac  remitti  polTe  exi- 
ftravimus:  & ^uanquam  , ut  volunt  ftimant . 

Thomiftx,  fieri  non  poftet  peccati  re-  llotandum  fecundi, Uiaette  pracipua, 
miflio  abfque  infufione  gratix, attamen  & capitalia  remedia  , quibus  maximi 
Tom.X.  Eee  cen- 


Digitized  by  Googie 


402  TraHJ,  Di/pdL  Art,I.SeB,llL§ludefl,lL 


cenfcri  poteft  peccatum  veniale  pofTe 
expiari , nempe  virtutem  poenitentiae , 
frequentationem  Sacramentorum,  ma- 
xime Panitentiae , & Euchariftiz,  nec- 
non , & facras  quafdam  adliones,  quas 
Theologi  Saeramentalia  appellant , 
fun^ue  numero  decem  juxta  vete- 
res Theologos  ; nempe  confeflio  com- 
munis, qus  fieri  folet  initio  Miflx  ; & 
in  fine  completorii , pedoris  percuilio 
in  Tignum  doloris , & Pocnitentic  : 
«qua  benedidtx  afperTio ; adus  doloris 
interni  de  peccatis  ejufdem : oratio  , 
maxime  Dominicalis:  (igni  crucis  im- 
preflio:  comeflio  panis  benedidi;  Elee- 
mofync  largitio:  £xtrema-Undio,  p;- 
nae  confiant  perpeflio,  & opera  miferi- 
cordiae  •,  que  omnia  his  verfibus  com- 
prehenduntur . 

C$nfitcor,  tundo,  reffcrgo , conteror , 
oro. 

Liquor,  edo , dono , ferqute  venialia-» 
tollo  : 

^nSio , poena  levit,  tomfafjio , quK  fit 
egenis . 

Alii  vero  Theologi  maxime  Recen- 
tioret,fex  dumtaxat  ejufmodi  adiones 
facras  peccati  venialis  relaxativas  nu- 
merant , quas  compledltur  fequent 
verfut : 

Orans,  tinBut,  edens,  eonfejfus  , dans, 
te  ne  dicent . 

Que  fignificant  primo  orationem_> 
Dominicam,  In  qua  culpas  quotidianas 
nobis  dimitti  oramus ; Seeund6  aquam 
benedidam,  que , ut  diximus  in  prima 
aiiTptitatione  , varios  habet  efTedut , 
maxime  efEcaciam  ad  dimittenda  pec- 
cata venialia  , ex  opere  operantis  ; 
7Vrr/4,  panem  benedidum  : ^arti  , 
confefEonem  generalem  ; ^uintd,  lar- 
gitionem eleemofyne : Sexto  , benedi- 
dionem  Epifeopi , vel  Abbatis  confe- 
crati . Queritur  ergo  , utrum  non  fo- 
liim  per  virtutem  P^nitentif  fpeciatim, 
aut  communiter  accepte  , necnon>& 
per  receptionem  Sacramentorum  , fed 
etiam  per  ejufmodi  Sacramentalia  pec- 
catum veniale  diluatur . 


Notandam  tertii  , ex  Dodore  in  4. 
difl.ai. qu.i.  num.8.  peccatum  veniale 
preter  obligationem  ad  poenam,  relin- 
quere in  anima  aliquam  maculam  , feu: 
reatum  culpx;  cum  enim  dixiflet  nu.d. 
duplicem  elTe  lententlam  circa  remiflio- 
nem  peccati  venialis,  quarum  prior  efl: 
^ubd  nihil  aliud  ejl , inquit  , eu/piC  ve- 
nialis remiffio  , quam  folutio  peentc  tem- 
poralis detitee  pro  ea  ; quia  pofl  aBum 
tranfeuntem , eulpa  quee  manet  , nihil 
aliud  efl,  nif  reatus  ad  poenam  dtUtam  : 
ifte  autem  reatus  venialis  non  efl  nifi  ad 
poenam  temporalem  : fubdit  num.8.  Sed 
ijle  modus  non  placet, quia  videntur  San- 
Bi  diflinguere  inter  remiffionem  eulpa 
eujufeumque,iS peena,  & maximi  inter 
remiffionem  eulpa , iS  folutionem  pana 
debita  illi  eulpa  Hcc  autem  veritas 
k pofteriori  manifelii  colligitur  ex  uni- 
verfali  praxi  EccleTic,  que  imponit  P(- 
nitentlam  Sacramentalem  pro  folls  ve- 
nialibus confeflls , & per  abfolutionem 
quoad  culpam  remillls  . Ratio  k priori 
efl,  quia  peccatum  veniale  efl  vera  , Sc 
realis  Dei  ofTenfa  ; juxta  illud  Jacobi 
Apofloli  cap.  j./n  multis  offendimus  om- 
nes. Sicut  ergo  peccatum  mortale,  quia 
gravis  ofTenfa,  relinquit  pofl  fe  macu- 
lam habitualem  gravem  ; pari  utique^ 
ratione  peccatum  veniale  , quia  levis 
ofTenfa,  relinquit  pofl  fe  habitualem 
maculam  levem  . Utrumque  ergo  di- 
fplicet  Oeo  , quia  per  utrumque  viola- 
tur lex  Dei , adeoque  efl  virtualis  qui- 
dam contemptus  Dei,  qui  non  potefl  ei 
non  veri,  &xrealiter  difpllcere  , licit 
inequaliter:  quxritur  autem  qualiter 
hic  reatus  culpa  venialis  dilui  poflie 
tam  in  vita , quiim  poft  mortem . 

Conclusio  Prima. 

PEccatum  veniale  remittitur  in  hac 
vita  quantum  ad  reatum  eulpa  IS 
poena  , non  folum  per  aBum  Pxnitentia 
formalis, aut  virtualis,  fed  etiam  per  re- 
ceptionem Sacramentorum,  Ij  quodlibet 
opus  meritorium  i aefubinde  etiam  per 
Sacramentalia , Hcc  conclufio  quatuor 

par- 


De  efficacitate 

f-artibus conflat, quarum  probatur />r/- 
W4  , nempe  quod  peccatum  veniale  re- 
mittatur per  adum  Pcenitentic  forma- 
lis, aut  virtualis  : (iquidem  per  id  re- 
mitti poteft  paccatum  veniale  , per 
quod  mortale  poiefl  expungi;  at  ad  de- 
letionem peccati  mortalis  fuflicit  odus 
Ftcnitentia; , non  Ibliim  formalis  , fed 
etiam  virtualis,  utdidlum  etl  in  qur- 
ftione  pracedenti : '(igitur  riult6  magis 
utriufque  Pcenitentiic  atftus  ad  id  fulfi- 
ciens  erit . 

DeindCy\A  fuflicit  ad  remiflionem  pec- 
cati venialis,  quod  ei  opponitur:  fed 
Poenitentia  virtualis  fufiicienter  oppo- 
nitur virtuali  peccato ; nam  in  veniali 
cll  recelTus  non  quidem  ab  amicitia , 
quam  tantum  folvit  peccatum  morta- 
le ; fed  a familiaritate  Dei  , propterei 
qu6d  peccatum  Illud  fit  converflo  ali- 
qua inordinata  ad  creaturam  : fed  in 
Poenitentia  virtuali  , qualis  e(l  adius 
charitatis  , cil  recelTus  i creatura , 6c 
accelTus  ad  familiaritatem  Dei : Igitur 
ad  ejufmodi  peccati  expiationem  fufli- 
cit  Poenitentia  virtualis. 

Peccatum  veniale  non  tollitur, 
nifi  per  Id  quod  ipfl  oppofitum  ell : fed 
Poenitentia  virtualis  ipfl  non  opponi- 
tur : fi  quis  enim  adus  fit  Pfnitentic 
virtualis  , maxime  adus  ferventlfllmc 
charitatis:  fed  hic  non  opponitur  pec- 
cato veniali : Tivm,  quia  potell  cum  eo 
fubfiflere  : Tum  , quia  devotio  ergares 
divinas  , dc  mendacium  jocofum  nul- 
lam habent  oppofltionem ; fiquidem_> 
mendacio  opponitur  veritas  , non  au- 
tem devotio:  igitur,  &c. 

^ Ncfo  minorem , dr  ad  ejus  probatio- 
nem dico,  quod  quamvis  adus  ferven- 
tifsimte  charitatis  , aut  devotionis  non 
opponantur  formaliter  peccato  venia- 
li, opponuntur  tamen  vlrtualiter , dc 
fecundum  rationem  genericam  t nam 
utraque  illa  virtus  promptd  tendit  iji^ 
Deum  , de  cum  animi  alacritate;  ac 
fubinde  opponitur  retardationi  , feu 
languori  tendentis  motus  in  Deum , 


Poemtentu , 403 

quam 'infert  peccatum  veniale  . 

Probatur  fecunda  pari , nempe  qu6d 
peccatum  veniale  remitti  poflit  per  re- 
ceptionem Sacramentorum, nove  legis: 
Tum, quia  omnia  novf  legis  Sacramen- 
ta ex  primaria  Chrifli  D.hec  infticuen- 
tls  intentione  ordinantur  in  remedium 
peccati  mortalis  ; ad  quod  elueodum 
duo  maxime  inflituuntur  , nempe  Ba- 
ptifmus,dc  Ptenitentia ; cetera  ver6  or- 
dinantur ad  illud  przcavendum  , ut 
diximus  Initio  hujufce  Tradatus  : igi- 
tur ciini  venialia  peccata  longe  faci- 
lius quim  mortalia  remittantur  , con- 
fcquens  e(l,qu6d  per  receptionem  ejuf- 
modi Sacramentorum  peccata  venialia 
Pollint  remitti.  Tum  quia  omnia  Sacra- 
menta nobis  applicant  frudum  Paflio- 
nis  Chrifli,  funtque  inflitutaad  fan- 
dificandas  animas  , eafque  perfede  di- 
fponendas  ad  glorie  eterne  confecu- 
tionem  : igitur  de  ad  tollenda  omnia_, 
impcdimcnta,que  polTunt  ab  ejufmodi 
confecutione  remorari : cum  igitur  ve- 
nialia ab  earetardent,inde  fit,qu6d  per 
Sacramenta  pofsint  remitti . 

Tum  denique  , <^u'ta  fingula  Sacra- 
menta habent  fpecialem  vim  , dc  eflica- 
ciam  circa  remifsionem  peccati  venia- 
lis : nam  Baptifmui , ciim  fit  regenera- 
tio fpiricualis , tranfmutat  omnino  ho- 
minem a flatu  peccati  ad  flatum  gra- 
ti* : unde  Concilium  FIorentinum_j 
dicit , elTedum  hujus  Sacramenti  eflie 
remifsionem  omnis  cuips: , tam  origi- 
nalis, qukm  adualis ; lub  culpa  autem 
aduali  continetur  veniale  peccatum  . 
Idem  conflat  de  Sacramento  Ptrniten^ 
tit  , quod  ordinatur  maxime  ad  dele- 
tionem peccatorum  mortalium ; ergo 
potiori  jure  ad  remifsionem  venialium. 
Unde  Concilium  Tridentlnum  docet 
peccata  venialia  elTe  materiam  fulii- 
cientem  abfolutionis  Sacramcntalis  , 
ut  declarabimus  Infra,  agendo  de  Con- 
fcfsione . Idem  patet  de  Confirmatione, 
cujus  virtus  propria  maxime  ordipatur 
ad  conferendum  incrementum  vite 
Eee  3 fpi- 


Digitized  by  Googie 


^04  TraB.  LDIJput.IL  Art.  LSeB.lll.§lu£ji.l. 


fpiritualis;  & per  confeqiiens  ad  ea  re- 
movenda,qua;  ejufinodi  incremento, & 
perfectioni  opponuntur  , qualia  funt 
peccata  venialia.  Condat  pariter  dt_> 
EncbarijUa. , qu*  inflicnta  eft  per  mo- 
dum cibi,  <Sc  nutrimenti  fpiritalis,cujus 
propria  virtus  eft  reftaurare  , quod  de- 
perdatur per  calorem  concupifeentix ; 
ac  fubinde  eluere  peccata  venialia,qua; 
cjufmodi  fpirltualem  vitam  infcftant . 
Adde  qu6d  proprius  hujus  Sacramenti 
cffetftus  fit  excitare  fervorem  charita- 
tis ; ac  fubinde  amovere  venialia  , per 
qus  ejufmodi  fervor  imminuitur . Un- 
de Concilium  Tridentinum  felT.  ij. 
cap.  3.  appellat  hoc  Sacramentum  an- 
tidotum ; ^uo  liberemur  h culpit  quoti- 
dianit , 6"  u peccatii  mortalibus  prtcfer- 
vemur.  Patet  denique  de  ceteris  Sacra- 
mentis , quz  fanditatem  fpecialem_> 
anime  confenmt,  & vigorem  fpiritua- 
lem , non  foliim  od  declinanda , fed 
etiam  ad  eluenda  leviora  delicta  , que 
cjufmodi  vite  perfectioni , & confer- 
vationi  opponuntur . 

Tertia  pars  , nempe  qu6d  peccatuin_i 
veniale  remitti  pofllt  per  quodlibet 
opus  meritorium  , traditur  k Dodore 
num.8.  fupra  laudato  , ubi  ait  : Totefl 
diei  alio  modo,  qudd  peccatum  veniale  in 
ifta  vita  remitti  potefl  non  tantum  per 
peenam  interiorem,  ve!  exteriorem',  quia 
illi  non  eN  neeejfaria  ad  boc:  fed  per  eJi- 
quem  ailum  Deo  ntagis  acceptum  , quam 
peccatum  veniale  dT/pliceat ; IS  hoc  vel 
relatum  ab  ipfo  operante  ad  hot  pecca- 
tum veniale  remittendum  , vel  non  rela- 
tum ab  ipfo ; fed  i Deo  acceptante  in  or- 
dine ad  illud . Quibus  verbis  Dodor 
(ignificat  peccatum  veniaIc,non  foliim 
polTe  condonari  per  adum  Peenitentic 
(i ve  interne,  fiveexterne,fed  etiam  per 
quemcunque  adum  bonum  & merito- 
riuin,qui  magis  fit  acceptus  Deo,quam 
odiofus  ipfi  fuerit  adus  peccati  venia- 
lis . 

Qqe  utique  Dodoris  fententia  pro- 
batur , primd  quia  fi  ad  id  quodlibet 


opus  bonum  non  fufficeret , maxime 
quia  ad  id  requireretur  adus  Peeniten- 
tie  adualis  , aut  virtualis  ; fed  ita  non 
eft  . Probatur : (1  Pcenkentia  adualis  , 
aut  virtualis  Ita  necelTarib  prerequire- 
retur  ad  remillionem  peccati  venialis  , 
fequeretur  inde,qu6d  veniale  peccatum 
non  majori  facilitate  folveretur  , quim 
mortale  ; (iquidem  mortale  peccatum_i 
potcli  tolli , & condonari  per  adum 
charitatis  , nec-non  & per  martyrium 
abfque  ulla  formali  deteftatione  prfvia; 
quidni  igitur  pari  ratione  per  quodli- 
bet opus  meritorium  procedens  ab  exi- 
mia charitate,  pofsit  expiari  ? 

peccatura  veniale  non  dele- 
tur per  Contritionem  adualem  , aut 
habitualem  : Igitur  ad  illius  expiatio- 
nem non  requiritur  Penitentia  forma- 
lis, aut  virtualis  . Confequentia  patet : 
Antecedens  probatur  : Peccatum  illud 
non  remittitur  per  Contritionem.quod 
cum  illa  poteft  uibftftere ; fed  veniale 
peccatum  fubfiftere  poteft  cum  adu 
Contritionis;  ergo,dcc.  Major  conflat; 
eatenus  enim  peccatum  per  Peeniten- 
tiam  deletur  , quatenus  Pcenitentie 
adus  ipfi  opponitur,  nec  cum  eo  fubfi- 
ftere potefl.Minor  ver6  probatur.  Pec- 
catum tandiu  non  deletur  , quandiu 
peccator  in  Ipfo  complacet;at  qui  elicit 
adum  Contritionis  , per  quem  obtinet 
reniifsioncm  peccati  mortalis , poteft 
revocare  in  memoriam  aliquod  pecca- 
tum veniale  fine  propofito  emendatio- 
nis; ac  fubinde  peccatum  veniale  fub- 
fjftere  poteft  cum  veniali  peccato : igi- 
tur , &c. 

Denique,  quidquid  confert  Contritio 
extra  Sacramentum  , conferre]  poteft 
Attritio  junda  Sacramento  Pccniten- 
tie : fed  omnia  peccata  venialia  per 
Attritionem  ciim  peccato  non  femper 
delentur,ut  docet  ConcIl.Trid.fe  (r.14. 
cap.p.  verbis  in  primo  notabili  a nobis 
Iaudatis,ubl  llgnificat  peccata  venialia 
in  Confefsione  taceri  pofTc  citra  cul- 
pam , multifque  aliis  remediis  expiari 

pofe: 


Digitiiod  byX^tiDgle 


De  efficacitate  PoemtentU , ^05 


tojt'.  H*c  autem  remedia  dHlindla  a 
Cunfeflione,  & Ptenitentia  , debent 
habere  efficaciam  delendi  ipfa,  non  ali- 
ter , quam  per  fatisfacTtioncm  , & con- 
fequenter  per  exhibitionem  alicu)us 
operis  fquivalentis  in  Unem  remilTionis 
ipforum  : fed  opus  «quivalens  poteft 
clfc  in  materia  cujufcumque  virtutis  , 
v.g.  fidei,  eleemofyn*,  orationis,  jeju- 
nii , quia  hxc  opera  funt  fatlsfadloria  , 
tit  ex  Scriptura  conAat ; jejunium  au- 
tem,eIeemofyna,&  oratio  numerantur 
^PatrIbus,&Oo<fioribus  inter  partes  fa- 
tisfadllonis  ; imb'&  quodeumque  opus 
bonum  poteft  hunc  elfeiftum  habere  : 
ergo  maximi  pro  peccatis  levibus.Por- 
ro  ut  quicumque  adlus  meritorius  ha- 
beat efficaciam  ad  delenda  peccata  ve- 
nialia , opus  eft  quod  per  modum  fatls- 
faiftlonls,  & compenfationis  eliciatur  , 
& offeratur  in  eum  finem;(l  enim  a(ftus 
Fcnitentla;,  & Contritionis,  necnon  Sc 
dilc(ftIonis  Dei,non  (it  Aifficlens  ad  de- 
letionem peccati  venialis  , quando  ad 
illud  impliciti, vel  expliciti  non  dirigi- 
tor , ut  mox  dieftum  eft  , muJtb  miniis 
eam  efficaciam  obtinebit  quilibet  alius 
aiftus  bonus  minoris  ordinis  , & digni- 
tatis . Adde  qubd  fi  ad  exhibendam  fa- 
tisfaiftioncm  pro  peccato  proprio  de- 
bitam per  jejunium, necefle  fit,  ut  jeju- 
nium iftud,  quod  varios  ob  fines  poffiet 
fieri,  dirigatur  ad  ejufmodi  fatisfaiftlo- 
nem  Intendendam;  fic  etiam  ut  opus 
fatisfa^orlum  valeat  pro  dimittendis 
peccatis  venialibus,  requiritur  , ut  fiat 
ea  intentione  , qua;  non  tribuit  qui- 
dem operi  bono  valorem,  fed  applica- 
tionem . 

t Probatur  denique  quarta  fiars, nempe 
quod  Sacramentalia  vim  habeant  re- 
mittendi peccatum  veniale  ; illa  nam- 
que non  foliim  ^ Theologis , fed  etiam 
^ fummis  Pontificibus  , & SS.  Patribus 
dicuntur  ex  benediiftione  Ecclefi®  fan- 
lftificarc,&  mundare;fed  non  mundant 
^ peccatis  mortalibus;  Igitur  mundare 
debent  k venialibus . Minor  conftat;Si 


enim  mundarent  a peccatis  mortali- 
bus , conferrent  primam  gratiam  ; fic- 
qne  haberent  veram  , ac  perfecftain  ra- 
tionem Sacramenti.  Minor  ver6  jam 
probata  eft  de  aqua  benediifta  , necnon 
& de  pane  benedicto  qu.ult.  art.i.  hu- 
jufceTracftatus. 

Probatur  ver6  de  exteris , inprimis 
verbde  oratione  Dominicarnam  S.Au- 
guftlnus  In  Enchiridio  cap.  71.  & ex  eo 
Toletanum  quartum  cap.  9.  ait  : /?z.i 
quotidianii  brevioribut  leaibufque  pec- 
cati: ffine  quibut  bac  vita  non  ducitur  , 
quotidiana  uatio  fidelium  fatisfiacif,  eo- 
rum enim  efi  dicere.  Pater  nofiert  qui  et 
in  cflis , iye.  delet  omnino  btte  oratio 
minima  , ^ quotidiana  peccata  . Nec 
valet  reponere  cum  Vafquefio  id  elTe 
Intelllgendum  de  oratione,  qux  habeat 
annexura  motum  Contritionis  , & Pe- 
nltentix:  hzcenim  refponfio  omnino 
fiiftitia  eft;  alioquin  talis  levium  remlf- 
fio  non  eflet  magis  tribuenda  orationi 
Dominic;  , qu^m  aliis  orationibus  , ex 
quibus  excitari  poteft  Contritio,  v.  g. 
Pfalmo,  Miferere  mei  Deus , nec-non  , 
& aliis  Pralinis  P^nitentiallbus  . Adde 
qu6d  non  Contritioni,  fed  huic  petitio- 
ni: Dimitte  nobis  debita  noftra;  talis  re- 
mlffio  tribuitur  , quod  maxime  figni- 
ficat  S.  Auguftinus  in  llb.de  Corrept.de 
gratia  cap.  f.  ubi  ex  Illis  verbis  oratio- 
nis Dominic*  probat , neminem  effit  fi- 
ne peccato,  idque  confirmat  aiithorita- 
te  S.  Cypriani,  qui  hunc  locum  Oomi- 
nlcx  orationis  exponens  , ait  ; 
neeejfarii  autem  , quam  providenter  ,{y 
falubriter  admonemur  , qssdd  peeeatores 
fiumtis,  qui  pro  peccatis  rogare  compelli- 
mur, ut  dum  indulgentia  de  Deo  petitur ^ 
conficienti /C  fuce  animus  reeor detur  . Ue- 
qais  quafi  fibi  innocens  placeat , ly yi_, 
extollendo  plus  pereat,  infiruitur,  iS  do- 
cetur fie peccare  quotidie  , dum  quotidie 
pro  peccatis  jubetur  orare . Sic  denique 
iy  yoannes  in  epijlola  fiua  ponens,  dixit". 
Si  dixerimus, quia  peccatS  non  habemus, 
nos  ipfios  decipimus , iy  veritas  in  nobis 
non  eft  . Idem 


Digitized  by  CoogI 


4o5  Tra^J,Difp,ILArty 

Idem  condat  de  ConfelTione  genera- 
li , que  fieri  aHTulec  in  principio  MifTe  , 
& Completorii ; hecenim  peccacorum 
jiublica  , & generalis  accufatio  effica- 
ciam habet , dum  ex  animo  , & affecdu 
pietatis  ac  Religionis  fit , remittendi 
non  foliini  peccatum  veniale,  fed  etiam 
fatisfaciendi  pro  mortalibus  dimiflis.ut 
docet  S.  Auguflinus  lib.%0.  bomiliarum 
bontH.  ult.  e.p.  (7e//f7.io8.Ad  id  etiam 
maxime  confert  eleemofyne  largitio  , 
ut  prcclari  docet  S.  Hieronymus  ad 
cap.4.  Oanielis  , ubi  inter  cetera  ait : 
Sciendum  eft,qubd  fi  SabucUffdono/hr  bo- 
na opera  facienti  venia  repromittitur  , 
multd  magit  aliis  promittitur ,gui  levio- 
ra peccata  eommiferunt . Tandem  ad  id 
confert  Epifcopalis  benedidlio,  ut  com- 
muniter docent  Theologi . 

Scitndum  efl  autem,  qu<!>d  hu/ufmo- 
di  Sacramentalia  non  habent  illam  ef- 
ficaciam remittendi  veniale  peccatum , 
nifi  previum,  vel  conjundfum  habeant 
motum  animi  ex  parte  ea  (ibi  applican- 
tis ; fiquidem  ad  id  requiritur , ut  nobis 
mediante  fide  nodra , & cultu  Religio- 
nis applicentur  , quia  funteeremonie 
facre  , quorum  ufus  debet  ede  religio- 
fus , & fieri  humano  modd;  ideo  in 
amentibus,aut  dormientibus  fortd  non 
habent  effedtum  talem  , licet  in  infan- 
tibus habeant  alios  effedus,ut  fugandi 
demones , & fimilia  . 

Petes  , Vtrum  Sacramentalia  remittant 
peccatum  veniale  ex  opere  operato  ; 
vel  ex  opere  operantis  ? 

REfpondeo,c\iiod  fi  remittere  pecca- 
tum ex  opere  operato,idem  ligni- 
/icet , ac  illud  predare  nedum  intuitu 
dignitatis.Se  meriti  adfus  eliciti  ab  ope- 
rante, fed  etiam  ex  fuffragante  alterius 
merito  , fic  Sacramentalia  dici  pofTunt 
ex  opere  operato  illam  remiflionem  ef- 
ficere ; quia  habent  hanc  efficaciam  , 
quatenus  Ecclefic  fandlitas  ipfis  mora- 
liter  applicatur  mediantibus  precibus , 


quibus  hunc  effedium  ipfts  impetrat  k 
Chrido  Domino  . 

Si  ver6  dicatur  ex  opere  operato  effi- 
ci , qu6d  de  condigno  , & infallibiliter 
ex  meritis  alterius  datur , vel  operatur, 
tunc  ida  Sacramentalia  dici  non  pof- 
funt  agere  ex  opere  operato:  7’«»r,quia 
tantum  hanc  efficaciam  fuis  precibus 
eis  obtinet  Ecclefta,  quatenus  videlicet 
exorat  Deum,  ut  conferat  auxilia  qu«- 
dam  fupernaturaliaad  eliciendos  aclus 
fupernaturales , quibus  formaliter  aut 
virtualiter  peccata  venialia  difpliceant, 
6c  revocentur ; eatenus  enim  cenfentur 
remittere  venialia  , quatenus  ccremo- 
nic  fqnt  facre  , quarum  ufus  religiofus 
excitat  in  nobis  vel  Attritionem  , vel 
devotionem  feu  fervore  charitatis,  qud 
ipfa  remittantur:  ciim  enim  venialia—, 
opponantur  fervori  charitatis,  cujus 
ardorem  imminuunt;cumque  nulla  pri- 
vatio poflit  tolli,nifi  per  pofitionemfor- 
mx  oppofitx , non  videntur  aliter  Sa- 
cramentalia remittere  peccatum  venia- 
le , quam  obtinendo  ex  meritis  ChrifH 
per  preces  Ecclelix  auxilia  quadam  fu- 
pernaturalia  , quibus  homo  excitetur  , 
& juvetur  ad  eliciendos  ferventes  atflus 
charitatis,  vel  P; nitentia  , per  quos  ta- 
lia peccata  formaliter  aut  virtualiter 
retradientur . Unde  in  amentibus  aut 
dormientibus  adultis,eorum  applicatio 
forte  non  haberet  illam  efficaciam  re- 
mittendi venialia  , licdt  in  infantibus 
habeant  alios  effedlus , putit  fugandi 
damones,  & prapediendi  infefiationes 
maleficiorum . 

£>ices:Si  Sacramentalia  foliim  remit- 
terent pecCatum  veniale  excitando  fer- 
vorem charitatis,fequeretur  nullam  ef- 
fe  differentiam  inter  illa,  & facras  ima- 
gines : fiquidem  illa  etiam  in  nobis  ex- 
citant pios  motus , nec-non  , & chari- 
tatis fervorem  : fed  hoc  videtur  abfur- 
dum  : ergo  , & illud  unde  fequitur  . 

Nego  fequelam  memoris  Sc  ad  ejus 
probationem  dico  hocintereffe  diferi- 
men  inter  Sacramcntalia,&  facras  ima- 
gines. 


De  efficacitate 

gines,  quid  ha  in  nobis  fervorem  cha- 
ritatis  excitent  folCim  objeiftivi,  quate- 
nus ad  earum  confpet^um  excitatur  re- 
cordatio meritorum,ac  virtutum  eorum 
quos  reprafentant:  Sacramentalia  ver6 
id  efficiunt  etiam  impetrative,quatenus 
ex  meritis  Chriili  per  preces  Ecclefie 
impetrant  i Deo  auxilia  fupernaturalia 
quibus  homo  ferventes  adus  charitatis 
eliciat . 

Conclusio  Sbcunda. 

GRati»  boSitualii  pr£requiritur 
antecfdenter , non  autem  formali- 
ter, ad  peccati  veniaiit  remiffionenr,a3ua- 
Iit  verd  concomitanter  . Hac  conclufio 
tres  habet  partes , quarum  primam  in- 
dicat fubciiis  Dodtor  , cbm  ait  diT:.!^. 
queeft.t.  num.p.  Oe  potentia  ordinata 
„ Deus  non  difpofult  alicui  peccatori 
„ dare  primam  gratiam,  nili  In  virtute 
,,  meriti  illius  , qui  erat  fine  peccato  , 
„ fclllcet  Chrlfti  : quiaficut  tadlum  e(l 
,,  fupri  , non  difpofuitfibi  reconcilia- 
„ re  inimicum  , ntfi  per  obfequium_> 
„ magis ' gratum  , quim  otfenfa  ejus 
„ eratfibi  difplicens:&  tale  obfequium 
,,  ejus  efi  Paffio  Chriili , vel  meritum 
ejuSjdc  ficut  non  difpofuit  dare  gra- 
„ tiam  peccatori  fine  PaiIione,fine  qua 
„ gratia  nulla  poteft  efle  fatisfamio 
„ ( recoHciliativa  ) omnino  , quia  nec 
„ equi  valens  aliqud  modd,  nec  fimpli- 
„ citer  ; nec  in  divina  acceptatione ; 
„ ide6  multb  magis  de  potentia  ordi- 
,,  nata  non  e(l  poflibile  fatisfieri  Deo 
,,  de  peccato , nifi  in  virtute  Pailionis 
,,  Chriili . 

Quibus  verbis  figniiicat  Dotflor,  non 
poile  fatisfieri , nec  reconciliari  Deo, 
nifi  beneficio , & applicatione  langui- 
nis  Jefu  Chriili:  ubi  etfi  loquatur  dum- 
taxat de  reconciliatione,  dc  fatisfadlio- 
ne ; que  fiat  propter  peccatum  morta- 
le; attamen  idem  dici  potefl  proportio- 
ne fervata  de  peccato  veniali : pietati 
enim  ac  Religioni  conveniens  eil,  cre- 
dere quod  non  remittantur  peccata  ve- 
nialia, nifi  gratis,&  intuitu  meritorum 


Pcenitentioe . 3 07 

Chriili . Quod  utique  fatis  aperte  indi^ 
cat  S.  Joannes  epill.  t.  cap.i . Si  dixeri. 
mas , quoniam  peccatum  ntm  habemus  , 
ipfi  non  /educimus , iy  veritas  in  nobis 
non  eft  . Poil  quz  continuo  fubjungit 
modum  remiffionis  eorum  peccatorum 
dicens  : Si  confiteamur  peccata  noflra  , 
fidelis  eft , iy  jufius , ut  remittat  nobis 
peccata  nofira , iy  emundet  nos  ab  omni 
iniquitate ; qu6d  ver6  hzc  remiilio  fiat 
propter  Chriilum  ; fignlficat , cap.  fe- 
quentl , dum  ait : Advocatum  habemus 
apud  Patrem  'JeJnm  Cbriftum  juftum,  iy 
ipfe  efi propitiatio  pro  peccatis  noftris . 

Hanc  veritatem  indicat  Apollolus  , 
cCim  ait  i.  Cor.ij.  Si  tradidero  corpus 
meum , itaut  ardeam  , ebaritatem  autem 
non  habuero , nihil  mihi prodefi  : ex  hoc 
enim  inferre  lIcet,quAd  homo  non  pof- 
fit  fatisfacere  pro  reatu  culpse  venialis, 
qui  fufficit  ad  impediendam  , 8c  diffe- 
rendam confecutlonem  vit«  cternz  ; 
alioquin  multum  fibi  prodelfe  poffetrit 
extra  charitatens  illam  latisfadlionem 
poiTet  Impendere . 

Necobfiat , qu6d  , ut  dicemus  infra  , 
poilit  homo  citra  charitatem  fatisfacere 
pro  jKcna  temporali;  ex  quo  videtur  in-, 
ferri , quod  finecharitate  aliquid  pro- 
defle  poteil . 

Rejpondeo  enim  , ejuod  non  multfim 
fibi  proficiat  qui  folvit  pro  pana  tem- 
porali quod  lege  flatutum  eil : quia_> 
quantum  bonum  eil  liberatio  i pcena  , 
tantum  malum  eilfolutio  cquivalentis 
non  enim  multiim  prodeil  furi , quod 
fufpendatur  , lic^t  per  fufpendium  fa- 
tisfaciat  pro  pcena  temporalI,veI  potius 
fatis  patiatur  : quamvis  igitur  flatus 
peccati  mortalis  non  tollat  potellatem 
fatisfaciendi  pro  poena  temporali.tollit 
tamen  fatisfatfllonem  reconciliativam 
pro  culpa : quoniam  hzc  gratia  eil , de 
mifericordia  per  Chriilum  , quam  non 
convenit  concedi , nifi  ei , qui  per  gra- 
tiam fandllficantem  eil  vivum  mem- 
brum Chriili . 

Hanc  autem  aflertionem  exprefsi 

tra- 


,Digiti;’cd  by  Coo^Ic 


4o  8 Tra  Si.l.Difp.  IL  AriJS  e 


tradit  S.  Bonaventura  4.  dt/l.  21.  p.i. 
,,  art.t.  qit.t.  Dicendum,  inquit,  qu6d 
,,  aliquorum  pofitio  fuit,quod  venialia 
,,  fine  gratia  gratum  faciente  deleri 
,,  polTint  per  gratiam  gratis  datam  . Et 
„ rationem  hujus  oflendere  voluerunt 
,,  pro  eo  videlicet , quod  veniale  pec- 
„ catum  non  repugnat  gratiz  gratum 
„ facienti , fed  gratis  datz  : nec  offen- 
„ dit  Majeflatem  divinam  , quia  ibi 
,,  non  diligitur  aliquid  fuprii  Deum, 
,,  fed  aliquantulum  inordinate  fub 
,,  Deo,  & ideo  ficut  mortale  potefl  de> 
,,  leri  per  gratiam  , quia  ei  repugnat , 
„ & quia  gratia  Deo  ofTenfo  reconci- 
„ Hat , & quia  Deum  contemptuin_f 
„ amare  facit  fuper  omnia  ; Cic  veniale 
„ potefl  deleri  per  gratiam  gratis  da- 
„ tam  , qu«  illam  modicam  inordina- 
u tioiiem  removet,  & illam  occafio- 
t,  nem  miniis  amandi  Deum  , ab  ipfa 
j,  anima  tollit,nec  oportet  ibi  elTe  gra> 
3,  tiam  ele  vaijtem  animam  ad  dlledllo- 
j,  nem  Dei  fuper  omnia,  quia  perve- 
3,  niale  nihil  amatur  fupra  Deum  . 

3,  ‘Sed  hzc  pofitio  licet  probabilis  vi- 
33  deatur , 4 veritate  tamen  deviat , fi 

quis  infpiciat:omne  enim  peccatum, 
3,  eo  ipfo  quod  e(l  peccatum  , aliquo 
3,  modo  animam  def^dat,&  aliquo  mo> 
3,  do  ipfam  deordinat,  & necelte  efl  cx 
3,  hoc , quod  aliquo  modo  Deo  difpli* 
3,  ceat.Quoiiiam  igitur  nota  difpllcen* 
3,  tis  minima  , qux  effe  pofTit  fine  ha* 
3,  bitu,  qui  reducit  ad  complacentiam, 
3,  & ad  amicitiam  , auferri  non  potefl, 
33  tenendum  efl  omnino  de  omni  pec- 
j3  cato  generaliter , quod  nullum  om* 
3,  nino  potefl  deleri  fine  gratia  gratum 
3,  faciente ; fic  enim  decrevit  nos  fana* 
3,  re  divina  mirerIcordIa,&  hoc  dicunt 
3,  Sandli , & fonat  Scriptura : quz  ma- 
33  ximd  ponit  gratiam  elTe  necclTariam 
3,  ad  delenda  peccata  . Hucufque  Do~ 
Sor  Strifhicut . 

Qm  confirmat  fuam  fententiam  au* 
thorltate  S.  Auguflini  ai.  de  civitate , 
cap.27.ubi  iW.yiruntmtn  ncc  iff<kma~ 


gna  ( peccata  ) a quibm  omnino,  nutati t 
in  meiiut  moribus  recedendum  efl,  dimit- 
tuntur orantibus  , nifi  fiat  quod  ibi  dici- 
tur . Sicut  3 iy  nos  dimittimus  debitori- 
bus noflris . Si  enim  minima  peecata,fine 
quibus  non  eR  etiam  vita  jufiorum , ali- 
ter non  remittuntur ; quanti  msgis  mul- 
tis,i3magnss  criminibus  involuti, etiamfi 
ea  perpetrare  jam  definant , nullam  in~ 
dulgentiam  con/'equuntur,fi  ad  remitten- 
dum aliis  3 quod  in  eos  quifquam  pecca- 
verit, ineteorabiles  fuerint , cum  dicat 
Dominus : Si  autem  non  dimiferitis  ho- 
minibus peccata ; neque  Pater  veRer  di- 
mittet vobis  ! Ex  quibus  infert  Seraphl- 
cus  Dodlor  qubd  non  alia  ratione  qui 
non  remittit  offenfam  4 fratre  aece* 
ptam  , noii  potefl  a Deo  fperare  iudul* 
gentiam  offenfx  ipfi  irrogate,  quam 
quia  qui  non  vult  dimittere  efl  in  flatu 
peccati  mortalis  , in  quo  nullam  remlf* 
lionem  meretur  quandiu  in  eo  habet 
complacentiam. 

Probatur  fecunda  pars , nempe  quod 
nova  infufio  gratis  habitualis,  8c  fan- 
dlificantis  non  requiratur  formallter  ad. 
rcniituonem  peccati  venialis : id  enim 
requiritur  formaliter  , quod  requiritur 
ut  forma  tollens  privationem  , qus 
prliis  inerat;fed  gratia  fantflllicans  non 
efl  forma  tollens  maculam  peccati  ve* 
nialis ; quippe  ciim  illud  cum  ea  fubfi- 
flat  in  viatore ; ac  fubinde  ad  peccati 
venialis  remilFionem  non  efl  neceffaria 
infufio  gratia  fandlificantis . 

Petes,  Utrum  faltem  eosicomitanter  aut 
confequenter  illa  remiffio  venialium 
requirat ffiecialem  gratia fan- 
Rificantis  infufionem  ? 

REfpondeo,  id  non  effe  neceffarlum 
fiquidemcui  peccatum  veniale., 
reniittitur,jam  in  eo  exitlit  gratia  fan* 
dllficans  ; ac  fubinde  non  opus  efl , ut 
ei  de  novo  infundatur  . 

Dices : Peccatum  veniale  imminuit 
fervorem  charitatis:ergo  ut  remittatur 

ne- 


De  effcacitate  Vcenitcnttde  '•  ■ 40j> 


necefTum  eft  feryorem  Illum  reditui : 
fed  non  poced  reditui,  nili  per  gratiam 
habitualem:  igitur  necelTum  ed,  ut  ali- 
quis illius  gratiae  gradus  in  hujus  pec- 
cati remilUonem  infundatur. 

Nego  minorent . Nam  ut  redituatur 
ille  ardor  charitacis  , fuflicit  gratia  a- 
dualis,quz  hominem  inordinate  adhe- 
rentem rebus  temporalibus  ab  eis  revo- 
cet , dc  ad  Deum  per  actum  diledtionis 
convertat . 

Probatur  tertia  pars,  nempe  qu6d 
gratia  adtualis  necedaria  iit  ad  remif- 
fionem  peccati  venialis:Quia  i.Joan.i. 
Sanguis  CbriRi  emundat  nos  ab  omni 
peccato  : ergo  tam  a veniali , quim  i 
inurtali : porro  Chridi  fanguis  abfque 
gratia  non  agit . i.Joan.a,  Si  quit  pec- 
caverit , yfdvoeatum  habemus  apud  Pa- 
trem . Ex  Arauficano  i.  Can.4.  Purga- 
mur i peccato  per  operationem  S.  Spiri- 
tus , quia  ex  Salomone  . Preeparatur 
voluntas  h Domino  . Et  ex  Apodolo  : 
Deus  erf  , qui  operatur  in  nobis  velle  Jj 
perficere  pro  bona  vohtntate . Et  Can.7. 
Sus  dicit  per  natura  vigorem  bonum-» 
aliquod  ad  ctternce  vitee  falutem  perti- 
mens nos  cogitare,  ut  expedit,  aut  eligere 
peffe  fine  illuminatione  , iy  infpiratione 
Spiritus  fanBi,non  intelligit  vocem  Do- 
mini dicentis  in  Evangelio  .Sine 

me  nihil poteflis  facere  • Nec  illud  Apo- 
iloli : Non  fumus  idonei  cogitare  aliquid 
■i  nobis,  quafi a nobis  . 2.Cor.}.Can.i4. 
Nullus  mi/er  de  quantacumque  miferia 
liberatur , nifi  qui  Dei  miferictrdio-» 
preevenitur  , ut  dicitur  Pfalm.  78.  Citi 
anticipent  nos  mifericordiic  tua.  Domi- 
tie  . Et  Pfalm.f  2.  Deus  meus  miferieor- 
diaejus  praeveniet  me  , Can,  22.  Nemo 
iabet  de /ho  , nifi  mendacium  , iy  pecca- 
tum . Si  quis  homo  veritatem  , iy  Jufli- 
tiam  habet , ab  illo  fonte  eR , quem  de- 
bemus fitire  in  hac  eremo , ut  non  defi- 
ciamus in  via . 

Objicies  contra  primam  partem . Ve- 
niale peccatum  non  includit  privatio- 
nem gratix  , & cum  ipfa  fubfidit ; igl- 
Tom.X, 


tur  ad  Illius  remidionem  non  requiri- 
tur gratia  habitualis . 

DiRinguo  eonfequens  : Non  requi- 
rit gratiam  habitualem  per  modum 
caulx  formalis  , ph/ficx  , aut  moralis  , 
concedo : Per  modum  prxrequilitx  di- 
fpofitionis,  nego  : nara  , ut  diximus, 
ut  quis  dignus  iit  confequendx  remif- 
iionis  peccati  venialis  quantiim  ad  rea- 
tum culpx,  debet  ede  acceptus  Oeo, 
ac  proinde  debet  ede  in  (latu  gratix 
fandlidcantis . 

Objicies  feeundiiVectutu  venialia  re- 
mittuntur per  Sacramentalla  ; fed  illa 
ex  xquo  applicantur  tam  juills  , qu^m 
peccatoribus,  ut  patet  de  aqua  bene- 
didla  , 6c  pane  benedidlo  , qui  tam  ju- 
(lis,  quim  peccatoribus  trad/'tur:Igitur 
ad  remidionem  peccati  venialis  , non 
prxrequiritur  gratia  habitualis . 

DiRinguo  minorem  : Sacramentalla 
applicantur  tam  judis  , quim  peccato- 
ribus ex  intentione  Ecclefix  In  ordine 
ad  remifslonem  peccati  venialis  , quali 
ex  xquo  utrifque  illa  competerent,  ne- 
go : propter  alias  utilitates  , quas  ex 
ejufmodi  Sacramentalium  applicatio- 
ne accipere  polTunt  peccatores  , conce- 
do; afperfio  enim  aqux  benedit^x.v.g. 
eis  prodede  poteil  ad  abigendas,  St,  re- 
movendas dxmonum  , & maleRcorum 
infeilationes . 

Objicies  tertii ; Peccatum  veniale.» 
remittitur  In  inferno;  Equidem  dam- 
natis relaxatur  pteua  peccatis  veniali- 
bus debita:  fed  damnati  nullam  habent 
gratiam  habitualem;igitur  hxc  ad  pec- 
cat! venialis  remiisionem  non  pr  xrc- 
quiritur . 

DiRinguo  wa/i>rc/«;R.emittitur  quan» 
tiim  ad  reatum  culpx,  nego  , quantiim 
ad  reatum  pfnx  propter  rationes  quxf. 
fcq.fubjiciendas  , concedo. 

Objicies  f«4rrd-,Remiirto  venialium, 
<^ux  fit  fimul  cum  remilfione  morta- 
lium non  fuppoiiit  gratiam  habitua- 
lem ; Equidem  hxc  non  prxcedit  illam 
mortalium  remidionem  : igitur  pecca- 
F f f to- 


I 


Digitized  by  Googie 


410  Tta^.LDiJp.lL/4rtJ.SeH. 


torum  venialium  remlflio  non  requirit 
necenarid  gratiam  habitualem . 

Diftinguo  confcqucnt  : Non  requi- 
rit prioritate  tempori* , dc  durationis  , 
quia  prius  gratia  habitualis  non  debet 
cITe  In  peccatore  , quam  ci  peccata  di- 
mittantur, concedo:  non  requirit  per 
exigentiam  , dc  fimultaneam  exUlen- 
tiam,  nego:  non  poteO  enim  de  via  or- 
dinaria remitti  peccatum  , quin  adfit 
gratia  habitualis, per  quam  reftitulmur 
in  amicitiam  Dei , 8c  in  jus  ad  hxrcdi- 
tatem  aeternam - 

Objiciet  quintd  contra  ultimam  par- 
tem ; Unum  contrarium  tollitur  per 
aliud:  veniale  peccatum  c(l  adlus  natu- 
ralis , alicui  fxpe  naturali  virtuti  con- 
trarius, ut  jocofum  mendacium  veraci- 
taci , excelius  in  cibo,  dc  potu  , tempe- 
rantiae . 

Mgy  minorem  : In  eo  quippe  flatu  , 
quo  vivimus  adordinem  gratl>e  , glo- 
ri<cqiie  fupernaturalem  promovendi  ; 
non  fuliim  veniale  opponitur  naturali 
perredioni  , fed  etiam  fupernaturali , 
puti  fervori  charitatis  , dc  familiaritati 
cum  Deo,  Quare  tolli  non  poteft , nili 
per  divinae  charitatis  fervorem  , dc  a- 
dum  fupernaturuleni.quo  familiaritas 
illa  Dei  rellituatur  . 

Objiciet  deni, tue , Veniale  peccatum 
efl  tantum  niini.i  quadam  ad  creaturas 
adhaefio  , fed  naturaliter,  dc  abfque  au- 
xiliis gratis  pocefl  quis  tollere  hanc  ni- 
miam adhslionem  , per  adiim  fcilicet 
amoris  Dei  , ut  creaturis  : igitur  natu- 
raliter abfque  divins  gratis  auxilio 
potefl  quisconfequi  peccatorum  venia- 
lium reminTiOiicm  . Major  coallafNon 
enim  peccatum  veniale  evertit  ordi- 
nem ad  ultimum  fi.iem,  fcd  foliim  pec- 
cator per  illud  nimis  inhxrct  creature, 
falvo  tali  fiiie.  Muior  etiam  patct:nam 
in  flatu  nature  purx,  quem  in  fecundo 
volumine  difp.j.  diximus  efle  pollibi- 
lem  , putulifent  efle  peccata  venialia  : 
ineo  autem  flatu  non  potuiflfent  elui 
alio  modo , quam  per  aduin  amoris 
Dei , ut  Creatoris . 


Vego  mitiorem.ll]aen"itn  nimia  adhf- 
flo  creaturis  , dc  retardatio  ab  ultimo 
flne  , non  foldm  efl  contra  virtutem.» 
naturalem  , fed  etiam  opponitur  alicui 
perfeclioni  fupernaturali  , nimirum 
fervori  charitatis , dc  familiaritati  ho- 
minis cum  Deo,  fubindeque  tolli  non 
potefl  , nifi  per  aliquem  charitatis  fer- 
vorem , aut  alterum  adum  fiipernatu- 
ralem  aliquo  modo  avertentem  homi- 
nem a creaturis  , & convertentem  ad 
Deum  : qus  utique  converfio  fieri  non 
potefl,  nifi  per  aliquod  auxilium  fuper- 
naturale  . Ad  Illius  probationem  dico, 
primi  dubium  elfe  , utrum  reverii  iiij 
flatu  naturs  purs  poflient  efle  quedam 
peccata  venialia  , nam  flatus  ille  talis 
dicitur  , maxime  ex  eo  qudd  fit  immu- 
nis ab  omui  peccatu,  dt  gratic  auxilio. 
Secundi  d\co  , quod  fi  forti  in  eo  flat>.i 
fierent  venialia  peccata  , illa  eflent  di- 
verfs  rationis  k noftris  , co  qudd  tunc 
non  fuiiient  oppolita  fervori  charita- 
tis , dc  familiaritati  hominis  cum  Deo, 
ficut  ca,  qus  modo  fiunt  in  flatu  natti- 
rs  elevate  ad  ordinem  fupernaturalem: 
ideoque  pocuifTent  remitti  per  amorem 
naturalem  Dei , ut  Creatoris , aut  per 
adum  cujufcumque  virtutis  naturalis  . 
Conclusio  Tertia. 

R Emittitur  peccatum  Tcniale  , vei 
p:‘Jl  mortem,  vel  in  inftanti  mortit 
jntuitu  meritorum  praecedentium  , «9» 
autem  ratione  meriti  de  novo  eliciti  . 
Hsc  Conclufio  tres  habet  partes,  qua- 
rum pr/wa  efl , qudd  reveri  peceatun* 
veniale  quantum  ad  reatum  culpc  pof- 
fit  remitti  in  purgatorio  , de  poft  mor- 
tem ,aut  in  inflanti  mortis  : .Secunda  , 
quod  hac  remillio  fiat  ratione  operit 
meritorii  prxcedentis  • Tertia  , qudd 
non  fiat  intuitu  adut  meritorii  de  no- 
vo eliciti  . 

Prima  part  docetur  non  foliim  ab 
omnibus  Theologis  , fed  etiam  a SS. 
Patribus  , illamque  exprefsc  tradit  £>o- 
dor  in  reportatis  dtS.ii.  qu.t.num.^, 
„ lii  illa  qusflione,  , conclufio 

efl, 


— Digmzeo 


41 1 


J)e  eficaciute  Poenitentia . 


e(l  certa,qaod  peccatum  aliquod  po- 
„ tefl  dimitti  poft  mortem  , non  tan- 
,,  tiim  quantiim  ad  poenam  , quia  fci* 
j,  licet  poena  illi  peccato  debita  , non 
,,  fuit  bicfoluta  ; fed  etiam  quantum 
,,  ad  culpam  in  fe  ; Quod  utique  pro- 
j,  batur,quia  nullus  lalvabitur  cum_> 
,,  aliquo  peccato;  fed  exiftenscum  ali- 
,,  quo  peccato  veniali  poted  dormire  , 
,,  & dormiendo  mori  ,&  fimillter  po- 
„ tefl  aliquis  venialicer  peccare  ufque 
ad  ultimum  inflans, quo  anima  egre- 
„ ditur  4 corpore.Conflat  autem.quod 
,,  fle  morienti  nunquam  fuit  dimiflum 
„ peccatum  hoc  veniale:  igitur  vel  iii- 
,,  traret  gloriam  Gne  remilTione  culpz 
,,  talis  venialis  , vel  ibi  remittetur  ei : 
,,  at  non  intrabit  gloriam  flne  rc- 
,,  miflione  talis  venialis;  quoniam  non 
,,  intrabit  in  eam  altquoi  eoin^uina- 
,,  tum  . Apoc.ai.crgo  ibi  remittetur  ei. 

Eamdem  fenteniiam  colligit  Magi- 
fler  fententiarum  in  4.  d.  31.  ex  illis 
verbis  Chrifli , Matth.13.  ^ui  dixerit 
fverbum^  eontra  Spiritum /anBuni,nou 
dimittur  ei , neque  in  boe /acuh  , neque 
in  futuro  , ex  quo  , tnquit,  datur  intcl- 
ligi , fleut  SS.  Uocflores  tradunt  , qu6d 
quadam  peccata  in  faturo  dimittentur, 
quxdam  enim  culpa:  in  hoc  fltculo  re- 
laxantur, quadam  verb  parva;  etiam  iu 
futuro  , qux  quidem  poli  mortem  gra- 
vant , fed  dimittuntur , fl  digni  fune,  fi 
bonis  atflibus  in  hac  vita  meruerunt , 
ut  dimittantur  eis  . 

Illi  autem  Ooiflorcs  funt  maxime  SS. 
Patres , prxfcrtim  S.  Augullinus  de  ci- 
vitate, cap.24.ubi  ait ; Neque  enim  de 
quibufdam  veraciter  diceretur,  qUl^d 
non  cis  remittatur,  neque  in  hoc  fxcu- 
lo  , neque  In  futuro  , nifl  elTent,quibus 
etfl  non  in  iflo  , tamen  remitteretur  in 
futuro.  Idem  colligit  S.Gregorius  Ma- 
gnus lib.4.dialogi  c.jp.  ubi  expendens 
prtefata  S.Matthci  verba  , ait ; in  qua 
/ententia  datur  intelligi , quafdam  cul- 
pat in  boe  feculo  , quafdam  vero  in  fu- 
turo pojfe  laxari , quod  enim  de  unt  ru- 


gatur , eonfequent  intelledrtt  patet:  quia 
de  quibufdam  conceditur  . Idem  docent 
S.lfldorus  lib.  de  officiis  Eccleflaflicis  , 
cap.iS.  S.  Bernardus  ferm.  16.  in  Can- 
tica , &c. 

Dicet ; Nullus  juflus  potcXl  peccare 
pofl  mortem  : ergo  nec  a reatu  peccati 
furgere.  Patet  antecedens. Confequen- 
tia  probatur  ; Tum  , quia  eadem  eft  ra- 
tio de  potentia  ad  peccandum  , & re- 
furgendum  a peccato  : TVw,  quia  faci- 
lius efl  cadere  ,quam  refurgerc  : Tum 
denique  ,quia  remrgere  a peccato  non 
videtur  ei  competere  , qui  non  poteft 
mereri, fed  qui  non  potell  in  aliquo  fla- 
tu cadere  non  poteft  etiam  mereri;  igi- 
tur , &c. 

Hegat  eor/cquentian  Doflor  in  4. 
„ dift.3 t.qu.i.num. 1 1.  Intelligendo  , 
,,  inquit , refurgere,  pro  liberari  i pec- 
,,  cato.  Ad  primam  autem  probatio- 
,,  nem  , ait, non  efle  fimile  inter  pofTc 
,,  pcccarc,&  refurgere  k peccato;  quia 
„ peccare  efl  libere  agere  , & pro  flatu 
,,  vix  ( inteliige  de  peccato  demerito- 
„ rio  ')  nam  docet  Dotflor  , in  1.  diji.f. 
,,  gtf.i.  damnatos  velle  peccare  , Ii  cet 
,,  per  illud  peccatum  nihil  de  novo 
,,  demereantur:  refurgere  autem  , id 
,,  eft  , immunem  fieri  a peccato  , noit 
,,  requirit  libere  agere  etiam  in  via ; 
,,  quia  vel  fecundum  primam  opinio- 
„ neni  , non  eft  nifl  (bivere  pccnam,& 
,,  hoc  eft  paticam  , vel  juxta  fecun- 
,,  dam  , non  eft  nifl  per  merita  priiis 
„ habita  in  via  , & pro  tunc  accepta, 
,,  culpam  nunc  dimitti . 

/Id  fecundam  probationem  eonfe- 
„ quentia,  ait:  Concedo,qu6d  facilius 
„ eft  cadere  , quam  refurgere  , prout 
„ refurgere  dicit  atfluin  ordinatum  in 
,,  poteflate  fimpliriter  refurgentis;fed 
„ fle  non  accipitur  refurgere  in  ifta_, 

„ remiffione  peccati  venialis.  Ad  ter- 
tiam probationem  ait,  falfum  fuppone- 
re  , fcilicet  quod  refurgere  tunc  eft  per 
atflum  voluntatis  meritorium , qui  tunc 
infit  , fed  per  atflum  meritorium  , qui 
F f f a prius 


Digitized  by  Googie 


41 1 


priiis  Infuit  in  vita  , juxta  fecundain_j 
opinionem  , vel  per  nullum  adlum  me- 
ritorium , fed  tantiiin  per  pati  poenam 
condignam  pro  illo  peccato  fecundiim 
primam  opinionem  . 

Dias  fecundo  : Nullum  peccatum 
mortale  poli  hanc  vitam  potell  remit- 
ti : igitur  nec  veniale  Confc^uentia 
patet ; videtur  enim  cflc  eadem  ratio 
mortalis, & venialis,  quippe  cum  dum- 
taxat differant  fecundum  magis  , 3c 
minus . 

Neg&t confequetitiam  DoBor  , nu.i  i. 
„ Quia  , infuit,  merita  faCla  In  vita 
„ non  polTunt  acceptari  in  inllantl 
,,  mortis  , ut  per  ea  deleatur  mortale  , 
f,  quia  Deusdifpofult  mortale  non  de- 
lendum  , nifi  per  fufeeptionem  vo- 
,,  luntariam  Sacramenti , vel  per  ali- 
,,  quam  difporuionem  , tanquam  per 
„ meritum  de  congruo,  tunc  vel  ufquc 
„ tunc  inherenteiii, quando  peccatum 
,,  deletur , non  fic  cfl  in  co,  qui  dlfce- 
,,  dit  in  mortali . 

probationem  onfequentia  re- 
„ /pondet, ifiidd  etfl  peccatum  mortale, 
& veniale  , quandoque  opponantur 
»,  eidem  virtuti,  & privent  eadem  bo- 
„ nitate  In  genere  naturx  , aut  moris, 
„ fed  bonitate  phylica, aut  morali, non 
,,  tamen  privant  eadem  bonitate  mo- 
„ rali  Theologica,quIa  peccatum  mor 
„ tale  ex  divina  ordinatione  opponi- 
I,  tur  gratiae  julllficanti,&  privat  ami- 
f,  cltia  divina,  fecus  autem  e(l  de  pec- 
cato veniali;  non  Igitur  mirum  (i  unum 
remittatur  poli  mortem , non  ver6  al- 
terum . 

Dices  tertid : Peccatum  veniale  re- 
mitti potell  per  quamcumque  pernam , 
maxime  ver6  per  pernam  mortis;igItur 
non  remanet  dimittendum  poli  mor- 
tem . 

Refjiondet  Doctior,  «««.i  j.quod  po- 
tell bene  concedi,  quod  mors  volunta- 
rie accepta  Iit  poena  fufficlens  pro  perna 
cujufcumque  peccati  venialis  , dc  furti 
pro  magna  parte  pfns  debita;  pro  mor- 


talibus dimlllis . Nec  ohllat , quod  eft 
perna  neceirarla:qula  aliquis  potell  ne- 
ceffarium  voluntarie  acceptare  , & lic 
huic  confonat , quod  didum  ell  In  fe- 
cunda opInione,qu6d  peccatum  venia- 
le deleatur  In  inllantl  mortis'.  Unde_< 
addit  in  reportatis  num.ult.  qu6d  mors 
polTet  imponi  latroni  pro  fatisfadiione 
,,  Sacramcntali;  £t  credo,  inquit, 

,,  fi  fur  illam  voluntarie  fulllncat,tan- 
,,  ta  pofree  efle  illius  Contritio  , & di- 
,,  fplicentia  , quod  llatim  evolaret  iii 
,,  ctclum  . 

Secundant  partem  probat  Dodsr  , 
,,  num.S.  Quia  , irspuit,  qui  moritur  ia 
,,  charitate,  etfi  poli  mortem  non  re- 
„ ferantur  iplius  opera  meritoria  ad 
,,  veniale  , In  quo  moritur  , dimitten. 
,,  dum;  nec  Iple  etiam  habeat  aliquem 
,,  adum  novum  meritorium, per  que.n 
„ deleatur  veniale  , tamen  illa  opera 
,,  prius  fada  polTunt  elTe  a Deo  relata 
,,  ad  remiilionem  illius  venialis  pod 
,,  mortem  . Quod  fic  probat : Quia  , 
,,  inquit,  caula  impedibills  , dum  ed 
„ Impedita  non  ponit  effctdum  , dum 
„ ver6  non  ell  impcilita.ponit.fed  me- 
„ rita  illius  morientis  In  charitate  , ef- 
„ fent  caufa  fulficiens  deletionis  ve- 
,,  niallum  Illius  , vel  relata  ab  ipfo,vel 
,,  aDeo  acceptante  in  ordine  ad  illud: 
,,  funt  autem  impedita  dum  Ifle  vivit, 
„ fi  femper  adu  mauet  in  peccato  ve- 
„ nlali : poil  mortem  ver6  tunc  non 
„ funt  Impedita,  quia  tunc  non  con- 
,,  trahit  adum  peccati  venialis:  igitur 
,,  per  illa  delebuntur  venialia  pod 
„ hanc  vitam  , hoc  ed  , i.t  Indanti  fe- 
,,  parationis  anlinx  . Ex  quibus  Infert 
,,  duo;  primum,  qu6dln  inllantl  mor- 
„ tis  remittuntur  venialia  , quia  tunc 
,,  non  manet  adus  peccati  venialis, & 
,,  per confequens  tunccelTat  impedi- 
„ mentum  . Aliud  , quod  omne  pecca- 
„ tum  veniale  morientis  in  charitate, 
„ remittitur  in  hac  vita  , nifi  ille  con- 
„ tinuee  adum  peccati  venialis  ufquc 
,,  ad  mortem  , vel  ad  indans  mortis .. 


,gri2ixl 


De  RemtJJione 

Quibus  omnibus  Du(flor  (ignificat , 
quodTicut  juflus  per  bona  opera  mere- 
tur gloriam  , fi  moriatur  in  gratia ; ita 
etiam  meretur  , Ti  decedat  cum  gratia, 
ut  conferjuattir  veniam  fuorum  levium 
delidorum,  fine  qua  r.on  poteft  confe- 
qui  gloriam,  qu^m  meretur;  igitur  ha- 
bet )us  ex  meritis  prxcedentibus  hujus 
vit£t,ut  poft  mortem  remittantur  ei  ve- 
nialia , aut  in  inflanti  mortis,  (i  quam- 
diu  vivit , in  eis  non  complaceat  . 

Tertia  denique  pars  probatur  exilio 
Eccl.cap.i  I.  jV  ceciderit  lignum  ad  Au^ 
ffra  m , aut  ad  Aquilonem  , in  quocum- 
que loco  ceciderit, ibi  r rr/.Qu ibus  figni- 
(icatur,  nullum  amplius  elTe  locum  me- 
riti , vel  demeriti  pofl  mortem  , quod 
ultro  fatentur  omnes  Theologi  alHr- 
niantes  (latum  hujus  victe  cITe  dumta- 
xat merito  , vel  demerito  prxiixum  . 
Hinc  improbatur  fententio  S.  ThoniK 
affirmantis  qu./.de  malo  art.r  i.  pecca- 
ta venialia  remitti  in  purgatorio  per  a- 
dus Contritionis, vel  charitatis.quibus 
anima  illa  peccata  decedatur  , 3t  recra- 
dat  : inde  enim  fcqueretur  animas  In 
purgatorio  patientes  pofle  adhuc  me- 
reri : cujus  contrarium  docent  Theo- 
logi communiter . 

Qj]  ABSTIO  Te&TIA. 

Virum  , remifsa  culpa  peeeati  mortalis, 
iy  venialis  per  peenitentiam  , rema- 
neat reatus  pa  na  temporalis , 
quomodo  bic  /bhi poffit  ? 

Notandum primo‘\ctxXMm  e(Te,quod 
rcmlfs^  culpa  mortali  per  peeni- 
tentiam  , femper  etiam  remittatur  rea- 
tus, feu  obligatio  ad  ptenam  xcernain 
luendam:  dquidem  nunquam  devia 
ordinaria  remittitur  mortalis  culpa  , 
quin  infundatur  gratia  fandificans  , 
per  quam  homo  judificaturr^o/n  autem 
juftificatio  ( inquit  Concilium  Triden- 
tlnum  fefr,6.c»p.7.)non  ejl  fola  peccato- 
rum ■,  ;miSs3\fed  ij  /anSsficutia,  iy  re- 


V zmaTium  '•  4 1 5 

novatio  interioris  hominis  per  volunta- 
riam fiifceptionem  gratia  , ij  donorum', 
unde  homo  ex  injujlo  fit /tsftuSfiy  ex  isii  - 
mico  amicus,  ut  fit  bares  fecundum  fpe  m 
vita  iCterna  . Repugnat  autem.faltem 
de  lege  ordinaria  , ut  aliquis  fit  hxres 
regni  cceledis  , & limul  addiclus  p^ne 
Kternx  ; alioquiii  fimul  edet  dignus  vi- 
ta , & morte  xterna : ac  fubinde  repu- 
gnat pariter  , quod  remifsi  per  p«ni- 
tentiam  culp4  peccati  mortalis  , rema- 
neat In  judldcato  reatus  p«n*  etern*< 
Notandum  fecundd  , controverfiam 
moveri  inter  Catholicos,  & Hsreticos 
utriim  remifsa  per  pmnitentiam  culp& 
tam  mortali,  quam  veniali  fuperfit  ali- 
qua obligatio  ad  luendam  pfnam  tem- 
poralem . Affirmant  omnes  Catholici 
Oodores  cum  ConcilioTrident./^/drw 
e.14.  ubi  afferens  peccatores  rurfus  ju- 
dlficari  poffe  per  pqn\tem\a.ta, quam  fe- 
cundam pofl  naufragium  deperdita grer- 
ti/C  tabulam  HS.  Patres  apti  nuncupa- 
r«'»/;fubdit  Illa  peccata  folvi  pofle  per 
debita  fatisfadionem  fubeundam.  Non 
quidem  pro  pana  ec terna, qua  vel  Sacra- 
mento,vel  Sacramenti  voto,una  eum  cul- 
pa remittitur  ; fed  propana  temporali  , 
qua  , ut  facra  littera  docent, non  tota 
femper, ut  in  Baptijmo  fit,  dimittitur  il- 
lis,qui gratia  Dei,  quam  acceperunt  in- 
grati,Spiritum  S-contriflaverunt , iye. 

Verum  negativam  partem  tuentur 
hzrccici  hujus  temporis,  maximi  Cal- 
vinidoe  cum  nefario  fuo  Antefignano  , 
q\s\lib.i.Innit.cap.<^  ntsm.xq.  ubi  pr«- 
mifit  fenteniiam  Catholicorum,de  de- 
bita pro  remiflis  peccatis  folutionc  , 
fubdit  impudenter  ; Tatibux  mendaciis 
oppono  gratuitam  peccatorum  remiffio- 
neni,qua  nihil  in  Scriptura  clarius  pra- 
dieatur , quid  enim  eft  remiffio  : nifi  me- 
ra Uberalitatis  donum  ? Non  enim  re* 
mittere  dicitur  creditor , qui  antapochis 
teflatur  fibi  numeratam  pecuniam  ; fed 
qui  nulla  folutione  ultro  fua  beneficentia 
nomen  expungif.  cur  deinde gratit  addi- 
tur jnip  ad  tollendam  omnem  fatisfaSio- 

etis 


Digitized  by  Google 


414  Tr  aH.LDifp.il, 

tiis  opiniorrm  ? tfua  iritur  confidentia^  in  purgatorio , antequam  ad  regna  e flo. 
Juas  Jatisfalliones  adhuc  erigunt , qua  rum  aditus  tatere  po/sit , anathema  fit , 
tam  valido  fulniin- profiernuntur  ? Unde  fefs.i4.cap.8.  Sanda  Synodus  de- 

Uotandum  tes  trd  , triplicem  clTe  Do-  darat  , fisljum  omnino  effe  , & d verbo 
tuorum  fententiam  circa  panam  pec-  Dei  alienum,  esslpam  d Domino  nuts- 
cato  veniali  debitam  . Qtiidam  enim_i  quam  remitti  , quin  univerfa  etiam pat. 
cum  Alenfi  i.part.qu.ian^  memb.q.  vo-  na  condonetur  : perjpieua  enim  6*  illu- 
lunt  ipfi  deberi  per  fe  poenam  teter-  firiainJacrisLitteris  exempla  repertun- 
nam  ; per  accidens  ver6  temporalem  : tur , quibus  pr/Cter  divinam  Traditio- 

Aliqui  vero  cum  Angelico  DotSore  loa  nem  hic  error  , quam  manififhjsimi  rt~ 
^«.87.  arr.p.  & Seraphico  in  a.difi^i.  vincintr . Hac  autem  rlivina  oracula  > 
ort.i.queeti.i.  affirmant  deberi  pccnam  quibus  cjufmodi  veritas  confirmatur  , 
temporalem  per  fe  : «ternam  vero  per  repetuntur  prxcipue  ex  cap.ji.  Exodi, 
accidens  , quando  videlicet  aliquis  de-  ubi  Ifraelitis  in  adorationem  aurei  vi- 
cedit  cum  peccato  mortali , & veniali,  tuli  Upfis  Deus  peccatum  ad  preces 
inde  enim  fit  ut  peccatum  veniale  jun-  Moyfis  remittit ; nam  ibidem  dicitur  : 
Aum  mortali  perpetu6  puniatur  , quia  Placatus  efl  Dominus,ne  faceret  malum, 
in  inferno  nulla  efl  redemptio.  Atiub-  quod  locutus  fuerat  adverfus  populum 
tilis  Do(9or,«//^.ai.r;ttw.tf.  expugnati  fuum  , Nihilominus  ibidem  dicitur, 
utraque  premifTa  fententia  contendit  Deum  refervafTe  pmnam  infllgendam_« 
nec  per  fe  , nec  per  accidens  pccnam_i  ifti  populo  propter  illam  noxam  ; fub- 
Kternam  elTe  veniali  peccato  debitam  . ditur  enim  : In  die  ultionis  vifitabo,  iy 
Duo  itaque  hic  funt  llatuenda.  Pri-  hoc  ob  peccatum  eorum  : percufsit  ergo 
mum  , quod  remiflTo  reatu  culpa  adhuc  populum  Dominus  pro  reatu  vituli, quem 
ut  plurimum  fuperfit  poena  tempora-  fecerat  daron. 

lis  per  fatisfadionem  evolvenda.  Se.  Similiter««w.ij.^i,f.iifdemlfrae- 
, qu6d  peccatum  veniale  nojL^  litis  in  peccatum  murmuris  lapfisin- 
fit  puniendum  pccna  «terna  . tercedente  Moyfe  pepercit  Deus  , ait 

Conclusio  FniMA.  enim  ; Dimifi  juxta  verbum  tuum  : at- 

D\'n\%'iO per  ffccnitentiam  reatu  eul-  tamen  omnibus  , qui  ex  ^gypto  fue- 
pa  peccati  tam  mortalis , quam  rant  cgrefTi  , refervatur  ultio , fubditur 
ViS.ialis,  remanet  in  pa;nites;te  ficpi  fa-  enim.  Attamen  omnes  homines  , qui 
pius  reatus  peena  temporalis  . H«c  efl  vidtrunt  Maj' flatem  meam  , iS  figna  , 
de  fide  determinata  in  Concilio  Flo-  quicfeeiinr/£gypto,{yinfolitudine,iy 
. rentino  in  Decreto  Engenii,  ubi  decer-  tentaverunt  mejam  per  decem  vices , nec 
nitur  tertiam  pfnitcnti«  partem  efTe_,  obedierunt  vsct  mea  , non  videbunt  ter- 
fatisfadionem  pro  peccatis  fecuiidiira  ram  , pro  qua  juravi  Patribus  earum  , 
arbitrium  Sacerdotis  , qu«  prxeipui,  fit  nec  quifquam  ex  illis  , qui  detraxit  mi- 
per  orationes  .jejunia,  dt  eleemofynas:  hi ; intuebitur  eam.  Unde  Ffal.94:^//- 

ac  fubinde  fupponit  aliquam  pcenam_i  bus  juravi  in  na  mea  , fi  introibunt  in 
rcmifs4  culpa  effe  (uperflitcm.  Aper-  requiemmeaml  Eadem  pccna  ibidem 
tifsime  eam  definit  Tridentinum  fefs.tf.  cap.20.  decernitur  contra  Moyfen  , & 
Can.i  jo.  Si  quis pofl  acceptam  jufh fica-  Aaron  , ob  eorum  peccatum  ad  aquas 
tionis  gratiam  , cuilibet  peccatori  pec-  contradidionis ; legimus  enim  ; ^ia 
nitenti  na  culpam  remitti  , iy  reatum  non  eredididis  mihi  , ut  fandificaretit 
tternec  pcetiic  deteri  dixerit , ut  nullus  me  coram  filiis  Jfrael , non  introducetis 
remaneat  reatus  pccntc  temporalis  cxol-  bos  populos  in  terram  , quam  dabo  eis . 
vtndK , vel  in  boc  Jaculo  , vel  iii  futuro  Et  iufraj  Pergat  A aron  ad  populos  fuosi 

non 


Ogiteeet 


De  Remifslone  Poen<e . 4*5 

fton  (ttim  intrabit  ttrram , quam  dedi  tur  h*retiei , fed  propter  peccatum  , Sc 
filiit  Ifrarl , eo  quod  increJul-a  fuerit  fcandalum  datum  : inferre  autem  p^- 
eri  meo  ad  aqu.ti  eontradielionn.  Kt  fla-  nam  pcccatori,quia  pecca vit.efl  proprii 
tim  mors  ejus  ibi  defcribitur  ; Moyfi  punire  peccatum,  & non  foliim  inflig^ 
■verd  Dcuter.^t.  dicit  Deus  , /Ifcende  re  penas  medicinales  : unde  S.Augufti- 
in  montem  ijtum  Aharim , id  efi,  tranfi-  nus  in  Pfal.  yo.  a\v,  luerit  at  em  dilexifii, 
tuum  ^ in  montem  Nebo...  quem  eon~  id  eil : impunita  etiam  eorum  ^ quibut 


feendent junq’ri\  populii  tuit,fic!tt  mor~ 
tnmefi  Aaron  frater  tuut  m monteHori 
(7  appofieuspopuUt /Uit  , quiapr<evari~ 
tati  ehii  contra  me  ad  aquat  eontradi- 
Bionis  in  Cades  d- ferti  Sin  ; iy  non  fan- 
BtpcaUit  me  inter  fictos  Ifrael : i eontri 
nidebis  terram  , iy  non  ingredieris  itu, 
tam  , quam  dabo  filiis  Ifrael . Certum 
eft  autem  , quod  illius  peccati  veniam 
obtinuerunt  Moyfes  , & Aaron  ; Abfit 
tnim  ( inquit  Auguflinus  lib.i5.contra 
Fauilum cap.id.  )ut credamus  Mojfen 
tjfe  alienatum  , qui  cum  S.  Elia  meruit 
tlarificato  Chrifio  a/siflere . 

Patet  eadem  veritas  ex  Regum  e.i  i. 
ubi  Davidi  poinitentl  remittit  Deus 
peccatum  adulterii  cum  Berfabea  , 
& homicidii  Urie;  ciim  enim  dixifTet 
Davld  ad  Nathan  Prophetam  : Peccavi 
Domino:  flatim  repofuit  Nachan;Z7(7W/- 
nus  quoque  tranHulit  peccatum  tuum  , 
tton  moneris  : quibus  verbis  fine  dubio 
totam  peccati  culpam  remifit  Deu$;un- 
de  S.  Ambrolius  in  priori  apologia  Da- 
yidis,  cap.a.  ait : Dtninum  dotor  intimi 
movit  txffedut,  ut  Natban  diceret ; quem- 
admodum peenitsiit  te  , iy  Dominus  ab- 
ftulit  peccatum  tuum:  maturitas  itaqne 
venite  profundam  Regis  fuife  Poeniten- 
tiam declaravit,  qu<e  tanti  erroris  offess- 
fam  traduxerit . Nihilominus  ejuf  nodi 
criminum  ccmporalem  ptsiiam  luit  Da- 
vid  morte  hili  ex  adulterio  fiifcepti ; 
nam  ibidem  Nathan  ait : b^eruntamest 
quiablafpbemare  feifii  inimicos  Domi- 
ni,propter  verbum  boe  , filius  qui  natus 
efl  tibi  , morte  morietur  . Quibus  verbis 
fignificat  Davidem  fxiilTc  punitum  non 
tantiim  ut  caveret  in  futurum  , vel  ad 
terrorem  aliorum  , vel  ad  virtutis  , & 
patiemir  exercitium,  ut  comniiutfcun» 


ignofeis , nots  rtliquifti  . 

Ut  hec  divina  teftimonia  elevet  Cal- 
vinus , reponit  num.  ji.  iy  Deum 
equidem  interdum  dimlfso  reatu  culps 
penam  peccatori  juflificato  infligere  , 
non  in  vindidlam  , fed  in  emendatio- 
nem. Duplex  enim,  diftinguendum  eft 
judicium,  unum  vindicis  , alterum  ca- 
tligationis:Porr6  ( inquit)  judicio  yin- 
diiflsflc  intelligendus  ell  Deusinirai- 
„ cos  fuos  ulciitl  , ut  iram  ad verfus  il- 
,,  los  fuam  exerceat , confundat  , dif- 
,,  fipet,  in  nihilum  redigat.  Id  ergo  Cit 
„ nobis  proprie  Del  vlndi(5ta,ubi  ptmi- 
„ tio  cum  ejus  indignatione  conjun- 
„ dia  efl.  Judicio  ca  (ligationis  non  ita 
,,  fzvitui  irafeatur  : nec  vindicat  ut 
„ perdat,  vel  fulminet  ad  interitum  , 
,,  Unde  non  efl  fupplicium  proprie  aut 
„ vlndidla.fed  corredio,&  admonitio. 
,,  Alterum  judicis  efl,  alterum  patris. 
„ Judex  enim  chm  faeinorofum  punit, 
„ in  ipfum  delicium  animadvertit , dc 
,,  de  focinore  ipfo  ponant  expedit.Pa- 
„ ter  cfim  filium  feveriiis  corrigit,  non 
„ hoc  agit  ut  vindicet  aut  muldlet,  fed 
„ magis  ut  doceat,&  cautiorem  in  po- 
„ flerhm  reddat . Paul6  diversa  flmili- 
,,  tudine  Chryfoflomus  alicubi  utitur  , 
„ quar  tamen  eodem  recidit . Verbera- 
„ tur,  inquit,  filius;  verberatur , & fa- 
„ mulus:  fed  hic  ut  fervus,quia  pecca- 
,,  vit,  punitur:  ille  ver6,  ut  liber,  & fi- 
„ li'js  difciplina  indigens  , calligatur  . 
,,  Hinc  correptio  in  probationem  , dc 
„ emendationem  cedit;  illi  in  flagella, 
„ dc  poenas  . Uc  breviter  dc  expediti 
,,  rem  notam  teneamus  , hcc  ex  dua> 
,,  bus  (latuatur  prima  difliiidio  . Ubi» 
„ cumque  ^oena  e(l  ad  ultionem  , ibt 
„ nttledidio  dc  ira‘Oci  fe  excfit,qaan 

fem* 


Digitized  by  Google 


4 1 6 TraHJ.DiJp.IL/^rtJ.SeSi.UL^aJi.lII. 


„ fempcr  k fidelibii*  conti net. Ctftiga- 
,i  tio  cuntra , & Oci  benedi(fl!o  eft  , 6c 
„ anx>ris  habet  tenimonium,  ut  docet 
„ Sctipturu.  Hocdifcrimen  fatit  Dei 
,,  verbo  palTim  notatur.Quidqnid  enim 
,,  affliiiiionum  in  prafenci  vita  fufti- 
,,  nent  impii , nobis  depingitur  , feu 
„ quoddam  inferorum  atrium  : unde 
„ ^cernam  fuam  damnationem  eminiis 
„ jam  profpiciunt ; tanttimque  abeft  > 
„ utindcemendentur,autfrudlum  ali- 
„ quem  percipiant  , ut  potius  talibus 
„ praludiis  ad  diri(nmam,qux  tandem 
,,  eos  manet , gehennam  apparentur. 

l/erhm  h.TC  Calvini  refponrio  mera 
eft  elufio.dc  illufio;  c^ukm  enim  perver- 
se , & prcpudcrc  divinam  Scripturam 
interpretetur,  apparet  ex  prafatis  divi- 
nis oraculis  , quibus  apertllTimis  verbis 
(ignilicacur  Deum  plagas  , & calamita- 
tes hominibus  jam  in  gratiam  receptis 
inferre  in  vindiiflam,  & ultionem  di- 
milTorum  criminum  ; non  autem  in  fo- 
lam  emendationem  : & patientix  exer- 
citium . Hujus  veritatitis  nulla  quidem 
proferri  poteft  ratio  k priori  , quippe 
ciim  hoc  pendeat  ex  fola  ordinatione 
Dei,  qui  ficut  p^nam  sternam  unk  cum 
mortali  culpa  gratis  femper  remittit; 
ita  pofTet , fi  vellet  femper  omnem  pj- 
nam  remittere  . Varias  tamen  con- 
gruentias hujus  divinx  ordinationis 
proferunt  SS.Patres.  Primo  quidem,ut 
peccati  gravitas  magis  innotefceret,  Sc 
ab  ofTenfa  timore  p;nx  induendx  pec- 
cator removeretur.  Quam  utique  ra- 
tionem fubminifirat  S.Aug.  Traifl.i  14. 
in  Jotn.dicens;  He  culpa  putaretur  par- 
9a,/i  cum  ca  finiretur,  iy  peena,  prolixio- 
rem voluit  ejpe  poenam  , quam  eulpam  , 
temporaliter  enim  detinet  poenam-*  ; 
quem  jam  reum  ad  damnationem  non  de- 
tinet culpa . 

Secundd,  ut  debitam  Deo  fatisfaiftio- 
nem  peccator  exolveret,intelligeretque 
quam  benigna  fuilTet  Dei  mifericordia 
panam  xternam  condonando . Quod 
utique  luculenter  «xplicat  S.  Augufii- 


rus  Ilb.  ai.  contra  Fauflum  cap.tf7.ubl 
ait.  Otiando  correptus  (David^  per 
Prophetam  , dixit : Peccavi , continud 
„ adhuc  verbum  audire  meruit , quod 
,,  receperit  veniam:  ad  quam  rem,  nifi 
,,  ad  (empiternam  faliiteni  ? Neque_» 
,,  enim  prxtermifTa  eft  in  illofecun- 
„ diim  Dei  comminationem  , flagelli 
„ paterni  difciplina;  ut,  & confelTus  in 
,,  xternum  liberaretur  , & affliiflus 
,,  temporaliter  plecfteretur.  Haud  vcr6 
,,  mediocre  fidei  robur  fuit,  aut  pariim 
,,  mitis,  & obedientis  animi  indicium, 
„ ciim  audiflet  k Propheta  , quod  fibi 
„ Deus  ignovilTet , & tamen  qu.x  fue- 
,,  rut  comminatus  , conlequenter  eve- 
„ nlflent,  non  fe  dicere  deceptum  eWe 
„ Prophete  mendacio,  nec  murmurare 
„ adverfusDeum  ,quafi  falfam  pecca- 
,,  torum  indulgentiam  efle  pronuntia- 
„ verit;  intelligebat  enim  vir  alte  fan- 
,,  flus  , & non  contra  Deum,  fed  ad 
„ Deum  elevans  animam  fuam  , nifi 
,,  Deus  eflet  confitenti  , pxnitentique 
„ propitius  , quantum  penarum  xter- 
„ narum  ejus  eflent  digna  peccata,pro 
„ quibus  cum  temporalibus  emenda- 
„ tionibus  ure-etur;  videbat  erga  le,& 
,,  manere  veniam  , dtnonnegligi  di- 
,,  fciplinam  . 

Terttd,  ad  frxnandam  peccandi  li- 
centiam , qux  certk  longe  major  eflet  , 
unk  fi  cum  culpa  omnis  pcena  relaxare- 
tur . Quam  utique  rationem  profert  S. 
Chryfoftomus  bomil.de  Penitentia, di- 
cens : Ite  peccant  es  , iyinultt  manentes 
efficeremur  deteriores  ; non  remifit  nobis 
/upplicium,  fied  vidit  hoc  manifefte,  qudd 
peccatis  ipfis  non  minies  damnofum  fit , 
non  puniri  ; iy  propter  hoc  imponit  poe- 
nam. 

^artd,decenserat,ut  vitiofos  habi- 
tus malk  vivendo  contrados  , per  con- 
trarios adlus  tolleremus  : id  autem  fieri 
non  poterat  efficacius  , qukm  peenam 
tem)taralem  luendo:  Unde  S.  Augufii- 
nus  lib.  a.  de  peccatorum  meritis  , tc 
remilT.cap  i^Propter bocfis\e^ux,,Adam 

tje- 


'De  RemiJJlont  Poenjt . 417 


ejfQum  de Psradifo' f antra  Ed:n  habi- 
tavit\id  efi  , contra  fedem  deliciaram;  ut 
fignificaret  quod  in  laboribus  qui  /itnt 
deliciis  contrarii  erudienda  ejfet  caro 
pcccjti  , qute  in  deliciis  obedientiam  non 
/irnMit . 

Denique , conveniens  erat , ut  efTet 
qusdam  proportio  membrorum  cum 
capite.  Ciim  iqitur  Chridus  pro  noflris 
peccatis  acerbi  171  mos  cruciatui;  tempo> 
ralesfubiarit , pari  ratione  decebat,  ut 
proejufmodi  peccatis  p^nam  aliquam 
pateremur . 

Has  omnes  rationes  difertiilime  ex> 
plicat  Concilium  Tridentinum  feC  14. 
cap.  8.  his  verbis  : SafiiC  , iy  divinae  Ju- 
fittiee  ratio  exigere  videtur , ut  aliter  i 
Deo  ingratiam  rtcipiantur,qui  ante  Ba- 
ptifmum  per  ignorantiam  dehquerint  •, 
aliter  verd  , qui  femel  i peccati  , ly  da- 
monis  fervi  tute  liberati  in  aeceptd  Spi- 
ritfss  S.  dand , /cientes  templum  Dei  vio- 
lare , (y  Spiritum  /anBum  eontriftare 
non  formidaverint . Et  divinam  clemen- 
tiam docet, ne  ita  nobis  abfque  uUa  fatis- 
faBione peccata  dimittantur,  ut  oeeafione 
accepta  , peccata  leviora  putantes  , veluti 
injurii,  iy  eontumeliofi  Spiritui  fando , 
in  graviora  labamur , tbefauri%antes  no- 
bis iram  in  die  irec . Procul  dubio  enim 
magnopere  d peccato  revocant . iy  qua/i 
frecttd  quodam  coercent  ha  fatisfaBori/t 
ptena,  cautiorefque  , iy  vigilantiores  in 
futurum  paenitentes  efficiunt ; medentur 
quoque  peccatorum  reliquiis  , iy  vitiofos 
habitus  male  vivendo  comparatos  contra- 
riis virtutum  adionibus  tollunt. . . . /^e- 
tedit  ad  hac,  quod  dum  fatisfaciendo  pa- 
timur pro  peccatis,  CbriRo  ^efu,qui  pro 
peccatis  noftris  fatssfecit , ex  quo  omnis 
nofira  fufftcientia  ejl',coKformes  efficimur  , 
certiffimam  quoque  inde  arrham  haben- 
tes, quod  f compatimur  , iy  conglorifica- 
bimur 

Objiciunt primd  Heretici,Deus  Eze- 
chielis  18.  teftatur  fe  penitus  oblitu* 
rum  peccatorum  ejus, qui  poenitentiam 
egerit , Omnium  , inquit , iniquitatum 
Pom.X, 


ejus  non  recordabor . Similiter  cap.  jf. 
Impietas  impii  non  nocebit  ei , in  qua- 
cumque die  converfus  fuerit  ab  iniquita- 
te fui . Quibus  concinit  Apoftolus  ad 
Rom.3.  Nihil  ergo  nunc  damnationis  tfl 
\n  iis  , qui  funt  in  Cbrifto  ye/u  ; Sed 
Deus  haud  dubii  iniquitatum  peccato* 
ris  recordaretur , iplaque  impietas  no* 
ceret  impio,  & aliquid  ruperelTct  dam* 
nationis  in  iis, qui  uint  in  Chrifio  Jefu, 
fi  dimiifa  culpa  TuperelTet  luenda  peona 
temporalis  : igitur  remiflb  reatu  cul- 
pa;, nullus  potna;  luendus  reatus  per* 
manet. 

Nego  minorem,Sc  ad  duo  priora  Seri* 
pturz  loca  dico  , qu6d  ut  iniquitatum 
peccatoris  oblivifcatur  Deus  , latis  eft  , 
ut  eum  in  fuam  amicitiam  reeiplat , dc 
ei  peenam  sternam  condonet,  fic  enim 
Deus  oblitus  eft  perduellionisAdf,quia 
Sapientis  10.  dicitur  eum  de  delidto 
eduxifle:  & tamen  ei  refervavit,  6c  po* 
fleris  poenam  mortis,  Num.io.  Mariam 
Moyfis  fororem  , ad  ejus  orationein_, 
abfolvit  ^ peccato  murmuris,  & tamen 
eam  extra  caftra  feptem  diebus  fepa* 
rari  jufllt.  Similiter  f.Peg.ij.  Vir  Dei 
feu  Propheta  Domini  propter  inobe* 
dientiam  occifus  eft  i leone  ; videtur 
tamen  antei,  peccati  veniam  obtlnuif- 
fc  p?nltendo:nam  in  argumentum  fan- 
dlitatis  illius  , leo  nec  ejus  cadaver  , 
nec  afinum  attigit : Et  alius  Propheta 
fenex,  qui  pradixerat  ei  mortem  iftam 
in  bethcl , corpus  ejus  in  fuum  intulit 
fcpulchrum,  & planxit  eum,&  moriens 
prope  ipfum  fepeliri  voluit . 

Refpondeo  feeundd.  Prophetam  in  il- 
lis oraculis  comparationem  iuftituere 
inter  juftum  , & impium  in  ordine  ad 
vitam  «ternam;  unde  eorum  fenfus  eft, 
qu6d  quemadmodum  fi  juftus  avertit 
le  a juftitia  fua,  ipfa  ei  non  proderit  ad 
ftclicitatem  «ternam ; ita  qu6d  Dciis 
illius  videatur  oblivifei ; fic  peccator  , 
dum  agit  Poenitentiam  .Jcum  per  reftl- 
tutam  gratiam  habitualem  obtineat 
jus  ad  vitam  «ternam  , Deus  non  vide* 
Gi  g g tur 


Digitized  by  Google 


4.1 8 Trat^d.DifpJl.Art.LSeSi.TLL^utfi.llI, 


tur  recordari  illius  Iniquitatis,  nec  ipla 
ci  nocebit  in  ordine  ad  beatitudinem 
obtinendam:  quanquam  debitor  rema- 
neat paene  temporalis  luerids . 

Ad  textum  Apoftoli  dico,  qubd  llcit 
remif>i  per  Poenitentiam  culp&,  & poe- 
nc  eterne  reatu  , perfeveret  aliquan- 
do reatus  p^c  temporalis,nihil  tamen 
damnationis  ed  in  judificatis;  tantiim 
enim  abed,  ut  ipfa  poena  temporalis 
luenda  dicat  ordinem  ad  damnatio- 
\ nem;  im6  ab  ea  revocat;  (iquidem  pec- 
candi licentiam  cohibet , dc  peccato- 
rem cautiorem  efficit,  ne  rurfus  in  pec- 
catum preceps  ruat . 

Calvinus  proferens  alia  Scri- 
pture tedimonla , quibus  Deus  dicitur 
nullam  amplius  habere  rationem  pec- 
catorum femel  dimiflbrum.illaque  pro- 
jicere pod  tergum,  Ifaie  j8.  delere  in- 
dar nubis:  Delevi  ut  nubem  iuiquitatet 
tuas , iy  quafi  nebulam  peccata  tua  . Ea 
projicere,  & deponere  inprofundum., 
maris,  ut  Illud  Michex  7.  Deponet  ini- 
fuitatei  noftras , ly  projiciet  in  profan- 
dum maris  omnia  peccata  noftra . Tan- 
dem illa  non  impuure , & tedla  habe- 
re, ut  ilhid  Pfal.  Beati  quorum  teSa 
funt  peccata . Beatus  vir,  eui  non  impu- 
tavit Dominus peccatum.XJ nde  colligit, 
fi  punit  Deus  peccata,  imputat:  fi  vin- 
dicat,recordatur:  fi  ad  judicium  vocat, 
te<da  non  habet : fi  examinat,  pod  ter- 
gum non  projecit:  fi  infpicit  non  obli- 
teravit  indar  nebule  : fi  ventilat , non 
|>rojecit in  profundum  maris.  Atque, 
inquit  in  hunc  modum  interpretatur 
Augudinus  in  Pral.fa.rcribens:^/  texit 
peccata  Deus , noluit  advertere',  p noluit 
tdvertere  , noluit  animadvertere  : fi  no- 
luit animadvertere, noluit  punire, noluit 
agnofeere,  maluit  ignofeere . 

Refpondeo  perperam  , & infulsi  hxc 
ab  eo  in  fui  erroris  patrocinium  advo- 
cari ; enimverb  his , aut  fimilibus  ora- 
culis nihil  aliud  fignificat  Deus,  qu&m 
qu6d  ita  ad  intuitum  Posnitentix  pec- 
cata dio)ittat,ut  illa  amplius  non  revo- 


cet in  confpedlum  , & memoriam  ad 
damnationem  peccatoris  , necnon  ad 
reatum culpe,  dcpfnrctcrnx:  quod 
ultr6  fiitemur . 

Objiciunt /ecunddiKesnifUo  peccato- 
rum fit  in  Poenitentia  per  virtutem  , 8c 
meritum  Paflionis  Chridi , ut;  tedatur 
Apodolus  ad  Roman.}.  dicens  : ^em 
propofuit  Deus  propitiationem  per  fidem 
in fanguine  ipfius  ad  ofienfionem  juflititt 
fu4C  propter  remiffionem  prdeedentium 
deliBorum:  Sed  Chridus  in  fua  Pafiione 
pleniflimam  fatlsfadlionem  exhibuit 
pro  omnibus  peccatis,  non  tantfim  pro 
reatu  culpx,  fed  etiam  pro  panis  om- 
nibus peccato  debitis  : igitur  fuperfluit- 
quxlibet  nodra  fatisfadio : Nara  , in- 
quit Calvinus  num.jo.  Quid  , quxfo  , 
nobis  pradltliTet  Chridus,  fi  adhuc  pro 
peccatis  pana  exigeretur  ? Nam  clin» 
dicimus  eum  pertulide  omnia  peccata 
nodra  in  corpore  fuo  fuper  lignum  , 
non  aliud  fignlficamiis  , quitm  defun- 
(dum  pana  , Sc  vindidli  , qua  peccatis 
nodris  debebatur . 

DiRinguo  minorem  : Pleniflimam  fa- 
tisfadionem  exhibuit , de  fufficientem 
remlllionS  omnium  peccatorum, quoad 
culpas,de  pf  nas,fecundum  dignitatem. 
Se  virtutem  , concedo  : Chridi  enim_> 
meritum  valet  ad  evolvendum  omnem 
reatum  cujuslibct  peccati : quoad  ap- 
plicationem, de  modum, quo  ab  homi- 
ne participatur,  fubdidinguo:  Plenilli- 
mam  fatisfadlionem  exhibuit  quan- 
tum ad  modum  applicationis  aliquan- 
do,ut  fit  per  Baptifmum,dcMartyrium, 
concedo;  baptizatus  enim  participat 
totaliter  virtutem  Chridi  Paflionis,  ut- 
pote  per  aquam  , de  Spiritum  Chrido 
commoriens  peccatis , de  in  ipfo  rege- 
neratus ad  vitam  «ternam.  Idem.pro- 
portione  fervati,  dicendum  de  Marty- 
rio: femper  de  per  ordinariam  ejufmodi 
Pafsionis  applicationem,  qualis  fit  in 
P^nitentia  , nego  : Chridus  equidem_j 
fatlsfiecit  pro  nobis  ut  caufa  univerfalis 
applicanda  lingulis  per  propriam  coo- 

pe- 


I -b's  C 


( 

I 


De  RemiJ/tont  Pcertte . 415» 


perationcni , & /iixu  menruram  illitu 
cooperationis  , maxime  in  pf nitentia: 
modns  autem  proportionatus  libere 
nature  eft , nt,  (icut  liberi  , & propria 
voluntate  deliquit , peccando  adluali- 
ter  : ita  libere  fibi  applicet  caufam  fa> 
tItfatSionis , & remilsionis  peccati . 

Objiciunt  tertid  : Remota  caufa  re- 
movetur elTedlus  : fed  reatus  ciilpe  eft 
caula  reatus  Pf  ne  ; ideo  enim  aliquis 
pfoa  dignus  eft, quia  culpam  commilit: 
igitur  fublato  reatu  culpe  per  Peni- 
tentiam,  aufertur  etiam  reatus  pfne  . 

Difiinguo  majorem  : Si  caufa  illa  (it 
reveri  caufa  rei  fecundum  effe,  & con- 
fervari,  qualis  eft  fur  na  rcfpe^u  com- 
pofiti , putaaninia  ratio  talis  refpetftu 
hominis  , concedo : Ii  taatiim  (it  caufa 
fecundum  iieri,  ut  Archiieitus  eft  rau- 
fa  zdificii:  dc  (i‘nili  modo  diftinefia  mi- 
nore, nego  conleqiicntiam,nam  reatus 
culpz  elt  quidem  caufa  reatus  pfnc  ut 
fiat ; non  ver6  ut  confervetur : quare 
moralis  pena  manere poteft  remota_> 
culpa  , (icut  zdificium  lubfiftit  mortuo 
Architetfto . 

Objiciunt  quarti’.  Omnes  pfnc,quas 
Julii  patiuntur,  funt  exercitationes  vir- 
tutis, de  eorum  certamina ; non  aatem 
fatisfadiiunes  pro  peccato  , ut  docet 
S.Auguftinus  In  Flagellat  not, 

inquit,  in  ifiit  languoribus, iy  eruit  nos. 
Tota  ijla  miferi a generis  humani  Jn  qua 
gemit  mundus,  dolor  medicinalis  efi,no» 
/ententia poenalis.  £t  lib.i.  de  peccato- 
rum meritis,  de  remifslone , edta  dixlf- 
iet  cap. jj.reveraDeum  bomines  i pec- 
catis mundatos  adhuc  ex  Dei  damnari 
ad  pfnam,quod  probat  exemplo  Ada- 
mi  manducantis  panem  in  fudore  vul- 
tus, de  £ vc  filios  fuos  in  dolore  parlen- 
tis,  fubdit  cap. ^4.  Ante  remijjionem  effe 
illa  fupplicia  peccatorum , poft  remijjso^ 
nem  autem  certamina,  exercitatione/que 
juilorum  ; igitur  pfnc  k juftis  luende 
poft  rem  i (Ta  peccata  non  funtfatisfa- 
(ftorie  , fed  dumtaxat  vel  medicinales, 
vel  «terne  vite  meritorie  . 


Nego  cosifeefuentiamfic  ad  antecedens 
dico,q>i6d  quanquam  ibi  S.Auguftinus 
non  meminerit  fatisfadiionis:  attamen 
alibi  pluries  docet , pfnas  alTumptas  , 
non  foliim  elTe  exercitationes  Jufto- 
rum.fed  etiam  fatIsfa<ftiones:SIc  lib.i^. 
de  Civitate  Dei  cap.  6.  ait : Quidquid 
illud  efi  in  morientibsts,  quod  eum  grani 
fenfu  adimit  Fenjum,  pii  fideliter  que  to- 
lerando , auget  meritum  patientia , noso 
-aufert  vocabulum  pnna : ita  tUm  ex  ho- 
minis primi  perpetua  propagine  , procul 
dubio  fit  mors  nafeentis  ppnafi  pro\pieta- 
tt,jufiitiaque  pendatur,  fit  gloria  rena- 
fcentis : ij  cum  fit  mors  peeeats  retribu- 
tio , aliquando  impetrat , ut  nihil  retri- 
buatur peccato  : Idcirco  autem  humani 
generis  miferias,  de  calamitates , dicit 
magis  elTe  dolorem  medicinalem,qu4m 
fententiam  pfnalem  ; quia  cum  dolor 
medecine  tendat  in  bonum  egroti ; 
fententla  autem  pf  naiis  a judice  latx_, 
in  malum , de  detrimentum  damnati  ; 
idcirco  calamitates  ille  dfenntur  me- 
dicinales,quia  per  eas  homo  Deo  fatis- 
faciens  fibi  viam  parat  ad  fcclicitatem 
cternamjac  fubinde  ille  cedunt  in  bo- 
num, non  in  damnum  patientis . 

^rg’enr:CaIam!tates ille  non  polTunt 
elTe  fatisfatftorie , nift  Infligantur  fub 
ratione  pf  n«:  fed  ita  non  eft,nlli  dum- 
taxat materialiter  ; quippe  ciim  tanu« 
peccatoribus,qu4m  juftificatis,ac  inno- 
centibus, a Deo  tribuantur ; calamita- 
tes autem  refpedlu  innocentium,dc  eo- 
rum quibus  donatus  eft  uterque  reatus 
pfn«,  dc  culpe,  non  pofTunt  habere  ra- 
tionem Pfnc,  dc  fupplicii;  Igitur,  dcc. 

Difiinguo  minorem  : SI  calamitates 
ille  non  infligantur  ob  culpam,  conce- 
do: (i  (ic,  nego:  certum  eft  autem  ejuf- 
nodi  calamitates  hominibus  juftifica- 
tis  a Deo  preferibi  ob  eorum  peccata 
remilTa,  ut  etiam  fatetur  Calvinus  ipfls 
juftis  tribuens  illud  Pfalmi  89.  Vifitab» 
in  virga  iniquitates  eorum,  ty  in  verbe- 
ribus peccata  eorum  : at  onimadverfio  , 
virge,  verbera,  ffoas  proprii ditftas 
G g g 2 figni- 


Digitized  by  Googie 


4 1 o TrAH.l,Difi,II»Art,lSe^.IIL^wefl»lll. 


fignilicant , ac  fublnde  volens  nolens 
Calvinus  cogitur  admittere  pf  nam, ul- 
tionem , ac  vindidtam  elTe  adhuc  pec- 
cato remilTo  ruperAiteni  . 

Conclusio  Secunda. 

PEccato  vtniali  non  dtb;tnr  pvncu» 
atfrna  ptr  fc , nec  per  accidens  . 
eft  Oodlorisloco  fup.  laudato  n.<5. 

,,  ubi  ait  : Dico  ergo  , qu6d  peccato 
veniali,  fivehic  puniendo,  (ive  in 
„ inferno,  (ive  alibi , non  debetur  nifi 
■„  pfiia  temporalis,  nec  per  fe,  nec  per 
„ accidens : quia  fecundum  fe  eil  talis 
„ ofTenfa , quse  fecundum  fe  punitur 
per  temporalem  p^nam  futficientem. 
Nec  e(l  inconveniens  p^nam  debi- 
„ tam  veniali  habere  terminum  in  in- 
„ ferno  : quia  & vere  pfnitens  prim6, 
„ & partem  Pcenitentiz  impofits  ex- 
„ plens  , de  ante  totam  expletam  reci- 
„ divans  in  mortale,  & in  illo  mortali 
„ decedens  pro  parte  Pfnitentix  refi- 
,,  dua  explenda  fol vet  p^nam  in  infer- 
„ no  : fed  non  nifl  temporalem  ; quia 
,,  ex  quo  in  remifsione  peccatorum_> 
„ priori  commutabatur  debitum  p;nx 
„ eterne  in  debitum  pensi  tempora- 
„ lis  , nunquam  ifte  e(l  debitor  pro  il- 
„ lis,  nifi  pfnx  temporalis,&  per  con- 
j,  fcquens  pfoa  totali  foluta,  erit  liber 
ab  iftis.  Non  tamen  In  inferno  e(l 
„ redemptio  Illius,  fcilicct  peccatI,pro 
j,  quo  ide  eft  damnatus  ; quia  pro  Illo 
debitum  p^nx  xternx  nunquanu, 
j,  fuit  commutatum  in  debitum  penx 
j,  temporalis  : & ideo  femper  manet 
j,  illud  debitum  , fi  nunquam  poted 
elTe  Illa  pena  tota  foluta  . 

Quibus  verbis  Oodtor  conftanter 
affirmat  pfnam  veniali  peccato  debi- 
tam non  effe  sternam  nec  per  fe  , nec 
per  accidens,  fed  determinari  ex  natu- 
ra fua,  & liniri  completo  pafsionIs,feu 
fatispafsionis  termino  . Qimd  utique., 
probat  ex  receptlfslmo  apud  Theolo- 
gos axiomate  , nempe  qu6d  Z?f«r /r/»- 
per  punit  citra  condigstu,/s , iy  pr/cmiat 
ultra  condignum.Sed  peccatu  veniali  ex 


natura  fua  fola  debetur  p;na  tempora- 
lis; quia,  inquit  num.}.  Cum  charltate 
non  Aat  debitum  p^nx  xternx.  Nam  Q 
cum  charitate  flaret  obligatio  ad  p^- 
nam  xternam  luendam  , limul  aliquis 
effet  dignus  vita  xterna,  Se  pfna  xter- 
na  : fiquidem  quifquis  habet  charita- 
teni  dignus  elt  vita  xtcrna;quud  utique 
implicat ; nullus  enim  potefl  clTe  debi- 
tor p^nx  pro  illo  inllaiitl , pro  quo  efl 
ordinatus  ad  gloriam:  quia  tunc  poffet 
flare  gloria,  dc  pfna  aliqua  : fed  cum 
charitate  flat  peccatum  veniale  , non 
tantum  deletum  pofl  adtuni,  fed  etiam 
adlualltercommiirum  , ut  probat  Do- 
clor  numui.  Quia  , inpuit , peccatum., 
,,  mortale  excedit  Imjiroportionabili- 
,,  ter  in  ratione  malitif  quodlibet  pcc- 
„ catum  veniale  : infinita  enim  veuia- 
,,  lia  fi  elTent  , non  xquarentur  nni 
„ mortali  in  ratione  offenfx  ; quia  nec 
„ omnia  illa  averterent  a line  ultimo, 
,,  ficut  unum  mortale : ac  fubiiide  p?- 
„ na  fecundum  juflltlam  correfpon- 
„ dens  mortali  peccato  , improportio- 
„ nablliter  , & In  Innnitum  excedit 
,,  pfiiam  debitam  veniali;non  quidem 
„ fecundum  intenfionem  : qulaquxli- 
,,  bet  pfna  fecundum  intenfionem  : 
„ finite  excedit , vel  exceditur  ab  alia  : 
,,  ergo  excedit  fecundum  extenfionem 
,,  & durationem;  & confequenter  non 
„ debetur  veniali  pena  xterna  • 

,,  Cor  firmat  Doilor  num.p.Ello,  ?s- 
,,  ^«//,qu6d  fimpllciter  fecundiim  ri- 
„ gorem  Deus  puniret  ufque  ad  con- 
,,  dignum  , omnino  injuflum  elTet  pf- 
„ nam  xternam  Indigere  pro  Illo  ,cui 
„ fecundum  fc  debetur  pena  tempora- 
,,  lis : fed  peccato  veniali  fola  tempo- 
,,  ralis  pfna  debetur ; quippe  ciim  ejus 
„ malitia  longe  minor  fu  , quam  pec- 
,,  cati  mortalis;  ac  fubinde  minori  pe- 
„ na  efl  plci^lenda  . Nec  obfiat  qubd 
,,  conjungatur  cum  mortali . Qtian- 
,,  tumcuinqne  enim  conjungatur  alte- 
,,  ri,  inquit  Du<ilor,hoc  non  facit  Iflud 
„ in  infinitam  exire  gravitatem, & ge- 
nus 


--  Digki^eo 


De  Remtjfione  Pcenx  . 4^  i 


,,  nas  culp*  venialis  : erg6 , nec  jiille 
,,  ipfi  correfpondet  p(na  in  infinitum 
,,  excedens . 

- Rfponunt  ThomiU(e  eum  Cajetano  , 
qu6d  peccato  veniali  per  fe  non  debea* 
-turaliu  pccna  , quam  temporalis  , fed 
per  accidens  deberi  penam  xternam,  ex 
conditione  fubjedii,  oc  e\  ejus  conjun- 
(fUonc  cum  mortali  : Quia  .Inquiunt , 
peccatum  veniale  non  judicatur  in_< 
-damnando  Xeorfira  , fed  conjundlim 
cum  mortali  , cui  debetur  p^naieter- 
na  ; ac  proinde  ciim  fubjedlum,  nempe 
homo  damnatus  deAinetur  ad  penam 
• f ternam  luendam  ratione  peccati  mor- 
talis, eafdcm  etiam  luere  debet  ratione 
venialis  . 

Verum  contra  : Dignitas  pfnx  , fcu 
reatus  , non  oritur  ex  conditione  fub- 
jedli  , fed  dumtaxat  ex  przvaricatione 
legis  , & praecepti : igitur  peccatum  ex 
fe  veniale  ex  Aatu  , & conditione  fub- 
jedi,  non  meretur  pfnam  aeternam  . ’ 

Reponant  /e  ctindd  , non  deberi  qui- 
dem poenam  aeternam  peccato  veniali  , 
ratione  fubjecli  folitarie  fumpti , fed 
quatenus  eA  in  fubjeiAo  habente  etiam 
peccatum  mortale;  ac  proinde  meretur 
pfnam  ateernam  ex  conjuntfilone,  & 
concomitantia  ciim  mortali . 

Verum  contra  fubtillter  urget  Hi- 
quxus:  Nihil,  inquit,  infert  novum  de- 
bitum pcenz  , quod  non  aggravat  pec- 
catum in  ratione  pcccatl-quia  peccato, 
qua  peccatum  eA  , commenfuratur  pf- 
na,5c  debitum  e;us:  fed  peccatum  mor- 
tale , propter  quod  damnatur  quis  ad 
infernum,  <3c  p^nain  perpetuam,  neque 
cA  circumAantia  peccati  venialis  , aut 
faciens  ullo  modo  ad  malitiam  ejus: 
ergo,  &c.  Probatur  fubfumpttim  , quia 
peccatum  mortale  potcA  eAc  difpara- 
tum,  & multis  annis  preceflilTe  venia- 
le , aut  fubfequi  fine  ullo  ordine  unius 
ad  alterum  : In  cAe,  operari,  cognltio- 
jie,intentione,  ut  inanlfeAum  cA;  nihil 
«Mtem  aggravat  malitlam,niii  quod  eA 
circumAantia  operis,  m8teri<e,aut  ope- 


raridi ; ergo  neque  pf ;ia  agj^ravatur  : 
fed 'veniali  ex  ordinatione  legis,  & na- 
tura fua  debetur  fola  p^na  temporalis  , 
de  terminabilis:  ergo,  &c. 

Confirmatur.P^nA  debita  veniali  tem- 
poralis in  hac  vita  non  augetur  ex  con- 
juncAionead  mortale  in  hae  vita:  ergo 
neque  pfna  eadem  augetur  in  altera 
vita  ex  confortio  ad  idem.  Confequen- 
tia  manIfeAaex  paritate  . Antecedens 
fine  controverfia.Cbw/maror  fecundd, 
quia  p^na  venialis  quoad  intenfionem 
in  inferno  non  crefeit : ergo  neque_» 
quoad  duratloncm  . Confequentia  pac 
tet , quia  non  videtur  ratio  cur  magis 
crefeat  extenfive,  quam  inteniive  ,five 
confideretur  in  ordine  adfubjedum, 
five  In  ordine  ad  vindicativam  juAi- 
tiam  Dei , que  lege  exprelTa  eA  : nain 
ficut  cx  juAItia  p?na  debita  veniali  fe- 
cundum intenfionem  eA  levis  refpeiAI- 
ve  ad  pfnam  mortalis  f ficut  ipfa  culpa 
levis  cA^  Ita  ut  quicumque  exceAiis  ul- 
tra terminum  Aatutum  elFct  gravis  , dc 
non  fccundiim  juAitiam;  ita  etiam  ter- 
minum habet  p^na  eadem  fccundum_i 
durationem,  ut  fpecAata  lege,dc  fecun- 
dum fe  fit  temporalis  : ergo  ex  conjun- 
(Aione  cum  mortali  in  inferno  non_> 
protrahitur  ultra  illum  terminum  du- 
ratioiiis , ficut  nec  intenditur  ultra  ter- 
minum pro  ortionatum  . Ita  Hiqueeus. 

Objicies  primi'.  Quodcumqtie  pecca- 
tum eA  olFcnfa  Dei  : fed  omnis  Dei  of- 
fenfa  meretur  p^nam  atternam  : Tum.j 
quia  omnis  otfenfa  Dei  meretur  aiini- 
hllatlonem : ergo  a fortiori  digna  cA 
Pfna  arterna  , qux  ioiige  minus  malum 
eA,qu.\in  anniliilatlo:  Tum  quia  pecca- 
tum commitTum  contra  Deum,ulTcndit 
perfonam  infinitam  ; ac  fubinde  habet 
malitiam  infinitam  , dc  confequenter 
dignum  eA  pf  na  ccterna  . 

Nego  minorem ,t\ec-x\oa  dc  duas  illius 
probationes  , quz  omnino  falfe  funt . 
Prima  quidem:  non  enim  offenfa  Dei 
rmeretur  annihilationem , nifi  quatenus 
avertit  ab  ultimo  fine ; qui  enim  fefe_» 

re- 


Digitized  by  Google 


4 a X Tra^,I.DiJpJl,  ArtXSeBJJI.^aJiJlL 


removet  k Deo  omnium  entium  prin- 
cipio , meretur  abire  in  nihilum  : hcc 
«utem  averfio  non  fit  per  veniale  , fed 
dumtaxat  per  mortale.  Secunda  pari- 
ter probatio  deficit;  quippe,  ut  diximus 
agendo  de  peccati  pravitate  , nequc.^ 
etiam  ipfiim  mortale  peccatum  e(l  in- 
finita malitia  ; quia  dignitas , aut  ma- 
litia non  fumitur  abfoluti  4 perfona_* 
oflTenfa  , aut  objedlo  in  quod  tendit 
quantum  ad  qualitatem  , fed  etiam  ex 
modo  , quo  attingunt  objeSum  , qui 
utique  modus,  fient  dc  petentia,  4 qui- 
bus adlus  peccaminoG  eliciuntur,finiu 
funt . 

Objiciet  fecunib : Quaradiu  manet 
culpa  , femper  remanet  pfna  ; quia^ 
reatus  pfne  dicit  infeparabilem  conne- 
xionem cum  culpa ; fiquidem  fiatuitur 
contra  inordinationem  culpa:  fed  rea- 
tus culpa  femper  manet  in  inferno:!^- 
tur  etiam  remanet  p;na  luenda . 

Sego  majorem,  & illius  probationem 
diflinguo  ; infeparabilis  cfl  connexio 
pfna  cum  culpa  in  fieri  ; ita  qui>d  ne- 
mini debeat  infligi  p^na  in  ultionem  , 
nili  propter  p^nam  admilTam,concedo: 
in  foBo  efe  nego  : Nec  enim  pfna  luen- 
da femper  prffupponit  culpam  prafen- 
tem  in  eo  , qui  pfnam  luit . Nam  ple- 
rumque fubditi , de  filii  plccfluntur  pro 
peccatis  Principum,  de  Parentum,  licet 
jpfi  prorfus  innocentes  fint . 

Infaper , peccatis  etiam  remiflis  per 
Pfnitentiam  virtutem  , aut  Sacramen- 
tum , plerumque  debetur  p^na  tempo- 
ralis in  fatisfa^ione:  igitur  non  efl  ta- 
lis connexio  in  fiuAo  eile  inter  pf  nam  , 
de  culpam  , neque  ex  natura  rei,  neque 
fecundiim  exigentiam  juflitia  puniti- 
va,  fi  pfna  fit  terminabilis  ex  lege,ficut 
efl  p?na  tiporalis  debita  peccato  mor- 
tali remifTo,dcveniali  etii  perfeveranti. 

Vrgebii : Damnati  non  tantbm  per- 
manent in  peccato  veniali  praterito,dc 
in  fatSo  efle  ; fed  etiam  de  novo  in_* 
eo  fibi  complacent ; adeoque  continu6 
«Sualiter  peccant  : igitur  contiaud 


debent  p^nam  luere . Probatur  conse- 
quentia authoritate  S.Fulgeniii  lib.  dc 
fide  ad  Petrum,  ubi  loquens  de  damna- 
tione damonum,  ait : Partirapne  An- 
gelorum , qus  folo  bono  beata  , fuit  %o- 
luntaria  prorfut  t/oerfione  di feejfit,fq*i- 
tatit  fu^rnte  judicio  initium /itee  dam- 
nationis  , in  ipfa  aterfione  uoluutatit 
invenit : ut  non  aliud  effet  incipere  jam 
puniri  » quam  illiut  beatifici  boni  dile- 
Bione  defUtui ; quam  Deut  in  aterne  fie 
totam  preccepit  remanere  fupplieio , ut 
etiam  ignem  ei  etternum pretpararet : in 
quo  omnet  illt  pnevaricatoret  Angeli  , 
nee  mala  poffent  unquam  voluntate  care- 
re, nee  prna;  fed  permanente  in  eis  injtt- 
fiee  averfionit  malo, permanet  etiam jufiet 
retributionit  £terna  damnatio  . Quibus 
verbis  fignificat,idcirc6  malos  Angelos 
continud  puniri  , quia  continuam  ha- 
bent perverfam  voluntatem  . 

Refpondeoprimbjaon  conflare,utrum 
damnati  habeant  novam  complacen- 
tiam in  peccato  veniali  preterito  ; hoc 
enim  videtur  moraliter  impoflibile,ma- 
xime  fi  fint  multa  peccata:quoniam  in- 
telledlus , de  voluntas  in  illis  urgenti- 
bus p^nis  vix  polFunt  ad  illa  attendere. 

Dico  feeundd,(\\i6A  etfi  remaneat  illa 
complacentia  , non  tamen  damnatus 
proptereA  meretur  novam  p^nam  , ut 
docet  Dodlor  in  a.  difl./.qu.t.  ubi  ait  : 
,,  Sicut  premium  fubflantiale  in  pri- 
mo  inflanti  , in  quo  aliquis  Angelus 
efl  beatus  , efl  determinatum  : nec 
” ex  tunc  crefeit,  quia  adlus  boni , qui 
” fequuntur  , non  funt  meritorii,  lirtt 
fint  boni ; Ita  etiam  In  Angelo  dam- 
» nato  , in  primo  inflanti  fue  damna- 
i>  tlonis  determinatur  ad  certam  pos- 
„ nam,  que  non  crefeit  intenfivi;  nec 
,,  tamen  erunt  mali  adtus  ejus  , quos 
elicit,impuniti,ficut  nec  boniAiigeI! 
boni  adus  erunt  irremunerati ; illi 
” quidem  boni  adus  includuntur  in 
” primo  adu  , quia  procedunt  ex  per- 
**  fedione  adus  beatifici;fed  quantum 
tt  ad  accidentale  premium , quod  pof- 

funt 


— Digtitzed  bv 


Ve  Remijj^ohe  Venialmm*  ' 4*- 3 


futit  habere,  quilibet  a(flus  eft  fibi 
prcmium  : ita  etiam  illi  mali  a<ftus , 
quos  elicit  damnatus  , includuntur 
'*  in  prima  p^na  , Cbi  certitudinaliter 
*’  determinata,  dt  quilibet,ricut  poflet 
**  habere  pfnam  accidentalem, & pro- 
*>  priam  , habet  feipfum  pro  poena . 

»t  juifiOI  Oomine,  ( inquit  Auguftinus 
o lib.confedionum}  dc  ita  efl.ut  fibi  fit 
poena  omnis  peccator  (Textus  ^ 
,,  nuinus:  juffifti,  de  fle  efl,  u t p(iia  fua 
flbi  flt  omnis  inordinatus  animus 
lib.i.  ConfefT.  cap.  ^ Potiilima  enim 
*’  dc  maxima  pf  na  eft  privatio  maximi 
” boni ; qualis  eft  forraaliter  in  adlu 
**  mald , malitia  culpc  peccatorem., 
**  avertente  k Deo  ( loquitur  de  adlu 
» mortali ; ) Crefeet  ergo  pf  na  eorum 
„ in  infinitum  extenfivi.flcut  dc  mali- 
„ tia,  dc  neutrum  intenfivi . 

„ Et  fi  otjieiat,a\x6A  fecundum  ma- 

lum ell  adlus  deineritorius  : ergo 
correfpondet  flbi  propria  poena . 

*’  Rejpoudeo , eifi  concedi  poffit  e(Te 
” culpa,  non  tamen  proprii  demerico- 
’*  ria ; quia  non  elicitur  k viatore , cu- 
>>  jus  folius  eft  mereri, de  demereri,qui 
» magis  proprie  poteft  dici  effe  adtus 
j,  damnatorius,  uve  damnati : fleut  ex 
,,  alia  parte  adus  Beati , licit  flt  acce- 
„ ptabilis  Deo  , non  tamen  proprie  eil 
,,  meritorius  , fed  magis  atflus  beatifi- 
„ cus  , vel  adlus  Beati , vel  ex  beatitu- 
„ dine  procedens  . Huc  ufljue  Do- 
dor  . 

Efto  itaque  damnatas  continud  pec- 
cet, non  tantfim  mortaliter , fed  etiam 
veniallter  per  complacentiam  in  pecca- 
tis venialibus  prateritis ; dico  per  hanc 
compiacentuim  non  mereri  novam  ali- 
quam pfnam;  fed,  fl  ita  velis,  hcc  com- 
^acentia  feipfam  habet  pro  poena , de 
illa  pf  na  efl  f terna,fl  peccatum  e(l  f ter- 
num VerCim  de  hac  pfna  noa  intelli- 
gitur  nottra  alTcrtio,  fed  tanthm  de  ea, 
quae  diftin^itur  i reatu  culpc  , dc  pro- 
pter illum  iitfercur;  qua  utique  creicere 
non  poteA  in  Aata  damnadonis , citna 


adus  in  eo  Aatu  eliciti , quamvis  malf , 
tamen  non  flnt  demeritorii . 

Ohjieict  tertid  : In  inferno  nulla  cft 
redemptio  : igitur  neque  ulla  pfQc  fb- 
lutio  . 

Difiinguit  anteeeJeni  DoBor,  num.  6, 
Quantvim  ad  debitum  pfnae  fterns  pro 
peccato  mortali  non  remil^,  nec  com- 
mutato in  debitum  Pfna  temporalis, 
ronceditrfleut  enim  lemper  manet  illud 
debitum  ,flc  etiam  pfna  folvenda  nuf- 
quam  finem  accipiet : quantbm  ad  de- 
bitum pfn«  temporalis  luend*  pro  ve- 
niali , vel  pro  mortali  dimilTo , negat : 
Cbm  enim  juAitia  Dei  vindicativa  poe- 
nas peccatis  proportionatas  infligat  , 
non  debet  infligere  pfnam  fternam  pro 
veniati,cui  temporalis  tantum  debetur. 

Vrgeiis:  Non  poteA  remitti  pana 
temporalis , nili  abfoluta  fuerit  fatisfa- 
dio  pro  eo  luenda:fed  in  inferna  nulla 
eA  fatisfadio  : ergo  etiam  nulla  peene 
peccato  debite  cellatio . 

Diftinguo  minarem : Nulla  cA  fatisfa- 
dio reconciliativa,  concedo,vindicatI- 
va,  nego.  Fateor  equidem  , qu6d  fl  per 
fatisfadionem  intelligatur  reconcilia- 
tio hominis  Deum  offendentis  cum  Deo 
offenfo  , qui  recipiatur  in  ejus  amici- 
tiam, dc  gratiam;verum  eA  nullam  effe 
talem  fatisfadionem  in  inferno , fleut 
nec  remillionem , de  reconciliationem 
damnati  cum  Deo ; eA  tamen  fatisfa- 
dio, quantum  ad  juAitiam  vindicati- 
vamqusr  exigit  cqualitatem  pfna  ad 
peccatum  fecundhm  preferLptionem  le- 
gis , de  voluntatem  Dei  legiffatoris  qui 
Aatuit,ut  etiam  in  inferno  flt  pf  narum 
diverfltat  fecundum  diverCtatem  pec- 
catorum , ut  colligitur  ex  illo  Apoca- 
lypfis  i8.  Quantum  glorificabit  fe,  iyin 
deliciit  fuit , tantUm  date  illi  tormen^ 
tum  , iy  luSam  . Nec-non  , dc  ex  illo 
Oeuter.  i/.  Secundum  menfuram  deUBi 
erit , \S  plagarum  madui . 

InftaHt : Satisfadio  etiam  punitiva 
non  fit , nec  abfolvitur  , nifl  divina  in- 
terveniente mifcricordia , de  Proptet 

me- 


Digitized  by  Google 


414  Artn  I.Se^.  IT, 

ircrita  Chrifli  D.  fed  Dei  mifericordia  corpus,  quantum  ad  vitam  naturale m;: 
non  intervenit  in  inferno,  uhi  dum-  nam  , inquit  S.  Aii^uflinus  ferm.  de 
taxat  fivir  divina  juftitia  , neque  Ibi  verbis  Domini : Sicut  anima  eHvitout 
profiint  Chrilli  merita  : igitur  ibi  nulla  corporit,fie  animat  vita  cft  Dfur.  iy  ficui 
potcll  efle  fatisfadlio  etiam  vindicati-  expirat  corpus,  cum  animam  emittit,ita’ 
va  . expirat  anima  cum  Deum  amittit . Alia 

'■  Srf;o  maiorem H<zc  enim  dumtaxat  denique  dicuntur  open  mos  t i ficato  , 
requiruntur  ad  fatitfaclionem  reconci-  qu«  cx  fe  licet  bona  (int  , quatenus  a: 
liutivam  ; nec  enim  mifericordia  inter-  gratia,  dt  charitate  fuerunt  elicita,  per 
venit  ex  parte  creditoris  , quando  de-  itibfequens  peccatum  dicuntur  rnortiR» 
bitor  ei  tantbm  impendit,quantum  de-  cari;  quia  videlicet  impediuntur,  ne 
bet:  neque  Chrillus  D.  offert  fua  meri-  habeant  vim  , & efficaciam  promoven- 
te pro  fatisfatffione  vindicativa  , fed  di  homines  ad  vitam  eternam.  Dicun- 
dumtaxat  pro  rcconciliativa  ; ell  enim  cuntur  autem  mortificata  , metaphora 
mediator  , & propitiator  : in  quo  Deus  duda  a membris  corporis  animalis  , 
reconciliavitjllvequz  in  czlls,  live  quz  quz  mortificata  appellantur,  dum  prz-' 
in  terris  funt,  ut  ait  S.  Paulus  ad  Rom.  pediuntur  ab  exercitio  fuarum  opera-' 
5.  & ad  Hebrzos  10.  Omnis  ergo  fatis-  tionum  . 

fatflio  reconciliativa  eft  per  Chriftum  , tiotandum fecundo  , duos  przcipuoa 

non  autem  rigorofa.qu*  ell  purus  effe-  e!Te  Prenitenti*  effeClus  , nimirum  re- 
(5lus  Juftitix  , & legis  vindicantis  pcc-  millionem  peccatorum  , de  meritorum 
cata, cui  per  fc  fatisfit  exhibitione  Paf-  revivifeentiam:  Primus  ei  convenit  di- 
fionis , qu*  natura  fua  terminatur  non  retfl^  , de  per  fe  ; alter  ver6  per  conco- 
interventu,  aut  intuitu  Mediatoris,  aut  mitantiam  , de  per  accidens ; fiquidem 
operum  ejus  , fed  ex  Oatuto,de  padlo  Pfnitentia  per  fe  ordinatur  ad. diluen- 
Legislatoris  fic  ordinantis  . da  peccata,  quibus  expundtis,  Ac  remo- 

tis,opera  priiis  mortllicata  revivifeunt. 
Quaestio  Quarta.  & iterum  jus  habent  ad  przmium_> 

Kternz  beatitudinis  eis  ex  Juliitiz  titu- 
Vtrum  iy  qualiter  opera  meritoria  per  Io  mercedis  debitum  ; quemadmodum 
peccatum  mortificata  virtute  Pee-  enim  ch  m averterit  fe  ‘Jufius  h yuRstia , 
nitentia  rcvivificant  l fua,  iy  fecerit  iniquitates  fecundum  om- 

nes ahominatiorts  , quas  operari  foiet 

Notandum  primi, opcTA,qu*homo  impius  , inquit  Deus  per  Ezechielem 
in  ordine  ad  finem  fupernatura-  cap.  1 8.  omnes  yuiJitiit  ejus  , quas  fece- 
lem  potefl  elicere , elTe  in  quadruplici  rat  ,non  recordaiuntur:  inpr4evariea- 
differentia;  alia  enim  funt  viva,  qu*  ex  tione,quapreevarieatus  eft,  (yiss  peccato  . 
principio  vitali,  gratia  fcilicet , Sc  cha  • fuo  , \ffuod  pteeavit , in  ipfis  morietur-.  ’ 
ritaCe  oriuntur  : alia  funt  mar/tra  , qu*  Hoc  efl  opera  meritoria  , qiic' prnis 
ex  genere  fuo,  dc  proprio  objcdlo funt  exercuerat  , nullius  erant  -momeati'i 
quidem  bona;fed  quia  fiunt  ab  homine  apud  Deum  , in  ordine  ad  pr*miunLL.,> 
cxiflente  in  flatu  peccati  mortalis;  id-  grati*,  dr  glori*  : Sic,  cism  aVertit  fiLj-, 
circo  omni  vit*  fpiritualis  principio  impius  ai  impietate  fua  , quam  operatus' 
carent:  aliqua  ver6  funt  mortifera,  t|ue  ejt,  iy  feeerit  judicium,  iy juflitiam,tpfe 
videlicet  privando  animam  gratia,  ipfi  animam  fuam  vivificabit  •,  ait  Dominus 
mortem  inferunt;  gratia  enim  fc  habet  ibidem  v.a^.  Nec  animam  dumtaxat  , 
ad  animam  in  ordine  ad  vitam  fuper«  fed  etiam  opera  priiis  mortificata  per 
naturalem  , ficut  anima  fe  habet  ad  lalutarem  Poenitentiam  vivificat , ut 

ap- 


BH;tize4  by-tkjogie 


Dc  Re'uivifcentia  operum , 4x5 


apparebit  ex  dicendis  in  prima  con* 
clufione . 

Notundum  tertii  , Jus  ad  R!oriam_i 
competere  homini  duplici  titulo,  vide- 
licet titulo  hereditatis, dc  titulo  merce- 
dis .Titulus  Arrr<//ru//i  fundatur  i^i_* 
gratia  faiidlificante  per  <juam  eilicirn  tr 
confortes  divinx  nat  ira  , & idoprio- 
■ nem  filiorum  recipimus  ; Si  a-ttem /ihi, 
is  i)£redes,biereJei  rruidem  0-i,'Je.  ait 
Apodolus:  titulus  ver6  mercedis  fun- 
datur in  bonis  operibus  iii  eratia  , 8e 
ex  gratia  factis,  fuppoliri  Dei  promif- 
fione , ac  prxvio  padtu  Dei , ut  docet 
Concilium  Trideutinum  feiF.d.  cap.id. 
\ibi  ait,^e;r^  operantibus  up/ue  in  finem, 
is  i»  Deo  fperantibns  , proponen/ia  eU 
vira  aterna  , iS  tanquam  gratia  filiis 
Dei  per  'Jefam  Cbriftunt  mifierseorditer 
promi fa  ; iS  tanquam  merces  ipfius  Dei 
promiffionis  ipforum  operibus ; iS  meri~ 
tis  fideliter  reddenda . Advertendum_t 
infuper, hominem  jullificatum  fuis  bo- 
nis operibus,  non  folum  mereri  aug- 
mentum glori.e  , fed  etiam  gratix  , ut 
cxprefse  de.lnit  Concilium  Trideuti- 
aum  fcfT.d.  can.  ji.  Queritur  ergo  an 
revivifcens  per  poenitentiam  , recipiat 
eamdem  gratiam  deperditam,de  )us  ad 
eofdem  gradus  gloris . 

Circa  cujus  quedionis  refolutionem 
quadruplex  potilDmiim occurrit  Autho- 
Tum  fententia.  Prima  eft  Alenfts  ^.4. 
q.^y.  Sc  S.  Bonaventurx  in  4.  d.14.  a.a, 
q.t,  quosfequuntur  plures  Recentiores 
nempe  qu6d  deperdita  per  peccatuni-a 
gratia  non  redituitur  per  1’oenicentiam, 
nili  juxta  gradum  Contritionis  poeni- 
tentis;  ita  qu6d  fi  Contritionis  aifius  (it 
ferventiirimus.gratia  reftituetur  in  am- 
pliori gradu:ri  ver6  adlus  ille  fit  remif- 
fus  , minor  concedetur  gratia  , ficque 
non  alio  modo  opera  mortificata  vo- 
lunt revivifcere  , quam  quia  idem  prx- 
raium  eflentiale , quod  gratiz  per  Con- 
tritionem collate  correfpondet  , pluri- 
bus titulis  conferatur  , nempe  intuitu 
Contritionis  przfentis  , de  meritorum 
Tem.X. 


antecedentium  ; licet  fit  con  cedendum 
prxinium  accidentale,  nempe  majus 
gaudium  propier  ontra  meritoria  ante 
peccatum  elicita  . Secunda  fententia  eft 
Ochami  in  4.  qutcil.S.  nec-non,  de  alio- 
rum Nominalium  docentium,qu6d  ho- 
mo virtute  P.enitcnti*  revivifcit  non 
foliim  ad  gratiam  , de  gloriam  corre- 
fponde  Item  Contritioni  prxfenti;  fcd 
infuper  ad  tot  gradus  gratiz  ; nec-non 
in  jus  ad  tot  gradus  glorix  , quot  ha- 
buiTet  per  merita  prxccdentia  , fi  non 
fuiifent  mortificata  . Tertia  efl  S.Tho- 
mx  j.p.7.38.  arr.  j.  Is  S-  quam  fcqiiun- 
tur  plures  ex  ejus  difcipulis  alTcrentibiis 
qu^d  refurgens  a peccato  recipiat  no- 
vum aliquem  gradum  grati X , de  con- 
fequpnter  jus  ad  novum  gloriz  gradum 
eficntialis  , ratione  prxccdentluni  me- 
ritorum: non  tamen  recipiat  totam_j 
gratiam,  quam  habebat  antequam  pec- 
caret . Quarta  denique  fententia  eft 
Doiloris  , difi.ia.  nnm.q.  docentis  me- 
rita mortificata  per  Pasnitentiam  revi- 
vifcere quidem  quoad  jus  ad  eumdem 
gradum  glorix  ipfis  debitum  ante  pec- 
catum : non  autem  ad  majorem  gra- 
tiam ; ita  qu6d  revivifeentia  illa  fit  ad 
gloriam  relpondentem  meritis  propriis; 
non  autem  ad  gloriam  refpondentem_i 
gratix  . 

Tria  itaque  hic  funt  ftatuenda : Pri- 
mum , qu6d  revera  opera  mortIficaca_> 
revivifeant  per  Pdjhitentiam  : Secun- 
</t/i«,qu6d  revivircant  quantum  ad  glo- 
riam elTentialem  debitam  , non  autem 
quantum  ad  accidentalem  : Tertium  , 
qu6d  non  redeat  eadem  gratia  deper- 
dita . 

Conclusio  Phima. 

REvera  opera  meritoria  , per  pecca- 
tum mortificata  , revhifcunt  per 
Peemtentiam  , Hxc  eft  communis  apud 
Theologos , qui  hanc  affertionem  ade6 
certam  exiftimant , ut  oppofitum  elTe 
erroneum  cenfeant.  Probatur  primo 
authdritatc  Scripturx  facrx.maxime  ex 
illo  Ezechiclis  18.  ubi  teftatur  Oeus."iV 
H h h , 


Digitized  by  Googie 


41^  Tra  B,LDifp.lLj4rt,l,StS}.Hl.§lweJl.IF‘, 


impius  ejffrit  Psnitintiam  ab  omnibus 
peccatis /uis  qua  operatus  e ft , i7  ettflodie- 
rit  omnia  praeepta  mea , iT  fecerit  judi- 
cium , iy juflitiam  , vita  vivet , iy  non 
morietur.  Omnium  iniquitatum  ejus , 
quas  operatus  eH,  tion  recordabor,  in  ju- 
{litia  fua  , quam  operatus  ejt , vivt . Et 
infra  ; Convertimini  , iy  a^ite  Pvniten- 
tiam  ab  omnibus  iniquitatibus  vftris , 
iy  non  erit  vobis  in  ruinam  iniquitas  . 
Recordaretur  autc.n  0‘us,iiii.]uititum 
& peccatori  elTet  in  ruinam  iniquitas  , 
fi  propter  illam  privaretur  in  *ternum 
elTeCtu  acfruiflu  meritorum  pr*ceJen- 
tium  ; igitur  , &c.  Idipfum  proHat  Hu- 
go  Cardinalis  ex  iliis  verbis  Hieremi* 
cap.i.  Recordatus  fum  tui  mi  ferant  ado- 
lefeentiam  tuam  , iy  cbaritatem  defpon- 
fationis  tuie . Quid  enim  , inquit , eft 
Deum  miferantem  recordari  adolercen- 
ti*  , Sc  charitatis  noflrz  , quam  priora 
opera  in  charitate  fadia , & peccato 
znortificata  oblivioni  non  trader.e  ? 

Eamdem  veritatem  infinuat  Joel.c.a. 
ubi  Deus  ait : Reddam  vobis  annos,  quot 
comedit  loeujta  , iy  bruchus , (y  rsthigo . 
Quem  textum  expendens  S.  Ambrofius, 
feribie ; Poenitentia  eft  res  optima  , quee 
omnes  def&us  revocat  ad  perf  3um  ; il- 
iudque  Oraculum  omnes  alii  SS.  1'atres 
fic  interpretantur  , maxime  S.  Hiarb- 
iiymus  , ut  Deus  figniticare  voluerit,  fe 
redditurum  mercedera  , 8c  prtemiuni_i 
bonorum  operutnf  qux  lociida,  8c  bru- 
chus , & rubigo  peccatorum  confuni- 
pferat . 

Probatur  infuper  ex  Apoflolo  ad  Ga- 
latas f.Tantq  pajji ejlis fine  caufi } Si  ta- 
men fine  caufa  . Qux  verba  fic  explicat 
S.  Hieronymus ; Sine  caufa  paflus  dici- 
tur , qiii  poft  labores  ob  Chriftum  lii» 
fceptos  labitur  in  peccatum  : at  non 
perdit  illos  , fi  redeat  ad  prifiinam  fi- 
dem, & ad  antiquum  rtudium  . Et  An- 
(elmus . Sine  caufa  palTi  cflis,  fi  in  hoc 
errore  perfeveratisjnon  autem  fine  cau- 
fa,fi  refipifcatis.f^rr.vw  evidentius  hanc 
veritatem  confirmat  Apofiolus  Elebr.(^, 


ubi  ait:  Confidimus  dt  vobis,  diletUlfimt, 
meliora  , iy  viciniora  faluti:  tametfi it» 
loquimur , non  eitint  in/u3ut  Deus  , ut 
oblivifeatur  operis  vejlri  i iy  dileBionit 
quum  ofienUflisin  nomine  ipfias,qui  mi- 
niHraflis  SauBis  , iy  miniftratis,  nempe 
egentibus  Chriilianis  . Quibus  verbis 
Apollolus  folutur  Hebrxos,  quos  priiis 
terruerat , dicens;  Impoffiiile  eB  eos, qui 
femel  iltumi nati  funt , iy  prolapfi  funt , 
Turfus  retijvari  ad  Poenitentiam  : ipfo» 
inquam  , coufolatur  , dicens : Deum_i 
benigne  circa  eos  adlurum  , fi  a pecca- 
to per  Pagnitentiam  refurgantjquoiiiain 
priora  eorum  bona  opera  compenfabit 
premio  vite  Kternx  . Ut  etiam  expli- 
cat Concilium  Tridentimim  felf.6,  eap. 
i6.  ubi  ait ; Hae  igitur  ratione  '^ufli fi- 
catis hominibus , five  acceptam  gratiam 
perpetui  confervavtrint,five  amijfam  re- 
cuperaverint , proponenda  funt  kpoftoli 
verba  ; Abundate  in  omni  opere  bono  , 
fesentes  quid  labor  vefier  non  eB  inanit 
in  Domino ; non  enim  efi  injufius  Deus , 
iye.  Quibus  verbis  fignificat  Concilium 
duo  hominum  genera  efl«  monenda  ; 
unum  quidem  eorum  , qui  gratiam  (er- 
vaverunt , quibus  proponenda  funt 
Apoftoli  verba,i.ad  Corinth.iy./f^<b7- 
date  in  omni  opere  bono  intuitu  premii 
repromilH  laborum :alterum  eorum, qui 
gratiam  amiflam  recuperatu nt;ad  quos 
fpcdfac  locus  pofierior  Apoftoll  ad  Hc- 
brxos . 

Probatur  etiam  Conclufio  cxTrlden- 
tino  ibidem  ; nam  poft  laudata  verba  > 
fubjungit : Nihil  ipfis  ystfi  i fi  cati  t am- 
plius ejfe  credendum  eft,  quominus  pleni, 
illis  quidem  operibus , qu*  in  Deo  funt 
fiBa  , divin/C  Legi  pro  hujus  vita  Batu 
fatisfttiffe , iy  vitam  atemam  fuo  tem- 
pore ,fi  tamen  ingratia  deeefferint,  eon- 
fequendam  veri premeruiffe  eenfrantur  , 
Idem  ftatuit  Can.ji.  ,57  quit  dixerit . . . 
ipfutn  jufiificatum  bonis  operibus , qua 
ab  eo  per  Dei  gratiam  , iy  'Jefb  Chrijli 
meritum, cujus  vivum  membrum  eft, fiunt 
non  veri  mereri  augmentum  gratia,  vi- 
tam 


- -Olgitiz4i«  by-Ci<-WgI 


De  RevivifcetJtta  Operum,  417 


f«M  tettrntm , iy  ipput  vita  attrna  , fi 
tamen  ingratia  decefierit,con/(cutionern, 
atque  etiam  gloria  augmentum,  anathe- 
ma fit,  Qmbus  omnibus  Concilium_> 
ftgnlfictt  tres  requiri  condiciones , ut 
opera  noflra  fi  nt  meritoria,  & vitam 
cternani  eonfequamur  ; Nimirum  ut 
fint  opera  hominis  ju(lificati,ex  gratia, 
de  auxilio  Dei  , & ut , qui  ea  fecit  , in 
gratia  decedat : at  merita  morcificata—, 
«luas  habuerunt  priores  conditiones 
ante  peccatum;  Tertiam  ver6  obtiaent 
per  Poenitentiam  , per  quam  recipiunt 
habitum  gratie  fanaificantis,  ciun  qua 
homo  potefl  k vivis  excedere . 

Probatur  denique  ratione,  quam  fub« 
minifirat  Dolitor  , difl.22.  ubi 

docet  revivifeentiam  opus  efle  diviner 
mifericordiee , non  tantiim  quatenus 
Deus  liberaliter  tribuit  auxilium  efficax 
ad  veri  pfnitendum;fed  etiam  in  quan< 
tCim  Deus  voluit  femper  eis  premium 
retribuere,  nifiadfit  indifpofitio  reci- 
ientis  propter  novam  culpam.  £x  qui- 
us  fic  argumentari  licet ; caufa  carens 
aliquo  fuo  effiedtu  przcisi  propter  im- 
pedimentum,debet  illum  effecflum  con- 
lequi , flatim  ac  illud  impedimentum 
aufertur;  fic  lapis  fune  fufpenfus  , ne 
cadafln  terram,  fiatim  prxeiso  fune  in 
eam  labitur:  fed  merita  per  fubfequens 
peccatum  tanquam  per  impedimentum 
prxpediuntur  k confequendo  effeiflu  , 
nempe  ab  habendo  jure  ad  vitam  «ter- 
nam ; igitur  ubi  per  Poenitentiam  illud 
impedimentum  tollitur,revivifcere  de- 
bent ad  ipfum  ju6,quod  prius  habebant 
ad  gloriam . 

Hae  confirmat  Dodtor  uum.7.  EFf , 
inquit , ad prdpofitnm  bonum  exemplum 
yarifiarum,qudd  alicui  remanet  aliquod 
ju: , cui  tamen  non  remanet, vel  non  com- 
petit aBio  propter  aliquod  impedimen- 
tum , Ita  habenti  bona  merita  in  acce- 
ptatione divina , mortifieata  tamen  per 
peccatum  mortale , remanet  totum  jnt  , 
quod  correfpondet  illis  meritis  ad  vitam 
aeternam  ',/id  non  trmanetaBfo,  quan- 


diu  ille  efi  inimicus:  lyfi  perpetui  fit  ini- 
micus , ceffdt  illa  aBio  : cejfante  autem 
illa  inimicitia  contrada  per  novum  pec- 
catum mortale ; non  redit  novum  jus,  fed 
competit  aBio  fecundum  Jus  antiquum . 
Quibus  verbis  Dodior  egregie  explicat 
quomodo  peccator  quanquam  inimicus 
Dei , nihilominus  ratione  operum  me- 
ritoriorum priiis  elicitarum  habeat 
adhuc  aliquod  jus  ad  beatitudinem  de- 
bitam illis  bonis  operibus  titulo  merce- 
dis ; licet  eam  de  jure  non  polfic  a Deo 
exigere  quandiu  in  peccato  permanet , 
quia  eo  in  fiatu  efi  illa  indignus  , ciim 
nt  inimicus  Dei : ubi  autem  ei  reconci- 
liabitur per  poenitentiam  , tunc  ratione 
juris  priori» , incipit  habere  aiflionem  , 
feu  jus  expofhilandi  eam  «ternam  mer- 
cedem . 

Dices  primo  : Qjjpd_omnino  peritae 
moritur,  non  poteft  revivifeere  : fed 
bona  opera  par  fubfequens  peccatum  , 
omnino  pereunt , & deftruuntur  ; igi- 
tur per  Poenitentiam  revivifeere  non 
poffunt:Major  conflat  ^ paritate  ratio- 
nis ; idcirco  enim  peccata  per  Poeniten- 
tiam dimilTa  non  redeuht;quia  omnino 
per  eam  extinguuntur  ac  deflruuntur  , 
faltem  quoad  reatum  culpz  . Minor 
etiam  conflat : qua  ratione  enim  Deus 
Ezcchiel  18.  V.17.  dixit ; Cum  averterit 
fe  impius  ab  impietate  fua,  quam  opera- 
tus efi , is  fecerit  Judicium, ij  juftitiam, 
animam  fuam  vivificabit.  Eadem  ratio- 
ne ibidem  v.17.  affirmat . CUm  averte- 
rit fe  Juftus  d Jufiitiafua.is  fecerit  ini- 
quitates fecundum  omnes  abominat fines, 
quas  operari  folet  impius  , nunquid  vi- 
vet } Omnes  juBitiee  ejus,  quas  fecerat , 
non  recordabuntur ; in  preevaricatione  , 
qua  pnevaricatus  eB , (T  in  peccato  fuo  , 
quod  peccavit , in  ipfis  morietur  : Igitur 
ficut  peccata  femel  dimifla  per  poeni- 
tentiam non  redeunt;tta  nec  bona  ope- 
ra femel  mortua  per  fubfequens  pecco- 
tum,  poflmodum  revivifeere  pofTunt. 

Nego  majorem,  nec-Hon,  dc  majorem 
illius  probationis  , & rationem  difpa- 
**hha  ri- 


42. 8 Tra^J,DiJp.IL/4rtJ.SeB.UL^uaJi.lf^, 


ritati!.  profert  Dodlor  Pritn6  qui- 
dem ex  parte  dirina;  miferIcordig:Qui«. 

„ iiiijuit , bona  femper  vivunt  in  acce- 
f,  ptatione  fuperabundantis bonitatis» 
& milericordice  divinz,  3c  femper 
j,  clTcteis  prtemium  retrlbuendum,nift 
,,  eflet  indifpofitio  recipientis  propter 
„ novam  culpam  ; fecus  eft  autem  de 
malis,  & peccatis,  qu»  totaliter  exi- 
„ muntur ; ita  quod  nec  in  intellcdlu  , 
,,  vel  voluntate  divina  remaneant  in 
),  ordine  ad  vindiiiam  , quando  femel 
„ per  Peenitentiam  expunifia  funt . 
t,  Secund»  eamdem  di//>.iritetem  refe~ 
,,  tit  ex  parte  Jufiitiie  divina  : Pccca- 
f,  tum  enim  , , non  remittitur  , 

„ nili  ad  miniis  debitum  peenx  asterne 
„ commutetur  in  debitum  peene  tem- 
»,  poralis  ; qua  commutatione  fa^a  , 
j,  nunquam  regulariter  remittitur  illa 
,,  culpa,  nili  illa  poena  folvatur  in fe  , 
„ vel  in  poena  asquivalenti:  & per  con- 
,,  fcquens  remilTo  peccato  mortali  in 
fe  prim6  , & in  pccna  fua  foluta,p6K 
j,  nihil  juris  remanet,  per  quod  ab  ilio 
],  fit  exigenda  psna  aliqua  pro  illo 
t,  peccato . Non  ell  ita  ver6  de  operi- 
„ bus  meritoriis  ; nam  poli  meritum 
„ aliquod  vita  xterna  dignum  , nun- 
j,  quam  dignitas  IQa  ad  bonum  zter- 
,,  num  commutatur  fecundCim  Jiilli- 
„ tiam  in  bonum  temporale : igitur 
„ nunquam  expirat  illud  jus.quoufque 
»,  bonum  zternum  Iit  folutum : fed  il- 
„ lud  non  folvitur  in  viatore , dum  ell 
J,  viator  ergo  femper  manet  illud  jus; 
„ tamen  extiniAum  per  peccatum_> 
„ mortale  ; quia  tunc  non  competit 
,,  libi  exeeutio  juris  fui . Non  ell  igitur 
»,  limile  de  remuiieratione  meritorum 
3,  mortificatorum,  & de  reditione  pec- 
3,  catorum  remidbrum  , non  folbm., 
„ propter  Dei  mifericordiam  , quod 
„ utique  verum  ell : fed  etiam  propter 
3,  illam  juAitiam  commutantem  ibi 
„ cternum  in  temporale;non  lic  autem 
3,  hic,  nempe  quantum  ad  boaa  opera 
,3  nionificata . 


Inflabit’.  Ita  fe  habent  mala  opem 
in  ordine  ad  punitionem,&  vindicflani 
ouomodo  bona  ad  remunerationem » 
« mercedenirfed  ex  concedis  mala  non 
revivifeunt  in  ordine  ad  punitionem  : 
ergo  nec  bona  in  ordine  ad  mercedem. 
„ Negat  majorem  Docior  : & ratio- 
3,  nem  difparitatis  hanc  profert , quod 
„ mala  polTunt  puniri  temporaliter, 
„ Sc  fudicienter , ft  pccna  asterna  lic 
3,  commutata  in  temporalem  : fed  bo- 
„ na  menta  non  podunt  przmiari  fuf- 
„ liciencer  per  talem  temporalenu- 
3,  commutationem  , nec  per  confe- 
3,  quens , nili  ipfum  przmium  «ter- 
„ num  in  fe  fit  collatum  , quod  nun- 
3,  quam  fit  viatori,  & ideo  femper  ma- 
33  net  jus  libifalvum  ad  gloriam,quam 
3,  acquifivit  per  illa  merita  . 

PolTunt  etiam  aliz  rationes  difpari- 
tatis adignari ; Prima  quidem  , quio.^ 
Deus  pronior  ell  ad  benefaciendum,  & 
miferendum  , qu^m  ad  puniendum,de 
infuper  ipfe  ell  Author  meritorum,non 
vero  peccatorum  ; unde  non  mirum.  Ii 
merita  per  peccatum  mortificata  ma- 
neant in  acceptatione  divina,  3c  fubla- 
to  peccato  : quod  impedit  eorum  effie- 
cflum  , reviviicant:  peccata  verbremif- 
fa  non  maneant  in  intentione  divina  , 
ut  per  fequens  peccatum  mortale  re- 
deant in  fe  formalitcr  quoad  culpam  , 
vel  poenam  sternam.  Secunda,  ijuia  re- 
miifio  peccatorum  ell  principaliter 
opus  Dei  i mortificatio  autem  merito- 
rum przcedentium  ell  hominis : homo 
autem  fua  adione  potell  evacuare  fim- 
pliciter  opus  Dei ; quamvis  impedire_» 
podit , ne  opui  illud  fibi  profit,  & Ideo 
per  peccatum  frequens  non  potell  prz« 
cedentium  peccaturum  remilfionem_3 
expungere:  potell  autem  fua  adione 
evacuare,quod  per  ipfum  fadum  ell:  dc 
ideo  poced  mortificationem  prcceden- 
tium  meritorum  per  merita  fequentioi 
cum  gratis  auxilio  penitus  evacuare . 
Tertia  denique , quia  Scriptura  alitet 
loquitar  de  meritis^ de  da  peccatis:Buf- 

quam 


DtgiWiXi  by  Googie 


De  Re'ifivijcentia 'Operum.  ^ 4^9 


quam  enim  ait  merita  hominis  jufti 
poft  lapfiim  aboleri , projici  in  profun- 
dum maris, i3t  (lratlia,«ju3;  dicit  de  pec- 
catis per  pccnitentiam  rciniUls  . 

ZJieei  fteundo  ; Eo  modo  fe  habet 
peccatum  ad  opera  meritoria;  quomo- 
do mors  , & anime  feparatio  ad  homi- 
nis corpus;  Tiain,  ut  diximus  in  pre- 
cedeiiti  queftione  , ficut  vita  corporis 
confidit  in  unione  animzcum  ipfo,  ita 
vita  anime,  dc  virtutum  confidit  iow 
unione  ipfius  animx  cum  Deo  per  gra- 
tiam : fed  corpus  mortuum  non  poted 
revivifeere  citra  miraculum  ; igitur  nec 
abfque  miraculo  polTunt  opera  mortid- 
cata  revivifeere . ' 

DifUnguo  majorini'.  Secundum  ali- 
quam comparationem,  concedo : nam, 
ut  mors  impedit  motum,  & effeclus,  ac 
operationes  corporis:ita  peccata  bono- 
rum operuin  frudlum,  & efFedium  prx- 
peJiunt:  fecundum  perfeilam  (imilitu- 
dinem  , nego  : nam  opera  in  charitate 
faCla  non  mortificantur  ex  fe  , fed  ob 
impedimentum  fuperveniens  ex  parte 
operantis;corpus  autem  moritur  fecun- 
dum fe  , prout  principio  vitx  privatur. 

Conclusio  Secunda. 

OPera  mortipeatx  virtute peeniten-- 
ti<e  revivi Ccunt  femper  , quantum 
ad  gloriam  effentialenr.nou  autem  quan- 
tum ad  accidentalem  tantum  . Hxc  eft 
Doiftoris  luco  fuprii  laudato  , num.g. 
ubi  ait : ‘Oniverfaliter  cuieumque  meri- 
to debetur  non  tantum  aliquod pramiwtt 
Accidentale  , fed  etiam  effentiale  . 

Probatur  Conelufio  ex  Concilio  Tri- 
„ dentino fupra  laudato, ubi  a//;Pro- 
„ ponenda  eft  vita  xterna,&  tanquam 
„ gratia  filiis  per  Chriftum  Jefum  mi- 
„ fericorditer  promilTa , & tanquoinJi 
y,  merces  ex  ipfius  Dei  proinifsione 
,,  “bonis  ipforum  operibus  , de  meritis 
y,  fideliter  reddenda;  porrd  merces  bo- 
y,  nis  operibus  non  eft  tantum  acci- 
dentalis ; fed  eflcntialis , qux  debeat  iis 
proponi , qui  recuperaverint  ainiflam 
Del  gratiam : hi  autem  fimt,ia  quibus 


opera  peccato  mortifiesta  revivifeunt 
per  poenitentiam  ; igitur,  &c. 

Probatur  ratione  ; Quia  opera  mor- 
tificata  ideo  per  peniteritiam  revivifee- 
re dicuntur  , qu6d  fublato  peccatorum 
obice  recuperent  efficaciam  eum  ad  vi- 
tam xternam  perducendi,  qui  hxc  ope- 
ra fecit ; ea  quippe  vivificari  nihil  aliud 
eft, quam  ad  gloriam  acceptari  per  gra- 
tiam : at  xterna  vita  non  innuit  foliim 
accidentale  gaudium  , fed  elfential^ 
prxmium  ; accidentale  gaudium  cnint 
eft  potius  appendix  xternx  vitx,  quam 
xterna  vita  . Deinde  , bona  opera  re- 
ftituuntur  in  vitam  , quam  priiis  ha- 
buerant; fed  vita  eft  fubftantia  rei, non 
autem  aliquod  accidens;  ergo  fi  merita 
revivifeant  in  ordine  ad  vitam  xter- 
nam, indubii  revivifeunt  ad  prxmium 
fubftantiale.  Deniqutjrevivikere  duin- 
taxat  ad  gloriam  accidentalem  , feu 
ad  accidentale  prxmium  eft  rantutn_, 
conferre  jus  ad  fpcciale  gaudium  pro- 
pter opera  mortificata  , fed  iftml  non 
eft  fpecialc  ipfis  operibus  mortificatis  , 

Xed  etiam  mortuis  ante  ptenitentiam  , , 
elicitis  ; fiquidcm  Beati  gaudium  acci- 
dentale habebunt  de  operibus  bonis 
mortuis  , id  eft  , in  flatu  peccati  mor- 
talis elicitis  : cum  horum  intuitu  forti 
Deus  dederit  illis  Spiritum  conipun- 
dllonis,  & ptenitentix . Enim  vero  ple- 
rumque Deus  invitatur  exiliis  operi- 
bus, faltem  de  congruo  ad  largiendum 
gratiam , qua  Ipfi  peccatotes  ad  pccni- 
tentiain  alliciantur ; ac  fubinde  ratio- 
ne illorum  operum  habebunt  Beati,cur 
gaudium  accidentale  percipiant  . 

Porro  hxc  nedum  vera  funt  de  me- 
ritis eximiis  , fed  etiam  de  remiflis  , ut 
probat  Dueftor,  tium.it.  ubi  cum  dixlf- 
fet  , gloriam  correfpondere  non  folfim 
gratlx  fub  titulo  hxreditatis,  fed  etiam 
Qieritls  fub  titulo  mercedis  , fabdtt : 
Hxc  via,  tenens  gradum  elfeiitialem 
” glorlx  correfpondere  merito, confo- 
**  natScripturx,  qux  in 'multis  locis 
» iftam  fcntentlam  divliix  juftitix  afj 

fe- 


;::ced  by  Google 


.-•lyi 


430  TraB,I,Difp*n»j4ft,LSeB.IlI.^<iefiJF, 


„ ferit , qu6d  reddet  unicuique  reean< 
j,  dfim  opera  fut,/w /yii/.<5x.(3'^(7W.a. 

nufquam  autem  habetur  , qubd  red> 
” det  uuicuique  fecundiim  habitum.» 
” fuum  . Et  confonat  obfervantite  le- 
*’  gis  divinr  , quia  fecundhm  ipfaau. 
*’  utile  efl  continue  , quantum  polTibi- 
»>  Ic  eft , opera  meritoria  exercere , 
» quamvis  remifla  > adeo  ut  per  illa 
>>  non  ftatim  augeatur  gratia  ; quia 
,,  correfpondct  fingulis  in  acceptatio- 
„ ne  Dei  determinatus  gradus  gloric: 
nec  adeo  expedit  falvare  gratiam  , 
quantiim  opus  remifsum  agere , per 
” quod  non  augetur  gratia  ; quia  etfi 
*’  ifte  remifse  agens  non  habeat  {majo- 
**  rem  gratiam  per  opus  fuum  , quam 
» ille  dormiens  , in  quo  falvatur 
» gratia  fine  tali  opere  , non  tamen_T 
» fruftr^  ide  agit , nec  in  nullo  exc«- 
y,  dit  illum,  qui  dormitat ; imb  per  il- 
,,  lud  , quod  agit , jam  dignus  eft  ali* 
quo  alterno  bono  , quo  non  ed  di- 
gnus ille . 

*’  f/rfc/?tff7<»r,qulbusdocetgloriam 
correfpondere  non  foliim  gratix  habi- 
tuali , fed  etiam  meritis , idque  non 
tantum  eximiis  bonis  op'eribus  ) fed 
etiam  remifCs : quamvis  proxime  non 
{it  quis  dignus  glorii,  nili  ratione  gra- 
tiiC  fandlifi cantis  . 

„■  Unde  infert  prim6  , qu6d  aliquis 
dignus  majdri  gloria  , loquendo  de 
” eo  in  gloria,  quod  correfpondet  me- 
*’  ritis,  & de  digno  non  propinqui;fed 
*’  remote  , puti  fecundum  jus,  fed  fu- 
fpenfum,  damnatur, & alius  dignus 
>»  mult6  , minori  gloria , Ido  modo  fal- 
>1  vatur , fed  hoc  ideo  ed  ,■  quia  ille., 
,,  alius  dignus  ed  propinque,  quia  ha- 
„ bens  jus  non  fufpenfum  ; dignus  ed 
,,  etiam  ad  illud  aliud  in  gloria  corre- 
fpondens  gratix  , ad  quod  non  ed 
ille  damnatus  dignus,  & nulli  datur 
*’  corrcfpondcns  meritis  fine  corre- 
*’  fpondente  gratix  . 

” Si  etiam  illud  corre/jwndcns  me- 
» rito  cft  ejufdem  rationis  cum  corre- 


„ fpondente  gratirt , 9c  per  quodeutrt» 
,,  que  meritum  augetur  idud  in  divi- 
j,  na  acceptatione  ; igitur  meritis  fini» 
tis  correfpondebit  tantum  glorix  , 
quanthm  ed  illud  correfpondens 
” gratix . Aliquitergoin  gradu  deter- 
*’  minato  habens  illam  , falvaretur,  & 
’*  habens  omnia  ida  , fed  mortificatay 
» damnaretur . Damnatur  igitur  di- 
»»  gnus  , fed  remota  dignitate  , & fu- 
it fpenfa  , &fic  dignus  mult6  majori 
,,  gloria , damnabitur  , dc  dignus  di- 
,,  gnitate  propinqua  mult6  minori  fal- 
vabitur.  Nec  mirum,  quia  inimico 
dum  ed  inimicus , qtixcumque  bona 
” prxterita  non  fufliclunt  ad  prx- 
” mium  confequendum  . 

>*  Infert  fecundi , qu6d  illa  , quibus 
»»  refpondet  magnus  gradus  glorix, 
» dum  funt  mortificata  , non  polTunt 
„ mereri  minimam  gratiam  : alloquia 
,,  qui  cecidilTet  a multis  meritis , jam 
„ meruilTet,ut  refurgeret  ab  illo  lapfii 
per  primam  gratiam  (ibi  propter  ida 
merita  conferendam  • Nec  tamen 
**  credo , quod  merita  mortificata  om- 
” nino  nihil  faciant  in  acceptatione.* 
*>  divina  ad  primam  gratiam  dandam 
» huic  lapfo  , quia  etfi  fecundiim  flri- 
» idam  juditiam,  ide  inimicusDei  non 
,,  fit  dignus  de  propinquo  ad  aliquam 
,,  gratiam , & gloriam  j tamen  excel- 
lens  mifericordia  Dei  propter  prfcc- 
dentia  merita  , licet  mortificata,  ci- 
tiiis  dat  gratiam  ad  refurgendum  . 
’*  Unde  ficut  credo  quod  perfeidiar 
’•  gravius  cadit  propter  majorem  in- 
» gratitudinem  ; ita  credo  qu6d  exte- 
w ris  paribus  citius  refurgit  propter 
>•  benignitatem  , merita  prxdiida  ad 
,,  hoc  aliqualiter  acceptantem  . Unde 
„ aliquando  audivi  de  viro  prliis  vajdc 
perfe(do,&  podeaprofundit11m6  la- 
pfo , cum  propter  facinora  fua  effe 
**  morti  adjudicatus  ,mifericordifIimi 
’*  vifitato  perfeidiflima  p^itentia  fibi 
*’  fubito  infpirataefi. Idud  debet  bene 
M allicere  quemlibet  adfempermeri 

to- 


•%  • 


De  RevtnjiJcentta  Operum  • 431 


j,  torii  agendum  pro  viribus,  quia  (ive 
,,  manfurus , five  lapfurus  fit  , non 
>,  erunt  in  oblivione  totaliter  coram 
,,  Deo . H<ee  DoQor , 

Quibus  Hgnificat^r/m^  , quod  ope- 
ribus remidis  debeatur  gradus  gloris ; 
ficut,  & ferventioribus:  Sscundi,  qu6d 
illud  debitum  fit  dumtaxat  remotum, 
fi  attendantur  opera  illa  fcorfim  k gra- 
tia fandifii-ante  , fiquidem  gloria  pro- 
ximi' non  debetur  nift  ei , qui  cum  gra- 
tia fandlilicante  e vivis  excedit ; Unda 
contingere  poteft,  quod  quis  habens 
pura  merita  mortificata  in  acceptatio- 
ne diviaa  refervata  , damnari  podit ; fi 
nempe  in  flatu  peccati  mortalis  i vivis 
excedat ; ac  proinde  qu6d  damnatus 
propter  illa  opera  mortiRcata  habeat 
jus  remotum  ad  gloriam;  i contra  ver6 
aliquis  adultus  cum  minori  jure  ad  glo- 
riam poterit  falvari , d nempe  habens 
dumtaxat  merita  remida  moriatur  in 
ftatu  gratis  fandlificantis.7Vr//e,quod 
opera  mortideata  quantumvis  plura,& 
eximia  , non  polTint  prodede  ad  pro- 
merendam primamjgratiam  de  condi- 
gno ; fed  tantum  de  congruo  : cum 
enim  illa  opera  mortiRcata  femper  vi- 
geant , & maneant  in  acceptatione  di- 
vina; Oeuseorum  intuitu  allici,dc  mo- 
veri potefl  ad  conferendam  illam  pri- 
mam gratiam  ,ut  videlicet ca  merita_» 
revivifeere  podint  per  converRonem 
peccatoris  , Se  Rc  prxmio  sterno  Rbi 
debito  donari . 

Conclusio  Tbrtta. 

PRobabilt  eft  per  parnitentiam  non 
rrshifeere  , ntc  reparari  gratiam 
deperditam . Ksc  videtur  ede  Dodloris 
in  4.dift.aa.nnm.9.&  lo.  ait  enim.  Di~ 
eo  quod  prafeindendo  illud  in  gloria  ^ 
quod  re/pondet  meriti t , & illud  dicatur 
B , ab  illo  quod  refpondetgralia  , Ij  il- 
lud dicatur  A.  forti  A , eieeedit  B.  iy 
quando  iSe  rejhrgit , quia  omnia  priora 
wcrita  viuant  in  Dti  acceptatione ^ redit 
fiii }ut  ,iy  digf/itas  ad  totum  B-  ftd  A 
non  redit  fi bij  ut  ,ly  dignitas : ideD  rr- 


nivifeunt  merita  , ftd  non  revivi fcit , 
prior  gratia, quia  prius  habita,  iy  iflud 
eft  fatis  cdnfonum  jufiitia  , quia  gratia 
prior  fuit  tasstum  donum  Dei  : merita-» 
autem  erant  aliquo  modo  opera  hominis. 
Et  ideo  illa  funt  femper  falva  in  aece- 
ptatione  Det : gratia  verd  non  , utpro- 
pter  eatn  ordinatur  ad  aliquod  pne- 
rnium  ; fed  tantummodd  per  eam  fi 
habet  eam  . ... 

Quibus  verbis  IXrtftor  figniRcat  _prx- 
miS  gloriam  homini  deberi  duplici  ti- 
tulo , nempe  ut  hsreditas  ratione  gra- 
tis fancilRcantis:  vclut  merces  ratione 
bonorum  operum  , ita  quod  ut  merita 
habeant  jus  proximum  ad  gloriam,luf- 
ficiat  flatus  gratis  fandtiRcantis  adlua- 
lis  ; nec  ad  id  opus  eft  , ut  etiam  prs- 
fensadRtgratiafandliRcans  , cuinqua 
illa  opera  meritoria  fuerint  elicita  . 

Unde  fieri  poteft,  ut  homo  cum  am- 
plioribus meritis,&  minore  gratia  fan- 
dlificante  obtineat  majorem  Dei  frui- 
tionem,quam  ille,qui  squalem  gratiam 
haberer , de  minora  merita  ; quia  vide- 
licet meritum  fundat  titulum  pro- 
prium refpeiflu  gloris  diftintftum  a ti- 
tulo gratis  habitualis,  ut  colligitur  ex 
Scriptura,  qus  pluries  teftatur  gloriam 
elTe  repromidam  bonis  operibus.Sic  ad 
Rom.2.,«2«»  reddet  unicuique  fecundum 
opera  ejus ; Ad  Rom.4.  verf.4- 
operatur  mertet  non  imputatur  fecun- 
dum gratiam  , fed  fleunditm  debitum  . 
Hebrforum  6.ves{.to.Non enim  injufiut 
Deus  , ut  ohlivifeatur  operis  vefiri.  Ec- 
clef.itf.v.if.  Omnis  miferieordia  faciet 
locum  unieusque  fieundum  meritum-» 
operum  fuorum  . Et  aliiU  fsplltirae  hu- 
jufmodi  phraR  utitur  Scriptura  . 

Tota  Scriptura  divina,  inquit  Scotus 
in  Reporc.  ( ulcims  editionis  }dift.ii. 
quxft.uniCa  num.8.  el  amat, quantitatem 
^eemii  eorrefpondere' operibus  merito- 
riis , iy  tton  habitibus : nam  fecundttm-» 
Pbilofophum  \X.s.\C\c.%. per  habitum  non 
difiinguitttr  vtifer  d jfelice  , dormiesss  d 
vigilanti ; in  Sjmbelo  astem  dicitur , 


43  2.  Tra5iJ,Difp,  lLArt> 

qucil  qui  bona  egtrunt , ibunt  in  uitam 
sternum  . 

Enrmverd  promiffio  regni  fatfta  eft 
homini , non  propter  habitus,  fed  pro- 
pter opera ; Si  vis  ad  vitam  ingredi, fer- 
va  mandata, a\x.  veritas  Chrlfltis  Mattb. 
i9.verf.i7.<StMatth.5r.verf.  pau- 

peres fpiritu  , quosnam  ipforum  eji  re- 
Bfuns  e<elorum,(ye.  Ergo  opii»  ratione., 
fui  accepcavvir  aOeo  ad  vitam  cternam, 
& non  fulum  ratlun«  gratice  tjuamvis 
non  acceptetur  , nl(i  gratia  adfit . 

Pofito  , ait  Dortor  fupra  in  Report. 
gsidd  opus  meritorium  potFet  effe  fine  gra- 
tia aeeeptum  , ut  quod  niitis  ex  generent 
uUuseffet  aceeptus  Deo,adhssc  correfpbn- 
ietfibi  pnemium  , ingloria  effentialis : 
gsiia  quodlibet  tale  opus  effet  merito- 
rium , is  remusserabrte  vita  aterna  , iS- 
per  confequens  cuilibet  gradui  operis 
meritorii  , eonrefpoudet gradus  in  pra- 
mio  , is  majori  gradui  meriti  major  , iS 
isstestjior gloria  , iS  retributio',  modd  ta- 
men ad  hoc  , quod  opera  noftrajisit  acce- 
pta Deo  , is  dtgr.apricmio  vit<e  leterssa, 
requiritur  cbaritas,  iS gratia,  quia  fine 
ipfa  impcfiibile  eft  placere  Deo , s;ots  ta- 
men itttentiossi,fed  operi  meritor  io, quod 
elicitur  fecundum  inclinationem  ejus  , 
conrejposidet preemsum  . Vudc  habens  fo- 
lum  eharitatem  fisse  meritis , iS  bonis 
operibus , habebit  tantim  de  gloria  , c3* 
preemio  effentiali  ,ficut  h.sbens  missorem 
eharitatem  cum  multis  meritis  , iS  ope- 
ribus bonis  : non  tamen  habebit  tantam 
gloriam  , habens  folum  eharstatem  ma- 
gssam  fine  operibus  meritoriis  ,ficut  cum 
eis  , quia  eis  conrefpossdet  prisscspaliter 
preemium  , H*c  Doiitor . 

Cujus  fententia  eostfirmari  potcfl  ex 
co  quod  opera  meritoria  habeant  fpe- 
ciale  jus  ad  gloriam  sternam  diftin-’ 
dium, ^gratia  habituali  : Ti  enim  illa 
opera  haberent  illud  jus  dun^axat  ex 
gratia , & tantum  ratione  illius,  & ac- 
ceptarentur a D.o  In  ordire  ad  prae- 
mium vitae  sterna; ; Id  fieret  vel  me- 
diante prima  gratia,  dc  hoc  non:  quia 


LSe^JlL^dtJi.IF, 

ipfa  eil  ex  dono  Dei,  nec  tribuit  jus  ad 
gloriam  , tanqiiam  prsmium  , ut  patet 
in  infantibus  decentibus  cum  fola  gra- 
tia Baptifmali  : «.r/ acceptarentur  me- 
diante fecundi  ,gratli  , feu  augmento 
gratia- , quod  dici  nequit , cum  illud 
augmentum  fit  prsmium  fecundarium 
ipforum  Operum:  adeo  ut  per  ipfa  ope- 
ra , gratia  accepta  confervetur,  & con- 
fumetur  . 

Itaque  non  efl  impoflibile , aliquem 
habere  plura  merita  in  acceptatione., 
divina  , & confequenter  jus  ad  majo- 
rem gIoriam,quamvis  de  fadlo  non  ha- 
beat: nec  forti  poli  morte  habiturus  fit 
intentiorem  ,gratiam  : nam  potcfl  ma- 
nere jiis  fundatum  in  bonis  operibus 
rcfpeiiu  gloris,  qus  nondum  concelTa 
: fuit; quamvis  non  remaneat  idem  jus 
ad  ,gratiam,  qus  data  fuit  , & per  pec- 
catum deperdita  . Et  quamvis  jus  ad 
gloriam  impediatur  in  exeeutione  per 
abfentiam  gratis  , reddit  tamen  per 
quamcumque  minimam  gratiam:fiqui- 
dem  Concilium.  Tridentinum  fefs.  <J, 
Can.}}.  hanefolam  conditionem  re- 
quirit, Si  ingratia  decefferit.  Ex  quibus 
omnibus  Inferre  licet, quod  poflit  recu- 
perari totum  jus , five  tota  ac!Iio  ad  jus 
antiquum  gloris  debits  , five  titulo 
mercedis,  bonis  operibus  , five‘tItuIo 
hifcjKditatis  gratis  fandllficanti  retri- 
buends  , abfque  reflltutionc  gratis  fe- 
mel  deperdits  , 

Cosifirmatisr  iterum  : Si  necelTarid  in 
revlvlfccntla  bonorum  operum  reditui 
deberet  deperdita  gratia,  maximi  quia 
hsc  requireretur  ad  gloriam , vel  per 
modum  difpofitionis  prsvls  : vel  ut 
quis  dicatur  acceptatus  k Deo  in  ordi- 
ne ad  idud  prsmium  confequendum  ; 
vel  quatenus  charitas.feu  gratia  efl  me- 
dium ad  afleqiiendum  prsmium  ; fed 
nihil  eorum  evincit  merita  non  polTc 
revivifeere  , quoad  foliim  prsmium  ef- 
fentlale  , quamvis  non  reftituatur  gra- 
tia deperdita  , Non  quidem  per  modstm 
difpofitionis  ; quia  ,qratia  qus  debetur 

me- 


De  RcDtvtfccntta  operum  • 43  5 


mcrlt6  revivifcenti  , non  crtrdlfpofitio 
antecedens  meritum  , fed  potius  effe- 
dtus  ipfum  confequcns  . Nec  obdat , 
qu6d  prius  concedatur  augmentum  il- 
lius gratijt , quim  donetur  gloriatquia 
augmentum  illud  idcirco  primis  conce- 
ditur, quoniam  tribui  debet  homini 
viatori ; gloria  autem  tantiim  concedi- 
tur pofl  mortem  . Ncq  ie  etiam  reditui 
debet  gratia  illa  , ut  opera  mortificata 
prius  fiant  accepta  Deo;  ftquidem  ad  id 
nihil  aliud  requiritur  , quam  quod  illa 
opera fadla fine  ingratia,  dehabeant 
annexam  gratiam  , perquam  homo  fit 
acceptus  Deo  . lloc  autem  fieri  poted 
abfque  reditueione  deperdita:  gratix  ; 
fiquidem  gratia  fandlificans,  quam  ho- 
mo poenitensconrequitur  , fufiicit.tum 
ut  opera  mortificata  revivifeant  , tum 
ut  acceptentur  a Deo  in  ordine  ad  vi- 
tam xternam . 

Dixi  in  conclufione  hoc  quidem  elTe 
probabile,  nonverbqubd  fit  certum  , 
quamquam  Doilor  videatur  magis  in_, 
illam  aficrcioiicin  propendere  , non 
enim  oppofita  fententia  probabilitate 
caret,  nempe  quod  per  poenitentiam 
non  fuliim  revivifeant  opera  meritoria 
in  ordine  ad  gloriam  : fed  etiam  quod 
redituatur  gratia  hanicualis  priiis  de- 
perdita - Cui  utique  fententix  addipu- 
lauturomnia  Scripturx  oracula,quibus 
fuprj  probavimus  opera  meritoria  rc- 
vivifeere  , maxime  vero  illud  tzechie- 
lis  Itnpittat  impii  non  c:hit  ei , in 
quacumque  die  conver/u!  fuerit  ab  im- 
pietate fu.i : noceret  autem  maxime,  fi 
per  poenitentiam  cum  redit  iro  jure  ad 
gloriam  debitam  bonis  operibus  , pa- 
riter non  reditucretur  omnis  gratia 
fantdificans  deperdita  , cui  titulo  hx- 
reditatis  ipfa  gloria  erat  repromiiTa  . 

Idem  colligitur  cx  verbis  Joelis  i. 
Reddam  vobit  annot , ^»51  comedit  locu- 
fta  , bruebut , rubigo  , iy  eruca  - Qux 
verba  expendens  S.  Hieronymus  , ait : 
Et  annot , quot  perturbationibus  Cid  ed, 
peccatis^  ante  regnantibus  perdideratis 
Tom.X. 


in  vobis  , quanto  opera  veftra  locufla , 
bruebus  , erucaque  confumpferit , Deus 
vobis  perire  non  pajfus  e(i . £c  pod  pau- 
ca : Si  autem  poti  poenitentiam,  tanti.ni 
ubertatem  Deus  rerum  omnium  pol! ice- 
tur , quid  refpondtbit  Novatus , negans 
peenitentiara,  iy  reformari polfe peccato- 
res in  prijlinum  fatum  ; fi  digna  fecerint 
opera  pvnitenti /ei  In  tantum  enim  Deus 
recipit  P/cnitentes,  ut  vocet  eos  potiulurix 
fuum  , iy  nequaquam  afferat  confinden- 
dos ,lyc.  Nj.i  reformarentur  autem  in 
pridinum  datum  , fi  vc!  mini  ma  gratia 
antea  habita  non  reditucretur  . 

Ad  idem  fervire  poted  Rir«bola_, 
Lhc.  1 y. cie  filio  prodigo,  cui  reOpifeen- 
ti  Pater  familias  ;ubet  reddi  dolam  pri- 
mam. Dixit  autem  Pater  ad  fei  vst  fuor. 
Citd proferte p olam,  iyc.  v.  ii.  Uhi  per 
Holam  Paires  intelligunt  gratiam  ; per 
primam  , illam  gratiam  , quam  lubuic 
ante  peccatum  : nam  S.  Chryfod  . ho- 
mil.  4.  in  Lucam  fic  inquit:  Deinde  mox 
jubet  ei  folam  illam  primam  proferri , 
vel prirtinam gloriam,quam  ex  fcduUio- 
ne  diaboli  nudatus  amifcraf.reddi pmetl , 
iy  annutum  , poe  pgnaculum  falutaris 
fymboli  , fcu  mugis  difpcnfationis  in- 
p^ne,  iy  nuptiarum  pignus  illarum  .qui- 
bus Chripus  Eiel-pam  fpor.fut , cum  om- 
nis anima  reppifcens  per  anisu’uns  pdei 
jungatur  Cbrifo . 

Objicies primb  rationem  ,qiiam  pro- 
fert Doelor,  »v  n.  9.  Inconveniens  ed  , 
qu')J  omnis  refurgens  a peccato  mor- 
tali , refurgat  in  ampliori , & majori 
gratia,  quam  fuit  illa  , quam  peccando 
deperdidit  : fed  ita  cfTet  fi  reditucretur 
gratia  deperdita  cufri  gratia  de  novo 
per  juilificationem  , & refurreilioncra 
a peccatis  concelTa  : igitur,  &c.  Probat 
majorem Doclor  duplici  ratione; /'r/wa, 
quia  fi  reditucretur  gratia  depcrdita,& 
homo  in  judificatione  eam  reciperet 
cuai  nova  gratia:  fequeretur,qu6d  quo- 
ties rurfum  peccaret , femper  peccaret 
gravius;  quia  videlicet  caderet  ik  d«tg 
nobiliori , & ampliores  gratias  deper- 
I i i dc- 


Digitizod  by  Googlc 


434  TraEiJl.Difp.JI.ArtASeSi.llL^ludsJiAy, 


deret  : Sceunda  ; quia  inquit^  prima 
gratia  poteft  cflTe  major  & minor  , & 
per  confequens  minima  : fed  per  Pfni- 
tentiam  acquiritur  prima  gratia;  igitur 
fieri  poteft,  qu6d  per  F^nitentiam  refti- 
tuatur  gratia  minima ; ac  fiibinde  ho> 
mo  refurgens  cum  gratia  per  Fceniten- 
tiam  accepta,  non  recuperat  nece(Tari6 
omnes  gratias  deperditas . 

Refpondeo  negari  pofTe  majorem : Si- 
quidem id  iion  alTertiv^,  fed  dumtaxat 
dubitativi  protulit  Dotflor  : ait  enim  ; 
VidctUT  inconveniins,  iyc.  Unde  negari 
potefi^r/ma ra/re  probativa  ejus  majo- 
ris; inde  namque  non  fequeretur  rurris 
peccantem  graviiis  peccare  : quia  pec- 
cati gravitas  non  dcfumitur  pnscisi 
dignitate,&  majori  fancflitatc  peccan- 
tis; fed  ex  ipfamet  ac^iione  peccamino- 
fa  , quatenus  nobiliori  virtuti , feu  re- 
dlitudlni , & conformitati  , ac  tenden- 
tiae  In  finem,aut  objetflum  preftantius, 
ut  ipfemet  docet  Dodtor  in  a.  dill.  j/. 
qiizll.i.  num.p.  ubi  ait ; Illud  peccatu» 
efl  gravius  ex  genere,  quod  opponitur  re- 
Bitudini  meliori;  illa  autem  eB  melior  , 
qua  eft  fini  immediatior  ceeteris  pari- 
bus , . . loquendo  autem  in  eodem  genere 
peccati  mortalis , illud  efi  gravius , in 
quo  voluntas  majori  libidine  peccat,  ijc. 
Adde  qu6d  negari  poflit  elTe  Inconve- 
niens , quod  quoties  homo  lablturla_> 
peccatum  , toties  gravius  peccet , pro- 
utcp  videlicet  circumfiantlam  majoris 
fiigratitudinis,  ut  dicemus  quedione 
fequenti . 

Ad  fecundam  rationem  dico,conccdi 
polTc  ,qu6d  gratia  , qute  perPccniten- 
tlam  reditultur,  pollet  elTe  minima, 

Sjiiatenus  per  P^iiltentiam  obtinetur  ; 
ecus  verA  fi  ferino  fit  degrada,  qus 
parti m de  novo  acquiritur  , partim  re- 
flituitur.  Qiueciim  ita  fint,poterit  fub- 
tilis  Dodioris  DIfcIpulus  , abfque  Inju- 
ria tanti  Magillri  alterutram  partem 
tueri;  nimirum  vel  afiirmantera,nempe 
qu6d  omnis  gratia  habitualis  deperdi- 
ta per  Pfiiitcutiam  reftituatur , ut  do- 


cent etiam  plurimi  Scotidr  recentio- 
res,  maxime  Bofco  dIfp.tS.  fedl.7.nu.7i. 
vel  negantem,  in  quam  magis  propen- 
dere videtur  Dodtor  , quem  fequuntur 
Durandus  in  j.  did.ji.quied.}.  Almal- 
nus  dift.aa.  qu.i.  dc  omnes  antiquiores 
ScotillK,  quibus  prz  exteris  rubfcriblt 
HIquxus in  Commentario  ad  did,  ii. 
num^7. 

Poflent  tamen  , ut  conjicio,  dux  Illx 
oppofitx  fententix  invicem  conciliari  , 
nempe  dicendo  , quid  redituatur  gra- 
tia deperdita;  non  quidem  in  ede  phy- 
fico,  feu  ut  ed  qualltas,&  habitus  con- 
dltuens  nos  participes  divinx  naturx, 
& filios  Del  adoptivos ; fed  In  ede  mo- 
rali, five  in  ede  gratix,  quatenus  vide- 
licet per  eam  Julius  acceptatur  ad  glo- 
riam mediantibus  bonis  operibus , vel 
prxfentibus  , vel  prxteritis  ; fed  rema- 
nentibus In  divina  acceptatione  : Ita 
qu6d  In  revivifccntia,  gratia  dicatur 
augeri , non  ut  ed  qualitas  fupernatn- 
ralls , quo  per  additionem  gratix  de- 
perditx  fiat  major,  & Intenfior;  quem- 
admodum omnis  qualitas  per  additio- 
nem alterius  ejuldem  fpecici  fit  in- 
tenllor;  fed  dumtaxat  quatenus  habet 
rationem  formalem  gratix  ; feu  prout 
efficit  hominem  gratum  Deo,  qui  ejus 
merita  acceptat  in  ordine  ad  gloriam 
xternam  fub  titulo  prxmii,&  mercedis 
conferendam  . 

Quod  utique  Innuit  Doidor  eadem_> 
did.ii.  num.g.ubi  ait:  /Vr  quodeumque 
meritum  non  augetur fiatim  gratia  , nec 
habens  plura  merita  efi  fiemper  in  majo- 
„ ri gratia'.  Si  igitur  fufficiatfolagra- 
,,  tia  ad  aliquam  gloriam  , tamen  me- 
,,  ritis  conrefpondet  aliquis  gradus 
,,  glorix  falcem;  licet  majori  gratix 
,,  (ine  meritis  correfpondeat  maior 
,,  gloria  , quam  minori  gratix ; tamen 
,,  in  quocumque  gradu  eodem  pona- 
.,  tur  gratia  merito  adjuiudo,  licet  per 
„ illud  non  Ratim  intendatur  gratia  : 
,,  tamen  conrefpondet  fibi  gradus  glo- 
„ rix  ultra  illum  gradum  , quicoiire- 

fpon- 


Digitero 


Ve  Revivifcentia  Peccati  • 43  J 


„ fponderet  prccine  illi  gratia.  Ica  Do> 
„ Sor.Quibus  fignificat  polTe  gratiam 
augeri  in  ratione  gratic  , feu  quatenus 
hominem  reddit  acceptum  Deo,  ratio- 
ne adjundlorum  bonorum  operum  , 
quamvis  non  intendatur  in  ratione.» 
(lualltatis  fupernaturalis  per  adiun- 
nionem  aliorum  graduum  fimilis  gra- 
tia. Idem  docet  Dodlor  Angelicus  1.2. 
quxn.i  14.  art.8.  ad  j.  ubi  ait : Qiioli- 
,,  bet  a<^u  meritorio  meretur  homo 
„ augmentum  gratia  , ftcut  Sc  gratia 
„ confumationem  , qua  e<l  vita  ater- 
,,  na : fed  (icut  vita  aterna  non  ftatim 
„ redditur,  fed  fuo  tempore  , ita  nec 
,,  gratia  (latim  augetur  , fed  fuo  tem- 
,,  pore  , cum  fcilicct  aliquis  fuerit  fuf- 
„ ficienter  difpofitus  ad  gratia  aug- 
,,  mentum  : ex  quibus  conflat  , qubd 
,,  habens  plura  merita  , femper  habet 
„ majorem  gratiam  in  genere  gratia  , 
,,  hoc  eft  acceptationis , non  tamen  in 
I,  genere  qualitatis. 

Z?/eet : Albedo  non  potefl intendi  in 
ratione  albedinis  , quin  intendatur  in 
ratione  qiialitatis:igitur  nec  gratia  au- 
geri potefl  in  ratione  gratia,  quin  pa- 
riter augeatur  fub  ratione  qualitatis  ; 
ac  proinde  fl  reflituatur  deperdita  gra- 
tia, defiat  major  in  revivifccntia  fub 
ratione  gratia  : igitur  reflituetur  , dc 
fiet  major  fub  ratione  qualitatis  . 

V ego  paritatem  , dc  ratio  difparitatis 
cfl,  quod  illa  qualitas,  qua  homo  fit  ju- 
flus  , de  gratus  Oeo  , id  non  habeat  ex 
natura  fua  , fed  dumtaxat  ex  divina_, 
ordinatione;  unde  fit,  ut  qui  habet 
unum  gradum  gratix  habitualis,  pollit 
acceptari  a Oeo  vel  ex  mera  fua  divina 
liberalitatc  , vel  intuitu  operum  meri- 
toriorum ad  decem  gradus  glorix  , fe- 
cus  autem  efl  de  albedine  , quxex  na- 
tura fua  habet,  qu6d  conflituat  fubje- 
iflum  album  . 

Suijumet ; Igitur  fruflra  conceditur 
augmentum  gratix  in  genere  qualita- 
tis ; quippe  ciim  Deus  ratione  unius 
gradus  gratix  pollit  acceptare  homi- 


nem ad  centum  graduc  ^orix. 

Nego  fubftmptmtt ; Gratia  enim  nos 
foliim  infervit , ut  efficiat  hominem.» 
Deo  gratum,dlt  reddat  illius  opera  gra- 
ta, & accepta  in  ordine  ad  gloriam  ; 
quod  utique  pendet  ex  divina  ordina- 
tione,dc  inflitutione;fed etiam  animant 
afficit,  ut  eam  efficiat  potentiorem  , dc 
vegetiorem  ad  operandum;  maximi  in 
ordine  ad  eliciendos  atftus  fupernatu- 
rales  , qui  fine  ejufmodi  gratix  auxi- 
lio, de  fubfidio  nullatenus  polTent  elici: 
£t  infuper  gratia  efl  internus  animx 
fplendor;qui  eam  venuftat,  dc  illuftrat. 
Unde  licet  tantum  valere  pollit  unus 
gradus  gratie  ficut  decem  refpetSive  ad 
acceptationem  divinam  , dc  in  ordine 
ad  gloriam  ; non  tamen  quantfim  ad 
virtutem  operandi,  de  animx  decorem: 
qudenim  plures  gradus  gratix  anima 
fufeipit , e6  fit  potentior  ad  eliciendos 
aiflus  fupernaturales.ac  etiam  nobilius 
illuflratur , de  venuflatur . 

AJBS  TI  O Qu  I KT  A . 

Vtrum  peccata  /emel  per  Pecnitentiam 
remifa  raioijeat  per  rotfequeni  pec- 
catum , ia  denud  imputentur , tam-3 
quoad  culpam,  quam  quoad peenam  , 

Notandum  primo , cogitari  polTe  , 
quod  peccata  femel  dimifia  duo- 
bus modis  redeant , nimirum  Primo  , 
quantiim  ad  entitatem  phyficam  , fi  vi- 
delicet idem  numero  atflus  peccamino- 
fus  jam  omnino  deflruCtus  reproduce- 
retur:  .SVremf^^iquoadldeformitatem,  de 
imputationem  moralem,  fi  nempe  pro- 
pter peccatum  fubfequens  Deus  revo- 
cet prxcedentem  veniam,  dc  condona- 
tionem : ita  uuoci  peccata  jam  dimifia 
riirfus  in  conipedium  , dc  judicium  re- 
vocet.; quatenus  eorum  ratione  pecca- 
torem odio  habeat  , dc  pccnam  ipfis 
omnibus  peccatis  etiam  dimillis  debi- 
tam decernat . Rurfut  dupliciter  cogi- 
tari potefl , quod  peccatum  jam  dimif. 
1 i i 3 fum 


43  TraH.LViJp.TI,Art»l.SeB,III.§lu(eJi.V‘, 


fum  redtat  quoad  deformlcateni  mora- 
lem,niniiruin  fmplicittf.  Ita  qu6d  pec- 
catum fubfequent  remiflionem  in  fe 
virtualiter  contineat  omnem  deformi- 
tatem, dc  reatum  , tam  quoad  culpan  , 
quam  quoad  poenam  przcedentiuin_> 
dolidiorum:  Et  fecundum  quid;  c6  quod 
peccatum  fubfequens  fiatjtravius  in- 
tuitu prxcedentis  remiilionis  , & ratio- 
ne aggravantis  circumllantix  ingrati- 
tudinis . 

Certum  efl  autem, quod  homo  noiL— 
pofTit,revocarc  adlus  pcccaminofos  prp- 
teritos.necconfequeiiter  renovare  pec- 
cata prxterita  quoad  eamdem  numero 
entitatem  phyficam  , ac  fubinde  neque 
etiam  quoad  eamdem  defurmitateoi_ 
moralem  , quae  confequitur  ad  ejufmo- 
di  aefium  : im6  neque  hoc  poflremum 
videtur  fieri  pofle  etiam  de  potentia... 
Dei  abfoluta  ; quamquam  enim  pofTet 
Deus  eamdem  numero  entitatem  aClus 
peeeaminofi  reproducere  , ficut  deco- 
lorem , ac  quodlibet  accidens  ; tamen 
ctim  non  poflit  eife  peccati  author  qua 
peccatum  cft,evidens  fit  qu6d  per  eum 
non  poflit  reflitui  extindla  per  Pccni- 
tentiam  eadem  numero  deformitas  ,& 
malitia  moralis  . Reflat  ergo  determi- 
nandum, an  redire  poflit  virtualiter  , 
fcu  quoad  imputationem  , nccnun  ,& 
quoad  obligationem  ad  poiuam  luen- 
dam . 

Notandum  feeundd  , in  peccato  mor- 
tali duo  ditlingui,  nempe  averfionem  a 
Deo,  dc converfionem  ad  creaturas. 
Averfio  a Oco  fccundiim  fe  mortalibus 
omnibus  communis  efliquia  per  quod- 
vis mortale  peccatum, homo  feparatur, 
& avertitura  Deo  . Unde  macula,  qnz 
exurgit  ex  privatione  gratis  , queque 
poenam  sternam  inducit,omnibus  pec- 
catis mortalibus  convenit:  fecus  cfl  au- 
tem deconvcrfione  ad  creaturas, ratio- 
ne enim  illius  peccata  mortalia  diverfa 
funt ; Tiquidcm  alius  cfi  motus  volun- 
tatis , quo  homo  fertur  in  creaturam.» 
aScdlu  libidinis ; 6t  alius  , quo  in  eam 


tendit  afTedtu  avaritie  , invidis  , &c« 
Unde  quantiim  fpedat  adconverlio- 
nem  ad  creaturam  , fequens  peccatum 
mortale,  non  reflituit  prscedentia  per 
Poenitentiam  expuuCla;  alioquin  per 
peccatum  avariciz  reflitueretur  homo 
in  habitum,  & difpuntloncm  prodiga- 
litatis : ficque  unum  contrarium  edet 
caufa  contrarii  , quod  naturaliter  Im- 
plicat : at  quantum  ad  id  , quod  efl  ex 
parte  averfionis.videtur  redire  per  fub- 
fequens pcccatum;qula  per  Illud  homo 
privatur  gratia  OeI:fitque  reus  sterne 
pcens  , ficiit  erat  ante  acceptam  rcmlf- 
fionem  , quo  fenfu  dixit  S.Jacnbus  c.j. 
peccat  in  uno , faUus  cF!  omnium 

reut . 

Quoniam  ver6  averfio  a Deo  in  pec- 
cato mortali  videtur  caufari  ex  con- 
verfione  ad  creaturam, non  quud  mali- 
tiam , & deformitatem  ex  ca  conver- 
fione  mutuetur ; (iquidem  poteft  etTe.^ 
converfio  ad  creaturam  abfque  ulla 
deformitate  , feu  defectu,  quando  non 
efl  contra  divinam  legem  , & volunta- 
tem : fed  quia  prsdldla  converfio  efl 
materia  , vel  occafio  averfionis  k Deo., 
ideo  illa,  que  funt  ex  parce  hu)us  aver- 
fionis , fiunt  aliquo  modo  diverfa  per 
comparationem  ad  diverfas  compara- 
tiones.ut  diverfas  caufas;  ita  qubd  alia 
fit  averfio  , dt  macula  , aliufve  reatus  , 
fccundiim  diverfam  illam  couverCo- 
nem,  <5c  diverfitatem  adlus  pcccamino- 
fi  . Hinc  qusritur  , utrum  macula  , Sc 
reatus  sternx  pa:ns,  prout  oriebantur 
exadtibus  peccatorum  prius  dimilTo- 
rum,  redeant  per  peccatum  mortale 
fubfcqucRS  veniam,  & remllfionem:  ita 
quod  is, qui  jam  furti  admifu  per  Poeni- 
teiulam  fuerat  remlffionem  confecu- 
tus,  fi  poflea  recidat  in  peccatum  mor«- 
tale  ebrietatis,  nuii  f>:;lum  fit  damnan- 
dus propter  prsfentem  ebrietatemj  fed 
etiam  propter  furtum  jam  dimilTum  . 

Notandum  tertid  , quantiim  ad  prs- 
fentls  controverfis  definitionem  , va- 
riam , ac  niultiplicein  cfTc  Theologo, 

rum 


Digthzed 


De  Revivifcentia  Peccati . 437- 

rum  fententlam  : fuerunt  enim  aliqui  . gratitudinis  : quapropter  duo  hic  funt 
ex  antiquioribus  Theologis,  qui  puta-  ilacueuda  : Pnaia>it,  qu6d  revera  pec- 
run»,  peccata  dimifTa  redire  virtualiter  cata  iion  redeant  quoad  culpam  : Se- 
quantiim  ad  deformitatem  moralem  , r«;;.^«>n,q'i6d  redeant  penes  aggravan- 

Sc  reatum  culpx,  de  poenz,  quibus  fub-  tem  circumliantiam 
feribere  videtur  Hugo  Vidtorinus  lib.  Conclusio  Prima. 

a.  de  Sacramentis  p.iqkcap.p.A^j»/;»///',  Eceata  ftmd  per  Panitentiam  di- 
ut  refert  Serapli.  Doclor  in  4.  dili.  21.  JL  milfa  non  redeunt  Jintpliciter, quoad 
art.i.  quali.i.  docuerunt, maxime  Pr®-  reatum  culpXt^  pana  per  ullum  fub fe- 
pofitlvus  quidam, peccata  priiis  dimifla  quem peeeatum  mortale  • Hzc  e(l  com- 
redire,  non  per  quodlibet  pcccatum_>  munior,  de  verior  ^ cujus  quidem  nulla 
generatim  ; fcd  tantiiin  per  quatuor  proferri  poted  alia  ratio  a priori,  quiim 
peccatorum  genera,  fcilicet  per  odium  qu6d  ita  Deus  ordinaverit:  qux  utique 
fraternum  , apoftaftam  a fide,  contem-  di  vina  ordinatio  colligitur  ex  Scriptu- 
ptum  confeftionis  , de  revocationem  ra  , de  ex  communi  fententia  Uudlo- 
Pocnitentiz  przterite  , ita  qii6d  homo  rum  . Quod  probe  intelligeus  Dotffor 
doleat  fe  ptsnituilTe : Undecompufue-  fubtilis  in  4.  diil.22.  num.d.  ait : Dico, 
runt  illud  difiicon  . ,,  quod  Ocus  dirpofuit  peccata  pccni- 

Fratretodit , apojlataft  ,fper ni t que  „ tenti»  poli  Paenitentiam  circtcdla, 
fateri  : ,,  fecundum  S.  Aiigullinum  exponen- 

PeenittUfTe  pigetiprijlin.t  culp.t  redit.  „ tem  illud  Fiulmi  Beati  , quorum 
£t  ratio  eorum  e!l, inquit  Scraplii-  ;,  rernijfte  funt  iniqt/itates  , iB  quorum 
C'.i»  Dodlor;quia  Doininur-  remittit  cui-  „ teUafunt peeeata-,  id  e(l,non  amplius 
pam  l'ub  quadruplici  conditioue  , fcili-  ,,  videntur  ad  vindiciam  . 
cet  fi  ipfe  dimittat  proximo,n  perfeve-  Rurfnt  probat  Doflor  ex  illo  Na- 
ret infide,  fi  confiteatur  culpam  , fi  hum  i.  ubi  Vulgata  habet:  fjv/nr- 

perpetud  detelletur  culpam  commif-  get prima  tribulatio  . Septuaginu  In- 
fam:  de  quoniam  padlio  frangitur,  non  terpretes  vertunt : Hon  vindicabit  Do~ 
exiftente  conditione  ; idcirco  quando  minus  bis  idipfum  in  tribulatione.QaoA. 
aliquis  peccat  aliquo  genere  liorunu,  utique  tefiimonium  quamvis  ad  litte- 
pcccatorum  , dicunt  culpam  redire,  ram  intelligatur  de  populo  Judaico , 
Gratianus  dill.  4.  de  Pccnitentia  quz-  quem  Deus  aftlixerac,  tradendo  decem 
fiionem  hanc  expendit  inutramque_»  Tribus  potefiati  AlTyriorum,  refervata 
partem;  at  in  alHrmantem  propenfior  Tribu  Juda,  de  Beniamin,  quibus  fpon- 
e(l . Magifler  Sententiarum  dill.a.  pro-  det  Oeus.le  illas  non  traditurum  AITv- 
fert  argumenta  in  utranique  parcem,dc  riis  ; nihilominus  SS.Patres  communi- 
afiirmat  utrique  parti  favere  Oodlo-  ter  interpretantur  de  punitione  pecca- 
res probatos:  Unde  non  audet  quid-  torum:  ita  enim  fandius  Hieronymus  , 
quam  decernere  ; ait  enim  : Ideoquej  Remiglus,  Cyrillus  , Rupertus,  quibus 
alicui  parti  non  praejudicans  , fludiq/b  pra:iverat  S.  Cyprianus  fermone  de_» 
leSori  judicium  relinquo , addens  mibi  Pafsione  Domini , ubi  ait : Neque  enim 
tutum  fore,  ac  falnti  propinquum  fub  bts  in  idipfum  judicat  Deus  , fed  impee- 
snenfa  Dominorum  micas  edere , Com-  siitentes  ipfe  judicat  damnat  \ p<eni- 
miinior  ver6  Theologorum  jam  fen-  tentes  verd  ,quia  afeipjis  fufeipit  judi- 
tentia  eft,  peccata  femel  dimiiTa,  nuni»  catot  abjbhit,  neque  judicio,qaod peeni- 
quam  redire  quoad  culpam  aoiolutc  , tenti/C  humana  feveritas  protulit , ali~ 
«fimpliciter,  fed  tantfim  fecundum-,  quid  /uflitia  calejlis  apponit . Hucttf- 
quid ; nempe  ratione  circumAantix  in-  que  fpeP.ant  preces  fidelium,  qui  rogant, 

ut 


’ Digitized  by  Googie 


43  8 TraSi.L  DiJp.lL 


ut  peccata  eeruwi  in  hac  vita  puniantur , 
ne  punienda  ferventur  in  altera  vita  , 
Unde  S.  Paulus  ad  Cor.  1 1.  Dum  judi- 
camur i Domino  , corripimur  > ut  non 
eum  hoc  mundo  damnemur  . 

Confirmari  poteft  hae fententia  ex  illis 
Scripture  textibus,quibus  fuperioribus 
queftionibus  probatum  eft.peccata  per 
Panitentiam  omnino  expungi , ac  pe> 
nitus  aboleri , nec  Deum  eorum  am- 
plius recordari . Eam  etiam  veritatem 
aperte  tradit  Gelafius  Papa,  ut  refertur 
dift.  4.  de  Potnitentia  , eap.finaii  : ubi 
ait:  Divina  clementia  dimijfa  peccata  in 
ultionem  iterum  redire  nonpatitur . Il- 
lam etiam  cxprefsi  tradit S.  Profper  in 
refp.  ad  a.  ob;e<ftionem  Gallorum , ubi 
,,  ait : Omnis  homo,  qui  credens  in_> 
„ Patrem  , Filium  , & Spiritum  lan- 
„ dhim  regeneratur  in  Baptlfmo,  tam 
„ 4 propriis  peccatis,que  mala  volun- 
„ tate  contraxit  , qu^m  ab  originali , 
f,  quod  a parentibus  traxit,abfolvitur; 
>,  Icd  relapfum  poft  Baptifmum  ad  in- 
M fidelitatem,&  Impios  mores,  qui  ne- 
gat  originali  peccato  fuKTe  purga- 
j,  tum  , tam  falfa  opinatur , qu^m  qui 
f,  cumdem  aflerit  non  «terna  morte_» 
j,  elTe  damnandum;qul  enim  recedit  i 
Chriilo  , & alienus  i gratia  linit 
3,  banc  vitam  , quid  nili  in  perditlo- 
,,  nem  cadit  l Sed  non  iii  quod  remif- 
,,  fum  eil , recedit,  nec  in  originali 
j,  peccato  damnabitur  , qui  tameti_j 
„ propter  poftrema  crimina  ea  morte 
3,  aflicietur,qu«ei  propter  illa, qu«  re- 
„ milTa  funt , debebatur.  Hxc  funt 
verba  S.Profperi,  ex  quibus  non  folum 
habetur  clar^  conclufio  , fed  colligitur. 
e)ut  certitudo  ,ciim  dicat , non  miniis 
fals6  pofle  negari  , quam  fi  negetur 
Apoftatam  ii  fide  , efie  damnandum  : 
quare  In  eodem  gradu  certitudinis  vi- 
detur utrumque  collocare  . 

Sufifiragatur  etiam  ratio’.  Siquidem  , 
quod  omnino  extindiiim  efi  , & aboli- 
tum, nullatenus  potefi  redire:  fed  pec- 
cata per  Poenitentiam  omnino  extin* 


guuntiir  , & abolentur  , ut  diiflum  eft : 
igitur  redire  non  polTunt . 

Detnde,  fi  pecccata  per  Poenitentiam 
remifla  iterum  redirent  per  fubfequenf 
peccatum , teneretur  homo  , quoties 
confitetur  aliquod  peccatum  mortale  , 
etiam  omnia  peccata  mortalia  per  to- 
tam vitam  commilTa  fimul  confiteri; 
non  enim  potefi  peccatorum  abfolu- 
tionem  , & veniam  obtinere,  ni(iea_< 
confeflTus  fuerit:  fed  confequens  eft  ab- 
furdum,  & a Benedlifiu  XII. in  Extrav. 
Inter  eunSo!  damnuvam;  ibi  enim  defi- 
nit , abfurdum  effe  , ut  fuit  peeeata  per 
Panttentiam  dimifa  rurfut  debeat  con- 
fiteri ; iy  ut  debitor  liber atm  adbue  ma- 
neat ad  folvendum  obligatut . 

Denique  , fi  peccata  adlualia  per  Poe- 
nitentiam remifia  redire  pofient.etlam 
rediret  peccatum  originale  fublatum., 
per  Baptifmum  , eadem  enim  eft  ratio 
de  peccato  originali,  ac  de  adluallbus: 
fed  hoc  dici  nequit:fi  enim  rediret  pec- 
catum originale  , deberet  tolli  per  ali- 
quod Sacramentum  nempe,  vel  perPf- 
nitentiam,vcl  per  Baptifmiim;neutrum 
autem  dici  potefi;  non  quidem  per  Pos- 
nitentlum  ; quia  h«c  non  eft  inftituta 
in  remedium  peccati  originalis ; fed 
tantiira  peccaturum  aelualium  com- 
railTorum  poft  Baptifmum  : non  etiam 
per  Baptifmum,  quia  ille  non  debet  Ite- 
rari: igitur  nccelTum  efiet,  qu6d  pecca- 
tum illud  maneret  indelebile,  quod  eft 
abfurdum  . 

Objicies  primo  varios  Scripturx  tex- 
tus, quibus  fignificatur  peccata  revivi- 
fcere  , & iterum  reftitui , maxime  illud 
Pfalmi  xo%.Jn  memoriam  redeat  iniqui- 
tas Patrum  ejus  tn  eonfpcBu  Domini . 
Q^m  Pfulmi  textum  S.Auguftinus  ex- 
plicans de  Juda  traditore  , ait : Si  ergo 
"yudas  teneret  illud,  ad  qudd  vocatus  eft, 
nullomodd  ad  eum  , vel  fua  praterita  , 
vel  parentum  iniquitas  pertinere : Jed 
quia  non  tenuit  adoptionem  tn  familia 
Dei  i fed  iniquitatem  vetufti generis, re- 
diit iniquitas  Parentum  ejus  ia  eonfpe- 

9u 


— ■-  — Digitizeo-:^ 


De  Revtvijcenth  Peccati.  439 


3u  Demini , at  iit  eo  etiam  ipfe  punire- 
tur. Similiter  j.Regum  cnp.ip.  Mulier 
Sarreptane  Eliam  alloquens,  alu^id 
mibi,iy  tibi  vir  Deil  Ingreffut  es  ad  me, 
ut  rememorarentur  iniquitates  mete , ij 
interficeres  filium  meum . 

<*  RefpondeofisM,  & llmilibus  Scripture 
oraculis  , nihil  aliud  (Ignificari , qu^m 
qu6d  parentum  iniquitates  redeant  in 
confpediu  De!  in  memoriam  Dei  pro 
filiis, non  quidem  quanthm  ad  culpam, 
fed  quantum  ad  pcenam  temporalem  , 
qua  Deus  folet  vifitare  , & ca(ligare_« 
peccata  parentum  in  filiis  . Unde  To- 
bias,  cap.j.  precabatur;  Domine  memor 
efto  mei  , (3'  ne  vindiSam  fumas  de  pec- 
catis meis  , neque  remini/earis  deliUo—f 
mea  , vel  parentum  meorum  . Non  au- 
tem ibi  fermo  efl  de  reditu  peccato- 
rum , quantOm  ad  reatum  culpe  , & 
poene  teternte . 

- Objicies  fecundb  , Parabolam  Matth. 
i8.  expre(Tam,ubi  licet  Dominus  fervo 
nequam  omne  debitum  dimififlet,po{l- 
modum  audita  ejus  in  confervum  cru- 
delitate , illud  revocavit , & fervum_i 
illum  tradidit  tortoribus  mittendum  in 
carcerem,  & cruciandum,  dicens  '.Non 
exeat  inde  , donec  reddat  univer/ism  de- 
bitum . Ergo  ciim  ipfo  Domino  ibidem 
rede , Pater  coeledis  fic  faciet  vobis , fi 
non  dimiferitis  unufquifque  fratri  fuo 
de  cordibus  veftris  , confequens  eft, 
quod  faltem  per  admiflum  peccatum 
crudelitatis,  redeant  cattera  alia  pecca- 
ta , quantOira  ad  eamdem  imputatio- 
nem, & obligationem  ad  pcenam  . 

Confirmatur  ex  S.  Jacobo,  qui  cap.  a. 
ait  : ^ui peccat  in  uno  , foBus  efi  om- 
nium reas  . 

Refpondeo primo  , quod  in  Parabolis 
ea  tantiim  applicanda  funt  rei  propofi- 
ta; , quz  fcopus  earum  requirit ; in  ea 
autem  Parabola  Chrifiiis  intendit  fo- 
liim  declarare  , qu6d  perperam  peccati 
veniam  a Deo  poftulent  , qui  proximo 
veniam  exoranti  concedere  renuunt . 
Certum  efi  enim,  qu6d  omnia  , que  in 


ipfa  Parabola  eiTerUntur,Deo  conveni- 
re non  pofllnt;  nam  ille  Dominus  dici- 
tur ignorare  illius  fervi  crudelitatenu< 
in  confervas;  quod  utique  de  Deo  dici 
non  potefi . Unde  per  illam  Parabolam 
Chrifius  Dominus  tantum  fignificare 
voluit,  qu6d  Deus  gravillime  offenda- 
tur ab  eo  , qui  non  vult  condonare  of- 
fenfas  fibi  illatas;  quodque  illud  pec- 
catum immifericordie  leveriffime  fit 
puniendum  , juxta  illud  S.Jacobi:  ^u- 
dieium  fine  mifericordia  sili , qui  non-» 
facit  mifericordiam . 

Refpondeo  fecundb  , cum  Dodlore, 
quod  fi  hxc  Parabola  intelligatur  de_* 
reditu  peccati , debitum  illud  debeat 
intelligi  de  damnatione , quantum  ad 
durationem  poene  , que  per  peccarum 
fubfcqnens  revivifeit  in  cquivalenti ; 
uia  pcena  ei  debita  eterna  efi  quoad 
urationem;non  ver6  redit  pcena  prio- 
ribus peccatis  debita  , & jam  dimilTa 
quoad  intenfionem  ; ita  qu6d  ille  pro- 
pter dimifla  peccata  gravius  torquea- 
tur ; Quod  enim  ibi  dicitur.  Inquit  Do- 
„ dlor  difi.ii.  num.io.  Tradidit  eum 
tortoribus  , donec  redderet  univer- 
fum  debitum ; intelligo  ad  propofi- 
’ tum  ; quia  non  redderet  univerfum 
” debitum,nifi  folvendo  pcenam  dam- 
” nationis,  pro  eo  mittatur  in  illum 
carcerem  clamnatorum ; Sc  ita  ad 
>>  propofitum,  recidi vans  eidem  peenx 
,,  damnationis  adjudicatur  , quam_> 
„ habviffet  propter  peccata  priora , dc 
„ pribs  dimifla  , dc  «qualem  quantiim 
ad  durationem,  quia  donec  reddat, 
,&c.  fed  non  fequitur  , qu6d  «qua- 
lem quantum  ad  intenfionem . 

” Ad  cotifirmationem  refpondet  eo- 
” dem  modo  num.  ai.  Ifiomodo, /e- 
» quitfCil  intelligenda  authoritas  fan- 
» cfti  Jacobi ; quantum  ad  damnatio- 
n nem,quf  efi  generalis  pfna  omnium 
„ peccatorum  mortalium  : vel  aliter  , 
,,  faefius  eft  omnium  reus,quantCim  act 
averftonem  b fine  ultimo  ; que  uti- 
” que  averfio  communis  eft  omni  pec- 

ca- 


Dioin-  c;d  by  Google 


440  TrASi.I.DifpJl.  Art,hSeSi.lll.^^Ji»V. 


„ catojinoruli:  fed  non  eft  intelli,q;en> 
„ dum,qu6d  fadlus  fit  omnium  reus, 
,,  quantiim  ad  gravitates  Angulorum 
,,  peccatorum . 

Objiciet  tertid  omnes  illas  SS.  Pa- 
trum authoritates , quas  profert  Magi- 
fter  fententiarum  pro  affirmativa  fen- 
tentia : quarum  prima  eft  S.  AmbroAI 
fiiper  4.  caput  epiftola;  ad  Ephefios,  ubi 
ait:  Donate  invicem  , fi  alter  in  alterum 
■feecat , alioquin  Deut  repetit  dimifia  : fi 
tnim  inbit  contemptus  fuerit,  fine  dabio 
revocabit  /intentsam  ,per  quam  mi  feri - 
cordiam  debeat ; ficut  in  Evangelio  de 
fervo  nequam  legitur  , qui  in  confervam 
fuum  impius  deprebenfus  eti  , 

Idem  docet  S.  Auguftinus  bomil.  i p. 
de  verbis  Domini;  Dixit  Dominus  , in- 
quit : Dimitte  , iy  dimittetur  tibi  : Si 
ergopriar  dimifi,  dimitte, vel pofied\nam 
fi  non  dimijeris , revocabo  te  , l5  nnid- 
quid  tibi  dimi/iram  , replicabo  tiht . Et 
lib.  I.  dc  Baptifmo  contra  Donatiftas  , 
i.  Redire  dimiffapeccata,  ubi  fra- 
terna cbaritas  non  efl , aperti jfimi  docet 
in  Evangelio  de  illo  fervo, quem  ch,n  in- 
veni fet  debitorem  decem  millium  talen- 
torum, deprecanti  omuia  dimifit-,  ille  au- 
tem eonfervum  fuum, qui  ei  debebat  ern- 
tum  denarios;  cbm  miferatus  nonfui/fet, 
Juffit  eum  Dominus  s-eddere  , qua  ei  di- 
miferat . 

Idem  fubfcribit  S.  Gregorius  lib.4. 
Dialogorum  cap.ult.  Ex  ditiis  Evange- 
licis  confiat  , quod  fi  hoc , quod  in  nos 
delinquitur  , ex  corde  non  dimittimus , 
illud  rnrfus  exigitur, quod  Jam  nobts  Per 
Feenitentiam  dimijfum  fuijfe  gaudeba- 
mus. Similiter  Beda  lib.  4.  in  Lucam  , 
cap.48.  exponens  illa  verba  darmonis, 
dicentis;  Revertar  in  domum  meam,8cc. 
ait:  Timendus  efi  ille  verficulus,  non  ex- 
ponendus, ne  culpa  quam  in  nobis  extin- 
Bam  credebamus , per  incuriam  nos  va- 
cantes opprimat . 

Re/pondet  DoQor  loco  mox  laudato  , 
SS.  Patres  intelligendos  efle  de  reditu 
|ieccatorum  , quantiim  ad  durationem 


panse  *tem*,  que  aggravatur  ratione 
clrcumftantie  ingratitudinis  ex  priort- 
bus  peccatis  remiflls  . Vel  dico  SS.Pa- 
tres  loqui  de  reditu  peccatorum, quoad 
circuftaiitiain  ingratitudinis, vel  quoad 
culpam, & panam  equivalentem;  quia 
per  fubfequcns  peccatum  contrahitur 
Amilis  pana  aterna  fenfus  , & damni  . 

Objicies  quarto;  Contritus  de  pecca- 
to’; A poflei  contemnat  coiiAteri , aut 
redit  idem  peccatam  per  Contritionem 
dlminfum;  & Ac  habetur  propoiitum  ; 
ciit  non  redit , dc  Ac  peccatum  erit  di- 
miAum  Ane  fecunda,&  tertia  parte  Pf- 
nitentie,  quod  eft  inconvc.iiens  . 

Refpondet  DoBor  num.  ii.  duobus 
,,  modis : /V/we  poteftdici,  inquit, 
,,  qu6d  A contritus  priiis  contemiiic 
,,  poftea  confiteri,  peccat  novo  pecca- 
,,  to  mortali  in  illo  contemptu, ncc  ta- 
„ men  redit  culpa  dimifta  per  Concri- 
,,  tionem  , neque,  inquam  redit  quan- 
,,  tum  ad  malitiam  , nec  quantiim  ad 
„ reatum,  fed  femper  fola  poena  manet 
„ temporalis  debita  illi  , licet  pcena_. 
,,  damnationis  debeatur  novo  pecca- 
,,  to  mortali . 

,,  /?//■«  po!Tet  dici , qudd  pro 

,,  pecc.ito  habetur  poena  completa  ; 
,,  intellige  completa  quantum  ad  tres 
„ partes  Panitentii , Contritionem  , 
,,  ConfefTionem  , & fatisfadlionem  , 
„ tunc  commutata  eft  pcena  damna- 
„ tionisin  poenam  temporalem  , noa 
,,  Ac  autem  de  peccato  , de  quo  habe- 
„ tur  Contritio  Ane  aliis  duabus  parti- 
,,  bus  Pcenitentiz  . 

„ Eeee  duplex  refponfio  : Sed  prima  , 
,:  inquit  DoBor  , eft  convenientior , 
„ quia  peccatum  in  Contritione  Am- 
„ pliciter  deletur  ; Ita  quod  non  ma- 
,,  net,nifi  obligatio  ad  poenam  tempo- 
,,  ralem;&fi  poft  fequutur  contemptus 

fatisfadlionls  , feu  Confeffionls,  no- 
„ vum  peccatum  mortale  eft,  &ag- 
,,  gravatum  propter  culpam  priorem 
„ in  Contritione  dimlAam  . 

Objiciet  ultimd : Peccata  funt  tenc- 

brz 


- - -UttilKSd  by  C A lO^Ic 


De  Revhi/centia  Peccati*  441" 


brae  fpiritualfs  in  mente  : feti  tenebrae 
ezdem  numero  redire  poiTunt;  quia_> 
privatio  dillinguitur  numerice  juxta 
didindionem  habitus,feu  forme,cu;us 
e(l  privatio  , feu  fubjetdi  cui  ined : fed 
tenebrz  fequentes  lumen  habent  idem 
fubjedlum  cum  tenebris  przcedenti- 
bus;  & funt  privationes  ejufdem  nu- 
mero luminis:  nam  idem  lumen  nu- 
mero maneret  fi  tenebre  non  elTent : 
igitur  . 

Negat  minorem  DotSor  num.12.N0n 
,,  enim  , inquit , poted  redire  eadem_i 
,,  tenebra  numero  faltem  per  natu- 
,,  ram  : quia  non  poted  elTe eadem  ne- 
,,  gatio  , ficut  nec  eadem  affirmatio  , 
,,  pofita  interruptione  hinc  , deinde. 
,,  Ad  probationem  dico,  qu6d  ad  uni- 
,,  tatem  privationis  non  fufficit  unicas 
,,  fubjedii,  & habitus  oppofui:  fcd  rc- 
,,  quiritur  unitas  continuitatis  ejuf- 
,,  dem  in  fubjetdo  eu  modo,quo  poted 
„ habere  effe  in  fubjedio.  Patet  hoc  per 
,,  flmile  : quia  ad  unitatem  negationis 
,,  non  fufficit  unicas  affirmatlonisjnam 
,,  non  Socrates,quod  ed  negatio  unius 
,,  numero  affirmationis , potefl  ede^ 
,,  non  foliim  plura  numero,fed  in  plu- 
„ ribus  fpecie , & genere  : & tot  effe , 
,,  quot  funt  entia  , qu.-s  non  funt  So- 
,,  crates  ; ita  & privatio  puted  efTe_> 
„ ejufdem  forma ; & tamen  non  ea- 
,,  dem  : poted  etiam  ede  in  eodem_i 
„ fubjetdo  plurllicata,fl  fit  interruptio, 
„ ficut  & habitus  ejus  eft  plurificatus, 
„ fi  cum  interruptione  inedet  illi  fub- 
„ jetflo  ; fiveenim  pofitivuni,  five  pri- 
„ vativum  , vel  negativum,  idem  nu- 
it mero  reparare,  hoc  folius  ed  poten- 
„ tiz  infinita  Dei,  cui  fit  gloria,  dcc. 

Conclusio  Secunda  . 

PEecatafemel  rentijfa  propter pece a- 
tum  fubfequem  redeunt  fecundum 
quid, ratione  aggravantit  circumii  antice. 
Haced  communior  apud  Theologos  ; 
eamque  declarat  , & probat  Do(dor 
4iH.  22.  num.  14.  Prim6  quidem  , quia 
peccatum  fubfcquens  habet  annexam 
Tom.X. 


circuihdantiam  ingratitudinis,  ratione 
cujus  gravius  ed:  ingratitudo  namque 
per  fe  vitium  ed  ; quantb  autem  plura 
vicia  , aut  vitiorum  circumdantia  ad 
atdum  peccati  concurrunt , tant6  pec- 
catum gravius  ed , & majori  pfna  pu- 
niendum : Porro  qui  peccat  pod  acce- 
ptam gratiam  remidionis,revcra  ingra- 
tus ed;  nam  , ut  dicit  Seneca  llb.  }.  de 
Beneficiis  ; Ir.grttut  efl  , qui  beneficium 
fc  rccepijjc  negatfingratusqui  diffimulat, 
ingratus  qui  non  reddit , ingratiffimus 
omnium  , qui  oblitus  efJ : at  qui  iterum 
labitur  in  peccatum,  non  Iblum  non 
reddit  bonum  pro  beneficio  remidlonls; 
fed  etiam  malum  rependit;  &confe- 
quenter  gravius  peccat  propter  ingrati- 
tudinem remifllonis  accepta  . Probat 
minorem  Doiflor:  inquit,  quantS 

„ aliquis  recipit  ab  alio  majus  benefi- 
,,  cium  fibi  magis  Indebitum,tantofibi 
,,  magis  tenetur  lege  gratitudinls  , 
„ etiamfi  beneficium  receptum  fit  mi- 
,,  nus,  & per  confsquens  magis  , fi  be- 
,,  neficium  ed  aquale  : fed  exidenti  In 
„ peccato  mortali  nullius  ed  Deus  de- 
,,  bitor,nifi  pccnz:igitur  fi  fibi  gratiam 
,,  confert,  hoc  erit  donum  maxime 
gratuitc,&  libcraliter  datum,  8c  pre- 
,,  cipue  fi  ed  gratia  aqualis  gratia  col- 
„ lata  alii  InnocentI:igitur  ideex  lege 
,,  gratitudinls  ed  Deo  fpcciallterobli- 
„ gatus  propter  hoc  donum  liberalitcr 
,,  collatum  : & pqp  confequens  otfen- 
,,  dens  pod, contra  eum  gravius  peccat 
,,  propter  ingratitudinem . 

Repetit  fccundd  DoClor  majorem  il- 
lam gravitatem  , ex  notabiliori  tranf- 
,,  greffione:  Quia  , inquit , quantb  ali- 
„ quis  tenetur  pluribus  obligationibus 
,,  ad  aliquid  , tant6,fi  tranfgreditur , 
,,  gravius  peccat:fed  pcenitens  quotief- 
„ cunque  digne  pccnitet.obligat  fe  fal- 
„ temvotdad  non  peccandum  inpo- 
a,  derum  : quia  fine  tali  propofito  non 
,,  ed  digna  Poenitentia  , & prater  hoc 
,,  ed  addriidus  ad  non  peccare  eadem 
» iege  > innocens:  igitur  fi  podea 
K.  k k pec' 


Digitized  by  Google 


^42*  TraH.L  Dlfp.ll. 


,,  peccet,  tranfgredictur  duplicem  le- 
,,  gem  obligantem  ad  non  cranfgre* 

,,  diendiim  , fclllcet  illam  generalem  , 

,,  qua  omnes  obligamur  ad  non  pec> 
,,  candum  , 8c  iflam  rpcclalem  de  pro- 
,,  milTo  fervando,  qu*  maximi;  obligat 
,,  dc  promifTo  fado  Deo  , & de  aliquo 
„ pertinente  ad  honorem  Dei. 

Quibus  Dodlor  declarat , peccato- 
rem recidivantem  idcircb  gravius  pec- 
care : non  foliim  quia  eft  immemor  be- 
neficii acceptijfed  etiam  quia  cft  infide- 
lis,& incuuflans  in  fervando  promifTo, 
quod  (latuit  dum  pocniteret , nempe  fc 
amplius  non  peccaturum  . Nomine  au-  ' 
tein  promifji  , non  intendit  Dovilor  vo- 
tum proprii;  diclum^alloquin  quodeun- 
que  peccatum  mortale  pofl  Peeniten- 
tiani  clTct  facrilegiumifed  intelligit  ob- 
ligationem fundatam  in  propofitode 
non  peccando  denuo;  ad  cujus  promif- 
fi  obfervintiam  tenetur  peenitens,  ex 
lege  fidelitatis,  feu  fidei  fervandas  Deo, 
faltem  ex  conflantia,  ac  firmitate  tc- 
nend*,  cujus  ratio  pullulat,qud>d  homo 
(ibi  in  bono  propofito  conflet , fibique 
(imilis  permaneat  contra  omnes  occur- 
rentes diiTicultatcs,  quandiu  ratio  di- 
tflabit;  Ciim  ergo  non  fiat  peccati  rc- 
millio  fine  illo  propofito  de  caetero  non 
peccandi,  & ratio  diiflet  nufquam  ab 
hoc  propofito  cfTc  recedendum:  confe- 
quens  efl , qu6d  recidivans  pofl  Poeni- 
tentiam peccet  ctvitra  illam  virtutem 
conflantia;  per  peccatum  inconflantiz  ; 
quo  utique  non  peccavit  , quando  pri- 
mum ab  innocentia  per  Baptifmum  re- 
parata lapfus  cfl . 

0/>jidt  Dsiloy,  Illud  non  aggravat  , 
quo  non  exiflcntc  , im6  pofito  ejus  op- 
pofito,  peccatum  «qu4  efTet  grave  , vel 
etiam  gravius  ; fed  fi  homo  nufqnam 
fuIfTet  p^nitens,&  femper  Innocentiam 
fervafiet , graviiis  peccaret  deperdita 
innocentid,  quam  peccet  pofl  remiflio- 
nem  tn  Pccnlteiitia  accep:am:ergo,&c. 
Major  conflat.  Probat  minorem  Dodor 
num,  I f.  Quia,  inquit , cadens  a (latu 


„ innocentis  gravius  peccat  , qukm 
„ cadens  a flatu  P;nitent!s:  Tam  quia 
„ innoc£s  minorem  habet  occafionem 
„ cadendi:7»v;  quia  majus  beneficium 
„ recipit  iflc,  cui  Deusconfervavit  in- 
„ nocentiam,qii^m  cui  concelfit  Pcenl- 
,,  tenciam  pofl  peccatum  . 

RefponHet  Dodor  , re  veri  quidenu, 
confervationem  innocentis,  & prsfer- 
vationem  ne  quis  in  peccatum  labatur, 
cfTe  fimpliciter  majus  beneficluin,quam 
concedere  veniam  pofl  lapfum  5 unde  , 
inquit, majus  beneficium  contulit  Deus 
fux  Matri , eam  prxfervando  ab  omni 
peccato  , quam  Magdalenx  , dando  et 
Peenitentiam;  & fingnlaris  gloria  efl  ia 
Beatis  , dc  ornatus  ex  beneficio  inno- 
centis, quam  non  habent  alii,qul  falvi 
fadifunt  per  Paenitentiam  . Unde  . id 
argumentum  negat  majorem:  Quia./a- 
quit  , poffibile  efl  aliquod  peccatum 
habere  nunc  unam  circunfiantiam 
aggravantem  , nunc  aliam  , de  illa  , 
” qiis  ibi  aggravat , potefl  elTe  gra- 
” vior  , quam  illa  , qus  hic  aggravat . 
**  Id  efl,  homicidium  v.  g.  commifTum 
»>  pofl  innocentiam, aut  pofl  Poetuten- 
» tiam  , potefl  utrinque  habere  aggra- 
,,  vantem  circunfiantiam  quarum  ta- 
,,  men  una  fit  major  ali^  ; nec  ntraque 
,,  fimul  pofllt  fubfiflcre:  nam  qui  cadic 
ab  innocentia  per  homicidium,  non 
cadit  a flatu  gratis  per  Pjnitentiam 
” accepts  ; quia  gratia  remiillonis  , dc 
” gratia  Pfiiitentia;  fimul  cflTe  non  pof- 
” (unt : Innocentia  enim  non  flat  cum 
»>  Pfnitentia,  nec  vice  versa;fiqiiidem 
» qui  efl  innocens  , non  eget  Peniten- 
tia  ; 3t  qui  eget  Penitentia  , non  e(l 
,j  innocens.  Q^anquam  in  hoc  cotive- 
niant , qu6d  utrimque  homicidium 
habeat  annexam  circu-iflantiam  in- 
” gratitudinis  ; quia  per  iitrumque  ho- 
” mo  Deum  bencfadlorein  ofTendit,  de 
’»  per  peccatum  fequens  impugnat,  ac 
»»  definiit  beneficium  innocentis  , ac 
}>  remifiionis  peccati, nihilominus  cum 
,,  gratia  innocentis  lervats  longi  ma- 
jus 


De  Re^oiuifcentia  Peccati,  443 


,,  jus  Ht  beneficiu,quiun  gratia  juftitif 
,,  reparata  per  Pcenitentiam  jinde  fit , 
„ qu6d  qui  cadit  ab  innocetia,graviiis 
,,  pccce  t,  ac  proinde  falfa  eft  major . 

Vrget  Dbtior  , contra  folutionem 
pracedentem  ex  illa  Parabola  Luca  7. 
ubi  Chrifius  Dominus  Simonem  lepro- 
fum  alloquens  occafione  p^niteiitis 
Magdaleiix  , ait ; Duo  dciitores  erant 
cotdam  farneratori , ur.ut  debebat  dena- 
rios  qumgentot  ; aliut  quinquaginta  . 
tior.  babentibut  illis  unde  redderent,  do- 
navit utrifqtse  . ^uis  ergo  eum  plus  dili- 
gitl  Rtfpondit  Simon:  tA'tiimo  quia  is  , 
tui  plus  donavit . Quam  utique  relpon- 
fionem  Chrifius  approbar  s li.hjimvit : 
,,  RcBe  judie,ijli:  Sed  , inquit,  Do<iti>r  , 
innocenti  nihil  donat  Deus  hoc  mo- 
do : peccatori  autem  multa  donat: 
” ergo  peccator  plus  Deo  tencturtqua- 
” re  magis  ingratus  eft  (impliciter  , 
” quando  recidivat . 

Refpondtt  DoQor  num.id.  qu6d  vo- 
cabulum donare  , fit  aquivocum  , pof- 
(Itque  intelligi  duobus  modis:  Donare  , 
j,  7>;y«/>,poteft  intelligi  abfolute, prout 
eft  aclus  voluntatis  liberaliter  com- 
municantis: vel  donare  , id  eft  con- 
” donare  , five  remmitterc  , ut  accipi- 
” tur,  ciim  Aicnux",  donavit peeeata,Vt\- 
” mo  modo  verum  eft,  quod  cui  plus 
’>  donatur, ille  magis  tenetur  donanti: 
» & hoc  modo  dico  , qu6d  Deus  in- 
is nocenti  majus  donum  dedit,  quam 
„ cui  dimittit  peccatum.  Secundo  mo- 
„ do  pfiiitenti  donat  plus,  quam  in- 
„ nocenti ; quia  innocens  non  habet  , 
quod  fibi  remittatur . 

Etfi  fubfumatur  major  , quod  ille 
” plus  tenetur  diligere  , cui  plura  do- 
’*  nantur,  id  eft,  remittuntur ; verum 
eft  comparando  duos,  quorum  uni 
» pauciora  donantur  , & alteri  plura  ; 

& hoc  fi  non  elTet  beneficium  aliud 
I,  datum,  nifi  hoc,quod  eft  donare, vel 
„ remittere.  Sed  nullus  eft,  cui  Deus 
,,  pauca  donat  , quia  pauca  commifit , 
quin  fit  cidein  aliud  beneficium  da- 


,,  tum  majus,  quam  donare,  id  eft , re- 

mittere  plura  , fcilicec  pr*fcrvar«_> 

eum  ab  aliis,in  qua  cadere  potuilTet, 
” & cecidilTet,  nifi  prafervatus  a Deo 
” fuilTet. 

Quod  optime  confirmatur  duplici 
authoritateS.  Auguftini;  Prima  petitur 
ex  libro  1:  ConfclT.  cap.  7.  ibi : Gratia 
tua  deputo,  iy  miferieordia  tua  , ( allo- 
quitur Deum  ^ qudd  pecrata  mea  tan- 
qnam  glaciem  fbltsijli.  Gratia  tua  d,  pu- 
to , iy  quacunque  sion  f es  mala  . ^htid 
enim  non  facere  potui,  qui  ettam  gratui- 
tum fucinus  amavi  i Et  omni ^ mi bi  di- 
wi/Jd  effe  fateor  , iy  qua  mea  fponte  feci 
mala  , iy  qua  te  duce  non  fei . ?l>uis  efl 
hominum  , qui  fuam  cogitans  fnfirmita- 
tem  , audet  viribus  fnis  tribuere  caflita- 
tem,  atque  innocentiam  fuam  , ut  miniit 
amet  te  , quufi  minus  ei  neeejfaria  fuerit 
miferieordia  tua,  qua  donas  peccata  con- 
verfis  ad  te  ? Et  poft  pauca  ; Et  ideo  te 
tantumdem,  immo  verd  diligat-,  quia  per 
quem  me  videt  tantis  peccatorum  meo- 
rum languoribus  exui  , per  eum  fe  videt 
tantis  peccatorum  languoribus  non  im- 
plicari . 

Secunda  authoritas  habetur //^.fo. 
homil.-xi.  ibi : Hoc  tibi  dicit  Deus  tuus : 
Regebam  te  mibi  ,fcrvabam  te  mihi , ut 
adulterium  non  committeres  : Suafor  de- 
fuit, iy  ut  fuafor  deeffet , ego  feci  ; locus, 
iy  tempus  defuit , iy  ut  hac  deeffent  ego 
feci  . /Iffuit  fuafor , non  defuit  locus , 
non  defuit  tempus  , ut  non  confentires  , 
ego  tenui'  /ignofee  ergo  gratiam  ejus, cui 
debes , iy  quod  non  admipfti  . Atsbi  de- 
bet ifte  ( peccator  ) quod  fuBum  efl , iy 
dimiffum  vidsfli ; mibi  debes , iyju  C k 
peccato  prafervatus  ')  quod  non  admif- 
fti  . Nullum  enim  tf  peccatum,  quod  fe- 
cit bomo  , quod  non  peffit  facere  alter  ho- 
mo, p dept  Reflor,  a quo  futlus  ef  homo. 

Hoc  eorprmat  ZJaffar  exempIo:Si  ali- 
quis , inquit , ex  liberaliiate  concedit 
,,  alicui  omnia  foa,  ut  cis  utatur  ad  li- 
„ bitum  : alteri  ver6  concedit  ali>^ua 
,,  mutu6  , & poft  , quando  debet  illa 
K k k 2 red- 


t 

I 

0 

1 
! 


I 


Digitized  by  Googie 


TraH.LDifp,TI,Art>LSeH.lIh§lu<e/l»P^ , 

reddere,  remittit  fibi : quis  eum  plus  (Sifis  conjungit  fini ; quia  per  eam  ho- 
” diliget?  Dico,  qu6d  primus,  quia  mo  conftituitur  non  folum  io  ftatu;fed 
**  majus  beneficium  recepit , & tamen  etiam  in  effedu  meriti,quando  pratfer- 
’*  plura  remittit  alteri ; led  quod  pri-  vatur ; non  enim  ut  peccator  foltim  re» 
” mus  nihil  habeat  fibi  demittendum,  vocatur  i lapfu  , tanquam  ab  impcdi- 
*•  hoc  eft  , ex  beneficio  illius  , qui  om-  mento  removente  a fine ; fed  etiam  ha- 
M niafualiberaliterelconcelfit.Unde  bet  frudum  fu«  Juftitiar , quanthm  ad 
».  non  eft  vera  illa  propofitio  fimplici-  meritum  gratis  , & glori» ; quia  vide- 
» ter  : Cui  plus  dimittitur , plus  diligit  licet  cum  nihil  habeat , quod  ipfum  re- 
„ dimittentem , nlfi  de  illo  dimittente,  movere  poflit  i fui  ipfius  unione  cum 
per  cujus  beneficium  non  ftat , quod  Deo ; inde  fit , quod  innocens  facilius , 
ifte  non  tenetur  ad  tot,  ad  quot  ille,  quam  peenitens  ad  Dei  fruitionem  pof- 
Qu6d  autem  reverk  innocenti»  con-  fit  promoveri . 
fer^tio  longe  nobilius  ac  praftantius  Dices  fecundo  : Ingratitudo,  & infi- 

fit  donum,  quim  illius  reftitutio,  & re-  delitas  , & inconftantia  , funt  peccata 
paratio  per  Poenitentiam,  difertcexpli-  diftinda  a csterls  : igitur  fi  peccatum 
eat  S.  Cyprianus  epift.Sy.  ubi  inter  c»-  recidivationis  babeat  annexam  ingra- 
tera  ait : Primus  felicitatis  gradus  eU , titudinem,  & inconftantIam,peccatum 
non  delinquere-,  fecundus  verd  delicia  co-  dimiftuni  non  tantum  redit  fecundum 
gnofeere,ipp  retraUare'.  illic  currit  imw-  quid  , fed  etiam  fimpliciter  . Infuper 
eentia  integra  , Ij  illibata  quec  fer-oet , fequitur,  quod  peccatum  fubfequcns 
iiic fuccedit  medela  qute fanet , Et  Hugo  non  eft  unicum  , fed  multiplex  pecca- 
a S.  Vldore  lib.-x.  de  Sacram.  P.14.C.4.  tum  : at  hoc  falfum  eft ; alioquln  quo- 
Si  magnum  eft , inquit , aliquando  fur-  ties  quis  peccatum  aliquod  confitetur  , 
gere  , majus  certi  eft  nunquam  cecidijfe  : toties  tenetur  etiam  confiteri  ingrati- 

Si  bonum  eft  fanatum  ejfe\  melius  eff  tudinem , fieinconftantiani.feu  infide- 
mnquam  corruptum  fui fe . litatem  in  Deam  ; quod  tamen  non  fit ; 

Suffragatur  etiam  ratio  : Quia  pr»-  ac  fubinde  verum  non  eft  , quod  pcc- 
fervari  a peccato  ex  dono  Dei  eft  bene-  catum  recidivationis  habeat  annexum 
ficium  fpcciale  ; quia  , & ad  fruiflum  peccatum  ingratitudinis  , &c. 
prafervati , & ad  ftlutem,  magis  facit,  Rcfpondeo  , ingratitudinem  duplici- 
& perfetftiiis  conjungit  fini , Se,  perfe-  ter  confiderari  polle  ; Primd  qttatcntis 
(ftius etiam  cffeiftum  grati»  Poenitentl»  per  eam  quis  peccat  eo  animo  , ut  con- 
continet , nimirum  prxfcrvando i pec-  temnat  beneficium,  vel  irroget  inju- 
cato;qu6d  utique  conftat  exemplo  bea-  riam  benefartori:  v.  g.  fiquis  adeo  eftet 
tilfim»  Virginis  , cujus  infignis,  ac  pe-  corruptis  moribus  , quod  peccaret  eo 
culiaris  prxrogativa  fuit , non  peccare,  animo,  ut  Deum  offendat,  & injuriam 
& ab  omni  peccato  tam  originali.quam  ipfi  faciat : qua  ratione  ingratitudo  eft 
aiftuali  per  infignem  Dei  protedio-  (qcc\a\e  Secundo  modo  con- 

nem  , 8e  grati»  plenitudinem  pr»fer-  fideratur  ingratitudo  , quando  aliquis 
vari . Patet  etiam  exemplo  Beatorum,  peccat  contra  benefadorem  , 4 quo  bc- 
quorum  perfedio  maxima  eft  , immu-  neficium  accepit  5 non  tamen  hac  in- 
nes effc  ab  omni  peccato  , & nullatenus  tentione , ut  contemnat  acceptum  be- 
poftie  peccare  , faltem  proxime;  quo  fit,  neficium  , & benefadorem  ; fed  ut  fa- 
Mt  magis  accedant  ad  divinam  perfe-  tisfaciat  fu»  libidini.  Unde  diftinguu 
dionem,  nobiliiifqire  divinos  chara-  wa/erew : Ingratitudo  priori  modo  ac- 
deres  referant, fanrtitatem  adumbran-  cepta , eft  fpeciale  peccatum  concedo: 
io . Similiter  innocentia  longe  perfe-  pofteriori , nego . Communiter  autem, 

in- 


Djgitizod  hy  Googic 


De  Revfvtfcentia  Peccm.  445 


inquit  Dixftor  ««w.iS.  non  peccatur 
,,  peccato  ingratitudinis  priori  modo; 
f,  quia  peecans  communiter  non  ap- 
,,  petit,  nifi  deledationem,  licet  inor- 
„ dinat^;  Sc  vellet  illi  deledationi  non 
,,  elTe  annexas  tot  prohibitiones  : & 

„ ifto  modo  , omni  peccato  conjungi- 
„ tur  inobedientia  , & contemptus,  & 
„ odium  Dei,&  ingratitudo,&  hujuf- 
M modi , non  qu6d  peccator  habeat 
„ tunc  adum  elicitum  pertinentem  ad 
„ fingula  illorum  ; fed  impliciti  , in- 
„ quantum  vult  aliquid , ad  quod 
„ quodammodo  concomitantur  haec 
„ omnia . Concedo  ergo , quod  pofli- 
„ bile  eft  peccare  recidi  vanteni  unico 
„ peccato . 

,,  Et  quando  inferi : Ergo  polTet 
,,  equi  graviter  peccalTc  prim6,  quan- 
„ do  cecidit  ab  innocentia ; concedo 
„ quantum  cft  ex  parte  ilHus  circun- 
„ iiantie  ingratitudinis  , & multipli* 
„ cioris obligationis , peccaflet  tamen 
„ tunc  gravius  quantiim  ad  aliam  cir- 
„ cuinOantiam,  quia  magis  ingratus 
„ e(l  cadendo  ab  innocentia  , quam  a 
,,  Poenitentia . 

Ai  fecundam  partem  , illationis  re- 
fpondet  Dodornton.ip.  qu6d  etii  lici- 
tum fit , & forte  utile  confiteri  peccata 
precedentia  propter  aggravantes  cir- 
„ cumflantias;  non  tamen  , inquit, 
,,  videtur  neceflarium  illa  confiteri  in 
,,  fpecialirquia  in  quantiim  aggravant 
„ polTunt  exprimi  fufficienterin  con- 
„ felTione  abfque  exprelEone  illorum 
,,  peccatorum  pribs  dimifibrum  in  fpc* 
,,  ciali,  fcilicet  dicendo  : de  multis.  St 
„ magnis  peccatis  alias  poeniuii,&  cre- 
„ do,quod  Deus  mihi  remiferat,&  ideo 
,,  nunc  fui  magis  Ingratus  in  peccando. 

Vrget  DoBor  , Si  peccatum  fubfe- 
quens  fit  gravius  ratione  ingratitudinis 
ic  inconflantie  > fequitur,  qu6d  qui 
pluries  peccavit , put^  decies , & toties 
poenituit,fi  rurfus  labatur  in  peccatum, 
illud  undecimum  peccatum  decies  gra- 
vius erit  primo : quia,  inquit,  ratione 


„ cujuslibet  peccati  dimifll  tenetur 
,,  non  cadere  : St  in  quolibet  peccato 
t,  eft  fpecialls  Ingratitudo  in  cadendo; 

,.  ac  proinde  ultimum  peccatum  longi 
,,  gravius  efl  c«eteris;f(^  hoc  cfl  abfur- 
„ dum  : ergo , &c. 

Refpondet  DoBor  dlflinguendo  ma- 
jorem : Eft  gravius  in  ratione  ingratl- 
tudlnls,quau  ha;c  cITct  diftinClura  pec- 
catum , propter  augmentum  illius  ma- 
litic  , negat : in  ratione  circumflantia;; 
,,  concedit:  nulla  autem  circumflantia, 
inquit,  tantK  potefl  elTc  malitis, 
quud  squi valeat  malitis  allcujus 
” fpecialls  peccati  mortalis ; potefl  ta- 
*’  men  illa  feri  major  in  ratione  cir- 
” cumftantis  ingratitudinis  ; quia  vl- 
» delicet  verfatur  circa  majus  benef- 
» cium : majus  efl  autem  benefeium 
„ decies  veniam  peccatori  concedere  , 
,,  quam  quinquies  , aut  fexies  : quia 
,,  qu6  fsplus  peccator  Deum  offendit , 
^ fe  miniis  dignum  venia  exhibet , 
ac  proinde  majori  opus  efl  miferi- 
*’  cordia , ut  ei  venia  concedatur  . 

” Vrget : Si  circumflantia  aggravat 
” peccatum , confequens  efl  qu6d  ei 
» aliquam  malitiam  conferat : igitur 
r>  hsc  malitia  per  iteratam  ingratitu- 
„ dinem  in  tantbm  potefl  augeri  , ut 
,,  squivaleat  malitis  peccati  Ipecialis. 

Confequentia  patet , quia  circum- 
^ flantia  mutans  fpeciem  , aliquando 
aggravat  peccatum  in  fpecie  magis  , 
” qukm  Ipfumobjedlum  . 

Refpondeo,  negando  confequentiam: 
Circumflantia  enim  fe  habet  ad  pecca- 
tum , ut  accidens  in  proprio  genere  , 
quod  nequit  comparari  hibftantis  a- 
aus , quam  fupponit , St  cirius  malitia 
crefeit  ex  circumflantia : fed  circum- 
flantia mutans  fpeciem  , licit  talis  fit 
refpedu  operantis , in  quantum  ipfe  ex 
alio  fine, verbi  gratia,  homicidii.  Inter- 
fecit eum,quem  novit  effe  Sacerdotem: 
tamen  refpicit  a(9um  illumdn  quantum 
efl  materia  propris  virtutis  , ut  Reli- 
gionis; & licet  indircdl^  acccdat,quan- 

tum 


\ 


Digitized  by  Googie 


44<?  Tra^.I.Difp.JI.Art.lL 


tum  ad  intentionem  homicid*;  direrti 
tami  11  cadit  iii  materiam  ex  propria_» 
priihib'tione  > 'i  a comprehendit  p. 
fonam  facram  ; <Sc  e;us  immunitatem  . 

ARTICULUS  SECUNDUS. 

De  Sticrar, lento  Poenitentia  . 

SI  ea  in  Tegeneratis  omnibut  gratitu- 
do  erga  Deum  ttfet  ( ut  pratclarilll- 
nic  loipjitur  Concilium  Trldentinum_j 
fcir.14.cap.1O  ut  ju/iitiam  in  Baptifmo 
ipjiui  1'tnefieio  gratia /it/'e:pt am,eon- 
ftanter  tuerentur;  non  fuijfet  optn  aliud 
ab  ipfo  Baptijmo  Sacramentum  ad  pec~ 
eatorum  remiffionem  effe  inftitutum . 
Suoniam  autem  Deut , divet  in  mi/eri- 
cordia , eognovit  figmentum  noftrum  : 
illit  etiam  vita  remedium  contulit , qui 
Je-fe pofted  in  peccati  /Irvi tutem,  iy  da- 
wonit  pote  flatem  tradidi ffent. Sacramen- 
tum videlicet  Poenitentia  ,\quo  ipfis  pofl 
Baptifmum  , betnficium  mortis  Cbriili 
applicatur.  Unde  metito/.*y,rf.  Cfl^,i4. 
Sacramentum  hoc  appellat  fecundam 
pofl  naufragium  deperdita  gratia  tabu- 
lam . (^am  utique  appellationem  lau> 
dant  etiam  SS.  Patres . maxime  S. Hie- 
ronymus epid.p.  quz  cd  ad  Salviiiam  , 
ubi  aif.tfeeflatim  nobis  Peenitentia  fub- 
fidia  blandiantur  : cavendum  ell  vulnus, 
guod  dolore  curatur  ; aliud  efl  integra 
nave  , iS  falvis  m-reibus  portum  falutis 
intrare  , aliud  nudum  bartre  tubula. ly 
crebris  fluQuum  cor.curfibus  ad  afpcrri- 
ma  faxa  collidi . 

Non  mrrum  igitur,  fi  diabolus  noftri 
falutis  ad  verfarius  omnem  fu«  malitiz 
moverit  artem  , ut  divinum  boc  fubfi- 
dium  hominibus  elevaret,  aut  errorum 
caligine  ofTuTcaret  . Prodierunt  enim 
inprimis  Afontanifla  , qui  docuerunt  , 
nullum  e(Te  in  hcclefia  remedium  ac 
fubfidium  , quo  peccantes  pdd  Baptif- 
mum  polfint  Deo  reconciliari,  ut  teda- 
tur  S.  Hieronymus  epid.p4.ad  Marcel- 
lam  , ubi  dc  Montanidis  ita  loquitur  : 
/Ili  ad  omne pecna  debitum,Ecclefia  ob- 


obfervant  fores ! nos  quotidie  legimut : 
malo  Peenitentiam  peecatoris,quam  mor- 
te m : Numquid  qui  cadet,  non  refurgetl 
dicet  Dominus  l Et , Convertimini  ad 
me  fiUi  convertentes  , ego  curabo  contri- 
tiones veflras  . Rigidi  autem  fssnt , non 
quod  ipfi  pejora  non  peccent , fed  hoc  in- 
ternos , iy  illos  intertU  , quod  illi  eru- 
befeunt  confiteri  peccata  , quafi  jufli;  not 
dum  Poenitentiam  agimus  , facilius  ve- 
niam promeremur  . 

Quod  utique  pedilens  dogma  per 
Hccl^am  difleminatum,in  tantum  Fi- 
deles rigidioris  difciplinz  asmulatores 
labefadtavlt , ut  etiam  Tertullianum, 
alias  drenuum  Catholicz  veritatis  de- 
fenforem  infecerit . Unde  S.  Hierony- 
mus epid.ad  Crefiphontem  cap.i. refert 
his  verbis  : Montanm  immundi  fpiritut 
firadicator,  multas  Ecelrfias  per  Prifei- 
lam.  iy  MaximiUam  nobiles,  iy  opulen- 
tas faeminas  aurd  eorrstpit,  deinde  harep 
polluit.  Stupendum  efl  , quod  non  filum 
rudes  , iy  idiota  ab  illo  decepti  fuerint  ; 
fcd,  iy  ipfi , qui  magna  videbantur  pra- 
diti  fantlitate.otque  doElrina;  quos  inter 
ipfum  TertulUanu  annumerari  dolemus. 

Eis  hoc  in  nefario  dogmate  fuccede- 
runt  Novatlani  circa  annum  ChrIdI 
3p4.didli  a Novato  Carthaginenfis  £c- 
clefii  Presbytero  , tum  de  podea  magis 
a Novatiano  Romano  Pfeudo-Pontifi- 
ce,  qui  Moneinidariim  errorem  extin- 
(dum  redaurantes  , docebant  non  ede 
Poenitentiam  , dc  reniidionem  peccato- 
rum largiendam  iis  , qui  fimulachris 
ImmolalTent , ut  refert  Socrates  lib.  4. 
hidori.Tcap.jo. 

Ipfis  fubfcribunt  LuthrranI  , dc  Cal- 
vinidz  , qui  licet  admittant  contra—. 
Monianidas,  dc  Novatianos  ede  in  Ec- 
clella  remedium  aliquod  iiChridoIn- 
dirutum  pro  remittendis  peceatis  Ba- 
ptizatorum;tamen  negant  in  Sacerdo- 
^bus  veram,  dc  judiciariam  authorita- 
t^m  remittendi  peccata,  docentque  re- 
medium Idiid  nihil  aliud  ede  , qiiam_j 
memoria  Baptifml  jam  fufeepti  eum  fi- 
de remilfionis  peccatorum , ac  fubinde 

vo- 


Digitized  by 


De  Hcerejt  Novattanorum . 447 


volunt  Pccnitentiam  » vel  non  efTe  Sa- 
cramentum noviE  les^s  proprii  diclum, 
vel  non  efTe  a baptilmo  dillincflum.  Ita 
Lutherus  lib.  de  capti vit.  Babyl.  qui 
licet  initio  videatur  alTerere  tria  elTtj 
Sacramenta,  nempe  Baptif  num,  Pteni- 
tentiam,d(  EnchariBiam;tamen  in  Bne, 
Poenitentiam  ad  Baptifmum  revocat. 
Idem  docet  Kemnitius  in  examine  Ca- 
nonis 10.  de  Baptifmo , de  x.  de  Poeni- 
tentia . 

Adftipulatur  etiam  Calvinus  lib.  4. 
Indit,  cap.19.  num.^f.  de  fequentibtii; 
ubi  cbm  exagitalTet  dodtrinam  Eccleli^ 
Rumanz  de  Sacramento  Prenitenti*, 
feribit  num. 17.  Ne  tumen  arimos  lallat, 
quacumque  in  parte  Sacramentum  pofue- 
rint , nfgo  jure  haberi  pro  Sacramento  : 
primum,  qudd  nuUa  Dei  promi ffio  fin^u- 
laris  ad  hanc  rem  extet , unica  Sacra- 
menti bypoftafit . Deinde,  qudd  quateum- 
que  bic  erremonia  proferatur , merum  ft 
baminnm  inventum  , cum  c.eremanias 
Sacramentorum  non  nifi  h Deo  inflitui 
polfe  jam  definitum pt\  mendacium  er^o, 
iy  impoftura  fuit , quod  de  Sacramento 
Pamtentiee  commenti  furt , iyc.  Quo- 
niam autem  omnes  idi  Errones  omne 
fuum  virus  a Novatianis  hauferunt, 
oper*  pretium  eft  hic  Novatianorum_> 
hirefis  originem,  progrelTum,  de  dam- 
nationem recenfere  : f<ib  tribus  didin- 
(flis  Paragrap bis  . 

§.I. 

De  origine  F-herefis  Novattanorum . 

HIEc  H^relis  \Novuto  malorum  om- 
nium fonte  effluxit . Fuit  autem 
Novatus  in  Africa  Epifeopus,  ut  volunt 
aliqui,  de  videtur  colligi'  ex  epid.  49. 
S.Cvpriani,  in  qua  feribit , fuilFe  a No- 
vato ordinatum  Diaconum  Felicilli- 
miira:  ^iiFUe,  \nq<m,adver/ut  Ecele- 
fiam  Diaconum  fecerat,  iUie  Ponite  F.pi- 
feopum  /te/r .Nempe  Novacianum  Pfeu- 
do-Pontifieem  : cujus  autem  Ecclcfi* 
Epifeopus  fi!crit>  non  indicant . Qualis 


porrd  hic  cITct  Novatus,egregie  decla- 
rat eadem  epid.  S.  Cyprianus  , bit  ver- 
„ iis  : De  Novato  nihil  inde  ad  nos 
fuerat  nuntiandum  , cum  magis  per 
nos  vobis  debeat  Novatus  ode  nd  i' 

” rerum  novarum  femper  cupidus, 
” avaritiz  inexplebilis  rapacitate  furi- 
»>  bundus  , arrogantia  i &duporefu- 
» perbi  tumoris  inflatus  , femper  idic 
» Epifeopis  male  cognitus  : quafi  hz- 
,,  reticus  femper,  dc  perfidus,  omnium 
,,  Sacerdotum  voce  damnatus  ; curio- 
fus  femper, ut  prodat:  ad  hoc  adula- 
tor, ut  fallat : nunquam  fldelis  , Ut 
” diligat:fax  de  ignis  ad  conflanda  fc- 
” ditionis incendiarturbo  detempedas 
” ad  fidei  facienda  naufragia:  hodis 
» quietis  , tranquillitatis  adverfariiis  , 
» pacis  inimicus.  Et pnjt  multa,  addit : 
«,  Spoliati  ab  illo  pupilli , fraudatz  vi- 
,,  duz,  pecuiiiz  quoque  Ecclefiz  dene- 
gatz  , has  dc  illo  exigunt  pccnas , 
quas  in  ejus  furore  confpicimus.  Pa- 
” ter  etiam  ejus  in  vico  fame  mortuus, 
” de  ab  eo  in  morte  podmoduin  , nec 
’»  fepultus  : uterus  uxoris  calce  per- 
>»  culFus  , de  partione  properante  in 
i>  parricidium  partus  expreflus  . 

Cur  autem  ab  Ecdefia  defeiverit  , 
,,  mox fubdit ,inquiens\Waae  confeien- 
tiam  criminum  jampridem  timebat: 
propter  hoc  fe  non  de  Presbyterio 
excitari  tantum,  fed  de  commuiiica- 
’*  tione  prohiberi,  pro  certo  tenebat  ; 
” de  urgentibus  fratribus  , imminebat 
>’  cognitionis  dies,quo  apud  nos  caufa 
>>  ejus  ageretur  , nili  pcrfecutio  ante* 
>1  venilTet:  quam  ide  voto  quodam_> 
,,  evadendz,  de  lucrandz  damnationis 
,,  excipiens  , h.i:c  omnia  commifit , dc 
mlfcuit : ut  qui  e)lcl  de  Ecclefla  , dc 
” excludi  habebat,  judicium  Sacerdo- 
” tum  voluntarii  difceflione  przcede- 
” ret,  quali  cvaftlTe  fit  poenam,  przve- 
» nlfle  fententlam  . 

» Et  quod  eadem  epidola  fnpernis 
]>  dixerat,  de  ejus  ex  Africa  in  urbem 
„ adventu/e  ait : Idem,  ed  Novatus  , 

qii 


Digitized  by  Google 


448  TraB,  L DifpAL  Artic,  11. 


qui  apud  nos  primum  difcordix,  6c 
” fchifmatis  incendium  feminavit;  qui 
” quofdam  iftic  ex  Fratribus  ab  Epi- 
’*  icopo  fegregavit : qui  in  ipfa  perfe- 
*’  cutione  , ad  evertendas  fratrum.) 
»•  mentes,  alia  quaedam  perfecutio  no* 
>>  ftrisfuir.  Ipfeeft,quiFcliciinmum 
j»  fatellitem  fuum  , Diaconum  , nec 
n permittente  tne , nec  fciente  fu4  fa- 
■„  ftionc,  8e  ambitione  conftituit,& 
„ cCimfuatempeftate  Romam  quoque 
ad  evertendam  Ecclefiam  navigans, 
” fimilia  illic  , & paria  molitus  eft  , ^ 
” Clero  portionem  plebis  avellens  , 
’*  fraternitatis  beni  fibi  cohaerentis,  8c 
” fe  invicem  diligentis  concotdiam_i 
>»  fcindens.  HtCcC^prianus . 

Quibus  conftat,  qii6d  Novatus  plu- 
rium criminum  reusa  fantflo  Cypriano 
damnandus  eflet,  nifi  ciim  perfecutlo- 
nis  urgente  occafionc  intermi(rum_) 
fuilfet  judicium,  Romam  profugus  pe- 
tiiffet . Cum  autem  Romat  aliquandlu 
latuifTet  ignotus,  tandem  Novatlanuni 
Presbytenim  Romanum  ob  Cornelii 
eledllonem  Invidi*  ftimulis  agitatuin , 
& animo  averfatum  inveniens  , capit 
unit  cum  illo  adverfus  Cornelium  age- 
re , atque  alios  quoque  quofeumque 
soflet , ab  ejus  communicatione  retra- 
here , multa  de  illo  falfa  jacftare  , cum 
ConfefTorlbus  quoque  adhuc  detentis 
in  carcere , in  illum  obloqui , ac  falfo 
quodam  pietatis  intuitu  probos  quof- 
que  etiam  illi  infenfos  reddere  conatus 
eft . 

Machlnabatiturh*c  fimul  Novatus , 
atque  Novatianus,  quos  propter  fimlli- 
tudinem  nominum  nonnulli  ex  anti- 
uioribus  Scriptoribus  pro  uno , eo- 
emque  ufurparunt , maxime  Eufeblus 
lib.d.  hiftorl*  cap.jy.5c  Socrates  4.  hlft. 
cap.  ij.  qui  feribit  Novatum  contra—, 
Cornelium  Romanum  ufurpaftc  fe- 
dem . 

Hinc  Gi/da  fubnomlnatus  Sapient , 
Britanni*  excidium  deplorans  , Nova- 
tum pro  Noratiano  ufurpat , dum  feri- 


bit : Novatui  Ronts  , Domimca  concul- 
cator margarit/c  tporcut  niger , patria 
ingerit  violenter  manus,  non  tam  dignus 
venerabilibus  aris,  qukm  flammis  infer- 
ni ultricibus . Qu*  utique  objurgatio 
maxime  in  Novacianum  Pfeudo-Ponti- 
(icem  Romanum  , non  ver6  in  Nova- 
tum foliim  Presbyterum  Africanum-, 
cadit . Unde  arbitror  errore  Amanuen- 
fium,  aut  librariorum  fadium  , ut  apud 
Authores  Grxeos  Novatus  pro  Nova- 
tiano  , 5c  vice  verfa  feriberetur  : nam 
cum  apud  Eufebii  hiftoriam  reperiatur 
Novatianus  cum  Novato  confufus ; in 
Chronico  tamen  ab  eodem  exadti  di- 
ftindlos  invenies  , ait  enim  : Novatus 
Presbyter  Cypriani  Romam  veniens, Nc- 
vatianam,  fy  c/cteros  Confejftres  Jibi  fo- 
dat , eo  qudd  Cornelius  pcenitentes  apo- 
ftatas  recepijfet . 

Petes,  ‘Veru  m reverh  Novatus  fuerit 
dumtaxat  Presbyter,  an  verd 
Epifeopus  ? 

REfpondeo , Baronium  ad  annum 
ay4.  num.  yp.  affirmare  , cum_ , 
fuillie  Epifeopuin  ob  citata  S.  Cypriani 
verba  epift.4y.  ^td  iftic  adverfus  Eccle- 
fiam Diaconum  fecerat  Feliciffimum  , il- 
lic f Rom*  ) Novationum  fecit  Epifeo- 
pum . Solius  autem  eft  Epilcopi  ordina- 
re Diaconum  , 5c  Epifeopum  . 

Iterum  hoc  Baronii  fundamentum, 5e 
argumentum  non  fatis  efficax  , ac  vali- 
dum apparet , ut  in  illius  fententiam 
defeendamus ; enim  ver6  ft  Novatus 
Diaconum  inftituit  Feliciffimum,  infti- 
tuit  Carthagine  , quemadmodum  Ro- 
mxNovatianum  in  Epifeopum:  at  non 
confecravit  Rom*  Novatianum  in_. 
Epifeopum  , fed  tanthm  dolis,  5c  arti- 
bus fuis  procuravit,  ut  a tribus  Epifeo- 
pis  ex  angulo  Itali*  edudiis  , aggrefti- 
bus  rudibus,5e  ebrietate,atquc  crapula 
oppreffis,  Novatianus  ordinaretur  Epi- 
fcopus:igitur  inde  non  apparet  evidens 
argumentum,  qu6d  fuerit  Epifeopus . 

In- 


..  .X)igi!i2o<iby 


De  H<erefi  No'vananorum . 449 


Injhper  exejufdem  epiftol* verbis, 
hsc  noHr«fententia confirmari  potefl: 
in  eo  namque  legimus, qu6d  de  eo  Car* 
thaginenfi  Presbyterp  rejiciendo  cogi- 
tabatur; qu6d  k Sacerdotibus  un^  cum 
Cypriano  judicatus  fuifiet , nifi  perfe- 
cutionis  urgente  occafione  , Romam 
profugus  judicium  evafi(Tet:at  fi  fuifiet 
Spifcopus  , non  a folo  Cypriano  cum 
Carthagineiifi  Clero  fuilfet  ejicien- 
dus , fed  ab  Epifcopis  totius  Pruvincix 
unii  cum  S.  Cypriano  eorum  Primate  . 
Id  etiam  confiat  ex  S.Paciano  epifi.  8. 
ubi  in  hunc  modum  fcribit : Corntliut 
jam  Xomanu!  Epifcoput  i fcxdccim  Epi- 
fcopti  failus  , locum  cathedra  vacanti t 
acceperat , & in  illa  , qua  fuit  praditut 
ca/limonia  vtrginali  crebrai  perfecutio- 
net  irati  Principis  fitjUneiat:  tum  forti 
quidam  Presbyter  Novatus  ex  /ifriccuj 
fraudatis  in  Eeelefia  Cartbaginenf  vi- 
duis ffpoliatis  pupillis, pecunia  Eeelefia 
denegata  , projeSd  extra  domum  Patre  , 
iy  eodem  fame  mortuo,  neeftpulto  : uxo- 
ris gravida  utero  ealee  pereujfo , partu- 
que,ejus  ejfnfo  , Romam  venit,  cum  jam 
ad  Carthaginem  urgentibus  in  Eeelefia 
fratribus , dies  cognitionis  ejus  immine- 
ret,hic  latitavit.  Ubi  diferte  eum  dum- 
taxat Presbyterum  appellat , Idem  ha- 
bet Eufebius  mox  laudatusridem  etiam 
S.  Hieronymus  de  Scriptoribus  Hccle- 
fiafiicis  in  N^bvatiano  . Cujus  , inquit , 
barefis  Novatianorum  autbor  fuit  Nova- 
tus Cypriani  Presbyter,  iyc. 

Porr6  quis  fuerit  ipfe  Kovatlanus  , 
refert  S.  Pacianus  epifi.  j.  quz  efi  ad 
Sympronianum  Novatianum,  ubi  fcri- 
bit: Novatianum  mibi  ingeris  . Philofo- 
pbum  faculi  fuijfe  audio,  nec  fatis  miror 
ab  Eeelefia  Dei  vivi  dcgenerajfe-.cognofco 
radicem  legis  antiqua  fontem  veteris  po- 
puli reliquijfe,  Cornelio  invidentem, No- 
vat i infani a commodatum,  fine  confeer ti- 
tione legitimaEpifcopum  faQum,ideoque 
nec  faSum  per  epifiolam  eorrsm  , qui  ft 
Confeffbres  ejfe  fimularent , qui  matris 
untus  membra  divellerent, iyc.  Qiiantus 
Tom.X. 


autem  haberetur  a fuis  Sedlatoribut 
ibidem  obfervat,  ciim  fubdit.  Novatia- 
nus  bis  melior,  nempe  Moyfe,  ac  Paulo  i 
emendator  Prophetarum  l Do3or  /Ipo- 
fioloruns  } yam  eum  Cbrifto  videtur  ut 
idem  Moyfest'y am ,ut  Paulus  jn  tertium 
caelum  fublimis  eveitur  i yam  negleSit 
omnibus folus  auditur}'E,\im  antem  fuif- 
fe  fedfa  Stoicum  conjicere  licet  ex  his , 
qux  fcribit  S.  Cyprianus  epifi.  fa.  ad 
Antonianum, ubi  de  fafiu  Novatiani  ex 
Pilofuphia,iSc  dicendi  peritia  compara- 
to, ait;  ya3et  Pbilofopbiam,(y  eloquen- 
tiam fuam  fuperbis  vocibus  pradieet  , 
qus  nec  fraternam  cbaritatem  , nec  Ee- 
clefiafiicam  unitatem  tenuit,  etiam  quod 
prihs  fuerat  amifit.  Quod  igitur  ex  Phi- 
lofopho  infigni , remiflb  Philofophi* 
nuntio  , fefe  Chrifto  fnbdidifie  videre- 
tur, ne  in  Eeelefia  inglorius  haberetur, 
qui  interEthnIcos  magnam  fuerat  glo- 
riam confecutus,  Romanus  Pontifex 
voluit  eum  inter  Ecclefix  Presbyteros 
cooptare . 

(^aliter  autem  ad  finem  receptus 
fuerit, refert  Eufebius  lib.d.cap.jy.Nec- 
non  Cornelius  cpifi.ad  Fabium  Antio- 
chenum , ubi  narrat , quod  ciim  diu 
a Satana  vexatus  fuifiet  Novatianiis 
Exorcifiari)  przfidio  k fpiritu  illo  malo 
liberatur  efi,  Sc  chm  panIA  pofi  in  gra- 
vem morbum  incidifiet,  in  leClo  , in 
quo  decumbebat  , fuit  baptiz.xtus; 
ri/m,  inquit  Cornelius  , morbo  tandenui 
elapfus  ; neque  caeteris  , quibus  pofi  Ba- 
ptifmum  fecundam  Ecelefiec  Cdnonem  , 
imbui  oportuerat,  aequifivit , neque  Do- 
mini figtllo  ab  Epifeopo  obfiguatus  fuit : 
quo  quidem  neutiquani  potius,  quomodo, 
qutefo  , Spiritum  fanUum  adeptus  efi  ? 
Subdit  S.  Cornelius  : Ijte  perfecutionis 
metu  debilitatus  , iy  nimia  vit/C  cupidi- 
tate addtsBus  ,fe  Presbyterum  effe  nega- 
vit : nam  eum  d Diaconis  rogatus  , ora- 
tufque  ejfet , ut  domo  , quh  fe  conclufum 
occuluerat, egrefusi  quantum  Presbytero 
liceret,  quantumque  in  ejus  fitum  ejfit 
poteflate, Fratres  in perieulotonBi tutos, ■ 
L 1 1 opif- 

\ 


Digitized  by  Google 


450  TraSl*  I*DiJp,  II,-  Ariic.  II, 


epifquf , iy  auxilii  indigentes  jutaret ; 
tantum  abfuit , ut  Diaconit  eum  obfi~ 
flantibus  obtemperaret , ut  etiam  non 
fine  ftomaeho,iy  bile  ab  illis  abiret,  di- 
fcederetquex  nam  pe  nolle  amplius  ejfie^ 
Presbyterum , fed  alteri  nit/C  fe  ditatu- 
rum afferuit.  A quo  autem  ordinatua 
fuerit  Presbyter , an  4 Fabiano  Corne- 
lii prxdecelTore , aut  aliquo  alio  Ante- 
ceflbre  Romano  Pontifice  , haud  li- 
quet . 

Intere4  ; qui  femel  propter  Philofo- 
phiam  , & dicendi  peritiam  in  fcculo 
ambitionis  (limulis  agitatus  fuerat  No- 
vatianus  , eo  infoelix  abducflus  eil  , ut 
quod  jure  non  licuilfet  Pontificiam  di- 
gnitatem ambiret . Ciim  enim  mortuo 
Fabiano  per  duos  antius  vacafTet  Ro- 
mana fcdes  , ac  tandem  omnibus  pro 
Cleri , ac  populi  Romani  votis  elct^us 
fui',rct  Cornelius,  id  tcgre  ferens  Nova- 
tianus  , & Novati  fubiidio  , ac  malitia 
fretus  fpargere  cepit  calumnias  adver- 
fus  Cornelium,  quibus  irritam,  ac  nul- 
lam ejus  promotionem  fuaderet,dt  po- 
pulum ab  ejus  communione  divelle- 
ret ; quas  utique  propalatas  calumnias 
receniet  S.CyprIanus  cpifl.fa.  ubi  feri- 
,,  bit  de  Cornelio . Qu6d  autem  gug- 
,,  dam  de  illo  Inhonelfa  , & maligna 
„ jatflantur  , nolo  mireris  , ciim  feias 
,,  hoc  clTe  opus  femper  diaboli,  ut  fer- 
„ vos  Uci  mendacio  laceret , & opi- 
,,  nionibus  fallis  gloriofum  nomen  in- 
„ famet , ut  qui  confeientix  fuz  luc^ 
„ clarefcunt , alienis  rumoribus  fordi- 
,,  dentur  j exploralTe  autem  Collegas 
,,  noltros  feias  , & verilUme  comperlf- 
,,  fenulla  ilium  libelli , ut  quidam  ja- 
,,  tflant , labe  maculatum  elTe;  fed  nc- 
,,  que  cum  Epifeopls  , qui  facrifieava- 
„ runt,  communicationem  facrilegam 
,,  mifcuiire:  fed  eos  demum  , quorum 
,,  caufa  audita  e(l,  & innocentia  com- 
probata  conjunxKTe  nbhifcum.  P/^e 
S.Cyprianus  . Qu,ibus  verbis  fignificat  , 
.aecufatum  fuilTea  Schifmaticis  Corne- 
lium , qu6d  libello  acceptu  a Geatili- 


bus,  Sc  data  pecunia , Martyrium  eva- 
fiflet : qubdque  Epifeopos  , qui  idolis 
facrificaverant  tempore  parfecutionis 
Decii  Imperatoris,  in  fuam  commu- 
nionem admiffifTet,  & eos  in  locum,  Sc 
miniflerium  reflituilfet . 

Quae  utique  accufationes,quanquam 
falfiirimar , nihilominus  ea  arte,  dc  va- 
fritie  4 Novato  , Sc  Novatiano  propa- 
latae , ac  diffeminate  funt , ut  etiam 
ConfefTores  in  carcere  reclufos  interfi- 
cerent , ficut  refert  faniftus  Cyprianus 
epifi.ti.  quam  ad  eos  ConfefTores  No- 
vatiano adhzrentcs  dirigit:  ubi  inter 
cstera  ait:  PoUquam  nos  de  tarcere pro* 
deuntes  Scbifmaticus,iyH£reticus  error 
extepit  ,fic  res  erat , quafi  neftraglorta. 
intarcere  remanfiffet,  illic  enim  refedif- 
fe  veflri  nominis  dignitas  videbatur  , 
quando  milites  Chrifii,non  ad  Eeclcfiam 
de  careere  redirent , in  quam  prius  eum 
Eeclefiee  laude  , iy  gratulatione  venif- 
fent . Horum  itaque  ConfefTorum  fuls 
partibus  adhaerentium  , fuffragiis  , ac 
votis  animati  Novatus,  Sc  Novatianus, 
publice  rebellare  coeperunt  adverfus 
Cornelium  fummum  Pontificem  ; itaut 
defedionem  , quam  priiis  clandeflini 
moliti  fuerant , jam  in  apertum  dedu- 
cerent, quod  utique  fic  recenfet  S.Cor- 
nclius  epilt.ad  Fabium  Epifeopum  An- 
„ tiocfaenum  , bis  verbis  : Ut  ver6  in- 
„ tclllgas  hunc  admirabilem  viriim_« 
,,  ( Novationum  fcilicet  ) jampridem 
,,  inEpifeopatu  petendo  ambitione  in- 
„ cenfum  efTe  , & eam  temerariam,  Sc 
„ effrsenatam  cupiditatem  occuItafTe_> 
„ intra  re.dcfimulationcm.ac  tanquam 
„ Jnvolucro,quo  arrogantiam  tegeret, 
,,  ipfo  initio  ConfclTores  Chrifli  viros 
fanc  probos  locum  hahulffe,  tibi  vo- 
„ Io  aperte  offendere  . Presbyter  no- 
„ mineMiximus,  Sc  Urbanus  4 no- 
„ (Iris  , qui  bis  ex  conOanti  fide  Con- 
,,  fefTione  fummam  glorix  amplitudi- 
„ nem  collegerant:  Sidonius  item  , Sc 
„ Celerinus  ( vir  qui  Dei  clementia—» 
,,  adjutus  omnia  tormentorum  gene- 
ra 


..  digitizodli,' 


De  Htereji  Novatt anorum . 451 


i,  r*  maxim*  cum  tolerantia  pertule- 
rat , Sc  corporis  imbecillitate  , vi  ac 
robore  fidei  fuc  confirmata,  ftrenue, 
” ac  viriliter  ab  adverfario  vi(itoriam 
” reportaverat ) ciim  Novatianum  at- 
tentiiis  confideralTent , & callidam 
**  ejus  fraudem  , verfutiam , perjuria , 
mendacia,  aggrefiem  inhumanita- 
>>  tem  ab  omni  vita;  communione  alie- 
a>  nam  , veteratoriam  denique  inilar 
lupi  amicitiam  deprehendilTcnt ; eo 
,,  relicto,  ad  S.Eccleiiam  reverterunt : 
atque  omnes  ejus  fallacias,  cX  male- 
ficia, quK  longo  tempore  intimo  pe- 
**  Ctore  obtexiiTet,  multis  przfentibus, 
*’  tum  Epifeopis,  tum  Presbyteris, tum 
” Laicis  quamplurimis  , palam  often- 
>*  dere,  & cum  lacrymis  , ac  querela  , 
» cum  dolore,  <!lc  Fccnitentia  fuam  vi- 
» cem  deplorare  coeperunt , quod  fub- 
f,  dola  illius’,,  6c  efferate  bellix  confi- 
„ lio  adducti,  ab  bcclefia  etiam, vel  ad 
exiguum  temporis  fpatium  defei- 
**  vifient. 

” SeiitBiiprnrl  Co'tf'fforihus  t quid 
*’  Novatianus  pvtcfhmprerit  ,idtm/uh~ 
**  <//r,fic  dicens:  Vix  credibile  eft,cha- 
» riilime  frater  , quantam  in  moribus 
9>  varietatem  , quantam  mutationem 
» exiguo  momento  in  illo  fadtam  con- 
,,  fpexerimus  . Nam  fplendidiUimus 
P,  ifle  fcilicet,  qui  inufitato,ac  terribili 
jurejurandoadjedto.fidem  fuis  fece- 
rat , fe  non  aliquando  Epifeopatum 
*’  fuis  appetivilfe  , tatiquam  cx  fallaci 
**  quadam  prxftigiarum  Impoflura  in 
**  medium  projertus , de  repenti  Epi- 
I»  fcopus  apparuit.  Etenim  ifte  novx 
» fcdtx  inventor,  & dodtrinx  Eccle- 
fiaflicx  propugnator , quando  Epi- 
,,  feopatum  a Oeo  certi  minimi  ei  do- 
natum  fibi  vi  arripere  , & ex  horni- 
num  manibus  quodammodo  extor- 
quere nitebatur  , duos  fibi  focios  de 
” uia  ipforum  lalute  propi  defperatos 
adfeivit,  ut  eos  in  exiguam  aliquam 
” partera,dc  minimum  quafi  Italif  an- 
V guhioi  mitteret : indeque  Epifeopos 


p,  tres , homines  aggreftes  , rudes , ne 
fimplices,  fimulatione  quadam  ve- 
teratoria , In  fraudem  indudios  ab- 
” duceret ; alTerens  , 3e  confianter  af- 
” firmans,  eos  qiiim  celerrimi  debere 
” Romam  venire  , ut  videlicet  omuis 
» Iis,  dc  dlfcordia  per  fententiam  ilio- 
si rum  , aliorumque  Eplfcoporum  in- 
ii terpofitam  dirimeretur. 

,,  Epifeopi  igitur,  quoniam.ut  fuprii 
„ diximus,homines  fimpliciores  erant, 
& in  perditorum  fallaciis  , dolifque 
dlfcerneridis  minus  perfpicaces,Ro- 
inam  adventant . Ifle  tum  per  quof- 
■’  dam  fui  fimiles.ad  eam  rem  compa- 
’*  ratos , cos  in  unum  locum  conclu- 
» de. idos  curavit.  Ac  cum  circiter  ho- 
»1  ram  decimam  ebrios,  & crapula  op- 
ii preffos  cerneret,  vi  coegit, imaglna- 
3,  ta  quadam  , dc  vana  manuum  Inipo- 
„ (itione  Epifeopatum  fibi  tribuere  , 
,,  quem  dignitate  gradum  parum  fibi 
accommodatum  ad  hunc  modum 
per  fraudem.  Se  aflutiam  acquifivit . 
” Ex  quibus  Epifeopis  unus  non  long^ 
’*  poft  , peccatum  flebiliter  lamenta- 
•*  tus,  dc  Idem  apertd  confe(riis,ad  Ec- 
I»  defiam  revenit : quem  populo  unt- 
»1  verfo  pro  eo  rogante , tandem  ut 
11  laycum  in  communionem  recepi- 
„ mus,  atque  alios  , qui  in  reliquorum 
,,  duorum  Eplfcoporum  loca,  qui  eum 
crcaffent,  fuccederent,  mifimus  . 

Illum  igitur  lepidum  Evangelli 
* Patronu  Novatianum  omnino  prx- 
’’  teri  it , fcilicet  anum  fotum  Epifeo- 
**  pttm  oportere  ejfe  in  hae  Ecclejta  C.t~ 
»1  tboliea,\ni\uu  tamen  non  Ignorabat 
>1  quomodo  enim  poterat?  J Freshy te- 
>,  ros  effe  quadraginta  fex  , Diaconos 
,,  feptem  , Subdiaconos  feptem  , Aco- 
,,  lithos  quadraginta  duos,  Exorciflas 
dc  Ledores  uni  cum  Ofliariis  quin- 
quaginta duos,viduas,  dc  alios  mor- 
” bo  , atque  egeflace  afflidatos  mille, 
” dc  quliigentos,quos  omnes  Del  gra- 
>*  tia,  dc.benignitas  abunde  liiflentat . 
»i  Sed  tamen  nemo  ex  tanta  miniflro- 
L 1 1 a rum 


Digitized  by  Google 


^5  * TrsSf*  1.  IL  Art.ll. 


,,  rum  miiTdtudtae,ureque  in  Ecclefis 
t,  neceflaria;  nemo  ex  canto  egentium 
numero  Oei  providentia  locupleta- 
ti tum,  & rerum  abundantia  circum- 
„ fluente  ; nemo  denique  ex  maxima 
a,  illa,  Sc  innumerabili  populi  frequen- 
a,  tia  , iflum  quem  dico  Novatianuin  , 
a,  ab  ea  defperata  mentis  cccitate  , 8c 
„ contumacia  avertere  , & ad  Eccle- 
„ (iam  dcnu6  revocare  potuit . Subdit 
„ Novatiani  artes  in  fuo  fchif- 

a,  mate  fulciendorCiim  fecifret,/nfu/f, 
a,  oblationes  , & fmgulis  partem  Sa- 
a,  cramenti  diRribuilTet  , porrexiflet- 
.»>  que,miferos  homine$,&  infi^lices  pro 
.a,  benedictione  , Se  gratiarum  adtione 
a,  jus/urandum  dare  coegit,  atque  fuia 
a,  utrifque  manibus  manus  accipien- 
a,  tis  prehendens,  non  priiis dimidt  , 
a,  quitm  hoc  jurejurando  eum  obftrin- 
a,  xifTec  Cillius  enim  verbis  utar  ) yura 
,,  mihi f>trcor/>ut,l7  fanguinem  Domi- 
,,  ni  ftoliri  ytftt  CbriBi , te  numquata 
,,  nec  me  deferturuni,  nee  ad  Cornelium 
a,  rever/urum  . Atque  mifer  homo  non 
a,  ante  deguflavic , qu^m  ita  illi  fe  de- 
,,  voviflet , Sc  pro  Arnen  , quod  dicere 
a,  debuerat  , hoc  dixit ; Uon  deincept 
,,  ad  Cornelium  revertar  . HisScflmi- 
libus  artibus  fuam  fedlam  augebat  in 
diesNovatianiis  ut  apparebit  ex 

J.II. 

De  pregrefu  H arefit  Sovati anorum  . 

NOvatlanus  igitur  eo  modo  faiflus 
Pfeudo-Pontifex  , i veftigio  de 
fua  eleClione  ad  diverfas  Ecclefias  milit 
£piflolas,in  quibus  narrata  fuperius  In 
Cornelium  Papam  crimina  feripta-, 
erant;qux  utique  maximam  In  Ecclelia 
Dei  tentatlonem  Invexerunt ; cbm  non 
Ibliim  ab  Ipfis  Authoribus  Novaciano  , 
atque  Novato  fcrlptis  litteris  per  uni- 
verfum  orbem  calumnis  in  Cornelium 
fpargerentur ; fed  etiam  confirmaren- 
tur illuflrluffl  ConfeTorum  epifloiis  , 
quorum  ob  diucuruiorem  carcerem-a 


gloria  erat  apud  omnes  Chrilli  fideles 
infignls . Quod  ipfe  Cornelius  teflatur 
epift.  apud^Cypriannm  qtf.  feribens : 

„ Chra  ad  omnes  Ecclefias  eorum  no- 
„ mine  litterae  calumnilSjSc  maledictis 
„ plenae  , eaedemque  frequentes  miflaB 
„ efTent , ea  ex  caufa  , ut  ait , omnes 
,,  pene  perturbatae  funt  Ecclefic , Sc 
„ complures  ex  eis  errore  decepta  , 

,,  cogitantes  fe  errare  non  pofle,  fi  eo- 
„ rum  alTecflarentur  vefiigia,qui  Chri- 
,,  (tum  toties  magna  glorid  confeffi  ef- 
„ fent. 

His  autem  In  epiflolls  maxime  fi- 
gnificabat  Novatianus  fe  Invitum,  ac 
renitentem  creatum  fuifFe  Epifeopum  , 
ea  ratione  exeerandum  excufans  fchif: 
matis  facinus  , ut  dolose  Eccicfiarum  , 
ad  quas  feribebat , communicationem 
fubriperet , ut  colligere  licet  ex  epifL 
SantSi  Oionyfii  Epifeopi  Alexandrini , 
quam  refert  S.  Hieronymus  in  Com- 
mentario de  Scriptoribus  Ecclefiafilcls, 
qui  Novatlano  referibens,  hzc  habet : 
Nolft  ne  adSacerdotium  fuerit  indudut, 
ita  demum  oflendet , fi  volent  cefierit  ; 
nam  oportuit  quidvit  etiam  hae  gratia 
perpeti  , ne  difeinderetur  Ecelefia  Dei  , 
neque  minutpr aciarum  ex  boc  conti qif- 
fet  teilimonium,quid  nolui fet  diftdium 
inducere , quam  profieifei  folet  ex  eo  , 
fiquit  reeufet  fimulaehrit  immolare  , at- 
que adeo  praclariut  etiam  mea  quidem^ 
fententia:  fiquidem  illuc  uni  propriaque 
eonfuUtur  anima:  blc  totiut  Ecelefia  ne- 
gotium agitur  ; tametfi  nunc  quoque  fi 
perfuaferit , fi  contulerit  fratret  in  con- 
cordiam redire tplut  egerit  o^cio;  quhm 
peccaverit  errato  . 

Sicut  autem  ad  Alexandrinam  , Se 
Orientis  Ecclefias  Novatianus  litteras 
dedit  ; ita  pariter  apud  Occidentales 
idlpfum  prxflitit  , necnon  , Sc  apud 
Africanas  ; tcfiatiir  enim  S.  Cyprianus 
epifl.  ff.  Novatianum  ad  Ecclefiam_> 
Carthaginenfem  legatus  mlfifTe  unit 
cum  litterIs,eo  tempore  quo  Carthagi- 
nenfem Synodum  celebrabat : at  ciim 


_ -Digi;uod  by  Gi)Oglt: 


De  Hderefi  Novatianorum . 45  3 

tpifcopi  Africani , qui  Romam  fuerant  epiftolam  , adjuniflos  Novato  Icijatos 
delegati , ut  refcirent , & compertum  efTc  plurium  criminum  reos,  ftatitn  ad- 
haberent  utrum  calumni<e  in  Corne-  monuit  exteros  Coepifeopos  Africa- 
lium  diffamatx,  vere  elTcnt , necne,  nos,  necnon,  & omnes  fideles  , facrile- 
tunc  etiam  rediilTent  , renuntiarunt  gos  caverent  homines  , quorum  etiam 
Cornelium  omnino  innocentem  ; ac  crimina  circularibus  datis  epiftolis  pu- 
legitime,  6c  Canonice  Romanum  Pon-  blice  voluit  innorefeere  , ut  conftat  ex 
tificem  electum  fuHTe:quod  utique  cum  epiiK  S. Cypriani . Maxime  utilita- 
nificaflent  non  foliim  S.  Cypriano  tis  fuit  Novati , ac  Sociorum  ab  urbc_» 
(ad  quem  per  diiftos  Epifeopos  in  Afri-  difcellio;  nam  qui  ab  eo  detinebantur 
cam  redeuntesfcripferat  Cornelius  Pa-  in  errore,  illo  recedente  confeftim  ad 
pa  ) fed  etiam  aliis  Prsfulibus,  quos  ex  Ecclefiam  reverfi  funt,  maxime  illu- 
diverfis  Ecclefiis  Africanis  Carthagine  (Ires  illi  ConfelTores  , qui  Novatiano 
in  Synodum  elegerat  S.Cyprianus,om-  adhxferant ; hi  enim  dato  libello  fup- 
nes  confenlerunt  Cornelio,dc  Novatia-  plici  veniam  de  erratis  deprecati  funt , 
num  repudiarunt , ut  declarat  S.  Cy«  & ut  reciperentur  in  Communionem 
prianus  epill.  42.  his  verbis;  Honorii  Cornelii  lummis  votis,  ac  gemitibus 
etiam  commmunis  memoretyiy gravitatis  poftularunt  , ut  narrat  fanilus  Corne- 
Saecrdotalis  , ac  /anSitatis  reff>’Utt:rL^  lius  eplft.  qu*  eft  apud  S.  Cyprla- 
tenentes,  ea  que  ex  divrr/o  in  librum  ad  nuna:^5r»/«  voluntate  «^«//c.lnquit, 
nos  tranfmijfum  eongefla  fuerant  , acer-  magnus  Fraternitatis  coneurfus  faitus 
bationibus  criminofis  rejpuimus : conjs-  eft  , una  vox  erat  omnium  Deo  gratias 
decantes  pariter,  i^  ponderantes, quod  in  agentiunr.  gaudium  peEloris  lacrymis  ex- 
tanto  fratrum  , reiigiofoque  eoiventu  primentes  ,eompie^entes  eos,  quaft  hodie 
confedentibtts  Dei  Sacerdotibus, iy  altari  a poena  carceris  fu sit  Uberati  . Porro 
pofito,  nec  legi  debeant,  nec  audiri  . eorum  ConfeiToruin  revocationem  cr- 
Abfoluta  autem  Synodo  feriprerunt  rati,  ac  profeiTiimcm  his  verbis  conce- 
Patres  ad  Cornelium  Papam  epillolam  shsAttnrcfctv.Nos  Cornelium  Epi- 

Synodicam,uc  eum  certiorem  facerent  feopum  iS.  Catholica  Ecclcfia  eltclum 
de  damnatione  Fcliciflimi , & Socio-  d Deo  oomipotente  , iS  Cbrifto  Domino 
rum  , qui  volebant  lapfis  in  perfecutio-  ttoflro  fcimut ; nos  errorem  ttoftrunt  con- 
necoiuinub  veniam  elTe  largiendam  ; fitcMur.  nos  impoUuram  paffi  fumus,  eir- 
fed  illx  epidolic  defiderantur;  fcripfit  cumventi  fuimus  perfidia,  iS  loquacitate 
etiam  ad  eumdem  S.  Cyprianus  , im6  captiofa.Nam  etfi  videbamur  quaji  qttan- 
ctiam  adjecit  litteras  ad  ConfelTores  dam  communicationem  cum  fchifmatico, 
lapfes  , it  Novatiano  confciTtientes  , iS  baretico  homine  habuifte  ■,fineera  tc- 
quas  ^ Cornelio  Papa  priiis  iiifpici  vo-  men  mens  noftra  femper  in  Ecclefia  fuit . 
luit , ea  nimirum  cautela  , nc  ad  fchif-  Hee  enim  ignoramus  verum  Deum  effe  , 
maticos  feribendo  falfo  idem  jacla-  unum  Chriftum  e fe  Dominum  , quem-» 
rent , Cyprianum  cum  illis  communi-  Corfeffi  fimus,  unum  Spiritum  fanBum , 
care . unum  Epifeopun  in  Catholica  Ecclefia 

Hoec  chm  refclilTet  Novatianus  an-  ejfe  debere  . 
no  if4.ica  percitus  Novatum  unii  cum  Pcrlatisautem  in  Africam;  & in  alias 
aliis  Setffatoribus  delegavit  inAfricam,  Provincias  Cornelii  Pap«  litteris  de  re- 
ad  illam  Ecclefiam  evertendam  , cujus  cantatione  CunfelTorum  lapforum.tum 
legationis  ciim  certiorem  feciflet  fan-  etiam  qui  Novati,  ac  Sociorum  adutii 
dius  Cornelius  fandltim  Cyprianum,  decepti  fuerant  in  Africa,  pariter  rele- 
audiifletquc  per  feriptam  h Cornelio  vati  funt  de  quibus  S. Cyprianus  ad. 

Cor- 


Digitized  by  Google 


454 

Cornelium  ,eptn.47. 5:a  fcrlbic : Hie 
tri-m  riuofd^m  /ratra  tisjlrai  error  indu- 
ieerat , quod  ji'-ico  amunieotionem  Con~ 
/'rorum  /equi  viderentur  : qud  errore 
Jublatb  , lux  onoium  peUoribus  in/ufu 
eft  ; iy  Eeelefia  Catholic$  una  ejfe  , nec 
Jlindi  , nec  dividi  po/e  monFlrata  eft\  nec 
qui/quam  jam  /acile pi  'erit /chi/matici 
/urentii  verbis  loquacibus  decipi  , quan- 
do probatum /t  bonos,  iy  floriofos  Cbri- 
Ri  milites  non  potui/e  diu  aliena  /jlla- 
eia,  ly  perfidia  extra  Eeelefiam  detineri. 
Hoc  maxime  nuntio  firmatus  c(l  An- 
tonianus in  Numidia  bpifeopus , qui 
cum  4 Cornelii  partibus  priiis  ftetilTet , 
podmodum  Novatlani  litteris  permo- 
tus nutare  coiperat.  Sed  depofita  vacil- 
latione Novatiano  prorfus  renuntiavit. 
His  tamen  eventibus  , quamvis  fflicif- 
Amis  non  potuit  omnino  extingui  Ko- 
vatiana  lues  ; quapropter  opus  fuit 
vana  diverAs  in  Provinciis  cogere  Con- 
cilia, quibus  decerneretur  quu  ratione, 
& quibus  lapfis  danda  elTet  venia  pec- 
catorum . 

$.  111. 

Sluibus  in  Conciliis  damnati /aerint 
Novatianorum  errores  ? 

ID  maxime  facium  cA  in  Synodo 
Romana  anno  ay5’.nam  de  eo  Con- 
cilio ita  feribit  Eufebius  llb.  y.  Hiftorij 
cap.iT.Ob  quam  rem  inquit,  nempe  No- 
vatianum  lap/os  a Peenitentia  exclu- 
’ dentem  ) Concilium  maximum  Ro- 
’’  mat  cogitur  , in  quo  fexaginta  £pi- 
” fcopi,  atque  Presbyteri  totidem  , at- 
**  que  amplius  una  cum  Diaconis  in 
*>  upum  conveniunt . A Palloribus  fe- 
>>  paratim  per  Angulas  cujurqiie  re- 
»>  glonis  Provincias,  quid  de  ea  re_ 
i,  agendum  clfet  deliberantibus  collo- 
y,  quia  fiunt . A quibus  tandem  decer- 
niturNovatianum  , ejufque  fautores 
tanta  Aiperbia  inflatos  , & quotquot 
illius  inhumaniflim«  , 8c  k fraterna 
**  charitate  aJieniflim;  opinioni  aflen- 


tlrentur.in  eorum  numero,qui  erant 
ab  Eeelefia  exclufi  haberi : fratres 
autem  qui  cafu  infelici  proIapA  f uif- 
fent, Poenitentia  medicamentis  cura- 
ri, & ad  fanitatem  reftitui . 

Ciim  autem  hoc  tempore  duas  inter 
fe  contrarias  SchiAnaticorum  fadlio- 
nes,pari  tamen  conatu  adverfus  Eccle- 
fiam  Catholicam  confpirarent, quarum 
alterius  Nnatianus  , alterius  veri  Felim 
ci/fimus  Diaconus  Africanus  quondam 
ik  Novato  ordinatus  , quorum  ille  a/e- 
bat , neminem  lapforum  in  Eeelefiam 
efle  recipiendum  ; hic  ver6  lapfos  om- 
nes abfque  Pfnitentia  mox  fufeipi  de- 
bere ; qu«  etiam  fuerat  prior  Novati 
fentcntia:fed  poftmodum  ad  oppoAtam 
declinavit:  inter  hec  duo  extrema  Ca- 
tholica Incedens  Eeelefia, via  media.  Ac 
lapfis  pacem  dabat , ut  tamen  prsvia 
pfnltentia  ipA  Abi  aditum  patefacerent. 

Hoc  autem  Aatutum  elt  nedum  in 
illo  Concilio  Romano , fed  etiam  In 
aliis  plurlmls;maximi  verA  in  Africano, 
feu  Carthaginenfi  celebrato  anno  ayy. 
cui  interfuerunt  quadraginta  duo  Epi- 
fcopi , ut  conAat  ex  epiiiola  Synodica 
ad  Cornelium  Romanum  Pontificem 
mifla,  qu«  eA  num.  5'4.  apud  S.Cyprla- 
num,  in  qua  caufain  proferunt,cur  im- 
minente perfecutione  lapfis  veniam_> 
poilulantibus  , & agentibus  Pcenlten- 
tiam  judicarent  elfe  concedeiidam:Ob- 
temperandum  namque  eA, 
oAenfionibus,atque  admonitionibus 
juAis,  ut  a palloribus  oves  in  pericu- 
” Io  non  deforantur  , fed  grex  omnis 
” in  unum  congregetur  , & exercitus 
**  Domini  ad  certamen  militia;  cceleAis 
»*  armetur ; MeritA  enim  trahebatur 
»1  dolentium  Pfnitentia  tempore  Ion- 
n giori,  ut  infimis  in  exitu  fubvenire- 
„ tur  : quandiu  quies  , Sc  tranquillitas 
„ aderat,quz  differre  diu  plangentium 
iacriymas,dc  Tubvcnlre  ferd  morien- 
tlbus  in  infirmitate  pateretur.  At  ve- 
” rA  nunc  non  Infirmis  , fed  fortibus 
” pax  cA  aeceiFaria,  nec  morientibus  , 

fed 


Tra^.L  Vifp.lla4rtic.ll 
» 


«1 


De  H<ere/i  Novati  anorum  l 45  f 


l,  f«d  viventibus  communicatio  k no- 
bis  danda  e(l:  ut  quos  excitamus  , 8c 
hortamur  ad  prclium,  non  inermes, 
” & nudos  relinquamuSjfed  proteeVio- 
” ne  corporis,&  fanguinis  Chrifti  mu- 
” niamus.  £t  ciim  ad  hoc  fiat  Euchari- 
» ftia;  ut  pofllt  accipientibus  effe  tute* 
>•  Ia:  quos  tutos  efTe  contra  adverfa* 
» rium  volumus,  munimento  Oomini- 
t,  cs  faturitatis  armemus . Nam  quo- 
„ mod6  docemus,aut  provocamus,eos 
^ in  confelfione  nominis  fanguinem 
futim  fundere;fi  eis  militaturis  Chri- 
fU  fangtiiiiem  denegamus?  dutquo* 
mod6  ad  Martyrii  poculum  idoneos 
” icimus , fl  non  eos  priiis  ad  biben* 
dum  in  Ecclefia  poculum  Domini  ju* 
» re  communicationis  admittimus?.. . 
» Necquifquam  dicat,  qui  Martyrium 
,,  tulit,  fanguine  baptizatur  : nec  pax 
„ illi  ab  Epiicopo  neceffaria  e(l  , habi* 
„ turo  grati»  fu»  pacem,  & accepturo 
majorem  de  Domini  dignatione.» 
- mercedem  . Prim6  idoneus  efTe  non 
poteflad  Maryrium  ,qui  ab  Ecdefia 
” non  armatur  ad  prclium  : & mens 
” deficit,  quam  non  recepta  Euchari- 
» ftia  erigit,&  accendit. multa'. 
J>  Ne  igitur  ore  noflra,  quo  pacem  ne- 
M gamus,  quo  duritiam  magis  humanf 
„ crudelitatis,  quam  divine , Sc  pater- 
,,  ne  pietatis  dulcedinem  opponimus, 
oves  nobis  commifTe  ^ Domino  re- 
pofeantur: placuit  nobis,  fanclo  Spi- 
ritu fuggerente  , & Domino  per  vi- 
” fl  anes  multas  , & maiiifcflas  admo* 
” nente:  qiiiahoflis  nobis  imminere 
” preniintiatur,&  odendittir:  collige- 
»»  rc  intra  caflra  milites  Chri(li,'&  exa- 
>1  minatis  Angulorum  cauAs  , pacem 
),  laplis  dare  , imm6  pugnaturis  ^ me 
„ fuggerere:quod  credimus  vobis  quo- 
»»  mifcricordie  contem- 

platione placiturum  . 

Cum  autem  omnem  navaret  operam 
S.  Cyprianus , ut  Novatianos  ex  Africa 
propulftret,eorumque  peflilens  dogma 
climiiuiret;  diabolus  falutis  ,ac  verita- 


tis Evangelica  adverfarius  , aliam  ipA 
ex  diametro  oppoAtam  novi  belli  an« 
fam  prxbult . Accidit  enim  ut  privatus 
veterator  hxreticus  un4  cum  luis  a Ae- 
dis ad  prefatam  Synodum  Carthagi- 
nenfem  venerit , quaA  caufam  fuam_i 
at^urus:  fc4  ciim  jam  pluries  fuiAe; 
damnatus  , ab  eadem  Synodo  rejetftu^ 
eA:  qua  de  re  furiis  agitatus  colletAis 
fecum  fociis, ibidem  Carthagine  adver- 
fuaS.  Cyprianum  creavit  Ffeudo-Epi- 
Icopum  Fortunatum  , ut  narrat  S.Cy- 
fsriaiius  epiA.py.  ad  Cornelium.  Fortu- 
natus autem  cum  fuis  fociis  Romam.j 
delegat  FelicilAmuin  h^rcAarcham  ad 
Cornelium  Papam  , abeo  , A Aeri  pof- 
fet,  communicationem  fubrepturum,dc 
multa  in  Cyprianum  oblocuturum  , ut 
ibidem  refert  S.  Cyprianus,  ubi  feribit; 
FeliciAimum  illum  hoAem  Chrifti  noa 
,,  novum  , fed  jampridem  ob  crimina 
fua  plurima , & graviAima  abAen- 
tum  , de  non  tantiim  mea  ,fed  plu- 
rimorum Coepifeoporum  fententii 
” condemnatum,  rejedum  k te  illic ef- 
fe  ; & ciim  vcnilfet  Aipatus  caterv4  , 
» & fadione  defperatorum  , vigore 
» pleno  qu6  Epifeopos  agere  oportet, 
i>  pulfurade^ccleAa  cAe,  de  qua  jam- 
,,  pridem  cum  fui  Amilibus  , Dei  maje- 
„ Aate  , de  Chrifli  D.  dc  Judicis  noAri 
,,  feveritate  depulfus  eA,  ne  fchifmatis 
de  diiTidii  author , ne  pecunis  com- 
niiA»  Abi  fraudator,  ne  Aruprator 
” virginum  , ne  matrimonioruiu  mul- 
” turum  depopulator,atque  corruptor, 
» ultra  adhuc  fponfam  ChriAi  incur- 
» ruptam,  faniAam , pudicam,  prefen- 
>»  ti«  fu»  dedecore,  de  impudica  atque 
,,  inceAa  contagione  violaret . 

Refert  etiam  ibidem  S.  Cyprianus 
iemel,  de  iterum  rejedlum  Felici  Ai  mu  m 
a Cornelio  , ut  allatas  a fe  ab  Africa  lit- 
teras acciperet;nec  tamen  illis  minitan- 
tibus Cornelium acquievifTe,qui  nihilo- 
minus paul6  permotus,qti6d  de  re  tanta 
nihil  ad  eum  feripAAet  S.  Cyprianus  , 
acri  iis  ipfiun  redarguit;  excufat  nihilo- 

mi- 


I 


I 

I 


Digitized  by  Googie 


4 5 7'raii,L  Dijp 

minus  (e , qu6d  accufatorum  ipfius  ve- 
hementer exagitaretur  moleiiiis.ut  eol- 
Ilgi  poteft  ex  eadem  epiflola  Cypriani 
ad  Cornelium,in  qua /eriirf.Lci^k  alia 
,,  tua  epiflola.  Frater,  quam  primis  lit- 

i,  teris  iubjunxiAi  , fatis  miratus  fum  , 
„ ei>m  animadvertilTcm  te  minis.atque 
*,  terroribus  eorum  , qui  venerant,  alt- 

j,  quantiim  e(Te  eommotum  : cCim  te  , 
feeundiim  quod  fcripfifli,aggrefli  cf- 

,,  fent  cum  furama  defperatione,  coni- 
,,  minantes, qu6d  fi  litteras,  quas  attu- 
„ ierant,  non  accepifTes,  publici  eas  re- 
„ citarent,  & multa  turpia,  ac  probro- 
„ fo,dt  ore  fuo  digna  proferrent. Qu6d 
„ fi  ita  res  eft.  Frater  chari(nrae,ut  ne- 
„ quiflimorum  timeatur  audacia  , de 
„ quod  mali  jure  atque  asquitate  non 
,,  pofTunt , temeritate  ac  defperatione 
„ perficiant;  adum  cfl  de  Epifcopatiis 
,,  vigore  , dede  Ecclcfia; gubernande 
fublimi  ac  divina  poteflate:necChri- 
„ (liani  nltr^  aut  durare , aut  efTe  jam 
„ pofTiimus , fi  ad  hoc  ventum  ell , ut 
„ perditorum  minas  , atque  infidias 
,,  pertimefeamus . 

f^alis  autem  efTe  debeat  Sacerdotis , 
de  Epifeopi  conflantia  in  amovendis,  de 
propulfandis  indignis  ik  Sacramento- 
rum participatione  , ibidem  fignificat  , 
,,  ciim  ar7:  Amplerflor  prompta,  de  plc- 
„ na  dilectione  cum  Fcenitentia  rever- 
„ tentes,  peccatum  fuum  fatisfadlione 
humili,  de  fimplici  confitentes.Si  qui 
autem  funt , qui  putant  fe  ad  Eccle- 
„ fiam  non  precibus,fed  minis  regredi 
,,  pofTe  , aut  exiflimant  aditum  fe  libi 
„ non  lamentationibus  ,dc  fatisfatflio- 
j,  nibus,  fed  terroribus  facere,  pro  cer- 
,,  to  habeat  contra  tales  claufamftare 
„ Ecclefiam  Domini.nec  caflra  Chrifli 
„ invidia,  de  fortia,  de  Domino  tuente 
„ munita,  minis  cedere’.  Sacerdos  Dei 
,,  Evangelium  tenens  , de  Chrifli  pr*- 
cepta  cuflodiens  occidi  potell , non  po- 
teft  vinci . 

Intercik  ciim  fteviret  in  Chriflianoa 
perfecutio  fub  Imperatoribus  Gallo,  de 


• XZ»  XjT» 

Volufiano,  in  exilium  ab  eis  ejer^t  eft 
S.  Cornelius  , uni  cum  plurimis  aliia 
Clericis  Romanis  , ubi  eum  S.  Cypria- 
nus epifl.  p/.  confolatus  efl  , de  in  qua 
mirum  in  modum  ejus  conflantiam  ex- 
tollit , in  qua  pariter  Novatianum  car- 
pit, qu6d  ipfe  perfecutionem  elTugeret, 
nec  errorem  deponeret,  fed  adhuc  gra- 
vifis,  dt  fe,  dc  fuos  vulneraret . In  per- 
niciem, inquit,  fratrum  lingua  fua  per- 
,,  flrepens  , de  facundia  venenata;,ja- 
,,  cula  contorquens  , magis  durus  f(- 
cularis  Phioiophix  pravitate  , quint 
Philofophia  Dominice  lenitate  pa- 
” cificus,defertor  Eccleflx  , mifericor- 
” dizhollis,  interfedlor  Poenitentia  , 
” Dotflor  fuperbir,veritat!$  correptor, 
» proditor  charitatis.  Agnofeit  ne  jam 
» qui  fit  Sacerdos  Dei?qua  fit  Hcclefia, 
» de  domus  Chrifli?  qui  fint  Dei  fervi , 
,,  quos  diabolus  infellet?  qui  fint  ChrI- 
„ fliani,quos  Anti-Chriflus  impugnet? 
Neque  enim  qiixrit  illos  , quos  jam 
fubegit;  aut  gcflit  evertere;qqos  jam 
’ fuos  fecit . Inimicus  hoflis Ecclefia  , 
quos  alienavit  ab  Ecclefia  , dc  foras 
*’  duxit  ut  captivos  , dc  vindlos  con- 
” tempfit,  dc  perdidit:  eos  pergitlacef- 
» fere  , in  quibus  Chriftum  credit  ha- 
i>  bitare  . Quanquam  etfi  aliquis  ex  ta- 
libus  fuerit  apprehenfus  , non  efl , 
,,  quddfibi  , quis  in  ConfelTione  nomi- 
ni nis  blandiatur;  ciim  conflet,  fi  occifi 
hujufmodi  c''tra£cclefia  fuerint,fidci 
coronam  non  elTe,  fed  p^nam  potius 
” efTe  perfidia  ; nec  in  domo  Dei  inter 
” unanimes  habituros  efle,  quos  vide- 
» mus  de  pacifica,  de  divina  domo,  fu- 
» rore  difeordia  receffifTe  . 

Coronato  autem  per  Martyrium., 
Cornelio , in  ejus  locum  fuffeclus  efl 
Lucius  , qui  itidem  Martyrio  in  eadem 
perfecutione coronatus  efl:  quorum., 
SS.  Pontificum  ciim  mirandam  animi 
conflantiam  celebrarent  Catholici,  iti- 
dem dc  fuo  Novaiiano  jaiflarunt  ejua 
Secflatores ; feribit  enim  Socrates  , dc 
ipfe  fetfta  Novatianus  lib.  4.cap.  a}. 


De  Hareji  Novattanorum , 457 


Kovatitnum,quem  Novatum  nominat, 
Martyxio  fub  Valeriano  occubifTe;  im6 
Novatlani  fur  fedlr  authorem  ante^ 
,,  S*  Cyprianum  Martyrium  confu- 
ma(Te  prrdicabant.  Verum  , inquit , 
* S.  Padanus  epift.  a.  fcripca  ad  Sym- 
pronianum  Novatianum  ; Novatia- 

” nus  martyrium  nunquam  tulit 

” Porro  etiam  fi  pafius  eft  aliquid  No- 
vatianus,  non  tamen  etiam  occifus  , 
» etiamfi  occifus  , non  tamen  corona- 
91  tus.  Quidni  ? extra  Ecclefiz  pacem, 
,,  extra  concordiam  , extra  eam  ma> 
,,  trem  , cujus  portio  debet  e(Te,  qui 

Martyr  eft Cyprianus  autem 

in  concordia  omnium,  in  pace  com- 
muni , in  ConfefTorum  grege  pafTus 
” eft , & farpe  confeflus  iteratis  perfe- 
” ditionibus,  Sc  multa  laceratione  ve- 
» xatus  , & novifiime  fitiutari  calice 
i>  propinatus  eft,  hoc  fuit  coronari  . 

I^ETES  1.  fuerit  Nnatiano- 

rum  dogma  i 

Reffiondeo  , Eufebium  lib.  <5.  cap.  4 
illud  prodere, ciiin  fcribitiAtova/r/rffcri- 
bere  debuit  Novatianus  ) Eeclefiee  Ro- 
tnafhc  Presbyter,  arrogantia  quadam,  fc* 
faUidio  contra  eos  eleBus , qui  in  perfe- 
eutione  lapft  fuerant  , afferuit , non  am- 
plius illis,  quamvis  omnia  qu£  videren- 
tur ad  veram  Paetsitentiam  , ad  Conver- 
fionem  animorum, ad  duram  Confr/fonem 
fpeBant,  omnino  peragerent,  fpem  ullam 
/alutis  relinqui,  unde  propria  cujufdam 
feBtc  , I7  erroris  eorum  , qui  pra  infata 
mentis  infolentia  feipfos  K«T«foj,  id  eft, 
puros,  (7  vacuos  ab  omni  labe  peccati  af- 
feruerant , yiutbar  , (7  dux  fuit . Addit 
S.  Pacianus  epift.  i.  eos  Montanum,  & 
Prifcillam,&  Maximillam  fecuto$,mul- 
tiplices  controverflas  cxcitaflTe  de  Pa- 
fchali  dic,  de  Paracleto  , de  Apoftolis  , 
de  Prophetis , miiltaque  alia  : ficut , dc 
hoc  Catholico  nomine,  de  venia,  de 
Poenitentia  , iScc. 

Jnfupercismfe puros  ac  mundos  {\ih- 
Tom.X. 


nominarent , fecundas  nuptiasdamna- 
bant , ut  teftatur  S.  Auguftinus  lib.  de 
Agone  Chriftiano  cap.  ;i.  ubi  deNo- 
vatianis  ait ; ITli  fitnt , qui  viduas  fi  nu- 
pferint  tanquam  adulteras  damnant  , (7 
fuper  doBrinam  Apoftolieum  fe  prsedi- 
cant  efe  mundiores , qui  nomen  fuum  fi 
vellent  agno/iere  , mundanos  fe  potius , 
quam  mundos  vocarent . 

Petes  o.Vtrum  reverk  Novationi  affere- 
rent,  eos  omnes,  qui  poft  acceptum  Ba- 
ptifma  in  peccatum  relaberentur  , ab 
omni  fpe  /alutis  excludit 

Refpondeo,vesiRmHius  ette  illam  non 
fuilTc eorum  fententiam  , fed  tantbm 
qu6d  qui  a fufceptione  Baptifmi  in  ali- 
quod mortale  peccatum  incidiffent  , 
non  amplius  ad  Eccicfiam,  & Fidelium 
Communionem  efient  recipiendi ; nec 
penes  Ecclefiam  jus  ullum,  aut  pote- 
ftatem  efie  reconciliandi  peccatores  . 
Q^od  utique  colligitur  primd  ex  .S.  Pa- 
ciano  , qui  epift.  i.  poftquam  Ecclefi« 
nomine  hiec  (cripRcNunquam  Deus  pec- 
catori comminaretur,  nifi  ignofeeret poe- 
ttitenti  , inducit  Novatianum  objicien- 
tenv.Solus  Dius  poterit  ■.  cui  ficrefpon- 
det  Pacianus  . l^eriim  eft  , fed  quod  per 
Sacerdotes  facit  ipfius  potefias  eft.i,\  qui- 
bus verbis  patet , Novatianum  non  cx- 
clufifie  fpem  falutis  , fed  tantbm  exifti- 
maffe  , peccantes  non  pofle  reconciliari 
Deo  per  minillerium  Ecclefiat.  ltem_j 
epift.  inducit  Novatianum  dicentem; 
Nefeio  an  remitti  precatum  ab  Fpifeopis 
pofjit.  Et  infri  , fed peenitenti peccata  di- 
mitti-, etenim  tantism  in  Baptifmate  tibi 
liceat  relaxare  peccatum.  Ad  qu*  Pacia- 
nus, Non  mihi  plane  ,fedDeofoli,  qui, 
i7  Baptifmate  donat  admijfum  , (7 paeni- 
tentium  lacrymas  non  repellit.  CeeterUni 
quod  ego  facio  , non  meo  jure,  fed  Domi- 
ff/Mnfra:  Sive  Bapti/mum,five  ad  Peeni- 
tentiam  cogimus  ,five  veniam  peenitenti- 
bus  relaxamus  , Cbrifto  autbore  id  tra- 
Bamtis , tibi  videndum  eB  , an  Cbriflut 
M m ra  boe 


Digitized  by  Google 


458  Tra^,  L Vifp,  II.  Artic,  II. 

hoe poffit,  an  Cirijlus  boc  f;cerit.'E\  qui-  citis')  impofiiilia  re/ervctisi  HoctfifiH 
bus  verbis  patet  Ecclen^  controveriiam  eligere  caufas  igno/eendi,  Deo  materiam 
cura  Novatianis  fuilTe  tantiim  de  pott-  relinquere  feriendi . 
litte  , qu*  fibi  k Chrifto  relidta  fuilTet . 


Medium  quod  alTumlt  S.  Pacianus  , ut 
llabiliat  partem  aATirmantem,  erat  quia 
Chriiliis  id  poteft,  8e  EccIcHa,  quf  dura 
peccatoribus  veniam  concedit, non  fua, 
ledChridi  O.  potedate  utitur . 

Petes  j.  Istrum  Novationi  negantes  in 
Ecclefia  effe  jus  , iy  authoritatens  ad 
remittenda  peccata  , loquerentur  </c_t 
emni  peccatorum  genere  l 

Refpondeo,  Novatum  , de  omni  quidem 
peccatorum  genere  ceiiluiJc,  Dilcipuli 
autem  epis  fententiam  fic  temperarunt, 
ut  voluerint  in  Eccleiia  eilc  jus  remit- 
tendi peccata  leviora  , non  auten.  gra- 
viora. Ita  dilerte  tedaturS.  Ambrofius 
lib.  i.  de  Pfnit.  cap.  i.  ubi  dc  Novatia- 
tiis  feribit;  Sed  ajunt  fe  exemptis  gravio- 
ribus criminibus, relaxare  vt.  niam  levio- 
ribus . Non  hoc  quidem  author  veiiri  er- 
roris Novatus , qui  nemini  Pienitentiam 
dandam  putavit, ea  feilieet  contemplatio- 
ne , ut  quod  ipfe  non  poffet  Coivere  , non 
ligaret , ne  ligando  feparati  h fe  faceret 
Jolutionem  . Ideo  igitur  Patrem  vt  Urunt 
propria  damnatis  fententia  , qui  diflin- 
Hionem  peccatorum  facitisequee  folvenria 
i.  vobis  putetis , ij  qua  fine  remedio  ejfe 
arbitremini  ; Sed  Deus  diJlinBionem  non 
facit , qui  mi/ericordiam  Juam  promifit 
omnibus , £r  relaxandi  licentiam  Sacer- 
dotibus fuis  jine  ulla  exceptione  toncejft : 
Sed  eulpam  exaggeravit, exaggeret  etiam 
Ppnitentiant : Alajora  enim  crimina  ma- 
joribus abluuntur  jletibus . Ita  nec  No- 
vatus probatur , qui  veniam  interclufit 
omnibus:  nec  vos  imitatores  ejufdem  , iy 
condemnatores ; qui  ibi  minuitis  ftudia 
Pfnitentiee  , ubi  augeri  oportet : quiu-^ 
graviora  peccata  majoribus  fuflentanda 
fulcris  docuit  Chrifli  mifericordia.  ^juee 
autem  ijla  perverfitas  eft,  ut  vobis  vindi- 
cetis pojjibilia  concejfu , Deo  C ut  Ipfi  di- 


Petes  denique  , Vtrum  Novatiani  non 
exitlimantes  , veniant  fe  ppnitentilAtt 
dare  pofe , Poenitentiam  tamen  pecca- 
toribus imponerent  l 

AJflrmat  S.  C-pprianus  epid.  f i.  ubi 
carpiiNovaiianorum  infanum  dogma, 
qii6d  Poenitentiam  peccatoribus  impo- 
nerent , & ad  eam  hortarentur  : atta- 
men remiHionem  peccatorum,  qu*  per 
Abfolntiunera  conceditur,  auferebant . 
Inde  ibidem  exclamat  ; O miferorunuj 
,,  lamentantium  caduca  deceptio ! O 
„ hzrctic*  inditutiunis  inefficax , & 
„ vana  traditio!  hortari  ad  fatisfa^io- 
„ nis  Pienitentiam  , & fubtrahere  de 
,,  fatisfaCtionc  medicinam;  dicere  fra- 
,,  tribus  nodris  , plange  , & lacrymas 
„ funde  , & diebus,  ac  notdibua  inge- 
„ mifee,  dc  pro  abluendo, & purgando 
„ delicio  tuo  largiter , & frequenter 
„ operare  , fed  extra  Ecclefiam  poft 
„ omnia  ida  morieris  ; quscumque  ad 
„ pacem  pertinent,  facies  , fed  nullam 
,,  pacem,  quam  quxris  accipies ! Quis 
,,  non  datim  pereat  l Quis  non  ipfa_> 
,,  defparatione  deficiatPQuis  non  aiii- 
,,  mum  fuum  a propofito  lamentatio- 
„ nis  avertat  l Operari  tu  putas  rudi- 
„ cum  pofTe , fi  dixeris  : agrum  peritia 
„ omni  rudicitatis  exerce:  culturis  di- 
,,  ligen  ter  infide  { fed  nullam  melTeni 
,,  metes,  nullam  vindemiam  premes ; 
„ nullos  oliveti  tui  frudlus  capies,nul- 
,,  Ia  de  arboribus  poma  decerpes  i*  Vel 
„ fi  ei, cui  dominium  ed,ufum  navium 
,,  fuadeas  ,&  dicas ; Materiam  de ex- 
,,  cellentibus  fylvis  mercare  frater.ca- 
„ rinam  przvalidis,  & elegis  robori- 
„ bus  intexe,  clavo,  funibus , velis,  ut 
,,  fabricetur, atque  armetur  navis,ope- 
„ rare:  fed ciim  h*c  feceris ,frudlum 
,,  de  aiflibus  ejus , & curfibus  non  vi- 
,,  debis,  Prccludere  ed,  atque  abfein- 

de- 


Digitizea  by  C( 


/ 

De  S Acr amento  F detiitintit  • 45;» 


I,  dere  Sater  dolorSf  , «c  poenitendi 

viam,ut  ciim  in  Scripturis  Dominus 
„ Deus  revertentibus  ad  fe  , & pocni- 
,,  tentibus  blandiatur  , nollra  duritia, 
,,  & crudelitate  dum  fru(£lus  Poenitcn- 
,,  tic  intercipitur, PiBnitentia  ipfa  tol- 
,,  latur.  Qu6d  fi  inveniemus  a Poeni- 
„ tentia  agenda  neminem  debere  pro* 
„ hiberi,  & deprecantibus,  atque  exo- 
,,  rantibus  Dumini  mifericordiam,  fe- 
,,  cundiim  quod  ille  mifericors,  & pius 
„ eft  , per  Sacerdotes  ejus  pacem  polTe 
,,  concedi,  admittendus  ell  plangen- 
„ lium  gemitus,&  Poenitentiae  frudlus 
,,  dolentibus  non  negandus.  H^ejan- 
Sus  Cyprianus  . Idem  babet  S.  Ambro- 
fius  libro  1.  de  Pcenit.  cap.  2.  Ecclrfia  , 
inquit  , in  utroqut  Jirvat  obedientiam , 
*/  peccatum,  is  alliget,  iS  relaxet ; biC~ 
refs  in  altero  immitis  , in  altero  inobe- 
dieus , vult  ligare  quod  non  refolvat  , 
non  vult  Jolvere  quod  ligavit,  (Jc. 

Czteriim  Novatianus  cum  non  exi* 
guse  elTet  eruditionis  , plures  libros 
icripfit;  de  eo  namque  notat  S.  Hiero* 
nymus  , quod  libros  reliquerit  de  Pa* 
fchate  , de  Sabbato  , de  Circumcifione, 
de  Sacerdote,  de  Oratione  , de  cibis 
Judaicis,  de  Infiantia,  de  Attalo,  & de 
Trinitate  grande  volumen  , quod  ple- 
rlque  nefeientes  , illud  S.Cyprianotri* 
buunt ; alii  vero  Tertulliano ; unde  ad 
calcem  operum  Tertulliani  illud  adje* 
cit  Pamelius . 

His  ita  praenotatis  , quinque  occuf* 
runt  hoc  in  Articulo  determinanda  : 
Primum  , utrum  detur  in  Ecclefia  re* 
medium  aliquod  ob  aliis  diftint^um  , 
quo  peccata  poft  Baptifmum  commifTa 
eemituntur , illudque  fit  verum  Sacra* 
mentum  quod  fit  it  Chrifio  O.  inditu* 
tum  : Secundum  , quznam  fit  hujus  Sa* 
crementi  materia: 7Vrr/tim,qua  fit  ejuf- 
dem  forma : Quartum , qualis  ede  de* 
beat : ^intum , quis  fit  hujus  Sacra* 
menti  ededus. 


QuAlSTlO  Pkima. 

Xltrum  Pnnitentia  fit  Sacramentum  ab 
aliis  diSinSum  , (S  quo  tempore 
fuerit  d Chrifio  D,  in- 
fi  i tu  tum  l 

Notandum  primb  , Sacramentum 
Pffinitenti*  varias  apud  SS.  Pa* 
tres  fortiri  appellationes  : Primo  narrt- 
que  vocatur  Sacramentum  Peenitentitf, 
feu  Poena:  tenenti*:  quia  omnes  ejus 
partes  poenam  , & laborem  includunt  . 
Contritio  enim  dolorem  habet  anne- 
xum, Confedio  ruborem,  Satisfaodio /a* 
borem  . Secundi,  ab  abfolutione  Sacer- 
- dotali  appellatur  interdum  Sacrainen* 
tum  Abfolutionis;fiquidem  illius  forma 
ed  Abfolutio  : Id  ed  , inquit  Do(fIoe 
did.14.  q.4.  num.j.  quaedam  fentcntia 
definitiva  ab/blvtns  ream . 

Secundo  , ab  operibus  fatisfaidoriis 
dicitur  Baptifmus  laboriofur.  cujus  uti* 
que  denominationis  meminit  Conci* 
lium  Tridentinum  fed'.r4.cap.2.  ubi  di* 
ftinguens  ededlnm  , & frudlum  Poeni* 
tenti*  ab  effcdlibus  Baptifmi,  a\t:/llins  • 
eft  pricterea  Baptifimi  , alius  Peeniten- 
ti/e  effeSus : per  Baptifmum  enim  Cbri- 
ftum  induentes  , nova  prorfus  in  illo  effi- 
cimur creatura  , plenam  , iS  integrant 
peccatorum  onsnium  remiffionem  confe- 
quentes:  ad  quam  tamen  novitatem , Is 
integritatem  per  Sacramentum  Perniten- 
ti/c  fine  magnis  noSrit  fletibus  , iS  labo- 
ribus , divina  id  exigente /uftitia  , per- 
venire nequaquam  poffumus , ut  merito 
Peenitentia  laboriofus  quidam  Baptif- 
mus d SS.  Patribus  diSus  fuerit , 

Tertid  , ratione  remitfionis  peccato* 
rum  , <Sc  modi  quo  eluuntur  , lavacrum 
laerymarum  , iS  fecunda  purgatio  : Ita 
S.  Nazianzcnus  oratione  in  faiichim 
lavacrum  , vocans  Baptifmum  iterabi- 
lem , In  quo  differt  i primd  Baptifmo  , 
qui  iterabilis  non  ed  . 

Quarto  dicitur  manuum  impofitio,{\im- 
pto  nomine  k casrcmonia  externa , qux 
M m m 2 hu* 


Digilized  by  Google 


4<Jo  Tra^J,D$/pJL/4rt,TL^aft,l, 


liucufqtie  in  Eccicfla  fempcr  ufurpata^a 
fuit , ut  fcilicet  Sacerdos  abfoIvens,fe* 
dens  poenicenti  manus  imponeret : Hc 
appellari  docemur  , ex  Concilio  Car- 
thaginenli  Can.7tf.^efs«e/V/Vr»r,inquit 
fer  manus  impofitionem  , iy  infundatur 
eri  ejus  Eucbariitia:  Saiuflo  Auguftino 
lib.j.  de  Baptifmo  cap.i6. Manus  autem 
impofitio  ficut  Baptifmus  repeti  sion  po- 
tejl . Sandto  Faciano  epilKj.  y.im  ma- 
nus Sacerdotum  miferandis  fratribus  ex- 
bibendas ,iyc.Sa,n(\oLeoi\e  epift.tfj.c.i/ 
convivio  Gentilinni , iy  e/cis  immo- 
lati tiis  ufi funt  ,poJfunt jejuniis  , iy  ma- 
nuum impofitione  purgari . 

^juintb  appellatur.  Secunda  pifl  nau- 
fragium tabula.  Ita  Concilium  Triden* 
tinum  felT.d.  cap.14.  & fe(T.i4.  Can.a. 
Sic  etiam  Tertullianus  lib.  de  Poenit. 
cap.14.  Eium  tu  peccator  mei  /imilisita 
ttvade,  ita  amplexare,  ut  naufragus  ali- 
Cttjus  tabula  fedsrn  . Ita  etiam  S.Pacia> 
nus  epid.p.  ^juis  naufrago  tabulam  , ne 
evadat , eripiet  ? Sic  denique  S.  Hie- 
ronymus cpifl.p.  Ne  flatum  nobis  Peeni- 
tentiec fubjidio  blandiamur  , qu<e  funt 
infeelicium  remedia ; eavendS  e]l  vulnus, 
quod  dolore  curatur  : aliud  eh  integra 
nave  , iy  f alvis  mercibus  portum  falutis 
intrare  , aliud  nudum  hrerere  tabulae,  iy 
crebris  fluBuum  reverfibus  ad  acerrima 
faxa  collidi . 

Sextd  appellatur  Exomologefts  , hoc 
cft,  Confeflio  feu  Communicatio  ex  pa- 
ne ; e6  qu6d  nimirum  peenitentes  , qui 
peccata  fua  confitentur , donari  folent 
Eccicfiaftica  communione  . Sic  Tertul- 
lianus lib.  de  Pccnit.  cap.p.  Is  aBus,qui 
magis  Graeco  vocabulo  exprimitur , iy 
frequentatur  , Exomologefis  efi,  qua  de- 
lilium  Domino  ncflrum  confitemur , non 
quidem  ut  ignaro  ,fed  quatenus  Satisfa- 
ilio  Confeffioue  di/ponitur  , Confeffione^ 
Poenitentia  nafeitur  , Pernitentia  Deus 
■mitigatur  . Itaque  Exemologefis  profter- 
nendi , iy  humilificandi  hominis  difei- 
plina  eU  , converfationem  injungens  mi- 
fericorditc  illicem  . Coufentit  S.  Cy- 


prianusepift.fi.  Cum  , inquit,  in  mino- 
ribus peccatis  agant  peccatores  Peeniten  - 
tiam  jufio  tempore  , fecundu-m  difciplinet  ■ 
ordinem,ad  exomologefim  veniant,  ut  per 
manus  impofitionem  Epifcopi,iy  Clerici, 
jus  communicationis  accipiant',  nunc  cru- 
do tempore  , percu/fione  adhuc  perfeve- 
rante  , nondum  rejlituta  Ecclefia  pace 
ad  communicationem  admittuntur  , non- 
dum Poenitentia  atJa,  nondum  Exomolo- 
gef  faQa,  nondum  manu.iy  ab  Epifeopo, 
iy  Clero  smpofita  , EuchartfUa  illis  da- 
tur . Alias  etiam  his  fimiles  appellatio- 
nes obiinet:fed  jam  convenit  inter  Oo- 
(ftores  poft  Concilia  Florentinum,  Sc 
Tridentinum,ut  Fceuitentiat  Sacramen- 
tum nominetur. 

Notandum  feeundb.  Poenitentiam  tri- 
fariam accipi:  quandoque  pro  aclu,  in- 
terdum pro  habitu,  fatpe  ver6  pro  figno 
exteriori . Pro  adu  quidem  difpliccDtif 
de  peccato  commilTo  : qua  ratione  fpe- 
clat  ad  voluntatem  fe  fe  determinan- 
tem ad  vindicandum  peccatum  , illud- 
qne  deteftandum  , & pfnam  infliiftam. 
acceptandam,  ac  patienter  peccati  vin- 
didiam  tolerandam  . 'Pro  habitu  ver6  , 
quatenus  ex  ejufmodi  peccati  vindidta, 
detellatione  , & acceptatione  , ac  per- 
peflione  p$na>  comparatur  habitas  in- 
clinans ad  eliciendus  fimiles  acftus  iis  a 
quibus  genitus  eft.  Pro  figno  autem  ex- 
teriori, non  quocunque,  fed  exhibito  k 
pccnitente  , & confitente  peccatum_i 
luum  tanquam  fibi  difplicens  , propter 
quod  fubjicit  fe  authuritati  Sacerdotis 
habentis  facultatem  eum  abfolvendi ; 
ac  fubinde  fignum  iftud  fenfibile  ex 
parte  pcenitentisconnotat  etiam  abfo- 
lutionem  lenfibilem  ex  parte  Sacerdo- 
tis , qux  fit  fignum  abfolutionis  inte- 
rioris pafllvc  ipfius  Pccnitentis:  fignum 
inquam, non  naturale,  fed  arbitrarium. 
St  ad  placitum  inftitutum  ; quo  fenfa 
Poenitentia  dicitur  Sacramentum  . U- 
trum  autem  revera  Sacramenti  ratio- 
nem , & dignitatem  habeat , & a quo 
tempore  utramque  obtinuerit , deter- 


De  Sacramento  Poenitentia . 461 


minandum  eft  in  hac  qusftione . 

NotandHm  tertti  , certum  e(Te , qu6d 
Sacramentum  Pcenitentix  > qualiter 
ufurpatur  , & frequentatur  in  Ecclefia, 
non  fuerit  inlHtutum  in  le^e  natura: , 
nec  in  Mofayca  : quippe  ciim  nondum 
eflet  inIHtuta  poteftas  clavium  , quz  a 
paillone  Chrllll  derivatur,&  ab  eo  con- 
cefla  eft  ApolloIIs  ante  fuam  io  coel  um 
Afcenrionem:  ac  fublnde  tunc  non  erat 
inftitutum  quod  aliquis  doleret  de  pec- 
cato cum  propolito  fubijclendi  fe  per 
ConfelTionem , & fatlsfadlionem  clavi- 
bus Ecclefia;  fub  fpe  confequenda;  ve- 
nia; , intuitu  , & virtute  PalTionis  Chri- 
(H  Domini . Hinc  licet  in  lege  natura:, 
& Mofayca  fuerit  aliquod  Sacramen- 
tum inftitutum  , In  remedium  peccati 
acftualis  poft  primam  juftilicationem_> 
commiin,  ne  fcilicet  deficeret  medicina 
fontra  morbum  quotidianum;  illud  ta- 
men non  erat  ejufdem  rationis  , & fpe- 
clcl  cum  Sacramento  legis  gratia: , ut 
unanimi  calculo  nunc  docent  Theolo- 
gi contra  nonnullus  veteres  conten- 
dentes in  lege  veteri  fuiffe  verum  Pjni- 
tentla:  Sacramentum,  de  quo  explicant 
illud  ApoftoiI  ad  Hebrzos  9>qu6d  fum- 
nuis  Pontifex  introibat  femel  In  anno 
in  Sandta  Sandlorum  non  fine  fungui- 
niseffufione  , quem  oiFerret  pro  l'ua,  3c 
populi  ignorantia ; quod  tamen  rciici- 
tur  ex  eodem  Apoftolo  ibidem  dicente, 
quod /anguit  t aurorum -,1^  titulorum.... 
inquinatos  fanclipcat  ad  emundationem 
farnis:  Non  ergocenfec  Apoftolus  fan- 
guinem  Illum  habuUre  vim  fandHfi- 
candi  ad  emundationem  fpirltiis . 

/Jdde  quod  inde  fequeretur  facrifi- 
cium  Iftud  fui>Te  excellentius,  & effica- 
cius,quam  facrificium  MIir<e;quod  qui- 
dem non  delet  ex  opere  operato  pecca- 
ta in  eo  , pro  quo  otTertur  , etiamfi  fit 
attritus;  imo  etiam  excellentius  efTet 
Sacramento  Pccnitentla;  nov*  legis  ; 
quippe  cum  unum,  & idem  numero  fa- 
criEcIum  limul  fandlificaret  offerentem 
& illos  pro  quibus  offiertur : dc  quidem 


fine  ulla  obligatione  confitendi  Tigilla- 
tim  omnes  fpecies,  & numerum  pecca- 
torum ; quod  utique  necelTariuin  eft.ut 
validum  (it  novs  legis  Sacramentum  . 

Supereft  igitur  determinandum:/Vr- 
md  , utrum  Pcenitentia  fignls  exterio- 
ribus exprefTa  , cui  verbum  Abfolutio- 
iiis  Sacerdotalis  accelTerit,  (it  verum  ac 
proprii  dieftum  nov«  legis  Sacramen- 
tum: Secundb,  utrum  fit  ^ Baptifmo  dl- 
ftlntftum:  Tertio,  utrum  a Chrifto  Do- 
mino Inftitutum  , & quo  tempore . 
Conclusio  Prima. 

D/ltur  in  Ecclefia  Catholica  terunt, 
ac  proprie  diBum  Sacramentum 
tanitentiiC.  Hsec  cft  de  fide  determina- 
ta In  variis  Conciliis  , maximi  Floren- 
tino In  decreto  Eugenii  , dtTrIdent. 
fc(T.i4.  Can.i.  his  verbis:  Si  quis  dixe- 
rit in  Catholica  Ecclefia  Poenitentiam 
non  effie  teri  , iy  proprti  Sacramentum 
pro  fidelibus  quoties  pofi  B apti  fimum  in 
peccata  labuntur,  ipfi  Deo  reconciliandis 
a CiiriBo  D.  noBro  inflitutum  , anathe- 
tnafit . Quani  utique  doiftrlnam  faten- 
tur etiam  ipli  hxrctici  Calviniftx  , 8c 
Lutherani  ii  quingentis,  & amplius  an- 
nis in  Ecclefia  receptiffimam  eire;qiiam 
non  modo  Sacramentorum  Magifter, 
ut  omnes  poft  eum  fcholx  Theologice 
tradiderunt;  fed  etiam  eifuppares  Au- 
thores  optimi  quique . 

Verimi  nedum  ab  eo  tempore,  fed 
etiam  omni  prorfus  evo  Sacramentum 
iftud  ab  Ecclefia  fuiffe  affertum  , & fre- 
quentatum , Probatur  ex  Scriptura  fa- 
cra.que  difertls  verbis  fignificat  colla - 
tam  effe  k Chrifto  Domino  authorita- 
tem  remittendi  peccata  , & ab  cis  ab- 
fulvcndi ; eam  enim  authoritatem  pro- 
mittit Tuis  Difcipulis  Matth.id.  & i8. 
illam  autem  contulit  Joan.io.  ut  egre- 
gie docet  Concilium  Tridentinum  fefT. 
14.  cap.i.  his  verbis : Dominus  Sacra- 
,,  mentum  Pcenitentia;  tunc  prxeipue 
„ Inflituit , ciim  Emortuis  excitatus, 
„ infufflavit  in  fuos  Difcipulos,dicens: 
„ Accipite  S.  Spiritum , quorum  remi- 

fieri- 


Digitized  by  Google 


4<5i  Tra^XVif^,iLArt.IL^.<eJl.L 


,t /irith  peeeats  , remittuntur  eii:  ij 
„ quorum  retinueritis  , retenta  /hnt : 
,y  quo  tam  infiqni  faClo  , & verbis  tam 
,,  perfpicuis  poteftatenr  remittendi,  & 
„ retinendi  peccata  ad  reconciliandos 
,,  Fideles  poft  Baptifmum  lapfos,  Apo- 
j,  ftolis  , & eorum  legitimis  SuccelTb- 
„ ribus  fuifle  communicatam,  univer- 
„ fus  Patrum  coiifenfus  femper  intel- 
„ lexlt;  unde  poft  pauca  eoneluilit:  Qua- 
„ re  veriiTimum  hunc  illorum  verbo» 
„ riim  Domini  fenfum  fandta  hxc  Sy- 
„ nodus  probans,dc  recipiens,  damnat 
„ eorum  commentitias  interpretatio- 
„ nes, qui  verba  illa  ad  potellatem  pr{< 
„ dicandi  verbum  Dei,&  Chrifli  Evan- 
„ gelium  annuntiandi  contra  hujus 
„ Sacramenti  inflitutionem  falfu  dc- 
„ torquent.  Et  Can.^.  ejufdem feflio- 
nis  definit:  Si  quis  dixerit , verba  illa 
Domtrti Salvatoris:  Accipite  Spiritum 
SANCTUM  , iyc.  ttoneffe  intelligendade 
poteftate  remittendi,  ly  retinendi  peccata 
in  Sacramento  Pfnitentite  ,ftcut  Ecelefia 
Catholica  ab  initio Jemper  intellexit,de- 
torferit  autem  contra  inflitutionem  hu- 
jus Sacramenti  ad  autboritatem  prtcdi- 
candi  Evangelium  , anathema  fit . 

Hoc  etiam  fatentur  Patres  Concilii 
Carthaginenfis  in  epift.  Synodica  apud 
S.  Cyprianum  num.^4,  quam  feribunt 
ad  Cornelium  fummum  Pontificem, qui 
ut  probent  lapfos  nonnifi  diu  acfa  Poe- 
nitentia , nifi  forte  periculum  infirmi- 
tatis , aut  perfecutinnis  urgeat,  elTc  ab- 
folvendos  , & admittendus  ad  pacem_» 
eadem  authoritate  remittendi  ac  reti- 
nendi peccata  utuntur  : Statueramus, 
inquiunt  , participato  nobis  confilio  , ut 
qui  in  perjlcutionis  infiflatione  fupplan- 
tati  ah  adverfario  , iO'  latfi  fnilfent  , (J* 
faerifteiis  fe  illicitis  maculaffent , agerent 
diu  Poenitentiam  plenam;  iy  li  periculum 
infirmitatis  urgeret,  pacem  /isbiflu  mor- 
tis acciperent ; nec  enim  fas  erat , aut 
permittebat  paterna  pietas , <3*  divinas 
tlementia  Eechfiam  pulfantibus  claudis, 
is  dolentibus  ac  dcprecantibus  Jpei  falu- 


taris  fubpdium  denegari , ut  de  faeulo 
recedentes  fine  communicatione  , iS  pace 
ad  Dominum  dimitterentur,  quando per^ 
wi ferit  ipfe  , qui  legem  dedit , ut  ligata 
in  terris  , etiam  tn  coriis  ligata  effient  ; 
fiolvi  autem  pojfient  illic, qu<  hic priits  in 
Ecclefitc  fioherentur , 

Condat  pariter  eadem  veritas  ex 
condanti  Ecclefic  Traditione  , dc  do- 
dlrina  ; nam  antiqui  Patres  Poeniten- 
tiam appellant  Sacramentum  , eamque 
Sacramentis  novz  legis  accenfent ; fic 
inprimis  Tertullianus  ante  fuum  Ia- 
pfum  in  Montani  hcrefim  lib.de  Poeni- 
tentia cap.y.  loquens  de  peccatis  pod 
Baptifmum  noii  iterabilem  committen- 
dis , ait : Hicevenena  prtcvidens  Deus  , 
intinflionis fiera  obftruUa,  aliquid  adhue 
permifit  patere  . Collocavit  in  v'ftibulo 
Poenitentiam  fieeundam,  que  pulfantibus 
patefaciat.  Et  rurfus  cap.ii.  Igitur  cient 
fidas  adverfiu!  qehennam  ,poft  prima  illa 
intinSionis  Dominice  monimenta  , cjfie 
adhuc  in  examologefi  fecunda Jlebfidia; 
cur  fialutem  tuam  de  feris  l cur  ce  fias  ag- 
gredi , quod  fidas  mederi  tibi  ? 

Ubi  quamvis  Poenitentiam  exprefsi 
Sacramentum  non  appellet,  idipfum 
fatis  indicat.dum  ejus  vim  cum  Baptif- 
mi  virtute  confert . Hoc  autem  expref- 
se  docet  S.  Gregorius  NylTenus  : in  lib. 
de  vita  Moyfis  , ubi  ait : Moyfies per  la- 
pidem inundare  aquis  Eremum  fecit, que 
res  quantum  , qualeque  fit  Penitentie 
Sacramentum  docet.  Similiter  S.  Augu- 
dinus  epid.i8o.ad  Honoratum; //n  non 
cogitamus , inquit , dem  ad  iftorum  pe- 
riculorum pervenitur  extrema,  nec  enim 
potefias  nulla  fugiendi, quantus  in  Ecclt- 
fia  fieri  foleat  ab  uts-oque  fiexu  ; atques 
adeo  ab  omni  etate  concurfius ; aliis  Ba- 
pti fimum  flagitantibus , altis  reconcilia- 
tionem , aliis  etiam  Poenitende  ipfius  a- 
flionem  omnibus  eonfiolationem , ifi  Sa- 
cramentorum confieBionem  , iT  erogatio- 
nem,iSc.  Et  in  Pfalm.145.  expiicansTlsc 
verba;  ^ui  fanat  contritos  corde , iSe, 
ait;  ^e  fient  ifia  obligamenta,  nifi  tem- 

pg- 


De  Sacramento  Poenitentia  • 


pirjlia  Saeratttenta^T\im  fubjieit  eKem- 
pia  Eudiaridiz  , Sc  maniis  impufitionis 
qua  per  Presbyterum  peccatores  recon- 
ciliantur . Similiter  Vidor  Cartenuen- 
iis  Epifcopus  , qui  floruit  circa  annum 
.lib.  de  Pf  litent. cap.20.  D-}>nhu»j, 
inquit  , auditt  in  Evangelio  ,quihutja- 
nlis  r'^iat  p^eeatorrm  , ut  intflli^atix 
quanti  faci  iit  Pernitentite  Sacramentum. 

Neque  tantum  eam  improprie  Sacra- 
mentum eifc  volunt  , fed  , & proprii  : 
quia  conferunt  illam  cum  Euchariflia , 
& cum  Raptifmo , quz  duo  Sacramen- 
ta proprie  dici  Novatores  admittunt . 
Ex  Chrvfollomo  j.  de  Sacerdotio,  Non 
foliim  Sacerdotes  , ciim  regenerant;fcd 
etiam  pollea  condonandorum  peccato- 
rum obtinent  poteftatem . Ex  Concilio 
Alexandrino  lib.ia.  in  Joan.  cap.21.  & 
aj.  Duobus  modis  homines  Dei  Spiritu 
pleni , vel  afflati  peccata  remittunt,  ac 
recinent,  vel  cum  dignos  admittunt  ad 
Baptifmum,  ac  indignos  excludunt:  vel 
cum  filios  Ecclcne  peccantes  corripiunt 
ac  peenitentibus  ignofeunt . 

Ex  S.  Ambrofio  i.  de  Posnit.  cap.  7. 
Cur  Bapti\atis,fi pir  hominem  pcccatit-t 
remitti  non  lieet-,  i»  Baptifmo  enim  uti- 
que remiffio  peccatorum  omnium  efl ; nec 
interefl  utrum  per  Panitentiam , an  per 
lavacrum  , boejut  fibi  datum  Sacer  dotet 
fi  hi  vindicent;  unum  in  utroque  minifte- 
rium  eft  . Sed  dices  , quia  in  lavacro  ope- 
ratur myfierioruni  gratia  , quid  in  Pee- 
nitentia  l Nonne  Dei  nomen  operatur  ? 
Ex  S.  Leone  epiil.  91.  ad  Theodorum  : 
Multiplex  miferieordia  Dei  ita  lapfihut 
Jubvenit  humanis , ut  non  foliim  per  Ba- 
ptifmi gratiam  ,fed  etiam  per  Peeniten- 
the  medicinam  fpes  vitee  reparetur  ater- 
nee . 

Hanc  veritatem  probat  fubtilis  Do- 
(ftor  ili  4.  difl.t4.  qnxft.4.  nu.j.  Primo 
quidem,quia  poflibile  eft  Sacramentum 
inftitui  , quo  remicta:itur  peccata  per 
modum  ablutionis  , feu  fenteutiz  defi- 
nitivz:  Seeunddj  quia  id  congruit:  Ter- 
tid,  quia  faiitum  cll  - Primum  , inquit^ 


„ oftenditur  per  hoc.quAd  poflibile  eft 
„ Deo  animam  abfolverc  a peccato, 

„ juxta  illud  Symboli : ReinilEonern 
„ peccatorum:  de  per  confequens  pof- 
,,  fibile  eft  inftituere  aliquod  fignum 
;,  illius  abfolutionis,3e  hoc  lignum  cf- 
„ licax,  ut  prius  expolitum  eft,  in  ma- 
„ teria  de  Sacramentis  in  univerfali  , 

,,  & pari  ratione  verba  quzeumque  , a 
„ quocumque  Miniftro  prolata  , Sc 
„ tunc  patet  lata  poflibilitas  illius  ra- 
„ cionis . 

„ ^antiim  ad  congruitatenSfproha- 
„ turbae;  Primd,<\\i\a,inquit  Doclor, 

,,  congruum  eft  aliquod  elTe  fignum 
,,  fenfibile  iftiui  abfolutionis  propter 
,,  eafdem  rationes,  propter  quasdi- 
,,  (ftum  efl  dift.  I.  de  congruitateSa- 
„ cramenti  in  communi . Et  propter 
„ eafdem  congruum  eft  illud  effe  11- 
„ gnum  inftitutum  4 Deo, quia  & ma- 
gis  movebit,  de  ducet  Intelledlum  ia 
„ certitudinem,  dc  magis  inclinabit 
,,  atfecftum  ad  promptitudinem  fufei- 
„ piendi  illud  fignum. Congruit  etiam 
,,  in  propoflto  , iftud  fignum  abfolu- 
,,  tioois  interioris , inftitui  iti  verbis  , 
,,  fignlficantibus  Abfolutionem  , ut  fi- 
,,  gnum  repratfentet  lignatum  . 

„ Congruit  etiam,  qu6d  ifta  Abfolu- 
,,  tio  exterior  fiat  a Sacerdote  , quia_i 
,,  congruit  extrema  per  medium  redu- 
,,  ci  in  extremum, de  ita  in  Hierarchia 
„ Ecclefiaftica,  extremos,  fcillcet  pec- 
„ catores  reduci  in  Deum  per  Hierar- 
,,  cham  ,id  eft  , Sacerdotem  , (icuc  eft 
„ in  Ecclefia  triumphante . Congruit 
,>  etiam,qu6d  a juriuliiftionem  haben- 
,,  te  , quia  fententia  a non  fuo  Judice 
„ lata,  nulla  eft  . 0’r^)’u/Vetiam,qii6d 
,,  requiratur  intentio  debita,  ut  fupra 
„ expofltum  eft  in  aliis  Sacramentis  . 

,,  Congruit  etiam  ex  parte  fufceptlvl , 

„ qu6d  fit  p(cnitens,id  eft,  habens  ali- 
,,  quam  difplicentiam  dc  peccato  cd- 
,,  mifTo  : hac  enim  videmus  etiam  irt 
„ Judicibus  temporalibus-,  qudd  pro- 
,,  tervumfcnteatialiter  coiidempaiit , 

Pa- 


I 


Digitized  by  Googie 


46'4  TraSiJ.  DifpJl, 

,,  Pocnitentem  verA  fuo  modo  abfol- 
„ vtint,  id  efl,  tanquam  non  reum,  vel 
,,  non  puniendum  fentcntiant  . Huc 
ufqiie  Docflor,  (fuibut  po(nbilitatem,& 
congruitatem  hujus  Sacramenti  fa^i 
aperte  demonftrat.  Quod  id  reverii  fue- 
rit conftitutum  ; docet  ibidem  num.  f. 
hifce  verbis  : Tertid  dieo  , quid  hoc  fa- 
Runt  cR  . Cujut(  profequitiir  ^ funda- 
mentum accipitur  ex  autboritiitihut  ad- 
duBis  ad  oppoptum.  Nempe  authoritates 
Scriptura  facrx,  quas  prarminmiis  . 

f7(?n/rwflr«r:Signum  fcnfibile  perpe- 
tuum, A Chridu  U.  inditutum  , gratia 
fantdilicantis  effecftivum  , ed  nova  le- 
gis Sacramentum  proprie  didlum  ; fed 
externa  P^nitcr.tia  cum  accepta  Sacer- 
dotis abfulutionc  , habet  hos  omnes 
charatfleres:  Primo  namque  ed  (igiium 
fcndbile,  tam  ex  parte  Poenitentis  con- 
fitentis  iua  peccata,  dc  deeisfcnfibili- 
ter  dolentis,  quam  ex  parte  Sacerdotis 
abfolventis  ; fiquidcm  Sacerdos  habet 
authoritatem  concefTam  a Chrido  re- 
mittendi peccata,non  quidem  per  atflus 
pure  internos  ; modus  enim  ille  non  ed 
proprius  hominis  , qui  nofeit  interna 
per  externa,  fpiriuialia  per  corporalia: 
nam  Chridus  D.  hanc  authoritatetn_j 
Apodolis  contulit  , ut  eam  exercerent 
in  p;nitentes,tanquam  Judices  in  reos, 
indar  fori  exterioris;  Unde  S.Hierony- 
mus  ep;d.  ad  Heliodorum  : Abfit  ut  de 
iis  quidquam pniBrum  loquar, qui  Apo- 
Rolicogradui  fuceedeHtes,C.briBi  corpus 
facro  ore  conpeiunt , per  quos  , iy  not 
Cbrifiani  fumus  ; qui  claves  regni  Ca- 
lorum habentes , quodammodo  ante  diem 
judicii  judicant  \ judicet  autem  inco- 
gnita caufa  judicare  nequeunt;  ac  fub- 
inde  debet  elTc  aliquod  fignum  fenfibi- 
le,  quo  poenitens  fua  Sacerdoti  peccata 
manifedat , & vieiflim  Sacerdos  figni- 
ficet  poenitenti  fe  vice  , 8c  authoritatem 
Dei  illa  remittere. 

Secundi,  ed  fignum  perpetuum, quia 
potedas  illa  abfque  limitatione  tempo- 
ris, & durationis  i Chrido  O.  conceda 


Jrt.IL  §ludtji.l, 

ed  Apodolis , ac  eorum  fuccefloribus  » 
ut  illam  exercerent  in  omnes  prorfua 
peccatores  ad  ipfos  confugientes . Si- 
cut ergo  nufquam  in  Ecclefia  deerunt, 

?|ui  peccent  pod  Baptifmum;  ita  necef- 
aria  fempererit  in  Ecclefia  illa  pote- 
das abfolvendi  abejufmodi  peccatis  . 

Tertio,  lignum  idud  eda  (ihrido  D. 
inditutum;  fiquidcm  O.  Mattb.xS'  Di- 
fcipulosalloquensin  perfona  Petri,ait: 
Dabo  tibi  claves  regnum  calorum  ; 0* 
quodeumque  folveris  fuper  terram  , iyc. 
Unde  Matth.  17.  omnes  Apodolos  al- 
loquens,  ait:  ^rceumque  foheritis  fu- 
per terram,erunt  foluta  , iy  in  coelis  lyc 
Similiter  Joan.  20.  omnes  Difcipulot 
dmul  congregatos  alloquens  , didintdi 
pronuntiat:  Quorum  remijeritis pecca- 
ta,rcmittuntur  eis.  Qmbus  verbis  Chri- 
dus D.  tribuit  Apodolis  authoritatem 
ligandi , & folvendi , retinendi,  & re- 
mittendi peccata  ; que  authoritas  non 
erat  in  lege  veteri  ; ac  fubinde  ed  no- 
va inditutin . 

Denique  ftpnum  idud  ed  grati»  effe- 
tdivum  ; nam  remiflio  peccatorum  de_* 
lege  ordinaria  non  fit  nili  per  infufio- 
nein  grati», ut  diximus  agendo  de  gra- 
tia judificante:ergo  potedas  remitten- 
di peccata  includit  promiflionem  gra- 
ti» , & eiTeClus  fupcrnaturalis. 

Reponebant  Novntiani  apud  S.Pacia- 
numepid.  pra-fata  verba  Chridi  O. 
Joqnnis  10.  fpedlarc  dumtaxat  ad  Ca- 
thecumenos;de  quibus  loquitur  Matth. 
28.  dicens  Apodolis  : Ite  , docete  omnes 
Gentes,  bapthantes  eos,  lyc.  Itaut  quod 
Matthxus  non  abfolverat ; illud  Joan- 
nes  compleverit , lignilicando  videli- 
cet,virtutem  remilTivam  peccati  repro- 
midam  Apodolis  , tantum  exerceri  de- 
bere per  collationem  Baptifmi  . 

Contri  primi  , Evangelidarum  lo- 
quendi formula  f ut  optimA  refpondet 
S.Pacianus  ) integrum  , & perfe<dum_» 
fenfum  habet,  non  ver6  dimidiatum,dc 
imperfe<dum:JVf«ai/d,quod  Chridus  D. 
Joannis  20.  concedit , illud  promjferat 

Matth. 


De  Sacramento  Poenitentia . 


455 


Matth.  *8.  fed  ibi  non  promifit,  fe  da- 
turum hanc  poteilatem  , dumtaxat  re- 
Ipedlu  Gentium  baptizandarum  exer- 
cendam: Siquidem  indefinite  loquitur, 
aitque:  ^odcumqnt  ligaveritis  furer 
terram,8ec.  Tertid.Qiix  conceflit  Chri- 
ll'is  D.  Joan.  10.  ea  promiferat  Petro 
Matth.  1(5.  dicens : Ssifler  hane  Petrarn 
4Cdifictbo  Ecclefiant  meant:  ^odeumque 
Ugaverh  fufer  terram  , iyc.  at  ibi  pro- 
mittit Petro  poteftatem  ligandi  Fide- 
les , & eos  ablolvendi  ; illa  enim  pote- 
ftas,  quam  Chriftus  promifit  Petro  , eft 
refipenu  Ecclefise,  & ovium  : Ecclcfia_, 
autem  non  nifi  ex  Fidelibus  coalefcit : 
igitur,  &c. 

Reponebant  feeundb  ibidem  verba  il- 
la Matth.18.  didia  e(Te  de  folis  offenfis 
dlmittendis‘qua  fiunt  contra  homines; 
non  ver6  contra  Deum:  nam  immedia- 
te ante  pratfata  verba  Chriflus  D.  dice- 
bat: Si  peccaverit  in  te  frater  tuus,  vade 
iy  corripe  eum , iyc. 

Contra  , hxc  antecedentia  verba  foll 
Petro,  tanquam  perfona;  particulari  di- 
cujitur;  unde  fpediant  ad  omnes  omni- 
no Fideles,  qui  obligantur  ad  corre- 
ptionem fraternam  , necnon  tenentur 
ad  relaxandai  offienfas,  & dimittendas 
in;urlas  fibi  irrogatas;  fequentia  autem 
verba  omnibus  Apoflolis  dicla  funt. 
Secundb  particula  , ^utecumque,  com- 
prehendit omnia  prorfus  peccata,etlam 
in  Deum  commlifa;  igitur  futilis  eft,& 
vana  Novatlanorum  refponfio  . 

Reponebant  tertii  apud  S.Ambrofiiim 
lib.i.de  Pcenlt.cap.a.prscfata  Chrldi  D. 
verba  fignificare  quidem  , Apoflolis 
concefTam  efTe  poteflatem  a Chriflo  ad 
remittenda  leviora  peccata;  non  autem 
graviora. 

Contra  primi  , Chriflus  D.  loquitur 
fine  ulla  exceptione, dicendo;  ^u<ecum~ 
que . Unde  S.Ambrofius  ibidem  ; Deus 
diftinUionem  non  facit , qui  mifericor- 
diamfuam  promifit  omnibus , iy  rela~ 
fcandi  licentiam  Sacerdotibus  fuis  fine 
ulla  exceptione  conceffit . Secundo  , nc- 
Tom.X. 


mini  dubium  efl,  quin  inceflus  fit  pec- 
catum graviflimum  ; fcd  S.  Paulus  ha- 
buit poteflatem  illud  peccatum  ligan- 
di , & folvendi ; fiquidem  incefluofum 
Corinthium  ligavit , cum  eum  excom- 
municavit,  & tradidit  Satane  In  inte- 
ritum carnis  , ut  fpiritus  falvus  fieret : 
abfolvit  ver6,  ciim  feribit  1.  Cor.  3.  Si 
cui  autem  quid  donafiis,  (y  ego  : nam  iy 
ego  fi  quid  donavi  , propter  vos  donavi  in 
perfona  Cbrifli  : Hoc  efl  , authoritate 
mihi  a Chriflo  cnncefTa  . Unde  ibidem 
cap.  6.  infert  S.  Ambrofius  : Cur  igitur 
Paulum  legunt  ,fi eum  tam  impii  arbi- 
trabantur erraffe  , ut  jus  fibi  vindicaret 
Domini  fui  ? Sed  vindicavit  acceptum , 
non  ufurpavit  indebitum . 

Reponunt  quartb  Calviniflae  authori- 
tatem  illam  remittendi  peccata  , non 
aliam  effe,  quam  facultatem  prtrdlcan- 
di  Evangclium,  & excitandi  fidcm,qua 
peccator  convertitur  ad  Deum  , & cre- 
dit ejus  divinam  miferirordiam  fibi 
opitulari  : igitur  per  eam  authorita- 
tem , non  intelligitur  judiciaria  pote- 
flas  ad  abfolvendum  h peccatis  . 

ContrA ; Nam  Chriflus  Joan.  10.  dat 
Apoflolis  poteflatem  , quam  ante  fuam 
paffionem  eis  non  dederat:at  ante  paf- 
fionem  dederat  illis  poteflatem  annun- 
tiandi Evangclium  judatis,  non  autem 
Gentibus  , dc  Samaritanis  , Matth.  10. 
In  viam  Gentium  ne  abieritis,  in  civita- 
tes Samaritanorum  ne  intraveritis , fed 
potius  ite  ad  oves  , qua  perierunt  domus 
Ifrael.  Similiter  poteflas,  quam  Matth. 
18.  dc  Marci  16,  dat  eis  annuntiandi 
Evangelium  unlverfis  Gentibus  , longi 
diverfaefl  ab  ea  , quam  confert  joan. 
ao.  ad  abfolvendum  h peccatis  : Nam  , 
inquit  S.Chryfoflomus  lib.j.  de  Sacer- 
dotio , per  ea  verba  Cbnfius  dedit pote- 
ftatem  hominibus  , quam  nec  /Ingelis , 
nec  Archangtlis  datam  efse  voluit  •,  nee 
enim  ad  Angelos  di&um  eR : Quacum- 
que alligaveritis  in  terra,  erunt  Itgata  , 
iytneeelo:  Sed  Angelis  dedit  potefla- 
tem annuntiandi  Evangelium ; nanu, 
N n n Lu- 


Digitized  by  Google 


TraSi.L  DiJp.lL  Art.lL 


Luc*  1.  Angelus  ad  Pafiores  ait : Ecee 
evangeliip  vi^s gaudium  magnum  : igi- 
tur potefias  folvendi  k peccatis  non  eft 
eadem  cum  poteftate  prfdicandi  Evan- 
gelium  . 

Infuper  Predicator  quidem  Evange- 
lii  annuntiat  folutionem  , ac  remiffio- 
nem  , fed  non  eam  efficit : at  Chriftus 
diferti  aflerit  peccata  remitti  perMini- 
ftros  fuos,  ait  enim;  ^^eeeumque /bhe~ 
ritis,iyc.  Non  enim  dixit;  Queeumque 
declarabitis  foiuta,  aut  ligata, fed  quz- 
cumque  fol veritis,  deligabitis.  Rurfus 
Salvator  hanc  potellatem  promittens 
Petrum  alloquendo,  ait:  Da6o  tibi  ela- 
ves regni  eeelorum  . At  claves  jion  fo- 
liim  funtfigna,dc  imagines  aperitionis, 
fed  etiam  vera  ejus  inftrumenta,  quan- 
do ab  aliquo  applicantur  ; nec  folii m 
fignificant  , fed  adtive  efficaciter  ad 
claudendum  , & aperiendum  concur- 
runt : igitur  de  poteflas  B.  Petro  , ejuf- 
que  Succeflbribus  concefla  , non  foliim 
in  prxdicatione  , aut  declaratione  , de 
figniKcatione  verfktur,  fed  revera  con* 
currit  faltem  inflrumentarie  moraliter 
ad  remiffionem  peccatorum.  Denique 
przdicatio  Evangelii  potefV  redle  fieri 
coram  Paganis  , ut  convertantur  ad  fi- 
dem ; non  polTunc  autem  pagani  infi- 
deles abfolvi  a peccatis  fuis  per  claves 
Ecclefis: , de  per  abfolutionem  Sacra- 
mcntalem  ; fiquidem  hzc  Abfolutioefl 
adi'is  Jurifdiclionis  : Ecclefia  autem 
non  habet  authoritatem  in  paganos.dc 
eos  qui  nondum  baptizat!  funt,ut  dicit 
S.  Paulus  I.  ad  Cor.  j.  ^id  ad  me  de 
bis, qui  foris  funt  judiearel  Nam  eos,  qui 
foris  fuat,  Deus  judieabit . 

Repomtnt  quintb  , alii  per  illa  verba 
Joan.  lo.eatenusdari  poteflatem  Apo- 
AoIIs  remittendi  peccata,  quatenus  da- 
tur eis  facultas  denuntiandi  illa  clTe.» 
reraifTa  . 

Cbs/ri;  ChriAus  D.non  ait;  Quorum 
deelaraveritis peeeata  reniifa  , /•  J quo- 
rum rtmiferitis,  i^e.  Deinde,  ad  decla- 
randa peccata  remilFa  nou  opus  eft  cla- 


vibus, fed  foltim  voce,  dc  tuba  : quem- 
admodum interdum  Reges  , de  Princi- 
pes voce  prxeonis  denuntiant  fe  re- 
mittere olFcnfam  fubditis  priiis  per- 
duellibus . Rurfus,  ChriAus  D.  fimilem 
dedit  ApoAolis  authoritatem  remitten- 
di peccata,  Joan.  ao.  ei  quam  ipfe  ha- 
bebat : nam  ait : Sieut  mifit  me  vivens 
Pater,  iy  ego  mitto  vos . Unde  S.Chry- 
foAomus  hoiiiil.  8f . in  Joann.  Suum  iis 
reliQurus  erat  ibi  miaiHerium.  Et  lib.  j. 
de  Sacerdotio;  Pater  habet  omnifariam 
poteflatem  , ij  hane  Filio  tradidit , dff 
f.lius  Apofolis,  per  hac  vet\sa:^uorum 
remifiritis  peeeata , iyt.  Quare  ApoAo- 
lus  1.  ad  Cor.f.  ait : Dedit  nobis  mini- 
fterium  reeoneiliatidnis ....  pro  Cbriflo 
t^go  legatione  fungimur : Sed  ChriAus 
non  mod6  reconciliavit  exhortando  , 
fed  etiam  ipfa  reveri  remittendo  , ut 
ipfe  fignificat  Matth.p.  Vt  feiatis-,  quia 
Filius  hominis  habet  poteflatem  remit- 
tendi peeejta,iye.  Igitur  dcc.  Denique^ 
SS.  Patres  docent  Sacerdotes  novie  le- 
gis habere  poteAatem  peccata  condo- 
nandi poA  Baptifmum  , dc  revera  itps 
purgare  , ac  mundaret  peccatis  ; non 
autem  foliim  probare , ac  declarare  , 
qu6d  ab  eis  Arnus  mundi  i nam,  imbuit 
S.  ChryfoAomus  lib.  j.  de  Sacerdotio  : 
Corporis  lepram  purgare  ,/eu  verius  di  - 
eam  , non  purgare  quidem  , fed  purgatos 
probare  , ^ud/eorum  Saeerdotsbus  folit 
luebat. . . At  veri  noflris  Saeerdotibus, 
non  eorporit  lepram  , verum  a/simic  for- 
des ; non  dieo  purgatas  probare,  fed  pur- 
gare prorfus  eonee/fum  efl . 

Opponunt  tertidiKJi  omne  Sacramen- 
tum requiritur  verbum  , de  elementum 
ab  aliquo  MiniAro  adhibitum:ait  enim 
S.AtiguAinus  traifl.So.  iii  ]'3a,n. Aeeedit 
verbum  ad  elementum  , iSfit  Sacramen- 
tum . Et  B.  Ifidorus  lib.  6.  originum  > 
cap.ip.  Baptifmus,  Cbrifma,  Corpus,  iy 
Saoquis  Cbrifli  ob  id  Sacramenta  di- 
cuntur, quia fub  tegumento  corporalium 
reum  divina  virtus  feeretius  operatur  : 
Sed  in  Pcenitencia  nullum  eA  elemen- 
tum; 


Dt  Sacramento  PofnitentU,  ^6-} 


tam  ; nec  adhibentur  aliquK  res  corpo- 
rales, fub  quibus  divina  virtus  falutem 
operetur:  igitur,  dcc. 

X.Difiinguo  minortm:  Non  adhibentur 
aliqu*  res  corporales  , aut  aliquod  ele- 
mentum proprii  didtum ; quemadmo- 
dum fit  in  Baptirmo  , de  quo  folo  ibi 
fermonem  inflituit  S.Auguflinus,  con- 
cedo : improprii  didtum  , nego:  fiqui- 
dem  ligna  quibus  p^nitensfua  declarat 
peccata  , & conceptum  de  eis  dolorem 
oflendit  , necnon  , & verba  abfolutio- 
nis  Sacerdotalis  funt  quid  fenilbile  , 
non  quidem  tadfui,  aut  vifui,  feu  auri- 
bus ; funtque  fignificativa  vera  ablu- 
tionis a peccato . Qu6d  autem  non  in- 
telligat  S.  Auguftinus  elementum  pro- 
prie diiflum,  apparet:  nam  aliis  feque- 
retur  EuchariDiam  non  elTe  verum^ 
Sacramentum,  quippe  ciim  ex  elemen- 
to proprie  didio  non  conficiatur  > 
Opponunt  quarto  : Non  alia  prrdica- 
tur  in  nova  lege  Poenitentia  , quim  In 
veteri,  ut  fignificat  S.Paulus  Adfor.id. 
Nihil  extra  dicens,  quim  ea,  qua;  Pro- 
pheta locuti  funt  futura  elTe  , dc  Moy- 
fes : fed  in  lege  veteri  Poenitentia  non 
erat  Sacramentum  : ergo  nec  in  nova . 

DifUnguo  majorem  : Non  alia  prodi- 
catur Poenitentia  , quatenus  eft  virtus , 
tranfeat , quatenus  efl  Sacramentum  , 
nego  - in  lege  enim  veteri  non  fiiit  di- 
um,ficut  in  no\a:§uorum  remiferitis 
peceata,iye.\Ade  qu6d  heretici  pravum 
in  fenfum  Apofloli  verba  detorqueant: 
non  enim  ait  Apoftolus  fe  non  pradi- 
care  aliam  Pienitentiam ; quam  qua 
prcdicabatur  aMoyfe,  dt  Prophetis; 
fed  fe  nihil  annuntiare  , nili  qua  Pro- 
pheta prodixerant  de  Chriflo  D.  ac 
futura  elTe  denuntiaverant . 

Objiciebant  Novatiatti,  ut  refert  fan- 
dius Ambrolius concione  S.in  Pfal.iiS. 
Facilitas  tenim  , incentiuum  probet  de- 
linquendi : Sed  Oeus  non  poteft  incen- 
tivum delinquendi  inflituere;  inflituif- 
fet  autem  fi  facultatem  hominibus  de- 
dilTct  abfolvendi  i peccatis;  igitur,dtc. 


R. DiJlinguo  majorem  : Facilitas  veiilx 
ex  fola  clementia  indulgentis  , dc  con- 
donantis offenfam,  incentivum  prabet 
delinquendi  , quando  nulla 'exigitur 
pdsna  , dc  laboriofa  fatisfadiio  ex  parte 
delinquentis , concedo : quando  exigi- 
tur, nego  : non  fit  autem  per  Peeniten- 
tiam  Sacramentalem  remillio  peccato- 
rum abfque  pesna  ex  parte  delinquen- 
tis; (iquidem  fatisfiicfio  ell  una  ex  par- 
tibus Poenitentia . Adde  qu6d  negari 
pofllt  major : nam  , ut  prcclar^  docet 

S.  Augufiinus  homil.  17.  ex  quinqua- 
ginta, ubi  hanc  objedtionem  folvit : Si 
clauderetur  aditus  Peenitentsec , nomttL^ 
ille  peccator,  tanti  magis  adderet  pecca- 
ta peccatis,  quanto  magis  fibi  defperaret 
'.ignores  l diceret  enim  fi bv,  ecce  peeeavi , 
ecce  feelus  admifi , jam  mihi  venia  nul- 
lus efi  locus , Poenitentia  in/ruBue/a  efi . 
Damnatus  fum  , quare  jam  non  vivo  , ut 
volo  ? quia  ibi  non  invenio  ebaritatem  , 
h}e /altem  pa/cam  cupiditatem  meam  .... 
ergo  fi  tuleris  jugum  Panitentia , auge- 
buntur peccata,  iSc. 

Objiciebant  infuper  NovatianI  apud 
S.  Ambrofium  lib.  1.  de  Pienit.  cap.  7. 
illud  I.  Reg.  cap.  3.  Si  peccaveret  bono 
in  hominem  , orabunt  pro  eo  ad  Domi- 
num: fi  autem  in  Dominum  peccaverit 
bomo,quis  orabit  pro  eo  l 

Xe/pondeo primo, orandam  illud  fpe- 
(ftare  ad  vetus  Teftamentum ; non  au- 
tem pertinere  od  legem  Evangelii , in 
quo  concelTa  eft  Ecclefia  Sacerdotibus 
authoritas  folvendi  k peccatis. 

Refpondeo  fecundi  , qu6d  fi  illa  verba 
ufurparentur  in  fenfu  Novatianorum  , 
confluens  elTet , qu6d  nullus  honsi- 
num  polfct  pro  altero  peccatore  orare  . 

Tertib  dico  cum  S.Ambrofio  ibidem, 
,,  non  elTe  feriptum:  Nullus  orabit  pro 
,,  eo : fed,  Quis  orabit  ? Hoc  cft  , quis 
„ ille  fit,  qui  in  tali  caufa  orare  polfit  l 
,,  quaritur  , non  excluditur.  Denique 
,,  habes  inPfalmoif.  Domine  \ quis 
,,  habitabit  in  taberaacu/o  tuo  , aut 
,,  quis  requiefeet  in  montt/anSo  tuo  l 
N n n 3 Non 


Digitized  by  Googie 


-!j 6^  TraB.I.  DiJp.IL  Art.lL 


,,  Kon  eniiii  nullus, fcd  probatus  habi- 
„ tabic.  Nec  hoc  dicit,  c]u6d  nemo  re* 
,,  quiefcat ; fcd  requicfcat  eledlus : ut 
,,  fcias  hoc  efle  verum,quod  non  muN 
,,  t6  poft  in  Pfal.i;.  ait;  ^is  afcendet 
,,  in  montem  Domini,  aut  quis  flabit  in 
,,  loeofanUo  ejus!  Id  eft,  non  quicum- 
,,  que  de  vulgo , nec  plebeix  veritatis 
aliquis;  fed  vitx  egregix,  fingularif- 
„ que  meriti:  £t  ut  fcias  quia  cimi  di- 
„ citur,  quis  , npn  intcliigitur  nullus  , 
,,  fed  aliquis  fignilicatur,c(iin  dixiflet: 
,,  ^uis  afeendet  in  montem  Domini  l 
„ fubjecit:  Innocens  manibus,  I5  mundo 
„ corde  , qui  non  accepit  in  vano  ani- 
,,  mam  fuam.  Et  alibi : ^uis  fapiens,  iy 
„ intelU^et  btccl  Numquid  dicit , quia 
„ nullus  intelliget . Et  in  Evangelio  ; 
»»  ^is  fidelis  difpenjator,  iy  prudens  , 
,,  quem  eonRituet  Dominus  fuper  fami- 
,,  liam  fuam,  ut  det  illi  in  tempore  tri- 
j,  tici  menfuraml  Et  ut  comprehendas, 
„ quia  de  eo  dixit,  qui  utique  eft  , non 
,,  de  eo,  qui  non  eft,  fubjunxit;  Beatus 
,,  ille  fervus,  quem,cum  venerit  Domi- 
„ nus , invenerit fie  facientem  . Et  illud 
,,  ita  opinor  di^um  : Deus  quis  fimilis 
,,  tibil  Non  utique  nulius;quia  imago 
,,  Patris  Elius  eft.Similiter  igitur  acci* 
,,  piendum:  ^uis  orabit  pro  eoi  Hoc 
„ eft  , Engularis  vitx  aliquis  debet 
,,  orare  pro  eo  , qui  peccavit  in  Doini- 
„ num  , quia  qu6  major  culpa,  eo  rna- 
„ jora  funt  querenda  fuffragia  : Non 
„ enim  quicumque  de  vulgo  pro  Ju- 
,,  deorum  populo ; fed  Moyfes  roga- 
,,  vit,  quando  vituli  caput  Edei  imme* 
,,  mores  adoraverunt.  Numquid  erra- 
„ vit  Moyfes  l At  certir  quia  non  erra- 
,,  vit,  quod  rogavit,  & meruit,  & im> 
„ petravit : Quid  enim  talis  affetftus 
,,  non  impetraret , quando  fe  objecit 
„ pro  populo,dices:  Et  nunc  fi  dimittis 
„ illis  peccatum,  dimitte-,  fin  autem  de- 
,,  le  me  delibro  viter.  Vides, quia  non 
,,  tanquam  deliciefus  interceftbr,  & 
,,  faftidii  plenus  fibi  confulat , ne  of* 
,,  fenfioaem  contrahat : quod  Nova* 


„ tianus  metuere  fe  dicit ; fed  magis 
„ omnium  memor  , fui  immemor , of* 
,,  fendere  non  timebat  ipfe,  ut  plebem 
„ ab  oiFenEonis  periculo  erueret , de 
,,  liberaret.  Merit6  ergoferiptum  eft, 
,,  quis  orabit  pro  eo  l Hoc  eft  talis  , 
,,  qualis  Moyfes  fe  offerat  pro  pecca- 
„ toribus:  talis  qualis  Hieremias  , cui 
„ cum  ciTet  dictum  k OominoDeo  no- 
,,  ftro,  noli  orare  pro  populo  iflo-.tamea 
,,  oravit , dc  veniam  promeruit.  Ita_» 
S..Ambrorius . r 

Conclusio  Secunda. 

POeuitentia  ejl  Sacramentum  a Ba- 
pti/mate  diflinRumi  iy  fubinde  re- 
mijfio  peccatorum  , qua  fit  per  Peeniten- 
tiam,  non  fit  per  fimplieem  Baptipmi  fu- 
feepti  recordationem  . H*c  eft  de  fide_» 
determinata  in  Concilio  Tridenti  110 
feflr.14.  can.  a.  Si  quis  Sacramenta  con- 
fundens , ip/um  Baptifmum  Pceniter.tiee 
Sacramentum  elfe  dixerit,  quafi  h/ec  duo 
Sacramenta  diflinQa  non  fint, atque  ideo 
Poenitentiam  non  reSl  fecundam  pofl 
naufragium  tabulam  appellari , anathe- 
ma fit . Probat  hanc  authoritatem  c.a. 
quintuplici  ratione  petita  ex  parte  cf- 
feneis,  Miniftri,  fubjedii , effetius  , & 
appellationis  utriufque  Sacramenti  : 
Ceeterim  , inquit , hoc  Sacramentum-* 
( Pcenitentiz  ) multis  rationibus  d Ba- 
ptifmo  differre  dignofeitur ; nampra- 
terquani  quod  materia,  iy  forma,quibut 
Sacramenti  effentia  perficitur  ( quippe 
materia  , & forma  Baptifmi  eft  ablutio 
fimul  cum  verbis  figniEcantibus  eant 
Eeri  in  virtute  fandilfimz  Trinitatis  ; 
Pcenitentiz  ver6  ,quafl  materia,  funt 
adlus  Pcciiitentis  ; forma  ver6  eft  abfo* 
liitio  Sacerdotaiis  verbis  concepta.^ 
Conflat  certi  Baptifmi  miniflrum  'Ju- 
dicem ejfe  non  oportere  , eum  Eeelefia  in 
neminem  judicium  exerceat , qui  non-* 
prius  in  ipfam  per  Baptifmi  januam 
fuerit  ingrejfus : ^uid  enim  mihi , in- 
quit Apoftolus  ad  Cor.  q.  de  iit , qui 
foris  funt  judicare  l fecus  ej?  de  domefli- 
tis  fidei  quot  Cbriflus  D.  lavacro  Ba- 

ptif- 


De  Sacramento  P ce  nhentU.  45p 


pti/rni  fui  corporis  membra fcmcl  e fecit-, 
nam  boc  ji Je  poflea  crimine  aliquo  con- 
taminaverint , non  jam  repetito  Baptif- 
mo  ablui  , eUm  id  in  Ecclepa  Catholica 
nulla  ratione  liceat  -.  fed  ante  hoc  tribu- 
nal, tanquani  reos  ftjli  voluit:  ut  per  Sa- 
cerdotum fententiam  non  femelifed  quo- 
ties ab  admi/ps  peccatis  ad  ipfam  peeni- 
tentes  confuderint , pojfent  liberari , 

Quibus  verbis  Concilium  aperte  de- 
clarat manifedum  e(Te  PosnitentI«  di- 
ferimen  k Baptifraate , non  folbm  ex 
parte  materix  , & forma;  utriufque  Sa- 
cramenti , fed  maxime  ex  parte  mini- 
Ari ; quippe  ciim  Baptifmi  minifter  Itt 
in  cafu  necedltatis  quilibet  homo ; Pee- 
nitentis  ver^ folus Sacerdos.  Similiter 
fubjetftum  utriufque  diftindlum  e(l;Ba- 
ptifmus  enim  minifirari  potell  cuili- 
bet , etiam  Pagano  , Sc  Gentili : Poeni- 
tentia ver6  folis  Fidelibus  , quia  exer- 
cetur per  modum  judicii, quod  tantum 
vim  habet  erga  Eccicfix  filios , & fub- 
ditos.  infuper  Baptifmum  conferri  po- 
telf  etiam  pueris,  Sc  amentibus;  Sacra- 
mentum ver6  Pocnitentix  folis  adultis 
ratione  utentibus. 

Apparet  etiam  utriufque  Sacramenti 
diferimen  ex  divcriitate  eorum  etfe- 
<ffus,&  applicationistnam, inquit  Con- 
,,  cilium,  Alius  e(l  Baptifmi,  alius  Poe- 
„ nitentis  frudtus  ; perBaptifmum_> 
,,  enim  Chriflum  induentes  , nova 
„ prorfus  in  illo  efficimur  creatura  , 
„ plenam  , Sc  integram  peccatorum 
„ omnium  remiffionem  confequentes, 
„ ad  quam  tamen  novitatem,  & inte- 
„ gritatem  per  Sacramentum  Peni- 
„ tentiz  , fine  magnis  noflris  fletibus, 
„ de  laboribus , divina  id  exigente  Ju- 
,,  (litis  , pervenire  nequaquam  poflu- 
,,  mus  , ut  meritd  Poenitentia  laborio- 
,,  fiis  quidam  Baptifmus  4 SS.Patribus 
„ ditflus  fuerit : nempe  Cypriano  lib. 
delapfis,  Nazianzeno  oratione  in  fan- 
<5la  lumina , Damafeeno  lib.  4.  de  fide 
cap.io. 

Confirmatur : Chridus  D.  Joann.  20, 


dat  Apodolis  poteflatem  non  foliim  re- 
mittendi,  fed  etiam  retinendi  peccata  : 
fed  hxc  poteflas  prorfus  elTct  frullra-  • 
nea,  (i  peccatorum  remiffio,  quz  Iit  per 
Pienitentla.n  , ciTet  dumtaxat  fiifcepti 
Baptifmi  recordatio  : non  enim  Sacer- 
dotes prohibere  pofTunt,  quominus  Fi- 
deles fufeepti  Baptifmi  recordentur; 
igitur  Sacramentum  Psnitentix  non 
e(l  limplex  Baptifmi  recordatio  . 

Ztices:  Non  alia  ell  nov*  legis  Poeni- 
tentia ab  ea  ,(|uam  prxdicavit  S.Joan- 
nes;  fed  Marci  i.  Fuityoannes  in  de- 
ferto bapti\ans  , iy  pradicans  Baptif- 
mum Peenitentia  in  remiffionem  pecca- 
torum ; igitur  Poenitentia  novje  legis 
non  didinguitur  a Baptifmu  . 

Difii-iguo  msnorem;  Non  alia  ed  Poj- 
nitencia  virtus,concedo;  Sacramentum 
nego:  Duplex  enim  ed  Poenitcntia;una 
quidem  virtus,  qux  fuit  necelTaria  om- 
ni tempore  uni  vcrfis  hominibus  , qui  fe 
mortali  aliquo  peccato  inquinaflent,ad 
gratiam  alTequendam  , etiam  illis  , qui 
Baptifmi  Sacramento  initiari  cupie- 
bant,ut  diximus:  alia  ver6  quam  Chri- 
dus indituit  in  Sacramentum  , quando 
facultatem  dedit  Apodolis  abfolvendi 
^ peccatis  , quam  SS.  Patres  omnind  it 
Baptifmo  didinguunt  , ut  jam  dixi- 
mus . 

Dices  fecundb S.  Augtidinus  lib.  t. 
de  nuptiis , Sc  concupifeentia  , cap. 
explicans  illud  P,p\sn,q.Cbriflus^dilexit 
Ecclefiam  fyfemetipjum  tradidit  pro  ea, 
ut  eam  fanQificaret',,  mundans  eam  lava- 
cro aqua  in  verbo  vita  , docet  illud  fic 
accipiendum  ede  , ut  eodem  lavacro  re- 
generationis,iy  verbo  fanSificationis  f id 
ed  Baptifmo}9wi;/d  prorfus  mala  homi- 
num regesieratorum  mundentur  atque  fa- 
nentur ; non  folum  peccata  , qute  omnia 
nunc  remittuntur  in  Baptifmo,  fed  etiam, 
gure  poflerius  humana  ignorantia , vel. 
infirmitate  contrahuntur;  non  ut  Baptif- 
nsa  quoties  peccatur  , toties  repetatur  , 
fed  quia  ipso  , quod  femel  datur,  fit , at 
nenjolitm  antea, verum  etiampofted  quo- 

runt- 


Digitized  by  Googie 


470  TraSiJ,  Difp.lL  ArtAL 


rumJibet  piceatorum  venia  fideUbut  im~ 
petretur . 

Refpondeo'.  Ipfum  aliud  nolle  quiitn 
qu6d  Peenitentia,  tam  virtus,  quam  Sa> 
cramentum,  nullatenus  impetrare  pof> 
fit  veniam  peccatorum  , line  lavacro 
repenerationis,  aut  ejus  voto  . Nam  fe- 
quitur:  ^uid  enim prodeffet vel  ante  Ba- 
pti/mum  Pernitentia , nifi  Baptifmui  fe~ 
queretur , vel  pojleh,  nifi  preeeederet  ? In 
ipfa  quoque  Dominiea  aratione  ; quee 
quotidiana  eH  noftra  mundatio  , quo  fru~ 
Bu,  qud  effcBu  <//Vere/»r:DiMiTTE  nobis 
DEBITA  NOSTRA,  nifi  ab  eit,qui  bapti%ati 
funt ediceretur  l Itemque  eleemojynarum 
largitas,  iP  beneficentia  qvantalibet,  cui 
tandem  ad  dimittenda  Jua  peccata  pro^ 
dejfet , fi  bapti%atu\  non  cfiet  l Pofiremb 
regni  eeelorum  ipfa  f {licitas,  ubi  non  ha- 
bebit Eeclefia  maculam  , aut  rugam,  aut 
aliquid  ejufmodi  , ubi  nihil  reprehenfio- 
fiis , nihil fimulationis  erit , ubi  non  fo- 
Ihm  reatus , fed  nec  concupifeentia  ulla 
erit  peccati  ; quorum  erit , nifi  bapti%a- 
torum  . Quibus  verbis  fignificat  S.  Au- 
gudinus  Poenitentiam  eife  neceflariam 
adultis  ante  Baptifmum  ; (ed  ut  prodt  , 
xieceflarib,  requiri  votum  Baptifmi  : 
adeoque  nifi  Baptifmus  fequeretur  , 
ubi , « quando  commodi  fequi  pofTet  , 
nihil  prodeffet ; uti  nec  Sacramentum 
P^nitentiz  , nifi  [prccederet  realis  fu* 
fceptio  Baptifmi:  quia  nimirum  Baptif- 
mus e(^  janua  omnium  Sacramento- 
rum . 

Vrgebis:  Non  alia  fuit  S.  Auguftini 
fententia  ab  ea  , quam  habuit  ejus  Di- 
IcipulusS.  Fulgentius  : fed  S.  Fulgen- 
tius lib.  de  fide  ad  Petrum  cap.jo.  Ba- 
ptifmum appellat  Sacramentum  fidei, iS 
Prnitentiee  , juxta  quod  in  Evangelio 
feribitUT  LuctC  quAd  Joannes  prxdi* 
cavit  Baptifmum  Poenitentic  in  remif- 
lionem  peccatorum . 

Refpondeo , illum  idcirco  appellare 
Baptifmum,  Sacramentum  Peenitentice , 
is  fidei',  quia  Baptifmus  in  adultis  , qui 
mortaliter  peccaverunt,necc(rari6  fup- 


ponere  debet  fidem,  & Panitentiam,ut 
colligitur  ex  his  verbis  S.Vetn,/lBor.i. 
Pfnitentiam  agite  , iS  bapti%etur  unuf- 
quifque  vejlrum.  Q^6d  autem  ea  fit , & 
non  alia  S.  Fulgentii  fententia , appa- 
ret ex  ejus  verbis;  ait  enim  : Firmiffimi 
tene, is  nullatenus  dubites, exceptis  illis, 
qui  pro  nomisie  Chrifii  fud  fanguine  ba- 
ptizantur , nullum  hominem  accepturum 
vitam  ceternam  , qui  non  hic  a malis  fnis 
fuerit  per  Ppnitentiam,  fidemque  eonver- 
fus,  is  per  Sacramentum  fidei  , Is  Poeni- 
tentia, id  cfi,  per  Baptifmum  liberatus  . 
Intellige  non  quAcunque  Poenitentiam, 
fed  illam  quam  ante  Baptifmnm  opor- 
tet agere;  id  ed,  virtutem  Peenttentiee: 
quippe  confedim  adjungitur  : Ft  majo- 
ribus quidem  necefidrium  effe  , iS  Poeni- 
tentiam de  malis  fuis  agere,  iS  fidem  Ca- 
tholicam fecundum  regulam  veritatis  te- 
nere, iy  Sacramentum  Baptifmatis  acci- 
pere : parvulis  ver 6 , qui  nec  propria  vo- 
luntate credere  , nee  Panitentiam  pro 
peccato , quod  originaliter  trahunt  agere 
pojfunt.  Sacramentum  fidei,  quod  efi  fan- 
Qum  Baptifma  , quandiu  ratiotiis  atas 
rerum  capax  effe  non  poteff , fufficere  ad 
falutem . 

Conclusio  Tertia. 

S Aeramentum  Poenitentia  immedia- 
ti efi  b Chriflo  D,  isiftitutum,  idque 
pofi  Juam  refurreBionem  , nempe  yoan- 
nis  20.  quando  dixit  ApoBolis'.  Aceipite 
Spiritum  fauBum  , quarum  remiferitis 
peccata,  Htec  Concludo  duas  habet 
partes  , nempe  qu6d  facramentum  Pcc- 
nitenticinditutum  fit  ik  Chrido  D.  & 
quod  dumtaxat  inditutum  fuerit  pod 
Chridi  D.  Refurreidionem  . Primam 
aperte  tradit  Concilium  Trrdentinum 
feff.  14.  can.  t.  his  verbis:  Si  quis  dixe- 
rit in  Eeclefia  Catholica  non  ejfe  veri  , iS 
proprii  Sacramentum  pro  fidelibus,  quo- 
ties pofi  Baptifmum  in  peccata  labuntur, 
ipfi  Deo  reconciliandis  a Chrifto  D.  infti- 
tutum , anathema  fit.  Nec  obdat , quAd 
Concilium  non  afferat,  hoc  Sacramen- 
tum effe  immediati  k Chrido  D.  indi- 
tu- 


De  Sacramento  PoenitentiiX  . 47 1 


tutuai;quainvis  enim  non  fubjiciat  par» 
ticulam  illam  immediati,  evidenter  ta- 
men ex  ejus  do<^rinacolligitur:quippi 
ctim  non  alium  cognofcat  authorem_i 
Sacramentorum,  qu4m  Chriilum  D-£t 
infuper  can.  f . dc  can.  6.  docet  confef- 
fioneni , de  qua  maximi  moveri  pofTet 
controverlia,  e(fe  ex  Chiifti  mandato  , 
ficiit  probabimus  articulo  fequenti  . 

Utramque  partem  docet  idem  Con- 
cilium ibidem  cap.14.cum  ait:  Dominut 
autem  Sacramentum  Peenitentice  tunc 
prtcipui  inftituit , cum  i mortuis  exci- 
tatus infufflatit  in  Difiipulos /hos  , di- 
cesisxAceipite  Spiritum fanBum,quorum 
remiferitis  peccata , iSc. 

Hjus  autem  veritatis  nulla  alia  pro- 
ferri potefl  ratio  4 priori  ,*quam  ChrilU 
D.  voluntas  , qui  pro  libito  Sacramen- 
ta inftituit  quando,&  quomodo  voluit. 
Nihilominus  non  defuntcongruentix  , 
cur  ejus  Sacramenti  inftitutionem  di- 
ftulerit  poft  fuani  Refurre<ftionem:/V/- 
mi  quia  conveniens  non  erat , quod 
priiis  daretur  poteftas  in  corpus  Chrifti 
myfticum  , qu4m  in  corpus  Chrifti  ve- 
rum : hanc>utem  Apoftoli  tantum  ac- 
ceperunt in  ultima  cocna  , ,in  qua  licet 
forti  Chriftus  Difcipulos  docaerit  om- 
nem omnino  ftatum  futurum  £ccleflc  , 
& confequenter  tradiderit  dodrinam 
de  Sacramento  Psnitentix  poftmodum 
inftituendo;  nihilominus  nulla  ratione 
colligi  poteft,  ibi  inftitutum  fuilTe,  hoc 
Sacramentumjtum  quia  id  nullibi  Scri- 
ptura docet ; tum  quia  nondum  erat 
collata  poteftas  remittendi  peccata,  fi- 
ne qua  Sacramentum  iftud  nullam  om- 
nino habere  poteft  efficaciam  . 

7«/aptT,Chrifti  Refurretftio  eft  exem- 
plar perfeds  juftificationis},  & refurre- 
(fllonis  myftic«  , qua  homo  per  P^ni- 
tentiam  refurgit  a morte  peccati;  unde 
S.  Paulus  ad  Rom.  4.  Traditus  eft  pro- 
pter deliBa  noftra,  (3*  refurrexit  propter 
juftiftcationem  noftramx  *d  eft  ,Jut  jufti- 
ficationis perfeiftum  exemplar  nobis 
exhiberet . Oportuit  ergo  Cbriftum  O. 


priiis  refurrexifte , quam  inftitucretur 
hoc  Sacramentum,  quo  peccator  ad  vi- 
tam gratiae  revocatus,dc  reftitutus,  non 
moriatur  iterum  morte  peccati , quem- 
admodum Cbriflus  Dominus  refurgens 
ex  mortuis  Jam  non  moritur, mors  illi  ul- 
tra non  dominabitur , ait  ibidem  Apo» 
ftolus . 

Dices : Tunc  inftitutum  fuit  Sacra- 
mentum Pf  nitentiae  , chm  poteftas  cla- 
vium eft  Apoftolis  collata  : fed  illana 
poteftatem  Chriftus  D. Apoftolis  tradi- 
dit ante  fuam  Paffionem,nempe  Mattb. 
18.  chm  dixit:  Arnen  , dico  vobis, qua- 
cunque ligaveritis/uper  terram  , erunt 
ligata  , iy  in  calo  , iy  quacunque  folve- 
ritis  fuper  terram , erunt foluta,  iyin 
calo:  Igitur  tunc  fuit  4Chrifto  D. infti- 
tutum facramentum  P^nitentiae . 

Nego  minorem  : £6  loco  enim  dum- 
taxat promifla  fuit  Apoftolis  poteftas 
clavium  ad  remittenda  , vel  retinenda 
peccata ; non  autem  de  faifto  fuit  el 
collata,quia  hfc  poteftas  folum  fpedlat 
ad  Sacerdotes  , ut  probabimus  infra : 
Apoftoli  autem,dum  Chriftus  hxc  dixit 
Mattb.  1%.  nondum  erant  Sacerdotes, 
quippe  ciim  hanc  dignitatem  dumta- 
xat obtinuerint  In  noiftz  cf  nz  ; ac  fub- 
inde  ibi  fuit  potius  promifsio  conferen- 
dz  poteftatis  clavium  ,qu4m  vera  , & 
realis  illius  collatio  . 

Inftabis:  Perperam  Igitur,ad  alferen- 
dam  Inftitutionem  hujus  Sacramenti  , 
proferunt  Catholici  verba  illa  Chrifti 
D.  dicentis  Petro  Mattb.s6.  Dabo  tibi 
claves  regni Calorum.'ixMattb.\%.cpaurs.- 
do  omnibus  Apoftolis  dixit : Quacun- 
que Jolveritis , iye. 

Nego  fequi ; nam  etiamfi  Chriftus  D. 
folum  exhibuerit  poteftatem  abfolven- 
di  poft  refurredlionem  , tamen  diferti 
eam  jam  pollicitus  fuerat  przfatis  lo- 
cis ; unde  cum  nec  mentiri , nec  falle- 
re poffit , promiffiones  illz  erant  velut 
arrhz.dc  tanquam  pignora  aC  rudimen- 
ta futurz  poft  Refurreiftionem  infticu- 
tionis.  .. 

Vr- 


Digitized  by  Google 


TraB.I.  Difp.lL  Jrt.II.  §lweJl>L 


472 

Vr^eiit  : Si  tantiim  yoan.20.  Chri- 
flus  D.  dedit  Apoftolis  poteftatem  ab- 
folvendi  , fcquitiir  , quod  illi  foli  eam 
facultatem  habuerunt  , qui  pr*fentes 
erant , ciim  ha;c  protulit , ac  fubinde  , 
quod  S.  Thomas  ea  poteftate  caruit ; 
Aatim  enim  poft  przfata  verba  : Aeci- 
fitt  Soiritum  fanBum  , fubjungitur  : 
Tbomai  autem  unut  ex  duodecim,  qui  di- 
citur Didymut  , non  erat  cum  eis,  quan- 
do venit  jefus  • Sed  hoc  confequens  eft 
•bfurdum  ; alioquiS.  Thomas  incom* 
pletam  omnino  ac  imperfectam  autho. 
rltJtem  Apoflolica  habuiiret:igitur,&c. 

Nego /equelant  majoris  : Nam,  inquit 
S.  Cyrillus  Alexandrinus  lib.ia.  in_« 
]oan.  cap.fd.  Dicimus  virtutem  Spiri- 
tus , ex  intentione  dantis  Cbrifti,  in  om~ 
nes  Difeipulos  pertranjiJfe\non  enim  qui- 
lufdam  , f-d  omnibus  Difeipulis  dedit . 
$jftare  Isberalitate  dantis  non  folunua 
pr^cTetstes  , fed  etiam  ab/entes  ApoUoli , 
Spiritum  favBum  acceperunt : qudd  au- 
tem no>s  violenta  , fed  tuta  veraque  ifta 
ratio  fit , asstboritate  S.  Ses  iptur/C  mon- 
firabimus . 'yulfst  Dnss  quondam  Msyfi 
^Num.i  I .j  /eptuaginta  feni  ores  "Judao- 
rum  eligere.  Dixit  autem  de  Spiritu,qui 
erat  in  Moyfe,  ablaturum  fe  , atque  im- 
pofiturum  in  silis . Cum  verd  Heldad,iJ 
Medadde  qo.Seniorum  numero  in  Syna- 
goga remanfilfent , ac  Spiritus  omnibtts 
illis  70.  immijfius  fui/fet  propbetabasit 
quidem , qui  erant  eum  Moyfe  , prophe- 
tabant autem  etiam  illi  duo  qui  abe- 
rant,ijc.  Non  ergo  licit  abfuerit  Thomas 
d participatione  Spiritus  decidit,  eitm  de 
numero  efet  eorum  , quibus  digni tatc-a 
Atofiolatus  decoratis , Spiritus  debe- 
batur . 

Dices  fecundo . Chriftus  D.  ^oan.-io. 
eamdem  dedit  Apoflolis  authoritatem 
remittendi  peccata  , quam  ipfe  accepe- 
rat k Patre  : ut  diximus  fupr^  num.io. 
ait  enim  : Sicut  mifit  me  vivens  Pater  , 
tr  ego  mitto  vos : Sed  ipfe  reconciliavit 
peccatores  abfque  minilterio  alicujus 
Sacramenti : ergo  per  illa  verba , Acci- 


pite Spiritum  farBum  , (Tc.  non  ccnfe* 
tur  iiinituilTe  aliquod  Sacramentum, 
quo  nccefTari6  uti  deberent  ApoftoI! ; 
& eorum  SuccefTores  ad  diluenda  pec- 
cata pu(l  Raptifmum  commifla . 

Difiinguo majorem'  Habuerunt  eam- 
dem, id  eft,  omnimodam,  nego:  id  ell, 
fimilem  , & participatam  , concedo  : 
quamvis  enim  Apoftolis  poteflatem  re- 
conciliandi peccatores  fimilem  ei  , 
quam  ipfe  acceperat  k Patre,  tradiderit 
Chriftus  O.  inde  tamen  non  fequitur 
eamdem,&  omnino  xqualem  eis  tradi- 
difTe  : fiquidem  Chriftus  habebat  pote- 
fiatem  excellentie  , quat  nullis  externis 
fignis  erat  alligata  , utpotc  ciim  ille  ef- 
fet  verus  Deus , verufque  Dei  Filius , 
penes  quem  eit  facultas  condonandi 
peccata  plenario  jure  , & independen- 
ter  ab  omni  fignofenfibili;Apoftoli  au- 
tem habebant  dumtaxat  poteflatem 
participatam,  & alligatam  fignis  exte- 
rioribus Baptifmi , & Poenitentic  . Ad 
authoritatem  ver6S.  Joannisdico  , per 
eam  intelligi  polFe  milTionem  illam,qua 
Chriftus  mittebat  Difeipulos  ad  an- 
nuntiandum Evangelium  medias  inter 
hominum  perfecutiones  , ficut  ipfe  ^ 
Patre  mifTus  fuerat , ut  interpretatur 
S.  Qregorius  homil.ad.  in  Evangelia, 
ubi  explicans  ea  verba;  oav.Pater filium 
mifit , qui  hunc  pro  redemMione  generis 
humani  incarnari  conflituit,  quem  vide- 
licet in  mundum  venire  ad  Pajfionem  va- 
luit : fed  tamen  amavit  ersm  , quem  ad 
Paffianem  mifit . Elecios  vetd  Apofiolos 
Domitsus  nosrad  mundi  gaudia , fed  ficut 
ipfe  mijfus  eft , ad  pajfiones  in  mtsndum 
mittit,  ^i a ergo,  iy  filitts  amatur  i 
Patre  , iy  tamen  ad  Pagionem  mittitur ; 
ita,  iy  Difcipuli  a Domino  amantur;qui 
tamen  ad  Pajfionem  mittuntur  in  mun- 
dum . Itaqtte  reBi  dicitur  : Sicut  mifit 
me  vivent  Pater  , iy  ego  mitto  vos,  ideft, 
en  charitate  vos  diligo , eitm  tnter/can- 
dola  perjecutorum  mitto , qua  me  chari- 
tate Pater  diligst , quem  venire  ad  tole- 
randas pajfiones  fecit , 


. oy  C.*' 


J 


De  Materia  Sacramenti  Poenitentia , 473 


Quaestio  Sbcumoa. 

Siu^nam  fit  materia  Sacramenti  Fteni- 
tenti  te , 

NOtanium  primd  , omnia  Sacra- 
menta nove  legis  conflare  ma- 
teria Ibrma , ut  docet  Concilium— • 
Florentinum  in  decreto  Eugenii , ubi 
enumeratis  novz  legis  Sacramentis  , 
ait : Hcee  omnia  Sacramenta  triius per- 
ficiuntur,videlicet  reiut , tanquam  ma- 
teria , vertit  tanquam  forma , fcT  perfo- 
na  miniFIri  conferentis  Sacramentum-i 
cum  intentione  faciendi  quod  facit  Eeelt- 
fia.  Porro  in  aliquibus  Sacramentis  ma- 
teria li*c  eft  duplex  , remota  videlicet  , 
& proxima,fic\n  Baptifmo  materia  pro- 
xima eft  ablutio  exterior , remota  ver6 
aqua  naturalis . 

Infuper  utraque  materia  elTe  poteft 
duplex  , una  ex  qua  Sacramenta  liunt, 
& componuntur ; alia  verb  , circa  quat 
Sacramenta  verfantur  . Quaritur  ergo, 
quanam  fit  materia  tam  remota,  quam 
proxima  facramenti  posnitentia  . 

Notandum  fecundo,  certum  effe.quod 
aiftus  pcenitentis  , nempe  Contiitio, 
Confeflilo,  & fatisfaiftio  concurrunt  per 
modum  materia  ad  1’acramentum  Pic- 
nitentiz ; hoc  enim  docet  Concilium 
Florentinum  loco  fiipra  citato,  ubi  ait: 
Siuartum  Sacramentum  eft  Ppnitentia  , 
CUJUS  quafi  materia  funt  j3us  Poeni  ten- 
tis,qui  in  tres  diftin.^siuntur partes. pa- 
runt prima  elt  cordis  Contritio,  ad  quam 
pertinet , ut  doleat  de  peccato  commifto  , 
cum  propofito  non  peccandi  de  catero.Se- 
eundtt  eft  oris  Confejfio,ad  quam  pertinet, 
ut  peccator  omnia  peccata  , quorum  me- 
moriam hahet  ,fuo  Sacerdoti  cunfiteatur 
integraliter.  Tertia,  SatisfaCUo  pro  pec- 
cato fecundum  arbitrium  Sacerdoti r.quit 
quidem  pracipui  fit  per  orationem  , je- 
junium , iy  eleemojynam  . Idem  ftatuit 
ConciI,  Tridentinum  fejf.i^  ^np.j.  ubi 
ait : Sunt  autem  quafi  materia  hujus  Sa- 
TonuX. 


eramenti  ipfius  Penitentis  aBus , nempe 
Contritio  , Confejfio  , (y  SatisfaBio  , qui 
quatenus  in pteni tente  ad  integritatem 
Sacramenti , iy  ad  plenam  , lyperfeBam 
peccatorum  remijfionem  , ex  Dei  inBitu- 
tione  requiruntur  , hac  ratione  Ppni ten- 
ti a partes  dicuntur . Qu*  Concilia  li- 
gnanter  hos  penitentis  aiflus  appellant 
quafi  materiar, I ; quia  videlicet  ex  eis 
non  co.fftituitur  Sacramentum  Poeni- 
tentia tanquam  materia  ek  qua,  fed 
tantiim  ficut  materia  circa  quam  iftud 
occupatur . 

Notandum  tertid  , quAd  etiamfi  ad 
confedtionem  alicujus  Sacramenti  plu- 
ra ita  neceffarib  concurrant , ut  fine  il- 
lis Sacramentum  nec  fieri  ,nec  exifterc 
pofTet ; illa  tamen  omnia  non  habent 
rationem  Sacramenti,  neque  funt  illius 
partes  eflentiales  , ut  patet  in  Euchari- 
ftia  , ad  cujus  confeiflionem  necefTari6 
concurrunt  verba  confecrationisj  atta- 
men fpecies  confccrat®  habent  ratio- 
nem Sacramenti  , etiamfi  verba  confe- 
cratoria  amnlius  non  exiftant : Simili- 
ter in  Baptifmo  ablutio  aifliva  abfoltit^ 
necelTaria  eft  ad  illius  confedlionem  : 
ejus  tamen  formalis  ratio  potiftimnm 
confiftit  in  ablutione  pafliva.  Unde  fit, 
quod  licet  res  , dc  verba  concurrant  ad 
confediionem  Sacramenti , urrumque 
tamen  ad  Sacramenti  eflentiam  ex 
*quo  non  fpet^tat;  fed  in  alterutro  tan- 
tum maxime  confiftit  formalis  ratio,  ac 
vis  prxeipua  Sacramenti , quia  alteru- 
trum eorum  majorem  refert  fimilitudi- 
nein  gratis  , quam  fignificat,  & efficit. 
Sic  in  Baptifmo  v.g.  quia  ablutio  fol- 
vens  corporis  fordes  majorem  habet  fi- 
militudinem  cum  gratia  abluente  ani- 
mam h peccatis;  idcirco  ratio  fignifica- 
tionis  ipfius  gratia  , magis  confiftit  in 
ipfa  ablutione,  quam  in  invocatione 
Trinitatis ; qux  fit  cum  ipfa  adluali 
ablutione . 

Duo  itaque  hic  occurrunt  determi- 
nanda; Primum,an,&  qux  peccata  fint 
materia  remota  Sacramenti  Pteniten- 
Ooo  tie : 


I 

I 


Digi'U'Xf  by  Google 


474  TraSi.hDifp.ILArt.II.^wefi.II, 


t\^:Seeundum,\itt\itn,8t  quomodo  «(Sus 
pceoitentis  (int  materia  proxima  circa 
quam  Sacramentum  iftud  occupatur. 
Cokclusio  Prima. 

SOJa  , iy  omnia  ptceata  pof  Baptif- 
mum  commiffa  ,/unt  materia  remo^^ 
ta  cirta  quam  Sacramenti  Pfnitentiec . 
Hec  eft  communit  apud  Theologos  , 
«am^ue  aperti  docet  Concilium  Tri- 
dentinum  ubi  cflm  recen- 

„ fuiflet  Sacramenti  P^nitentie  infti- 
„ tutionem  , flatim  fubdit : Qim  tam 
j,  infigni  fatSo  , & verbis  tam  perfpi- 
,,  cuis  potedatem  remittendi  , & reti> 
,,  nendi  peccata,  ad  reconciliandos  fi- 
,,  deles  pofl  Baptifmum  lapfosApofto* 
„ lis,  & eorum  legitimis  Succefloribus 
,,  fuifle  communicatam  , univerforOm 
„ Patrum  confenfus  femper  intellexit, 
„ Et  cap.i.  aperiens  di/crimen  Sacra- 
,,  menti  Poenitentia  i Baptifmate , ex 
i,  parte  Miniflri , ait : Conflat  certi 
» Baptifmi  Miniflrum  Judicem  eITe_» 
„ non  oportere  , ciim  Ecclefia  in  ne> 
„ minem  judicium  exerceat , qui  non 
„ priiis  in  ipfam  per  Baptifmi  januam 
» fuerit  ingrefTus  : ^id  enim  miii  , 
» Inquit  Apoflolus,(/e  iit,  qui  foris funt 
t,  judicare  f Seciis  eft  ile  domefticis  fi- 
» dei,quosXiiiriftus  O.  lavacro  Baptif> 
V mi  fui  corporis  membra  femel  effe- 
t,  cit : nam  hos  , fi  fe  poflea  crimine 
«,  aliquo  contaminaverint....  ante  hoc 
>,  tribunal  tanquam  reos  fifti  voluit, ut 
s)  per  Sacerdotum  fententiam  non  fe* 
t,  mei,  fed  quoties  ab  admifCs  pecca- 
,,  tisad  ipfum  p^nitentes  confugerint, 
«,  poflent  liberari , unde  fiibdit  circa 
„ finem  capitis  : Eft  autem  hoc  Sacra* 
„ mentum  Pccnitentic  lapfis  poftBa* 
„ ptifmum  ad  falutem  neccflarium,  ut 
,,  nondum  regeneratis  ipfe  Baptifmus. 
Quibus  verbis  Concilium  aperti  figni* 
fictt  fola  peccata  poft  Baptifmum  rit£ 
fufeeptum  commiffa  , effe  materiam  re- 
motam Sacramenti  Pocnitentist . 

Hujus  utique  veritatis  ratio  nulla_> 
fabjici  poteft  a priori , quUm  Cbrifti 


D.  voluntas  , qus  nobis  per  Ecetefie 
fententiam  , & dodlrinam  innotefeit  : 
k polleriori  ver6  confirmari  poteft  hcc 
affertio  ex  iis  encomlk , quibus  SS.Pa- 
tres  Pfnitentiae  Sacramentum  cele- 
brant , maximi  ciim  ipfum  appellant 
fecundam  poft  naufragium  tabulam  ; 
quo  fignificent  hoc  Sacramentum.» 
dumtaxat  effe  inflitutum  in  fubfidium 
eorum , qui  recuperata  anime  fanirate, 
& comparato  Innocentia  portu  , ite- 
rum fe-fe  peccati  naufragio  mittunt . 

Secundam  partem  , nempe  quod  om- 
nia omnino  peccata  poft  Baptifmum 
commiffa  per  Poenitentiam  deleri  pof- 
fint , jam  conflat  ex  iis  qua  diximus  de 
efficacitate  poenitentia  vinutis : idque 
aperte  docet  ibidemConcilium  Triden- 
tinum  can.f.  ubi  ait:  Dominus  nq/ter 
^efus  i terris  afcenfurus  ad  e flos.  Sacer- 
dotes /ttiipfius  l/iearios  reliquit  , tan- 
quam Prajides,  ly  judicet  ,ad  quos  om- 
nia mortalia  crimina  deferantur  in  quee 
Cbrifti  fideles  ceciderint,  qui  pro  potefta- 
te  clavium  remijftonis  ,aut  retentionis  pec- 
catorum fententiam  pronuntiant  . Pate- 
bunt hac  fufiiis  ea  dicendis  de  virtute 
clavium  , & virtute  abfolutionis  . 

Conclusio  Secunda. 

ACtus  Ptenitentis , nempe  Contritio  , 
Confeffio  , (y  SatisfiBio  funt  ma- 
teria proxima,iy  partes  Sacramenti  Pee- 
nitentia  , non  qutdem  ejfentiales,fed  in- 
ttgrales  . Hcc  concIuGo  duabus  maxi- 
me partibus  conftat,quas  utique  tradit, 
& edocet  Concilium  Tridentinum  feff. 
s^cap.i.  ubi  ciim  dixiffet  , prccipuam 
vim  Sacramenti  Pfnitentia  pofitam  ef- 
fe in  illis  verbis  Miniftri  , te  aifol- 
,,  vo  ; flatim  fubjlcit;  Sunt  antem  ma- 
teria hujus  Sacramenti  ipfius  p(ni- 
tentis  adlus:  nempe  Contritio,  Con- 
” feffio  , de  Satisfadlio  , qui  quatenus 
” in  pfnitente  ad  integritatem  Sacra- 
**  menti , de  ad  plenam  , de  integram 
>*  Saorameiitl  perfedlioncm,ex  Dei  ia- 
»1  ftitutione  requiruntur  , hac  ratione 
„ Pfuuentia  partes  t^cuntur.  Vndo 

Can.4. 


De  Materia  Sacramenti  Poenitentia,  47 j 


,7  Canu^.  fit  difinit : Si  quis  negaverit 
' ad  integram  , dc  perfedtam  pevcato* 
’*  rum  remiflionem  , requiri  tres  a<ftiis 
” in  pf  nitente  , quafi  materiam  facra* 
*'  menti  P^nitcntif , videlicet  Contri- 
**  tionem  , ConfelGonem  , & fatisfa- 
» (ftionem,  q<ic  tres  Pfnitentie  partes 
>1  dicuntur,  anathema  (it . Quibus  ver- 
bis Concilium  aperti  declarat  tres  illos 
pf  nitentis  adlus  non  e(Te  proprie  mate- 
riam , ex  qua  componatur  , & confti- 
tuatur  elTentialiter  Sacramentum  Poe- 
nitentia; , fed  quali  materiam  , quia  vi- 
delicet in  eas  maximi  , & proxime  ten- 
dit Sacramentalis  abfolutio  i unde  (unt 
equidem  partes  integrales  ipfius  Saera- 
menti  Pcenitentite  . 

Quod  autem  non  (int  partes  elTen- 
tiales  , quibus  videlicet  Sacramentum 
P^nitentix  eflentialiter  conftituatur, 
docet  Dodor  qu.\.  a.j.uii  ait : 

,,  De  Penitentix  Sacramento  dico  , 
quod  ida  nullo  modo  funt  partes 
ejus  , quia  ut  ditdum  ed  did.i<^  Poe- 
nitentia  Sacramentum,  e(l  ilia  abfo- 
lutio  Sacramentalis  fa^a  certis  ver- 
bis , &c.  hujus  autem  nulla  parsed 
Contritio,  qux  ed  quoddam fpiri- 
” tuale  in  anima;neque  Confeino,quia 
” nihil  ed  ipfius  fententix  Sacerdotis, 
” fed  aidus  rei  accufantis  fe,  neque  (a- 
*'  tisfatdio  , fed  fequitur  illam  abfolu- 
••  tionem  Sacramcntalem . 

» Hxc  tamen  tria  ad  Sacramentum 
» Poenitentix  ad  hoc  , ut  digne  reci- 
1,  piatur  , requiruntur,  vel  prxvia,  vel 
,,  (cquentia  . Simpliciter  enim  requi- 
,,  ritur  ConfeSio  , quia  Sacerdos  non 
abfolvit  reum  arbitrarie  , nili  prius 
fibi  reus  fuerit  acciifatus  in  foro  ijlo. 
” Non  ed  etiam  utilis  illa  abfolutio, 
nifi  prxcedat  in  confitente  aliquo—, 
**  Contritio  , vel  Attritio , Partes  idius 
*>  didinidionis  patent  ex  dii^iis  fuprti ; 
»•  fufficit  enim  quod  aliqua  difplicentia 
licet  informis  prxcedat , dc  tunc  ille 
a>  capax  ed  abfolutionis  Sacramentalis 
*>  de  per  illam  6t  Contritus . Satisfa- 


„ dio  autem  debet  fequi  Sacrameii'^ 
„ tum  Pfnitentic , ad  hoc  ut  habeat 
,,  efficaciam  , dc  hoc  in  re,  vel  in  voto, 
,,  nili  Judex  polTct  perpendere  illas 
„ pfnas  alias  prxcedentes , fufficere  ad 
,,  totalis  pfnx  folutionem  , dcc. 

Quibus  verbis  ut  dt  evidens  Dodor 
non  negat  tres  adua  P^nitentis  elTe^ 
necelTario  requidtos  ad  integritatem 
Sacramenti  Penitentix  ; fed  tantum 
quod  non  (int  partes  elTentiales,ex  qui- 
bus illud  condet.  Siquidem  Sacramen- 
tum Penitentix  maxime  fupponit  pro 
abfolutione  Sacerdotis  , in  qua  potilft- 
mum  ejus  Sacramenti  virtus  confidit, 
ut  docebat  fupra  Concilium  Tridenti- 
num . 

ln/nptr(xph  fxpius  , imd  ordinarii 
perlicicur  priiis  , non  foliim  natiira.fed 
etiam  tempore  ; quam  impleatur  Sati- 
sfactio , ac  fubinde  fatisfadio  non  po- 
ted  elTe  materia  inrrinfeca , dc  pars  ef- 
fentialiter  componens  facramentunv:, 
Pfnitentix,  ac  fubinde  nec  habere  pro- 
prie rationem  materix  , (iquidem  ma- 
teria prxcedere  debet  (brmam,  aut  cer- 
te illam  comitari ; Satisfadio  autem 
ordinarie  poderior  cd  forma  abfulu- 
tionis  . 

Unde  etiam  (ignanter  tres  illi  adus 
dicuntur  a Conoiliis  Florentino, de  Tri- 
dentino  , quafi  materia  , ut  nempe  (i- 
gnilicetur  eos  non  elTe  proprii  didant 
materiam,quafi  ex  illis  condare  debeat 
lioc  Sacramentum  , quemadmodunu, 
Raptijmus  condat  ex  ablutione,dc  ver- 
bis. 

Neeoiftat,f\\ibd  Cathechifmus  Con- 
cilii Tridentini  agens  de  materia  Sa- 
cramenti Pfnitentix  n.j/.  dicat:  Neque 
verd  bi  aUut , quafi  materia  i Synodo 
appellantur  , quia  veree  materia  ratio- 
nem non  habeant , fed  quia  ejut  generis 
materia  nonfint , qua  extrinfecus  adhi- 
beatur, ut  aqua  in  Baptifmo,  iy  ebri/ma 
in  Confirmatione . Hoc  , inquam  , non 
obdat ; nam  prxter  quim  quod  Cate- 
chifmusille  enituaed,  de  compotitus 
O o o a nia- 


Digitize-j  by  Google 


47<J  Tra^.LDi^,n*/frt,IL§uafi.n. 


maxima  ex  parte  & Difcipulis  S.  Tho- 
m*  , ut  confiat  ex  articulo  fecundo  il- 
lius przfationis;  ea  dumtaxat  ratione 
appellantur  illi  adtus  vera  materia,  non 
quod  ex  eis  confiituatur  Sacramentum, 
tanijuam  materia  ex  qua  effentialitcr 
componatur  fed  tantdm  quod  fint  ma- 
teria circa  quam  verfatur ; unde  etiam 
fignanter  idem  Catechifnv.is  appellat 
,,  illos  acflus  partes  integrantes  , ait 
,,  enim  nu.i.  Hz  autem  partes  cxca- 
„ rum  partium  genere  elTc  dicuntur , 
qux  ad  aliquod  totum  conftituen- 
dum  neceflariz  funt  ; quoniam , 
quemadmodum  hominis  corpus  ex 
” pluribus  membris  confiat  , manibus, 
” pedibus,  oculis,  & aliis  ejufmodi 
partibus,  quarum  aliqua  ii  deiit,  me- 
>»  rito  imperfedluin  videatur,  perfe- 
j>  tflum  ver6 , fi  nulla  defideretur  ; eo- 
»>  dem  etiam  modo  P^nitentiaex  hifce 
,,  tribus  partibus  ita  confiituitur  , ut, 
,,  quamvis  , quod  ad  ejus  naturam  at- 
tinet  , Contritio  , & Confcllio  , qui- 
bus  homo  jufius  edicitur , fatis  fu: 
tamen  nifi  tertia  etiam  pars  , idefi  , 
’*  Satisfadlio , accedat , aliquid  ei  om- 
’’  nino  ad  perfeiflionem  defit , neceiTe 
»’  fit. 

Quare  adeo  inter  fe  h®  portes 
>*  connexf  funt,ut  Contritio  confiten- 
» di,  & fatisfaciendi  confilium  , & 
>>  propofitum  inclufum  habeat : Con- 
,1  iellionem  Contritio  , dt  fatisfaciendi 
,,  voluntas:  fatisfadlionem  ver6  dux 
reliquat  antecedant . H<ee  Cutechijmui , 
.quibus  verbis  aperte  fignilicat , eatenus 
tres  a<5lus  pgnitentis  cenferi  partes  Sa- 
cramenti P^nitentia: , quatenus  ad  ejus 
integritatem  concurtunt . Qux  utique 
doclrina  plane  eadem  efi  , quam  tradit 
Dodlor  , ut  liquet  ex  verbis  fuprk  lau- 
datis , ubi  (juamvis  non  dicat , eos  a- 
dlus  hac  ratione  appellari  pofle  partes 
Pf  nitentix , ifitid  tamen  facile  potefi 
colligi  ex  ejus  difcurfu  . 

Quare  vix  fatis  mirari  polTum  , qno- 
modo  Lugo  djfp.ia.num.p6.  aufus  fue- 


,,  rit  feribere  Scoti  fententiam  negat?'^ 

„ tem  illas  partes  elfe  intrinfecas , fed 
,,  foliim  requiri  tanquam  difpofitiones 
,,  non  pauci  Theologi  graviori  cenfu- 
,,  ra  illam  afficiunt , nam  Cajetanus 
,,  quxfi.p.  art.i.  ait  eflTe erroneam;aIii 
,,  dicunt  clTe  temerariam  , alii  pluf- 
,,  quam  temerariam  : alii  in  bonum_< 
,,  fcnfiim  conantur  verba  Scoti  trahe- 
„ re,ut  Angelus,  qui  dicit  Scotum  noa 
,,  negalTe  , illas  eite  partes  intrinfecas, 
,,  fed  folum  negafle  ctTe  proprie  mate- 
,,  riam  , quod  videtur  juxta  modum 
„ loquendi  Concilii  Florent.  &Tri- 
,,  dentini',  ubi  dicitur  illa  quali  ma- 
,,  teria.  Alii  dicunt  Scotum  vellc,quod 
,,  Sacramentum  non  fupponat  in  reiflo 
„ pro  illis  adibus  p;nitentis  , fed  fo- 
,,  Ium  pro  abfolutione , connotando 
„ alias  partes  in  obliquo . Alii  , ut  Ve- 
,,  ga  lib.ij.  in  Tridentinum  cap.if. 
,,  quod  Scotus  non  negat  illas  e(fe_, 
„ partes  integrales  , fed  folum  negat 
,,  effe  partes  elTentiales.  Hec  tamen 
,,  explicationes  difficile  aptantur  Scoti 
„ verbis  , ut  confideranti  patebit . ha 
Lugo.  Verum  apparet  vel  ipfum  noa 
IcgiflTe  Dodorem  , vel  ejus  mentem  fa- 
tis apertam  non  intellexiffe  dum  ne- 
gat , explicationem  Vegx  non  po(Te_» 
aptari  verbis  Dodoris : contrarium 
enim  fatis  aperte  confiat  cx  ejus  verbis 
mox  laudatis . 

Dias:  Sacramentum  Poenitentix  in- 
fiitutum  efi  per  modum  adus  Judicia- 
lis, ut  colligitur  ex  Joan.io.  & Matth. 
i8.  & docetur  ^Tridentino  feflT.  14. 
cap.i.&y.  at  judicium  humanum  in- 
trinfcce  confiat,  non  foliim  ex  fenten- 
tia  Judicis,  fed  cx  aliis  adibus  judicia- 
libus,fcilicet  accufatlone,examine,con- 
felllone,  & fatisfadione  rei ; igitur  Sa- 
cramentum Poenitentix  efientialitcr 
etiam  confiat , non  foliim  abfolutione 
Sacerdotali,  fed  etiam  ex  adibus  peenh 
tentis  feipfum  accufantis,&  per  conve- 
nientem dolorem  conceptum  de  pec- 
catis feipfum  quodam  modo  defenden- 
. tis 


■ . IjOUfStk’ 


De  Materia  Sacramenti  Poenitentia  • 47  7 


tii  apud  Deum  ; ac  tandem  per  fatisfa- 
tflionem  refarcieiuis  irrogatam  Deo 
per  pcccajum  injuriam,  6t  ofFenTam  . 

Nego  w/uorew; judicium  enim  huma- 
num cfTentialiter,&  in  redlo  foliim  di- 
cit feiitentiam  Judicis, per  quam  abfol- 
▼itur,vel  condemnatur  reus;  aliqua  ve- 
r6  connotat  in  obliquo, tanqtiam  necef- 
fari6  prxrequiflta  , ut  julla  ieiitentia_« 
polTit  proferri . Unde  quemadmodum 
fententia  in  judicio  humano  Cola  iigni- 
ficat  abfolutionem  , vel  condemnatio- 
nem: ita  fimiliter  in  judicio  Sacramen- 
tali  fola  fententia  Sacerdotis  Ggnificat 
remilTionem  peccatorum.  St  per  confe- 
quens  ipfa  caufat  remiflionem  pecca- 
torum ; quia  proprium  efl  Sacramentis 
caufare  , quod  fignificant . Qua  utique 
refponfio  firmatur  ex  ConcilioTridcn- 
tino  feir.i  j.cap.d.  ubi  folam  abfolutio- 
i;cm  vocat  atffum  Judicialem  : Quam- 
vis, \t\(\mt,al>/i)lutio  Sacerdotis  beneficii 
ft  tiifpenfatio  , tamen  non  efl  nuduni /5- 
litni  minifleriuni,vcl  annuntiandi  Evan- 
gelinm  , vel  declarandi  remi/fa  effepte- 
cata\fed  adinflar  aclus  judicialis,quo  ai 
ipfo  velutjudicc  fententia  pronuntiatur. 
Similiter  Can.  9.  Si  e/uis  dixerit  Ahfo- 
Intionera  Sacramentalem  Sacerdotis  non 
tjfe  atium  judicialem  . . . anathema  fit . 

Dicesjecttr.db  •.  Sacramentum  Poeni- 
temidt  inditutum  eft  per  modum  re- 
conciliationis; unde  aliquando  hoc  no- 
mine folet  appellari : fed  reconciliatio 
condat  ex  voluntaria  utriufque  partis 
quali  revocatione  non  folum  ex  parte 
ofTenii , fcd  etiam  ex  parte  oifendentis, 
qui  eo  ipfo  retradatoifenfam  : igitur 
Reconciliatio  , quse  fit  in  Pcenltentia_, 
non  foliim  condat  ex  adfu  Sacerdotis  , 
qui  gerit  vices  Dei  offenfi,  fed  etiam  ex 
aiitibus  p^nitentis . 

Nego  minorem : Revocatio  enim  of- 
fendentis ed  tantiim  quid  prxvium  , 
fcu  difporitivum  ad  revocationem  par- 
tis Ixfie,  in  qua  utique  revocatione.* 
panis. Itefx  priorem  fententiam  de  pu- 
niendo odendente  refeindentis  , dc  of- 


fenfam  condonantis, formaliter  dat  re- 
conciliatio, feu  remilTio  ofTenfs;ac  fub- 
inde  adlus  ptsnitentis  , maxime  Con- 
fefliu  , & Contritio  funt  equidem  prx- 
vix  difpofitiones  ad  reconciliationem 
peccatoris  cum  Deo;  hxc  autem  recon- 
ciliatio formaliter  confidit  in  ipfaab- 
folutione  Sacerdotis  condonantis  of- 
fenfam  vice,de  authoriute  Dei;  Quam 
utique  refponfionem  approbat  Conci- 
lium Tridentinum  felT.  14.  cap.  4.  ubi 
loquens  de  Contritione  ,quc  ed  nobi- 
lior pcenitentis  adlus  , ait  ; Euit  autem 
quovis  tempore  ad  impetrandam  veniam 
peccatorum  , hic  Contritionis  motus  ne- 
cejfarius  , IS  in  homine  pofl  Baptifmum 
lapfo  , ita  demum  prKp,nat  ad  reniifflo- 
ntm  peccatorum  , fi  cum  fiducia  divina 
rnifericordia  , iT  voto  pricfiandi  reliqua 
conjunBut  f:  , qua  ad  riti  fufeipiendum 
hoc  Sacramentum  requiruntur  . Docet 
itaque  Concilium  Contritionem  foliim 
prfparare  ad  remillionem  peccatorum, 

& gratia;  collationem  ; ac  fubinde  non 
habere  rationem  paptis  elTcntiaiis  Sa- 
cramenti, utenimcITct  pars  cffetitia- 
lis  , non  folinii  deberet  difponere  , fcd 
revera  fignificare,  & conferre  gratiam, 

& remillionem  peccatorum  ex  opere., 
operato  ; fiquidem  pars  clTentialis  Sa- 
cramenti non  aliud  ed  , quam  praedica 
fignificatio  gratiz,  id  ed  , fignificatio  , 

& clTicicntia  gratia: ; & ideo  qu6d  gra- 
tiam non  efficit , neque  Sacramentum  . 
cd,  neque  pars  clTentialis  Sacramenti . ' 
Vrgthir^ots  foliim  abfolutio  Sacer- 
dotalis , fed  etiam  aidus  pocnitentis  fi- 
gnificant  illam  remiflionem:  nam  figna 
Contritionis,  funt  etiam  figna  interio- 
ris remiilionis  , & per  Confeflionem  fi- 
gnlficatur  , qudd  ficut  peccata  exterliis 
manifedantur;  ita  etiam  ab  anima  ipfa 
excludantur : Satisfa(dIo  etiam  aperti 
fignificat  'remiflionem  pcenx  peccatis 
debitx  ; igitur  tres  illi  adus  pocnicen- 
tis  funt  verx  partes  elTentiales  Sacra- 
menti . 

. Neto  minarem:  Contritio  cnlm.Con- 

fef- 


Digitized  by  Googl 


47  8 TraH.L  Difpdh  y4rt.ll. 


feflio,  & Satisfadlio  non  magis  fignifi- 
cant  remiflionem  peccatorum , quim 
oratio  verbi  gratia  , qua  homo  gratie 
auxilium  exorat , ad  debiti  hoc  Sacra- 
mentum fufcipiendum  : Sola  itaqiie_> 
Abfolutio  Sacerdotalis  eft,  que  forma- 
liter  (ignilicat , & efficit  gratiam  remif- 
(ivam  peccatorum  ; quemadmodum  in 
/udicio  humano  , accufatio  non  alTu- 
ffiitur  ad  fignificandam  remiflionem  , 
fed  ad  informandum  Judicem  de  cau- 
fa  , qui  pro  fua  poteiiate  fecundiim.» 
«quitatem  abfolutionis  , aut  condem- 
nationis fententiam  profert;quf  proin- 
de fola  fignificat  remiffionem,aut  con- 
demnationem . Concludendum  e(l  er- 
go cum  noflro  Vega  qui  interfuit 
Concilio Tridentino , lib.i  de  Juftifi- 
„ catione  cap.if.Veriflimum  e(l,quid- 
,,  quid  alii  fentiant,  qu6d  Docflor  fub- 
,,  tilis  , & communis  Nominalium_f 
,,  Schola  defendit,  folius  Abfolutionis 
,,  virtute  , peccatoribus  conferri  gra- 

i,  tiam  peenitentibus:  Nam  claves  folis 
,,  Sacerdotibus  collatz  funt,de  foli  ipit 

debent  remittere  peccata,  Sc  per  eo- 
u rum  Abfolutionem  confertur  gratia 
,,  confeflis  ; abfentibus  omnibus  aliis 
,,  acftibus  ipforum  pcenicentium  , de 

j,  fola  abfolutio  eft  fignum  gratiie  , dc 

gratia  ratione  aliorum  a4uum  con- 

,,  cefla,  datur  propter  opus  operantis . 

VrgtUt’.  Concilium  Tridentinum 
feflT.  14.  c. ait:  Docet praterei  S.S^ne- 
dus  Sacramenti  Pernitenti le formam , in 
qua  pryceipue  ipfitts  vis  fita  e!l  , in  illis 
Miniftri  verbis  pofitam  efie  , Ego  te  ab~ 
folvo  , iye.  Igitur  fupponit  Concilium 
aliquam  vim  Sacramentalem  efle  in_» 
materia , nempe  in  adtibus  peenitentis. 

Refpondeo,  meritd  Concilium  dixifle 
prreipuam  vim  efle  in  forma  Abfolu- 
tionis ; quoniam  fcilicet  tota  vis  , qu« 
eft  in  acribus  peenitentis  , non  ell  pro- 
prii Sacramentalis : alioquin  fequere- 
tur  , qu6d  ipfe  psnitens  eflet  partialis 
Minifler  hujus  Sacramenti,  idque  pre- 
cipuus ; (iquidem  plurcs  partes  Sacra- 


menti fubjiceret , qu^m  Sacerdos:  hoc 
autem  dici  nequit ; quippe  ctim  omnis 
Minifler  Sacramenti  diflinguatur  afu- 
feipiente  , dc  infuperfolus  Sacerdos  i 
Conciliis  Florentino,dc  Tridentino  di- 
catur hujus  Sacramenti  Minifler. 

Ex  iis  fequitur,(ju6d  (i  Sacramentum 
Poenitentiz  accipiatur  fecundum  vul- 
garem,dc  communem  fignificationem, 
illius  partes  funt  Contritio,  Confeflio  , 
dc  Satisfadiio;  fi  ver6  accipiatur  in  flri- 
dliori  ligniflcicione  , de  quatenus  for- 
maliter  efl  fignum  pradticum  gratie  , 
fola  Abfolutio  habet  rationem  Sacra- 
menti, quia  Abfolutio  efl,  in  qua  prin- 
cipaliter refidet  focra  Oei  virtus,abfol- 
vens  pixnitentem  k peccatis,  de  confe- 
rens ei  gratiam,  per  quam  abfulvitur  k 
peccatis  , quibus  priits  ligatus  teneba- 
tur. Unde  meric6  fubcilis  Ooiflor  d.14. 
Sacramentum  Poenitentic  fiedeferibit; 
Pernitenti a\ejl  Abfolutio  hominis  peeni- 
tentis faBa  certis  verbis,  cum  debita  in- 
tentione prolatis  d Sacerdote Juri/diBio- 
nem  habente  ex  injlitutione  divina  effi- 
eaeiter  fignifieantibus  Abfolutionem-» 
animer  i peeeato  . Qua  utique  definitio, 
quamvis  paul6  longior  videatur  , nihi- 
lominus nullam  omnino  particulam., 
fuperflusm  continet , ut  patebit  fingu- 
las  illius  parces  ponderanti . Interim  fi 
brevior  definitio  quarator  , ha  potue- 
runt fubjici , quas  profert  nofler  Rofco 
difp.7.  fetfl.  num.  4.  Pcsnitentia  efl  Sa- 
cramentum , quo  Sacerdos  tanquanu, 
judex  , confitenti  eum  debito  dolore., 
confert  remilEonem  peccatorum  , cum 
onere  fatisfaciendi . f/elfie\  Sacramen- 
tum p^nitentia  efl,fignum  efficax  gra- 
tia remifliva  peccati  pofl  Baptifmum., 
commifsi.  Aliter.i.(\.  Sacramentum  re- 
mifsivum  peccati  per  modum  Judicii  . 
Vel  hanc  clariorem  fubjicio:  Poeniten- 
tia efl  Abfolutio  peccatorum  debiti 
confeflbrum  . 

Sequitur  fecundd  Poenitentiam  fup- 
ponere  pro  Abfolutione  Sacerdotali,  ut 
docet  Dodlor  difl.  16,  quafl.  1,  num.7. 

Tum 


-Rigiti^  ed.  by-CiooglL’ 


Dt  Forma  Sacramenti  Poenitentia 479 


Tum  qui»  (inquit  Vega  lib.i).!n  Con- 
cilium Tridentinum  cap.  xfO  Sacra- 
mentum Poenitentia , e(l  i^ignumgra- 
tic,  non  prognofticum,  hoc  eft,  gratia 
futura;  neque  rememorati vum,hoceft« 
gratia  praterite,  fed  demonflrativum, 
hoc  elt,  gratia  que  in  prefenti  confer- 
tur. Confedio  autem,  aut  Contritio 
non  funt  figna  demonftrativa  gratia  ; 
fiquidem  ConfelTio  non  connotat  gra- 
tiam prafentem  , fed  tantfim  formali* 
ter  efl  peccatorum  declaratio  , & accu- 
fatio  . Similiter  Contritio  fi  fit  imper- 
fedfa.feu  dumtaxat  Attritio, efl  tanthm 
dirpofitlo  ad  gratiam  facramentalem  . 
Tum  qui*  fola  Abfolutio  fignificat  re- 
miflionem  , qua  efl  effetflus  hujus  Sa- 
cramenti : Ergo  ipfa  Abfolutio  , non 
▼er6  Contritio  , aut  Confeilio  habet 
perfecflam  rationem  Sacramenti . Tum 
denique,  quia  ex  Concilio  Tridentino 
fefr.14.  cap.  j.  pracipua  vis  facramenti 
Poenitentia  conCflit  in  Abfolutione;  ac 
fubinde  Abfolutio  primatum  obtinet 
in  hoc  Sacramento . 

Q_u  abstio  Tbi.tia. 

Suetnam  fit  forma  Sacramenti 
Peenitentiee , 

Notandum  primd , qu6d  cum  Sa- 
cramenta nova  legis  conflare..» 
debeant  materia,  & forma,  five  flridli, 
five  minus  proprie  ditfla;  inde  fit,  qu6d 
etfi  efTentia  facramenti  P^nitentia  for- 
maliterfumpta  confiflat  in  Abfolutio- 
ne facerdotali  , nihilominus  ciim  ad 
illud  etiam  concurrant  atflus  perniten- 
tis, qui  fe  habent  per  modum  materia; 
hinc  efl,  quAd  verba  hujus  Abfolutio- 
nis  dicantur  forma  hujus  Sacramenti ; 
quia  videlicet  per  Abfolutionem  a(flus 
poeni tentis  determinantur  ad  Sacra- 
mentum conficiendkim;fic  enim  definit 
Concilium  Florentinum  in  Decreto 
Eugenii , dicens  : Forma  bujue  Sacra- 
menti funt  verba  Ahftlutioait,quee  Sa- 


cerdos profert , eitm  dieit : Abfolvo  tt  , 
iSc.  Similiter  Tridentinum  feir.14.  c.j. 
Doeet  faoBa  Synodus  facramenti  Pani- 

tenti  a,  formam in  illis  Miniftri 

vertis  pofitam  effe : Ego  te  atfolvo;  qui- 
bus quidem  de  Ecclefia  fauBse  more  : 
preces  quadam  laudabiliter  adjungun- 
jur,  ad  ipfius  tamen  forma  ejentiam  ne- 
quaquam fteBant  , neque  ad  ipfius  Sa- 
cramenti aiminifirationem  funt  necef- 
fariee  . 

Preces  ille  iaxsv.Mifereatur  tui  omni- 
potens Deus , iy  dimijfis  peccatis  tuis , 
perducat  te  ad  vitam  ee ternam . Arnen . 
Dominus  nofter  '^efus  Cbriftus  te  abfoi- 
vat.iyc.  Et  hc  quidem  preces  verbis  ef- 
fentialibus  pramittuntur ; poflpooun- 
tur  autem : Pafiio  Demini  nofiri  'Jefu 
Cbriili , merita  beatec  Maris  Virginis, 
iy  omniam  SanBorum, quidquid  toni  fe- 
ceris, ly  mali  fuflinveris,fint  tibi  in  re- 
mijfionem  peceatorO , ia  astgmentumgra- 
tiic,iy  pramiumvits  sterns  . Arnen  . 

Notandum  fecundd  cum  DotSore  fub- 
tili  in  q.  diH.14.  quafl.4.  num.  4.  qu6d 
in  facramento  Poenitentia  non  requi- 
rantur verba  ita  pracifa,&  determina- 
ta ad  ejus  confedionem , ficut  in  Ba- 
,,  ptifmo,  & Euchariflia : Qu',*»  inquit 
„ DoBor  , Sacramentum  hoc  inflitu- 
„ tum  efl  per  modum  Judicii : fenten- 
,,  tia  autem  potefl  it  Judice  ferri  qui- 
„ bufeumque  verbis  , dummodo  Judi- 
,,  cis  mentem  exprimant : Quare,  ro- 
„ quit  DoBor  . non  efl  nec^e  effe  ita 
,,  pracifa  verba  in  iflo  Sacramento , 
„ ficut  in  Baptifmo,  vel  Euchariflia  , 
,,  quia  fufficit , qu6d  exprimatur  adlus 
,,  lententia  abfolventis ; ficut  & io_» 
,,  judicio  publico  non  oportet  effe  li- 
„ nritata  verba:  Ait  enim  unus  d«_* 
„ Theodoro  Martyre,  ^uteo  ignitus 
,j  tradi  . Alter  de  Cvpriano  fando  , 
„ gladio  animadverti  placet , Commu- 
„ niter  tamen  ifla  verba  funt  apta: 
„ Ego  te  abfolvo;  quacumque  alia  pr;- 
„ mittantur,  vel  confcquanturfecun- 
,,  dum  diverfam  confuetudinem  iow 

di- 


Digitized  by  Google 


4?o  TraSf,LDi/p.lL 

,,  diverfis  Ecclefiit . Quibus  verbis  fi- 
gnificat  Dodlor,  qu6d  quKcumque  for- 
ma, fcti  verba,  perqus  (ignificatur  , dc 
explicatur  remifliunem  peccatorum., 
fieri  authoritativ^,  dc  per  modum  judi- 
cii , ac  fententiz  , erit  fufficiens  forma 
hujus  Saeramenti,in  quo  Minifter  offi- 
cium implet  Judicis,  & cum  authorita- 
te  fententiam  Abfolutionis  profert;  ni- 
hilominus preferenda  fuot  ea  verba  ,. 
que  communiter  prefcribit , ac  profert 
Ecclefia,  nempe;  Ego  te  abfolvo  a pecca- 
tis  tuis  in  nomine  Patris, iy  Filii, iy  Spi- 
ritus/anSi. Utrum  autem  omnes  illius 
Abfolutionis  particule  , ita  neceflariA 
debeant  proferri , ut  (i  omitteretur  ali- 
qua, invalida  foret  Abfolutio,  determi- 
nandum erit  in  fequentibus . 

Notandum  tertio  , Theologos  variai 
ire  in  fententias  circa  fenfum , ac  ge- 
nuinam lignificationem  illorum  ver- 
borum, Ego  teabfolvo  : Frim6  namque 
/Ihulenflt  i.p.fui  Defenforii  cap.p.  dc  6, 
dicit, qu6d  improprii  fuppletur  verbum 
,,  abfoho-,  quia, /'u/B/r, proprie  loquen- 
„ do, nec  Sacerdos,  imo  nec  Oeusab- 
„ folvit  k culpa  , vel  k pecna  peccati . 
„ Tiswj.qiiia  Scriptura  nufquam  dicit , 
„ quod  peccata  folvantur,fed  quod  di- 
mittantur,  deleantur,  Scc.  7V»7,quia 
„ peccata  non  funt  proprii  vincula  , 
„ nec  confequenter  homo  eis  ligatur  , 
„ aut  ab  cis  foivitur.-TluWjquia  homo, 
„ non  poteff  abfolvi  il  culpa , quee  jam 
„ prarcclGt , nec  i poena,  qua:  nondum 
„ advenit;fed  dumtaxat  a reatu  p^ns, 
„ ad  quam  fubcundam  homo  propter 
„ peccatum  obligatur  . Iterum  illa.^ 
fententia  meritb  rejicitur  ab  omnibus 
‘Theologis  : Tum,  quia  contradicit 
Scriptura; , qua;  peccatorum  remiffio- 
nem  explicat  ad  modum  folutionis;  Sic 
Ifaya;  yS.  Dijfolve  obligationes  impieta- 
tis,iye.  Et  Matth.  i<S.  ^uodeumque  fol- 
veritfuper  terram  , erit  folutum  , iy  in 
eeelo . quia  docere  videtur,  qu6d 
tranfado  peccato  folum  remaneat 
reatus  ptene,  k quo  dumtaxat  homo 
-abfblvitur . 


Seeundb-.  Non  videtur  etiam  proban- 
da fententia  Nominalium,maximi  Ga- 
briellis , afferentis  horum  verborum  , 
Abfolvote,  fenfum  hunc  effe  : Ego  exi- 
mo te  ab  obligatione  fubjiciendi  pec- 
cata tua  clavibus  Ecclefrs  : remittere 
enim  peccatum  non  eff  dumtaxat  rela- 
xare obligationem  confitendi  pccca- 
tbm  . Adde  qu6d  illa  Abfolutio  foret 
nulla  , quando  quis  folum  confitetur 
peccata  venialia,  vel  alia  jam  confefTa, 
dc  reiniffa,  fiquidem  etiam  ante  Abfo- 
Ititionem  pcenitens  erat  liber  ab  obli- 
gatione alia  peccata  confitendi . 

Tertid , non  etiam  probatur  expli- 
catio Hngonis  a S.  VitSore  afferentis  , 
htcc,/ibJbho  rcjfignificare  remitto  tibi 
pynam  ^ternam  pro  culpa  debitam;hec 
enim  Abfolutio  verba  Chrifti  D.  dc  for- 
mx  Abfolutionis  detorquet  in  fenfum 
improprium;  etenim  p^na  non  eft  pec- 
catum , licit  ex  peccato  oriatur:  unde 
remittere  peccatum,  non  eft  dumtaxat 
relaxare  poenam  peccatis  debitam,  nec 
etiam  hsc  verba, re,fignificant 
folutionem  it  pfiia  teporali  debita  pec- 
catis, ut  volunt  Alcn(is,dc  S.  Bonaven- 
tura  : Tum  , quia  , ut  mox  diiffum  eft  , 
remittere  proprie  peccatum  , non  eft 
tantiim  relaxare  penam  ipfi  debitam  ; 
Tam,  quia  fieri  poteft,ut  quis  cum  tan- 
ta Contritione  accedat  ad  facramen- 
tum  Ffnitenti*  , ut  virtute  illius  Con- 
tritionis relaxetur  tota  p?na  tempo- 
ralis. 

Similiter  non  probatur  modus  dicen- 
di fanrti  Thom®  ^.p.  qnail.  84.  art.  j. 
ad  y.  ubi  rejecfo  modo  explicandi  Ma- 
giftri  fententiarum  , addit;  E/Tct  autem 
perfeBior  estpqfitio  : Feo  te  Ahfolno , id 
ejl , Sacramentum  Abfolutionis  tibi  im- 
pendo . H*c  enim  explicatio  videtur 
nugatoria  , quia  idem  per  idem  figni- 
ficat:  Infuperin  aliis  Sacramentis  ver- 
ba formz  non  fignificant  collationem 
Sacramenti, fed  applicationem  materif, 
vel  aliquid  aliud:' 7'bw  , quia  verba  Sa- 
cramcntalia  ufurpari  debynt  in  eadem 

flgni- 


_ Dit;iU.;od  by  CaJOj^Ic 


I 


De  Forma  Sacramenti  Toenitentid , 48 1 


fignificatione  , quam  ex  hominum  in- 
fiitiitione  habent  in  humano  fermone  ; 
^on  enim  polTunt  (ignificrare . nifi  id  , 
ad  quod  fignificandum  funt  inftituta; 
& ideo  illa  vox,  t^o,  8c  illa  vox  tejdem 
Cgnificant  intra , & extra  Sacramen- 
tum; fcd  h*c  yetba,Ego  te.  Abjoivo , ex 
hominum  inflitutione  non  habent  fi- 
gnificare  feipfa  per  lignificationein  re- 
flexam ; fed  aliquid  condillindum  ab 
ipHc  ; ergo  nec  Sacramenta  fignificant 
diretfie  fcipfa,  fed  aliquid  aliud  : quod 
maxime  apparet  ex  formis  aliorum  Sa- 
cramentorum; nulla  enim  c(l  quse  re- 
flexe feipfam  (igniUcet , fed  vel  mate- 
fiam,  vel  effetflum:  forma  enim  Baptif- 
mi  non  (ignificat  impendo  tibi  Sacra- 
mentum Baptifmi  ; fed  applico  tibi 
aquam  i^uc  e(l  fymbolum  ablolutionla 
interioris  anime  i peccato  . 

Cenferem  igitur  verba  illa  , Abfolvo 
te,  idem  (ignificare;ac  remitto  tibi  pec- 
cata , iy  commiffa  ; hfc  enim  cadit  in 
omnia  prorfus  peccata, non  foliim  mor- 
talia , 8c  venialia , que  a^u  remittun- 
tur, fed  etiam  in  peccata  /am  confefla; 
& remilfa:  quoniam,  ut  dicemus  agen- 
do de  confeiTione  peccatorum  ;am  re- 
miflbrum  , in  pf nitente  , 'quantumvis 
peccata  ei  fuerint  condonata  , femper 
remanet  aliquis  reatus  indignitatis,  qui 
per  iteratam  Abfulutionem  minuitur; 
quia  per  frequentem  iterationem  facra- 
menti  PoenitentJe  humo  minus  fit  in- 
dignus Oei  beneficiis , & amicitia  . 

His  ira  pricuotatis,  duo  occurrunt 
hac  in  quzIUone  determinanda  : Pri- 
mum , utrum  , {ic  qua:  verba  necelfaria 
fint  ad  formam  facramenti  Pccnitcntix: 
Secundum ; utrum  ea  forma  ita  necefla- 
ri6  debeat  verbis  proferri , ut  data  feri- 
pto  abfenti  aut  prafenti  elFct  invalida . 

Conclusio  Prima. 

O 0\a  verba,  Abiolvote’,/«^«»/;/  ad 
O effentiam  /atramenti  Peenitentia . 
xixe  cfl  communior  cum  fubtili  Ducto- 
re loco  in  fecundo  notabili  laudato  , dc 
Angelico  gutcjl.%^  art.j.  quibus  favent 
Tom.X. 


Concilia  Tridentinum.de  Florentinum 
in  primo  Notabili  laudata  ; ubi  dum- 
taxat pro  forma  facramenti  Poenitentif 
annotant  hfc  verbales  te  ai/b/va.l^cc 
obftat  qu6d  fcripferint  particula,  (iye.) 
Nam  prxterquam  ^u6d  in  aliquibus 
Editionibus  Concilii  Florentini  illa_. 
particula  non  reperitur;  ideo  hanc  par. 
ticulam  fubjiciunt  Concilia,  non  ut  de- 
notent extera  verba  , que  in  formula 
Abfolutionis  adjici  folent , cITe  necef- 
laria  ad  ejus  effentiam  , fpd  qu6d  ad  il- 
lius perfedtam  fignificationem  ; Sc  ex- 
plicationem conferant  : dc  illa  necelTa- 
ribfint  proferenda, faltem  ex  prxeepto 
Eccicf  X . 

Adde  quod  etiamfi  eas  omnes  parti- 
culas , nempe  li  peccatis  tuis  inrsomine 
Patris:  iy  Filii,  iy  Spiritus /ar.di decla- 
rent: ficut  exprefTerunt,  Ego  te  ab/olvo, 
adhuc  non  efict  confequens.omnes  eas 
efle  de  neceflitate  Sacramenti  . Nam 
Concilium  Fforentinum  formam  facra- 
menti  Confirmationis  exprelTit  his  ver- 
bis: Signo  te  figno  crucis  , (y  confirmo  te 
ebri/mate /alutis , in  nomine  Patris,  ly 
Filii  , (y  Spiritus JanBi . Similiter  for- 
mam Sacerdotii  declaravit  his  verbis: 
Accipe  poteffaiem  offerendi  /aerifieium 
in  Ecdefia  pro  vivis,  iy  mortuis, in  nomi- 
ne Patris,  iy  Ftli i,  iy  Spiritus /anUi:  Et 
tamen  in  difp.  de  Sacramento  Confir- 
mationis, dc  Ordinis  demondrahimus 
explicitam  invocationem  faiicfinime 
Trinitatis  ad  ejufmodi  Sacramentorum 
formam  non  elTe  abfolut^  necelTariamJ. 

Huic  veritati  aditipulatur  Cathe- 
ehifmus  S.Pii  V.dc  Cone.Trid.  decreto 
editus,  qui  proferens  forma  facramen- 
ti Pffinitentix,  hxc  habet,  num.ip.  Efl 
autem /orma.  Ego  te  ab/olvo : quam  non 
/olUm  ex  illis  verbis  lieet  colligere  , 
^utceumnue  /oiveritis  /uper  terram  , 
crttnt  foluta  , iy  in  eeelis  : /ed  ex  eadem 
Chrifti  D.  doQrina , quam  abApoHolis 
traditam  accepimus  . . 

Nec  obf)at,qu6d  tam  Concilia.quim 
Cachechifmus  prxmictant  particulam. 

PPP  Fgo: 


Digitized  by  Google 


48  X Traii.L  Di/pJL 

Ego : communis  enim  Doclorum  fen« 
tentiaeft,  illam  non  pertinere  adef* 
fentiam  formc  j ciim  per  ejus  omilfio- 
nem,  fenfus,  qui  intenditur  it  Chrifto  , 
dc  £ccle(ia  , fuflicienter  incelligatur  in 
verbo  Abfclto  , quod  idem  eft  , ac  Ego 
tibfoho ; ut  in  fimili  diximus  de  eadem 
particula  , qu«  omitti  poteft  in  forma 
Baptifmi . 

Porr6  hujufce  veritatis  rationem_i 
congruam  exprimit  Oodlor  verbis  ia 
lixundo  Notabili  laudatis.nempe  qu6d 
facramentum  Pcsnitentix  adminiftre- 
tur  per  modum  judicii ; in  judicio  au- 
tem humano  fuflicit , quod  exprimatur 
atflus  Tententiae  abfolvcntls  ; nec  enim 
opus  e(l  , qu6d  proferatur  fpecies  deli- 
tui, ii  quo  reus  abfolvaiur,  vel  propter 
quod  condemnetur  : neque  necelTe  eft 
exprimi , qua  authuritate  Judex  abfol- 
vat,  aut  condemnet ; ordinaria,  an  de- 
legata : principali , an  fecundaria,  feu 
ex  commiiFionejgitur  pati  ratione  fof- 
ficiet  in  judicio  'Mcramcntali.quod  ex- 
primatur adtus  fententiK  abfolventis, 
nec  opus  elt  exprimere  delidium,  itquo 
pccnltens  abfolvitur:  nec  qua  authori- 
tate  id  fiat;  ac  fubinde  non  erit  neceife 
ad  efTentiam  hujus  formx  , addere  illa 
verba,  apeceatittuit , in  nomine  Pa- 
tris, iye. 

Confirmatur  ; Sicut  enim  k (imili  iow 
oratione  Dominica  dicimus  : S/eut , & 
nos  dimittimus  dehstoribus  noftris  , non 
adjicientes  , quid  cis  dimittamus  , de 
ficut  Joan.ir.  Chrifius  D.  Apoflolis  Io- 
quensde  Lazaro,  dumtaxat  ait;  Solvi- 
te eum,  iy  finite  abire  : neque  judicavit 
opus  ede  ad/icere  , a vinculis  , quibus 
illigatur . Similiter  , in  vulgari  fermn- 
ne  , qui  oiTenfam  palTus  eft  , dum  eam 
vult  remittere,  fofficit  qu6d  dicat,  Con- 
donotibi,  vel  remitto  tibi,  quia  per  illa 
verba  fuflicienter  intelligitur  remitte- 
re, & condonare  ofTenfam ; ita  a (imili 
Sacerdos  loquens  nomine  Dei , cum 
ait ; Ego  remisto  tibi  i vel  ab/blvo  te  , 
fufficienter  (igaificat  remiffionem  of- 


irt.lh 

fenfe  , vel  debiti  ex  peccato  refultan« 
tis . 

Denique  ea  verba  fufficiunt  ad  elTen* 
tiam  forma  Abfolutionis  Sacramenta- 
lis  , (|ua  principalem  effedium  Sacra- 
menti iignificant ; fed  fola  verba,  Ab- 
folvo  te  , (ignificant  principalem  effe- 
(ftum  facramenti  Poenitentia  , nempa^ 
rtmifEonem  peccatorum  : igitur , drc. 
Major  conliat;quia  proprium  eft  elTen- 
tia  Sacramentorum  nova  legis  id  effi- 
cere , quod  (ignificant ; ac  fubinde  ea 
verba  lufiicient  ad  efTentiam  facramen- 
ti Pfnitentix,  qua  fufficienter  ejus  efTe- 
dlusdeclarabunt.Minor  verb  fuadetur; 
verba  enim.  Sacramentorum  habent 
fuam  determinatam  fignificationem  ex 
circumftantiis  adjuniflis;unde  quamvis 
illa  verba,  Abfolvo  te,  videantur  inde- 
terminata , de  indifferentia  ad  fignifi- 
candam  abfulutionem*cujufcumque^ 
delidH,veI  in  foro  civili,  vel  Sacramen- 
tali ; nihilominus  dum  proferuntur  fu- 
per  pcsnitentem  , qui  fua  peccata  co- 
ram Sacerdote  depofuit , determinan- 
tur ad  fignificandam  abfolutionem  ab 
ejufmodi  peccatis  per  Sacerdotem  , ut 
Judicem  vice  Chrifti  faiflam  ; qua  eft 
principalis  efTedlus  hujus  Sacramenti . 

Diees primd'.\\\u  verba  non  fufficiunt 
ad  efTentiam  forma  Sacramenti , qux 
determinate,  & explicite  non  expri- 
munt effiedium  Sacramenti  : fed  ilia 
verba  , Abfolvo  te , non  fignificant  de- 
terminati effeitum  facramenti  Poeni- 
tentia ; fiqtiidem  indifferentiaTunt  ad 
fignificandam  Abfolutionem  , vel  b 
peccatis  , vel  ab  excommunicatione.  Se 
aliis  cenfuris  : ergo  neceffiim  eft  , uc 
determinentur  per  fequentia  verba  , ^ 
peccatis  tuis . 

Nego  w/v9re«;Nam,nt  mox  diximus, 
licet  prafata  verba  ex  fe  videantur  in- 
differentia ad  fignificandum  tam  Ab- 
folutionem ii  cenfuris,quam  i peccatis, 
maxime  quando  pf  nitens  plnribiis  vin- 
culis fimul  eft  conftridlus,putik  vinculis 
excbmmunicationis , aut  alterius  cen- 

fu- 


- -- Olgitize«-l  •/-X.'.oogle 


De  Forma  Sacramirttt  Pcenitentidi.  483 


/ure;  necnoa,  & vinculo  re«tui  culpe, 
& pcBne : tamen  ubi  proferuntur  fuper 
potnitentem.qui  confeflui  eft  peccatum 
/acrauicntaliter , fcilicet  in  ordine  ad 
obtinendam  Abfolutionem  k vinculo 
reatus  eulpc,  dc  pane,  in  quem  folum 
reatum  /olvendum  proprii  cadit  Sa- 
cramentalis  Abfolutio  / fiquidem  effe* 
Aus  hujus  Sacramenti  non  e(l  proprii 
ibiutio  a vinculo  excommunicationis  , 
Sc  alterius  cenfurc  ; fed  tantum  i vin- 
culo reatus  culpc,  depoene)  hinc  eo 
ipfo,  qu6  Sacerdos,  audita  Confeflione 
panitentis  , adminiftrat  facramentum 
Pf  nitentie  per  illa  verba , /Ibfol^o  U , 
perfedli  , ac  determinate  (if^nificat , /e 
obfolvere  k peccatis  quoad  culpam,  de 
pfnam  : non  autem  k vinculo  excom- 
municationis , aut  alterius  cenfure ; 
igitur  fignificatio  verbi  Abfolvo , ex 
previa  Confeflione  Sacramentali , de 
intentione  Sacerdotis,  fatis  determi- 
natur ad  abfolutionem  i vinculo  cul- 
pe,  dc  pf ne . 

Infabiv.  Si  verba  forme  determinari 
debeant  per  previam  Confe(Gonem_> 
Sacramcntalem,  confequens  efl  , qu6d 
illa  Confeflio  fit  pars  elTentialis  Sacra- 
menti, fiquidem  concurrit  ad  determi- 
nationem forme , dc  Abfolutionis , in 
qua  precipua  hujus  Sacramenti  virtus 
confiflit:  fed  hoc  efl  contra  afleitum  in 
precedenti  qucfl.in  quadixlmu$,a(flus 
pfnitentis  non  efle  partes  eflentiales 
hujus  Sacramenti : igitur  alterutra  no- 
ilra  aflertio  eft  falfa . 

Veg$  fequtlam  majorit,  Sc  ejus  ratio- 
nem diflinguo : Previa  Confeflio  con- 
currit ad  determinationem  forme  per 
modum  alicujus  intrinfeci , quali  effet 
pars  illius  orationis,  qua  forma  Sacra- 
snentalis  exprimitur,  nego  : Concurrit 
per  modum  alicqjus  extrinfeci , dc  cir- 
cumdantie , vel  potius  materie , per 
quam  verba  Sacramentalia  habent  fi- 
gnilicationem  Sacramentalem,  conce- 
do : quamvis  enim  verba  forme  Sacra- 
mentorum determinati  defignare  de- 


beant materiam  , tamen  contingit  in- 
terdum , quid  ipfa  materia  concurrat 
ad  determinationem  verborum  : ver- 
bum enim  bapti\o  v.g.  in  forma  Baptif- 
mi , non  habet  exle,  qu6d  flgnificee 
ablutionem  fieri  in  aqua  naturali.quod 
tamen  requiritur  ad  cfTentiam  facra- 
menti  Baptifmi ; fed  id  dumtaxat  obti- 
net ex  determinatione  ipfius  materiz  , 
qux  non  efl  vinum,aut  alius  liquor,fed 
tantiim  aqua  naturalis.  Unde  quamvis 
ipfa  forma  potius  determinet  mace- 
riam,quam  vice  verfa;  hinc  tamen  non 
excluditur  omnis  omnino  determina- 
tio materie  refpetflu  forme  ; lickc  prin- 
cipalis determinatio  competat  forme ; 
quod  etiam  fit  in  hoc  Sacramento,  in 
quo  forma  fi  non  fola,  faltem  precipue 
fignificat,  dc  caufac  remiflionem  pecca- 
torum . 

fjrgebis:  Si  illa  verba,  abfolvo  /r,fuf- 
ficiant  ad  formam, dceflentialem  figni- 
ficationem  hujus  Sacramenti,  fequitur, 
qu6d  eis  prolatis,  queeumque  podmo- 
dum  verba  omittantur , aut  proferan- 
tur, infallibiliter  ponatur  Sacramen- 
tum , dc  ejus  effectus  , nempe  folutio 
peccatorum  : fed  id 'videtur  falfum  ; 
enimvero  fi  prolatis  illis  verbis , ab- 
foho  te  , Sacerdos  flatim  adjiceret  ab 
alietiis  peceatit , aliena  prorfus  effet 
fignificatio  ; ac  fubinde  nullus  eflec 
Sacramenti  effeClus:  igitur  effencia., 
Abfolutionis  non  foUim  confiflit  in 
illis  verbis  , ab/blvo  te : fed  neceffa- 
ri6  adjici  debent  illa  verba,  i peeeatii 
tuii . 

Nego  minorem  , de  ad  ejus  probatio- 
nem dico , qu6d  fi  verba  , oMColvo  te  , 
proferat  Sacerdos  fuper  poenitentenu, 
cum  legitima  intentione  eum  abfol- 
vendi  k peccatis  eommiflis,  tunc  valida 
efl  Abfolutio , licet  poli  prolata  illa., 
verba  intentionem  mutans,  adjiciat 
hae  verba , 4 peccatis  alienis  : fi  autem 
ab  initio  prolationis  habuit  intentio- 
nem proferendi  hanc  orationem  inte- 
gram , abfolvo  te  ab  alienit  peeeatii , 

P p p a Abfo- 


\ 


Digitized  by  Google 


484  TraSiJ,  DifpJL  Art.JL 


AbfoIutSo  prorfus  eft  invalida  ; quippe 
ciim  fit  contra  ritum,  & founam  hujus 
Sacramenti . 

Dices/ecunddi  Ea  verba  funt  de  eflen- 
tia  hujus  Sacramenti , qux  Chriiius  il- 
lud indituendo  protulit  ; at  Chriflus 
inftituendo  facramentum  P^nicentic, 
meminit  peccatorum:  igitur,&c.Major 
condat : Ideo  namque  Hccleda  cenfet 
invocationem  Trinitatis  e(Te  neceffa- 
ri6  , & elTentialiter  prtcrequifttam  ad 
formam  Bapcifmi : quiaChridus  Apo- 
dolos  delegando,  ut  baptizarent , ait: 
Baptiiantes  cot  in  nomint  Patrii , iyc. 
Minor  etiam  condat  ex  verbis  Joan.ao. 
Chridus  enim  ait : ^orum  renii/eritis 
feccata,  remittuntur  eis , 

Nego  miyorem : Nec  enim  omnia^ 
verba , que  Chridps  Dominus  protulit 
indituendo  Sacramenta,funt  de  eden- 
tia illorum  forme  ; alioqui  dum  Sacer- 
dos pfnitentem  abfolvit , proferre  de- 
beret prefata  verba,  Quorum  remiferi- 
tispeeeata,  remittuntur  eis;  nec  ufurpa- 
re  deberet  verbum  ah/bho , fed  profer- 
re, Remitto  tibi  peccata;  quippe  Cbri- 
dus  O.  non  meminit  verbi  ah/blvo,  fed 
dumtaxat,  remitto . 

Ad  ejus  probationem  nego  parita- 
tem : cbm  enim  in  Baptifmate  fieri  de- 
beat profefsio  fidei,  & idcirco  expreda, 
dc  didinda  debuerit  e(Te  invocatio  fan- 
cliiTimc  Trinitatis;  quc>utique  non  in- 
telligitur  fub  illo  verbo  : ideo 

necedarid  fuit  ufurpanda  illa  invoca- 
tio explicita  fub  iifdem  verbis , quibus 
eam  Chridus  Dominus  exprederat ; fc- 
cus  autem  ed  in  facramento  P^niten- 
ti«:  nam  (ut  diximus)  verbum  ahfolvo, 
praevia  confedione  peccatorum  , latis 
<leterminatc,&  explicite  fignificat  pec- 
cata prius  confeda , ut  non  opusdt  eo- 
rum expredam  mentionem  fieri:  ideo 
autem  Chridus  Dominus  hoc  Sacra- 
mentum indituendo,  meminit remif- 
fionis  peccatorum  , ut  videlicet  fignifi- 
caret  Apodolis , quznam  edet  materia 
illius  Sacramenti,  ne  forte  fi  dixifiet  fo- 


Ibm;  Irorum  remiferitit,  non  adji- 
ciendo ly  peccata , exiftimarent  ipfuna 
eis  dedide  poteftatem  folvendi  que- 
cumque  vincula  , ficut  videbatur  pro- 
mifide  , quando  dixit : Qtizcumqu^ 
folveritis  fuper  terram  : nulla  autem 
apparet  ratio , cur  exprederit , nomina 
Patris  , Filii , & Spiritus  (an^i  in  Ba- 
ptifmate , nifi  quia  fignificare  volebat , 
illa  verba  ede  necedarib  ufurpanda  in 
forma  Baptifmi . 

Ex  his  itaque  fequitur  , non  ede  ve- 
rum,quod  docet  Durandus  in  j.did.ai. 
qu.  3.  dc  cumeoGerfon  alphabeto 
necnon  & Concilium  Colonienfe  in_> 
Enchiridio,  tit.  de  P^nit.  nempe  omnia 
hsc  verba,  Abjbho  te  a peccatis  tuis  in 
nomine  Patris , iye.  ede  de  edentia  for- 
me  Abfolutionis.  Nec  etiam  probanda 
ed  fententia  Gabrielis  dift.14.  qued.a. 
oderentis  ad  formam  abfolutionis  ne- 
cedaria  ede  illa  verba,  Abfolvoteab 
omnibus  peccatis  tuis  . Non  ed  pariter 
admittenda  fententia  eorum  , qui  di- 
cunt cum  Petro  Soto  le<d.4.de  Confird. 
faltem  illa  verba  , Abfolvo  te  d peccatis 
tuis , ede  dc  edentia : Nec  tandem  pro- 
banda ed  eorum  dexdrina  , qui  cum^ 
eodem  Soto  in  4.  did.ai.quzd.x.art.r. 
volunt , qu6d  in  cafu  necefsitatts  fuffi- 
ceret  proferre  verbum  ; abfolvo  , atque 
eoqubd  defignatur  perfona  abfolven» 
da : nam  , ut  diximus , c(im  verbum_> 
abJblvoCit  indifferens,  necedarib deter- 
minari debet  ad  fignificationem  Socra- 
mentalem  per  perfonam  pf  nitentem,& 
confedam  fua  peccata . 

Patet  etiam  fecunia  pars,  nempe_> 
qubd  illa  forma  facramenti  Poenitentie 
exprimi  poflit  quibufeunque  verbis  a- 
(dum  juridicum  abfolutionis  Sacerdo- 
talis fignificantibus  : nam  , inquiebat 
Dotdor  in  primo  notabili,  >n  ido  Sacra* 
mento  fufficit , qubd  exprimatur  a(dus 
fententie  abfolventis,  & in  judicio  pu- 
blico non  oportet  ede  limitata  verba  , 
dcc.  Cum  igitur  fola  mutatio  edentia- 
lis ; dc  quss  fenfum  omnino  diverfum 


Dio  itacO 


i 


De  Forma  Sacramenti  Poenitentia l 4^5 

cflicir.inTaliduni  efiiciatSacramentuin: 


de  edentia  ver6  facramenti  Foenitenti^ 
tantiimfit,  ut  proferatur  per  modum 
a<‘tus  judicialis  ;inde  fit  , quod  quibuf* 
cunque  verbis  judicialem  fententlain_> 
exprimentibus  utatur  Sacerdos  In  for- 
ma Abfolutionls, Sacramentum  erit  va- 
lidum i unde  valida  elTet  Abfolutio  , ii 
Sacerdos  diceret:.5V/M  te  i peccatit,  vel 
mitto,  aut  remitto  tibi  peccata  tua  . 
Q^od  utique  maximi  confirmatur  Tum 
exemplo  Cbriili  , c|ui  ejufmodi  verbis 
ufus  eft,  dum  meminit  facramenti  Poe- 
siitentix:  nam  Joan.ao.ait:^nor»m  re- 
miferitit,  remittuntur  eis  , utque  ait 
Aiatth.  i8.  ^tccunque  foheritisfuper 
terram,eruntfoluta,(y  it!  ecelo.  Et  Petro 
Matth.  xo.  ^uodcunque  /blveris  fuper 
Jerrata , erit  fotutum  , iy  ia  ceelo . Tum 
quia  ipfe  Chrlilus  adumbrans  Marci  i. 
Klatth,  9.  Lud^  y.  quod  adiurus  erat  in 
fiicramento  P^nirentlai,  poile4  dicit  pa- 
ralytico : Ftli  remittuntur  tibi  peccata 
tua.ld  eiljCgo  remitto  tibi  peccata  tua: 
Dixerunt  enim  intra  fe  Pbarifeei  , (3* 
Scribtc  ; Hic  blafphemat,  quis  poteji  di- 
mittere peccata,  ni  fi  folus  Deus  i E*  eunt 
vidiffet  ye/ht  cogitationes  eorum  , eas 
non  arguit , fed  paraclyti  fanatione_> 
confirmat.  Vt  feiatis,  inquit, filius 
i/ominis  habet poteUatem  in  terra  dimit- 
tendi peccata,  tunc  ait  paralytico-.  Sarge, 
tolle  ieBum  tuum  , & vade  in  domunu» 
tuam  , Et  Flatim  furrexit , fe*  abiit  inde 
coram  omnibus  in  domum  Jham.bx  idem 
in  perfonaChrlill  dicere  poirunt,&  do- 
nare Presbyteri  minlfterlallter , & in- 
lirumentarii  , c^uod  authoritate  per  ex- 
cellentiam Chriilus  dixit , dc  donavit . 
Nihilominus , ut  obfervat  Dodor  loco 
fupra  laudato , proferenda  e(f  formula 
preferipta  ab  Ecclefia  , his  verbis  : Ego 
te  abfolvo,  is*-  nec  eam  citra  peccatum 
licet  immutare . 


Qu.tRKs,f Sacerdotis  manus  smpo- 
fitio fuper  pirnitentem  neeejfariafit 
in  hoc  Sacramento  ? 

RE/pondeo , eam  non  efle  abfoluti 
necelTariam  ; tum  quia  nec  ex 
Scriptura , nec  ex  Traditione; neque  ex 
ulla  ratione  colligitur  ejufmodi  necef- 
iitas . Non  quidem  ex  Scriptura  : nam 
quoties  Chriftus  Dominus  hujus  Sacra- 
menti mentionem  fecit,nu)latenus  me- 
minit hujus  manuum  impofitlonls ; ut 
apparet  ex  omnibus  oraculis  jam  lau- 
datis. Non  etiam  ex  Traditione  ; fiqui- 
dem  neque  SS.  Patres  , neque  Concilia 
hujus  neceflitatis  meminerunt  , nili 
dumtaxat  quando  publice  ptenitentes 
cum  EccIcfia  erant  reconciliandi  , & ab 
ulteriori  publica  Pcenitentla  folvendi, 
quo  utique  in  cafu  fiebat  quidem  ma- 
niis impnfiilo,  Verhm  illa  Abfolutio 
non  erut  Sacramehtalis , fed  dumtaxat 
reconciliatoria;  quod  optimi  colligitur 
ex  Concilio  Arauficano  primo  cap.  }. 
ubi  legimus  : recedunt  de  corpore  , 

Peenitentia  accepta  , placuit  fine  reconci- 
liatione, manus\impofitionem  eis  commu- 
nicare ; quod  morientis  fufficiat  reconci- 
liationi : fi  fupervixerit , flet  in  ordine 
P (enitentium , ut pffenfis  necejfariis  Pee- 
nitentia  legitimam  communionem  eum 
reeoncil latori  a maniis  impofitione  reci- 
p/at. Similiter  in  Carthaglnenfi  quarto 
Can.  79.  Painitentes  , qui  in  infirmitate 
viaticum  acceperint , Euehariflia  non  fe 
eredant  abfolutosfine  manus  impofitione, 
fi fupervixerintl  Cenfent  igitur  ejufmo- 
di Concilia  , illam  manuum  impofitio- 
nem  non  efle  abfolutd  necdTariam  ad 
hujus  Sacramenti  licitam  , & validam 
adminiftrationem  ; quippe  cum  mori- 
bundi abfqueea  abfolvi  pollint . 

Denit^ne,ra.s\o  Theologica  in  contra- 
'^ium?militat;fiquidem  maniis  impofitio 
ideo  fit  in  Sacramentis  Eccled»,  ut'de- 
figneturcopiofus  gratixeffetflus  , quo 
indigere  videntur , quibus  imponuntui 

ma- 


Digitized  by  Google 


48  (J  T>4 <f?. J,  Di/p,U,  ArtdL 


manus  ad  illa  obeunda  munia  , ad  que 
deftinantur  ; fic  manus  tmpoficio  fit  in 
Sacramento  Confirmationis,  ut  nempe 
er  eam  homo  accipiat  plenitudinem 
piritds  fandi,  qua  roboretur, 8e  vege- 
tetur ad  conAanter  , Sc  animosi  confi- 
tendam fidem  , ad  quod  certe  opus  eA 
gratie  excellentia:  unde  Ador.  8.  legi- 
mus de  ApoAolis,  qu6d  fidelibus  recen< 
ter  baptizatis  imponebant  manus,  iy  ac- 
tipiebatit  Spiritum  /at.ffam.Similitcr  in 
Sacramento  Ordinis  , in  qiio  confertur 
quedam  excellentia  potellatis  ad  divi- 
tia myAeria  obeunda  , fit  etiam  hujuf- 
modi  manits  impofitio , ut  nempe  per 
cam  fignificetur  conferri  plenitudo 
gratie  od  digni  , & debiti  hec  munia 
implenda;  Unde  S.  Paulus  Titnothyum 
monebat  epiA,  a.  cap.  i.  Admoneo  te , 
ut  refufeites gratiam  Dei  , qutt  e/l  in  te 
per  impactionem  manuum  mearum . Sed 
Sacramentum  P^ntenti;  ordinatur  tan- 
tbm  ad  remiflionem  peccatorum  ; non 
autem  ad  obeunda  aliqua  munia;  nec 
ad  obtinendam  fpecialem  gratie  excel- 
lentiam : igitur  ad  hoc  Sacramentum 
non  requiritur  manus  impoAtio  . 

Addi  qudd  manus  impofitio  folum 
fiat  in  Sacramentis , per  que  fufeipiens 
deputatur  ad  folemnem  aliquem  adum 
exercendum  e6  (|u6d  manus  fit  potif- 
fimum  operationis  organum  ; unde  illa 
fit  in  duobus  Sacramentis  , puta  Con- 
firmatione , per  quam  fidelis  conAitui- 
tur  quafi  miles  ChriAi  ad  ejus  nomen  , 
& Religionem  audader  tuendam  , dc 
profitendam  curam  tyrannis,  & infide- 
libus . £t  in  Ordine  , fier  quem  homo 
fegregatur  it  communi  fidelium  ccetu  , 
Ut  fpecialiter  defiinetur  ad  Dei  cultum, 
& Religionis  miniAerium  : per  fufee- 
ptionem  autem  aliorum  Sacramento- 
rum, nempe  EuchariAiie  , Pccnitentic  , 
&c.  homo  fpecialiter  non  dcAinatur  ad 
aliquem  adum  fortiter  ac  prudenter 
exercendum  ; ac  fubinde  in  eis  non  vi* 
detur  necefTaria  illa  adus  defignatio 
per  maniis  iaapolitionem . 


Dices  ^rfwd:  Sacramentum  Poeniten- 
tir  appellatur  a Patribus  manus  impo- 
fitib,  fic  S.  Clemens  lib.a.  ConAItutio- 
num  ApoAolicaram  cap.  41. ait;  Ut 
„ Ethnicum  Baptifmo  lotum  poAdo- 
,,  drinam  admittis;  fic  huneperma- 
,,  nus  impofitionem  , utpote  peniten- 
,,  do  mundatum  in  antiqua  pafcua^ 
„ reAituc ; eritque  ei  joco  lavacri  raa- 
,,  nuum  impofitio  . Et  Concilium  Car- 
tha:>inenfe  quartum  cap.  76.  loquens 
de  moribundo  pfnitente,  ait:  Si  conti- 
nu6  creditur  moriturus  , reconcilietur 
per  manus  impofitionem  . Hinc  S.  Leo 
epiA.91.  feribit ; Qui  cibis  immolatitiis 
„ ufi  funt , pofTunt  jejuniis  , & manus 
„ impofitione  purgari ; igitur  quemad- 
„ modum  Baptifmus  dicitur  ablutio,dc 
„ Confirmatio  Chrifma  , quia  ablutio 
„ eA  abfolut^  necefTaria  ad  Baptifma  ; 
„ dr  chrifmatio  ad  Confirmationem  : 
„ pari  ratione  manus  impofitio  dicen- 
„ daeA  necefTaria  ad  facramentum-j 
,,  P^nitentic . 

Hego  con/equentiam:hppe\\»t\xt  enim 
impofitio  manus  tantum  k ceremonia, 
qux  fieri  folet  in  hoc  Sacramento,  cum 
^cerdos  Abfolutionem  impertiendo 
pf  nitenti  benedicit ; hec  autem  cere- 
monia prorfus  accidentalis  eA  , nou_, 
vcr6  efTentialis  ; quippe  cfira  citra  pec- 
catum , faltem  mortale , poflit  omitti. 
Adde  qu6d  plerumque  SS.  Patres , dic 
Concilia  , dum  meminerunt  impofitlo- 
nis  manus  faciende  , ciim  conceditur 
Abfolutio  , non  loquantur  de  Abfolu- 
tioiie  Sacramentali , fed  reconciliato- 
ria . 

Dices  feeundb Sacerdos  in  aliis  Sa- 
cramentis preter  verba,  aliquem  a<Aum 
exteriorem  exercet  erga  fulcipientem  : 
igitur  etiam  in  hoc  Sacramento  debet 
exerceri ; fed  hic  alius  efTe  non  potcA  , 
quam  manus  impofitio  ; ergo , dtc. 

tJigo  fequelam  majoris : Et  ratio  di- 
fparitatis  eA,  qu6d  cetera  Sacramenta, 
preter  EuchariAiam , confiAant  in  ap- 
plicatione materie ; unde  in  eis  requi- 

ri- 


niqi:ijc4-by 


De  Forma  Sacramenti  Poenitentia  i 487 


ritur  adlut  exterior : fecut  autem  eft  de 
Pconitentia  , & Hucharillia : (Icut  enim 
in  Euchariflia  Sacerdos  fola  verborum 
prolatione  fiiper  materiam  perficit  Sa> 
cramentum  ; ica  fola  Sacerdotis  abfol- 
ventis  verba  fuper  pccnicentem  perfi- 
ciunt Abfolutionis  Sacramentum.  Adde 
quod  fi  «)uis  ad'.is  exterior  defiderare- 
tur  in  l’(snitencia  ex  parte  Miniftrl.ille 
dici  poiTcc  erneis  obfignatio,  per  quam 
figi  ificaretur,  q-iod  paenitens  peccati 
remiinonem  accipiat  per  rangninem,de 
meritum  Failiouis  , dc  crucis  Chrilli . 

Conclusio  Stcunda. 

ABfolutto  Sicramentalii  neeeifario 
dtbet  e/fe  tocalis , ffu  -aoce  expri~ 
mi:  Colligitur  primo  ex  Decreto  Euge- 
nli,  ubi  de  Sacramento  F^nitentic  legi- 
mus; Forma  hu)us  Sacramenti  funt 
verba  Ahfolutioiiis,  qua:  Sacerdos  pro- 
fert , Exo  te  ahfolto . Et  Tridentino 
t»p.6.  ubi  h*c  habentur:.§var«- 
wt  autem  /Ib/hlutio  Sacerdotii  alieni 
heneficiift  difpenfatio^anien  non  efl  fo- 
lunt  nudum  miniRerium.vel  annuntian- 
di Eoangtliunt , vel  declarandi  remijfa 
tjfe  peccata  ijed  ad  inftar  aOus  judicialit 
quo  ab  ipfo  vclut  d Judice  fententia  pro- 
nuntiatur , i!jc.  fed  Illa  fignificant  Ab- 
folutionem  in  Poenitentia  vocalem  , feu 
verbalem  effe  debere  ; igitur  , dcc. 

Corfirmatur  ex  perpetua  Ecclefic 
praxi.quae  nufqtam  k temporibus  Apo- 
flolorum  ad  prxfentem  ufque  diem  ali- 
ter hoc  Sacramentum  , ficut , dc  alia  , 
quim  verbis  humana  voce  prolatis  ad- 
mlnlUravIc.  Unde  quamvis  Chriflus 
D.  non  dixerit  explicite  pronuntiandas 
elTe  voces  aliquas  , quando  pcenitentcs 
abfolvuntur  i peccatis  , ficut  nec  dum 
admlnillrantur  alia  Sacramenta;  nihi- 
lominus Id  implicite  figivafle  cenfetur  , 
dum  de  BuptiCmo ait:^oeete  omnet  Ge»- 
tei^aprixantei  eos  in  nomine  Patrit,iyc. 
Et  In  Euchariftia,  dum  dixit : Hoc  faci- 
te in  meam  commemorationem.  Undc_« 
perpetua  Patrum  , dc  Ecclefic  praxis 
lemper  infinuavit  has  ia  Baptifmo  vo- 


ces, elTe  pronuntiandas.  Exo  t(  baptixp. 
Et  in  Euchariilia  ; Hoc  efi  Corpus  meum, 
Ncc  ufquaiii  Baptifmum  , aut  Euchari- 
rifliam  per  nutus  vel  feripta  fuilTe  con- 
fedam  : Idem  igitur  ell  judicium  de 
Pieniteiuia,  idque  jure  putiori,  ciirn  fa- 
crameiiti  P^nitentic  forma, non  cantum 
debeat  exprimere  elTedlum  ejus,  put^ 
reniilTionem  peccatorum  ; fed  prcccre^ 
fignificare  debet  hunc  elTecflum  a Sa'^ 
cerdote  fieri.feu  miniilrum  hic.de  nunc 
eam  operari  peccatorum  remlflionem 
ex  potellate  fibi  a Chrifio  D.  collaca  . 

Dices  primi:  En  modo  concedi  potell 
Abfolucio  , quo  fieri  poted  peccatorum 
accufaciu  perConfetfionem  : fed  valida 
potell  elTe  Confellio , etfi  non  fiat  per 
locutionem  vocalem  , fed  tantum  Icri- 
pto,nutu,vel  aliquo  figno  exteriori; igi- 
tur pari  ratione  non  ell  de  efietia  Abfo- 
Iucionia,quod  voce  humana  proferatur. 

Nexo  majorem  ; Et  ratio  difparitatis 
eR primo , quia  in  Sacramentis  forma 
debet  elTe  dlftiniflior , dc  expreflior, 
quim  materia . Unde  cum  Abfolutio 
le  habeat  per  modum  formz,  Confeffio 
ver6  per  modum  materie  , conveniens 
fuit , ut  Abfolutio  voce  humana  profe- 
ratur , quo  ejus  fignificatio  diftindlior 
appareret.  Secundo,  plures  caufe oc- 
currere polTunt  , que  poenitentem  k 
Confellione  vocali,  potius  quim  Sacer- 
dotem a vocali  Abfolutione  moraliter 
prepediant . Condst  enim  omnes  mu- 
tos, de  ignote  lingue  homines  verbis 
non  polTe  fua  peccata  promere  ; Sacer- 
ck>s  vcr6ciim  poffic  verbis  efferre  , q>ie 
mente  concipit , vix  alique  caufs  oc- 
currunt,que  ipfum  k vocali  forme  pro- 
latione impedire  valeant . 

hfabis ; Si  verba  vocalia  neccITarib 
requirantur  ad  validam  Abfolutionem, 
maximi  vel  quia  abfolutio  eft  ; vel  quia 
Sacramentalls  ell ; at  neutrum  dici  po- 
tell . Non  quidem  primum  , quia  non 
omnis  Abfolutio  feriptis  exprelTa  , eft 
invalida  ; enim  ver6  abfolutio  ab  ex- 
communicatione , dc  renfara  dari  po- 
tell , 


Digitized  by  Googie 


48  8 TraH.LDiJpuf.IL/4rt,lI.^<eflJII, 

irfT,  ofrulo,  nutu  , vel  fcripto,  falcem  tiam  : ergo  nec  In  Poenitentia . 
f;  mmo  Pontifice.ut  condat  ex  Cleinen-  majorem  ; Chridus  namque  in« 

tina  de  fcntentia  cxcommunicati  ! > dituit  facrameiitum  Poenitentic  quoad 

Ka.ip.  finali  : Non  etiam  quia  Sacramen-  aliqua  tantum  efTcntialia,quc  videlicet 
talis  ed  ; alioqui  nullum  Sacramentum  communia  funt  omni  judicio,  puta 
celebrari  polTet  aliter  quam  voce,  quod  quoad  accufationein  rei  , cognitionem 
non  ed  verum  d quidem  Matrimonium  criminum  , <5c  fententijc  prolationem  j 
quod  ed  verum  Sacramentum,  validi  non  vero  quoad  ea  , qute  videntur  ne- 
conlicitur  per  nutut , dgna , & feripta  ceOfaria  tanchm  pro  voluntate  princi- 
eonfenfum  internum  tcUiBcantia  : igi-  pum  , qualia  funt,  quod  judicia  fcripto 
tur,&c.  lata,  irrita  fint,  aut  legitima;  quod 

Nego  minorem,  quoad  utramque  par-  prolata  fcntentia  in  abfentem  valida  fic 
tem:&  quantfnn  ad  primam  dico  ratio-  aut  invalida  ; flquideni  voluit  Chridua 
nem  difparitatis  ede,  inter  abfulutio-  D.  utfuum  iii  Ptenitentia  judicium  ef- 
nem  a peccatis , & i cenfurit , quod  fi-  fet  vocale  , 6c  ferretur  in  reum  'prtefon- 
cut  hxc  non  requirit  certam  formam.,  tem;  Tum  , ut  clarius  exprimeretur  au- 
verborum , ita  nec  verba  proprie  ditda;  thpritat  judiciaria  ; Tum,  ut  Judex  cer- 
quia  non  operatur,  ut  indrumentum  tiiis  cognofeeret  datum,  & alTetdum 
Chridi  ad  producendum  aliquem  effie-  abfolvendi,  vel  condemnandi . Idcir- 
dlum  fupernaturalem  ; fed  tanttim  ut  co  dt . 

indrumentum  abfolventi* , 8c  reconci-  C onclusio  Tertia. 

liantis  hominem  Edclelis  , cui  Chridus  T Nvalida  cjfet  Abfolutio  litterit  confi- 
authoritatem  concedit  infligendi  cen-  J.  gnata  , /f«  ad  abfentem  direUa.9r<y- 
furas,  & ab  eis  abfolvendi:  unde  pCHCs  batur  ex  Concilio  Tridentino 
cam  ed  prarferibere  modum  , quo  cou-  cap.i.  ubi  dicit,c!>;  qui fe  crimine  aliquo 
trahatur,  ac  folvatur  excommunicatio,  poU  B.iptifnum  contaminaverint , non 
& alie  ejufmodi  cenfure  ; non  fic  au-  jam  repetito  Baptifmo  ablui  , f»d  ante 
tem  cenfendum  ed  de  forma  Sacra-  boc  tribunal  ( Pccnitentie  ) tanquant-» 
mentorum,  quam  Ecclefia  pro  libito  reos  fi/li  voluit  Cbrifiut,  ut  per  Sacerdo- 
non  poted  immutare . tum /ententium  quoties  ab  admijfis peccet- 

Ad  fecundam  dico  , non  idem  efle  ju-  tis  ad  ipfumpeenitentesconfugerint,pof- 
dicium  de  Matrimonio  , ac  de  aliis  Sa-  fent  liberari  \ fed  confugere  ad  tribu- 
cramentis  ; ciim  enim  Matrimonium  nai , & ante  illud  fidi , nihil  aliud  ed  , 
fiat  per  mutuum  confenfum  partium  , quam  Sacerdoti  prefenti  manifedarc 
id  omne  quod  poted  hunc  mutuum.,  lua  peccata,  ut  ab  co  percipiatur  Abfo- 
eonfenfum  exprimere,poted  etiam  fuf-  iutio : igitur  ex  fentenria  Concilii  Tri- 
ficere  ad  valorcm  hujufmodi  Sacra-  dentini,  Chridi  D. voluntas  fuit,  ut 
menti:  fecu^  autem  ed  de  facramento  Confelfio  fieret  prtefenti  Sacerdoti,  & 
Penitentic  , deut , & de  aliis  , in  qui-  & ut  prtefenti  reo  Abfolutio  conche- 
bus forma  ed  determinata.  retur. 

Dices  fecundo : £a  fufliciunt  ad  facra-  Probatur  fimiliter  ex  lib.  de  vera,  & 

mentum  Pfnitentiae , qux  requiruntur  falfa  Poenit.  rjp.io.  ubi  exemplo  lepro- 
cdentialiter  od  rationem  Judicii  fori  furum  mundatorum,  quos  Chridus  L«- 
externi ; fiquidem  , ut  diximus  , Chri-  cee  17.  jufllt,ut  fe  fiderent  Sacerdotibus 
flds  D.  indituit  hoc  Sacramentum  per  quatenus  de  lepra  mundata  judicarent, 
analogiam  ad  judicium  fori  externi:  at  colligit  necedarium  efle , ut  potniten- 
non  ed  edentiale  judicio  fori  externi , tes  coram  Confeflario  Sacerdote  fi  d- 
quod  Judex  proferat  vocalem  fenten-  dant,  ac  in  ejus  prtefentia  peccata  de- 

po- 


De  Jhfolutione 

ponentes  Abfotutionem  recipiant . Alt 
autem  : Prgeepit  Dominut  mundandit , 
ut  ofiend freni  ora  Sacerdoti but , docent 
corporati  pr^fintia  confitenda  peccata  , 
non  per  nuntium,  aut  per  fcriptum  mani- 
fefianda  , dixit  enim : Ora  monftrate  , (y 
omnet,  non  tinut  pro  omnibut , non  alium 
fiataatit  nuntiam  , e/ui  pro  vokit  ojferat 
niunut  i Mt^fe  Fiatutunr.  fed  qui  per  vot 
peecaftit  , per  vot  erubefeatit  ; eruhe- 
/centia  enim  ipfd  partem  habet  remifiia- 
tlit : in  hoc  enim  , quod  per  Jeip/um  dicit 
Sacerdoti,iy  eruhefcentiam  vincit  timo- 
re offerfi  ,fit  venia  erJminii.  Sic  /lug. 
Idem  docet  fubtilis  Dodtor  in  4.  dift. 
17.  ubi  refpondens  ad  odiavum  argu* 
„ mentum,  ait'.  Ad  aliud  videtur  Con- 
•,  feflio  quandoque  facienda  , perferi- 
a,  ptum,  ut  legitur  de  Thoma  Cantua- 
„ rienli , qui  milit  ad  Curiam  pra  Ab- 
a,  folutione  ; fed  hoc'videtur  elTe  con- 
a,  tra  rationem  Confeflionis  , quia  om- 
k,  nis  fcrlptura  ex  fu!  natura  nata  e(l 
,,  elTe  publica  ; quantuncunque  enim 
a,  aliquis  confervet  fecreti  apud  fe  feri- 
a,  ptum,  tamen  ex  quo  mittit  illud, vel 
a,  propter  nuntium,  vel  propter  Illum, 
a,  ad  quem  mittitur;  poteft  publicari  , 
a,  & femper  ex  fui  natura  e(l  patulum 
a,  culciinque  legenti,  loquensquod  ibi 
a,  continetur.  Quilibet  ergo  feribens 
a,  aliquid  , facit  in  hoc  , quod  cft  con- 
a>  tra  naturam  (igni  idonei  in  Confef- 
a>  (ione;  dc  In  Ida  fcrlptura  tollitur  ve- 
a>  recundia  , qux  e(l  p^na  magna  in_. 
ai  Confeflione  ; dc  hoc  nili  cunfitens  fit 
*>  prefens  , quando  per  fcriptum  con- 
aa  (itetur  , dc  ideo  quod  dicitur  jo.  q.^, 

3,  qualit  debeat , quod  quis  potcd  con- 
3,  fiteri  per  feripturam  , Jnannes  expo- 
a,  nit , quando  confitens  cft  pratfens ; 
a,  quia  abiens  non  poted  licite  ; igitur 
•,  abfens  expediet  prefentiam  cum_. 
a,  propoGto confitendi  ea  habita  . 

Quibus  verbis  aperte  fignificat  nul- 
lam elTe  Confefiionem  in  fcriptls  fa- 
tuam; ac  fubinde  nullam  Abfolutionem 
datam  abfenti . (Juod  probat , tum  ex 
Tom.X. 


Sacramentali . 489 

natura  Confeflionis  , qu«  non  debet 
vergere  in  perniciem  confitentis,dc  que 
annexam  habere  debet  verecundiam  . 
Idque  confirmat  ex  glolTaJoannls  An- 
dre» , fuper4- jrr/.r.ea^..j,  in  fine,  q^ui 
negat  confiteri  pofTe  aliquem  , aut  ab- 
folvi  k peccatis  in  abfentia  . Nec  obdat 
quod  in  eodem  capitulo  non  agatur  de 
Poenitentia , autConfeffione  facramen- 
tali . Dodlor  enim  fuum  intentum  col- 
ligit, non  ex  verbis  capituli,  fed  ex  ex- 
pofitione  ipfius  Joannis  Andre» . 

Porro,  qu6ti  Confedio  , ac  fubinde 
Abfolutlo  abfenti  data  fit  invalida  , 
condat  ex  Decreto  Clementis  odtavi ; 
qui , ut  famofam  controverliam  de  va- 
liditate Abfolutionis,  dc  Confeflionis 
fadl»  abfenti  in  (criptis  , quam  propu- 
gnabant oHqai  Theologi  fopietatis  Je- 
fu  , & de  illius  nullltate , quam  aflere- 
bant  alii  Theologi , priorem  damnavit 
fententiam  hoc  decreto . Die  jo.  menfit 
lanii , anno  d Nativitate  Domini  noflri 
Jefu  Chrifti  x6oj..in generati  Congrega- 
tione S.  Romana  , iy  univerfatit  Inqui- 
fitionit . habita  in  palatio  Apofioiico  in 
monte  Rhinali , coram  SanQifiimo  Do- 
mino Nofiro  demente  , divina  providen- 
tia Papa  O&avo  , propofita  quafiione  , 
utrum  liceat  per  litterat  ,/eu  internun- 
cium  Corfefario  abfenti  peccata  Sacra- 
mentaliter  confiteri , iy  ab  eodem  ab/in- 
te  Abfolutionem  obtinere  : Sav.tiijfimut 
Dominut  NoRer  auditis  votis  Patrum-3 
Theologorum  , ly  re  eum  IHuRriffimit,iy 
Reverevdifiimis  Dominis  Cardinalibus  , 
contra  hareticam  pravitatem  generali- 
bus Inquifitoribus,  maturi  ac  dtUgenter 

corfiderata , hanc propofitionem.fcilicet, 

licere  per  litteras  , feu  internunciuns^ 
Conffario  abfenti , peccata  Sacramen- 
taliter  confiteri , ly  ab  eodem  abfente 
Abjoluttonem  obtinere\ad  minus  uti fal- 
fam  , temerariam  , lyfcassdalojam  con- 
demnavit , ac  prohibuit  ,pr<ecepitque  ne 
deinceps  iRa  propofitio  , publicis  , priva- 
ti fqtie  LcRionibus , concionibus , (y  eon- 
grefiibus  doceatur;neve  unquam  tanquam 
Qj  q ali- 


Dig  :izoci  by  Cooglc 


d TraB.LDi/p.lL  Art,lI.§luxfiJIL 


iliquo  cafu  probabilis  defindatur  , im- 
primatur , aut  ad  tsraxins  quovis  r,sodt 
deducatur,  ^uodp  qsiis  illam  docuerit, 
defenderit , imprimi  fecerit , aut  etiam 
de  ea  dsfputativi  tratlaverie , nifi  forfau 
impugnando  : vel  ad pr axi m ,feu  direCib 
vel  indiredi  deduxerit , prater  excom- 
vsunieationem  lat<e  fententiee,  quans  ipso 
failo  incurrat , <*  qua  non  pofit , pr  re- 

ter quam  in  articulo  mortis,  ab  alio,qsto- 
cunque  etiam  dignitate  fulgente, iy  S.Ko- 
Ttsan/e  Ecclefi/e  majori  Paenitentsario.ni- 
fi  a pro  tempore  exiflente  Romano  Pon- 
tifice , abfohi ; aliis  etiam  peenis  arbi- 
trio infigendis  fuhjaceat . 

Repones  Pontificem  non  declarare  il- 
lam Abfoltitioiiem  efle  invalidam  , fed 
tantum  illicitam ; quia  nimirum  dixit* 
hanc  prorufitionera  4 fe  damnari,qu6d 
aiTerat : l. icere  per  litteras  abfnts  con- 
fiteri. Veriim  contrarium  apparet  ex 
verbis  ipfius  decreti, quibus  prohibetur 
ne  in  praxim  quovis  modo  deducatur ; 
(i  enim  ubfolutio  aut  confelfio  per  epi- 
fiolam  elTet  tautiim  illicita , fequcrctur 
qii6d  faltem  in  cafu  neceflitatisciret  va- 
lida, dc  coiifequentcr  licita:  nam  in  ur- 
gente extrema  neceflitate  omnia  valida 
funt  licita . Unde  confequens  ell,qu6d 
fi  revera  elTet  tantiim  illicitum,non  au- 
tem omnino  invalidum  confiteri  abfen- 
ti , vel  abfentem  abfui  vere  : nulla  au- 
ihoritate  humana  , civili , aut  Pontifi- 
cia , in  cafu  nccefiitatis  id  prohiberi 
polTet,  maxime  in  cafu  fumma  necelli- 
tatis.  Ciim  igitur  fummus  Pontifex  fub 
perna  excommunicationis  fibi  refervata 
prohibeat  o/Terere , qu6d  liceat,  per  lit- 
teras , feu  intemuncium  Confejfarib  ab- 
finti peccataSacramentaliter  confiteri , 
(3*  ab  eodem  Abfolutionem  obtinere^rau- 
nifelUim  ell,  qu6d  pariter cenfeat  ta- 
lem Confeflionem , & Abfolutioneiiu< 
elTe  invalidam . 

Reffondent  aliqsti  eum  Su<tre\  ad-  j. 
part.difjs.‘xs.feB.r^^\aenm\xm  Pontifi- 
cem non  damnalTe  utramque  partem^ 
fupradiifbe  propofitioni»  divifim.  fed 


tantum  con}undlim,de  coIle<ftivi,nem- 
pe  quod  non  liceat  equidem  Abfolutio-  - 
nem  dare  abfenti , ConfelEonem  ver6 
interdum  abfenti  fieri  pet  litteras  non 
fit  vetitum . 

l/erum  etfi  hcc  dumtaxat  ita  eflent  , 
femper  haberemus  propufitum  inten- 
tum . At  interpretatio  illa  Suarez  om- 
nino repudiata  fuit  authorkate  Pauli 
V.  fumrai  Pontificis,ut  patet  ex  decre- 
to faiflo  in  generali  inquifitione  ^is 
verbis  expre(To:Z)rV  14.  /u/ii  anno  idoy. 
propofita  cnufa  P.  Franeifci  Suarrp,  fc- 
fuitre : & confideratis  bis  , qutt  fcritfit 
tomo  4.  in  f.  partem  S.  Tbemee  feBu^ 
difp.ot.  interpretando  decretum fiselicit 
reeordationis  Clementis  Papie  oBavi  die 
10.  lunii  anno  1600,  quo  damnavit  baste 
propofitionem , videlicet  lieere  per  litte- 
ras feu  intemuncium  ConfeiTario  ab- 
fenti peccata  Sacramentaliter  confite- 
ri , dc  ab  eodem  Abfukitionem  obtine- 
re , ac  etiam  maturi  difengit  bis  qssdt 
idem  P.  Suare\  adduxit  in  iefenfionem 
fu£  interpretationis  ; auditis  votis  iliu- 
flrifiimorum  Dominorum  Cardinalium  , 
SanBifsimus  decrevit  , diBarg  interpre-  ^ 
tationem  non  fubfifiere , ly  ideo  amoven- 
dam effe  ab  ejus  libris , jssxta  deeretas 
ali  it  fiuBa  i feti  icit '.recordationis  de- 
mente Papay III.  de  quibus  in  aBit 
S.  Officii . 

Praterc4  eodem  anno  die  [ao.  julii 
eadem  Congregatio  decrevit:£x  librit 
Patris  Franeifiei  Suare%_  fefuita  di/p. 
ij./eB.  i.  num.  ii.  amoveantur  infri 
feripta  verba  , videlicet : Atque  ex  hae 
relblutione  ufi)ue  ibi  * in  abrentia.» 
ConfelToris . Idem  P.  Suare\  corrigat 
fssssm  Isbrum  , iy  antequam  evsslget , 
oflessdat  huic  faene  Congregationi  . Et 
rurfut  die  18.  Augufii  hoc  emanatum 
eft  Decretum  : SanBi/iimus  decrevit  e»- 
tom.  4.  Patris  Suare%ff-efuitie  in  j.par- 
S.Thonue,  difp.ax.  de  Conf/f.  feB.4.  eui 
titulus  eft:  Utrum  de  necefsitate  Con- 
fefsionis  fit,ut  ptenicens  Sacerdod  prf- 
fenti  immediati  * de  per  foipfuni  reve- 


— rii-.jtHzcd-by-Ci+^Oglc 


De  Mfolutione 

Ict  pcccau  fu*  > tttam  effe  amovendam , 
nec  aliam  ejui  loto /utroxandam  , 

Dices : Sacramentum  Ffnitentic , ut 
fupr*  diximus  »«m.  ij.  infticutum  eft 
per  modum  Judicii;unde  Abfolutio  Sa- 
cramentalis  eft  quedam  fencentia  data 
in  foro  confcientia  ; fed  in  Judicio  fo> 
reiifi  Judex  potcfi  abfolvere  abfentem: 
igitur  , & in  Tribunali  Pccnitentia  Sa> 
cerdos  poterit  pccniteiitem  abfentem 
a peccatis  abfolvere . 

Nego paritJtemXKet  enim  facramen- 
tum  i^oenitentis  habeat  aliquam  fimili- 
tudinem  cum  judicio  forenfi,  in  multis 
tamen  ub  eo  difcrepat;  Primo  naraq;  in 
tribunaliPfnitenti^idem  e(i  accufator, 
te(iis,dc  reusrquia  judicum  eil  volunta- 
Tium.tam  ex  parte  Rei , quam  ex  parte 
Judicisi>5Vron<^^,ip(eReu9abfolvitur,ve] 
damnatur  fecundum  ea,quz  contra, vel 
pro  fe  profert  , quia  videlicet  Judicium 
illud  iiillitutum  eft  in  favorem  Rei , cui 
idcirco  fdes  adbibenda  e(l;  maxime  cfi 
adverfum  fe  injuftitiam  fuam  , & deli* 
dium  fuum  confitetur,  Terttb,  quia  Ju- 
dex forenfis  , non  debet  elfe  follicitus 
de  flatu  interno,  & affeCiu  illius,  quem 
abfolvit ; Sacerdos  autem  debet  habere 
certitudinem  moralem  de  flatu  , & af- 
fedlu  prsfenti  illius  , cui  Abfolutiunis 
beneficium  Impendit ; hoc  autem  nofTe 
iton  putefl,niri  ipfe  abfolvendus  mani- 
feflaverit  ; quod  utique  przflare  non— > 
putefl,  dum  abfens  efl  ; ciim  enim  ho- 
sno  affidux  mutationi  fubjaceat,  quan- 
tumvis feripto  fuam  difpofitionem  fue- 
rit obteflatus  , poterit  illam  revucafle  , 
dum  Sacerdos  abfenti  Abfulutioneni—, 
largiretur.  Inde  fit,  qu6d  etfi  in  judi- 
cio forenfi  Judex  poflit  abfolvere  ab- 
fentem ; id  tamen  praflare  non  potcfl 
Sacerdos  in  tribunali  Poenirentlz  . 

Dites  feeundb  : Dodlor  fubtilis  fupr4 
laudatus  refert , qu6d  S.  Thomas  Can- 
tuarienfis  abfens,  Abfolutionem  petie- 
rit it  Sede  Apoflolica  . £t  S.Cyprianus 
llb.j.epifl.ip.ait,  qu6d  lapfi  per  epiflo- 
Jam  Abfolutionem  petentes,  eam  obti- 


Sacramgntali  * 49 1 

nere  polTent : igitur  Abfolutio  abfenti 
data  putefl  elTe  valida  . 

Nego  cois/ejsieMtiam : Et  ad  fadlum 
S.  Thoma; , quod  refert  Baronius  tomo 
12.  ad  annum  i itf4.nuiu,(5.  refpondeo, 
quod  Abfolutionem  Sacramcntalem  ^ 
Sede  Apoflolica  non  pullulavit , nec 
eam  ipfi  dederitAlexander  Ill.fummus 
Pontifex,  fed  tantum  Canunicam;pro- 
pterea  qu6d  fateretur  fe  non  omni, qua 
debebat  conflantia  contra  Regem  An- 
g1is,dc  ejus  proceres.Ecclefia  jura  pro- 
pugnalTet ; unde  fe  Sacerdotio  indi- 
gnum judicabat , ut  colligitur  ex  feri- 
pto fummi  Pontificis  , in  quo  fir  habet; 
Si  te  recolis  aliquid  eommijife , de  quo 
propria  te  debeat  confeientia  remordere, 
quidquid  jit.  Sacerdoti,  qut  diferetus,  & 
providus  habeatur , ttbi  confulimus  per 
Panitentiam  confiteri  ; ^uo /.iSo  mi/e- 
ricors  Dominus  , qui  multb  amplius  ad 
cor  re/pseit,  quam  ad  aSusgibi  eonfueta 
pictatisfuet  miferatione  dimittet;  iy  nos 
de  Beatorum  Petri , iy  Paul  i ApojPolo- 
rum  ejus , meritis  confidentes , te  ab  eo  , 
quod  efi  commi/fium  , ab/bhimus  ; ly  id- 
tpfum  fraternitati  tua  autboritatcApo- 
fiolica  relaxamus . C^ibus  apparet, non 
facramentalem  , fen  tantum  Canoni- 
cam Abfolutionem  ei  tribuiffe  ; quippe 
ciim  ipfum  moneat,  ut  conveniat  Sa- 
cerdotem diferetum  , cui  confiteatur  , 
ut  ab  eo  facramentalem  Abfolutionem 
recipiat . 

Ad  fandum  Cyprianum,  dico  contra- 
rium potius  ex  eo  colligi,-  ait  enim  ; Si 
qui  infirmitatis  periculo  occupati  fue- 
rint, non  expcdcnt  pritfentiam  noflram, 
quin  apud  Presbyterum  quemcumque^ 
prajentem,  velji  Presbyter  repertus  non 
fuent , ly  urgere  exitus  cap-rit , apud 
Dicconum  quoque  Exon/olog'fim  ficert 
dehdi  fui  pcffit,ut  manu  eis  in  Paniten- 
tiam ienpofita,  veniant  ad  Dominum  eum 
pace  .Ubi  fignificat  prxfcntiam  Sacer- 
dotis requiri  ; & infuper  , ibi  non  agit- 
de  Abfolutionc  lacramentali , fed  tan- 
tum de  Canonica;  alioqui  non  diceret. 


Bigitized  by  Googie 


49  2-  Tra^.L  DifpJl.  Art,lL^(tJi.lU. 


cam  m abfentia  Sacjrdotis  impendi  ,,  <lotem,qui  forte  morbo  vexatus  cbni 
po(Te  ii  Diacono . » ad  eum  accedere  non  pofTec.dat  par* 

Pax  erqo,dc  qua  ibi  agit  Cyprianus,  ,,  ticulam  Euchariftie  puero, quem  ml- 
erat  Abfolutio  i poenis  fatisfadloriis ; „ ferat  «^rotus , prxcepitque  ei , ut 

hzc  autem  concedi  poterat  ikDiaconis,  „ maderadam  in  os  Senis  infunderet ; 
ciim  edam  hodie  ufitaca  fltArchidia*  ,,  infudit , illico  Serapion  extremum 
conorum  ab  excommunicatione  Abfo-  ,,  fpiricum  dedit.De  eo  Dionyfius  fub* 
lutio,taniet(i  in  folo  Diaconatus  Ordi-  jicit ; Nune  igitur  fatii  conflat  eunt  fuifflt 
nc  conAicuti  fint . Nec  mirum  , cum_»  refervatua,& ed  ufqut  in  vita  manfljfle, 
cumAcc  ex  llb.  8.  ConAitucionum  Apo-  quoad  ufqut  pniitus  ejftt  eulpte  vinculn 
Aolicarum  Clementis, authoricatein  ex-  folutut,  ipfa  labt^qua  erat  idolit  im~ 
communicandi  habuiife  Diaconos  ab-  motando  afptrfut , omnino  deleta  ,poffet 
fente  Presbytero  cap.}4.  ibi  : Diaconat  pro  muttis  bonis  , quet geffllfet  in  vita,  in 
excommunicat  Hjpodiaconum,Le3orem,  numerum  Ctnfe/forum  referri . Ex  iis  fic 
Cantorem,  Diaeoniffam  ,pquid  tateeon-  argumentari  licet.  Ille  fenex.antequam 
tingat,  abfente  ftiiicet  Presbytero . Ha-  in  morbum  incidilTet , Abfolutlonem_» 
bueruut  igitur  illo  abfente  etiam  pote-  facramentalem  ab  idololatria  non  fue- 
Aatem  abfolvendi  ab  excommunicatio-  rat  confecutus  : ut  enim  habet  Diony- 


ne  , nam  ejufdem  eA  abfolvere  , cujus 
eA  excommunicare.  Addit  Pamelius  in 
annotationibus  ad  illam  epIAolam  Cy- 
.,  priani:  Furtaflisciim  Epifeopusab- 
„ fens,  dc  Presbyteri  multi  carceribus 
„ kcluA  eAent,  ex  privilegio  quodam 
,,  Diaconis  in  neceditate  permiAa  eA 
„ Pfnicentium  reconciliatio , Acut  k 
„ S.  Gregorio  Presbyteris  aliquando 
j,  concedam  legimus  facramenti  Con- 
„ Erraationis  adrainiAradonem , que 
,,  folis  alioqui  Epifeopis  competit . Ita 
Pamelius . 

Objicies  a.  varias  hiAorias,  ex  quibus 
.'kpparetjAbfolutionem  facramentalem, 
fuiAe  per  litteras  abfentibus  datam  ;id 
namque  primd  colligitur  ex  hiAoria_, 
Serapionis,quam  de^ribit  S.DionyAus 
Alexandrinus  epiAola  ad  Fabianum, 
referente  Eufebio  lib.  HiAorias  c. 

,,  Serapion  vir  annofe  virtutis  tempo- 
„ re  perfeeutionis  , pra:  imbecillitate_> 
„ facrifeat  idolis ; poAea  faspenumerb 
„ in  Eecleflam  recipi  fupplex  poAuIat: 
,,  fed  quia  idolis  facriEcaAet , ejuspo- 
,,  Aulationi  nemo  aufculcabat;  in  gra- 
„ vem  morbum  delabitur  , triduo  de- 
„ inceps  mutus,  & abfque  fenfu  vivit; 
„ quarto  di:  paululum  relevatus,jiibet 
„ per  nepotem  fuum  advocari  Sacer- 


fius  , illi  non  fuerat  fupplicatioconcef- 
fa  , quk  in  peenitentium  numerum  re- 
cipi poAulabat ; nec  potuit  illi  concedi 
EiichariAite  participatio,  nifi  poA  acce- 
ptam Abfolutionem  , ne  indigno  con- 
cederetur . 

Deinde  dicitur;Ad  hoc  tempus  refer- 
vatus  , ut  penitus  cAct  culpae  vinculis 
folutus;  hic  autem  effeiftus  non  cA  Eu- 
chariAia  , fed  Abfolutionis  proprius  : 
igitur  per  Sacerdotem  fuit  abfolutus  , 
antequam  EuchariAi;  participatio  con- 
cederetur; non  per  Sacerdotem  prz- 
fentem;  morbo  enim  detinebatur  in  le- 
<Ao:  ergo  per  internuntium  . 

Conflat  fecundb , ex  biAoria  RobertI 
CocnomanenAum  Epifeopi,  qui  tempo- 
re Joannis  VIII.  anno  871.  in  zgritu- 
dine  poAtus  feribit  ad  Epifeopos  circa 
muros  Andegavenfes  refidentes  : fua— • 
illis  peccata  perEpiAolam  conAtetur, 
per  illos  petit  abfolvi : annuentes  Epi- 
feopi ilii  referibunt;  extat  Roberti  epi- 
Aola tomo  ).  Conciliorum  Gallif, cujus 
h«c  funt  verba  : Pietatis  veflrec  miferi- 
cordiam  flnguttu  interpoflto  implorare 
non  cejfo,quatenus  poteflate  vobis  eesUtut 
cotlata,  vincula  meorum  peccatorum  eno- 
detis, ia  precum  veftrarum  fludiisccm- 
mijfa  mea  expietis , ut  eunt  reprobis  non 

* V«._ 


De  Ahfoluttone 

ducar  ad  tartara  , fuin  potius  tefiro  in- 
terventu eoeleftia  merear  fUblimari  ad 
gaudia.  Refpondenc  in  hunc  modum 
Epifcopi  in  fuaepiflola  cui  titulus  e(l 
Epifiola  ahfoiutionis , quam  ei  remife- 
runt  Udem  venerabiles  Confaeerdotes  de 
loco  obfidionis  . Iti  qua  quidem  epid.in» 
ter  cetera  hac  habentur ; Tibi  peccata 
tuaconfittnti  per  Eeelefiaflicam  Apofio- 
iica  autboritatis  potefiatem  , quam  Do- 
minus nofier  yc/us  Chriflus  tradidit  Di- 
/cipstlis ,iy  Apoflolis  ,dieens\  Accipite.» 
Spiritum  fantSum  , &c.  (3*  per  eofdem 
Apoflohs  fuos  io/orum  Succeffbribus , 
^ttorum  vices,  licet  indigni,  tenemus.  Et 
infra  : Gratia  , iy potentia  fua  , virtute 
Spiritus  fanBi , qui  efl  remiffio  omnium 
peccatorum  , dimittat  tibi  omnia  peccata 
tua  ; liberet  te  ab  omni  malo  , confervet 
te  in  omni  opere  bono , & perducat  te  ad 
vitam  aternam  , ly  ad  SS.  Sacerdotum 
eonfortium . Asiien . 

Conflat  tertid  ex  Confelllone  Hilde- 
boldi  Sueirionenlis  Epifcopi  fada  Hinc* 
maro  Rhemenfi,  cujus  meminit  Sir* 
mundus  in  notis  ad  precedentem  epi- 
Ilolam  , ubi  alTcrit  illius  Abfolutionis 
hunc  in  vetuiio  codice  legi  titulum : 
Exhortatoria  Hincmari  Metropolitani, 
ad  Hildeboldum  Epifeopum  corporea  in- 
firmitate detentum,  in  qua  Juxta  petitio- 
nem litterarum  Confejponis  illius  fues-t 
autboritate  eum  per  abfentiam  corpora- 
lem reconciliando  abfolvit . 

Conflat  quartb , ex  Referipto  Grego- 
ni  VJI.  ad  Epifeopum  Lincoinienfctn, 
quod  extat  libro  i.cpiflola  j4.  his  ver- 
bis : Abfolutionem  peccatorum  tuorum  , 
ficut  rogafli  , autboritate  Prineipum-t 
Apoftolorum  Petri,  (y  Pauli  fulti , quo- 
rum vices,  quamvis  indigni , fungimur , 
tibi  mittere  dignum  duximus , fi  tamen 
Ionis  operibus  inbicrendo , iy  commijfos 
exeeffus  plangendo,  quantum  voltterit . 

Conflat  quintd , ex  altero  ejufdem  re- 
feripto ad  Epifeopum  Lodienfem,cujus 
haK  funt  poftrema  verba : §uia  in  ex- 
tremo videris  pofitus , fraterna  eompajfio- 


S acr  ament  ali , 49  3 

ne  duHiflautboritate  beati  Petri  Apoflo- 
lorum  Principis  abfolvimus  te  i pecca- 
tis, Ifc.  extat  lib.j.  cpift.5. 

Rejpondeo  , his,  & fimilibus  authori- 
tatibus  , & teftimoniis,  non  iignilicari 
facramentalem  Abfolutionem  peccato- 
rum abfentibus  fuilfeilegitlme  datam  ; 
fed  trr/ foliim  Pccnitentiarum  canoni- 
carum remiflionem  ; vel  coiiceflionetn 
indulgentiarum  ; vel  denique  fpiritua- 
lem  quamdam  benedicHonem  per  mo- 
dum precum,  & orationum,  quibus 
Prefules  abfol ventes  optabant, dc Deum 
precabantur,ut  vel  gratiam  Pf  nitentis 
concederet  iis , quos  videbantur  abfol- 
vere  ; vel  eis  poenam  peccatis  debitam 
ex  mifericordia  relaxaret.  Cujus  utique 
refpunfionis  ratio  ell  aperta  , quippe^ 
cum  ejufinodi  Abfolutiones  non  proce- 
dant diflindts  accufationes  peccato- 
rum, fcd  dumtaxat  generales , & indi- 
fiindls  : porr6  Confeflio  peccatorum-» 
generalis  , & indiftindla  , extra  cafum 
necelTitatls,  non  fufficitad  obtinendam 
facramentalem  Abfolutionem . 

Confirmatur  hsc  refponfio  ex  eo  qu6d 
limilis  Abfolutio  concelTa  fuerit  iis  , 
qui  nullam  peccatorum  accufationem 
etiam  generalem  , & indilUntfiam  vi- 
dentur prsminflef  nam  Gregorius  VII. 
lib.  8.  Epiflolarum  feribens  epift.  a.  ad 
Alphonhim  HifpanioRegem,po(lquam 
iplum  variis  laudibus  extulit,  illum,  il- 
liufque  Proceres  a peccatis  abfolvit  in 
hac  veshii. Omnipotens  Deus , omnium 
rerum  Creator  , iy  RcBor  , omnium  di- 
gnitatum ineffabilis  di/poptor\,  qui  dat 
falutem  Regibus  , meritis  Altifsime 
Domina  GenitrieisDei  Maria,omnium- 
que  Sandorum  , autboritate  beatorurs-i 
Apoftolorum  Petri,  iy  Pauli, nobis  licet 
indignis  per  eos  qualicumque  eommiffa  , 
te  tuofque  Fideles  in  Cbriflo  ab  omnibus 
peccatis  abfolvat , detque  tibi  viSorianK 
de  inimicis,  iyc, 

% 

Qjjx- 


D.tji-ized  by  Googie 


4P 4 TraSiJ.  DifpJl,  ArtJI.  §lu(tflAV, 


C2.U  AESTio  Quarta. 

‘Utrum  forma  Ahfotutionis  <aalidi  fieri 
pofiit  verhis  deprecathii , iy 
fub  conditione  ? 

Notandum primd,  eam  fuiffe  vete- 
rum quorumdam  Theologorum 
feineiit':ain  , qu6d  AbfolutionU  forma 
e(Te  deberet  omnino  depreeativa,ita  ut 
foret  invalida  fi  verbis  indicativis  pro- 
ferretur, ut  colligitur  ex  fandli  Thom* 
0;'U'C.ai>ubi  ejufmodi  fententiam  im- 
pugnat; Aleiifis  ver6  part.  quxd.  at. 
tncinb.t.dc  S.Bonaventura  in  4.dilf.tS. 
part.i.  art.a.  quxd.ii.  videntur  afTere. 
re  formam  abfolutionls  partim  e(Te  in- 
dicativam  , dc  partim  dcprecativaoi ; 
Ham,  inquit,  S.  Bonaventura,  Sacerdot 
fe  habet  ut  Dei  Mediatorem  ad  homi~ 
nem  , (7  hominis  ad  Deum  : unde  per 
ipfum  peccator  afeendit  ad  Deum  i (7 fie 
Sacerdos  eft  ost>eecatoris,five  lo./uenspro 
peccatore  ; per  spCstm  defeendit  Deus 
ad  bomissem  , i7fic  Sacerdos  eft  Aiu^elus 
Dei-,  imd  os,  ed  qubd  ipje  feparat  pretio^ 
fum  i vili  . Secundum  quod  afeendit, ha- 
bet fe  per  modum  inferioris , \7fuppU~ 
cantis-,  fecundum  quod  dejeendit  per  mo- 
dum fuperiorss,  (7 judicatitis.  Secundum 
primum  modum  poteft  gratiam  impetra-, 
re  , i7  ad  hoc  efl  idoneus ; Juxta  vero 
fecundum  modum  poti  fi  Ecclefia  recon- 
ciliare ; l7  ideo  in  hujus pgnifieationem 
in  forma  Abfolutionis  pramittitur  de- 
precatio ter  modum  deps-eeativum  ; (7 
fubjungitur  Abfolutio  per  modum  judi- 
cativum : i7  deprecatio  gratiam  impe- 
trat , fed  Abfolutio  prxfueponit  tan- 
tunv,numqHam  entm  Sacerdos  ahfolveret 
quemouam , de  quo  non prxfumerct,q-ubd 
ejfet  abfolutus  i Deo : fi  ergo  quxvatur 
fitrum  poteftas  clavium  fe  extendat  ad 
dilcndam  culpam  , dicenduoi  r i?  , qudd. 
heni  potetl  fe  exteudere  per  modum  de- 
precjntis  , (7  impurantis  Abfolutio- 
nem  , fed  Per  modum  impertientis  ne- 


quaquam . Hcc  Serapb.  Dodfor . 

Sunt  etiam  qui  contendunt  formam 
Abfolutionis  verbis  deprecativis  con- 
ceptam fore  validam  . Ita  Maironiut 
in  4.  dilt.  14.  quxft.  z.  & Aureolus  As- 
flint^.  jf,  afferentes  formas  Sacramen- 
torum polTeelTe  deprecati  vas,  vel  indi- 
cativas  pro  diverfa  Ecclellc  confuetu- 
dine . Nec  ab  eis  diflat  Dominicus  Soto 
in  4.  dilfindf.j.  quied.  unica;  ubi  docet 
Abfolutionem  verbis  deprecativis  vali- 
de polTe  conferri : quamvis  non  licite ; 
ac  fubinde  valere  hanc  formam  , Ai- 
folvit  te  , vel  Abfohat  te  CbriBut : 
Nam,  inquit,  etiam  forma  Hxtreme- 
Unelionis  efl  deprecativa  , his  verbis 
concepta  : Indulgeat  tibi  Dominui,i7e. 
Nec  ab  ea  lententia  diilare  videtur  Ga- 
machxut  <jui  cap.  p.  de  Confirm.  dicit 
Confirmationis  fubftantip  formam  non 
mutare  has  formulas  , Ego  corfigno  te  . 
\e\,Confirmo  te,sie\,Signet  te  DeusjCon- 
firma  eum  Domine  - 

Satandum  fecundd,  quSd  etfi  Autho- 
res  tum  Veteres,  tum  Recenciores,qui 
pro  forma  deprecativa  Abfolutionis 
militant,  maxime  niti  videantur  au- 
thoritati,  dc  praxi  Orientalis  Ecclefi«  , 
ut  apparebit  ex  eorum  fundament's  in- 
fra evertendis ; nihilominus,  ut  optimi 
notat  Areudius  lib.  4.  caf>.  nulla  un- 
quam fuit  controverfia  de  hac  re  inter 
„ Grxeos,  dc  Latinos  : Ac  proinde,  in- 
,,  quit , non  ell  verilimile  antiquam 
,,  formam  hujus  Sacramenti  ex  odio 
„ alicujjs,  vel  malitia  Grxcocum  mu- 
„ tatam  fuilfc  aliquando  ; imSGrscoa 
„ palllm  neqnidem  fcire  , quid  fibi  ve- 
,,  lint  hujulmodi  termini  n;arer/a  , dc 
,,  forma  in  tradi,  de  Sacramentis  , fi 
paucos  dodlores  excipiasiac  fubinde 
non  efl  cur  aliqui  Neuterici  rantoperi 
fuas  fcQtentiz  patrocinium  accerfant 
pro  vindicanda  forma  deprecativa  Ab- 
folutionis , ex  Grzcorum  Euchologiis  ; 
five  Ritualibus  , dc  praxi . Quamquanx 
enim  ejufmodi  Euchologia,dc  Ritualia 
prz  Ce  ferant  formam  deprccativam  , 


t igrrr-  •+v^r?nO'^Ic 


Ahfoluito  debet  ejfe  indtcatha . 49  5 


nihilominus , ut  apparebit  ex  dicendis 
num.  lo.  k cnufueta  Eccicitc  Latine 
praxi  Grxei  non  difTentiunt . 

HotarJum  t!rttb,  quantiim  ad  fecun- 
dam partem  Conclufionis  , nempe  </t_« 
/Ibjblutione  fuh  Cofutithne,  eam  condi- 
tionem di(Hni;iii  pofTe  triplicem;  nimi- 
rum de  prarterito  , depntfenti.  Sede 
futuro . Oc  preterito  quidem  , ut  puta 
fi  quis  diceret;  Abfolto  te  h pfeeatit  con- 
ftffliifi  revera  ea  adr,ujeris  : de  prasfenti 
ver6  , Abfalvo  te,  fi  verum  habeat  dolo- 
rem de  peccati!  , ij  firmum  propofitum^ 
non  peccandi  deeettcrd.Ae  futuro  autem, 
Abfiolvote,fi  iterum  non peecuerie.Pono 
diferimen  eft  inter  bujtifmodi  condi- 
tiones, qu6d  Sacramenta  validi  mini- 
ftrentur  lub  conditione  de  prcfenti.vel 
de  preterito;  fiquidem  conditiones  Ille 
intentionem  condicionalem  efficiurrt 
abfolutam  , juxta  illud  Inftir,  de  Verb. 
oblig.  §.7.  Couditionet,  qu<t  etd  prtefens, 
vel  preeteritum  tentput  referuntur  , aut 
fiatint  infirmant  obligationem, aut  omni- 
no non  differunt,  veluti  fi  Titius  Conful 
fui* , xel  fi  Marvius  vivit,  darefpondes. 
Vam  fi  ea  ita  non  fnut,  nihil  valet  Jlipu- 
latio ; fin  autem  ita  fe  habent , Jiatinua 
valet,  qua  enim  per  rerum  naturam  funt 
certa,  non  morantur  obligationem , lieet 
apnd  nos  incerta  jint . Ita  jus  civile,  quo 
etiam  uritur  Ecclefia,  nifi  facris  Cano- 
nibus contradicat;  nam, ut  habetur  de 
rovi  operis  denunciatione , quia  vtrd 
ficut  leget  non  dedignantur  facrot  Cano- 
nes imitari , ita  ly  faerorum  fJatuta  Ca- 
nonum prineipitm  eonjlitutionibut  adju- 
vantur Unde  etiam  in  jure  Canonico 
cap.2.  de  Bapt.  deceroitur , de  quibus 
dubium  efi  an  baptizari  fuerint,  ut  ba- 
ptizentur bis  verbis  premlflis;  Si  bapti- 
zatus  es  , non  re  baptizo ; fed  fi  non- 
dum- baptizatus  es , Ego  te  baptizo . 
Unde  fupereft  tanriim  difficultas,utrum 
Abfuluriu  data  fub  conditione  de  futu- 
ro fit  invalida,  donec  illa  conditio  ad- 
jiciatur. 


Covetusfo  PitiMA.  ■' 

ABfolutio  Saeramentalis  verbis  de- 
brecativis  expreffa,  non  ejl  valida  . 
Probatur  priin6  ex  Conciliis  Florent. 
& Tridentin.  in  quibus  decernitur  f ut 
didfiim  cft  in  fuperiori  qucfiioric  } for» 
mam  Abfulutlonis  cITe  his  verbis  con- 
ceptam, Ego  te  ab/blvo  ; ^ibus,  inquit 
Concilium  Tfidentinuro  lefT.14.  cap.}. 
quamvis  de  Eeelefia  S.  more  preces  qua- 
dam laudabiliter  adjunguntur',  ipfius  ta- 
men forma  ejfentiam  nequaquam  fpe- 
Baat , neque  ad  ipfius  Sacramenti  admi- 
tiiFlrafionem  funt  neceffaria\  at  fi  valida 
foret  Abfolutio  verbis  deprecatoriis 
concepta,  verba  efientialla  illius  formet 
ihjfi  efleiit  preefaia,  Abfolvo  te  , Se  pre- 
ces adjungi  folitx  non  folbm  effent  ne- 
cefTaris  admintfiration!  bujus  Sacra- 
menti ; fed  etiam  ad  illius  formet  eflen- 
tiam  fpedfarent ; igitur  ex  fententia.* 
Conciliorum  forma  Abfolutionls  non 
debet  efle  deprecatoria . 

Probatur  infuper  ratione,c(aa.m  Con- 
cilium Tridentinum  Ibidem  cap.  6.  in- 
finuat,  dum  ait,  qu6d  Abfolutio  Sacer- 
dotis efi  ad  inflar  aBra  judicialis  , qud 
ab  ipfo  vclut  i judice  fententia  pronun- 
tiatur: fed  fententia  Judicis  indicativo, 
vel  imperativo  modo;  non  initem  opta- 
tivo, feu  deprecativo  fertur  , ut  confiat 
ex  omnibus  humanis  judiciis  civilibus  , 
Se  Ecclefiafiicis;fententla  enhn  efi  aefius 
Superioris  authoritatem  exercentis;  de- 
precatio mntS  efi  aftus  infitrioris  po- 
tefiatem  non  habentis ; enimver6 , qui 
fupplicat,  ofiendit  fe  non  habere  pote- 
fiatem- e jus  efficiendi,  quod  pofiulat  ab 
alio  fibi  fieri ; fi  enim  pofiet  Id  allequi 
per  fe,  non  oraret  ut  ab-alio  fibi  fieret : 
igitur  Abfolutio  Sacerdotalis  non  debet 
fieri  verbis  deprecativis . 

Deinde,  Eo  modo  fieri  debet  Abfolu-- 
tio  , c^iii  magis  quadrat  infiittirioni , ac 
promillionl  lacramenti  Pcenitenriee;  fed 
modus  indicativus,magts  ipfi  convenit, 
quim  dcprecativus;  enimverb  Scriptu» 
ra  fcfcrens  promiffionem,  & infiiturio* 

nem 


Digitized  by  Google 


49 <5"  Tra&.L  DIfp, II,  Art,II. IV, 


nrai  facramenti  Paenitcntla , nullibi 
tncmlnit  orationis  , aut  deprecationic; 
(iquident  Chrilius  non  dixit , peccata_< 
pro  quorum  remilTione  oraveritis  , di- 
mittentur : fed  , ^orum  remi/eritit 
ptceata  , (Te.  neque  dixit ; qu^cunu/uc 
petieritis  jblvtnda  , Icd  dc  queccunquc^ 
foheritis,i^e.  Igitur,  ut  verificetur  fa- 
crantenti  Poenitentia  inftitutio  , Sacer- 
dos non  debet  arare,fed  retnIttere;al>o- 
quin  non  poneret  id  cui  peccatorum_j 
remiflio,  & ablatio  proinllfa  ell.  Patebit 
evidentibs  , ac  confirmabitur  eilicacibs 
tiodra  aflertionis  veritas  ex  folutione 
eorum  omnium  , qu*  obtrudere  folent 
quidam  Novatores . , 

Qbjitiunt  itaque  primi  : Non  aliter 
Sacerdotes  nova  legis  benedicere  de- 
bent Fidelibus,  & eos  a Deoaverfos 
ipfi  reconciliare , quiin  Sacerdotes  Aa- 
ronici  benedicebant  Ifraelitis  , edfque 
propter  peccatum  Oeo  infenfos  recon- 
ciliabant : fed  id  dumtaxat  exequeban- 
tur  deprecative:  f>c  enim  Oeus  praferi- 
bit  Moyfi  Num.d.  Loquere  Aaron  , iS 
filiis  ejus : Sic  benedicetis  filiis  Ifrael , 
iy  dicetis  eis  i Benedicat  tibi  Dominus , 
iy  cuftodiat  te  j oftendat  Dominus  faciem 
fuam  tibit  iy  mifereatur  tui : connertat 
Dominus  vultum  fuum  ad  te  ,{y  det  tibi 
paeem\invocabuntque  nomen  meum  fuper 
filios  Ifrael,  iy  ego  benedicam  eis.  Igitur 
Sacerdotes  nova  legis  convenientius 
populo Chriftiano benedicent,  & reos 
abfolvent  verbis  deprecative,  puta; 
Abfolvat  te  Deus , quam  indicativis  : 
Ego  te  abfolvo . 

Segomajorem-.  Neque  enim  Sacerdo- 
tibus AaroniclsChriftus  D.dederat  po- 
teftatem  abfolvendi  4 peccatis,  nec  eis 
dixerat:  Quorum  remiferitis peccata  , 
remittuntur  eis,  iy  queeeunque  fblveritis 
fuper  terram,  erunt  foluta,  in  ceelo  Adde 
qu6d  illa  benedidlio  , qua  Sacerdotes 
lavitici  benedicebant  Jfraelitas,  non 
erat  facramentalis , fed  impetratoria 
tantbm,  & caremonialis , fimilis  ei  , 
quam  Epifeopi  impertiri  folent  fideli- 


bus, dumajunt  Benedicat  vos  omnipa- 
tens  Deus  Pater, iye.t\tQ-non,Sc  illi,qua 
Sacerdotes  in  fine  facrificii  MilTa  bene- 
dicunt populo,  dicentes:  BenediBio  Dei 
omnipotentis  drjcendat /hper  vos,  (y  ma- 
neat vobr/cum, in  nomine  Patris,  (yc.Se- 
cusell  autem  de  benedidione  facra- 
mentali,  dum  enim  illius  Scriptura  mo- 
minit, eam  attribuit  Sacerdati,fic  enim 
S.  Paulus  1.  ad  Cor.  lo.  ait ; Calist , cui 
benedicimus,  iye.  Id  eft , inquit  glolTa  , 
Cni  nos  Sacerdotes  quotidie  benedicimus, 
Porr6  Abfolutio  Sacerdotis  in  Posni- 
tentlcB  Tribunali  facramentalis  e(l . 

Urgebis:  Idcirco  colligitur  Abfolutio 
indicativa;  quia,  utmoxdidum  ell, 
ChrifiusD.  dixit  Apo(Iolis:;^er»nr  re- 
miferitis,  ^'c.quibus  verbis  eis  potefla- 
tem  concedit  remittendi  peccata  : fed 
inde  non  fequitur,qu6d  Apollolis  licue- 
rit peccata  remittere  verbis  indicativis. 
Probatur:  Nbn  aliter  Chrilius  D.  yoan, 
ao.concedit  poteftatem  remittendi  pec- 
cata , quam  Luea  9.  & Matth.  to.  dae 
eis  poteflatem  infirmos  fanandi  , de  eji- 
ciendi dxmones : at  Apofioli  infirmos 
fanando  , de  ejiciendo  dzmones  , non 
utebantur  verbis  indicativis,  fed  foliim 
deprecativis  , ficut  S.  Petrus  ait^ne» 
Paralyiico:.Sa  ver  teDominusJe/hs  Chri- 
Flus  : Igitur  nec  Sacerdotes  uti  debent 
his  verbis  Indicativis  , Abfolvo  te , fed 
his  deprecativis  , Abfolvat  te  Chriftus 
Dominus  . 

Idego  minorem  : de  ad  ejus  probatio- 
nem dico , primo  certum  efle  , qiiod 
Apoftoli  infirmos  curando,  de  mortuos 
fufeitando  , nedum  verbis  optativis,  dc 
deprecativis  ufi  fuerint;  fed  etiam  indi- 
cativis, dc  imperativis  , ut  apparet  ex 
laudato  capite  Adlorum  ; fiquidem  Ibi 
non  dieit,  fanet  te  Dominus,  fed  fanat, 
unde  (latim  addit'  Surge,iy  Rerne  tibi. 
Similiter  ibidem  Tabitham  refufeitan- 
do  dixit:7fl^/ri6fl /«rfr.Similiter  ABor. 
j.  idem  Petrus  claudo  dixerat : ^od 
habeo,  hoc  tibi  do,  in  nomine  'Je/is  Chri, 
fit  Na%areni  furge , ambula . Addt_, 


Jbfolutio  debet 

t;ii4d  reponere  poRlm  , aliam  c!Te  , & 
aiitcr  traditam  Apoiiolis  potellateni  ab- 
folvendi  a peccatis  , ab  ea  quam  habe- 
bant ad  fanandum  ggroto.',*  quippe  hxc 
potcftas  non  oriebatur  ex  virtute,  de 
charactere  in  iis  refidentc  , fictit  poce- 
Aas  abfolvendi , qua;  fundatur  in  cha- 
ractere Sacerdotali , & minidcriali  po- 
teliate  , qua  nempe  Sacerdotes  appli- 
cant Sacramentum  , tanquain  lignum 
lacrum,ad  cu;us  pofitionctn,  neceffario 
& infallibiliter  confertur  gratia  fancti- 
hcans  peccati  expunctiva,  & remilliva. 

Objiciunt  fecundo  SS.  Patres  , qui 
quoties  meminerunt  forme  Abiulutio- 
nis  , toties  eam  orationem  dc  preces 
Sacerdotis  appellant  , docentque  Sa- 
cerdotes non  aliter,  quam  peroratio- 
nem peccata  din>ittere.  Sic  S.Uiony Ilus 
lib.  de  Hierorch.  Ecclef.  cap.7.  Abfolu- 
tionem  Sacerdotis,  deprecationem  ap- 
pellat , it  cap.6.  agens  de  Ordinatione 
Epifeopi , ait : SanBiffimit  invoec^tioni- 
busyfeu  precationibus  perficitur  : fic  pa- 
riter S.  Pacianus  parensrli  ad  Pcsniten- 
tia;^</  fratribus fuis peccata  non  tacet, 
Ecclefiic  iacrymis  adjutus,  Chrifti preci- 
bus abfolvitsir . Chrifti  preces  appellat 
preces  Ecclefice.  Ut  enim  ait  ibidem;/;; 
uno,  iy  altero  Ecelefia  eft  ,iy  in  Ecclef  a 
Chrsflus . Ex  fanefto  Ambrofio  lib.  j.  de 
Spiritu  fanefto  cap.19.  Videamus  utrum 
peccata  donet  Spiritus ; fed  bic  dubitari 
non  potejl , cfsm  ipfc  Dominus  diterit : 
Accipite  SpiritumS.quorum  remi feritis 
peccat a,r ensi Jfa  funt.  Ecce  quia  per  Spiri- 
tum S.peecatadonatsir,bomines  autem  tn 
rerssiffionem  peccatorum  miniflerium  fuit 
exhibent, non  jus  alicujus  potefiatss  exer- 
centi neque  enim  infuoffed  in  Patris,  ly 
Filii  , ly  Spiritus  fanUi  nomine  peccata 
dimittunt.  Ifli  rogant.  Divinitas  donat  i 
bumanum  enim  obfequium  , fed  munifi- 
centia fuperme  eft  poteilatis.i.t  AugulU- 
iio  j.  de  Bapt.cap. eji  smpofitio 
manuum  , niji  oratio  Juper  hominem  i Et 
ex  lib.  quinquaginta  homiliarum  ho- 
mil.49..S'/>r.er.'r  uxores  •oeftrascum  aJi- 
Tom.X. 


ejfe  indic athdb  l 

qua  concubui ft  is , ut  pro  vobis  EeelejicL.t 
oret,  agite  Petnitenti am\ntmo  fibi  dicat, 
occulti  ago , atud  Deum  ago  : erga  fine  » 
caufa  di3um  eft  , folveritis  in  ter- 
ra, iyc.  Ex  fanefto  Hieronytno  ad  illud 
Pfalmi  28.  Vox  Domini  intercidentis 
flammam,  ait:  Quotidie  tn  unoquoque 
noftrum  flamsnam  libidinis  per  Conf.  ffio- 
neni , (y gratiam  Spiritus  fanUi  interci- 
dit  ',id  etl  per  orationes  Sacerdotum  facit 
eeffare.  Et  fanefius  Chryfoftomus  lib.de 
Sacerdotio  ; ubi  dixit  Sacerdotes  con- 
ferre ad  animarum  falutem,  fubdit.AVc 
verb  hoc  docendo  , aut  monendo  faciunt ; 
fed  etiam  orationibus  adjuvando;  nec  fo- 
lum  quando  nos  regenerant , fed  etiam-» 
deinceps  pttefiestem  habent  indulgendi 
peccata.  Et  S.Leo  epilt.pt.  Vt  indulgen- 
tia Dei  ,nifi Jttpplicationibus  Sacerdotum 
nequeat  obtineri . . . .'fi quis  eorum  , pr» 
quibus  Domino  fuppltcavimus,  a munere 
indnlgentiee  preefentis  occiderit ....  nf- 
cefarium  efl,  ut  peccatorii  reatus  Sacer- 
dotali fupplicatione  folvatur;{eA  orandi; 
rogandi , fupplicandi  verba  (ignificant 
Petnitenti*  formam  elTe  deprecativam. 

Refpondeq  SS.  Patres  , Idcirco  appel- 
lalTe  formam  Abiblucionis  orationem  : 
Primb,  inquit  Arcudius  propter  confe- 
quentes,  & conco  nitantes  preces,  qu» 
cum  ipfa  forma  antecedenter,&  confe- 
quenter  proferuntur;eo  fere  modo,quo 
quidquid  dicitur  in  Officio  divino  , ap- 
pellatur erar/V.quanquam  in  illo  legan- 
tur hllloriai  , & vit*  Saneftorum  , qu» 
non  funt  orationes  formaliter,  fed  po- 
tius narrationes  . Secundd  , Abfolutio 
dicitur  oratio  , quia  implicitt , & vir- 
tualiter  continet  orationem  , qua  ex 
Chrifti  inftitutione  Sacerdos  ipfius 
Chriili  D.  nomine  petit  efficaciter  re- 
miilionem  peccatorum  ; Sacerdos  enim 
Sacramentum  conferens  optat  exaudiri 
a Deo  ; dcftatim  adeft  divina  majcftas 
verbis  fui  minillri  operans  remilfionem 
peccatorum  . Et  hac  ratione  etiam  Sa- 
cramentorum omnium  form*  paffima 
SS.  Patribus,  vocantur  precea,  dc  orar 
R r r tio- 


Digitized  by  Google 


4p8  -■  TraB.L  Difp.Jl,  Art.ll,  §lt4<cfl.iy. 

tiones  i unde  faniSus  Auf(u(linus  lib.;.  peccata  dimittere  non  quatenus  homi- 
de  Baptifmate  cap.iS.  Drui  exaudit  ho~  nem,  fed  quatenus  Dcum,(Utim  arguit 
micidam  fufer  aquam  Baptipni,  vel /u-  eos,qui  dicebant;  Dimitto  tibi  peccata; 
fer  oleum  , vel Juper  Eucharifliam  , vel  Medicus  bonus , Inquit , tegrotos  non for 
fuper  capita  eorum,  qutbus  manus  impo-  litm  preefentes  fanabat , fed  iS  futuros 
nitur  depreeantem.  Tertii, quia  inferio-  etiam preevidebaf,  futuri  enim  erant  bo~ 
ris  ad  fuperiorem  Termo  , c(l  qutedam  mines , qui  dicerent  \ Ego  peccata  dsmit- 
orationis  Tpecies;  fieri  enim  debet  cum  to,  ego  jujti fico  , ego  fanili fico  , ego  fino 
humilitate,  reverentla,dc  animi  demif-  quemcumque  bapti%p.  Et  circa  finem  ca- 
fione,  quz  precum  , & orationum  funt  pitis  , /ludet  fibi  boc  homo  ufurpare  l 
appendices  . ^utd  contra  hareticusl  Ego  dimitto.ego 

His  adde',  qufSd  SS.  Patres  fzpICis  Io*  mundo, ego fanUificr.  quz  Tane  non  pro- 
quatitur  de  Abfolutione  czremoniali  tulifret  ,fi  illa  forma  indicativa,  ^9/e 
folita  concedi  publici  poenltentibus  , tunc  temporis  in  Ecclelia  fuif- 

pof)  etadlos  Pcenltentiz  labores;  illa  Tetinpraxi. 

fiquidem  concedebatur  a Sacerdoti-  TantSum  Augnflinum  non 

bus  , iis  qui  poenitentialibus  operibus  arguere  eos,qui  nomine,&  autfaoritate 
defungebantur  intuitu  TuppIIcationum  Chrifll,  tanquam  ejus  Vicarii,  dicunt: 
& precum  totius  Ecclefiz,pr«cipue  ve-  Ego  peccata  dimitto:  Nam.'cap.  feq. 
ro  Sacerdotum,  necnon  & Martyrum,  fatetur  Apollolos  a Chrifto  accepifTe^ 
ac  eorum,  qui  ChrIfH  fidem,  de  nomen  poteflatem  remittendi  peccata  : fed 
coram  Infidelibus  conflanter  profelli  qu6d  eam  fantfl! beandi  vim  , ac  pec- 
fuerant, de  propter ejuTmodi  ConfefTio-  cata  dimittendi  fus  proprie  Tancbitati, 
nem  varia  tormenta  perpefli;  de  quibus  Tulfque  meritis  adTcriberent , arbitrati 
utique  precibus  ait  fandius  Ambrofius  Te  fancHflimosefTc  , qu6d  Improborum 
lib.  2.  de  Pccnlt.  cap.  xo.  Fleat  pro  te_j  confortio  non  inficerentur  , de  alios  ex 
mater  Ecetefia,iy  culpam  tuam  lacrymis  focietate  juflificare  polTient . Unde 
lavet  ; videat  te  Cbriftus  maerentem:  eis  attribuit  illud  Ifayzji.  Recede  a 

amat , ut  pro  uno  multi  rogent : metus  me, quoniam  mundus  fum:  Hinc,ut  fub- 
vtdute  lacrymis  , quia  plurimi  pro  ecL^  dit  fandius  AugufHnus , In  collationis 
flebant  filium  ejus  refufeitavit . Simili-  noilracUm  eis  aCognitore  confejfus  ejfet 
ter  Tantius  Padanus,  Chrifli  preces,  in.  oblatus,  ut  fderent  nobifeum  , refponde- 
quis  funt  fuffragia  Ftdelium-.HMzTts-  bant , Scriptum  eft  , nos  cum  talibus 
tullianus  lib. de  Ptenit.  cap.  lo.Cumte  non federe.Vtaim.iq.Non  fedi  cum  eou- 
ad  fratrum  genua  protendis  , Cbrifium  dUo  vanitatis , ne  fcilicet  per  contaSum 
contreBas  , CbriHum  exaras  , eum  illi  fubfelliunt  ad  illos  veluti  nofira  eonta- 
fuper  te  lacrymas  agunt , CbriBus pati-  gio perveniret . Unde  fic  eos  urget  fan- 
tur,Cbri(lus  Patrem  deprecatur  . dius  AugufUnus  : ^uare  nobifeum  in- 

ObjiciuHt  tertii  : Si  Sacerdotes  tem-  grejfi  e fi  is  in  Ecelefiam,  cum  feriptum  fit 
pore  S.  Augudlni  ufi  fuIITcnc  hac  for-  confequenter  , (S  cum  iniqua  agentibus 
ma  : Ego  te  abfolvo  , ipfe  non  arguIfTct  non  introibo  ? . . . . ideo  melior  Judicis  , 
cjufmodi  loquendi  formulam  in  hzre-  quam  b/creticis  apparuit  intelhUus.  Ju- 
ticis:  Ego  tibi  peccata  remitto , c6m  k d<ci  quippe  dixerunt  \ ^is  etl  hic  qui 
peccatis  abfblvere,  fit  ea  remittere  : fed  peccata  dimittit}  audet  fibi  homo  boc 
ipfelib.fo.homiliarum  homil.a^.cap.S.  ufurparel  quid  contra  bitreticus}  ego 
expendens  Magdalenc  convcriioncm  , dimitto,  ego  mundo  , ego  fanBifico  , iSe. 
& hec  verba  : ^is  efi  bic  , qui  etianui  Cinn  igitur  illi  hfretici, videlicet  Mon- 
feeeata  dimittit  i ubi  dixit , ChriAum  taniAx , de  ex  eis  originem  ducentes 

Do- 


DiChUC  iSd43yX-.»-u,‘'r!'.' 


J 


Abfolutio  debet  ejfe  indicat  ha , 499 

Donati(l«  , ( qui  fe  ratb.ircs  , hae  eft  , pro  nobi:  doluit,  paen  Dtut  tradidit  pro 
mundus  , alios  vero  immundos  exifti-  peccatis  noHris  : homo  Deo  effenon  potejf 
mabant  > & idcirco  fibi  arrogabant  fii-  major ; nec  remittere  , aut  donare  indu!- 
cultatem  alios  fanCiihcandi  ex  fua  fo-  genti J.  fua/ervus  potejl  , quod  in  Domi-; 
cietace  , & propriis  meritis  } in  funda-  num  deheto graviori  eommiffum  ejti  igi- 
mentum  fui  erroris  proferrent  illud  tur  cenfet  S.  Cyprianus  Sacerdotem-» 
Matth.  18.  ^teeumque Jblveritis  yijc,  abfolvere  non  pofTe  atfta  juridico  a 
ron  negat  faniffus  Augtillinus  Chri-  peccatis;  fed  id  foli  Deo  elTe  tribuen- 
llum  dtditfe  hanc  potcliatem  Apofto-  dum  . 

lis  ; fed  ait , Deum  elTe  principem  cau-  tlego  confequentiam  : Non  enim  ea_» 
fam  , homines  ver6  tantum  miniftros  : mens  ell  S. Cypriani;  fed  ibi  arguit  eos, 

, inquit  cap.p.  yr<i*rf  Aoe quijnondum  bene  dirpofitis  per  debi. 
fit,  quomodo  di3um  fiti  daturus  erat  tam  fatisfatflionem  , & falutaris  Peeni- 
Sat  Dominus  hominibus  Spiritum  fan-  tcntic  labores  , beneficiui?i  Abfolucio- 
Uuni  , (y  ab  ipfo  Spiritu  fanUo  fidelibus  nis  Chrifti  negatoribus  , & l^rpfts  ^ fide 
Juis  dimitti  peccata  , von  meritis  horni-  impendebant  : Unde  antei  dixerat; 
r.um  volebat  intelligi  dimitti  peeeata  . Oportet  Dei  Sacerdotem  non  obfequiis 
Nam  quid  efl  hosno,  r.ifi  eeger  fanandus  l decipientibus  fallere  , fed  remediis  falu- 
Nis  mihi  eJfe  Medicus  ? meeum  qutere^  taribus  providere . Imperitus  ef  Aiedi- 
Medieum  : nam  , ut  hoc  evidesster  often-  cus,  qui  tumentes  vulnerum  finus , mas:u 
deret  Dominus , k Spiritu  fanUo  , quem  parente  contreBat , iy  in  altis  reeefjibus 
donavit  fidelibus  fuit , dimitti  peccata,  vifcerum  virus  inelufum , dum  Jervat , 
non  meritis  homisium,quodam  lceo(_nem-  exaggerat,  aperiendum  vulnus  efl , iy 
pe  Joan. lO./e  ait  refurgens  it  mortuis  : feeas:dum,iy  putaminibus  amputatis  me- 
/Iccipite  Spiritum  fanSum  : iy  eontinud  dela  fortiore  curandum.  Vociferetur,  iy 
fubjeeit ; St  cui  dimi feritis  peccata  , di-  clamet  lich  , iy  conqueratur  ager  impa- 
mittuntur  ei  , hoc  efl  i Spiritus  Domini  tiens  per  dolorem  , gratias  aget  poflmo- 
dimittit , non  vos  , Deus  autem  Spiritus  dum,  eum  fenferit  fanitatem  . Unde  fta- 
efl  •.  Deus  ergo  dimittit,  nojs  vos  . Sed  tim  fubdit  caufam  , cur  hffc  fuerit  pe- 
etudi  Spiritum  l ^uid  eflis  vos , nefeitis,  roratus  ; Fmerfis  enim  ( Fratres  dile- 
quia  templum  Dei  eflis,  iy  Spiritus  Dei  Biffimi  } novum  genus  cladis  , iy  qua  fi 
habitat  in  vobisi  Unde  concludit;  Deus  parum  perfecutionis  procella  favierit , 
ergo  habitat  in  templo  fuo,hocefl  , in^.  aee'ffit  ad  cumulum  , fnb  miferieordia 
fanfiis  fui  s fidelibus  \ in  Fcclefiafua  per  titulo  malum  fallens  •.  iy  blanda  perni- 
eos  dimittit  peccata  : quia  viva  templa  eies  . Contra  Evangelii  vigorem  , contra 
funt : fed  qui  dimittit  per  Lominem  , po-  Domini , ac  Dei  legem  , temeritate  quo- 
tejl  dimittere,  iy  preeter  hominetrr.neque  rumdam  laxatur  incautis  tommunteatio 
enim  minus  efl  idoneus  perfe  dare  , qui  irrita,  iy  falfa  pax, periculo fa  dantibus, 
potefl  per  alium  dare. Nor\'\pf\s.\ir  iy  nihil  accipientibus  profutura',  notuj 

fantfius  Augutlinus  verba  forma:  Abfo-  queerunt  lanitatis  patientiam ,nee  veram 
lutionis,  fed  fuperbiam  eorum, qui  fuis  de  fatrsfafUone  medicinam  , Pernitentia 
meritis  remifiionem  peccatorum  tri-  de  peflortbus  excufa  ejl,gravitfimi  , ex- 
buebant,  improbat.  tremique  deliSi  memoria  fublata  efl. 

Objiciunt  quarti  S.  Cyprianum  lib.  Operiuntstr  morientium  vttlnera.iy pia- 
de  Lapfis,  ubi  ait  : Nemofefallut,  sterno  ga  lethalis  altis  , iy  profundis  vi feeribus 
fe  decipiat : folus  Dominus  mifereri  po-  infixa  , diffimnlato  dolore  eont'gitttr  , a 
tefl:  veniam  peccatis,  quee  in  ipfum  com-  diaboli  aris  revertentes  ad  fanflstm  Do- 
miffa  funt , folus  potefl  ille  largiri  , qui  mini  fordidis,  iy  infeHis  nidore  manibus 

R rr  » ac- 


Digitized  by  Google 


500  TraH.LDifp.il. 


ccccdunt : mortiferos  idolorum  eiios  ad- 
hue pene  rttil-intes  , exbalantihus  etiam 
nune  feetus  /uum  faucibus , (7  contagia 
funefta  redolentibsss  Domini  corpus  in- 
vadunt. His  igitur  verbis  fignificat  fan- 
<5lus  Cyprianus  fe  dumtaxat  infecflari 
ros  Sacerdotes,  non  qui  ambirent  con* 
cedere  veniam , & remifsionem  , cujus 
conferendx  non  haberent  facultatem , 
fed  quod  crudeli  mifericardia,  & nimia 
facilitate  , ac  indulgentia  eam  laphs 
nondum  debite  difpofitis  largirentur. 

^dde  quid  S.  Cyprianus  ibi  non  lo> 
qnatur  de  Abfolutione  i peccatis  , fed 
tantum  ab  excommunicatione  , & aliis 
Ecclefiz  cenfuris , quibus  in  Idolola* 
triam  lapfi  Innodabantur  , donec  per- 
adla  fufticiente  pro  delu5fo  Pjnltentia , 
ab  eis  folverentur.  Unde  fubdit:  Ante 
expiata  delilta  , ante  Exomologcfim  fa- 
llam criminis  , ante  purgatam  eonfcien- 
/ijm  , facrifiao  , ij  manu  S.icerdotss  ; 
ante  offetifam  placatam  indignantis  Do- 
mini , iy  minantis  , paeeni  putant  e/fe  , 
quam  quidam  verbis  fallacibus  venJi- 
cant . Non  rjl  pax  iUa  ,/;d  bellum  , nec 
EccUJi te  jungitur  , qui  ab  Evangelio  fe- 
parasur  . ^jtid  injuriam  benificium  vo- 
canti ^uid  smpietatem  vocabulo  pietatis 
appellant  l ^uid  eis,  qui  flere  jugiter, & 
rogare  Dominum  fuum  debent , interce- 
pta Paenitentite  lamentatione  communi- 
, Care  fe  /i  mutant  l . . Non  concedit  pacem 
facilitas  sUa,fed  tollit,  net  communica- 
tionem tribust  ,fsd  impedit  ad  falutem  . 

Objiciunt  quinti  : Non  eft  verifimile 
Eccleflam  Orientalem  , maxime  apud 
Grxcos  , nufi|iiam  habuHTe  legitimam, 
ac  validam  formam  Abfolutlonis  : fed 
illi  folum  abfolvunt  verbis  deprecato- 
riis ; igitur  hac  forma  non  eft  illicita  , 
nec  invalida . 

Nego  minorem:  Cujus  contrarium., 
apparet  ex  Graecorum  Euchologio:  nam 
in  eo  praemittuntur  quidem  hxc  verba 
precatoria:  Dominus  nofttr  “^efus  Cbri- 
flus,  iy  Deus,  qui  mandatum  ligandi  , 
folvendi  peccataDifcipulis  tradidit, prtc- 


tereat  omnia  peccata  tua  . Sed  oratio- 
nem h«c  confequuntur  verbarEfS  trard 
indignus  ejus  fervus  abfolvo  te  d peccatis 
tuis . Item  : Dominus  jujlus,  qui  propter 
nos  carnem  afumpjst , iyuniverji  orbis 
peccatum  tollit , deliSa  tua  deleat:  Ego 
veri  condono  tibi  omnia  peccata  tua . 
Et  Arcudius  ipfe  Rituum  Ecclefie  Gra- 
eae perItIfsImus,utpote  natione  Grxeus, 
& traditione  fingulari  rerum  Ecclella- 
{Hearum  Inftrmfiifsimus  , agens  lib.  4. 
de  forma  Pomltentlae,  diferte  ofccndit, 
quod  ctO  imperitiores  Grzcl  interdum 
utantur  forma  deprecatoria ; ta-neo— 
peratiores  non  nifi  imperative,  vel  indi- 
cative abfolvunt:  nam  Inter  varias  Ab- 
folutionis  formulas,quas  ibi  refert, nul- 
la ed.qux  przter  preces  adjundas, non 
praefeferat  authoritatem  fenientiie’ja- 
dicialis:  Solent  enim  Sacerdotes  dicere 
peenitenti : Habeo  te  venia  donatum  ; 
aut : habeo  te  abfolsitism,  vel  quid  fimi- 
le  ,quod  utiqne  , inquit , phrafi  Grica 
zquivalet  illis  : Veniam  do  , sgnefeo  , 
condono,  indulgeo,  (eu,remitto  tibi  pec- 
cata: Prcfules  autem  honoris,  dignita- 
tis, aut  humilitatis  gratia  dicunt:  Mea 
mediocritas  , feu  mea  humilitas  te  ab/b- 
lutum  habet . Id  ut  oftendat  Arcudius, 
refert  diploma  Pacomii  Patriarche 
Condantinopolitani  latum  adverfus 
Arfenium  quemdam  virum  Catholi- 
cum , & Latinis  conjundum  ; in  quo 
continetur  excommunicatio  Arfenli 
his  verbis  : Noflrct  mediocritas  habet  te 
excommunicatum  , fett  feparatum  ab  in- 
dividua Trinitate  in  hoc  , iy  futuro TrC' 
culo  : Tum  etiam  ejiifdcm  Arfenii  Mo- 
nembadf  Epifeopi  dcpofitio,his  verbis: 
Te  habeo depoptum,lt\\.  Mea  mediocri- 
tas habet  te  depojitun  , iy  exutum  omni 
Sacerdotio:  Id  ell,  deponit,  & exuit . 

Quia  ver6  quofdam  Catholicis  Lati- 
nis adverfantes  excommunicaverat  Ar- 
fenius  , cos  abfolvens  ab  excommuni- 
catione Pacoralus  : CunBos  verd  ortho- 
doxos habemus  abfolutos,  iy  benediBos  , 
i4eft,  abfolvimus,  & benedicimus: 

Idem 


— Digitiz-ed  1)^  C^ooglc 


I 

l 

4 


Abfolutio  debet 

Idem  etiam  Latini  dicitur  aiicui  fe> 
ipfura  excufanti , Habeo  te  excufatuni , 
id  eft,  te  excufo . 

Refertur  etiam  ab  Arcudio  quzdam 
Abfolutio  Michaelis  Antiocheni  Pa* 
triarche  fuper  conficentem  ita  conce- 
pta : Gratii  , donb  , potejiate  S.Spirithi 
qutc  i Chrifio  data  /dpofiolis  ligandi,  iy 
Jblvendi peccata  hominum,  citni  ait ; Ac- 
cipite , iTc.  Quacunque  alligaveritit , 
iye.ly  ad  nos  continua  pttceffione  tranfiit, 
mediocritas  noflra  habet  venia  donatum 
fpiritualem  filium  fuum  Tbeodofium  , in 
quibufeunque  ipfe  ut  homo  deliquit,{y  in 
Deum  verbo , opere  , cogitatione , omni- 
bufque  fuit  fenfibus  peccavit,  etfi  excom- 
municatione vel  imprecatione  Pontificis , 
feu  Sacerdotis  , aut  Patris  , aut  Matris 
fuee  , obnoxius  fiiit , vel fibi  ipfi  malum 
imprecatus  ,/eu  jus  jurandum  violavit  ; 
vel  etiam  aliis  quibufdam  erratis  confi- 
xus efi  : iy  htec  quidem  fpirituaiibus  Pa- 
tribus confeffus  efi  , ab  eifque  impofitam 
fibi  Penitentiani  diligenter  perfecit  , d 
reatu,  nexu,  ly  ligamine  horum  omnium 
omnipotenti  poteftate  , gratiaque  fanUi, 
ly  adorandi  Spiritus  , tum  folvimus  , ly 
habemus  liberum  , ly  venia  donatum  , 

Hanc  abfolvendi  fotmam  Leopoli , 
u«  Rufllc  Metropolis  efi , Petro  cui- 
am  ArchidiaconoconcelTam  a JoachU 
mo  Patriarcha  Antiocheno  , qui  regio- 
nes illas  peragraverat,fe  vidifTe  teflatur 
Arcudius;  unde  colligitur  ab  Antioche- 
nis Antiflibus  ufurpatam  anteii  fuilTe 
formam  Abfolutionis  indicati vam  , dc 
abfolutam  , qu&  dicitur  , Solvimus,  iyc. 
Idem  ait  ab  Hypatio  Metropolita_> 
Chiovienfl  librum  oflcnfum  (ibi  fuilFe 
RulTorum  idioniate  manuferiptum  ; in 
quo  ad  calcem  abfolutoriz  deprecatio- 
nis hzc  habetur  forma  ; Ego  Pater  tuus 
fpiritualis  , poteftate  mihi  i Deo  , ly  d 
Superioribus  meis  toneefid,abrolvo  te  ab 
omnibus  peccatis  tuis  . Gabrielis  Phila- 
dciuhcnfis  in  libello  de  Sacramentis 
hanc  refert  Poenitentiz  fottnam\Grat/a 
fanWjfimi  Spiritus  per  meam  bumilita- 


ejfs  indicativa . 501 

tem  habet  te  venia  donatum , ly  abfolu- 
tum . Igitur  Grzci  ab  Ecclefiz  Latinas 
praxi  in  hujus  Sacramenti  forma  fecun- 
dum formam  indicativam  non  difTen- 
tiunt . 

‘Z/rgebir.Partlcipia  Illa  przteritl  tem- 
poris , abfolutUM,  condonatum,  dc  eis  fl- 
niilia  non  oflendunt  aliquid,  quodatflu 
fiat  In  przfenci  tempore  , fed  quod  an- 
tea fatfium  fueric;igitur  Grzcorum  for- 
ma, quz  per  ejufmodi  participia  decla- 
ratur , non  efi  indicativa  ; nec  idem  fi- 
gnlficat , ac  abfolvo  , feu  condono  . 

Megat  antecedens  Arcudius;  Nam,  in- 
qult,apud  Grzcos  Ecclefiaflicos  Autho- 
res  participia  illa  ufurpanturad  fignlfi- 
candam  rea  przfentem  ; nam  in  Con- 
cilfo  Ephefino  parte  a.  at^ione  i.  refer- 
tur fententla  depofitionisNeflorii,  qui 
adlu  deflltuitur  bis  verbis  concepta  : 
Blafpbematus  ab  eo  Dominus  nofier  de- 
fias Cbriflus  decrevit  per  prafentem  Sy- 
nodum facro-fan&am  eumdemNefloriuni 
ab  Epifeopali  'dignitate  , omnique  ccetu 
Sacerdotali  alienum  efe  . Et  in  Chalce- 
donenfi  a(fl.i.  S.  Flavianus  Patriarcha 
Conflantinopolitanus  una  cfim  Syno- 
do , Eutychem  hcrefiarcham  (ic  depo- 
nit : Decrevimus  per  Dominum  noRrunt 
ye/um  Chriflum  ab  eo  blafphematum  , 
alienum  eum  efe  ab  omni  officio  Sacerdo- 
tali , ly  d noflra  communione  , atque  d 
munere  preefidendi  Monaflerio  . Igitur 
participia  Illa  , condonatum  , & abfolu- 
tum  , idem  EgniEcant , ac  abfolvo ; feu 
condono , 

Inflabis:  Forma  Indicativa  , habeo  te 
abfolutum,  vel  ego  tibi  condono,  non  efi 
in  Euchologio  Grzcorum  , ut  ipfemet 
Arcudius  fatetur;  fed  ejus  loco  habetur 
hzc  deprecativa  , Domine  lefu  Chrifte  , 
qui  dedifti  nobis  poteftatem,abfolve  Lunt 
d peccatis  fuis : Igitur  Grxei  non  utun- 
tur forma  indicativa  , fed  deprecativa  . 

Hego  confienuentiam  : Nam,  ut  obfer« 
vat  idem  Arcudius  , major  pars  equi- 
dem Grxeorum  ea  forma  utitur  propter 
i£norautiaai,quIa  videlicet  illi  nefeiunt 

om 


1 


Digitized  by  Googlc 


5 o X Trtiii*hDifpJLArtic,lI.§lu<eJ}J.F‘, 


omnem  Abfalutionis  vim  cis  paucis 
verbis  includi : Hib(o  tc  condonatum 
unde  dotatiores  apud  eus  utantur  faac 
forma  indicative  , que  etiam  habetur 
in  Euchologio,  quod  Leo  Allatius  inter 
receiJtioresGrfcos  eruditilSmus  fuppe- 
ditavit : in  eo  namque  Germanus  Ama- 
tuthenfis  Epifeopus  ita  loquitur;  Hu- 
vtilitat  nofira  per  gratiam, Poteftatem 
fanBijJimi  Spiritui , datum  h Servatore 
tioFlro  lefu  Cbrifto  Dijcipulit  ejut , ad 
peccata  hominum  liganda  , (7  folvenda  , 
chm  dixit  eit ; Accipite  Spiritum  san- 
ctum , &c.  ex  ipfit  autem  ea  divina  gra- 
tia continua  fucceffione  pertranfivit  ad 
no!  , condonatam  habet  filiam  fuam  in^ 
ornnibut , in  quibm  ut  homo  peccavit, 
verbo  , opere  , mente  , (7  omnibui  Juit 
fenfihut . 

Inflabit  iterum:  Non  foKim  imperiti; 
fed  etiam  doiiliores  Greci  , tam  vete- 
res , quam  moderni  utuntur  forma  de- 
precativa  : igitur  nulla  refponlio  . Pro- 
batur antecedens  : Primo  quidem  ex 
Dialogo  Simeonis  ThelTalonicentiSiUbi 
'ptenitens  dicitur  , non  confiteri  Sacer- 
doti; fed  Deo;  ac  fubinde  cer.  fet  Sacer- 
dotem folhm  Deum  deprecari  , ut  ab- 
folvat. 

In/uperin  libro  Ptenitentiali  manu- 
feripto  Bibliothece  Barberinr,quem  ab 
annis  fere  centum  quidam  Grccus  Dia- 
conus nomine  BafiH/cut i ve- 
tufio  codice  , Sacerdos  ita  poenitentes 
•bfolvtndo  alloquitur:  Deut  parcat  tibi 
per  me  peccatorem  , '(7  hoc  fttculo , 6* 
in  futuro  . Tertio  Nicolaus  Cabafilas 
ThelTalonicenlium  Epifeopus  lib.expo- 
Titionis  divine  lithurgie  cap.ap.  ait ; 
Peccatorum  remiffio  peenitentibut  datur 
per  oratione!  Sacerdotum  : Idem  habet 
JeremiasConftantinopolitanus  Patriar- 
cha I.  refponlione  ad  Lutheranos  , ubi 
ait : Precatione!  Sacerdotum  ad  Deum 
convertant , (7  veniam  impetrant ; Igi- 
tur , &c. 

Nego  antecedent  i & ad  primam  ejus 
probationem  dico , meritb  Simeonem 


dixilTe  peccatorem  non  confiteri  Sacer- 
doti,fed  Deo;  quia  Sacerdos  fedens  pro 
Tribunali  vices  Oei  agit : unde  ficus 
Confeffionem  eiccipit  nomine  Oei  , fic, 
abfolvh . 

Ad  fecundam  dico, potius  contrarium 
ex  illa  evinci : Nam  Deut  tibi  per  />rc_» 
parcat,  idem  eft  , ac  ego  tibi  nomine  Dei 
pareo  . Ad  Cabaiilam  dico  , eum  varios 
in  errores  impingerc,quos  refellit  Bef- 
farion,maximi  in  eo  qu6d  dicat  Eucha- 
ridiam  oratione  Sacerdotum  efiici,qua- 
(i  orationes  fieri  folite  in  Canone  Mif- 
fz,efliciant  prefentiam  corporis  ChriOi 
non  autem  h«c  verba  , Hoc  eR  eorput 
meum  , &c.  Ad  Jeremiam  dico  , eum 
dumtaxat  velle,  quod  Sacerdotum  ora- 
tiones fint  neceflarif  tum  Sacerdotibus, 
tum  oliis  fidelibus  ad  Domini  menfam 
accedentibus  : non  negat  autem  Abfo- 
lutionem  fieri  per  authoritatem  Sacer- 
dotis ; feribit  enim  ipfemet  cap.i  i.  Re- 
mifflonem  peccatorum  inJunQd  mulQi 
damut , iyc. 

Objiciunt  fexto:  Abfolvendi,  feu  poe- 
nicentes  Deo  reconciliandi  forma  talis 
elTe  debet  in  Sacramento  Pcenitenti*  , 
qualis  habetur  in  Ecclefisc  Latinat  anti- 
quioribus Pcenitentialibus,  Sacramen- 
tariis  , & Ritualibus:  at  in  eis  ante  an- 
tium Chrifti  iioo.  ejufmodi  Abfolutio- 
nis  formula  preferipta  noneftindica- 
tiva,  fed  dumtaxat deprecativa  ; igitur 
talis  etiam  nunc  e(l  habenda  . Major 
conllat  ; ciim  enim  illi  libri  fint  prat^i- 
ci , fingulos  explicant  Ritus , & fingu- 
las  adiiones  , ac  caeremonias  in  adminl- 
Aratione  Sacramentorum  obfervari  fo- 
litas  ; Sacramentorum  autem  formae 
prscipuum  inter  ejufmodi  ritus  locum 
obtinere  debent , ne  fcilicet  Sacerdotes 
propter  incuriam  , aut  ignorantiam  de« 
iiciant  in  Sacramentis  conferendis  * 
inanem  , Se  invalidam  formam  profe- 
rendo . Minor  ver6  probatur  ; Primi 
quidem  ex  Ordine  Romano  , quem  an- 
tiquifllmum  elTe  nemo  diffiteri  poteA , 
utpote  qui  citetur  ab  Amalario  , Se  Al- 

cui- 


,1 


Ahfolutio  debet 

cuino Caroli Magni  Prcceptore  ; ineo 
autem  refertur  formaAbfolutionis  con* 
cedi  folitc  p^nitentibus  feria4.  in  Coe* 
na  Domini:  Archidiaconus  enim  pceni' 
tentem  i privato  loco,ubi  Ffnitentiam 
egit , in  atrium  Ecclefia;  deducens  , ac 
prae  foribus  epjfdem  Ecclefite  eum  fl- 
hens  Antiflltiilic  Poiitiiicem  alloipiicur 
Redintegra  in  eo  Aptflolice  Pontifex  , 
quidr/nid  diabolo  fuadente  corruptu 
tft  , iy  orationum  tuarum  patroeinanti- 
bus  meritis  per  divina  Reeonciliationis 
gratiam  fac  hominem  proximum  Deo, 
Qi^iibus  verbis  , Archidiaconus  poftu> 
latis  Abfolutlonem  peenitends,  non  ro- 
gat Judicis  fententiam,  fed  deprecatio- 
nem Pontificis  . Signum  igitur  ell  qu6d 
tunc  temporis  Ablolutionis  formula  , 
tantbm  erat  deprecatoria  . 

, Q^d  utique  confirmatur  ex  his  quse 
fequuntur:  nam  premlOis  plurimis  ora- 
tionibus , & precibus  , quas  Epifeopus 
fuper  peenitentem  recitat , tandem  hac 
oratione  Abfolutlonem  concludit: /?</<•- 
Ro  Domine  fupplicationibus  noftris , ly 
me  , qui  etiam  miferieordia  tua  primus 
indigeo,  clementer  exaudi , iy  quem  non 
cleUione  meriti  , fed  dono  gratia  tua 
conjlituifti  hujus  operis  Minifirum  , da 
fiduciam  tui  muneris  exequettdi , (y  ipfe 
in  noRro  miniRerio  , quod  tua  pietatis 
eR  , operare  . Plures  alias  idem  Ordo 
preces  ifii  fimiles  addit  , ad  unius  pts- 
nitentis,  aut  phirium  Abfolutlonem,  & 
reconciliationem.  Eamdem  pene  Abfo- 
lutiunis  formulam  referunt  liber  Sacra- 
mentorum S.  Gregorii  , Alcuinus  lib.  de 
divinis  Officiis,  cap.  de  Ctena  Domini , 
It  Bureardus  lib.ip,  decretorum.  Idem 
quoque  habent  plurimi  Poiuificalcs  Ri- 
tuales , SacramentariI , ac  Poenitentia- 
les  libri  manufcriptl  plurium  Ecclefia- 
rum  Caihedralium  , in  quibus  non  alia 
habetur  forma  Abfolutionis  fuper  poe- 
nitentem  publicum  aut  privatum,quam 
dcprccativa  , fcu  preces  St  orationes  , 
quibus  Sacerdotes  Deum  exorant , ut 
poenitenti  commifTa  peccata  indulgeat. 


ejfe  indic  at  iva,  5 03 

Refpondeo  i.  negari  pofTe  majorem ; 
(jquidem  prccipuus  Sacramentoruni_i' 
librorum  icopus  eft  , MilTarum  oratio- 
nes & pr«fationes , dc  fimilla  C^uc  va- 
riantur in  celebratione  tremendorum 
myfleriorum  ) defcrlbere , ut  videlicet 
Sacerdotes  per  totum  anni  curriculum 
habeant  modum  rite  ac  debiti  fingulis 
diebus  celebrandi ; non  autem  eorum 
intentum  e(f,  referre  formas  Sacramen- 
torum , nifi  obiter. 

Quantum  autem  ad  Ritualia , de  P(- 
nitentiaila  fpedtat , dico  in  eis  non  ac- 
curate fuIITe  expreflTas  Sacramentorum 
formas, ne  forte  ejufmodi  libri  inciden- 
tes In  manus  Infidelium  , Sacramenta 
exponerentur  ludibrio : Hinc  Innocen- 
tius I.  epift.i.  c.).  aperiens  ritum , dc 
modum  tradende  Confirmationis  , de- 
fignat  quidem  materiam,  non  ver6  for- 
mam ; leribit  enim,  froutem  oleofignare 
folis  debetur  Epifcopis,citm  tradunt  Spi- 
ritum paracletum',  verba  autem  dicere^ 
non  pojfum , ne  magis  videar  prodere  , 
quam  ad  confultationem  refpondere^  . 
Quapropter  confuetum  erat  Eplfcopis  , 
& Sacerdotibus  ejufmodi  Sacramento- 
rum formas  viva  voce , vel  feriptis  par- 
ticularibus , de  occultioribus  tradere ; 
ac  fubinde  ex  ejufmodi  libris  nil  quld- 
quam  contra  nofiram  alTertlonem  po- 
tefl  colligi . 

Refpondeo  fecundb  , negando  mino- 
rem ; nam  apparet  cx  verbis  przfatx 
orationis  deprompta  ex  Ordine  Roma- 
no , Epifeopum  per  eam  non  minidrere 
facfamentum  Poenitentia  , fed  tantiim 
petere  a Deo  fiduciam  , divinum  fibl 
commiflum  minificrium  exe- 

quendi  ; ea  fcilicet , qu&  pollet  autho- 
rltate  in  poenitentes  : Unde  in  eodem 
Ordine,  poft  varias  recitatas  orationes, 
habentur  ha  Abfolutionis  formula  : 
Prima  quidem  pro  plurimis  abfolven- 
dis  : Nos  etiam  fecundum  authoritatem 
nobis  indignis  i Deo  conceff.sm  abolvi- 
mus  vos  ab  omni  vinculo  deliciorum  ve- 
firoTum  , ut  mereamini  habere  vitassui 

ater- 


Digitized  by  Google 


5 o4  TraH.I.  Difp.II.  Art.lL§lu<eJi.IF’, 


iCterttam per  tuwy  quivhit,  (Jc.  Singu- 
laris autem  AbColutionis  formula  ha:c 
efl ; Frater  N.  Dominus  "JeJus,  qui  dixit 
/Ipoflolis  ; ^hccunqnt  libaveritis  , (Te. 
Ipfe  te  abjolvat  per  miniiierium  nojlrum 
ab  omnibus  peccatis  tuss , qutccunque  co- 
gitatione, locutione,  is  operatione  negli- 
genter  egifli . Forro  his  verbis  Sacerdos 
idem  fignificat , ac  fi  diceret : /Ibjblvo 
te  ut  Mtnifler  Chrifli , ijc. 

(^antum  ad  librum  Sacramentorum 
S.  Gregorii  , Sc  quasdam  Ritualia  , & 
Feenicentialia,  dico,  non  mirum  , qu6d 
in  eis  dumtavac  fcribantur  orationes 
1'upra  Poenitentem  dicendae:  quoniam 
Sacerdotibus  , ut  mox  ditium  efl,  fatis 
nota  erat  forma  indicati  va,  utpote  cum 
eam  memoria  traditam  haberent,  ne 
fcilicet  exteris  proderetur . Sunt  tamen 
plurimi  Fontificiales  & Fccnitentrales 
libri  manuferipti , in  quibus  habetur 
Abfolutio  indicativa  precibus  adjun- 
(5la  . Nam  in  Gregoriano  Sacramenta- 
rio,  quod  manuferiptum  habetur  in_> 
Bibliotheca  Vicforiana  Parificiifi , hac 
legitur  formula  : /IJblvimus  te  vice  B. 
Petri  /Ipoftolorusn  Principis,  cui  Domi- 
nus potejlatem  ligandi,  iS Jbhendi  dedit, 
ut  quantUm  ad  te  pertinet  accufatio  , Is 
ad  nos  remiJJjio,jit  Dominus  Omnipotens, 
tibi  vittc  falus  , & omnibus  tuis  peccatis 
indultor.  Similiter  in  antiuuo  manu- 
feriptofandii  Rhemigii  Eccleliee  Rhe- 
inenfis  , cujus  meminit  Menardus , in- 
ter varias  benedidfiones  Epifcopales, 
hanc  ait  contineri , /luthoritate  B.  Pe- 
tri , cui  traditec  funt  claves  regni  coelo- 
rum, is  potestas  ligandi,iS  folvendi  ani- 
mas, cui  licit  meritd  longi  fimus  dififimi- 
les^uoniam  potefiate  a Deo  concefsd  exi- 
flimus  confimiles  , Ego  divinitus  vos  ab- 
folpo  d vinculis  peccatorum  veftrorumJEt 
ad  Enem  antiquiflimi  EcclefueTuronen. 
Sacramentarii  charadlere  antiquo  tfoo. 
annorum  habetur  hci»  Abfolutio  indi- 
cative, /Ibfolvimus  vos  fratres  ab  omni- 
bus criminibus  vefiris . 1 n Ecclelite  Ro- 
thomagenlis  ^Bibliotheca  Pontiacale_> 


quoddam  cif  antiquius  annis45’o.  ubi 
hzc  habetur  Abfolutionis  formula;//ty« 
Deus  vos  abjolvat,  iS  quantum  nojlrte 
fragilitati  permittitur, fitis  abfoluti  an- 
te Tribunal  Domini  N.  “JeJu  CbriUi.  Ex 
quibus  apparet  formam  indicativam^ 
non  efle  recenter  in  Ecclefiam  inve- 
diam;  Equidem  ejus  formulte|corref- 
pondent  ei  quz  nunc  eft  in  praxi . 

Vrgebis  : Author  ille  Anonymus  , 
quemopufe.  33.  impugnat  S.  Thomas, 
ejebat , formam  indicativam  incepitfe 
tunc  temporis  a jo.  annis;  qu6d  uti- 
que non  negavit  S.Thomas,  nec  oden- 
dit  fbrmam  indicativam  longe  efle  an- 
tiquiorem . 

Infuper  Magifler  fententiaru.qui  ve- 
terum Patrum  & Theologorum  Unten- 
tias  collegit  circa  dodlrinam  de  Sacra- 
mentis, non  meminit  forma*  Abfolutio* 
Ilis  indicativx  , nec  recenfet  aliquem  , 
qui  ea  fuerit  ufus . 

Denique  Guillelmus  Fariflenfis  ait ; 
Confejfarius  non  dicit  more  'Judicunt-i 
forenfium  ; /Ibfolvimut  te  , fed  magis 
orationem  facit  fuper  eum,  ut  Deus  Ab- 
folutionem  , remifiionem  iS gratiam  fan- 
tlificationis  tribuaf.  Igitur  tunc  tempo- 
ris forma  Abfolutionis  indicativa  non 
erat  in  ufu  . 

Uego  confequentiam , & ad  primum.» 
nego  antecedens,  nam  S.  Thomas  eum 
hominem  temeritatis  arguens  , ait  : 
l^omodo  de  omnibus  potefl  tcFlimonium 
perbibere,  qui  omnet  non  vidit  l Sed  cer- 
tum efl,  addit  S.  Dodlor,  quddjam  funt 
anni  1 300.  iS  amplius , qubd  diBum  cR 
Petro  \ ^uodeunque  folveris  . Merit6 
ver6  eum  arguit , ciim  ex  antiquillimie 
codicibus  gllatis  apertum  fit  dudunu^ 
ante  illud  tempus  Abfolutionis  indica- 
tivos formulas  in  ufu  fuifle  , nec  eam..» 
abfolvendi  formam  deprecatoriam  re- 
tro adlis  temporibus  ante  ann.jo.  fuiflie 
communem  apud  omnes . 

Ad  (eeundum  refpondet  S.  Thnmaa 
cap.  a.  Nec  Magifler  formam  pofuit, 
nec  legitur  de  alia  forma  , quod  aliquis 

San- 


'igitizxKl  b/.Cociglt: 


Ahfolutio  debet 

SanAoram  fit  ufus ; nec  etiam  legitur, 
qu6d  aliquis  ifiam  formam  negaverit  : 
legitur  autem  , qii6d  infiitutor  Sacra- 
menti dixit:  Snodeumque Jblvtritit  i^c. 
qu6d  eft  majus  omni  aiithore . 

/Id  tertium  , cfira  Anonymus  illt^ 
objiceret  famofos  de  antiquos  Magl- 
firum  Guillelmum  Parifienfera  Epifeo- 
pum  , Guillelmum  Altiflodorenfem,  de 
Hugonem  Cardinalem  feiifilTe  pro  for- 
ma deprecativa  ; refpondet  opufculo 
predimo : Primi  non  confiare  , qudd 
Ita  fenferint : Secundi , fi  ita  fenferint 
eorum  opinionem  pr^judicare  non  pof- 
fe  communi  fententi»  Magiftroruin_, 
Parifiis  Regentium  , qui  contrarium 
fentiilnt, decernentes  abique  his  verbis, 
£jfo  te  abfoho  , Abfolutionem  non  efle 
per  folam  orationem  deprecativam . 

Et  ait  meritd  non  conftare  , qudd  ita 
fenferint:  buillelmus  enim  Parifienfis 
vult  tantum  Sacerdotem  non  abfolve- 
re  propria  virtute,  fed  divina  : nam  ibi 
querit  quando  certis  in  cafibus  peeni- 
tens  uni  tantiim  Sacerdoti  non  potefi 
confiteri  , cogitnrque  Confeflionem_, 
apud  duos  Sacerdotes  edere  , jfeu  par- 
tiri , quis  ex  illis  gratia  fandlificationis 
infundat;  dc  ait , utriimque  concurrere 
ad  gratiam  illam  infundendam;  quia 
ConfelTarius  non  abfolvit  more  forin- 
fecorum  Judicum, fed  magis  orationem 
facit  fuper  ptenitentem  , ut  Deus  Ab- 
folutionem, dc  gratiam  fan<flificutionis 
tribuat:  ac  fi  diceret,  eim  gratiam  4 
Deo  produci , quem  ideo  fun  Sacerdos 
oratione  rogat . Attamen  officium  faii- 
dlificationis  per  Abfolutionem  , dc  Re- 
nediefiionem  Sacerdoti  tribuit;quo  qui- 
dem oifiCio  vincula  peccatorum  dif- 
rumpuntur  in  cordibus  prenitentium 
maculx  afperguncur,  gratia:  infundun- 
tur , fed  per  divini  nominis  invocatio- 
nem» ut  ait  c.i I.  Qu6d  aute.n  non  ne- 
gaverit , Sacerdotes  habere  facultatem 
remittendi  peccata,ex  delegata  fibi  ju- 
diciaria authoritate,  ipfemet  ;loccc  c.4. 
ubi  ait:  Idcirco  datas  efle  Sacerdotibus 
Toni.X. 


ejfe  itt dicat  iva . 505 

,,  claves  fcclefi*,  uteflent,  inquit» 
„ qui  aperirent  pulfantibus  , dc  intro- 
,,  ducerent  intrare  volentes  , dc  tan- 
„ quam  officiales  mlfericordia:  ipfius  , 
,,  fugientes  ad  ipfam  tota  aggratula- 
„ tipne  , dc  applaufu  reciperent  reos  , 
,,  abfolverent  peccata,remitterem  om- 
nibus  boms  gratiz  , de  gloriz , fpo- 
,,  liacos  4 latronibus  infernalibus  re- 
,,  fiituerent , vulneratos  fpiritualiter, 
„ dc  morbidus  c(le(li  medicina,ac  vir- 
,,  tute  divina  Sacramentorum  medi- 
,,  camentis  fanarent  . 

Objiciunt denique\Vqe\\iti\^  ipfe  dum 
4 Sacerdote  abfolutionem  pofiulat  in_> 
Confeffione  generali, quam  partini  pro- 
mittit acculationi  diftindls  peccato- 
rum tantum  precatur  Sacerdotem  ora- 
re pro  fe  ad  Dominum  Deum  noftrumr 
igitur  Ecclefiz  mens  eft  ,' Sacerdotem 
non  pofTe  abfolvere  verbis  indicativis, 
fed  dumtaxat  deprecativis  . 

Nego  con/equentiam  . Prim6  namque 
ea  Confeflio  generalis  non  habet  ra- 
tionem partis  Sacramentalis,  fed  tan- 
tiim  eft  praeparatio  ex  parte  posnitentia 
ad  accufationem  faciendam  , dc  Abfo- 
lutionem percipiendam  : cujus  fignum 
eft,qu6d  etiam  in  ea  Confeffione  gene- 
rali pnnitens  non  folCim  fua  vota  diri- 
git ad  Sacerdotem, fed  etiam  ad  8. Vir- 
ginem ; B.  Michaelem  , beatos  Petrum 
& Paulum,  dc  omnes  Sandos  orare  pro 
fe  ad  Dominum  Deum.  Certum  eft  au- ' 
tem , nec  B.  Virginem  , nec  alios  San- 
(ftos  polTe  ei  opitulari  per  applicatio- 
nem Sacramenti  , fed  dumtaxat  per 
modum  fuffragii:  Igitur  nec  etiam  ora- 
tionem dirigit  ad  Sacerdotem  eo  fine  , 
ut  fibi  per  Abfolutionem  deprecativam 
facramentum  Pacnltentic  largiatur . 
Quod  maxim4  confirmatur  ex  eo,  qu6d 
Sacerdos  ipfe  ejtifmodl  fuppllcatio- 
nem  publici  recitet  in  introitu  Mifl*  , 
dc  exoret  aftantes  ut  pro  fe  precentur  , • 
ficuc  dc  ipfimet  aftantes  4 Sacerdote-» 
petunt  miitu6  , nec  tamen  Sacramen- 
talem  Abfolutionem  ab  aftantibuspe- 
Sss  tlt 


5 o 5 Tra /.  'Difp.H,  Art^lLQmfi. TV", 


tit  Sacerdos,  nec  adantes  vicIlTIm  & Sa- 
cerdote;ac  fubinde  oratio  quam  pcenU 
tens  confitendo  generatim  recitat,  cft 
tanciLitn  Interceflio  , qui  Sacerdotem.» 
exorat,  ut  impetret  a Deo  gratiarum 
auxilia,quibus  debiti  ad  Abfolutioncm 
facramentalem  difponatur.Q^od  etiam 
prrdat  Sacerdos,  ctim  (latim  fubjiciat: 
Mifereatur  tui , !ye.  necnon  & , Iniul- 
gentiam,  ij  Ahfolutiontntt  ijc. 
Conclusio  Sbcunda. 

ABfolutia  data  fub  conditione  de-» 
pTtcfenti,  iy  pTiCterito  pojfet  effe 
vahda  : fub  conditione  autem  de  futuro 
effet  invalida.  Prima  pars  conftat;nam, 
ut  diximus  agendo  de  Baptifmo  , legi- 
timi confertur  Baptifmiis  fub  condi- 
tione de  pr*terito,&  przfenti,puti  fub 
hac  forma  : Si  non  et  iafiti%atut , ego  te 
bapti%9 , Quid  ni  igitur  Sacerdos  du- 
bitans, an  formam  Abfoliitionis  legiti- 
me protulerit , potiit  eam  repetere  fub 
hac  conditione  , Si  non  et  ahfolutut  , 
Ego  te  ab/hho . Similiter  (1  dubitet  ra- 
tional'iii  de  caufa  legitima  difpofllionC 
;p.'i;iiirentis,  poterit  hanc  ad;ieere  con- 
ditionem . Si  et  reUi  difpofitut , Ego  te 
abfolvo , Cujus  utique  ratio  ed  , qu6d 
^ ejiHinodi  conditiones  non  lufpendant 
effcdlum  prafentem  Abfolutionis  fa- 
cramentalis  , & ilis  tranfeuntin  abfo- 
lutas  propofitioiies , dum  revera  aded 
conditio  prefens . 

' Hac  tamen  abfolvendi  formula  vix 
utendum  ed;  fiquidem  indicium  edet, 
quAd  Sacerdos  fub  dubio  traderet  Ab- 
(olutfonetTij  qua;  debet  e(Te  non  dubia; 

5|uainvis  enim  maximscurs  debeat  ef- 
e Saeferdoti  cognofeere  difpoTitionem 
poenitentiS,  dolorem  fcLIicet,  & propo- 
fitum;  ipfi  tSmen  faeda  diligent!  excuf- 
•fione credendum  ed  , <Se  ita  impenden- 
da Abfolutio  , nec  reputanda  materia 
dubia  , qus  reveri  non  debet  dubia_> 
exidimari . 

Seennda  part  ed  communior  apud 
Theologos  , qui  varias  in  cjjs  confir- 
mationem rationes  pr«tfierunt  , at  alia 


melior.  Se  eflicacior  ratio  non  occurrit* 
quam  Chridi  D.  voluntas  , qui  noluit 
judicium  facramentale,  dt  remidioneni 
peccatorum,  qua  fit  per  Abfolutioncm 
facramentalem,  pro  voluntate  Minidri 
pode  fufpendi  de  futuro  , dum  aded 
legitima , ac  fufficiens  materia  ; quas 
utique  voluntas  condat  ex  communi 
fenfu  Ecclefia  , qua  noluit  admittere 
Abfolutionem  facramentalem  fub  con- 
dicione fufpendva  ipdus  valoris  , ut 
condat  ex  continua  praxi,  & omnibus 
Ritualibus,  in  quibus  nufquam  reperi- 
tur  hujiifmodi  formula  Abfolutionis 
condicionalis  de  futuro . 

Unde  diferimen  ed  inter  matrimo- 
nium , Sc  alia  facramenta  , qu6d  con- 
tratftus  matrimonialis  admittat  condi- 
tiones de  futuro, putit  cbm  contrahitur 
per  procuratorem  cui  delegans  fuas 
committit  v!ces,dc  per  eum  talem  con- 
jugem ducit , d ipfe  procurator  poft- 
modum  confentlat  ficut  fieri  folet  in 
aliis  contra(dibus  . Ita  ut  non  fit  abfo- 
lutus,  fed  tantbm  initiatus  contradius, 
nifi  impleta  conditione ; cujus  ratio  ed 
quia  Chridus  non  mutavit  naturam.» 
concra<dus  in  matrimonio ; fed  fulbm 
illum  evexit  ad  Sacramenti  dignitatem. 
Ablutio  autem  BaptifmalR  , v.  g.  aqtii 
fit  perfeila  , & completa , five  addatur 
condicio  futura  , (i  ve  non;  & fimiliter 
pronuntiatio  forma  , Ego  te  baptirp  , ■ 
ciim  fit  aedio  externa  , ubi  podta  ed  , 
quantumvis  deficiat  conditio,  dmiliter 
fieri  non  poted,  ut. ea  pofica  non  fuerit. 
Idem  dicendum  ed  de  materia  , Se  for- 
ma facramenti  I^xnitentia;  nam  eis  fe- 
mel  politis,  neceflarib  ponitur  e/Fc<do8, 
id  ed  , remililo  peccatonim  alioquia 
non  elTet  fignum  certum  , & efficax 
ejufdem  remiflionis  . 

Non  obftat,  qu6d  leges  civiles  admit- 
tant fcnnntiam  publicam  conditiona- 
tam  ut  fiifpenfivam  doloris  ,uti  etiam 
particulares  remifsiones  couditionales 
debitorum  : dc  fimiliter  qubd  leges  Ca- 
nonica admittaiitAbfolutioiiem  b cea- 

fu- 


r 


; Mfolutio  dehti  tfc  indicAtha  , .5  07 

furi*  fob  CMidhiofie  de  futuro  : noiu-  dimittitur , appellantur  filii , iy  am/ei 
erum  eadem  eft  ratio  de  judicio  facra-  /)ci  ,/an(Ii  17  immaeulati  : qux  omnia 
mentali ; quippe  ciun  Cbritlu*  D,  vo-  vere.dt  proprie  dici  non  poflTunt.fi  pec* 
luerit  facramentum  Pcenitentic  fubfi-  cati  macula  remaneat , qtie  Dei  oculis 
ftere  , ac  fieri  per  verba  , qu*  (ignifica*  eunda  cognofeentis  tegi  non  poted,-  ac 
rent  adualem  remifiionera  peccato-  fubinde  homo  propter  ipfam  nece(Tari6 
rum,  ut  colligitur  ex  ufu  ,&  praxi  Ec-  odio  haberetur  a Deo;  fiquidem  Sa- 
clefie,  ut!  jam  diximus.  pienti*  \^Odio  furt  U(o  impius, iy  im- 

/J/e«:Sacerdos  per  illa  verba, pietas  ejus.  Unde  mericb  Concilium_> 

90  te,  non  foliim  abfolvit  a culpa  , fcd  Tridentinum  Icir.f.  in  decreco  de  rec- 
etiam  a pcena  temporali.faltem  partia-  cato  originali,  Can.  y.  definit  : Si  quis 
liter,  juxta  proportionem  fati^radin-  per  "y^fuCbrijti  D.>ioYlri  gratiam, quet 
nis  , quam  imponit , dt  tamen  ab  ea_»  in  Baptifmate  eonp-rtur  , reatum  ortgi- 
'parte  ptens  non  abfolvit  abfolute  , fed  natis  peccati  remitti  negat , aut  etianuf 
tantbm  fub  conditione  latisfudionis  afTerit  nou  toUi  folum  id,  quod  veram, iy 
poftea  implenda  de  futuro ; & confe-  propriam  peccati  rationem  habet , fcd 
quenter  fofpendit  effedum  Abfolutio-  illud  dicit  tantum  radi  , aut  nonimpu- 
nis  quoad  eam  partem  ; igitur  pari  ra-  tari,  anathema  jit . Simili  modo  dicere 
eione  eum  fufnendcre  poteft  quoad  re-  potuilTet:  Si  quis  per  Jcfu  Chrifti  D. 
mifsioiiem  culpa.  Noftri  gratiamjqua  in  lacramento  Pob- 

Refpoudeo  rt\QT\  fufpei'di  effedum  nitentia  confertur.reatum  adualis  pec- 
partialem  Abfolucionis,  donec  'ponatur  cati  remitti  negat,aut  etiam  afferit  non 
cjufmodi  faiisfadio;  quia  videlicet  re-  tolli  totum  id  quod  veram, & propriam 
itiiflio  pcena  non  cll  primarius  ejus  Ab-  peccati  rationem  habet  , fed  illud  dicic 
fulutionis  effedus  , fcd  veluti  fecunda-  tantiim  radi  , aut  non  imputari , ana- 
rius  ; unde  non  mirum  , fi  hic  fufpendi  thema  fit.  Certum  efl  igitur  per  facra- 
pofsit, donec  fatisfadio  impleatur.  Se-  mentum  Pcenitentia  revera  peccatum 
cus  autem  eff  de  remifsione  culpce,quia  dimitti,  quoad  reatum  culpa  ; quomo- 
ci'im  fit  primarius  effedus  , non  potell  do  autem  id  fiat , controvertitur  apud 
fufpendi  quin  mitum  fit  Sacramen-  Theologos . 

tum  . Notandum  fecundb,  varia  fuiffe  , ma- 

xime apud  veteres  Theologos  circa_. 
Quaestio  Q^UINTA,  virtutem  Abfolutlonis  placita  . Primo 

■ namque  aliqui  cum  Hugone  'Vidorino 
^uifnam  fit  efif'Bus  /dbfotutionis  Sa*  lib. i. de  Sacramentis  par.i4.c.8.  & Ri- 
cerdotalit , feu  quomodo  remittat  chardo  item  Vidorino  i.p.lib.de  pote- 
reatum  tulpiC , iy  poinee  . flate  ligandi , atque  fulvendi , cap.  i a.  ' 

docuerunt,Sacerdutem  abfolvereU  p^- 

NOtandumprimb  , 8c  na  «terna  debita  peccato  , poflquam 

fuffeienter  conflare  ex  jam  plu-  Deus  folus  ante  Sacerdotis  AbAilutio- 
ries  didis,  in  hominis  peccatoris  jufli-  nem  reatum  culp«  remiferat . S'cundd, 
ficatione,  reveri  peccatum  dilui  quoad  nonnulli,  cum  Joanne  Medina  trad.a. 
reatum  culpa  , & non  foliim  tegi  , feu  de  P<enitentia,q.  jS.  dixerunt, per  Con- 
non  imputari ; nam  prater  quam  qu6d  tritlonem  abfolvi  homines  a culpa  , Sc 
Scriptura  facra  conflanter  afferit,  pec-  k poena  «terna,  non  tamen  ab  exilio 
cata  dimitti,  deleri,  tolli,  hominemque  patri«  ctcleflis ; quam  utique  patriam  , 
ab  Iis  mundari,  8c  fuper  nivem  dealba-  quia  Sacerdos  abfol  vendo  aperit , ideo 
ri;  unde  homines,  quibus  peccatum.^  dicitur  habere  claves  rqgiii  colorum . 

S s » a Ter- 


Digi‘ized  by  Googlc 


'5 o8  TraB.L DiJp,H,  ArtJL 


Tertit,  docuerunt  aliqui,  maximi  No> 
minales  cum  Ochamo  relato  a Gabriele 
diit.iS.  quxfl.i. homines  abfolvi  a cui* 
pa,  & a poena  per  Abfolutionem  Sacer- 
dotis, non  reipfa  fufeeptam,  fed  in  vo- 
to : unde  quando  poilmodum  conce- 
ditur Abfolutio  , homo  folvitur  ab 
obligatione  confitendi , ac  fubjicien- 
di  peccata  dimifla  clavibus  Ecclefite . 
^artd  , Alexander  Alenfis  , & Se- 
raphicus  Oudtor  docere  videntur  , po- 
teflatem  Sacerdotis  non  valere  circa_, 
remilsionem  culp»,aut  pccnx  zterna;  , 
fed  dumtaxat  circa  remifsioiiem  poenc 
temporalis;  quz  aliquando  dicitur  Ab- 
folutio a peccato  , juxta  illud  i.  Ma- 
chab.  cap.  i a.  Sancfla  ergo  , & falubris 
efl  cogitatio  pro  defundiis  exorare , ut 
& peccatis  folvantur,  hoc  e(l  a p<ena_< 
peccatis  debita.  ^uintS  denique,  non- 
nulli docuerunt  cum  Magiflro  fentent. 
in  4.  difi.18.  Sacerdotem  , cum  profert 
illa  verba;  Ego  te  ah/blvo,  foliim  figni- 
ficare  qu6d  declaret  hominem  abfolu- 
tuin  & peccatis  per  przviam  cognitio- 
nem . Contra  quas  omnes  fententias 
militandum  erit  in  Conclufione  pri- 
ma . 

Notandum  tertid  ex  Dodiore  rubtili 
difi.19.  nu.4.  authorltatem  abfolvendl 
a peccatis,  (quam  Chrlfius  numine  c/a- 
vit  regni  ceelorum  exprefsit,)  efle  tripli- 
„ plicem:  Authoritas,r«;7»r>,judIcIaria 
„ fententlandi  ccelum  huic  aperlen- 
,,  dum,  vel  apertum  effe,  potefi  trlpli- 
„ citer  intclIigi.Uno  modo,authoritas 
,,  (impliciter  principalis . Seeundb  mo- 
„ do,  non  principalis,  fed  prxcellens  . 
,,  Tertid  modo  , non  principalis  , nec 
,,  prxcellens,  fed  particularis  . Prima 
„ ibli  Oeo  convenit  propter  duo:/Vr- 
„ md  , quia  Ipfe  folus  ex  fe  efi  jufius; 
„ imo  ipfa  juftitia;  primum  autem  ju- 
„ diclum  non  peteft  competere,  nifi 
„ primo  judo  ; quia  judicium  non  efl 
„ perfedium  , ni(i  fit , & judum,  juxta 
„ illud  Pfal.  118.  Feci  judicium  , iTju- 
»,  ftitiam,  (iquidem  judicare  e(l  jus,vcl 


,,  judum  didtare  : Primum  autem  ju- 
„ Itum  oportet  e(Te  perfedtifslmum. , de 
„ ita  jullifsimum:igitur  primi  jufli.JV- 
„ cundd , quia  judicare  ell  Prxfidentis, 
„ juxta  illud  Apolloliad  Rom.  ip.  T» 
,,  quit  et , qui  judieat  alienum  /ervum  ? 
„ Primus  autem  Prxfidens  non  poted 
„ cITe,  nifi  Deus  folus.  Undeficut  non 
„ poteft  alii  communicare  Olvinita* 
„ tem  , fic  nec  primam  poteftatem  ju- 
„ dicandi , nec  per  confequens  elavem 
„ (impliciter  principalem  aperiendi 
„ coelum  . Secunda  clavit , fcilicet  non 
,,  prlncipatis,tamen  prxcellens,  potc(t 
,,  intelligi  quantiim  ad  duplicem  prx- 
,,  eminentiam  ; unam  quidem  in  uni- 
„ verfalitate  caufarum  judicandarum: 
,,  aliam  in  firmitate  fententiz  defint- 
„ tivK  . Et  utroque  modo  prxeminen- 
,,  tia  poteft  convenire  Illi , qui  omnia 
,,  merita,  & demerita  nov't,  qux  funt 
,,  caufx  propter  quas  ccelum  eftape- 
,,  riendum  , vcl  claudendum  ; Et  c(im 
„ hoc  habet  voluntatem  infeparabiti- 
„ ter  conformem  jultitiz  divinx.  Pro- 
„ pter  primum  poteit  in  omnibus  cau- 
,,  fis  fententiare  , quia  omnes  novit; 
„ Propter  fecundum  poteil  ejus  fen- 
,,  tentla  fimpliciter  elTe  firma  , & irre- 
,,  vocabilis;  quia  femperjuda.  Hzc 
,.  clavis  cum'utraque  prxemlnentia, 
,,  proprie  cd  Chridi , qui  novit  omnia 
„ merita,  & demerita  judicandorum  , 
,,  & femper  juditix  divinx  conformi- 
.,  ter  judicat.  Nec  ida  poted  elfe '»n 
;,  Ecclcfia  militante  , faltem  congrue  , 
,,  quia  nullus  in  Ecclcfia  novit  omnes 
,,  caufas  judiciarias,  nec  habet  volun- 
„ tatem  immutabiliter  judam  . Tertia 
„ clavit,  fcilicet  particularjs,  quantiim 
,,  ad  caufas  cognofeendas,  & infirma, 
„ quantiim  ad  fententiam  ferendam  , 
„ puta  qu6d  fit  aliquando  revocabilis ; 
„ poted  conferri  alicui  In  Ecclcfia  mi- 
litante,  qui  poted  in  illa  caufa  non 
„ nolTe,  & in  illa  , fecundum  legem.^ 
,,  divinam  re<d^  judicare  ; &fiquan- 
„ doque  prxter  illam ; fententia  ejus 

non 


De  Abfolutione 

),  non  erit  firma  ,-fed  fecundum  illam 
j,  erit  firma . 

Oiio  itaque  maximi  hic  occurrunt 
determinanda.  Primum,  utrum  Sacer- 
dotes iiovx  legis  revari  habeant  facul- 
tatem abfolvendi  4 reatu  culpae,  aut 
tantiim  declarandi  culpam  e(Te  remif- 
fam  . Secundam  , utrum  per  Abfolutio- 
nem  facramcntalem  relaxetur  totapcB- 
na  peccatis  debita  , aut  faltem  aliqua 
ex  parte  illa  minuatur  . 

Conclusio  Prima. 

Sacramentum  Peenitentiee  veri,  iy 
Proprie  nemittit  omnia  peccata  fibi 
JttbjeQa  , fuantum  ad  reatum  eulpa . 
Hac  en  ita  nunc  certa,  & communis 
apud  Theologos;  ut  Suarez  difp.ii. 

ntemb.f,  non  dubitet  dicere  con- 
trarias , & oppofitas  fcntentias  e.Te  er- 
roneas ; ut  pote  ciim  opponantur  do- 
ctrinae Concilii  Tridentini  docentis  ac 
<Iicentis/?^i4.  eap.6.  ^uamtis  Abfo- 
lutio  Sacerdotii  alieni  beneficii  fit  di- 
fpenfatio  , f nempe  ipfius  Dei  tamen 
mn  eftfolum  nudam  miniflerittm,vel  an- 
nuntiandi Evangelium , vel  declarandi 
remijfa  effe  peccata  : fed  ad  inflar  aBfts 
jadteialit,  qu6  ab  ipfo  velut  i Judice  fen- 
tentia  pronuntiatur  , iye.  Unde  Can.9. 
Si  quit  dixerit  Abfolutionem  Saeramen- 
talem  Sacerdotii  non  ejfe  aBum  judicia- 
lem, fed  nudum  minifterium  pronuntian- 
di , iy  declarandi  remijfa  eJfe  peeeato-j 
confitenti ; modi  tantum  credat  fe  ejf: 
abfolutum  , aut  Sacerdoi  non  ferii  , fed 
Joco  abfolvat  anathema  fit , 

Quibus  verbisConcilium  aperti  do- 
cet , Abfolutionem  Sacerdotis  non  elTe 
dumta;tat  declarativam  remiflionis  pec* 
cati : fed  verum  a<5lum  judicialem,  qud 
hujufinodi  peccata  remittuntur.Qnan- 
quam  enim  przcipuum  Concilii  inten- 
tum fuerit , ibidem  definire  contra  hz- 
reticos,folam  fidem  abfque  Pmnitentia, 
fcu  Contritione  non  fufficere  ad  veram 
juflificationem ; nihilominus  nollram 
etiam  afliertionem  fatis  aperti  inlinuat. 


Sacramentali . 5 09 

quod'ulterius  probatur  ex  eodem  Con- 
cilio ibidem, cap.i.  ubi  cum  pratmifilfet 
hzc  verba  Chrilli  D.  Quorum  remiferi- 
tii  peccatayiyc.  fubdit;  ^ui  tam  infigni 
faBo  , iy  verbit  tam  perfpicuii  ,poteBa- 
tem  remittendi , iy  retinendi  peccata , ad 
recondi  i andot  Fidelei  poB  Baptifmuni-t 
lapfoi , iy  Apolhlit , iy  eorum  legitimii 
fucceffbribui  fuijfe  communicatam  , uni~ 
verjorum  Patrum  conjenfut  frmper  in- 
tellexit . 

Quare  meriti  proferipta  fuit  4 fum- 
mis  Pontificibus  Pio  V.  Gregorio'  XIII. 
& Urbano  VlJIi  hzc  Baij  propofitio: 
Peccator  pxniteni  non  vivificatur  mini- 
Jlerio  Sacerdotii  abfolvendi  ,'  fd  a folo 
Deo  , qui  Panitentiam  /ungerem,  iy  in- 
fpirant  vivificat  eum  , iy  refufeitat : mi- 
nifterio  autem  Sacerdotis  folui  reatui  tol- 
litur . 

Probatur  Jccwido  hzc  noflra  affertio 
authoritate  SS.  Patrum  , qui  in  Sacer- 
dotibus novz  legis  veram, ac  perfciflam 
poteflatem  abfolvendi  4 peccatis  agno- 
verunt. Ita  prz  czteris  S.  A nbrofius 
lib.i.  de  Ptsnitcntia  , cap.i.  exponens 
hzc  verba,  ^jiorum  remiferitii  pectita, 
remittuntur  eit,  iy  quorum  retriueritii, 
retenta  funt ; ait : Iui  hoc permijftm  fo- 
lii Sacerdotibui  cB : reBi  igitur  hoc  Ec- 
clefia  vindicat , qua  veros  Sacerdotes  ha- 
bet: hierefif  vindicare  non  potejl:  qua  ve- 
ros Sacerdotes  non  habet.  Et  lib.i.cap.  i. 
ait:  ^poffibile  videbatur  per  Paniten- 
tiam  pccata  dimitti  , conceffit  hoc  Chri- 
ftus  ApoBolis  fuis,  quod  ab  Apofhlis  ad 
Sacerdotum  officia  tranfmiffum  cB  : fa- 
Bum  efi  igitur  poffibile  , quod  impoffibile 
videbatur . At  nuda  potefias  declaran- 
di peccata  elTe  remilla  4 Deo  , non  vi- 
debatur aliquid  impollibile  ; fiqnidem 
Natham  Propheta  declaravit  Davidi 
peccatum  4 Ddb  fuilTe  remiflum  : igitur 
mens  S.  Ambrolii  non  eft  ,qu6d  Sacer- 
dotis Abfolutio  fit  dumtaxat  ipfius  re- 
millionisdeclaratio . 

Idem  docet  S.  Chryfollomus  homil. 
j.  ia  verba  Ifaiz , Sc  lib.j.  de  Sacerdo- 
tio 


Digitized  by 


Googfe 


5 I o Tra5},T.Difp.lL/4rt,lI.§luaJi.F‘, 


tio  cap.4.  ubi  clare  dicit : Nc/lrh  Sicer- 
tlonMii  r,on  csrporis  lepram,  virum  ani- 
•nue  HAVSt , non  dico  pur^xioi proharc  , 
fedpni,^are  pror/us  cnvajfvm  efl . Idem 
S.  Anpudinui  plurihi  , ma^inic  lib.  de 
catcchiear.dis  rudibus, cap.i7.&  S. Hie- 
ronymus epifl.i.  ad  Heliodorum  , & 
alii  plurimi  Fatres  , quos  laudat  Cani- 
fitis  j.  p.  Ca'hech'fmi  cap.i. 

P,  3b..t  tertio  hanc  veritatem  fubtilis 
Do(ft or  hac  ratione  : Sacramenta  nove 
legis  revera  elliciunt  quod  fignificant; 
funt  enim  ligna  prabiiva;  fcd  Abfulutio 
Sacramentalis  fignificat  remiflionem_» 
peccati  quoad  culpam  , & condonatio- 
nem trternam  : igitur  , &c.  Ait  autem 
„ Dodlor:  SI  lacramentum  Pocnitentie 
,,  revera  non  remitteret  culpam,  aper- 
„ t4  fcqueretur,  q<iod  non  eflet  Sacra- 
„ mentum  novx  legis,  nec  aliqua  cau- 
„ falitas,  veldifpofitio  caulalis  ad  pri- 
„ mam  gratiam  quia  nunquam  digni 
„ fufciperetur,niri  ab  habente  jam  pri- 
,,  mam  gratiam  ; nullus  enim  attendi- 
„ tur  digni  folutus  a Deo  , nili  priiis 
„ fit  folutus /r'w  , fufeeptin  illius  Sa- 
,,  cramenti  elt  ioflrumentum  ad  gra- 
„ tiam  , hoc  ell  , difpofitio  efficax  ne- 
„ celTaria  ex  llatuto  divitio  ad  gratia; 
„ fiifccptloncm;  inilrumentum  autem, 
,,  vel  difpofitio  pratvia,  non  elt  lignum 
„ remcmorativum,fiveoftcnfivum  ali- 
j,  cujus  , ut  jam  prxteriti  , fcd  futuri  : 
,,  ergo  collatio  Sacramenti  Po^tentif 

„ ad  hoc,  ut  fiat  digne,non  oportet,  ut 
„ fit  lignum  Abloltitionis  divina;  pris- 
,,  cedentis.  H/ecille. 

Ideoque  concedit , quod  facramen- 
tum  Ptcnltentl*  poteft  digi.c  recipi  ab 
attrito  , & hoc  tanta  Attritione  , qu« 
non  fufficerct  per  modum  meriti  ad  ju- 
flificationcm  fufeipiendam  in  termino 
Attritionis;  & qu6d  fi  uftn  licii  recipia- 
tur in  termino, recipiatur  gratia  prima, 
quia  a Deo  confertur  : & Abfolutio  Sa- 
cramencalis  eft  fignum  efficax  illiusAb- 
folutionls  fequentis  in  ultimo  indauti 
ipfius,  ficut  prolatio  verborum  cllfr- 


gnum  confedllonis  corporis  Chrifti . , 
,,  Vnde  colligit  Dohor : Secundiim 
„ hoc  patet , quomodo  Sacramentum, 
,,  hoc  eft  inftrumentuin  ad  gratiam^ 
,,  primam.  Iit  difpofitio  prxvia  eb  mo- 
„ do  , quo  alteratio  poteft  dici  inftru- 
,,  mentum  refpetflu  generationis  fub» 
„ ftantla;  ; quia  eft  difpofitio  pratvia. 
„ Alioquin  , ut  ait  difi.14.  guu^  num.-p, 
„ non  appareret  quomodo  facramen- 
,,  tum  Pcenitentlz  eftet  fecunda  tabu- 
„ Ia,  fi  nunquam  per  ipfuni  ut Sacra- 
,,  mentum  eft,polTet  recuperari  fecun- 
»>  da  gratia  amllfa,  fed  tantiim  per  At- 
„ tritionem,  tanquam  gee  prxviam  di- 
„ fpofitionem  , & per  Contritionem 
,,  tanquam  per  difpofitionem  comple- 
,,  tivam  . 

Htcc  Doilor , quibus  aperte  fignificat 
facramentum  Pcenitentic  non  fore  di- 
ftinguendum  l Sacramentis  veteris  le» 
gis;nec  elTe  fecundam  poft  naufragium 
tabulam  ; fi  reveri  Sacerdotes  per  Ab- 
folutionem  facramentalem  non  remit- 
terent peccata ; fiquidem  Sacramentum 
hoc  nunquam  liberaret  naufragum  k 
periculo  fubmerfionis  , utpote  qui  jam 
periculum  evafirtet  per  Contritionem 
ante  e;ufmodi  Sacramenti  fufeeptio- 
nem  . 

Confirmatur  harc  alTertlo  ex  refuta- 
tione aliarum  fententlarum  ; Primo 
namque  falfum  eft  Sacerdotem  dumta- 
xat ablolvere  a peena  eterna  debita_» 
peccato,  poftquam  folus  Deus  reatum 
culp*remifit;  Tum,  juxta  Con- 
cilium Tridentinum/^(y.rflp.i4.  Pan» 
aterna  una  cum  eulpa  remittitur  : Igi- 
tur fi  aiite  Sacramenti  fufceptionem_j 
remilTa  erat  culpa,etiam  remitti  debuit 
ptena  atterua  ; Tum,  quia  culpa  morta- 
lis non  poteft  deleri, nili  perinfufionem 
grati®  ; gratia  nutem  fanclificans  de 
via  ordinaria  ftare  non  poteft  cum  rea- 
tii , dc  obligatione  ad  penam  rternam; 
alloqui  fequeretur  , quod  aliquis  poftet 
cITe  fimul  filius  glori®  , dc  gehennr,  & 
deliinatus  ad  felicitatem  , deaddam- 


- -Otgttized  by 


Ve  Ahfoluttone 

B«tSone»n  ; gratia  enim  efl  femen  glo- 
ri«  ; reatus  autem  obligatio  ad 

damnationem  , & p^.iam  zternam  . 

Secunda  pariter  feutentia'  fubfiftere 
nonpotefl,  nempe  qti6d  Abfolutio  fit 
tantiim  aperitio  , aditus  , dc  via  ad  pa- 
triam cficrtcm  : Tum  , quia  fola  pecca- 
ta pofTunt  nobis  ejufmodi  viam  preeJu- 
dere  : igitur  ubi  (em«I  remilTa  ftint,  ta- 
lis via  , dc  aditus  non  pulTunt  occludi ; 
Tuw,  quia^nt  mox  diclum  eft.per  Con- 
tritionem remittitur  f fna  fterna,quan- 
tbm  ad  pccnam  reiirus;ergo  multo  ma- 
gis quantfim  ad  posnam  damni  , quas 
eA  ipfa  elimiiMitio  , St  remotio  it  pat||B 
coelefli . 

Tum  denique,  quia  nijllum  eft  ftinda- 
tnentum  , quo  maximi:  nituntur  illius 
fententia?  alTertofes  , nempe  qu6d  ali- 
quis carere  poiTit  culpd,  St  reatu  poenar ; 
& tamen  exiilare  a cielo  , ficiit  joaniies 
BaptiAa.de  alii  exulabant  in  Limbo:non 
eA  enim  idem  ferendum  judicium  de_» 
fidelibus  jiiAis  poA  ChriAi  Rcfurretftlo- 
nem  , dt  Afcenfionem  , ac  de  Patribus 
ante  ejiifmodi  Refurrcdioneni:hi  enim 
ibi  detinebantur,  non  qii6d  haberent 
reatum  poena;  luende ; fed  c6  qu6d  nen 
erat  fblutum  pretium  fanguinis  Chr'Ai, 
nec  conveni^at  iplos  priiis  ii>trare_« 
gloriam,  quam  ChriAumr  ficut  nec  mo- 
d6  carentia  glcri»  corporis  eA  aliquis 
reatus  ptsn*  luende  ; fed  dilatio  glorix 
debite  ob  /uAam  congruentiam  . 

Tertia  pariter  ferientia,  nempe  qu/>d 
per  Abfolutionem  homo  liberetur  ab 
obligatione  confitendi  peccata  , refelli- 
tur : Primd,  quia  inde  fcqueretur,  qu6d 
falfacrTct  formula  Abfuliitionis  at  pec- 
catis; fiqtiidem  abfolvcre  it  peccatis  , 
& obligatio  confitendi  peccata  , duo 
funt  omnino  diAi.-.'*la:  S-ceindd  , Abfo- 
lutio , que  datur  folum  de  venialibus 
peccatis,  nil  prorfus  cfiicerct , fiquidem 
non  e!l  necetlaria  ob'igatio  ejtifmodi 
peccata  confitendi  : Tertii,  fequeretur 
claves  r;ccle*ix,  de  poteflatem  non  fuif- 
fe  culUtam  in  ordiue  ad  inundandanv-i 


Sacfitmentali  . 5 1 1 

animam  , fed  tantum  ad  exremoniam 
cxtrinfecam  adhibendam . 

Dentque  quarta  fententia  omnina 
aliena  ,eA  ab  efficacitate  hujus  Sacra- 
menti, totamqoe  illius  efficaciam  ever- 
tit; nam  ad  evacuandum  reatum  pecnx 
temporalis  , plurima  alia  fuppetunt  fa- 
ciliora remedia, ut  coiiiiat  in  indulgen- 
tiis, de  facrificio  Mifix  ; ac  fubinde  non 
opusfuiirec  inOituere  peculiare  Sacra- 
mentum , ad  ipfius  pxnx  temporalis 
reinliTionem . 

Ohiciei  primi  : Solus  Deus  remitte- 
re poteA  peccatum  r igitur  Sacerdotes 
reverii  peccatum  non  remittunt : Pro- 
batur antecedens  ex  iWo  l/uiec  li.  ubi 
Deus  ait : Ego  furaci  deleo  iniquitatet 
tuat . EtMatth.p.  ^uispeteFl  dimittere 
peeeata,  nifi folut  Deus  ? Unde  S.  Augu- 
Ainuslib.fo.  homillaruni  hAnil.i  j.A/ir-  - 
wo  tollit  peccata,  nifi /olus  Deus , qui  eit  . 
yignus  tollens  peccata  mundi  ; tollet  au~ 
tem  IS  dimittendo  , quee  faUa  Juist  , (y 
ad;uvando  nefiant , iy perducendo  ad  vi- 
tam , uhi  omrseno  fieri  non  pofieent . Et 
fuper  Pfalmum  ji.exponensh.ee  vciba: 
Remififii  impietatem  peccati  mei,  aperti 
docet , remilEonem  peccati  ad  folunuj 
Deum  fpedare.  Idem  docent  alii  SS. 
Patres  infr^  laudandi . 

Deflinguit  antecedens  Dedor  num.a4< 
Solus  Deus  dimittere  poteA  peceat.t_. 
poteAate  propria,  de  principali,  conce- 
dit : delegata  St  ex  coramifsione  , ne- 
gat : nec  cuim  particula  (/blus  ) exclu- 
dit remiffionem  fieri  polTc  ab  alio.quam 
a Deu  ; nam  fimiliter  dicitur  Pfalm.71. 
Deus  facit  mirabilia  mag>ea /olus , quod 
intelligitur  dumtaxat  de  virtute  pro- 
pria de  principali;  nam  Eechfiadici  j». 
de  homine  dicitur  , quod  fecit  mirabi- 
lia in  vita  fua  : igitur  Sacerdos  revera 
remittit  peccatum  q(.antiim  ad  reatum 
culpx,de  posnx  xteriix;  fed  inArumen- 
taliter  tantum, ut  Uodor  /;bHr.24.  opti- 
me explicat  dicens  : Faeet,fed  non  facit 
nifi  itMru  mentali  ter,  non  quidam  atten- 
gtttdo  eam  efi.dum,  nec  virtute  propria, 

me 


Digitized  by  Googie 


5 1 1 TraSi.1,  DiJp.U,  Art.lL  §lwt^.V, 


nte  alteriu!,f(il  ettirgendo  aliquid  prius, 
quod  efl  dijpr.fitio  neceffitans  ad  illusu-t 
effeQum  ; neerffitans  , inquam,  tx  divina 
ptflionc,  i!T  tale  agens  caufans  dif  'pojitio~ 
nem  necejfariam  ad  terminum  , dicitur 
agens  injlrumentale  , ut  eR  de  alterante 
iy  generante , proprium  autem  eR  Deo 
prsneipaliter  mundare, iy  remittere  illud 
deiitum  etiam  attingendo  illum  effeBum 
^ phyfice  ) horum  autem  neutrum  con- 
venit Sacerdoti , iitpotequi  folum  mo- 
raliter  attingit  illum  r6Foclum  , idque 
ex  commifsionc,  & delegatione  Dei  , 
ficut  procurator  ex  facultate  Domini 
fui  remittere  potefl  debitoribui , quod 
fuo  Domino  folvere  tenentur  . Quam 
utique  explicationem  etiam  approbat 
S.  Gregorius  homil.  i6.  in  Evangelia  , 
ubi  expendens  illud  Joannis  ; Quorum 
remi/fritii  peccata  , (yc.  ait : ^poPoli 
principatum  Juperni  judicii  fortiuntur  , 
ut  vice  Dei  quihufdam  peccata  retineant, 
quihufdam  relaxent.  Nota  principatum 
luptriii  judicii , & vice  Dei  eos  peccata 
relaxare.  Itaut  quas  culpas  Deus  fuo 
fuperno  judicio  folvit,cc!dcm  Apoftoli 
folvant;  aliuqui  enim  non  fuperni  prin- 
cipatum , fcd  inferioris  judicii  fenten- 
tiam  ferrent , fi  folam  , poenam  , non_. 
culpam  relaxarent ....  Horum prcftRo 
nstne  in  Ecclepa  Epifeopi  loestm  tenent. 
Ligandi  , atque  Colvendi  autboritatem 
Jhfcipiunt , qui  gradum  regiminis  for- 
tiuntur . 

Nec  aliud  certe  voluerunt  SS.Patrcs, 
maxime  S.  Auguflinus,  fiquidem  pra:- 
terquam  qu^d  docet , ut  diximus.  Sa- 
cerdotes nov«  legis  habere  in  fe  veram 
anthoritatem  abfbivendi  ^ peccatis  ; 
dum  ait,  fuliim  Dciim  poenitenti  dimit- 
tere Peccata,  id  dumtaxat  inteiligit  de 
authoritate  principali;  fiquidem  eodem 
modo  docet  verum  MinittrumBaptifmi 
ita  baptizare  , ut  tamen  folus  Chriftus 
fandificare  dicatur  : Sic  lib.  3.  contra 
Crefeonium  can.  ii.  Tingere , inquit , 
pojfunt  iy  boni  ly  mali ; abluere  autentj 
confcitntiam  nonnifi  ille,  quifemper  bo- 


nus eR : Et  de  Sacramentis  Sn  univer- 
fum  ait  lib.}.  cap.p.  Sive  a fideli , five  d 
perfido  difpenfatore  Sacramentum  quif- 
que  percipiat , non  fanBificat,  nip  Deus. 

Unde  Oot^lor  diR. 14.  qu^fi.4.  nu.it. 
Concedo  , inquit , quod  Sacerdos  ita  di- 
mittit peccatum  in  Peenitentia  , ficut  in 
Baptifmo , iy  ita  abfolvit  ficut  bapti\at'. 
quia  utrobique  fimplieiter  verum  efi  , 
quod  minifirat  Sacramentum  , effeBum 
autem  Sacramenti  miniRerialiter  , quia 
aliquid  caufat,  ad  quod  fedundum  difpo- 
fitionem  ,feu  aBionem  Dei , regulariter 
Jequitur  effeBus  Sacramenti . 

^^hjieies  fecundo  hiftorlam  Lazari, 
quem  ChriOus  D.  folus  ad  vitam  revo- 
cavit; poftmodu.m  ver6  Difcipulis  juflit, 
ut  eum  folverent,&  linerent  abire  : Sic 
enim  legimus  ^oan.ii,  Idoee  magnae 
clamavit  ^efus  , La%are  veni  foras  , iy 
fiatim  prodiit  qui  fuerat  mortuus , liga- 
tus pedes  iy  manus  infiitss,iy  facies  illius 
fudario  erat  ligata,  iy  dixiteis  ( Difcit 
pulis)  Solvite  eum, iy  finite  «A/rc.Quem 
utique  locum  expendentes  SS.  Patres, 
inde  colligunt , priiis  peccatorem  de- 
bere vivificari  per  Chriflum  , quim  Sa- 
cerdotum minifferio  folvatur.Hoc  pr*- 
cipue  docet  S.  Gregorius  homil.atf.  in 
Evangelia  , ubi  agens  de  potedate  li- 
gandi, atque  folvendi  tradita  k Chriflo 
Apoftolis , ait  : Caufa  ergo  penfandee 
funt,  iy  cum  ligandi  , atque  folvendi po- 
tefias  efi  exercenda  , videndum  cR  , quee 
culpa,  aut  quee  fit  Peenitentia fecuta  pofi 
culpam , ut  quos  omnipotens  Deus  per 
compuvBionis gratiam  vifitat , illos  Pa- 
Jloris  fententia  abfolvat . Tunc  enim  ve- 
ra eR  Abfolutio  Prtefidentis,citm  aterni 
arbitrium  fequitur  “ffudieis  , quod  bene 
quatriduani  mortui  repif  eit. itio  illa  fi- 
gmficat , qute  videlicet  demonRrat,  quia 
priiis  mortuum  Dominuf  vocavit , iy  vi- 
vificavit,dicens, FOItAS;  iy 
pofimodum  is  qui  vivens  egreffus  fuerat  , 
d Difcipulis  eR  folutus , ficut  Jeriptum-» 
eR  : Cumque  egreffus  effet,  qui  fuerat  li- 
gatus infiitis,  tunc  dixit  Difcipulis:  fol- 

' vi- 


Diqiuzed  by  Google 


De  Ahfolutione 

vite  eum  , C /inite  abire . Ecce  illum-> 
Difcipuli /am  viventem  folvunt , quem 
Magifter  refufeitaverat  mortuum  ; fi 
enim  Di/eipulum  Lnxarum  mortuum-» 
folvirent , fatorem  magis  ofienderent , 
quam  virtutem  ; ex  qua  confideratione-» 
intuendum  eft,quid  silos  nos  debemus  per 
Pafloratem  authoritatem  folvere  , quos 
/iutborem  nofirum  cognofcimus  per J'u- 
fcitantem  gratiam  vhficare . 

Ubi  duo  dicit  S.Gregorius:  Primum, 
qu6d  fententia  Sacerdotis  abfolvcntis  , 
non  antecedat,  nec  comitetur,  fed  tan- 
tum fequatur  fententiam  Dei  homi- 
nem vificantis  ; ac  fubinde  Sacerdos 
nullum  peccatorem  , nili  ja(n  per  gra- 
tiam viventem  potell  folvere ; & con- 
fequenter  revera  Sacerdotes  non  re- 
mittunt peccata : Secundum  ver6,  qu6d 
non  aliter  Sacerdotes  folvant  homi- 
nem mortu<im  peccato, qu^m  Oifcipull 
folverunt  Lazarum:  igitur  quemadmo- 
dum hi  folverunt  jam  viventem  , ita 
& illi  . 

Idem  docet  S.Augiidinus  tradi.  6.  in 
Joan.ubi  exilio  miraculo  colligit  Chri- 
ftum  fibi  retinuifle  poteflatem  remit- 
tendi peccata  ; (ervis  autem  minide- 
rium  dediffe  , ne  fervus  in  fervo  fpera- 
ret.  Et  in  caputMatth.id.  <7i>r//«r,  in- 
qiiitj^rr  /e  intus  vivificae,  Miniftrispo- 
teiiasem  /oivendi poti  vitam  tribuit,  qui 
nullum  folvere  polfiunt , nifi  vivat . Et 
exponens  illud  Plalmi  ^y.Numquid  me~ 
dici  fufeitabunt  eum  , &c.  liventes,  in- 
quit , curare  minifierto  fuo  poffunt  Sa- 
cerdotes ; non  autem  mortuos  ftsfcitare  , 
Et  inPfalm.ioi.  concione  o.Meritb  per 
Ecelefiam  dari  folutio  peccatorum  totefi-. 
Sufeitari  autem  mortuos  non  nifi  intus 
clamante  Domino  potefi  ; hoc  enim  Deus 
interius  agit : Loquimur  ad  aures  ve- 
/iras ; unde/cimus  quid  agatur  in  quoli- 
bet veFfrum  . ^uid  autem  intus  agitur , 
non  i vobis , /ed  ab  illo  agitur  : Ergo 
ex  mente  iliorum  fandiorum  Patrum, 
remilfio  peccatorum  , qute  ed  homi- 
nis k morte  peccati  fufeitatio  , fit  it 
Tom.X. 


Sacramentali . 515 

• 

folo  Deo  , non  autem  & Sacerdote. 

DisUnguo  confequens  : Fit  a folo 
Deo,  tanquam  caufa  principali,  conce- 
do ; a folo  Deo  tanquam  excludente_> 
confortium  caufa;  roiniderialis,  nego. 

Secundi  S.Gregorium  fimiliter  didin- 
guo  ; Sacerdotis  Abfolutio  (equitur  ar- 
bitrium acerni  judicis  in  difeernenda 
difpofitione  p; nitentis , concedo  : in_, 
impertienda  rcmifsione  peccati,  nego; 
nihil  enim  aliud  intendit  S.Gregorius  ; 
fiqtiidem  agit  ibi  de  diferetione,  quam 
adhibere  debent  Sacerdotes, antequam 
pociiitentes  abfolvant , ut  (i  debiti  di- 
fpuficos  inveniant,  eos  abfolvant;  nam 
antea  dixerat : Ecce  qui  diilriUum  Dei 
judicium  metuiitit  , animarum  Judices 
fiunt,  ly  alios  damnant.  Vel  liberant, qui 
femetipfos  damnari  metuerunt , horum 
profeSi  locum  in  Ecclefia  tenent  Epifeo- 
pi, grandis  honor,  /ed grave  pondus\ du - 
rum  e/l  enim,  ut  qui  propria  moder  ami- 
ssa vita  nefiit,  judex  fiat  aliena;  Ij  ple- 
rumque contingit , ut  hic  judicii  locum 
teneat , cui  ad  locum  vita  minimi  con- 
cordat ; ac  proinde  fape  agitur  , ut  vel 
damnet  imperitos  , vel  alios  ipfe  ligatus 
folvat . Et  pauli)  pod  fubdit , verba_ 
in  objediioae  po.Tta  , caufa  pest fanda 
funt,  iyc. 

Refpondeo  tertii,  S.  Gregorium  nihil 
aliud  intendere,  quim  qu6d  non  fit  ab- 
folvendus  , nifi  quem  Deus  jam  vivifi- 
care incepit  per  impulfum  Spiricus.non 
quidem  adhuc  inhabitantis  , fed  tan- 
tum moventis  , ut  loquitur  Concilium 
Trideiitinum  . Triplex  enim  ed  in  im- 
piis judificationis  gratia.  Prima  preve- 
iiiens,  & excitans;  fecunda  cooperans, 
& adjuvans,  tertia  habitualis  formali- 
ter  fanciificans  . (Qualibet  autem  ex  iis 
aliqua  proportione  dici  poted  vita,  fu- 
fcitacio,  & abfolutio  peccatoris  : Prima 
quidem  , quia  per  gratiam  exeitantem 
peceator  , velut  Lazarus  in  peccati  fe- 
pulchro  mortuus  jacens,  per  cam,quafi 
divina  Chridi  voce  vocatur  foras , Ac 
jam  dat  quadam  figna  vita ; non  qui- 
T 1 1 dcin 


I 


Digitized  by  Googie 


I 


5 14  TraH.LDtfp.II,  Art.lL  Slwefi.F, 

dem  «Jhuc  perfecte  ,■  quia  non  poteit  eultatmr . Sed  mtrtuus  venit  jbrtt , eitm 
peccatur  moveri  ad  iacramentum  Pee-  peccator  nequitias /uas/)>tnte  confitetur'. 
niteiitie  debite  Aifcipiendum  fine  di-  Laxaro  ergo  dicitur , Veni  feras  ^ ac  fi 
fporitionibus.videlicet  fide/pCj  dc  cha-  aperti  euiliiet  sssortuo  in  culpa  dicere- 
ritate,ac  Attritione  fupernaturali:  ciim  tur : Cur  reatum  tuum  intra  eonfeien- 
itaque  has  difpofitiones  non  pofiit  ob-  tiam  ab/eondis  l ftrasjamperconfcffio- 
tinere,  nifi  per  gratiam,  que  tfi  4 folo  nem  egredere , qui  apud  te  interi Us  per 
Deo;  idcirco  meritd  dicetur  peccator  negationem  lates . Venientem  nero /orat 
non  prliis  pofle  per  Sacerdotem  abfol*  folvant  Difeipuli , ut  Pafiores  Eeclefiee 
vi  , quim  vitam  a Deo  receperit ; non  ei  pfnam  debeant  amovere  quam  meruit^ 
quidem  adhuc  perfectam,  fed  imperfe-  qui  non  erubuit  confiteri  quod  fecit . Ita 
dtam.  Undemeritb  dixit  S.Gregorius  : S.Gregorius,  quem  licet  interpretari  da 

Tunc  vera  ell  Abfolutio  prefidentls,  AbfolutIoneSacramentali,quam  negat 
ciim  eterni  arbitrium  fequitur  judicis  , dandam,  nlfi  ei  quem  Chrillus  vivifica- 
hoc  elt , ille  rit^  abfolvitar  ii  Sacerdu-  vit;  at  quam  vivificationem  intelligat  , 
te,  qiiemChriftusconpunCtIoiiis  tefii-  manlfcitifiime  explicat,  cum  ait  eant 
monlo  , & Pcenitentie  defiderio  abfol-  prodere  fe  in  confcifione  peccati , qua 
vendum  fignificat  . elt  elTe(^us  , defignum  compun^ionit 

Hcc  obflat,  qu6d  utatur  exemplo  La-  intetne  . 
zari  , qui  priiis  perfectam  vitam  natu-  Simili  modo  intelligendus  eft  S. Au- 
ralem obtinuit  , q<iam  Ibiveretur  ab  guftiuus;  nam,  ut  inquit  Tradt.  49.  ia 
Apofioli^ ; inde  namque  colligere  non  Joan.  ad  Illa  verba  , Laxare  veni  forat : 
licet,  quod  etiam  prius  peccator  vivere  Quomodo  proceftt  ligati:  pedibus , mi- 
debeat  vita  liipernaturali  perfedta  , raris  jy  nonmirars:, quia  furrexit  qua- 
quam  folvatur  a Sacerdote  : ciim  enim  triduanus  l In  utroque  potentia  Domini 
Icnfus  Illius  exempli  fit  allegoricua,  erat,nonnires  mortui.  Proce f:it,ij  ud- 
non  debet  rei  veritati  In  omnibus  qua-  huc  ligatus  , (3*  adhuc  involutus  , tamen 
drare;  fed  fatis  elt,  qu6d  ficut  ab  Apo-  jam  foras  procefsit . ^uid  fignificat  l , 
dolis  Lazarus  vere  fulutus  fuit,  fica  ^ando  contemnis  , mortuus  jacet , clfi.  , 
Sucerdote  pcenltens  vert  folvatur  ii  tant*  quanta  dixi  contemnis  , fepultut 
vinculis  , quibus  tenetur  • Et  infuper  jaces',  quando  confiteris,  procidis . ^id 
ficut  Lazarus  non  fuit  folutus,  nifi  jam  efi  enim  proeedert , nifi  ab  occultis  velut 
vivens;  ita  peccator  prifis  vivere  debet  exeundo  te  manifefiare  l Sed  ut  tonfitea- 
vita  gratiae,  non  quidem  habitualls,fed  ris,  Deus  facit  magna  voce  clamando,  id 
aCtualis,  qua  dolet  de  peccatis  , & mo-  cfi,magnagratia  vocando',  ideo  cim  pro- 
vet  fe  motu  vitali  , 6e  exit  foras  per  eefsiffet  mortuus  adhuc  ligatus,eonfitent, 
ConfclTioi.era  , quam  vitam  perfccftam  ij  adhuc  reus , ut foherentur  peccata-* 
obtineat  ner  Sacerdotis  Abfolutlonem.  ejus , miniflris  hoc  dixit  Dominus : Sol- 
Hoc  utique  fignificat  S.  Gregorius  , vite  illum,  & finite  abire,  ^uid  cR,fol- 
ciim  poft  prifata  verba  in  objeifllone  vite  , 6c  finite  abire  ? i^r</eytf/afr//M /'• 
polita  , datim  fubjiclt : ^ut  nimirum  terra,  foluta  erunt  in  earlo  . 
vivificatio  ante  operationem  reElrtudi-  Similiter  feribit  fer. 8.  de  verbis  Do- 
nis , in  ipfa  jam  eognofeitur  conf'ffione-t  mini  ibi  ; ^uifquis  malce  eon/ueendinrs, 
ptcceti.  Vnde  iy  huic  ipfi  mortuo  Laysro  malee  vitee  , terrenarum  feUicet  cupidi- 
renthiquam  dicitur.  Revivi fce,  fed  Veni  tatum  mole  pr cernitur  ; ita  qubd  in  illo 
foras.  Omnis  quitpe  peccator  dum  cui-  jam  faClum  fit , quod  in  quodam  Pfalmo 
pam  /ua-n  intra  eonfeientiam  abfeondit,  miferabilitcr  dicitur:  Dixit  dultits  in 
inirorjum  latet,  in  fuit  pestetralibusoc-  corde  fup,  oon  eflDeus.  Fittalii  de 

quali 


Digitecct-bv  Cioogic 


Df  Jbfolutiont 

fuali  diBtm  eft : A mortuo  , vclut  qui 
non  fit,  p«rit  confcfiio.  tuai  rejit» 
qui  nratto  lapidt  tiamavit, 
dicent : Lazare  veni  foras  l ^id  e/i  au- 
4em  forat  prodire  , nifi  quod  oecultu/n-i 
erat,  forat  prodere  i ^i  confitetur  ,f>~ 
rat  prodit , forat prodtre  non poffet , nifi 
viveret : f inchoative  per  gratiam  pr*- 
venientem  , & adjuvantem  ad  elicien- 
dum verum  dolorem  rupernaturalem  ) 
vivere  non  poffet , nifi  refufeitatus  ejft . 
Ergo  in  Ccnfeftione  fui  aecufalio  , Dei 
laudatio  eft . 

Dices:  inquit  S.Aiigud.  ^id prodeft 
Eeclefiec  fi  jam  peccator  voce  Dominica 
refufeitatut  prodit ! ^uid prodefi  Ecde~ 
fiee  eonfitentifCtti  Dominut  ait:  ^te  fol- 
verit  in  terra  foluta  erunt,  ia  eaeto  ? 

Refpondet:  Ip/iem  Laxarum  atteude  , 
ehm  vinculit  prodit , jam  vivehat  confi- 
tendo, fed  nondum  hher  ambulabat  viu- 
eulit  irretitutt  ^id  erga  facit  Ecclefia, 
cui  difium  efi : folveris  , foluta_, 

erunt , nifi  quod  ait  Dominut  continuo 
ad  Difcipulot , Solvite  eum  , iy  finite^ 
abire,  Lcce  nomine,  vtt/e,  intelligit  fo- 
iam  Confeiiionem  , quam  ante  Abfolu- 
tionem  Sacerdotis  poenitens  habet  ii 
folo  Deo  , & quie  nifi  prcceTerit,  nulla 
eft  pcteftas  Sacerdotibus  abfolvendi , 
ut  reclc  alio  loco  dixit  S.  Auguftinus  : 
Chriflut  per  fe  intut  vivificat,  MiniRrit 
folvendi  poR  vitam  potefiatem  tribuit , 
^ut  nullum  folvere  po/funt , nifi  vivat , 
id  eft,  nifi  re^^  fuerit  confelTus . 

Objiciet  trrtidS.  Hieronymum,  qui 
explicans  illud  Matthai , ^nodeumque 
ligaverit, a\t:  IRum  locum  Epifeopi , iy 
’ Pretby  teri  non  intelligentet, aliquid  /ibi 
de  Pbarif^orum  afiumunt  fupercilio  , ut 
vel  damnent  Intioeentet , vel  folvere Je^ 
noitios  arbitrentur,  eum  apud  Deum  non 
fe  utenti  a Sacerdotum  , fed  reorum  vita 
gu/eratur . Legimut  in  Levitieo  de  Le- 
profit , ubi  jubentur  ut  oRendant  fe  Sa- 
terdotibut,  bf  fi  lepram  habuerint ; tunc 
a Sacerdote  immundi  fiant;non  qudd  Sa- 
cerdotet  leprafot  faciant , iy  immundos ; 


SacfAmentali , ‘515 

fed  quod  habeant  notitiatn  Uprofifiy  non 
leprofi  ,iy  quid  po/itnt  difeernere  , qui 
mufdut,  quive  immundus,  Quomodo  er- 
go tbi  leprofum  Sacerdos  mundam  , vtl 
immundum  facit : fie  iy  hic  alligat , vel 
folvit  Epijcoput,  (3*  Presbyter  ; non  eot  , 
qui  in  fontes  funt , vel  noxii  , fed  pro  ofii- 
tio  fuo  , eum  peccatorum  audierit  varie- 
tates feit  quis  ligandus  fit,  quive  /diven- 
dat : igitur  ex  mente  S.Hieronymi  ea- 
tenus  tantiim  Sacerdos  peccata  folvit  , 
aut  reinittit.quaieiius  foluta  fcu  remif- 
fa  declarat  . 

Nego  eon/cquentiam,  & ad  S.Hierony- 
muin  dico  , eum  illis  verbis  arguere,  ac 
reprimere  quofdam  Epifeopos  , qui  ni- 
miam licentiam  libi  arrogabant  pro 
libito  , & nou  explorata  dilpofitione_> 
pfuitentium  eos  admittendi  , vel  reji- 
ciendi ab  Abfulutione,conira  quos  do- 
cet, eorum  potefiatem  non  efie  abfolu- 
ta.u  , fed  certis  legibus  ligatam  , quas 
utique  fervarc  debent  , ut  eorum  fen- 
tentia  fit  valida  , abfolvendo  videlicet 
dumtaxat  eos  , quos  Deus  Abfolutione 
dignos  judicat.  Quod  ut  uftendat,  uti- 
tur exemplo  SacerTotum  Leviticorum, 
qui  priufquam  dimitterent  leprofos , 
priiis  judicabant  de  eorum  munditia  , 
aut  immunditia  legali : Quare  non  eos 
comparat  penes  potefiatem  , fed  penes 
poteftatis  ufum  . Addit  enim  : Cum  pro 
officio  peccatorum  varietates  audierit  ; 
( ideft  peccatorum  fpecies  , & circum  • 
ftaiitias  notaverit ,)  feit  quis  ligandus 
fit , quifve  filvendus : Non  autem  ait  , 
quis  folutus  fu,  aut  ligatus  ; qii6d  cer- 
te afieriiifiet.ri  Sacerdos  tantbm  decla- 
raret peccata  remifia,  feu  retenta ; non 
autem  remitteret,  aut  retineret . 

Objiciet  quarto  : S.  Chryluftomuin_, 
horail.17.  in  Matthxum:  IJberare,  in- 
quit,d/iB/rerf/yc^ccaranxa»  Chrifii  vir- 
tutit  efi,  ut  autem  ad  illa  iterum  non  re- 
vertantur, /Ipofioloruea  curet  (R , ac  la- 
boris . 

Refpondeo:  S.Chryfoftomum  ibi  non 
infiituere  fermonem  dcApoftoiis,  uc 
T 1 1 a Sa- 


Digitized  by  Coogie 


5 1 6 TraB,l,DiJpJLArtJL§^€jiJ^, 


Sacerdotibus  , fi  ve  Judicibus  fecunda* 
riis,  qui  ex  comtniflione  cogiiofcunt  in 
caufa  , Sc  fententlam  ferunt  vel  Ab* 
folutionisjvel  retentionis  in  reum  con* 
fitentem  ; (iccnim  Apoftolis,  dc  eorum 
fucceffbribus  competit  liberare  a putre- 
dine peccatorum;  nainjnquit  S.Augu- 
(linus  lib.i.de  ferm.Oomini  in  Monte, 
cap.d.  condiendis,  & extinguendis  pu- 
toribus peccatorum  Apullolicum  falem 
Dominus  mifit  in  mundum  ; fed  loqui  • 
tur  S.  Chryfoffumus  de  Apoftolis,  ut 
Praedicatoribus  , & Magiflris  orbis  ter- 
rarum , qui  ut  tales  non  aliter  habent 
facultatem  fanandi  i peccatis  , quam 
movendo  peccatores  fuis  praidicationi- 
bus  ad  agendam  Fcsniientiam  . 

Unde  fubjicit  ibidem:  Non  pro  veflra 
tanturnmodo  falute,fed pro  univerfo  or~ 
be  vobit  certamen  eri f.non  ad  ditat  quip- 
pe urbes,  aut  decem, aut  nigtnti, neque  ad 
unam  Gentem  vos  mitto  , jicut  mittebam 
Prophetas, fed  ad  omnem  terram  pror/us, 
ac  mare,  totumque  mundum,  (3*  hunc  va- 
riis criminibus  oppreffum.  Mittebat  au- 
tem Prophetas  , non  ut  judices  , fed  ut 
Praedicatores,  & Magiftros:  igitur  fan- 
(flus  Chryfoflomus  ibi  loquitur  deApo- 
(tolorum  millionead  pr^dicandum.non 
vero  de  ipforum  legatione  ad  abfol- 
vendum . 

Objicies  quinto  ; Vel  peenitens  acce- 
dens ad  tribunal  facramentale  elt  con- 
tritus, 6e  fic  jam  liber  efl  it  peccato, vel 
folum  efl  attritus  , & in  flatu  peccati ; 
& fic  indignus  AbfolutiOne  ; igitur  fa- 
cerdos  In  eo  vere  non  potefl  peccatum 
abfolvere  . 

Refpondeo  utrumque  interdum  con- 
tingere , nempe  qui^d  aliquando  peeni- 
tens fic  contritus  , aliquando  autenu, 
dumtaxat  attritus;  dum  autem  accedit 
contritus  , habet  quidem  jam  pecca- 
ta remifTa  : at  non  independentor  ab 
Abfolutione  facramentali  ; Contritio 
quippe  , qua  peccatorum  remilTionem 
obtinuit , adu  feu  virtute  continet  vo- 
tum emittende  Confeirionis , & obti- 


nende Abfolutionis . Undeilta  peccati 
remiflio  rede  tribuitur  Abfolutioni  ; 
quia  nonnifi  in  ordine  ad  ipfam  conce- 
ditur, & fi  ipfa  data  opportunitate  ne- 
gligeretur  , hec  iicgligentia  in  caufa-, 
foret, cur  nulla  effet  prefata  peccati  re- 
mllfio.  Qiiemadmodum  originalis  pec- 
cati remiflio,  que  fieret  per  Contritio- 
nem, ac  amorem  Deijincludentem  vo- 
tum Bapcifmi  , non  prodeffet  ad  falii- 
tem  , fi  data  opportunitate  fiifcipiendi 
Raptifmuin,  quis  ipfum  negligeret . Si- 
militer qui  cum  fola  Attritione  accedit 
ad  facrameiitum  Ptenitentia  , non  efl 

Jiuidem  dignus  gratia  immediate  , fed 
olum  mediate  , quatenus  idoneus  efl  , 
ut  per  Abfolutionem  gratiam  confe- 
quatur . 

Objicies  fexto  : Sacramentum  Poeni- 
tentia efl  medicina  ; at  medicina  pro- 
deffe  non  potefl  mortuis,fed  dumtaxat 
vivis  : igitur  facramentum  Poenitenti* 
fupponit  vitam  in  fufeipientibus  . 

Refpondeo  ad  minorem  , elTe  quidem 
medicinam  contra  lethalia  vulnera—, 
peccati,  <)'ia;  licit  nondum  intulerint 
mortem  damnationis  atternx  , refpedu 
cujus  homo  peccator  dici  pofTit  vivus  , 
& curabilis,  tamen  intulerunt  mortem 
gratis;,  & hoc  fenfu  facramentum  Poe- 
nitentia; dicitur  vivificare . 

Objicies  denique  : Non  aliter  Sacer- 
dotes habent  potellatem  folvendi  , 
quam  ligandi : (ed  ligandi  poteflas  efl 
tantum  ad  declarandum  aliquem  efVe 
jam  ligatum  : igitur  etiam  abfolvendl 
poteflas  erit  tantbm  ad  oflendendum 
aliquem  efle  abfolutum  . 

Refpondeo  diflinguendo  majorem:Noa 
habent  aliter  quantum  ad  conceffia- 
nem,  & authoritatem,  concedo:  quan- 
tum ad  exercitium  , nego  : Poteflas 
enim  ligandi  dupliciter  potefl  exerceri. 
Primo  quidem  quatenus  Sacerdos  ne- 
gare potefl  Abfolutionem  ; & fic  reti- 
nere peccata  ; fecundiS  pofitive,  quate- 
nus potefl  obligare  pcenitentem  ad  Ct- 
tisfa^lioncmfacramentalero;  unde,  di- 

Ain- 


Digitjzcci  by  Googlc 


De  Abfolutione  Sacr  ament  ali . 5 1 7 


minore,neg«ndaeft  confequen- 
tia  ; fiquidcin  Sacerdos  hocutroque_> 
modo  non  folum  declarat  hominem 
elte  ligatum  , fed  etiam  eum  revera  li- 
gat , & obligat,  tum  ad  habendas  me- 
liores difpolitiones  , ut  debite  Abfotu- 
tionem  percipere  valeat ; tum  ad  im- 
plendam fatisfacftionem  (ibi  pratfcri- 
ptam  . 

Conclusio  Srcunda. 

PEr  facramentum  Peenitenttie  di- 
mittitur part  aliifuapcenic  tempo- 
rali t;  eaque  major  , vel  minor feeur.dhm 
difpofttionem peer.itentis.WKC  colligitur 
ex  Concilio  Tridentino  feflT.  6.  cap.14. 
ubi  fermonem  faciens  de  fatisfadfione 
per  jejunia,  eleemofynas,  orationes,  & 
alia  pia  vitz  fpiritualis  exercitia  pteni- 
tentibus  prxfcribenda,fubdit;  E3on  qui- 
dem pro  poena  eeterna  , nua  vel  Sacra- 
mento, vel  Sacramenti  voto  una-cum  cul- 
pa remittitur , Jedpro poena  temporali ; 
qutc  , ut  f aera  littera  Jocent , non  tota 
Jemper  , ut  in  Baptifmofit , dimittitur 
illi:  , qui  gratia  Dei  ingrati  Spiritum 
f mBum  contriftaverur,t,(y  templum  Dei 
violare  non  funt  veriti  . Qjiibus  verbis 
fatis  aperte  fignificat  Concilium,  qii6d 
fi  non  tota  femper  dimittatur  pcena_, 
peccatis  debita  , uni  cum  remidiontj 
culpx  ; faltem  aliqua  illius  pars  relaxa- 
tur per  Abfolutionem  facerdotalem  ; 
alioqui  fruftri  hecfcripfifret  vocabula 
( non  tota  femper , ) 

/idde  qubd  ca  fit  univerfalis  Ecclefise, 
& ConfeflTorum  praxis  , ut  minores  fa- 
tisfiadliones  injungant , ac  preferibant 
iis  poenitentibus  , qui  accedunt  ad  tri- 
bunal cum  majori  Contritione,  vel  At- 
>tritione  ; qu6d  utique  fignum  e(l , Ec- 
clefiam  fupponere  aliquam  partem  p^- 
n*  temporalis, majorem,  vel  minorem, 
relaxari  per  facramentum  Potnitenti*, 
juxta  propriam  cujufque  difpofitio- 
- nem  , prater  eam  , qo*  remittitur  per 
impletionem  fatisfadlionis  praferiptai 
Sacerdote . 

Nec  certi  deefi  ratio  idem  infinuansj 


cur  enim  potius  infufio  gratia  major 
aut  minor  fieret,  juxta  pcrfetfliorem  vel 
miniis  perfe<flam  poenitentis  difpofitio- 
nem,  qu4m  qu6d  remittatur  pars  poeiuB 
temporalis,  maximi  ciim  facramentum 
Panitentii  iniiitutum  fit  ad  remiflio- 
nem  peccatorum : ac  fubinde  ad  folu- 
tionem  cujufque  vinculi , & obligatio- 
nis qua  peccator  conflringebatur ; igi- 
tur nedum  ad  folutionem  reatiis  culpx, 
fed  etiam  ad  folutionem  reatus  pirnr. 

Qiiam  utique  veritatem  luculenter 
explicat  Seraphicus  Dodlor  in  4.difi.i8 
p.i.art.a.q.a.n.a4.  ubi  inquirens  utrum 
Sacerdos  remittat  aliquam  partem  poe- 
na; peccatis  debitae  , triplicem  hac  de  re 
fententiam  , ac  refponfionem  fubjicit  : 
/V/wan;  quidem,  qu6d  Sacerdos  abfol- 
vat  non  a pcena  peccatis  debita  , fed  \ 
vinculo  confefiionis  , obligando  poeni- 
tentem  ad  p^nam  fatisfai^ionis ; qiiie 
utique  opinio  videtur  elici  ex  Hugone 
Vidorino  in  libro  de  poteflate  ligandi, 
ubi  difiinguuntur  feptem  vincula  , fei- 
licet  obdurationis,  fervitutis  , captivi- 
tatis , «ternae  damnationis  , five  puni- 
tionis, perpetuat  detefiarionia,  Confef- 
fionis  , & penalis  expiationis  : a tribus 
primis  abfol  vit  Deus  per  gratiam  prae- 
parantem , quz  emollit  cor  ad  p^iiiten- 
tiam  ,&  efi  gratia  gratis  data ; ^ vin- 
culo fervitutis  per  gratiam  prxvenien- 
tem  , quz  efi  gratum  faciens,  & liberae- 
a fervitute  peccati ; k vinculo  captivita- 
tis per  gratiam  cooperantem  , quz  ex- 
pedit hominem  , & folvit , feu  exci- 
tat ad  bona  opera  ; a vinculo  zternx 
damnationis  folvit  ligando  ad  quintum 
fcilicet  ad  vinculum  perpetuz  detefio.- 
tionis:a  fexto  vero  folvit  per  Minifirum 
ligando  ad  feptirnum  : Sacerdos  enim 
folvit  confitentem  peccatorem  , ut  non 
teneatur  confiteri ; fed  ligat  ad  vincu- 
lum facisfadionis . Verum  , inquit  Se- 
raphiciis  Dodor,ifie  dicendi  modus  e(l 
improbandtisjSacerdos  enim  abfolven- 
do  non  dseit : Abfolvo  te  h Confeffione  , 
ftd  i pceeatit . 

Un- 


Diniti7P<j  by  Googie 


• • * • 

5 1 8 'TrkaJ.  Difp.ll  Art.II. 


XJnHc  fnbjicJt  freuniam  fententiam  , 
nempe  qu6d  Sacerdos  abfolvat , iioa_> 
tantiim  a vinculo  culpx  , fed  etiam  ik 
ftena  Pnr^acorii  obligando  ad  penam 
iacisfactoriain  ; ac  fubinde  non  lolvit 
aliquam  partem  pene  relaxando  , fed 
foliim  commutando  , hocque  fub  con- 
ditione , fi  videlicet  expleat  farisfai^io* 
nem  injundiam.  Undefi  illa  faiisfadio 
fit  condigna,  Sacerdos  dicitur  abfolve- 
re  ji  tot.i , Ii  non  flt  condigna  , ablolvit 
dumtaxat  a taiua;unde  fi  peccator  mo- 
riatur ante  condignam  fatisfa^ionem  , 
punietur  in  purgatorio . Vcriim  , ait 
Scraphicus  DoCior,  hic  dicendi  modus 
etiam  improbatur;  fi  enim  Sacerdos 
dumtaxat  commutet  pfnas  , fruflra  di- 
cit penitenti ; Abjolto  te  ab  omnibut 
feecjtit  i quippe  ciim  nullum  emolu- 
mentum , faltem  quantum  ad  relaxa- 
tionem pfnc  ex  hu;ufmodi  Abfolutio- 
ne  reportet  penitens  . Adde  qu^d  pec- 
cator accedens  ad  tribunal  pfnitentie  , 
tantam  habere  poterit  contritionem  , 
qu6d  Deus  omnem  ipli  culpam  , & pf- 
fiam  remittat;  ac  fubinde  non  opus  erit 
illam  pfuam  commutare  in  aliam 
nam . 

Wxnc  tertiam  fententiun  fubjicit  Se- 
raphicus  Dodor.quam  approbat, & de- 
clarat his  verbis:£t  ideo  e(l  tertius  mo- 
„ dus  dicendi  magis  confonus  rationi, 
,,  fidei , & pietati  , quod  Sacerdos  ali- 
,,  quam  partem  pfnat  abfolvendo  di- 
,,  mitti  ex  vi  Claviumtdr  hoc  polTumus 
,,  intelligere  fic ; Qu6d  univerfzvic 
j.  Domini  mifericordia,  & veritas, ideo 
,,  in  julfificatione  , qu«  eft  opus  mife- 
,,  ricordic  , mifericordia  fic  remittit 

culpam, ut  Jaftitia  regulam  non  pre- 
,,  tereat.Propterea  adhuc  detinet  obli- 
,,  gatum  ad  ppnara:  illa  autem  p(Ena_, 
,,  ob  rigorem  divine  Juftitix  eO  vrri- 
,,  bus  nuflris  improporiionabilis  , de 
,,  noftne  cogitationi  ignota.de  pro  illa 
„ oportet qu6d  fatisfaciat  Deo.  Pro- 
,,  vidit  ergo  adhuc  nobis  viam  miferi- 
,,  cordia  divina,  de  conQituit  arbitrum 


„ Sacerdotem,  dc  illi  dedit  poteflateid 
„ arbitrandi , dc  laxandi  pesnam  , dc 
,,  manifeflandi  nobis  , dc  partem  pfns 
,,  remittendi  ex  virtute  Paflionis  Chri- 
,,  fti , ut  divina  Juflitia  pro  illa  parte 
„ folurionem  ab  ifto  exigat.fed  ex  Paf- 
„ fionis  ChrifU  poena  Iit  contenta. 
,,  Q^nta  fit  illa  pars,no(irum  non  efl 
,,  determinare,  fed  Dei.  Et  tunc  facra- 
,,  mentum  P«t;itenti*  non  tantiini_, 
,,  erit  onerofum, fed  etiam  frudfuofum. 
,,  Hanc  ergo  opinionem  fufeinendo  , 
„ concedendum  efl.quod  Sacerdos  re- 
,,  mirtit  aliquam  partem  ppne,  ficut 
„ oflendunc  rationes, non  Kteriie,ficut 
,,  ollendunt  alia  , non  purgatoria,  fed 
,,  communiter  illius  ppna  , qua  Deus 
,,  obligat  peccatorem  poli  Abfolutio- 
,,  nem  i culpa  , dc  pro  illa  nunquam 
„ punitur  in  Purgatorio  , iiecalibi;fed 
„ pro  illa  parte  qua  non  abfolvitur, 
„ vel  punietur  hic  fufficienter,  vel  Do- 
,,  minus  exiget  in  Purgatorio  . 

Q^od  repetit  in  refponfione  ad  a.j.4. 
objcdionem:  Ab  eeterna  petna  , inquit, 
nullo  >»orfs/<i/e// Sacerdos  , /i  Purgato- 
rio abfohit,  non  per  fi,  fed  per  accidens, 
fuia  cum  in  pecnitente  virtut'  clavium 
minuitur  debitum  pintc  temporalis , non 
ita  acriter  punitur  in  Purj^atorio  .ficut 
fi  non  effet  abfilutus . Dum  ergo  in  cor- 
pore quxllioiiis  dicit , Sacerdotem  non 
remittere  aliquam  partem  pfnz  purga- 
toria, intelligendus  venit  de  remiifione 
per  fe.  Si  autem  objicias,  qu6d  hsec  re- 
mi(Tio  prxjudicat  divina  jiilfitir  : Re- 
fpondet:  Sicut  in  Baptifmo per  Paffionis 
Chrifli  meritum  , folutionem  folvitur 
peccator  a tota  pecna  , ita  in  Parnitentiu 
per  ejurdem  Pagionis  Cbrifti  virtutem 
filvitur  i parte  ppnet  • ita  fubd  iu  nulh 
prtcjudieatur  jufiitiee  , imi  verifieatur 
illud  PfalmiflK  : Mifericordia,  & veri- 
tas obviaverunt  fibi : Mifericordia  au- 
tem fupercrogando  preetium  juftitue  fi- 
tisfacit . 


Co- 


-Oiqi!iz-e4-by  -Gocglc 


De  Abfolutione 

Corollarium. 

EX  fais  aperte  fatis,  & abundi  con- 
futata manet  herecka  fententia—. 
Autonii  dc  Oo-nhii  /Irehkpifapi  Spt- 
Ittenfis  , qui  lib.f.de  R;:p')b.  Eccleiia- 
ftica  fatetur  quidem  Sacerdiites  novx 
legis  habere  potcflatem  revera  fui  vendi 
•c  ligandi  peccatores  apud  Deum;  at 
non  refpedu  omuium  peccatorum, fed 
dumtaxat  qiiorundam.  Duplicis  quippe 
generis  peccata  diftiiigiiic  , quorum_i 
gutedam  ita  occuIm  finit , dc  latentia  , 
ut  nulla  ratione  exterius  pateant , nec 
ullum  afferantEc^-ieiix  fcaiidaJum,qua- 
lis  elTet  , v.g.  deliberata  animi  interna 
Toluntas  ad’i|rcrandi,nullo  exteriori  li- 
gno manifeliata  : ^tedam  ver6  ita  no- 
toria fiint,  dc  publica,  ut  Ecdefle  fcan- 
dalumafferaiit,ejufquefanc}itatem  in- 
ficiant, ut  homicidium,  adulterium  pu- 
blicum , drc. 

Docet  autem  occulta  peccata  non_> 
inducere  vinculum  , nec  ligare  , nili 
apud  Deum  , a quo  folo  pofliunc  dilTol- 
vi  diret^le , dc  immediacc : cjuarefi  pec- 
cator CKCuItus  coram  Deo  perfedle 
cotitr!cus,ejufmadi  peccati  veniam  exo- 
ret, eam  eonfequitur ; nec  cenetur  pec- 
catum illud  Sacerdotibus  per  Confef- 
lionem  exponere  ; (i  ver6  ita  exponat , 
ut  H Sacerdote  abfui  vacur,  hec  Abfo- 
lotio  prorsus  erit  inutilis  , dc  otioGs: 
Tum  quia  , inquit  , peccatum  illud  re- 
milTum  e(l,antequam  peccator  occedat 
ad  Ecclefiam  ; Tum  , quia  Ecclefia  non 
pocell  folvere  , quod  ipfa  non  ligavit . 
Quatenus  ver6  peccata  funt  publica , 
remittuntur  u Deo  direCle,dc  immedia- 
ti, ut  funt  olFenfi  va  Dei , dc  ab  Ecclefia 
uatenus  funt  olfeniiva  Ecclefiae;  idque 
iimtaxat  poli  peradas  facisfodtiones  , 
dt  pcrpelTos  labores  P9  litc.itiales.  Ex 
quibus  colligit  qu6d  ctfi  Abfolutio  Ec- 
defie  p^nitentrbus  non  profit , quan- 
tum ad  remilllonem  occilcoruin  pec- 
catorum ; nihilominus  , inquit,  SS. Pa- 
tres hortati iunt  Penitentes  , ut  ab  Ec- 
clefia pollularcat  ligationem  , de  folu- 


Sacramentali . 519 

tioTiem  pro  criminibus  occultis  , e& 
qutvl  impoliti  P>eoitentix  labores  eIs 
prodeiTiiit , ut  fruclus  , dc  elTedus  inte 
rio’iS  pTciiitentix:  exercitia  quippe  du^ 
rioris  P^nicentix  a Sacerdotibus  injun- 
da  , argumenta  erant  contriti  , ac  hu- 
miliati cordis  . 

Veriim  hochxrcticum  dogma  eliica- 
citer  profcribicur  ex  didif  , fiquidem-j 
confiat  Sacerdotea  novx  legis  a Chri- 
fio  accipere  potefiatem  remittendi  qua- 
cunque peccata  fimpliciter,  de  abfque 
ulla  exceptione : Chrifius  enim  uc  Do- 
minus indiferiminatim  , de  unlverfim 
ait , Matth.itf.  ^^deunqu:  fol^ritit  t 
dtc.Et  l,\».xx\i.i%7^u£cunquefolvcritiii 
dec.Et  joan.io.,^orow  remijeritit  pee^ 
eata  , dec.  Quibus  (ignificatur,Apofi9- 
los  , de  eorum  Succefibres  habere  tam 
patentem,de  generalem  potefiatem  re- 
mittendi quxiibet  peccata  in  Ecclefia 
militante  , quam  pateat,  dc  fsCe  exceo- 
dat  folutio  ,feu  remifllo  per  Deum  . dc 
Chrifium  in  ctelis  impertienda:  ita e- 
nim  hxc  Evangcliorum  oracula  inaer- 
pretantur  SS,  Patres,  maximi  S.  Chrjr- 
follomus  lib.q.  de  faccrdotio,cap.f.  uhs 
ait : Omnem  rerum  caelcfitun  potejlatem 
d Deo  SicerdotjPus  ejfe  traditam  ten- 
tam ad  remittenda  peccata  , quantam^ 
Deut  Pater  dedit  Filio  , fed  Pater  cteti- 
nus  Filio  fuo  dedit  omnimodam  pou»- 
fiatem  remittendi  peccata  , tam  publi- 
ca, quam  occulta;  igitur,  dcc.  Similiter 
S.  Hilarius  Can.id.  in  Matth.  ka  S.Pe- 
trum  alloquitur  : O felix  Ecchfim  fm- 
Jamentum  ^dij^naque ^difieatientt  illittt 
Petra  ,qu<e  infer  nat  lejfet,i7  tartarj  pon- 
tat , & omnia  mortis  clauflra  dtfolv-ret 
O ie-atus  coeli  janitoP.cujus  arbitria  dea- 
met mterni  adititt  traduntur ; eu/tu  ter- 
reftre  judicium  pricjudicata  ft  autbori- 
tas  in  ceelo  , ut  qua  tn  terris  aut  di/qata 
fisnt , aut  foluta  , foluti  ejttfdem  condi- 
tionem obtineant, -y  in  ceeh  : At  pereata 
occulta, ficiit, de  publica  quoad  culpam, 
de  ptenam  funt  inferni  leges,  tartari 
porta«  de  daufira  mortis;  fiquldeur  oc- 


\ 


V 


Digitized  by  Google 


520  TraSi.l.Difp.lI.Art,ll.§ludeJi.y, 


cidunt,  & impediunt  aditum  coeli;  igi* 
tur  non  folum  publica  , fed  etiam  oc- 
culta peccata  (ol vere  poflunt  Sacerdo- 
tes . 

Idipfum  apertiflime  clamat  S.  Leo 
ferm.  j.  in  anniverfario  fu«  alTumptio- 
nis  ad  Pontificatum,  ubi  cfim  declaraf- 
fet  fummam  i Chrifto  authoritatem 
Petro  traditam  , ait ; Manet  ergo  Petri 
frivUegium  ubicumque  ex  ejut  eequitate 
fertur  judicium,  nec  nimia  eji  feveritat, 
9etremijJio  , ubi  nihil  erit  ligatum,nihil 
folutum,  nifi  quod  B. Petrus  /olverit, aut 
ligaverit . 

In  hoc  autem  tiirpifilme  hallucinat 
tur  Spalatenfis  , qii6d  confundat  pote- 
ftatem  clavium  quoad  forum  exterius  , 
& contentiofuni  cum  potcflate  cla- 
vium quoad  forum  interius  ; ait  enim 
cap.7.  num.ap.  ligamen  feu  vinculum, 
quo  peccatores  Ecclefia  ligat,  in  aliqua 
lemper  excommunicatione  confidere , 
dum  videlicet  Ecclefia,  vel  peccatorem 
publicum  prorfus  feparat  e numero  fi- 
delium , fi  fit  contumax  , & incorrigi- 
bilis  , vel  dumtaxat  ad  tempus  , donec 
fcandatum  debita  fatisfadlione  publica 
expiaverit . Sicque  vult  folum  alligari, 
vel  retineri  peccata  perEcclefiz  claves, 
c(im  ita  in  peccatorem  publicum  ani- 
madvertit; lolvi  autem,  & remitti,cum 
tollit  e>ufmodi  excommunicationis 
•vinculum  , ficque  externum  forum  Ec- 
clefic  cum  interno  perperam  confudit ; 
•fiquidem  poted  aliquis  ab  excommuni- 
catione folvi  , qui  nihilominus  rema- 
nebit peccato  obdriiflus  ; ficut,  & alius 
abfolvi  poted  a peccato  per  Contritio- 
nem perfediam  , qui  tamen  remanebit 
excommunicatione  ligatus  : igitur  di- 
verfa  ed  potedas  abfolvendi  ab  excom- 
municatione , Scabilla,  qua  quis  ab- 
folvitur  a peccatis  in  foro  interiori , & 
fecreto  facramenti  P;nitenti« . 

Dices:  Solus  Deus  poted  remittere 
offenfam  fibi  irrogatam;  igitur  Ecclefia 
in  ejufmodi  remilllonc  partem  non  ha- 
bet. Antecedens  condat;  ejus  enim 


ed  oiTenfam  remittere  , qui  Irfus  fuit  . 

Dijlingui  antecedens  : Authoritate 
propria  , & principali , concedo  ; ex 
delegatione,dc  commiflione  Oei,  nego: 
ficut  enim  privatus  Judex  non  poted 
condonare  offenfam  irrogatam  Princi- 
pi propria  authoritate,  fed  foliim  ex 
Principis  delcgacione;ita  Sacerdos  non 
ex  propria , fed  ex  Dei  concelfionc  re- 
mittit offenfam  Deo  irrogatam  . 

Dices Jecur.dd  \ Ecclefia  folum  poted 
folvere,  qux  ligare  poted  ; fed  ligare 
non  poted  occulta  peccata  , quia  non 
judicat  de  internis,  Sc  occultis;  judi- 
cium enim  ejus  totum  externum  ed : 
igitur , &c. 

Dijlinguo  w/wrew;Quamdiu  occulr» 
funt  , St  omnino  interna  , concedo; 
quando  manifedantur  , & nota  fiunt 
per  Confeffionem  , nego:  Tunc  enim 
Ecclefia  per  fuos  Minidros  ejufmodi 
occulta  peccata  retinere  poted  fi  debi- 
tas difpofitiones  in  puenitente  non  re- 
uirat,  ea  ver6  abfolverc  , fi  idoneas 
ifpofitioiies  inveniat . 

ARTICULUS  TERTIUS. 

De  partibus  Peessitentiee  in  fpeciali  . 

DIximus  in  fuperiori  articulo  Poe- 
nitentia facramentum  tres  ex 
parte  Pcenitentis  aidus  defiderare  , ex 
quibus  quafi  materia  neceffarid  conda- 
re  debeat , ut  definit  etiam  Concilium 
Tridentinum  feff.i4.ca.q.  ubi  legimus: 
Sunt  autem  quafi  materia  hujus  Sacra- 
menti  ipfius  pernitentis  aBus  , nempe^ 
Contritio  , Confejfio  , I3  SatisfaBio,  qui 
quatenus  in  pernitente  ad  integritatem 
Sacramenti,  adplenamque,  IgpperfeBam 
peccatorum  remijfionem  ex  Dei  iniUtu- 
tibne  requiruntur,  hac  ratione peeniten- 
tiec partes  dicuntarXirsAei  S.Augudinus 
exponens  illud  Pfalm.14/5.  $jui  fanat 
contritos  corde  , ait : Sanat  contritos 
corde  , fanat  confitentes  , fanat  feipfos 
punientes . Quibus  verbis  fignificat  tres 

adlus 


I 


De  Contritione . s i i 


•dius  ponitentia , nempe  cordis  Con- 
tritlooem  , oHi  Confeflionem  , & ope* 
ris  Satitfadlionem  . Superell  autem  , 
ut  de  fingulis  ejufmodi  partibus  In  prf- 
£cnti  Articulo  difputemus,  quod  utique 
cxequemur  tribus  in  fequentibus  Se- 
(Sionibut ; quarum  Prima  erit  de  Con* 
tfitione  tam  perfedia  , qua:  vulgari  no* 
xnine  dicitur  Contritio,  quim  imperfe* 
dta  , quR  Attritio  appellatur;  Secunda  , 
de  ConfelTione : Tertia  vcr6  de  Satif- 
fadllone  tam  facramentali , quiim  £c* 
clefiadica , feu  publica . 

Sbctio  Prima. 

De  Contritione . 

CONTniTiosis  nomen  deducitur  ik 
verbo  contero,  quod  utique  figni* 
ficat  rem  duram  in  minutifllmas  par- 
tes dividere,  ut  docet  Arifi,^Metheo~ 
rologicon;  appolit&  quidem  egregia  (1- 
sullitudine:  per  peccatum  enim  homi- 
nis voluntas,  decor  velut  induratur, 
& obfirmatur  in  malo,  iuxta  Illud  yoi. 
tup.  Cor  ejut  indurabitur  tanquam 
lapit,  IS  flringetur  quaf  malleatori t in- 
tm  : unde  a^us  ille  , quo  hiec  amove- 
tur durities  , de  peccatum  expungitur  , 
merltd  4 Theologis  appellatur  Contri- 
tio ; Hinc  Cuillelmus  ParKlenils  Poe- 
nitentiam commendat , de  deferibit  ab 
ipfa  cordis  comminutione:  Pernitentia, 
inquit  , e/l  cerdit  conTraBio , IS  eommi- 
nutio  , ac  veterit  homini  t in  puherenus 
redttBio . 

Qi^m  utique  Contritionis  Ethimo- 
loglam  (ic  optimi  declaratS.Uonavent. 
in  e^dift.i6.  art.t .qu^ft.i.ad 7,  ubi  ait : 
,,  Dicunt  aliqui , qu6d  ideo  hoc  nomi- 
„ neeenfetur;  quiadeue  unguentum 
„ fanativum  conficitur  ex  multis  her- 
„ bis  In  mortariolo  confratflls  , (ic  un- 
,,  guentum  compundlionis  conficitur 
j,  ex  herbis  peccatorum.qute  natx  funt 
„ in  terra  noftra  , ciim  conteruntur  In 
t,  mortariolo  confeientite ; ita  videtur 
Tom.X. 


„ Berr.ardus  fuper  Cantica  dicere.  Sed 
„ tunc  ab  hac  Contritione  non  dicerc- 
,,  tur  homo  contritus , fed  conterens . 
,,  Ideo  addendum  , qu6d  inhacCon* 
,,  tritionc  tria  funt  attendenda  , quod 
„ conteritur,  l quo  conteritur  ,&  ad 
,,  quid  Contritio  terminatur  . Quod 
„ conteritur  efl  cor  peccatoris , quod 
„ e(l  tanquam  vas  fidlile  repletum  ve- 
„ neno  peccati , juxta  Illud  ; Pel  dra- 
„ tonum  vinum  eorum  , iye.  A quo  con- 
,,  teritur  eft  duplex  mola,  una  fuperibs 
„ furfum  elevans,  dt  hac  efl  fpes  venis 
„ ex  confideratione  mifericordis.  Alia 
,,  mol^  deorfum  divins  juflitie  , £t  de 
,,  his  molis  dicitur ; Non  accipies  loco 
„ pignoris  inferiorem  , dc  fuperiorem 
„ molam.  Iftud  vas  ad  hoc  conteritur, 
„ ut  emollefcat,  quia  durum  eS  . Cor 
„ enim  durum  male  habebit  in  novlfli- 
,,  mo  . Vel  melius,  ut  peccati  deledla- 
tio  totaliter  effundatur  , ideo  dicitur 
Contritio , non  fradiio  , quia  fratfllo 
eft  in  majores  partes  ; contritio  in 
minores  , de  quando  in  majores  par- 
**  tes  e(l  fratHio,  fapor  aliquo  modo  re- 
” manet ; ut  autem  non  remaneat,  nec 
» fapor,  nec  veritas, ideo  in  partes  mi- 
» nimas  conteritur . Et  hsc  deledlatio 
,1  totaliter  removetur  per  p^nam  stcr- 
„ nam  , dc  removetur  per  gratiam  , de 
,,  ideo  utrobique  dicitur  Contritio  , de 
in  pcena  sterna  , fecundbm  illud  ; 
Conteretur  cum  dei  i nquente  deliBum. 
Et  per  gratiam  : Cor  contritum  , Q* 
’’  humiliatum  Deut  non  defpieiet . Sed 
aliter,  quia  ibi  conteritur  in  pulve- 
rem  , non  ut  aliud  vas  fiat ; quia  de 
*’  impiis  dicitur  : Nonfic  impii , nonfic, 
” fed  tanquam  puhis,  {yc.  Sed  in  Can-> 
» tritione  gratis  cfl  Contrltlu  ad  ge- 
» nerandum  vas  novum  , de  folidunu, 
,,  per  honorem  gratis.de  lacrymarum, 
,,  dc  ideo  redi  dicitur  Contritio  , non 
„ Attritio  ; quia  partium  tritarum  e(l 
„ unio  , ut  fiat  vas  In  honorem  fecun- 
,,  diim  illud  de  VauXo.yat eleBionh  eft 
„ mihi ....  Si  quis  emundaverit  Je  ab 
V V V hit 


t. 


Digitized  by  Googlt 


j 1 z Tra^.LDifpJlLArt.llLSeH.l.Q^lil. 

,,  his,  trit  vas,  l3^e.  Ita  Scraphkag  Do-  tium : Sic  Ifaste  f i.  l/afiitas  iyCottiri» 
,,  dor.  Dicitur  autem  Coa  tricio  cor-  tio;&  fames,  i^gladisss , tfstis  tonfol»^ 
djs : quia,  inquit  CatechifmuB  Triden-  iitur  te  ? Et  Hiefemi^e  6. Malunt  vi/hm 
tinus  Cordis  nomen  frequenter  ef  ab  Aquilone  , iy  Contritio  magna  . 

/ttcr^  littera  pro  voluntate  stfurpanf,  ut  it  Pfal.ti,  Contritio , iy  infelicitat  itt 
enim  a corde  motionum  corporis  prinei-  viis  eorunuApud  Theologos  ver6  ufur- 
pium  fumitur,  ita  voluntas  reliquat  om~  patur  hoc  nomen  ad  fignificandani  di- 
nes  anima  vires  moderatur  , ac  regit . fplicentiam  de  peccatis  prateritis,  qua 
Hxc  autem  cordis  Contritio  prima-  utique  (ignificatio  fundamentum  ha« 
rius  elt,  ac  prxcipuus  poenitentii  adus;  bet  in  Scriptura  facra  ; nam  Pfal.qo. 
nec-non  6c  fundamentum  , ac  corona  Cor  contritum  ,(y  humiliatum  Deus  non 
ceterorum;  nunquam  enim  debiti  pcc-  defpicies.  Et  Pfal.  s/ftS.  Sanat  contri tot 
cata  confiteremur,  & niteremur  fruilra  corde  , iy  alligat  contritiones  eorum  i 
faci^fadoriis  operibus  ea  expiare  , nili  Hinc  appellatur  etiam  cordis  hurailia- 
dolorem  haberemus  de  peccatis  vite  tio  ; Nam  , ut  mox  laudata  verba  ex- 
prioris  , eaque  per  Contritionem  dete-  pendit  S.  Augufiinus ; ^jti  cor  non  con~ 
liaremur  . Etenim  ( ait  Author  libri  terunt,  non  fanantur,  quid  eR conterere 
quxflionum  veteris,&  novi  Teftamen-  eor , facrificium  Deo  Jpiritus  contribu- 
ta i.p.s\\x.ii. ^corporis  membra  lafa  uti-  latus . . . obtriverunt  cor  i Humi- 
que non  fine  dolore  poffunt  fanitatis  reei-  Ia  ; ^ui  nam  non  obtriverunt  eor?  5W- 
pere  medicinam  : fie  iy  peccatores  no/t-,  perbi : Contritum  fanabitur  , elidetur 
poffunt  peeeatafua  redimere  , nifi  dolo-  elatum,  ad  boe  enim  forti  eliditur  ,ut 
rem  fenferit  animas , qui  peccaverit . contritum  fanetur : Sanat  contritos  eor- 
Qminiam  autem  frcqiicntioreffc  debet  de  •,  fanat  ergo  humiliatos  corde  , ije. 
Contritionis  ufus  , quippe  ciim  nullum  Dicitur  pariter  amaritudo  cordis  ; quia 
fit  temporis  pundum  , quo  preterita  videlicet  peccata  reddit  amara  pteni- 
peccata  in  memoriam  recurrunt  , quia  tentis  animo  , juxta  illud  Ifai£  fi.Re- 
illico  de  his  falutarem  concipere  dolo-  cogitabo  tibi  omnes  annos  meos  in  ama- 
rem  debeamus,  & ilia  deteflari  idcirco  ritudine  animee  meie ....  Eece  in  paca. 
diligcntlori  difquificione  examinanda  amaritudo  mea  amariffima  . 
efl,oc  declaranda  Contritionis  natura.  Nominatur  etiam  compundio,qua- 
virtus  , (Sc  dignitas  . Quod  utique  pro  fi  cordis  pundio:Quia  vidclicetirn^i»// 
modulo  noflro  przOabimus  in  quinque  Gulllelmus  Parificnfis  trad.deSa- 
fcquentlbus  quxllioiiibus,  quarum  pr/.  ^ crameiito  Psnltcntlx  eap.  p.  tunc 
«/a  aperiet  quid  dt  qualis  fit  Contritio  : prlm6  fentiuntur  fpinc,  de  aculei 

Secunda,  de  quibus  e(Te  debeat: TVrr/a,  peccatorum  , cCim  Spiritus  cor  pec« 

quanta  , de  qiiandiu  debeat  durare  ; catoris  infufione  gratis  fux  vivlfica- 
^»arra  , quis  fit  ejus  effedus;  ,§«i«/a,  ,,  verit,  ac  fandificaverit ; five  quia 

qux  de  qualis  fit  Contritio  impededa  , ,,  tunc  in  imo  cordis  , dc  in  Intimum-» 

leu  Attritio.  „ cordis  infiguntur.  Juxta  illud  quod 

’ ,,  legitur  in  Pfalm.  Conver/iis  fum  itu* 

Qu  AESTIO  Priam.  • » aerumna  mea  , dum  csbifigitur  fpina  , 

„ Aliquando  enim  ante  adventum-.* 
^uid  iy  qualis  fit  Contritio , ,,  ejus,  de  vivificam  ejufdem  vifitatio- 

nem  corde  , ftudio',  vel  potius  mor- 

NOtandum  primo.  Contritionis  no-  „ tificato,  de  mortuo,  nec  vulnus  pec- 
men  in  Scriptura  facra  idem  fi-  ,,  cati , nec  ferrum  in  vulnere  fentie- 
gnificare  , ac  devaSationem , velcxl-  „ batur , nec  aculei  peccatorum  , nec 

pun- 


Ve  Contritiotte  . > i'5 


,,  puDAionniprorun;  nomimttir  au- 
tem  CocapHixSioapud  PfaliBiftanO 
f,  Pralm.4./«  cmhliitM  vtfirit  camfiun- 
„ gtniini  ; Et  ^3. i.  Hh  autem  aaditis, 
„ eompuftBi  funt  eorde.  Vd  ica  dicitur: 
„ quia,inquit  *^/<yr'i*;Quemadtnoduni 
„ arbores  thuris , dc  mirrhe  fudibut 
„ ferreis  vulnerantur  , dc  ipfa  viilne' 
,,  ratione  velut  lacrymatx  (unt  hujuf* 
„ modi  arbores  , feu  coagulate  ; fic 
t,  compunda  corda  pcenitentium,thus 
devotx  orationis,  dc  mirrham  inter* 
„ ne  amaricationis  emittunt.Tandem 
„ dicitur  CompunBio  ; quia  quemad* 
„ modum  ferro  tumida  ulcera  fecan* 
„ tur,  ut  inclufum  virus  eriimpcre_j 
,,  poflit,  ita  corda  quafi  fcalpello  Con> 
,,  tritionis  inciduntur,ut  peccati  mor* 
,,  tiferum  virus  poflit  foras  erumpere. 
„ Quare,  dt  fcifllo cordis  k Jocle  Pro- 
„ pheta  appellata  eft ; Convertimini 
„ (inquit  cap.i.ad  me  in  toto  eorde  ve- 
„ firo  , in  jejunio , iy  fletu  , iy  planBa, 
„ iy  feindite  corda  vrflra  , 

Notandum  ftcundd,  qu6d  ciim  Con- 
tritio fprdari  poflit , vel  fecundiim  ip- 
lainmet  adius  entitatem,vr/  fecundiim 
modum,  quoatflus  ipfe  elicitur  , vel 
juxta  principium  , k quo  elicitur  , vel 
denique  fecundiim  effedfum,  quem  ip- 
fu  producit : inde  fit  qu6d  plures  , de 
varie  proferantur  Contritionis  defini- 
tiones fecundiim  varium  refpedum : 
Primo  quidem  quantiim  ad  fubflan- 
tiam  : de  entitatem  atflus  , definitur  b 
Concilio  Tridentino  fefs.t4.cap.  Con^ 
tritio  efl  animi  dolor  , ae  deteftatio  de 
peccato  commijflo , cum  propofito  non  pec- 
candi de  ceetero . Que  utique  definitio 
Contritionis  ei  convenit  tam  ut  eft  a- 
dfus  virtutis  , quam  ut  eft  pars  facra- 
menti  fonitentie  , fiquidein  utroque 
modo  necefTarid  debet  efle  dolor  de_, 
peccatu  commiiTo  cum  firmo  propofito 
non  peccandi  de  c«tero.  Licet  quate- 
nus eft  pars  Sacramenti  involvat  pr<e- 
tereb  propofitum  confitendi , & fatif* 
faciendi,  per  quod  diftinguitur  a Con- 


tritione quatenus  nH  aidhis  virtutis  Pr«^ 
iiitentie,  que  ut  fie  non  involvebat 
oHm  propofitum  confitendi  , dc  fatif- 
faciendi , fed  tanthm  voluntatem  pu- 
niendi , dc  vindicandi  peccatum  . 

Ratione  ver6  principii  dicitur  , ZJo- 
lor  voluntati  ut  punient  quod  dolet  /h 
eommiflffe  ; Etenim  Contritio  eft  adtus 
voluntatis  nolentis,  ac  dolentis  fc  (kc.- 
cafle;  ita  qu6d  fi  fieri  poflet,  efficaciter 
vellet  peccatum  non  a fe  fullle  com- 
milTum;  Tertio^  ratione  eflfltBut  dicitur 
k S.  Auguftino  , Dolor  remittent peeea- 
tum  ; vel  k S.Grcgorio  ; humilitat  Spi- 
ritut  annihilant  peccatum  inter /penit  & 
timorem  . Tandem  ratione  modi  , quo 
exercetur , deferibitur  ^ S.lfidoro.CVff- 
tritio  efl  compunBio , ly  humilitat  men- 
tit  eum  lacrjmit  venient  de  recordatione 
peccati  , ly  timore  Judicii  . 

Porr6  in  prima  definitione  , qua  eft 
omnium  praftantiflima  , tres  recenfen- 
tur  adiis  ad  perfedam  Contritionem 
convenientes  , nimirum  dolor  de  pec- 
cato commiflb , e;us  odium  , feu  dete- 
ftatio, dr  propofitum  amplius  non  pec- 
candi. Qiiaritur  autem  ,in  quopotif- 
fimiim  ex  illis  adibus  ratio  formalis 
Contritionis  confiftat  , dc  utrum  tres 
rlli  adus  ad  veram,  dc  perfedam  Con- 
tritionem neceflarid  defiderentur ; Ca- 
jetanus  enim  opufe.  de  Contritione., 
qu.i.  contenditContritionem  eflentia- 
literconfiftere  in  adu  odii  de  peccato; 
ita  quod  dolor  fit  tantum  illius  pro- 
prietas; propofitum  var6  non  peccandi 
de  costero  ipfius  doloris  fequela  , dc  ef- 
fedus  . Suarez  vtxb difh.^.fe3.i.  vult 
illam  efle  eflentialiter  detcftationem., 
peccati , quam  tum  ab  odio  , tiim  k 
dolore  peccati  vult  dFc  diftindam  , 
Aliqui  ver6,ut  ConinK.</t/^.i.r;/.i.do- 
cent.  Contritionem  confiftere  cfFen- 
tialiter , tam  in  adu  doloris , quim  in 
adu  odii  de  peccato  . Hieretici  ver6 
hujus  temporis  cum  Luthero  volunt 
Contritionem  efle  tantiim  amorem  ju- 
ftiiic  , novam  vitam  , ac  prioris  vite 
V V v s emen- 


Digitized  by  Gc-Ogk 


j 14  Traii.LDt/p,U,j4rf*III,SeB,I^£ftJ, 


emendationem  ; non  ver6  ejufdem_j 
odium  , difplicentiam,  deteftationem, 
«ut  dolorem , ita  qu6d  Contritio  non 
importet  aliquid  acerbum  , aut  ama* 
rum  j fed  omnia  grata  , jucunda  , aut 
dulcia;  unde  inferunt  dolorem,  feu 
triftitiam  facere  hominem  magis  hy- 
pocritam,non  autem  veri  pmnicentem. 

Notandum  tertid  , Contritionem  fo- 
litd  diftingui  duplicem  , perfectam  f.-i- 
licet,  qua  (impliciter  dicitur  Contritio, 
& e(i  dolor  de  peccatis  propter  Deum 
fummi  dilectum,  & imperfectam,  qux 
appellatur  Attritio , feu  dolor  dc  ;>ec* 
catis  ex  aliquo  alio  motivo  boneAo , 
quod  non  (it  ipfe  Deus  propter  fe_, 
amandus  , & quatenus  e(t  fummum 
bonum,  il  quo  peccatum  mortale  aver- 
tit; fciendum  enim  eft , quod  aliquis 
poteft  deteflari  {feccatum  propter  va- 
rium finem : Primo  propter  timorem 
gehennx , quara.peccando  incurreret: 
Setttndd  propter  deftderium  gloriae , dc 
foelicitatis  aternx  ,quam  moriens  in_> 
peccato  perderet:  propter  amo- 

rem virtutis,quam  infufcaret,de  odium 
vitii,  quo  inquinaretur ; ^artd  ex  di- 
lecftione  Dei,  quem  impensi  diligit,vel 
amore  concupifeentix  , propter  varia 
bona  , quz  ab  eo  recipit , vel  amore^ 
amicitis, nempe  quatenus  cft  fummum 
bonum  infinite  perfe(ftum  , dc  amabile, 

Jiuod  proprie  eft  amare  Deum  propter 
e . Queritur  autem  in  quonam  ex  iflis 
motivis  confidat  ratio  formalis  Contri- 
tionis. 

Tria  igitur  hac  in  quzftione  maximi 
occurrunt  determinanda  Primum  , 
utrum  ad  pcrfctdam  Contritionem  re- 
quirantur quatuor  illi  aCius  , nimirum 
odium  , detedatio,  dc  dolor  de  peccato 
commifTo  cum  firmo  propofito  non 
peccandi  de  cetero  , nec-non  dc  confi- 
tendi , uc  fatisfaciendi : S'tundum  , in 
quonam  ex  illis  aCVibus  furmaliter 
Contritio  confidat  ; Tertium  , utrum 
perfetda  Contritio  fit  adius  charitatis  , 
dc  amoris  Dei  formalitcr,  aut  falcem  i 
cbari  tate  imperatus . 


Conclusio  PaiMA.  ' 

QVatuor  fretfatiaBut  re^iruntw 
ud  veram  , iy  ^r/eBam  Contrid 
tionemJAne  colligitur  ex  Con- 
cilio Tridentino  , quod  ubi  Contritio- 
nem definit  , dc  explicat , ejufmodi  a- 
(dtium  meminit : nam  feff.x^cap.t,  lo- 
quens  de  Poenitentia  virtute  , que  non  . 
eft  peccati  remifliva  , nifi  quatenus  cft 
vera  Contritio  , hec  habet  : Fuitqui- 
dtm  Pteiitentia  univerfis  boniinibm  , 
qui  fe  mortali  aliquo  pteeato  inquina/- 
/int , quovit  ttmpore  ad  gratiam  , (3* 
/ujlitiam  eonfequcndam  neee/jTaria , illit 
etiam  , qui  Bapti/mi  Sacramento  ailui 
petivijfeut , ut  perverptatr  ab/eBa  , ly 
emendata,  tantam  Dei  offenjionem  eunt 
peccati  odio,  iy  pio  animi  dolore  detifta- 
rentur.  Ubi  ad  perfetflam  Poenitentiam 
requirit  deteftationem  , odium  , dc  do- 
lorem de  peccata . 

Capite  autem  4.agens  de  Contritio- 
ne , fic  ait : Contritio,  quK  primum  lo- 
cum inter  diBot  Pernitenti t aBus  habet  , 
animi  dolor , ae  deteftatio  eB  de  peccato 
tommiffb  tum  propofito  non  peeeandide 
cetero  : fuit  autem  quovit  tempore  ad 
impetrandam  veniam  peccatorum  bie 
modut  Contritioni!  neeeffdriut,  iy  in  ho- 
mine pofi  Baptifmum  lapfo  , ita  demum 
preeparat  ad  remijfionem  peccatorum  , fi 
cum  fiducia  divinee  miferieordiee,iy  voto 
preeBandi  reliqua  , conjunBut  fit , qute 
ad  riti  /u/iipiendum  boe  Saeramentum 
requiruntur  .XJhi  duplicem  Contritio- 
nem delineat,  nempe  eam  , que  fit  ex- 
tra facramentum  Poenitentiz  , de  eam, 
que  Sacramento  jungitur  : ad  utram- 
oue  autem  in  nova  lege  requirit  non 
foliim  dolorem  , ac  detedationem  de 
peccato ; fed  etiam  votum  predandi 
ea  omnia  , nempe  ConfcITionaro  , de 
Satisfacdionem.qux  ad  Sacramentalem 
Abfolutiunem  defiderantur. 

Qudd  autem  pariter  odium  etiam_i 
defideraverit , fatis  liquet  ex  eo  quod 
ibidem  Contritionem  , quam  inprin-. 
cipio  dolorem,  de  deteftationem  ap-  * 

pel- 


_ DigiU.:cd.by  GoQgle 


Ve  Contritione . 5^5 


|icTI«vent , flatim  poA  mox  Iaudata_> 
'Vcrba  fimpliciicr  appellat  odium  ; pro- 
fcribens  enim  erroneam  Lutheri  fen- 
tenciam  , ait ; DeeUrat  ifitur  /knB* 
Sjnodut , hanc  Contritionem  non /alunt 
cenationem  a peccato  , & vitiC  novet  pro- 
pofitum , iy  inchoationem , fed  veterit 
ttiam  odium  continere , iyc.  Quod  rur- 
fut  iterum  ibidem  inculcat;HincCanf. 
fic  definit ; Si  quit  dixerit  eam  Contri- 
tionem ,qu£  paratur  per  di/iuffionem  , 
coUeBionem  , iy  detefiationem  peccato- 
rum, qua  quit  recogitat  annet  /itet  in 
amaritudine  animee  fum  , ponderando 
peccatorum  /horum  pravitatem  , multi- 
tudinem,infidelitatem,  amiffionem  ecter- 
nee  beati tudinit , iytcternee  damnationi! 
incurfum , eum  propofito  meliorii  vitiC; 
non  ejfe  verum  , (y  utilem  dolorem  , nec 
prtcparare  ad  gratiam  ,fedfaeere  homi- 
nem hypocritam  , (y  magii  peccatorem  : 
demam  illam  ej/e  dolorem  coaQum  , iy 
non  liberum,  ac  voluntarium,  anathema 
//.Quibus  verbis  quamquam  Tridenti- 
ni  Patres  prsccipui  intenderint,  defi- 
nire contra  h creticos  noflri  temporis  , 
ad  veram  Pcsnitentiam  non  fufficere 
nudum  , ac  lierile  propofitum  melioris 
vite  , five  cefTationem  4 peccato  ; ni- 
hilominus haud  obfcure  infinuant  un4 
cum  odio, ac  detefiatione  peccatorum, 
& propofito  melioris  vitce.etiam  requi- 
ri dolorem  de  peccato  commilTo,  five 
interim  dolor  ille  fit  fenfitivus  , five 
dumtaxat  intelieSivus . 

Quando]  enim  Contritio  definitur 
per  dolorem , ibi  dolor  non  accipitur 
precisi  pro  ipfo  doloris  a(flu  , neque 
pro  triftitia,  que  efi  pallio  , feJ  pro 
caufa  ipfius  triftitie , atque  doloris  , 
fcilicet  pronolitione  peccatorum:  hac 
enim  tria  differunt , nolitio  , triftitia  , 
& dolor  ; nam  nolitio  eft  adlus  volun- 
tatis , fcilicet  nolle  peccafle ; triRitia 
vero  eft  moeftitia  , & palGo  ,que  oritur 
ex  ipfa  noiitione,de  voluntatem  afficit: 
dolor  auteci  eft  pafEo , que  fubjicitur 
in  facultate  icofitiva  , nimirum  illa..* 


cordis  anxietas  , cmim  habet  pmnitens 
ex  nolitione , Sc  deteftatione  peccati . 
Porrbex  his  tribus  fola  nolifio  videtur 
efle  de  eftentia  Contritionis  : cetera_* 
autem  funt  ejus  effeCius . 

Nam,  ut  preclare  docet  S.Bonaven- 
tura  dift.id.  art.i.  queft.i.  ex  S.Augu-^ 
ftino  lib.14.  de  civitate  De!  cap.  i f.  Si- 
,,  cut  peccatum  perpetratur  per  con- 
,,  fenfum  fice  contra  deletur  , 8c  de- 
,,  ftruitur  per  diiTeofum  voluntatis 
„ rationalis;  de  quia  difrenfus  ab  ea  re, 
,,  quam  impoflibile  eft  non  cfTe, gene- 
„ rat  dolorem  ; ideo  dicendum  , qu6d 
,,  Contritio  eft  dolor  per  elTentiam  . 
„ Sed  attendendum,  qu6d  dolor  dici- 
„ tur  dupliciter . Uno  modo  ipfe  dif- 
,,  fenfus  voluntatis  ; alio  modo  paflio 
„ refultans  in  fentientem , vel  fenfua- 
„ litatem  e$  illodiflenfu  , perquam.* 
„ prorumpit  homo  in  lacrymas,  dc  ille 
„ diflenfuseft  deeftentiaContricionis; 
„ fed  illa  paftio  eft  ejus  cfTedius  . Hzc 
Seraphicus  Oodior.Unde  prjclarc  col- 
ligit dodUlfinsus  nofter  Vega  lib.i de 
Juftificatiane  cap.  Si  qui  , inquit  , 
funt  qui  nollent  quidem  patrafte  , qux 
admiferunt  peccata , neque  tamen  do- 
lent dolore  fenfitivo , aut  etiam  intcl- 
ledlivo  de  ipfis  , ea  deteftatio  peccato- 
rum, abfque  ulla  triftitia,  dc  dolore,  ad 
jullificationem  fufiiceret , idque  con- 
Itanter  Scotus,  Almaynus,de  alii  tradi- 
dere : dc  valde  eft  hoc  mifericordix  di- 
vina coiirentaneum  . Nam  , dc  apud 
homines  hoc  nonnumquam  fatis  eft  ad 
redeundum  in  gratiam  cum  illis . Nec 
verti  in  dubium  poteft  , quin  jam  ifti 
peccatores  refipircant  Itfuis  peccatis,dc 
verd  eos  illorum  pgniteat.  Et  quatenus 
dolor  , feu  triftitia  de  peccatis  proprii 
pro  palfionlbus  accipiuntur  , que  fe- 
quuntur  CK  affedlibus  eorum  , qui  nul- 
latenus vellet  acquievifle  peccatis,  ad- 
hibere polTumus  fidem  nonnullis  pec- 
catoribus afferentibus  , fe  non  pofTe..* 
dolerede  peccatis  fuis.Poteft  enim  hoc 
ufu  venire  in  dolore  fenCtivo , ex  quo 


Digitized  by  Googie 


5 x6  TrAH.LDifp.lL4rt*llLSeH.l.§lutfl.L 


fetjDuntiir  lacryme,  prooter  duranuj 
conipleiiionem  , vel  propter  himium 
alioqui  dolorem  inieitAvum  . Ec  non 
eft  mirandum  , fi  alia  matris  fenflbilia 
majorem  caufant  dolorem,  8c  in  plores 
nos  refolvant  lacrymas  . Etrecundum 
JJodorem  fubtilem  polEbile  etiam  hoc 
eft  de  dolore  intelle^ivo  , qui  trilVicia 
cftj  quia  neque  necefTarib  fequitur,  fe> 
ctindum  ipfum,  triftiiia  ex  fuga,  odio, 
feu  noliiione  peccati, licet  ut  plurimum 
conjundla  ipfi  Iit . Unde  eft  illud  vul- 
gatum S.Auguflini  lib.  de  focnit.  Sicut 
Panitenti/e  comet  efi  Jolor,  ita  lacrymte 
tejiet  funt  doloris . 

Q£6d  fi,ut  alTolent  aliqui  peccatores 
dicere  > de  hoc  doleant  , quod  non  do- 
lent, Sc  tali  dolore  fenfitivo,  vel  intel- 
leiftivo  modb  fimpliciter  dicant  fe  nol- 
le peccalTe,  admitti  debent  ad  Pteniten- 
tiam  . Si  tamen  dicerent  fe  non  habere 
«iTedlum,  quo  nolint  coufenfifle  pecca- 
tis, quae  admiferunt , quia  non  ^ofTunt 
talem  affeAum  habere , & eum  affe- 
dfum  more  communi  dolorem  vocent , 
communibus  , & pro  tritis  rationibus 
ex  malis, qu»  funt  in  peccatis.paiilatim 
trahendi  funt , ut  nolint  ea  admiliffe  • 
Fieri  quippe  nequit,  ut  doleant , quid 
non  dolent  de  peccatis  liiis  , Ii  dolor 
accipiatur , ut  plerumque  Iit  , pro  afFe- 
iffu,  quo  quis  vult  non  peccalTe  . Nam 
is  affeiftus  femper  fubeft  poteftati  ejus  » 
qui  veri  vult  eum  habere.  Quia  vcr6 
magis  ille  pendet  ex  Dei  gratia  , & be- 
nignitate , quam  ex  nottra  libertate  » 
imprimis  orandus  eft  Deus,  ut  eum  di- 
gnetur impertiri:  ^is  enim  ( ut  verif- 
fime  dicit  Bernardut  de  tripi,  mifer.  ) 
feindet  duritiam  iftam,  nip  qui  in  Pavio- 
ne fua  petrat  excidit  l ^uit  daiit  cor 
f amitem,  nifi i quo  tft  omne  datum  opti- 
mum } Huc  ufque  Vega . 

Ciim  autem  pro  fe  citet  Docftorem 
Subtilem,  libet  ejus  verba  fubfcribere: 
Igitur  Scotus4.dift.  14,  q.a.num.i/.  in 
„ fine  fic  inquit : C^andoque  ex  cha- 
„ ritate  flve  ex  contemplatione  Dei 


,,  ftatim  ineft  quail  qurdam  deteftatio 
,,  peccati.dc  fequitur  triftitia  maxima, 
,,  nullo  adhuc  polito  aiftu  Juftitic  re« 
„ fpe^u  illius  triftitiKrquandoque  au* 
,,  tem  prim6  ineft  aiftus  Jullltix  ( vin* 
„ dicaiire^  & intenfus  in  fe,  & tamea 
,,  caufa  proxime  , (cilicet  intelledua 
„ in  conliderando,  dc  voluntas  in  de- 
,,  teftando,  non  efficaciter  moventur 
„ ex  illo  imperio  Juftitic  , forti  quia_, 
,,  carent  habitibus, qui  eftent  principio 
,,  perfc(flionis  in  adtibusfuis  . Profi- 
„ quitur  ctiim  «iom.i8.Ec  licet  ifte  mo- 
,,  veantur  quandoque  ( feiheet  inteU 
„ leBus  in  confiierando  , & voluntat  i» 
,,  detcftando)  non  tamen  fequitur  tri* 
„ ftitia  : quod  etft  poftet  elTe  propter 
,,  multas  caufas,propter  hoc  eft  quati* 
,,  doque,  quia  llcut  intelledfus  confor- 
„ matur  parti  fenfitivc  in  nobis ; ita 
„ & appetitus  intelletftivus  appetitui 
,,  Icnfttivo  quantum  ad  faciliter  con- 
,,  delegari,  & triftari . Cujus  ergo  ap- 
,,  petitus  fenfitivus  non  eft  natus  tri- 
„ ftari,  vel  dolere,  ejus  voluntas  non 
,,  faciliter  triftatur  . Ex  quo  infert  Do- 
,,  Bor : Q^d  aliquis  habet  maximum 
„ a(fium  P^nitentic  primo  modo(ideft 
„ maximum  a(ftum  vindicandi  pecca- 
„ tum  k ie  commilTum^  & tamen  nul- 
„ lumalTudfum  (triftitic  ) vel  modi* 

,,  cum  & aliqui  fine  omni  adfu  Pani* 
„ tentic  primo  modo  , habent  maxi- 
,,  mum  effietftum  ejufdem  rationiscum 
,,  illo , qui  natus  eft  efte  elTecftus  P^ni* 
„ tentic  . Et  quod  ille  effedfus  Iit  ma- 
„ Jor,  vel  minor,beneeft  aliqua  exccl* 

,,  ientia  in  ordine  ad  deletionem  pec- 
„ cati : fed  fimpliciter  major  eft  excei* 

„ Ientia  adiiis  ad  a(ftum,ad  quos  uAms 
„ fequitur  hinc  inde  triftiti^quia  plus 
„ delet  meritorie  peccatum  anus  cau- 
„ fativus  triftitic,  qu^m  ipfa  triftitia  . 

Ergo  fecundiira  Dodforem  detefta* 
tio  peccati  ; utpotecaufativa triftitic, 
meritorii  poceft  delere  peccatum  , efto 
per  accidens  nulla  triftitia,  vel  modico  , 
iiequatur . Neque  enim  verHimile  eft 

Deum, 


De  Contritione  * ‘ 5,27 


Deam  ,quie(t  Pater  rniferlcordiarum  , 
Sc  qui  non  vult  mortem  peccatoris,  fed 
ut  magis  converratur , Sc  vivat,  requi- 
fiviiTe  ad  converlionem  , & vitam  , id 
quod  non  eft  in  libera  poteftatc  pecca- 
toris,veluti  hic  dolor,  leu  triditia.con* 
fequens  a(flum  deteflationis . Czteriim 
iplam  detdlationein  clTe  neceflariam  , 
ratio  naturalis  haud  obfcure ' dii^t , 
quando  novum  induit  hominem , Sc 
mutat  flatum  fuuin,  nifi  exuat  veterem 
per  difplicentiam  aliquam  , & iiifi  ali- 
quo modo  prior  (latus  ipti  difpliceat ; 
aliis  enim  nulla  fubeil  caufa  mutandi ; 
im6  vix  polCbile  e(l  mutare : nam  na- 
tura Sc  nollra , dc  noflrorum  affedluum 
ell,  ut  taiidiu  nobis  hxreant,quK  femel 
placuerunt,  quandiu  nullo  ab  eis  odio, 
vel  difplicentia  dimovemur  ) & (i  qua 
femel  approbaverimus  , ea  tandiu  cen- 
femur  probare,  dc  firma  , ac  rata  e(T«_> 
velle,  quandiu  non  ea  melifis  cogita»- 
tes  reprobamus  , aut  retrahamus.  Ita 
Vegafupri. 

Dicei primdiSicat  veti  posnitcnsdo- 
lere  debet , ita  Sc  pudere : at  pudor  ille 
non  efl  Confellio  , nec  Satisfahio  ; ac 
fubinde  neque  odium  , nec  deteflatio  , 
aut  dolor  : igitur  ad  Contritionem  re- 
quiruntur plures  ahus,  quim  fupra  di- 
hi . Infuper,  poenitens  non  ibium  do- 
lere  debet , f(^  etiam  gaudere  , ut  di- 
ximus agendo  de  Poenitentia  virtute; 
ac  fubinde  fteut  Contritio  dicitur  do- 
lor, etiam  dici  debet  gaudium  . 

R'fpondH  ad  utrumuue  Seraphicus 
>,  Duhor  ibidem  , qu6d  pudor  confe- 
„ qiiitur  ad  dilTenfum  voluntatis  , fe- 
„ cundiim  quod  dilfeiitit  il  peccato , 
,,  tanquam  k turpi ; cunrequltur  etiam 
„ gaudium , fecundiim  quod  ex  illo 
„ dilTenfii  fentit  fe  elongari  S pecca- 
>•  to;  immediatifisautem confequitur 
„ pafTio , qut:  «ft  dolor  ; nam  ipfe  dif- 
„ fenfus  vehemens  4 re  quam  nolu- 
„ musefle,  & tamen  efl , immediati 
„ dolorem  generat ; quia  nempe  efl 
„ diirenfusjquia  ver6  efl  dilTeafus  pro- 


„ pter  rem  turpem,  generat  pudorem;  ,* 
„ quia  ver6  per  illum  dolorem  pecca- 
,,  tor  elongatur  ab  ipfa  re  turpi , dc 
„ infella , idcirco  de  peccato  dolet,  & 
„ de  dolore  gaudet . 

Dieei  /rmmfdiDolor  efl  difTenfus  ab, 
his  rebus  , qute  nobis  nolentibus  acci-, 
dunt , ait  S.Auguflinus  lib.14.de  Civi- 
tate Dei,  cap.  ly.  fed  Contritio  efl  dif- 
fentio  k peccatis,quc  nobis  volentibus 
accidunt:  igitur,  Otc. 

Refpondet  idem  Seraphicus  Dohor  , 
qubd  peccatum  efl  voluntarium  quoad- 
delehationem  ; fed  non  efl  volunta- 
rium quoad  rationem  malitiae , Sc  de- 
formitatis, & peene  . Si  autem  dixerit, 

„ dolorem  Contritionis  non  tantiim 
„-e(re  debere  de  defbrmitatc,fed  etiam 
,,  de  delehatione : Refpondet,  qu6d  ut 
,,  peccator  debiti  doleat,  fufficit,qu6d 
„ illud  , de  quo  dolet  fit  nolitum  , pro 
.,  tempore  in  quo  dolet , non  autem_<. 
,,  pro  omni  tempore . Cetera,  qua  ad 
hanc  difficultatem  fpeClare  pofTunt , 
jam  foluta  manent  ex  his,  qute  diximus 
dc  elTentia  Potnitentie  virtutis  . 

Conclusio  Secunda. 

COntritio  magit  proprii  conjifUtitt 
deteftatione,ftu  odio  peccati,  quam 

in  a/iit  aiiibat.  Probatur, quia  contritio 
efl  adlus  virtutis  appetitivs  : igitur  efl 
ahus  voluntati}  quatenus  deteflatur 
peccatum  . Patet  antecedens;  fiquidem 
Contritio  efl  ahualis  nolitio  peccati ; 
non  abfoluta  , fed  conditionalis  , ac  (i 
poenitens  diceret.  Si  poffibilc  e(Tet,nol  - 
lem  me  peccafTs  : fed  illa  nolitio  nihil 
aliud  efl  formallter  ,quiim  ipfa  peccati 
deteflatio ; igitur,  Scc. 

Necobftat,  quod  Concilium  Triden- 
tinum  locis  in  priori  conclufione  lau- 
datis , ex  equo  Contritionem  appeilee 
dolorem,  ac  deteftationem  (Kccati;h«c 
enim  debent  accipi  cum  debita  propor- 
tione, Sc  fccundhm  fenfura  accomnw- 
dationis;  ita  quod  Contritio elfentia- 
liter  (it  deteflatio,  autem  tantfim 
concomitanter,  (eu  caufaliter:  quia  vi^ 


Digitized  by  Coogie 


5 18  Tra^.LDi/p,U,/4rt.IlLSeSf,l.§li4(eJl,L 


Edicet  cbm  illa  deteftatio  non  fit  aliud, 
quim  velle  non  peccalTe,  ex  quo  fequi- 
tur  dolor  ; quia  dolor  nihil  aliud  eft , 
quam  trifiitia,  & affli^io,  feu  angullia 
qucdam,  ex  eo  qu6d  homo  videt  fe  fe- 
cifle  , quod  fecifle  nollet : idcirco  il1jL_* 
decefiatio  necefTari6  concomitantem , 
aut  fubfequentem  dolorem  habet . 

Confirmatur'.  In  eo  prscipui  confit* 
tnenda  efi  Contritio , ex  quo  tanquam 
rivuli  ex  fonte  emanant  alii  atftus  ad 
perfeAam  Contritionem  defiderandi : 
fed  illi  omnes  oriuntur  ex  ipfa  peccati 
deteftatione ; ab  ea  namque  provenit 
dolor,  ut  fiatim  diximus;  oritur  etiam 
odium,fi  reverk  odium  illud  fit  aliquid 
diftindium  ab  ipfa  deteftatione , quod 
utique  non  exiftimo:in  voluntate  enim 
circa  bonum  , dc  malum  , funt  tantiim 
illi  adlus  , qui  correfpondent  palfioni- 
bus  appetitus  fenfitivi : fed  odium  , & 
deteftatio  correfpondent  eidem  palllo- 
ni , que  appellatur adiam , nullufqu<_, 
Phllofophorum  hatflenus  dixifle  vide- 
tur, odium  , de  deteftationem  efie  duas 
virtutes:  ab  ea  pariter  deteftatione  pro- 
venit voluntas  non  peccandi  de  ccetc- 
ro,  dc  implendi  ca,que  neceflaria  funt 
ad  obtinendam  peccati  remiffionem  ; 
qui  enim  revera  peccatum  deteftatur , 
habet  animum  illud  amplius  non  ad- 
mittendi , dc  applicandi  ea  omnia  me- 
dia, que  conducunt  ad  illius  deftru- 
(Sionem  ; ac  fubinde  ea  faciendi , que 
necefiaria  funt  ad  Abfolutionem  facra- 
snentalem  , fine  qua  in  re , vel  in  voto 
fufeepta  , non  poteft  fieri  peccati  poft 
Baptifmuffl  commifil  remiffio  in  nova 
lege . 

Dictt : Si  dolor  confi  fieret  cfientiali- 
ter  in  deteftatione, de  odio  pcccati,ciim 
hec  deteftatio,  dc  illud  odium  fint  per- 
fetftiflirae  in  Beatis  , fequeretur  pariter, 
quAd  in  iis  efiet  perfetfiiflima  Contri- 
tio : fed  hoc  dici  nequit : igitur  nec 
illud . 

Diftinguo  majorem  : Si  in  Beatis  talis 
eflet  deteftatio , que  vel  concomitan- 


tem , vel  fubfequentem  haberet  dolo- 
rem de  peccatis,  concedo;  fecus,  nego: 
Et  fic  diftinifta  minore  , nego  confe- 
quentiam  . Duplex  enim  diftingui  po- 
teft peccati  deteftatio,  una  quidem  ge- 
neralis , que  diffunditur  per  omnes 
atftus  cujufcumque  virtutis  , maximi 
ver6  charitatis,  que  quatenus  tendit  in 
ob;e(fium  fibi  conveniens,  averlatur  id 
omne,l)uod  ifti  objedio  opponitunalia 
ver6  fpecialis  , que  maximi  tendit  in 
ipfius  peccati  vindidlam,  dc  deftrudlio- 
nem  , queque  non  eft  aliud,  quam  ipfa 
formalis  nolitio  pofitiva  voluntatis , 
qua  panitens,fi  fieri  poffet;  nollet  pec- 
caffc.dc  dolet  fe  peccaffe,  prior  quidem 
poteft  efte  in  Beatis,no  ver6  pofterior . 

Dices  fecundo  ; In  eo  precipue  confi- 
ftit  Contritio,  quod  per  fe  prim6  oppo- 
nitur peccato  , & illud  definiit : fed  id 
quod  per  fe  prim6  opponitur  peccato  , 
nen  eft  illius  deteftatio,  fed  dolor  , quo 
videlicet  p^nitens  afficitur,  cfim  dolet 
fe  Deum  offendiffe  : igitur  Contritio 
magis  confiftir  in  dolore  de  peccato  , 
quam  in  ipfius  odio,  fi  ve  deteftatione. 
Major  conftat : num  ficut  Peenitentia^ 
refpicit  peccatum  fub  ratione  offenfs 
vindicanda,  dt  puniendae,  accompen- 
fabilisper  a<Sus  ptsnitentis  ; ita  dt  ejus 
adlus  principalis,  dc  primarius  , qui  eft 
Contritio.  Minor  verd  probatur: Adius, 
quo  homo  vindicat  peccatum  , debet 
opponi  illi  adfui , quo  illud  commifit : 
igitur  ficut  homo  peccavit  per  dcledfa-. 
tionem  illicitam,  debet  pescatum  illud 
yindipare,dc  Deo  faeisfacere  per  aiffum 
ipG  deledfationi  oppofitum : hic  autem 
alius  non  poteft  effe.quam  doloriNam, 
Inquit  D.  Auguftinus,  Ierm.7.  dc  Tem- 
pore: ^andofic pxnitens,  uttiH  ama- 
rum fapiat  in  animo  , quod  anti  duice^j 
fuit  in  vi/a,  iy  quod  te  prius  oAleBaiat, 
ip/um  te  cruciat  in  mente-,  jam  tune  iene 
ingemifeis  ad  Deum , iy  ditis : Tiii  foli 
peccavi.  Igitur, dcc. 

iiego  minorem  : Nam  cfim  peccatum 
confifiat  iu  voluntaria  averfione  iDeo, 

pri- 


- U by.Gt)ogle 


De  Contritione . - 52^ 


^imus  Pf  nicentif  motus  confidere  de> 
bec  in  voluntaria  hominis  ad  Deum.» 
converfione  : tcfubinde  in  odio,  & de- 
teflatione  illius  , quod  i Deo  avertat ; 
qu9  utique  detedatio  nihil  aliud  ed  , 
quam  ipfa  nolitio,  qua  pcenitens  nollet 
le  peccafle  ; quod  ciim  fieri  non  poflit , 
exinde  exurgit  dolor  propter  ejufmodi 
peccatum  admiiTum.  Hinc  fateor  equi- 
dem,qu6d  dolor  fit  vindiida  illicita  de> 
leidationis  quatenus  ille  dolor  fenfua* 
lis  ed;  non  autem  prout  ed  omnino 
fpiritualis,  & quid  confequens  ex  pr«- 
(ata  nolitione . 

. Ex  his  itaque  fequitur,  illam  peccati 
detedationem  , feu  odium  elTe  prima- 
rium, ac  potinimum  Contritionis  aclu, 
k quo  cateri  velut  a radice  pullulantrex 
eo  namque, qu6d  homo  peccatum  exe- 
cretur  , inde  dolet  , qu6d  illud  admife- 
rit , dc  movetur  ad  illud  dedruendum 
omnibus  modis  , & mediis  k Deo  prc- 
Icriptis  ; ac  fubinde  ad  quantocius  fre- 
quentandam ,Sc  faciendam  facramen- 
talem  Confefiionem.qua  poflit  ejufmo- 
di peccati  dedruCfionem , & veniam 
oblinere . 

PsTES.  Vtrum  ad  f>erfe8am,{y  integram 
Contritionem  omnes  i fi  i aQus  detefta~ 

. tionis , odii  , doloris , propojiti  non 
peccandi  de  cartero  feorftm  debeant 
elici  ; 

RE/pondeo:  non  improbabile  videri, 
quod  fu  Sic  i at  eos  virtualiter  in_f 
ipia  formali  peccati  detedatione  con- 
tineri. Qt^d  utique  probatur;  quia  fi 
quis  ex  illis  aflibus  formaliter  elicitus 
requireretur  ad  perfeCfam  Contritio- 
nem, maxime  propofitum  non  peccan- 
di de  coetero  : fed  ad  id  fufficit , qu6d 
propofitum  illud  virtualiter  includatur 
in  ipfa  detedatione  efficaci, & perfedia: 
nam,  inquit  noder  Vega  lib.i  dc  Ju- 
dificatione  cap.  ji.  Stare  non  poted  , 
ut  alicui  difpliceant  prxterita  delidla  , 
quia  offenfz  funt  Dei,  G propofitum  fit 
, r smJK. 


offendendi  Deum  graviter  , aut  conti- 
nuandi offenfam  aliquam  ipfius  lecha- 
lem  • Et  nullus  perfedte  refipifcit  ab  er- 
ratis prateritis  , aut  vult  mutare  vitam 
priorem,quin  habeat  aliquam  illius  di- 
iplicentiam  : ita  nemo  perfectam  habet 
prioris  vitz  difplicentiam  , quin  eam_> 
adtu,vel  virtute  mutare  intendat.  Mu- 
tiibfeadlu,  vel  virtute  comitantur  hi 
affedlus  . Et  qui  fic  affedius  ed  , ut  veri 
doleat  de  patratis  offenfis  , nunquam  , 
eo  perfeverante  dolore  , novas  admit- 
tet; imb  eas  pro  viribus  evitabit,  & de- 
clinare affereret  fecupere  , fi  de  ea  re 
interrogetur.  Quod  fatis  ed,  ut  dicatur 
habere  propofitum  virtuale  emendan- 
di vitam  . Et  qui  veri  in  futurum  eas 
Cavere  proponit , numqdam  ,eo  flante 
propofito  , in  praterkis  fibi  acqniefcct, 
aut  complacebit,fed  potius,fi  quis  eum 
percontetur,  dolcre  fe  dicet  de  illis  ad- 
miflis  . Et  quoniam  vix  aliquis  commu- 
niter a peccatis  vere  refipifcit , nifidc 
deteflstur  illa,&  ca  proponat  impofle- 
rum  vitare  , admonendi  funt  omnes 
peccatores , ciim  excitantur  ad  peeni- 
tentiam  , ut  non  folbm  priora  peccata 
deteflentur,de  ab  eorum,  & quorumvis 
aliorum  continuatione , & repetitione 
fe  contineant,  fed  & omnia  proponant 
deinceps  pro  fua  virili  cavere  . Hucuf- 
que  Vega . 

Et pojl pauea  addit Cum  his  tamen 
omnibus  flat  feparari  poffe  ab  invicem 
faoseffedius;  Et  flare  poted  detedatio 
przterite  vitz  fine  propofito  novam_f 
aliam  inchoandi , & propofitum  novz 
vitz  fine  detedatione  prioris.  Unde  dc 
Patres  tanquam  duo  diflinida  pofuere 
ceffationem  a peccatis,  dc  eorum  dete- 
dationem . Et  experientia  condat , nos 
fic  aliquando  meminiffe  przteritorum  , 
ut  nihil  prorfus  de  futuris  cogitemus ; 
dc  contr4;  fic  futura  profpicere,  ut  prz- 
teritorum nulla  mentem  fubcat  recor- 
datio. Etbocipfum  in.affccflit  multb 
magis  poted  contingere . Et  five  con- 
tingat, five  non  , de  hoc  uno  modb  di- 
X X X fpu- 


4 

I 

I 


Digitized  by  Googie 


530  TraSi.I. DiJp.IL  ArtdlL  Se^f.I. 


fpticamus,  an  dete/fatioadinifroruin_i 
dcKctorum  fufficere poifit  adveniam, 
Gne  propofico  formali  nunquam  am- 
plius peccandi  , Gcut  ex  confenfu  om- 
nium Catholicorum,  proximo  capitulo 
olkndimus  non  fuflicere  hoc  propoG- 
tum  Gne  deteGotioac  praterixorum  . 
tt  quidem  ( profiquitHr  idem  Author  ) 
quamquam  commemoratam  viam , ut 
communem  , ita  etiam  tutifsimam  , & 
populis  femper  inculcandam  arbitror : 
tamen  dum  latiiis  mecum  reputo  divi- 
tias divinas  in  nos  mifericordis  , dubi- 
tare non  podum  , quin  etiam  aliquan- 
do od  folam  peccati  adnilli  cempun- 
«Hionera  juftiGcentur  peccatores . //icr 
iUe . 

Probat  autem  hanc  piam  opinionem 
exemplo  Oavidis , qui  mox/uftUicatua 
cG  , ut  ex  cordedixit  i.  Reg.  cap.  la. 
num.ij.  Peccaw  Domino.  Scatim  enim 
audivit:  Dominus  quoque  tranfinlit pte- 
tatumtuum  . Ubi  nulla  Iit  mentio  pro- 
pofitiemendoxionis.Et  alia  plura  exem- 
pla flmilia  reperieain  Scriptura fitera  , 
qua  ibidem  adducit  Vega  in  confirmoi- 
tionem  fuas,  dc  noGrx  opinionis.  Qu6d 
fl  numquam,inquitille,Deus  ad  quan- 
tamcumque  corapundlionem  peccato- 
ris peccata  dimitteret  > nifi  adtu  adGt 
propofltum  impoGeriim  cavendi  pec- 
catum, meminilTet  Scriptura,‘dc  hujus 
quoque  propoGti  in  ilKs,  quos  dicit  per 
(uam  poenitentiam  juGificatos . Cur 
enim  potius  deteGationis  , qullm  pro- 
pofiti  cefTandi  k peccatis  recordata  ef- 
fet,  G utrumque  ex  asquo  requiritur , de 
neutrum  fine  altero  fuflScit  ? 

Dices-.  Propofltum  virtuale  non  pec- 
candi dc  CKtcro  , nihil  eG  aliud  , quUm 
odium  ipTiim,  dc  deteGatio  peccati;  fed 
Concilium  Tridencinum  preter  dolo- 
rem, detcGationem,  & odium  peccati , 
requirit  votum.ac  propofitiim  non  pec- 
candi decatero,  de  implendi  ea, qiise 
nccelTaria  funt  ad  confcqtiendam  fa- 
cramentalem  Abfolutionem;  igitur  ex 
mente  Concilii  TrideQtini,non  fufiicit 


propoli  tum  virtuale  , fied  formale  , 8c 
aiGuale  requiritur . 

Re/pondeo,\Ac\tco  ConciliumTriden- 
tinum  deteftationi  peccati  conjungere 
ptopofitum  emendationis,  ut  figni^a- 
let  non  fuflicere  ad  perfecfam  Coniri- 
tionem.quamcumque  fimplicem  difpIU 
centiam  peccatorum  , fed  necellarians 
elTe  deteGationem  efficacem  , ex  qua  fi 
peccata  futura  occurrerent , dc  tempus 
congruum  non  dceIFec  , illico  voluntaa 
prolilirec  in  affeclum  impoGeriim  non 
peccandi.  autem  hoc  fufliciat,  ds 
propofltum  iion  peccandi  de  coscero-, 
viftuallterincludaxur  In  voluntate  de- 
teGance,  ac  excludente  peccatum,  col- 
ligitur ex  eodem  Concilio : Tum  quia 
£elT.  14.  cap.  4.  toquens  de  Contritione 
ifflpcrfeiGa,quc  Auritio  dicitur,  ait:  Si 
voluntatem  peccandi  excludat  eum  fpe..> 
veniet , declarat  f lancGa  Synodus  } non 
folkm  non  facere  iominem  LjoocritaM  , 
is  magis  peccatorem. ; verum  etiam  do- 
rsum Dei  efe , iy  Spiritus  S.  impssl/bm  , 
adhuc  quidem  inhabitantis yfld  taso- 
lum  moventis , quo  pcenitens  ad f utar 
viam  fi bt  ad  jujlitiam  parat , Quibus 
verbis  id  quod  vocaverat  prop^tun 
Bon  peccandi,  cbm  generacim  Contri- 
tionem defcrlberet,  hic  appellat  exclu- 
Gonem  voluntatis  peccandi,  quo  figni- 
ficat,  eura,qui  deceGacur  peccatum  fin- 
cerc  , dt  efficaciter  ita  elfe  affeiflum  , ut 
G interrogaretur, an  vellet  rurfum  pec- 
cire.  teGaretur  fe  potius  velle  millSes 
vitam  profundere , quiun  Deum  offen- 
dere mortaliter  ; qui  utique  affeiGus 
alius  non  eG  , qukm  virtuale  propofi- 
tum  non  peccandi  de  Cftero;  Tam  quia 
ibidem  Concilium  non  folUm  requiriC’ 
propofltum  emendationis , fed  etiam 
Confeffionis  , dc  Satisftidionis  ; imA 
etiam,  dc  adum  fpei ; fed  ad  veram,  de 
perfedam  Contritionem  non  requiri- 
tur votum  expKcitum  Confelllonis,nec 
formalis  adus  fpei : igtur  nec  votum 
explicitum  emendationis . 

Hxc  omnia  efficaciter  confirmat  Vte- 

B» 


De  Centf  itione , 531 


ga  his  verhis  . Poteft  contiiigEre  ali-  perfedla  in  hoc  ab  impcrfedta  difcrc* 
«)uox  peccatores  fubita  morte  fic  pr«e>  pac , qubd  hcc  , que  dicitur  Attritio  > 
eeniri , ut  meminifle  quidem  pofTent  «on  tendat  in  Deum  propter  fe , Sc 
• peccatorum,  que  ad miferunt,  & de  eis  quatenus  fummum  in  fe  bonum  eft; 
dolentes,  Sc  clamantes : Domine  mifc-  (ed  quatenus  eft  nobis  bonus, feu  prout 
rcre  , moriantur  antequam  quidquam  ell  nollra  ultima  foelicitas, 4 cujus  con> 
de  futuris  cogitare,  vel  ftatuere  potue*  fecutione  removet  peccatum,  quod  de* 
rint.  Numquid  igitur,  & hi  venia  care-  teftamur;  hec  ver6  tendat  in  Deum  di* 
bunt?  quid  rigidius?  quid  durius  ? quid  ligcnduin  propter  fe  , feu  quatenus  e<l 
indeoaentius  dici  pote(l?Equidem  Deus  infinita  bonitas,  ac  fummi  amabilis,  Bc 
omnes  confugientes  ad  fe  obviis  ma*  prout  k charitate  attingitur.Qnpd  uti- 
nibus  excipit,  neminem  facientem.,  que  docet  Concilium  Trident.  felT.  14. 
quod  in  fe  eft  defpicit , fub  ipfo  mortis  cap.  4.  ubi  ait : Doeet prxterek  C fandia 
articulo  cundiis  ad  feconverfis  veniam  Synodus^  etfi  Contritionem  hane  ali- 
impertitur  . Neque  de  latrone  illo  fifli*  tfuando  eharitate  per/cBam  effe  tontin- 
'Ci,qui  apud  Chrilfu m in  cruce  penden*  gat.,  booiinemque  Dto  reeoneiliari,  prikt 
tcm  , fub  ipla  morte  veniam  invenit  , qaam  hoc  Sacramentum  aBu  fitfeipit- 
alia  in  Evangeliftis  legimus,  quim  que  tur,  ipfam  nihilominus  recontiliationen 
iHum  reflentur,  & priorem  fuam  vitam  ipfi  Contritioni  fine  Sacramenti  noto  , 
averfatum  , & ad  Chriftuin  humiliter  quod  in  Hia  includitur  , non  effe  adfcri^ 
recurritre,dc  ipfius  mifericordiam  oraf*  tendam.  Illam  •oerh  contritionem  imper- 
fe . Nonne  etiam  ad  abfolutionem  fa*  jeBam  , quti  /Ittritio  dicitur  : quoniam 
cramcntalem  fatis  funt  quandoque  fi*  vel  ex  turpitudinis  peeeati  tonfideratio- 
gna  certa  doloris  de  peccatis  ? Abfolvi  ne  , vel  exgehtnme , IS  peenarum  metu 
profiedl6  polTunt,  & debent  peccatores,  communiter  concipitur, Ije.  Qmbus  ver* 
qui  articulo  mortis  preventi  confiteri  bis  Concilium  in  hoc  dillinguit  Con- 
nequeunt  fua peccata,  fi  explicuerint  tritionem  perfediam  ab  imperfedla, 
faltem  in  fpecie  aliquod  peccatum  , & qu6d  illa  dicatur  charitate  perfici;qu6d 
fignis  exterioribus  dolorem  fuuminte*  .utique  non  fit  aliter,  nifi  quia  hujus 
riorem  indicant,  etiamfi  nullo  figno  Contritionis  adius , vel -eft  formalis 
declarent  quid  in  futurum  proponant . adius  charitatis , vel  faltem  eum  habet 
Neque  differenda  efi  aliquo  modo  pro  annexum  , aut  virtualiter  eum  conti* 
hoc  Abfolutio.  Hucufque  Vega . ^ net  , ac  peccatum  detefiatur  quatenus 

Conclusio  Tertia.  'efl  offenfivum  Dei  fummd  diligibilis , 

U T Contritio  fit  perfeBa,ly  veri  pec- 
cati remiffionem  mereatur  extra 
Sacramentum  , debet  deteBari  peccatum 
ex  affcBu  charitatis  ; Ij  habere  charita- 
tis aBum  formaliter,  aut  faltem  virtua  • 
liter,  vel  ab  ea  imperari . 

Hac  Conclufio  duabus  maxime  par* 
tibus  confiat,  quarum  , nempe.., 

qu6d  ut  Contritio  fit  perfedfa , de  re* 
mlfliva  peccati  extra  Sacramentum  , 
debeat  elici,  propter  Deum  offenfum  , 
de  habere  annexum  votum  fufeipiendi 
Sacramentum.communls  eft  apud  Do- 
Sores  Catholicos : fi quidem  Contritio  Sacramentum  jufiificare  non  potefi, 

Xxx  a quem* 


ficque  faltem  mediate  tendit  In  Deum, 
prout  eftobjedium  charitatis  ; Contri* 
tio  ver6  Imperfeifta  , fed  Attritio  dete* 
fiatur  peccatum,  vel  propter  illius  tur- 
pitudinem , vel  propter  malum  gehen> 
na,  vel  quoniam  removet  a pofTeflione 
Dei , quatenus  noftrum  fummum  bo- 
num efi  , nofiraque  beatitudo  , ficque 
non  tendit  in  Deum  ex  motivo  chari* 
tatis  , dc  ex  affedlu  amicitia , fed  dum' 
taxat concupifeentia,  qui  quidem  effe* 
dfus  licet  in  fe  vitiofus  non  fir,  ut  defi- 
nit Concilium  Ibidem;  tamen  extra... 


k 


Di|4Cizcd  by  Googlc 


5 3 i Tra^J.Difp,lLArt,llLSeSi,l.§lu£fl,l, 


quemadmodum  Contritio  perfedba . 

Major  eft  difficultas  de  fecunda  parte 
bujus  Conclurionis,  nempe  qu6d  Con- 
tritionis adlus  debeat  elici  k virtute^ 
charitatis  , aut  habere  formalem  cha- 
ritatis  adum  fibi  annexum,  trei  faltem 
cum  virtiialiter  continere.  Circa  cujus 
alTertionis  determinationem  triplex 
apparet  Authorum  fenter.tia.  Proba- 
bilior autem  nobis  videtur  ea  , qua;  af- 
ferit , Contritionem  pufle  fimulelTe.^ 
adum  deteflaiionis  peccati , dc  amoris 
Dei  fuper  omnia.ita  quod  fimul  fit  for- 
nialis  amor  Dei,&  formale  odium  pec- 
cati.Necid  mirum  videri  debet, quippe 
ciim  ejufdem  virtutis  (it  velle  alicui 
bonum,  & nolle  ip(i  malum,  putik  vel- 
le Petro  fanitatem  integram  , de  nolle 
ei  infirmitatem  aliquam  etiam  mini- 
mam ; at  velle  bonum  aliquod  Deo, 
quatenus  ipfi  bonum  eft  ; puta  quOd  fit 
iiifinitus,stcrnu$,dec.  quodque  ab  om- 
nibus cteaturis  glorificetur,  dc  honore- 
tur, e(f  formalis  adus  virtutis  chatita- 
tis  ; igitur  fimiliter  nolle  Deo  malum  , 
quk  ipfius  offenfivum  eO  , erit  formalis 
adus  virtutis  charitatis;ac  fubinde  de- 
tcflari  peccatum  , quatenus  e(l  malum 
Dei  extrinfecum,  dc  ipfius  offenfi  vnm  , 
poterit  efTeibrmalis  adus  charitatis,  dc 
ab  ca  elicitus . Quod  utique  confirma- 
tur : iia;ii  formaliter  amare  Deum,  ni- 
hil aliud  efl , quam  optare  ipfi  bonum 
aliquod  pofitivum,  quatenus  ipfius  bo- 
num cfi ; ac  fubinde  velle  ab  eo  remo- 
veri id  omne,  quod  habet  rationem., 
mali  in  ordine  ad  ipfum;  fiquidem  fre- 
quenter carentia  , dc  remotio  alicujus 
mali  , longe  optabilior  efl , quam  bo- 
num aliquod  pofitivum,  dc  confequen- 
ter  idem  adusamorIsOci  poterit  fimul 
effe  odium  peccati,dc  habere  pro  obje- 
-do  formali  moti vo,  tum  peccati  defor- 
mitatem , dc  malitiam,  tum  bonitatem 
divinam  , qua;  extrinfeci  abejufmodi 
malitia  velut  inficitur . 

Confirmari  potefl  hac  veritas  illis 
omnibus  Scriptura;  facra,ac  SS.Patrum 


oraculis,  quibus  peccati  remifflo  maxi- 
mi charitati  tribuitur:  Sic  Lues  7.  Re- 
rnittvntur  ei  peccata  multa,  qmniam  di- 
lexit  multum.  Ubi  fermo  efl  de  S.Mag— 
dalena  , qus  flans  retro  fecus  pedea 
Domini  lacrymis  rigabat  pedes  ejus  , 
dc  capillis  capitis  fui  tergebat,  teflaba- 
turque  fummum  de  peccatis  admiflia 
animi  dolorem  , dc  Contritionem  ; ni- 
hilominus Ipfius  diledIonI,dc  charitati 
tribuitur  peccatorum  remlffio,  ut  f>- 
gnum  fit  ejiifmodl  peccati  dcceflatio- 
nem  eamdem  fuiife  cum  adu  charita- 
tis, dc  amoris  Dei.  Sic  pariter  Prov.io, 
Vtther/adeliSa  operit  ebaritas.ht  r. Pe- 
tri 4.  Cbanta:  opertt  multitudinem  pec- 
catorum . £t  I . Joan.  ).  Nos  /iimus  t/uo- 
niam  translati  fumus  de  morte  ad  vtta, 
quoniam  diligimus  Fratres ....  qui  non 
diligit , manet  in  morte . Ubi  Scriptura 
non  loquitur  de  habitu  , fed  de  adu 
charitatis;  fiquidem  in  illis  locis  horta- 
tur nos  ad  adum  charitatis  exercen- 
dum cum. auxiliis  adualibus,  quatenus 
fcilicet  ejus  intuitu  Deus  nobis  pecca- 
torum rcmiffionem.que  fit  per  gratiam, 
feu  cbaritatem  habitualem  largiatur  . 
Unde  S.Chryfoflomus  hom.  7.  in  a.  ad 
Timoth.  pofl  medium  : Sieut  ignis  uhi 
fyham  occupaverit,  omnia  purgare  con- 
juevit , ita  iy  charitatis  fervor  quocum- 
que inciderit,  omnia  perimit,  atque  per- 
rumpit, qua  divinam  fegetem  demoliun- 
tur , e mundat  que  humum  fufeipiendis  , 
atque  fovendis  alti Jeminibus  , Pergit : 
'Ubi  charitas  efi, omnia  fublata  funt  ma- 
la. Et  laftkxPlenitudo  legis  efl  charitas'. 
eunda  nempe  feelera,  qua  pacem  pertur- 
bant, ubi  charitas  fuerit,  folvuntur  . 

Hinc  S.  Auguflinus  fern».  7.  de  tem- 
pore,ait;  Poenitentiam  certam  non  facit, 
nifi  odium  peccati,  ly  amor  Dei'.  Hoc  cft 
odium  peccati , quod  ex  motivo  chari- 
tatis procedit:  nam  cpidd  S. Auguflinus 
ibi  per  amorem  Dei  non  intelligat 
adum  diledionis  ab  ipfa  Contritione 
diflindum  , apparet  ex  verbis  fequen- 
tibus  , fubjungit  enim:  Quando  fic  pee- 

sti- 


Di§(iize4by -Google 


De  Contritione  i 


nitent,  ttt  tiii  amarwn  fapiat  in  animo, 
fuod  ante  dulce  fuit  tn  vita  , ij  quod  te 
priiis  ohleBaPat  in  corpore, ipfum  te  cru- 
ciat in  mente  : jam  tunc  bene  tngemifcit 
ad  Deum,  iy  dicit:  Tibi  foli  peccavi  . . . 
/ffd  efl,  filioli,  vera  Poenitentia,  quando 
fie  convertitur  ouit , ut  non  revertatur  , 
quando (ie  pernitet,  ut  non  repetat.  Con- 
fiat autem,  qu^d  ad  elliciendam  hujuf- 
modi  convcrfionem,fufficiat  vera  Con- 
tritio ex  parte  charitatis  , abfque  ulte- 
riori adiu  diliindio  dilediionis  Dei  fu- 
per  omnia  . Quam  utique  S.  Dodioris 
iententiam  fic  interpretari , & confir- 
mare videtur  Author  de  vera  , &t  falfa 
Ffnit.  cap.17.  ctim  ait ; ^uem  ferb per- 
nitet , oportet  non/olum  timere  Deum-» 
judicem  ,/ed  iy  jufium  diligere  , non  ti- 
meatur pro  perna,  fed  ametur  pro  gloria: 
debet  enim  dolcre  de  crimine, iy  de  omni 
riu:  precditla  varietate ; quod  quoniam 
vix  licet , de  ejus  falette  jiagufiinut  po- 
tuit dubitare,  iye.  f Juibus  pollerioribus 
verbis  fignificat  udium  amoris,  & dile- 
diionis  Dei , quem  requirit  ad  veram 
Pcenitentiam,eumdem  efle  cum  dolore 
feii  deteOatione  peccati;  quippe  cum 
dolorem  ipfum  dicat  fufiicere  ad  falu- 
tem  . 

Dices:  Idem  S.Auguftinus  lib.t.con- 
tra  Crefeonium  cap.  2.  ofiendit  nr>n  . 
potTe  mundari  quemquam.quantumvis 
plures  exerceat  Contritionis  adlus,nill 
pariter  eliciat  adium  charitatis : Ideo  , 
Inquit  Donatidas  iilloquens  , vobis  non 
videntur  mundari  , eum  ad  nos  a vobis 
•tranfeunt-,  quia  non  denub  baptizantur  , 
qua  fi  /olo  Baptifmo,  quem  repeti  non.j 
oportet, cum  idem,  atque  unus  eFl,  homi- 
nes ab  errore  mundentur.  Cujus  contra- 
rium ut  evincat , datim  fubdit ; Mun- 
dantur , iy  verbo  veritatis  ab  illo  , qui 
fl/r  |oan.i5’.'7flw  vos  mundi  e/lis  propter 
verhtm,  quod  locutus  fitm  vobis  : Mun- 
dantur , iyfaerificio  contriti  cordis  ab 
illo  , de  quo  diBum  tfi  Pfal.  fo.  Saerifi- 
tittm  Deo  Jpiritus  contribui atus,eor  con- 
tritum,iy  iMmiliatum.  Deus  non  fpernif. 


53J 

Mundantur , iy  eleemofynis  ab  eo  , qui 
ait:  Luc«  11.  Date  cleemofynam,  iy  ecce 
omnia  munda  funt  vobis : Mundantur 
ipjd  , qua  fupereminet  omnibus  , ciari- 
tate  ab  illo  , qui  per  Apojlolum  Petrum 
dixit : Chantas  cooperit  multitudinem-» 
peccatorum  ; qua  una  fi  adpt,  omnia  iHet 
reOa  fiunt ; fi  autem  defit  illa  , omnia-» 
frufira  fiunt.  Igitur  ex  S.  Augudinq 
adlus  charitatis , & Contritionis  funt 
didindli . 

Uegoeonfequentiam:  Siquidem  non 
fatis  condat  ex  prefatis  verbis  , de  qua 
charitate  locutus  fuerit  S.  Augudinus  a 
utrum  de  adiuali  , an  ver6  de  habitua- 
li : nam  continub  fubjungit : Hzc  ve- 
,,  r6  ( Charitas)  unde  fit,audi  docen- 
„ tem  Apodolum:C/'4r/rat,iiiquit,  Dei 
„ di^u/aeR  in  cordibus  nofiris,iye.\Jn- 
„ de  merito  creduntur  , qui  extra  Ec* 
,,  defiam  Baptifmum  Ecclefix  perce- 
„ perunt ; non  habere  Spiritum  fan- 
„ dium  , nifi  cCim  ipfi  Ecclefix  in  vin- 
„ culo  pacis  per  connexionem  churita- 
„ tis  adhxrcfciint . Ubi  non  obfcurfc 
fignificat , fe  fermonein  indituere  de 
charitate  habituali , & gratia  fandlifi- 
cante,  quam  propter  defedionem  ab 
Ecclefia  habere  non  polTunt  adulti,  qui 
Baptifmum  Ecclefix  extra  Ecclefia<n_i 
percipiunt . /idde  qu6d  etlamd  S.  Au- 
gudinus loquatur  de  charitate  adluali , 
nihil  tamen  ex  eo  evincitur  contra  no- 
dram  adertionem  : ultr6  namque  fate- 
mur facrificium  contriti  cordis,  nifi  vel 
fit  formalis  adius  charitatis , vel  faltem 
virtualiter  eum  continens  , 6c  in  idem 
objedlum  charitatis  tendens  nihil  pro- 
delTe  . 

Vrgebir.Si  adlus  Contritionis  non  fit 
didindlus  ab  adlu  formali  amoris  Dei  » 
confequens  ed  , vel  quod  fit  idem  for- 
malis adus  amoris, vel  quod  ipfum  vir- 
tualirer  contineat.  Sed  neutrum  dici 
poted  : quia  adus  detedationiicd  re- 
cediis  il  peccato  taoquam  malorum^ 
omnium  maximo  ;'adus  autem  amoris 
cd  accclTus  ad  Deum  tanquam  booo- 

rum 


Digitized  by  Google 


$34  TraHJ,Difp,lLArt.lJlSeH.L§lu(eJi.h 


nitn  omnium  optimum  t at  accefliu,  Ac 
recelTus  illi  funt  duo  adius  di(Hndti:igi- 
tor  , &c.  Secundum  etiam  dici  non  po- 
teft  : nam  adluscharitatis  efl  omnium 
perfecfHTimut : igitur  iron  poieft  indu» 
di  virtualitcr  in  adu  Contritionis,  qui 
minorem  habet  perfe<3ionem  : nam 
continens  virtualitcr  nobilius  etl  con- 
tentd . 

• Nego  minorem : Et  ad  primam  ejus 
probationem  dico, eundem  adum  amo- 
ris , efle  iimul  faitera  virtualiter  , & 
cquivalenter  accefTum  ad  Deum ; ut 
fummum  bonum  , ac  receflum  ik  pecca- 
to , (icut , & idem  adus  Contritionis  , 
i furmaliter  efi  recelTiis  a peccato,  Sc 
teAatio  illius  , Sc  faltem  virtualiter , 
mc  equivalenter  eA  accelTus  ad  bonita- 
tem divinam ; quia  videlicet  ratione 
ejufdem  motivi , unus  horum  motuum 
tieccAarib  ex  alio  lequitur  , fi  uterque 
circa  idem  objedum  formale,  Sc  termi- 
tiBtivum  occupetur : nam  eo  ipfb , quo 
quis  deteAatur  peccatum  proptcrDeum 
iummd  diligibilem  , etiam  Deum  dili- 
git , ficut  e converfo  aliquis  deteAatur 
peccatum  faltem  virtualiter , dum  in 
Deum  , ut  fumme  diligibilem  propter 
fe  , tendit  adu.  Se  aAcdu  amoris . Un- 
de idem  adurcA  fimul  profecutio,  & 
fuga  , acceffus  , & reccAus  , quia  6erl 
t>on  poteA  , ut  quis  accedat  ad  Deum 
per  adum  diledionis,  de  charitatis, 
quin  recedat , Sc  fugiat  a peccato.quod 
ipfi  maximi  ad  verfacur  . 

yfj  fecundam  probationem  dico.  Con- 
tritionem non  eAie  adum  imperfe- 
diorem  ipfo  adu  charitatis  ; quippe.» 
cbm  ex  didis,  ipfe  At  adus  amoris, 
quamvis  non  ita  explicitus,  ac  A tende- 
ret in  Deum  per  modum  proferutionis: 
Hinc  adus  Contritionis,  & charitatis 
folCim  videntur  diAerre  , quantiim  ad 
modum  tendendi  in  Deum  ; quia  adus 
charitatis  tendit  in  Deum  per  modum 
profecutionis,  Sc  quatenus  objicitur  ut 
luramum  bonum,  & fumme  diligibile; 
adus  ver6  Contritionis  tendit  io_ 


Deum  , quatenus  propter  ipfiin  fiiglt , 
ac  deteAatur  peccatum  , preut  ipA  op- 
ponitur ; Aeque  adus  charitatis  imme- 
diate terminatur  ad  Deum,  ut  fummum 
bonum,  mediati  ver6  ad  peccatum, 
quod  deteAatur , quatenus  ipA  fummo 
tono  oppoAtuta : adus  vero  Contri- 
tionis immediati  terminatur  ad  pecca- 
tum detcAandum  , & mediati  ad  fum- 
mam  Dei  bonitatem  , propter  quam., 
peccatum  averfatur  . Unde  Ac , qu6d 
adus  Contritionis  ab  adu  charitatis 
folum  diferepet  penes  diverfam  ten- 
dentiam  in  idem  objedum  , dc  fecun- 
diim  diAindam  ejufdem  objedi  con- 
notationem  mediatam  vel  immedia- 
tam . Cum  enim  illa  duo  objeda  Ant 
ita  connexa , fcilicct  Deus  ut  fummum 
bonum  , Sc  fummi  amabile  , & pecca- 
tum ut  fummi  odibile  ; qu6d  unum  At 
aliquo  modo  propter  aliud  , inde  At, 
quod  uno,  & Amplici  adu  utruraque 
objedum  poAit  attingi . Quapropter 
Contritio  dici  potcA  amor  Dei  per  mo- 
dum fuga;  quia  non  cA  fola  profecutio 
divine  tonitacis,  fed  Amul  fuga  pecca- 
ti , quatenus  olTenAvi  Dei . £c  confe- 
quenter  condat  fecunda  part  noAra  af- 
fertionis,  nempe  quod  Contritio  chari  • 
tate  perfeda  poflTic  eAie  adus  formalis 
charitatis . 

Apparet  etiam  tertia  part : videlicet 
qu6d  Contritio  necelfarib  debeat  eAe 
adus  aut  elicitus  mediante  habitu  cha- 
ritatis dum  elicitur  ab  homine  juAiA- 
cato  ; aut  faltem  i charitate  imperatus 
quando  videlicet  illa  peccati  detcAatio 
habet  adum  charitatis  fpecialiter  Abi 
adjundum  ; jtaqubd  ad  ejufmodi  de- 
teAationem  noniulAciat , qu6d  Aat  ex 
motivo  obedientic,  aut  Religionis, aut 
PoBnitentia  , fed  neccAario  Aeri  debeat 
ex  motivo  charitatis  ; Tlum  , quia  , ut 
diximus  ex  Concilio  Tridentino,  uc 
Contritio  At  juAiAcativa  extra  Sacra- 
mentum, debet  cAe  charitate  perfeda, 
hoc  cA  , Aeri  propter  motivum  cbarita- 
tis , vel  ab  ipia  charitate.  elici . Ilum , 

quia 


Difn‘*»-^d  by.Guoglc 


De  Contritione»  535 


qola  non  fit  pnecisi  peccati  remiffiofi* 
ne  dllet^iione  Oei , ut  diximus  ex  Scri- 
ptura facra : ac  fubinde  illa  Contritio 
debet  efle  elicita  a charitate  , vel  ab  ea 
imperata . 

Hzc  omnia  confirmat  Concilium-» 
Tridcatinum  frjp,6.  rap.d.ubi  docet  Ff- 
nitentiam  ab  amore  Dei  exordium  fu- 
tnere  ; ait  enim  de  Poenitentibu*  ; Di- 
/ponuntur  auttm  aJ  ip/am /ufUtiantiium 
txeitati  divina  ^atia  , (j*  adjuti ....  i 
divinte  jufiitit  timore, ^uo  utiliter  eon- 
eutiuntur  ad  eonfiderandam  Dei  miferi- 
ctrdiam  fe  convertendo  ; in /pem  erij^un- 
tur,  fidentes  Deum fibi propter  Cbriifmn 
propitium  fore , illnmque  tantfuam  om- 
nis jufiitis  fontem  diligere  incipiunt , 
ae  propterea  moventur  adverfat  peeeata 
per  odium  aliquod,  detvflatiowm,iTt. 
Quibus  verbis  docet  Concilium  veram 
Contritionem  debere  necelTari^  oriri 
ex  amore  Dei : nam  per  eam  homo  di- 
fponitur  ultimo  ad  gratiam  fandlifi- 
cantem  perquam  conllituitur  in  civi- 
tate Dei ; nullus  autem  pertinet  ad  ci- 
vitatem Oei,nUi  per  amorem  Dei  ufque 
ad  contemptum  fui , ut  docet  S.  Augu- 
fiinos  lib.14.de  civitate  cap.  ulc.  Igitur 
Contritio  necelTario  debet  amorem  vel 
prtefupponere  , vel  habere  annexam  « 
fi  non  formaliter  faltera  imperativi, hoc 
efi , fi  non  prafupponat , vel  non  ha- 
beat annexum  formalem  atfium  amoris 
faltem  4 charitate  , & amore  Oei  debet 
imperari . Contritio  enim  efl  thetefbatio 
peccatorum  propter  Deum,  ac  fubinde 
neceffario  przfupponere  debet  aliquem 
adfum.  voluntatis  circa  Deum;  fed  notv 
eft  intdligibilis  alitis  adlu  s pr«ter  amo- 
rem rex  eo  eiaim  qu6d' Deum  amamus, 
deteftamuroffenfam  ipf!  irrogatam.-igi- 
tur  cCim  Contritio  includat  odium  pec- 
catorum propter  Deum  , necefTarib  fie- 
ri debet  ab  amore  , & elici  ex  motivo 
charitatis  . 

Dices:  Si  diledHo  Oei  neceiTariafit 
ad  veram  Contritionem  ; igitur  fuper- 
iittaefl  CoBtritio  ad  remiffioncm  pec- 


cati . Confcquentia  patet:  nam,  ut  iaov 
pUirles  diximus  , o<Hus charitatis  fuIH- 
cit  ad  juftiftcatlonem  , Se  peccati  rc- 
milfionem . Ergo  dum  pracedit  Coa-, 
tritionem  , reveri  confert  ad  remllUo- 
nemp>eccati,  dcfic  nihil  remiccendum 
relinquit  Contritioni . 

Nego  confeqstentiam : Vel  enim  adlua 
Contritionis  eft  idem  cum  adu  amoria 
Oei , vel  eum  habet  annexum . Si  pri- 
mum : Contritio  non  efi  inutilis  ad  ju- 
fiiRcationem  : quippe  cum  Iprafitad 
eam  ultima  dirpofitio : fi  autem  folum 
adium  amoris  habeat  annexum  , Ita_* 
qu6d  adius  dcteftatlonis  pcccMoruna 
pr^dac;ac  polimodum  fequotur  odfua 
diledtionis;  aut  vice-vcrfa , non  poteft 
fieri  plena  peccatorum  remiflio  extra 
Sacramentum  , donec  uterque  adlua 
fuerit  elicitus ; quando  enim  quis  re- 
cordatur peccatarum , non  fufhcic  Ibln 
diledf  io  Oei  abfque  Pomicentia  aduo- 
H , neque  Reti  poteft,  ut  quis  Deum  di- 
ligat,d(  recordetur  fe  Deum  oCendiiTe, 
quin  illico  detefletur  lilasn  ofTenfam  , 
licque  Deum  amando  dolet,  qii6d  cuna 
oifenderit,dc  dolendo  Deum  impeofiua 
diligit. 

Qjl  ABSTlO  SbCUMOA. 

Qualiter , iX  quando  Contritio  habeat 

vim  , iy  efieaciam  remittendi 
peccata . 

T Am  apertd  liqnetexdidHs,  Pceniten- 
I tiam  , dc  Contritionem  habere  vim 
f^mittendl  quecumque  peccata  ; non 
quidem  formaliter,  Icd  folhm  difpodtix 
vi  , ut  docuim-is  in  nono  volumine,, 
agendo  de  jullllicatione  , quod  etians 
fignificat  Concilium  Trldeminnni_* 
feff.i4.c.t^  cbm  a.\t,Contrrtionis  ntotsu  , 
in  homine  poft  Baptifmumlapfo,  demunt 
preeparat  ad  remiffionempeecatomm-  ,Ji 
eum  fiducia  divinae  miferieordia , iy  vo- 
to pr reflandi  reliqua conjunSus fit , qrtiU 
ad  ritb/ufcipiendma  hoc  Saaramentttr» 


V 


5 3 TraBJ.Difp.il.  Jrt.III.SeB.I.^^af.IL 


requiruntur . Qujbiis  rerbis  aperti  do- 
cet , Contritionem  elTe  quidem  difpoG- 
tlonem  ad  confequendam  peccatorum 
veniam  , non  vcr6  efle  ejufmodi  pec- 
cati remiflionem  fbrmalem;forma  nam- 
que non  poteil  efle  difporuio  ad  feip- 
fam  , quippe  cum  inter  difpofltionem  , 
& formam  exerceatur  aliqua  caufalitas 
qux  neceflari6  diflindionem  fupponit. 
Duo  autem  hic  fuperfunt  determinan- 
da . PrimuM  , utrum  Contritio  ante 
realem  Sacramenti  fBfceptionem , & 
liatim  ac  i pfa  formatur , conferat  ad 
peccati  remiflionem  obtinendam:  Se- 
uundum  , qualis  , & quam  intenfa  efl*e 
debeat  ad  ejufmodi  effedlum  produ- 
cendum . 

• Notandum  primi  tOmntsThto\o^s 
ravicem  convenire  quod  Contritio.ur- 
gente  necelhtate,  & imminente  mortis 
periculo  fufiiciat  ad  obtinendam  pec- 
cati remiflionem  citra  Sacramentum  , 
cum  voto  illud  fufcipiendl,  (i  Sacerdos 
haberi  poflet : quemadmodum  epiflo- 
la  78.de  Contritjonc  Cetheciimcni  do- 
cet S.Bernardus : ubi  non  adefl  occafio 
dc  facilitas  fufeipiendi  baptifmi.  Idque 
aperte  tradit  Concilium  Tridentinum 
loco  fupr4  laudato  , ubi  ait  . Docet 
preeterea  fanBa  Synodut  etfi  Contritio- 
nem bcine  aliquando  cbaritate  perhQam 
ejfe  contingat , hominemque  Deo  recon- 
ciliare t priufquam  ioc  Saeramentuntj 
aSu  recipiatur , ipfam  nihflominut  re- 
conciliationem ipft  Contritioni  fine  Sa- 
cramenti voto  , quod  in  illa  includitur  , 
tton  ejfe  adferibendam . Vcriim  non  de- 
funt  qui  exifliment  cum  Hflio.in  ^iific 
ip.§.2,  neque  ordinarie  , neque  fre- 
quenter , ac  muU6  minus  femper , fed 
rarb  fieri,  ut  ante  adtualem  Sacerdotis 
abfolutionem  peccator  fit  abfolutus 
coram  Deo  : *qux  utique  fcntent!a_> 
utrum  vera  Iit  nec  ne  , determinabitur 
in  prima  Concluflone . 

Notandum /ecundo, objedium  aliquod 
pofle  tribus  modis  magis  diligi,  aut 
odio  habeti  , quim  aliud . Primo  qui- 


dem objeAivd  , quaado  ei  volumus,  de 
optamus  majora  bona  , quim  velimus 
alteri  : Secundo  intenflve  , quod  diligi» 
tur  cum  majori  conatu  , ac  ampliori 
fervore-,  quikm  ullum  alterum  ; itaut 
atSus  amoris  erga  illud  , plures  habeat 
gradus  intenflonis  ,quam  quicumque 
alius  a^us  amoris  erga  aliud  obje- 
tflum  : Tertii  denique  appretiative  , 
quod  pluris  ellimatur,  quam  aliud;  ita 
quod  propter  objetflum  diletflum  con- 
lequendum  , -vel  confervandum,quod- 
cumque  aliud  omittatur , flve  interim 
illud objedlum diledlum  intentius,  dc 
majori  cum  conatu  ametur  , flve  non  . 
Sic  Deii  dicimur  appretiative  diligere, 
dum  eum  cuicumque  rei  diligibili  pne- 
ferimus  . Simili  modo  dicimur  aliquid 
appretiative  odifle , feu  percompara-' 
tionem  ad  aliud , dum  optamus  potiiis 
pati  quodlibet  aliud  malum  , qu^in 
illud  : fle  dicitur  quis  peccatum  odifle, 
dum  optaret  magis  malum  quodlibet 
perpeti , quitm  peccatum, admittere,  8c 
Deum  Ixthaliteroffendere.Forrb  amor 
ille  fleut  dc  dolor  intenflvus  , & appre- 
tiativus  in  eo  differunt  maxime  , qu6d 
ille  {( teneat  ex  parte  fubjeifli , dc  fa- 
cultatis, qux  cum  majori , vel  minori 
conatu  operatur  : appretiativus  autem 
ex  parte  obje(fli , quod  pluris  Iit  in  fuo 
genere  amabilitatis  , aut  odibilitatis . 

Notandum  tertii  ex  Seraphico  Oo- 
dlorc  in e^dift,i6.p.t.art.2.qttieft.i,  In- 
tenflonem  amoris  aliam  efle  fenfiti- 
vam  , aliam  intelleiflualem  ; Prior  co- 
mitatur a<flum  appetitus  fenfltivi:  po- 
Qerior  autem  adlum  voluntatis, quate- 
nus voluntas  ell : Prior  aflimilatur  a- 
mori,  quomarer  filium  diligit  cum_i 
cordis  teneritudine  i pollerior{ver6  a- 
mori  Patris,qui  eumdem  filium  diligit, 
cum  animi  conflantia  , ac  firmitate  : 
quippe  cum  fe  periculis  exponat  pro 
eo  vcl  (litando,  vel coniervando . 

Infuper  in  voluntate  alia  ell  amoris 
iiitenflofecundCinr  portionem  inferio- 
rem , dt  provenit  ab  anima , quatenus 

ell 


De  Contritione . 5 37 

eft  confundi* corporij  alia  ver6  fecun-  tentiam  ad  D;um  converfni  protulit 
diim  portionem  fuperiorem,i]us  reiju-  haec  duo  werba  : Pteeavi  Domino,  ciim 
latur  fecundum  fidei  ,3c  gratiae  didla-  ftatim  audivit  4 Natham  Propheta:* 
men  , quaeque  confidit  in  majori  aelli-  Dominus  quoque  tranffuUt  peeeatum^ 
mationc  unius  objedli  propter  fe  voli-  tuum.  Ubifignanter  dixit:  Dominus 
ti , qu4m  in  cdimatione  alterius.  Cer-  trantiulit , ut  fignificaret,  qubd  datim 
tutn  ed  autem  , quod  quilibet  teneatur  ac  formatus  fuit  4 Oavide  Contritionis 
Deum  diligere  magis  , qu4m  patrem  , adlus,  illico  Deus  ipfi  indulgentiam 
«ut  matrem  , amore  rationali  , feu  in-  conceflit. 

tellcclua1i,&  fecundum  portionem  fu-  Quod  ipfemet  regius  Propheta  teda- 
periorem  , faltem  appretiativ4  , quam  tur  , cfim  ait  Pfal.jr.  Dixi  , confitebor 
quodlibet  aliud  objedtum  creatum  . adverfum  me  injuftitiam  meam  Domino, 
Certum  pariter  ed  , quod  non  tenea-  (7  tu  remififli  impietatem  peccati  mei  . j 
mur  Deum  plus  diligere,  & magis  in-  Ad  qu«  verba  addit  S.Augudinus;  Non 
tenfive  fecundum  teneritudinem,  9c  jam  pronuntiat , \nq\xh  , /ed  promittit 
fuxta  portionem  inferiorem  volunta-  fe  pronuntiaturum, i!/ ille  jam  dimittit'.. 
tis  : fiquidem  fandlillimi  etiam  quique  Attendite  fratres  , magna  res  , nixr 
viri  experiuntur,  fe  habere  majorem  pronuntiabo,  rt  tu  dimisisti  ; 70/tt 
cordis  teneritudinem  erga  filios, quam  eo  ipfo  quod  dixit , pronuntiabo,  oflen- 
erga  Deum,magifque  affici  dolore  fen-  dit , quia  nondum  pronuntiaverat ; boe 
fitivo  de  morte  filiorum  , qu4mde_i  ipfum  dicere  pronuntiabo , pronuntiare 
•miffione  Dei  per  peccatum,  tametfi  eH'.  ideo  (y  tu  remifiiH  impietatem  eor~ 
mallent  omnia  alia  non  ede  , & omnes  dis  mei\  Confe/fio  verd  mea  ad  os  nondttm 
filios  amittere  , qu4m  Deum  offendere  venerat  , dixeram  enim  , pronuntsabo 
mortaliter.  Quatritur  autem  , utrum  adverfum  me\  veruntamen  Deus  audivit 
alia  ratione  teneamur  Deum  magis  di-  vocem  cordis  mei  : vox  mea  in  aure 
ligere  , ac  proinde  per  Contritionem  dum  erat ; fed  auris  Dei  javi'i^eorde_t 
magis  poenitere  . erat.  Addit  Propheta  : Pro  hae 

CoNCLlisio  Prima.  - propter  hoc,  orabit  ad  te  omnis  Sanffus 

COntritio  perfeda  fufficit  ad  remif-  in  tempore  opportuno, ut  etiam 

fionem peccati  eitra  Sacramentum,  datim  per  Contritionem  refurgat  , <Se 
etiam pr<eter  cafum  neecffitatis,fine  rea-  fimiliter  peccatorum  veniam  obtineat. 

/;■  fufeeptione  Sacramenti , dummodo  ad-  SubfcribitCaffiodorus  ad  eadem  Pfal- 
fit  votum  illud  fufeipiendi.Wqc  ed  com-  mi  verba  : dicens  : Magna  pietas  Dei  , 
munior  apud  Theologos  , & probatur  quod  adfolam  promijfionem peccatum.^ 
pri.n6  authoritate  Scriptura*:  fiquidem  dimittitur , votum  enim  pro  operatione  ' 
non  minoris  ed  efficacitatis  Contritio  judicatur. 

in  lege  Evangelica  , quam  in  Mofaica:  Colligitur  eadem  veritas  ex  illis  ver- 

fed  in  hac  fufficiebat  ad  obtinendam  bis  Exechielis;}.  fuflstia  jufli  nonli- 
peccati  remiffionem  , datim  ac  erat  berabit  eum  , in  quacumque  die  pecca- 
concepta:igitur  & nunc  ad  id  fufficiet.  verit ; iy  impietas  impii  non  nocebit  ei  , 
Major  condat ; fiquidem  gratia  nov*  in  quacumque  die  converfus  fuerit  ab 
legis  longe  abundantior  ed  , qu4ra  ve-  impietate  fua . Ubi  dies  pro  hora  , vel 
teris  , dc  faciliori  modo  jam  obtinemus  momento  accipitur  , juxta  phrafim 
peccatorum  remiffionem  , qu4m  obti-  Hebraicam:Sicut  ciim  Adf  dixitGen.a. 
nuerint  Synagog»  filii.  Minor  veri  Inqnaenmquedieeomederisexeo,mor- 
probatur  ; Prim6  quidem  exemplo  Da-  te  morieris.  Ex  quibus  fic  licet  argu- 
vidts,qui  o.Reg.cap.ii.yix  per  poeiii-  meiitari : Eodem  modo  loquitur  Pro- 
. Tom.X.  , Y y y phe- 


I ry  G<  lOglc 


538  TraSi.LDifpJl. 

pheu  de  recuperatione  per  con<  „ ubia/V;  Vera  converlio  mente  po» 

verGoneni  peccatoris , quomodo  de  il-  ,,  tiits,  qu&m  corpore  metienda  eft» 
lius  amidione  , & jactura  per  averlio-  ,,  dicente  Propheta  ; Si  converfus  fiie* 
nem  jufti:  fed  juftus  flatim  adveniente  ,,  ris  , falvus  eris . 
peccato  perdit  juftitium  : Igitur  pecca-  Probatur  ftcunda  , ex  Bullis  fummo- 

tar  ad  Deum  converfus  per  veram  rum  Poutlficum  Pii  V.  Gregorii  XIII. 
Contritionem  charitate  formatam,(Ia-  & Urbani  VIll.  in  quibus  damnantur 
tim  liberatur  ii  peccato : alloquin  in  hx  Baii  propofitiones  ; hcc  quidem 
die , qua  converfus  fuerit , nocebit  ipli  num.ji.  Cbaritat perfcQa , iSpnetra  t 
fua  impietas . qua  ex  corde  puro , iy  eonfiienti»  bona. 

Confirmatur  ex  verbis  Ifalx  ]o. nam  tyfidenonfida,  tam  in  Catechumenis  , 
ubi  vulgata  Editio  legit:/f</«9«w  eia-  quam  inp»nitentibut,potefl  effefine  re- 
moris tui  , ftatim  ut  astdierit  Dominas  mijpone  peccatorum  . Et  ida  num.j/. 
refpondebit  tibi : 70.  Interpretes  ver-  Per  Contritionem  etiam  cum  charitate 
tunt : C»os  renerfus  ingemueris ; tunc  perfeBa  ,&cnm  voto fufcipiendi  Sacra- 
falvtts  eris : ubi  fignanter  dixit , tunc,  mentum  conjunBam,  non  remittitur  eri  - 
ut  fignificaret , nullam  interponi  mo-  men  extra  ea/um  neeefsitatis , aut  mar- 
ium inter  reverfionem  peccatoris  per  tjrii,pne  aBuali  fufcepthrse  Saeramen- 
^mwxm  Contritionis  , dc  falutcm  torum.  Qm  enim  damnant  hancdo- 
ejufdem  per  juilificatlonis  gratiam  . <firinam,confequencera(rerunt,Con* 
(^ud  utique  prxclaii  fic  expendit  fan-  tritionem  conjundiam  cum  charitate 
dius  Leo  epKI.89.  aliiis  71.  ubi  loquens  perfedla,  6e  voto  Sacramenti.remittere 
de  fatisfa(^ione,& reconciliatione  non  crimen  extra  cafum  necelGtatit  , aut 
deneganda,  finaliter  poenltentlbus.alt;  martyrii,  (ine  adluali  fufceptione  Sa> 
His  autem  qui  in  tempore  neee/pratisjy  cramentl  Poeaitentic : ac  fubinde  cen- 
in periculi  urgentis  infiantia.prafidium  fent  , talem  Contritionem  ejufmodt 
Prnitentia,(y  mox  reconciliationis  irst-  vim  habere  , quotiefeumque  illaprc- 
plorant , nec  fatisfaBio  interdicenda  efi,  fens  aderit . 

nec  reconciliatio  deneganda , qaia  mijfe-  „ Confirmatur  ex  Cacecblfmo  Pii  V. 
rieordia  Deineemenfuraspojfumssspo-  „ ubi  agens  de  Contritione  Bum.^9. 
nere  , nec  tempus  definire  : apud  quentj  „ ait . Neque  hac  in  re  defperent  fide- 
r.ullas  patitur  venia  moras  converfio  , „ les  de  fumma  Dei  bonitate  , & cie» 
dicente  Dei  Spiritu  per  Prophetam  : ,,  mentia;  isenimciim  nollrx  falutis 

Cum  converfus  ingemueris , tunc  falvus  „ cupldidimus  fit , nullam  moram,  ad 
eris.  Licet  autem  ibi  dumtaxat  loqua»  „ tribuendam  nobis  veniam  interpo- 
turde  finaliter  poenitentibusMiihilomi-  „ nit , fed  paterna  charitate  comple- 
nus  cfim  ufurpet  verba  Prophetx  , fi-  „ dlitur  firaul  atque  ille  fe  collegerit . 
gnificat  ,qu6d  five  in  necefiitate  , (ive  „ Et  infra  nuu^i.  Ipfa  certi  Contritio, 
extra  illam  , cum  aliquis  converfus  In-  „ Inquit  Propheta  , cor  contritum  , 8c 
gemuerit;  rcn>c,ide(I,  hoc  ipfo  InfiantI,  „ humiliatum  Deus  non  defpicies  . 
& fine  aliqua  mora  falvus  erit  : ac  ,,  Quin  etiam  (latim,  ut  eam  mentibus 
fubinde  non  cITc  ullum  periculum  , ,,  notIrisconcepimu8,peccatorumre» 

qu6d  ipfi  in  extremis  pofito  concedatur  ,,  mifsloncm  nobis  ii  Deo  tribui  , alio 
reconciliatio  in  foro  Ecclefix  , cum  ,,  loco  ejufdem  Prophete  verba  . itla_> 
jam  apud  Deum  veri  fuerit  reconci-  „ declarant:  Dixi,  Confitebor  udverfusa 
lintus  . Eodem  modo  h*c  Prophete  ,,  me  injuftitiam  meam  Domino , iS  tu 
verba  interpretatur  Coclcflinus  l^pa_>  ,,  r cmififl  i impietatem  peeeati  mei . Ac- 
in  epiflola  ad  Epifeopos  Gallic  cap.a.  ,,  qoe  ejus  rei  figuram  in  decem  Ic- 

. P™- 


— Digrt«et4-t^y  GoogJc 


t)e  Contttttone  '*  > I39 


„ pfofit  aninudvcrtimut , qui  k Salva* 
f,  tore  noftr^Ail  Sacerdotes  milii , an- 
f,  tequam  amnos  pervenirent , it  lepra 

liberati  funt.  Ex  qno  licet  cognolce* 
I,  re  , ver«  Contritionis,  de  qua  fuprk 
t,  diAum  eft,eam  vim  effe,  ut  illius 
j,  beneficio  omnium  deliciorum  ve* 
,,  niam  (latim  4 Domino  impetremus. 

Adllipulatur  etiam  ratio  Theologi- 
ca , fiquidem  Contritio  ell  ultima  di- 
:Q>olitio  ad  gratiam  fanciilicantem  : ac 
lubinde  ubi  femel  perfecte  pofita  eft  , 
etiam  (imul  prefens  adelfe  debet  gra- 
tia fandtificans;  pofita  enim  ultima  di* 
l^fitione  , ponitur  forma : fed  gratia 
ianiiificans  de  via  ordinaria  non  flat 
cum  peccato  ; igitur  Contritio  necef- 
fari6  , & infallibiliter  infert  remilsio* 
nem  omnium  peccatorum . 

Dtinie  , Contritio  vel  efl  formaliter 
•(Sus  charitatis  , aut  virtualiter  , vel 
£tltem  charitat  s atSum  annexum  ha- 
bet ; Sed  , ut  diximus  fupra  , charitas 
neceflarlb  fecum  infert  peccati  remif* 
fionem  ; fiquidem  amor  Dei  hominem 
vere  Oei  amicum  coiiftituit;  nam  Pro- 
verb.8.  v.r/.  diligentes  me  diligo , 
Eccli.j4.v.ir.Oe«/r  Dei  in  diligentes  fe. 
]oan.i  .cap.4.v.7.  Omttis  qui  diligit,  ex 
Deo  natas  eR.Et  v,i6.  Deus  charitas  eH, 
ir  qui  manet  iti  ebaritate,in  Deo  manet, 
iy  Deus  in  eo , Joan.i4i.v.ai.  §us  att- 
tem  diligit  me  , diligetur  i Patre  meo . 
Et  v.x  j.  Si  quis  dihgit  me , /ermonem 
meum  fervahit , iy  Pater  meus  diliget 
tum  ,(y  ad  eum  veniemus  (per  gratiam 
fanCtificamem^  iy  apud  eum  manfiossem 
faciemus . Deus  autem  manfioaem  fa- 
cere non  potell  in  anima  peccatrice , 
tiec  vicifsim  anima  peccatrix  in  Oeo 
manere  poted  , ac  fubinde  cum  Deus 
odio  habeat  peccatores  , & diligat  di- 
ligentes fe.necefle  efl , quod  qui  diligit 
Deum,  folvatur  4 peccato,  ut  4 Oeo 
diligatur. 

Objieit  primo  Eflius : Non  aliter  ra- 
titKinandum  efl  deremifsione  peccati 
per  Contritionem  in  aliis  peccatori- 


bus , qu4m  !n  Magdalena  panitente  c 
fed  ipli  peccata  non  fuerunt  rcmifliL-» 
virtute  Contritionis,  & dileiflionis  fla- 
tim,  ac  illius  a(f!um  formavit^liquidem 
Luce  /.Chriflus  de  ea  dixit:  Remittun- 
tur eipeeeata  multa  , quoniam  dilexit 
multum,quibut  fignificat  fe  in  prefenti 
eipeeeata  dimittere,  ratione  antece- 
dentis a(Sus  Contritionis,&  charitatis. 

Id  confirmat  Eflius  exemplo  Martjr- 
rum  Genefii , & Emerentianz,  qui  ba- 
ptizati  leguntur  in  fanguine  fuo  , qui- 
bus potius  tribuendus  videretur  Ba- 
ptifmus  flaminis.quam  Baptifinus  fan* 
guinis  , fi  ille  , (icut  hic  , vim  haberet 
(latim  jtiflificandi:  (ic  & S. Paulus  Iic4t 
mirabiliter  converfus,  ac  proinde  ha- 
bens perfetSam  Contritionem , nihilo- 
minus audivit  ab  Anania  AiS.a.  Surge 
& ablue  peccata  tua:  igitur  ejus  Con- 
tritio non  habuit  vim  ftatim  peccata_> 
remittendi . 

Nego  minorem , Cum  enim  converfio 
Magdalenc  extraordinaria  fuerit , Sc 
prcflantifsima  habuerit  vere  , ac  per- 
&A»  diletSionis  figna  , non  dubito  , 
quin  antequam  Chriilus  de  ea  diceret. 
Remittuntur  ei  peccata  multa  , Scc.  re- 
ver4eam  fuilTe  4 peccatis  mundatam 
virtute  Contritionis;  Unde  verba  illa 
non  fignificabant  remifsionem  fieri , 
fed  jam  effe  fatflam  in  inflanti  dile(fliu- 
nis,  dc  Contritionis  : ficque  erant  re- 
mifsionis  fade  declarativa,  aut  faltem 
illius  confirmativa  , non  fecus  ac  verba 
Sacramentalis  Abfolutionis  ; quand<» 
proferuntur  fuper  peccatis  femel  di- 
mifsis , que  fimul  fignificant  peccatum 
effe  revera  dimifTum  quoad  reatu  m_, 
culpc  ; dc  infuper  illud  folvunt  quoad 
reatum  pcene  , dc  indignitatis.  Hinc 
etiam  poflea  interjeiflo  aliquo  tempo- 
ris fpatio,  iterum  Chriilus  eidem  Mag- 
dalene  dixit . Remittuntur  tibi  peccata 
tua,  que  verba  non  fignificabant  ite- 
ratam peccati  Abfolutionem,  fed  prio- 
ris confirmationem.ficut  cum  Marci  7. 
Mulieri  jam  fanate  4 profluvio  fangui- 
Y y y 2 nis 


Digitized  by  Google 


5 49  Tra^,LDiJpJl,/frtJII»Se^J.§l^fiJI. 


nit  diceh»t:RJia,/fJet  tua  te  Jalvam  fe- 
cit,vade  inpaee,iy  ejto  fana  i plaga  tua. 

Nec  obfiat  , (juod  S.Auguftinus  ho- 
inter  yo.de  ea  flixerlt.  /leeeftit 
ad  Dominum  immunda,  ut  rediret  mun- 
da, aeee  fsit  tegra  , ut  rediret  fana,aeeef- 
ft  ccufejfa  , ut  rediret  profefa  . Hoc  , 
inquam  , non  obftat^  loquitur  enim  de 
accciTu  , prout  Gmul  compleif^ebatur 
primam  voluntatem  accedendi  , vel 
certe  dc  illo  tempore,  quo  forte  ad  Oo> 
mini  prsfentiam  accedens  , nondum 
habebat  Contritionem  charitate  per> 
fciflani . 

Ad  exemplum  SS.Martyrum  Genefii, 
& Emerentiaute  dico,eorum  peccati  re» 
inifsionem  potius  adferibi  Baptiimo 
fanguinis  , quam  flaminis.  Tum  quia, 
ut  optime  inquit  Bofeo  difp.d.  nu.Sap. 
Baptifmus  fanguinis  certior  c(l , cum 
fit  adlus  aliquis  externus  : Tum  , quia 
ciTcacior  efl  , utpote  delens  omnem 
culpam,  & omnem  pcenam  debitam: 
Tum  denique, quia  ordinarie  includit, 
aut  cert^  lupponit  Baptifmum  flami» 
r.is,quandoquidem  mors  propter  fidem 
Chridi  fit  adlus  excellentiflimus  chari- 
tatis,  fnltem  materialis, juxta  illnd  di» 
(dum  Chrifii  apud  Joan.  cap.17.  v.tj. 

/>ae  dihBionem  nemo  babet  ■, 
ut  animam  Juam  ponat  quis  pro  amicit 
fuit . 

Denique  ad  exemplum  S.  Pauli  re- 
fponderi  pored  Ananiam  fiefuiflTe  lo- 
cutum , vcl  quod  dubius  erat , utrum 
S. Paulus  perfetdam  habuiflet  Contri- 
tionem , qute  fiifficeret  ad  obtinendam 
veniam  pcccatornm  . Vel  quod  judica- 
bat adhuc  fuperefle  eluendas  pcenas 
tempcralcs  peccatis  remiAis  debitas, 
que  licet  non  inficiant  animam,tamen 
dicuntur  peccata  eo  fere  fenfu  , quo 
concupifeentia  dicittir  peccatum,  quia 
oritur  a peccato.  Dicuntur  autem  ejuf- 
m6di  pceneablni  in  Baptifmate  , quo- 
niam per  Sacramentum  Ablutionis  re- 
laxantur , di  condonantur  . 

Objicit  fecundo ; Noii  majoris  eft  ef- 


ficacitatis Contritio  in  ptenitente  cunfl 
voto  fufeipiendi  Sacrai^itij  Poeniten- 
tie  , quam  in  Catcchurffiio  cum  voto 
fufeipiendi  Baptifmatis;fed  in  hoc  non 
fulficit  ad  remifsionem  peccati , donec 
baptizetur  ,■  nam  , inquit  S..Auguftinus 
tra(d.i in  Joaii.  ^uantumcumque  Ca- 
techumenus proficiat , adltiic  Jarcinani 
iniquitatis Jur  portat,  non  ilii  dimitti- 
tur donec  venerit  ad  Baptifmum . ^a- 
modo  non  caruit  populus  Ifrael  popula 
a/Egyptiorum  , nifi cum  veniffet  ad  mare 
rubrum:  fic  nec  prejfuris  peccatorum 
nemo  earct,  nifi  cum  ad  fontem  Baptifmi 
pervenerit , Igitur  nec  alicui  poenitenti 
quantumvis  contrito  dimittitur  pecca- 
tum, donec  Sacramentum  Abfolutio- 
nis  receperit . 

Nego  minorem ; £t  ad  S.Augufiinutn 
dico,  vel  ipfum  loqui  de  eo  quod  fit 
communiter  , quia  videlicet  pauci  funt 
Catechumeni  , qui  revera  pcrfcdfam 
habeant  Contritionem  ante  Baptif- 
muin  ; unde  fit , quod  ordinarie  ma- 
neant in  peccato  , donec  baptizentur  . 
f^el  fignificare  voluit  non  pofle  obti- 
neri peccatorum  remifsionem  quoad 
pcenam  , & culpam  integram  nifi  per 
Baptifmum  ; quamvis  enim  Catechu- 
menus obtineat  remifsionem  culpx 
virtute  contritionis  ; communiter  ta- 
men fupereft  reatus  pgnat  adhuc  eluen- 
dus . /■'r/ denique  dico  S.Auguflinun* 
ibi  loqui  de  Catechumenis  qui  negli- 
gunt  ad  Baptifmum  accedere,  ac  lub- 
inde  non  habent  efficax  defiderium,  Sc 
votum  fufeipiendi  Baptifmi,  neccon- 
fequenter  perfedlam  Contritionem  . 
Unde  pr«eclareS.Bernordusepift.77.ait- 
Sicut  nulla  et  prr.iientia  remittitur  pec- 
catum , fi  , cum  pofsit , non  reHituitur 
ablatum,  fic  iy  buic  nulla  prode  fi  fides , 
fi,  cum  pofsit,  non  percipit  fucramentum 
Baptifmi,  quamquam  igp fidem  convinci- 
tur non  habere  perfeEfam  , fic  ssegligit  ; 
vera  enim  C7  plena  fides  univerfa  preeee- 
pto  eompteciitur  : Efi  autem  hoc  verum, 
ipfumque praecipuum praceptum  : wei  i- 

tb 


by  CioogJ 


De  Contritione , 54* 


to  trgo  ren  fidelit , /id  plani  rebelUt , 
atque  contemptor  reputabitur  , quifqnit 
obedire  renuerit : quomodo  denique  fide- 
lii , qui  Dei  contemnit  Sacramentum  l 
Quod  autem  ea  mens  fuerit  S.  Augofti- 
ni , apparet  e\  ipfo  textu  , ait  enim  . 
Ne  quit  arro,^ant  co  quod  habeat  abun- 
dantiam alicujut  gratie  dedignaretur 
baptiytri  Baptijnio  Domini . PoOqiie 
Aatim  fubjicit ; Quantumcumque Cate- 
chumenus efficiat , &c. 

Objicies  tertid'.  Concilium  Tridenti- 
num  feir.ij.cap.7.  loquensde  prspara- 
tione  ad  Euchariftiam,  ait:  Ecclefiafliea 
autem  con/itetudo  declarat  eam  proba- 
tionem neceffiariam  effie  , ut  nullus  fibi 
confeitts  mortalis  peccati  quantumvis 
fibi  contritus  videatur  , abfque preemiffia 
facramentali  Confeffione  ad  /aeram  Eu- 
ebarifliam  accedere  debeat : Et  Canone 
1 1.  Statuit,  atque  deelarat  psnBa  ipfo-» 
Synodus  illis  , quos  eonjcientia  peccati 
vortalis  gravat,  quantumcumque  etiam 
Je  contritos  exi/l i ment, habita  copia  Con- 
feffibris  neceffarso  prtcmittendam  e/f<e^ 
Confeffionem  facramentalem  : fed  ad  de- 
bitam difpolitionem  pratrequidtam  ad 
Eucharifli®  facrameiuum  debite  fufei- 
piciidum  fuflicit  mundatio  a peccatis  : 
Jqitur  cura  praiter  Confellioneni  Con- 
cilium adhuc  requirat  abfolutionem  , 
ftgnum  cft  , qu6d  noii  cenfcat  Contri- 
tionem habere  vim  remittendi  pecca- 
ta citra  cafum  necelfitatis  , abfque  reali 
fufeeptione  abfolutionis  facramenta- 
lis . 

Di/linguo  minorem : Sufficit  munda- 
tio a peccaris  vera,  concedo:  exiffima- 
ta  tanthm  , nego.  Concilium  autem 
non  negat  fufficere  veram  , & perfe- 
tftam  Contritionem  ad  debitam  rece- 
ptionem Euchariflis  , fed  dumtaxat , 
tp.iod  non  fufficiatexilfimata  ut  talis: 
Unde  etiam  non  dixit:  Quantumvis 
contritus  jit , fed  quantumvis  contritus 
fsbi  videatur:  & quantumcumque  fe  con- 
tritos exidiment ; ut  nempe  removeat, 
& coerceat  quorumdam  nimis  fibi  tc- 


meri  confidentium  vanitatem  , & pne« 
fumptionem,qui  exiftimantes  fe  habere 
perfedlam  Contritionem,  quam  tamen- 
reveri  non  haberent , negligerent  ,_ac 
fpernerent  beneficium  abfolutionis, 
quam  facili  negotio  data  opportunita- 
te Confeffariorum  , poffent  obtinere  • 

/Idde  qudd  , ciim  vera  Contritio  de- 
beat  elTe  aiffus  fupernaturalis,  vix  quis 
cognofeere  potefl  utrum  illam  habeat 
necne : Cfim  enim  intellectus  nofter 
pro  hoc  flatu  pendeat  in  fuis  operatio- 
nibus a phantafmatibus  , nec  judicare 
poflit  quando  aliquis  aiAus  ell  fuper- 
naturalis:idcirco  meriti  fuadet  Conci- 
lium , ac  prateavet,  ut  ne  quis  prius  ac- 
cedat ad  Eucharifliam,  quam  adhibue- 
rit media  , & remedia  , quibus  certior, 
& fecurior  effe  potefl,  fe  non  effe  pror- 
fus  indignum  participatione  tanti  fa- 
cramenti : Nam,  inquit  ibidem  Conci- 
,,  lium  eap.  7.  qui  magis  fanCtitas  , 5c 
„ divinitas  cceleflis  hujus  Sacramenti 
,,  vero  Chrilliano  comperta  efl,  ei  di- 

„ ligentius  cavere  ille  debet  ne  abf- 
„ que  magna  reverentia,  & fan^litate 
„ ad  percipiendum  accedat . 

Objicies  quartd  : Catechifmum  Con- 
cilii Tridentini  dicentis  num.  4<5.  Quo- 
niam pauci  admodum  ad  hune  f Contri- 
tionis) gradum  pervenirent,  fiebat]ut  i 
paueijjimis  hac  via  peccatorum  venia-u 
fperanda  effiet ; quare  neceffiefutt  ut  clt- 
mentiffismus  Dominus  faciliori  ratione^ 
communi  hominum  faluti  confuleret  ; 
quod  quidem  admirabili  conplio  effie  cit^ , 
eum  claves  regni  ceelefis  tradidit . Igi- 
tur pauciflimi  funt , qui  per  Contritio- 
nem ante  Sacramentum  veniam  confe- 
quantur  . 

Refpondeo:  Nihil  inde  adverfus  no- 
flram  affertionem  elici  ; quippe  licet 
confideremus  paucifflmos  effe,  qui  per- 
feClam  contritionem  eliciant , tamen 
femper  foret  veriflimum,qu6d  qui  per- 
feiti  Contritionishaberet  ailiirn  , five 
in  neceffitate  , five  extra  neccffitateui  , 
reveril  peccati  rcmiffionem.obtinerct , 

ex 


Digitized  by  Google 


5 4^  TraSi,LDifp*lLArt,llLStEi.I.§lutfi.lL 


cx  quibus  apparet , quam  inanibus , 6c 
levibus  fundamentis  nitatur  particula- 
ris Eftii  fententia . 

Conclusio  Secunda. 

COntritio  ut  jit  ptrfeUa  dtiet  dete- 
jlari  p’tcthtm  /upcr  omnia  mala  , 
f non  inttnfivi  ,Jaltem  appretiativi  ; ae 
fitbinde  , ut  jufJificet  extra  Sacramen- 
tum,non  requiritur  aliqua  intenfio  gr 4- 
dualit , Hec  videtur  e(Te  fententia  Se- 
raphici  Oodforis  104.  dift.  id.  par.  x. 
,,  ait.  1.  quxft.i.  ubi  ait : Oicendum_> 
,,  qu6d  ciim  quatitur  de  quantitate.» 
•,  doloris  , dolor  poted  dici  difplicen- 
f,  tia  rationis , vel  paffio  ex  hac  reful- 
f,  tansin  fenfualitate . Si  hoc  fecundo 
modo  accipiotur,  dico, qu6d  non  eft 
„ necelTe  magis  dolere  de  peccato , 
,,  quam  de  re  temporali : nec  etiam., 
f,  necefle  eft  dolere , quia  non  efl  in 
j,  poteftate  cujuslibet;talis  enim  dolor 
non  confequitur  amorem  , fed  con- 
„ fequitur  ipfam  alTedtionem  , & affe* 
,,  dfio  experimentalem  cognitionem  ; 
„ & quia  non  omnes  habent  experien- 
„ tiam  divinr  dileiflionis  , ideo  non.. 
„ omnes  ita  fenfibiliter  dolent  de  pec- 
f,  catis : ramen  qubd  magis  etiam  fen- 
„ iibiliter  doleat  aliquis  de  peccato  , 
j,  ouam  de  aliquo  damno,  hoc  e(l  per- 
,,  fedlionis,  dc  congruum  , non  necef- 
„ fariuin  . Sed  in  quantum  dolor  dici- 
j,  tur  difplicentia  rationis , fic  dico  , 
,,  qu6d  difplicentia  menfuratur  fecun- 
„ diim  quantitatem charitatis.Quan- 
titas  autem  charitatis  dupliciter  po> 
,,  teli  accipi,  vel  in  fe,  vel  in  compara- 
J,  tione  ad  alios  amores.  In  fe,  fic  dico 
,,  qu6d  efi  parva,de  major ,dc  maxima. 
,,  In  comparatione  ad  alios  , fic  dico  , 
J,  ou6d  vindicat  fibi  dominium  in  cor- 
,,  de,  quandiu  eft,  nec  unquam  ibi  eft, 
J,  nili  fit  domina  : unde  dico  ,qu6d  ad 
„ faoc,qu6d  aliquis  habeat  charitatem, 
,,  necefle  eft  qu6d  diligat  Deum  fuper 
„ omnia . Dubitas  , quid  fit  diligere., 
,,  Deum  fuper  omnia  ; Hoc  autem  eft 
„ (pro/equitur  S.  Bonaventura)  dili- 


„ gere  Deum  fuper  omnia , qu&d  pro 
,,  nullo  damno,vel  commodo  velit  of- 
,,  fendere  Deum;  fic  intelligendum  de 
„ difplicentia  Contritionisrunde  dico, 
„ qu6d  peccatum  debet  tantbm  difpli-. 
,,  cere  rationi,qu6d  nullo  padlo,nullo 
„ commodo , vel  incommodo  velit  in 
„ ipfum  confentire  , vel  confenfifle  : 
„ quorum  voluntas,quf  ex  aliqua  cau- 
„ la  confeotit  in  peccatum  , /ufta  non 
,,  eft . 

„ Et  infra  fit  ait : Si  ergo  queritur, 

„ utrum  dolorem  Contritionis  necefle 
„ fit  efle  maximum;  Si  dicatur  de  do- 
,,  lore  fenfualitatis , manifeftum  eft  , 
,,  qu6d  non.Si  de  difplicentia  rationis, 
,.  autquantbm  ad  intenfionem  motus 
„ abfolut^ ; & fic  nec  hoc  modo  opor- 
„ tet  efle  maximum.Si  in  comparatio- 
„ ne  ad  alios  dolores , dico  ficutde.* 
,.  amore , qu6d  oportet  qu6d  habeat 
„ priedominium . Illud  autem  predo- 
,,  minium  non  confiftere  in  gradibus 
,,  intenfionis  perfpicui  manifeftum  eft 
,,  ex  prscedentibus . Igitur  ex  mente 
hujus  fandii  Viri , & eximii  Dodioris 
Ecclefie , Contritio  juftificativa  noa_, 
requirit  determinatum  gradum  inten- 
fionis ( ut  optimi  colligit  nofter  Bofco 
difp.d.fedl.i.can.8. ) fed  qiiantumcum- 
que  parva , fuflicere  poteft  ad  peccati 
remiCionem  , dummodb  eliciatur  pro- 
pter Deum  fummi  offenliim,  & fit  cha- 
ritate  formata . 

Quam  utique  veritatem  aperte  docet 
S.  cRryfoftomus  epift.  17.  ad  Theodo- 
rum lapfum,dc  refertur dift.j.dePmnit. 
cap.  Ta/it , ubi  ait  ; Talis  erede  mihi  , 
talis  efl  erga  homines  pietas  Dei  , nun- 
quam fpernit peenitentiam  ,ji  eijineeri  , 
iy  jimpUeiter  offeratur.  Etiamfi  adfum- 
mum  quis  perveniat  malorum , Ij  indc-» 
tamen  velit  reverti  ad  virtutis  viam.,  fu- 
/eipit,ij  libenter  ampleQitur:  facit  om- 
nia,quatenus  ad  priorem  revocet  jiatum'. 
tr  quod  eft  adbue pneftantiusJS  eminen- 
tius , etiamfi  non  potuerit  quis  explere-» 
omoemfatisftcietsdi  ordinem , guantu- 

!am- 


— Btgitiecd  by 


De  Contritione,  543 


Itmtumque  tantetl , iy  ^uamliiet  irevi 
trmporc  geftam  non  re/pait  peeniten- 
tiam  : /bfcipit etiam  ip/am  , nee patitur 
guamvit  exigutc  eonverfionis  perdere^ 
ruereedem . 

Probat  amem  conclufionem  SeraphI* 
CU5  Do(ftor  loco  fupra  laudato:  Primi, 
quia  majur  ille*dolor  efl,  qui  nui  Ium 
habet  gaudium  annexum : fed  dolor. 
Contritioni»  habet  aliquod  gaudium^ 
annexum;fiquidem  pmnitens  de  pecca- 
tis dulere  debet,  & de  dolore  gaudere, 
ut  dicit  S.Auguftinus.Ht  revera  contri- 
tus gaudet  de  fua  liberatione , & pec- 
cato, de  aliis e|ufmodi : dolor  ver6  de_* 
amifiione  vel  parentum  , vel  liliorum 
non  habet  gaudium  annexum  : igitur 
ille  non  debet  elTe  intenTiffimus  fecun- 
dum intenAonem  gradualem.  Secandi, 
magis  dolendum  elide  eo  , quod  de- 
perditum non  potell  reparari,  qu4m  de 
eo  , quod  recuperari  potell , dc  reverA 
recuperatum  efl : fed  perditi  parentes , 
aut  Alii  hoc  in  mortali  llatu,  niA  inter- 
veniente miraculo  reOitui  non  pof- 
funt:Ueus  autem  per  peccatum  deper- 
ditus 4 poenitente,  poteA  recuperari,dc. 
de  fadio  per  Contritionem  iterum  pof- 
Adetur:  igitur,  dtc. 

Tertii  , quantumcumque  parva  At 
gratia  fandiiAcans  , delet  omnem  cul- 
pam: ergo  Amiliter  quantumcumque.* 
parvus  At  dolor  Contritionis  , A gra- 
tiam , dccharitatem  habeat  annexam  , 
fuAiciens  erit  ad  delendam  omnem  cul- 
pam . Qimd  utique  conRrmatur,  quia 
Contritio  fe  habet  ut  gratia  fantAiA- 
cans,  ad  quam  difponit ; ultima  q>jippe 
difpoAtio  debet  equari  forma, ad  cujus 
receptionem  przparat,  vel  difponit 
fubjedlum  : fcd  gratia  AindliHcans  re- 
milliva  peccatorum  , ad  quam  Contri- 
tio difponit, neque  neceAarid  ell  inten- 
A,Ama,neqHecertum  exigit  intenfionia 
modum  , aut  gradum  , infra  quem  non 
elTet  fulAciens  ad  delendum  peccatum: 
igitur  etiam  quantumvis  modica,  Sc 
parva  At  Coiuritm,  fuAiciens  erit  ad 


efficiendam  peccati  remiffionem . 

Denique  , qu6d  dolor  Contritionifl 
non  debet  elTe  intenfiiAmus,  aut  inten- 
fivi  maximus  , nec  habere  certum  in- 
ten  Aonis  gradum,  apparet,  dc  fuadetur 
exemplis ; quia  Contritio  vera  fuit  ia.* 
Davide  dc  peccatis  adulterii , homici- 
dii , dc  inanis  in  remuneratione  populi 
gloria:  ea  Contritio  non  erat  intenAvd 
maxima;nam  intenAorem  in  Abfalonia 
Alii  morte  dolorem  oAenditra.  Reg,  9. 
Vera  fuit  in  S.  Paula  Contritio,  erat 
enim  fan<fiiinraa  mulier , dc  pmnitens : 
atqui  Contritionis  in  ea  dolor  non  erat 
intenAIAmus:experiebatur  enim  inien- 
Aorem  in  morte  Aliorum;  Hieronymus 
enim  ait  in  ejui  vita  , Ac  eam  affici  fo- 
litam  in  obitu  Aliorum  , ut  ea  (iemper 
de  vita  periclitaretur  ; at  ejufmodi  do- 
lorem numquam  fenAt  ob  fuas  in,.* 
Deum  olFenlas . 

Ratio  eft  , quia  qtiod  eft  inteoAAI- 
mum  , non  eA  in  uno  InccnAus , qulrn 
inaltero:  fed  in  uno  peenitente  dolor 
eft  intenfior,  quam  in  altero,  ut  in  Oa- 
vide,  Magdalcna,  de  Petro.  Non  certus 
intenfionis  gradus , aut  modus  exigi- 
tur; quia  Deus  in  Scriptura  contritis 
abfoluti  promittit  veniam  , nulla  fa<fia 
limitatione  gradus  intenfionis  triiiiti(, 
feu  doloris  . Zacharie  i.  Convertimini 
nd  me,  iy  ego  convertar  advot.  Traditio 
quoque  nufquam  affignat  certum  Con- 
tritioni gradum,  aut  modum  intenAo- 
nis:ergo  nullus  eft  omnind  determina- 
tus infra  quem  non  fufficiat  Contritio  „ 
A forti  motivum,  dc  objeiftum  habeat . 

Ratio  cft  , quia  A certus  intenAonis 
gradus  , aut  modus  in  Contritione  re- 
quiratur, ptenitens  habebit  /ullam  do- 
loris raeniuram  cafu  fortuito , non  ex 
eledlione,  quod  eft  abfurdum . 

Huic  autem  veritati  non  reA'agatur 
Dodlor,ut  contendit  Hiqunus  in  Com- 
mentario ad  dift.14.  qu^.  a.  nura.  97. 
ubi  ipfe  oppoAtam  fentintiam  tuetur : 
Si  enim  alicubi  Dodlor  alTereret  necef- 
farid  requiri  aliquam  iatenfiooera  in,.* 

aiflu 


5 44  ’ TraSl,I.Difp.II,Art.lIl.SeH»I.§lu<ieJl.lL 


3(5^11  CDiU*itionis,rnax!m^  (lift.37.11.19. 
ti^i  lr>q)iciis  lie  habitu  infuio  , & a(ftu 
fupernaturali,  videtur  eum  diftingucre 
pb  a(ftii  naturali  per  ulteriorem  inten* 
fioiiem  : Detertiodico.,\n(\\i\t,ficaiJi- 
Vum  rfl  dijl.  17.  primi  Utri  , qubd  ille 
hnhittn  eharitatit , quantum  ad  fubfian- 
ttam  aBut  dat  aliquam  intenfionem  ul- 
, feriorem  , quam  eadem  potentia  , iy  e» 
aquali  conatu  dare  non  potefl  auBui  /tto. 
At  revera  contrarium  ex  illo  non  evln' 
citur  . Nam 

Dodlor  Subtilis  eadem  dift.  num.itf. 
,,.fic  difcurric  : De  primo  dico,  qu6d 
,,  illud  , Super  omnia  , poteft  intelligi 
„ cxtenlivi,  puta  plus  diligat  Deum, 
„ quam  omnia  alia  , ut  citius  vellet 
„ omnia  alia  non  efte , quam  Dcum_i 
„ non  e(Te;&  intenfiv^,puti  ex  majori 
a<re(ftu  vult  Deo  bene  efte, quimali- 
„ cui  alteri.  De  primo  membro  conce- 
„ ditur  communiter,  qu6d  nihil  aliud 
„ 4 Deo,  nec  omnia  nmul  funtxqui 
„ appretianda,ficut  Deus.  Dc  fecundo 
„ ponitur  una  diflin(ftio  , qii6d  amor 
„ excedit  amorem, vel  quia  eft  ferven* 
,,  tior,  five  tenerior  , vel  quia  fortior , 
„ five^lirmior , & dicuntur  illi  amores 
.,  fefe  excedere, ficut  mater  dicitur  te- 
„ neriiis  , & ardentius  diligere  filium, 
„ pater  ver6  fortius,  dc  firmius  , quia 
„ majori  periculo  fe  exponeret  pro 
„ amore  filii.  Hoc  modo  dicitur,  qu6d 
„ dileiftio  Dei  debet  elTe  fuper  omnia 
„ quantum  ad  firmitatem  , ne  fcilicet 
„ aliquid  aliud  poflit  ab  hoc  evellere: 
„ fed  non  oportet,  quod  fit  fuper  om* 
„ nia,quantfim  ad  fervorem  ,dt  teneri- 
„ tudinem,  dc  dulcedinem  , quia  ali* 
„ quando  invenit  fe  quis  ferventius 
„ diligere  Creaturam , quikm  alius 
„ Deum . 

„ f^eriim  eim  bae  diftinQio  ei  uo/lj 
„ placeat  contra  eam  arguit  hoc  modo^ 
„ Quia  folum  hoc  magis  diligitur  , 
quod  firmiiTtdiligitur:hfc  enim  ma* 
„ gis  diligo,  cui  miniis  volo  malum 
o accidere , de  pro  cujus  bono  falvaa- 


,,  do  magis  me  expono  ex  amore,  quia' 
,,  exponere  fequitur  amorem  , dc  hoc 
„ loquendo  de  amore, qui  eft  aiflus  vo- 
,,  luntacis,  non  de  illo  , qui  eft  pallio 
,,  apfieticus  fenfitivi . £cft  igitur  aliqui 
,,  dicantur  diligere  ferventibs  , vel  te* 
,,  neriiis  , qui  tamen  firmius  non  dili* 
„ gunt  , hoc  non  eft  eif  aliquo  exceflu 
^ amoris  intelletftivi  in  eis  , fed  fort^ 
,,  alicujus  padlonis  amoris  fenfltivi, 
,,  ficuti  aliqui , qui  dicuntur  devoti  , 
,,  fentiunt  aliquam  ma;orem  dulcedi* 
,,  nem,  quam  alii  mulco  fulidiorcs  in 
„ amore  Dei , qui  centuplum  prom* 
,,  ptii'is  fuftinerent  martyrium  : nec 
,,  dulcedo  eft  adf  us  voluntatis  elicitus, 
„ fed  pnfsio  quadam  a(ftui  retributa  , 
,,  qua  Deus  allicit,  dc  nutrit  parvulos, 
„ ne  deficiant  in  via  . 

Inde  concludit  DoBor : Dico  igitur , 
qu6d  illudffuper  omnia}  debet  intelli- 
gi utroque  modo  f fcilicet  extenfuvi.dc 
intenflve  .)  Sicut  enim  teneor  diligere 
Deum  'fuper  omnia  aha  extenfive  , ita 
'etiam  majori  afTctftu  , quam  aliquod 
aliud  , Dubitas  an  majori  affeiflu  ex 
parte  fiibjecfti,  id  eft,fecnndiim  gradus 
inteniivos,  an  ver6  majori  ex  parte  ob- 
jecfti , id  eft  , fecundum  effentiam  ? Et 
dico  ( profequitur  Scotus  ) majori  fim- 
pliciter,  quia  fcilicet  magis  repugnat 
cffccflui  pofito  , quia  faciliiis  polTet  in- 
clinari ad  oppofitum  dileiftioniscnjuf- 
cumque  alterius,  qu^m  Dei . 

Ille  igitur  diligit  Deum  fuper  omnia 
intenflve  juxta  mentem  Doiftoris  ; qui 
faciliiis  polTet  inclinari  ad  oppofitam 
diletftionis  cujufcunique  alterius,quam 
Dei:ergo  non  requiritur  major  affitiftut 
ex  parte  objetSi  , id  eft , fecundum  ef- 
fentiam . 

Confirmatur  h^c  noftra  explicatio  ex 
fcolio  prtcfixo  num.  id.  jamjam  citato  : 
Ait,  inquit,  Scotus,  Deum  elTc  diligen- 
dum fuper  omnia  intenfivi,  dc  excenli- 
v^,  dc  ideo  tribuitur  ei,  qu6d  velit  nos 
teneri  ad  amorem  Dei  intenfiorem  om- 
qi  alio.  £t  Valentia  3.).dift.j.  qu«ft.4. 

* par.t. 


— X)tgiti2sia  by  G«ogIe 


De  Contnttonel  545 


fiT.  I.  didt  neminem  preter  Scotum_> 
boc  tenere . Sed  Scotut  hoc  non  tenet , 

& alii  multi  tenent Scotus  vero 

tantum  ait , Deum  fuper  omnia  aman* 
dura  elTc  extenfiv^  , & intcnfive  : ficut 
explicantur  hacc  ab  aliis;  id  eft  , tene- 
rius , & firmius  Deum  plus  exteris 
gmandum  , quia  inteniivi  iliis  duobus 
modis  pro  uno,  & eodem  reputat , fed 
non  dicit  majori  amore  graduali  ciiin 
efle  amandum  , fed  folum  majori  affe- 
diu , ad  quem  fufiicit  majoritas  appre- 
tiativa  , feu  aiTedus  magis  exclufivus 
oppofiti . Huc  ufque  Scholium  . 

£x  quibus  inferre  licet , Do<5lorem_j 
prxfato  num.19.  per  intenfionem  ulte- 
riorem , quam  dicit  habitum  charitatis 
conferre  ac3ui  fupernaturali , non  In- 
telligerc  intenfionem  ex  parte  fubjcifli 
five  gradualem  , fed  intenfionem  ex 
parte  objedi , five  efTentialem  . .gwitn- 
tum,  inquit,  ad  Jutftantiam  aBui  fideft 
rationem  ejus  genericam,  qux  delumi- 
tur  ex  objedo  , Sc  modo  tendendi  na- 
turali lumine  noto^  dat  aliquam  inten- 
fionem ulteriorem  , idefl , commenfu- 
rationem  cum  objecto  , per  quam  con- 
Aituitur  aiflus  in  ratione  fpccific^fu- 
pcrnaturali. 

Quam  utique  interpretationem  opti- 
mi confirmat  Bofco  11,246.  & fequenti- 
bus  ubi  ait:  Hujus  aflertionis  ratio  alia 
congruentior  fubcITe  non  potcfl,  quam 
quia  non  videtur  hominibus  prxfcri- 
benda  obligatio , quia  hujufmt^i  fun- 
damentum appareat,  & colligi  pofsit , 
vcl  ex  Scriptura , vel  ex  Conciliis  , vel 
ex  SS.  Patribus  : fed  ex  neutro  illorum 
capitum  colligitur  illa  neceilitas  inten* 
Aonis  in  a(3u  Contritionis  , ut  appare- 
bit ex  fniutione  objedlorum,  & funda- 
mentorum fententiz  adverfz . 

Oijicies  itagfue  primd  ct\m  Hiquxo 
num.p7.  varios  Scripturz  facrz  textus, 
quibus  infinuari  videtur  , non  quemli- 
bet dolorem  fuffeere  ad  veram  Potni- 
tentiam  , fed  funimum  ,6c  maxime  in- 
tenfum  clTe  necefTariumjquod  apertum 


Atex  illojoelis  a.  Cotnerti/nini  ad  me 
in  toto  corde  ntftro,  in  jejunio  , & fietn  , 
iy  planBu  , iy /cindite  eorda  veffra  , iy 
non  nejlimenta  veftra  , iye.  Similiter 
Oeut.  4.  <SV  qu^fierit  Dominum  Deum 
tuum,  inveniet  illum  ,fi  tamen  qutefierit 
ex  toto  corde  , iy  ex  tota  tribulatione-» 
animtc  tua.  Et  Oeut.jo.  Si  duBut petni- 
tudine  cordis  renerfus  fueris  ad  Domi~ 
num  in  toto  corde  tuo,iy  tota  anima  tua; 
ujifereiitur  tui . j.  Reg.  8.  Sipecejve~ 
rint  tibi , iy  reverp fuerint  ad  te  in  uni~ 
verjo  corde  fuo  , iy  tota  anima  fua,  pro- 
pitiaberis populo  tuo . 1.  Paralipp.  jo. 
Dominus  bonus  propitiabitur  cunBis  , 
qui  in  toto  corde  requirunt  eum.  Hiere- 
mi*  19.  ^uaretis,iy  invenietis  me,  cUm 
quaf  eritis  me  in  toto  eorde  veftro  . v 

Refpondeo  his,  & fimilibus  Scripturo: 
locis  , colligi  quidem  , qu6d  ad  pecca- 
toris juAiAcationem,  neceffarib  requi- 
ratur averAo  k peccato,  & converAo  ad 
Deum  ; itaut  necefTum  At, qu6d  reverk 
homo  omnem  fuum  affeiflum  peccandi 
exuat , dc  ex  toto  corde  avertatur  k 
creaturis  , quz  ipA  erant  in  peccati  oc- 
cafionem  , & ad  Deum  convertatur  ; 
non  autem  necefTum  eA  , qu6d  id  Aac 
ex  fummoaffedlu,  & animi  Contritio- 
ne : unde  ex  ejufmodi  locis  colligitur  , 
qu6d  converAo  ad  Oeum  ex  toto  corde 
includat  quidem  revocationem  cordis 
ab  omni  amore  oppoAto  dileiSioni 
Oei,dt  involvat  deteAationem  omniuoa 
peccatorum  propter  Oeum  cum  propo- 
Ato  non  peccandi  de  cetero,  de  talia 
converAo  At  toto  corde,licit  per  aeffunx 
remilTiim  id  Aat ; At  enim  integro  cor- 
de , nulla  cordis  parte  remanente  ia 
afTciflu  peccati ; adeo  qubd  diligere^ 
Oeum  toto  corde,  nihil  aliud  Ac,  quam 
diligere  eum  plus  amoribus  Anitlsi 
tunc  enim  integrum  cor  damus,  quan- 
do nihil  prz  illo  diligimus,  p(snitere_« 
autem  tota  anime  tribulatione , cA  di- 
fplicere  de  peccatis,  de  de  nullo  com- 
placere . 

Objicies  fecundi  varias  SS.  Patrum.* 
Z z z au- 


54<5’  Tra^.I.Difp.II./irtAILSe^J,  §luaJiJL 


•iithoritates , qaiad  ^ram  Contrhia» 
nem,  & Pcenicentiam  , videnturfam- 
mum  animi  dolorem  exigere , maximi 
pro  gravioribus  peccatis.  Sic  S. Cypria- 
nus tradi,  de  lapfis,ubi  inter  Cftera  ait: 
magna  deliquimus , tam  granditer 
defieamut.  /t Ito  vulneri  diligent,  iy  lon- 
ga medicina  non  defif,  Peenitentia  crimi- 
ne miner  non  fit «..  orare  oportet  impetr- 
fiut,  iy  rogare,  diem  Iu8u  tranfigere,  vi- 
giliis nodes  , ae  fletibus  dueert  , tempus 
omne  laerymofit  lamentationibus  oetu- 
pare  , flratosfolo  adheerere  cineri,  in  ei- 
lieio,  iy /ordibus  volutari, iye.  Similiter 
S-Ambrofius  exhortatione  ad  virginem 
lapfam  cap.S.ubi  ait:  Sed  quanta  putat, 
iy  qualis  ntee/faria  Peenitentia,  qn<  aut 
aquet  crimina  , aut  terti  excedat  i l^ide 
ergo  fi  fimple»  boe  peeeatum  adulterii 
tft  , an  duplex  fit  per  Ulam  necem  , quee 
faSa  fit  ia  occulto  , iy  fecunditm  ton- 
feientiet  molem  adbibenda  eR  Peeniten- 
ti/e  magnitudo . Et  infri  : Cor  vero  fit 
Uque/eeas  ficut  cera,  jejuniis  inquietans 
feipjhm,iye.  Ac  po(i  pauca  fubjungit : 
Grande  feeitts  grandem  habet  tstee/fia- 
rtam  fatisfaSionem . Fortius  eft  dolen- 
dum,  qteia  peeeatum  eR  fortius . Idem., 
S.Auguftinusepift.p4.ad  Macedonium, 
& refertur  di(l.}.de  P(Snitentia,cap.) 
ubi  inducit  peccatorem  fic  loquentem: 
^ut  date  mtbi  eumdem  iterstm  poeniten- 
di loeum,  aut  de/peratum  me  permittite, 
ut  faciam  quidquid  libuerit ....  dutfi 
me  ab  hae  nequitia  revocatis,  dicite^ 
ostrum  mihi  aiiquid  prefit  ad  vstam  fu- 
turam ,fi  in  ifla  vita  illeeebrofilJimti  vo- 
luptatis blaiidimtttta  eontempfere  ,fi li- 
bidinum incitamenta  /rtcnavero  , fi  ad 
taftigandum  corpus  meum  , multa  mihi 
etiam  licita  , iy  eoneefia  /hbftraxero  , fi 
osse  pomi tessdo  vehementius , quim  prius 
excruciavero,  fi  vebementihs  ingemuero  , 
f fteverouberius,fi vixero  melsitsfi pau- 
peres fuftentavero  largiiss , fi  charitate  , 
qutc  operit  mstltitudintm  peccatorum  , 
flagravero  ardentius . ^is  noRrum  ita 
dtfipit,ut  buit  bostotni  dicat,  Nil  libi  ifla 


proderunt  impoRerstmi  vade,faUem  hu- 
jus vita  fuavitate  perfruere  i /Ivertat 
Deus  tam  immanem  facrilegii  demen- 
tiam . 

Rtfpondeofiiso,  & aliis  fimiiibusPotrfi 
oraculisjfuaderi  quidem  quid  in  agen- 
da ponitentia  peccator  confulti  adhi- 
beat omnem  conatum,&  afFedtum,no% 
folhm  , ut  pro  viribus  latisfaciat  tam_> 
pro  culpa , quam  pro  poena  temponli  , 
que  remifla  culpa  remanet  folvenda, 
vel  in  hoc  fecuio , vel  in  Purgatorio  , 
fed  etiam  ut  fit  fecurior , ne  forti  dunt 
minus  contendit  Deo  fatisfacere,  fufi- 
cientem  (atisfadlioneili  non  impendat, 
maximi  chm  certiflimum  fit , quid  ad 
deletionem  pynccorrefpondentis  ma- 
jori culpe  , major  requiratur  fatisfa- 
Aio , tam  interna  per  dolorem  , quitn 
externa  per  opera  bona , de  pomalia  . 
Ciim  enim  pro  peccatis  fatisfacere  pof- 
(hnus  , non  folim  per  petnas  arbitrio  , 
dt  judicio  Sacerdotis  pro  menfura  de- 
biti impofitas  , fed  etiam  per  eos  , qum 
fponte  k nobis  fufcipiuntiir  ; ideo  pru- 
denti confilio  monent SS. Patres,  ut 
juxta  gravitatem  criminum  , graviores 
pcrtias  pro  eis  expiandis  affumant. 

Simili  modo  fit  fatis  Concilio  Tri- 
dentino  feir.14.  cap.4.ubi  ait:  /iliuscR 
praterek  Baptifmi,  iy  alius  Peenstentim 
fruBus ; per  Baptsfmum  enim  ChriRum 
induentes  nova  pror/ks  in  illo  efficimur 
creatura , plenam , iy  integram  peeeato- 
rum  omnium  remiffionem  eonfequentes  : 
ad  quam  tamen  novitatem,  iy  integrita- 
tem per  Sacramentum  Peenitentia  fine 
magnis  ssoflris  fletibus,  iy  laboribus,  di- 
vina id  exigente  juRitia  , pervenire  ne- 
quaquam poJJUmus , ut  meriti  Pmniten- 
tia  lahoriofks  quidam  Baptifmus  4 SS. 
Patribus  dsBus /kerit . Ubi  Concilium 
loquitur  non  de  remiflfione  culpat , fed 
totius  pane,  que  gratis  quidem  dimit- 
titur per  Baptifmum;fcd  in  Poenitentia 
tantiim  relaxatur  per  ingentes  gemi- 
tus, dc  labores : Unde  felT.d.  cap.t4.dl- 
ferimeu  pariter  aiTignaos  inierPosnt- 

tet- 


- — D I Pcrt  v 


De  Contritione.  347 


Kati«ai,  ic  tUpdfmuin  , dicit : In  Poe- 
nitentia non  foliim  requiri  ceflationem 
it  peccaci«,&  eorum  dete(iationein,aut 
cor  contritum,  & bumiiiatum  : l^erUm 
etiam  eorumdem  furamcnttltm  Confef- 
fionem  ,f»item  in  tot» , & fuo  tempore^ 
facitndom  , ij  Saeeriotolem  Abfolutio- 
tum,  ittmque  fatufoBionem  per  jejunia, 
tUemofynat,  orationes,  (3T  aiia  pia  /piri  • 
tualit  vitiO  enercitia  , non  quidem  pro 
pnna  eeterna , quf  vel  Sacramento  , vel 
Sacramenti  voto  und  eum  culpa  remitti- 
tur, fed  pro  prnna  temporali,  qua, ut  fa- 
era  littera  docent,  non  tota /emperptt  in 
£aptif>nofit,dtmittitur  illit.  Igitur  nec 
SS.  Patres  , nec  Concilium  exigunt  ad 
fterfeiSam  Contritionem  dolorem  in- 
tenAim , de  fummum  pcenicentis  cona- 
tum pro  obtinenda  remiflioneculpe  , 
Xed  dumtaxat  pro  confequenda  relaxa- 
tione totius  pomz  , que  remilTa  culpa 
ordinarie  fupereft  luenda . 

Objicies  tertii : Deus  non  confert 
luam  gratiam,  nifl  facienti , quod  in  (e 
cft:fed  promittit  fuam  gratiam  habenti 
Contritionem  : igitur  ut  quis  (it  veri 
contritus  , debet  ouinem  fuum  cona^ 
tum , de  afediu  m adhibere . 

Refpondeo  , majorem  non  e(Te  fic  in- 
tclligeadam,qu6d  ut  quisgratiam  con- 
fequatur,  omnem  fuum  conatum  ad  id 
debeat  impendere;  vix  enim  ed  inter 
mortales  aliquis.qui  ita  perfede  opere- 
tur , dc  exequatur , que  (ibi  przcepta_, 
funt , quin  adhuc  predantiori  modo 
polTet  id  exequi,(i  omnem  omnino  co- 
natum ad  id  intenderet  r fed  dumtaxat 
hoc  feofu  efi  accipienda , qu6d  ut  quis 
gratiam  lanidificaotem  per  poeniten- 
tiam k Deo  obtiiiest , debeat  ex  parte 
fua  omnia  adhibere  • que  ad  hujus  be- 
neficii preparationem  necelTaria  funt . 

yel  dico  , i^u6d  ipfe  debeat  facere_> 
totum,  quod  in  le  «fl, diligendo  Deum 
magis appretiativi , quam  creaturas, 
quamvis  non  eum  intenfihs  diligat . 

Vrgeiisx  Amor  ille.aut  dolor  appre- 
tiativus  enervat  follicitudinem  pecca- 


torum, Contritionem  attenuat : igitur 
eft  improbandus, 

Uego  antecedens:  nam  peccatores  fol- 
liciti  elTc  debent , non  foliim  dc  reraif- 
iione  peccatorum  quoad  culpam  , fed 
etiam  quoad  pesnam  ; unde  cum  dolor 
appretiati  vus  tantbm  conferat  ad  re- 
miiConem  peccatorum  quoad  culpam  , 
pcsnitentes , qui  ejufmodi  remidionem 
obtinuit , debet  adhuc  faugere,  ut  per 
dolorem  iiitenfum  , dc  opera  ptcnalia 
poilit  pariter  confequi  relaxationeouj 
pcsnz  peccatis  debite. 

Objicies  quarto . Ex  Catechifmo  Ro- 
mano num.jd.  Contritio  debet  non  fi- 
lum cjji  maxima,  fed  vebementtffima:  at 
vehementidima  Contritio  e(I  intenfif- 
fima;  fiquidem  vehementia  doloris  ed 
ejuftnodi  intcnfio ; igitur,  dcc. 

Sego  minorem  : Ibi  quippe  per  vebe- 
tnentiffimam  Contritionem,  nil  aliud  in> 
teliigit  Catechifmus  , quam  efficacem  , 
dc  amalem,  non  autem  inefficacem,  dc 
ignavam  ; unde  Qatim  fubdit:  Omnem- 
que  ignaviam  , iy  foeoriiam  excludat ; 
etenim  in  Deuteronomio  feriptum  e(l : 
Cum  quafieris  Dominum  Deum  tuum  , 
invenies  eum,/  tamen  toto  corde  quafie- 
ris, is  tota  tribulatione  anima  fua . Et 
apud  Hieremiam  cap.39.  paretis  me, 
is  invenietis  ,eum  quafieritis-me  in  toto 
corde  vejlro,  Is  inveniar  a vobis,  ait  Do- 
minus. Quamquam  (1  id  miniis  confe- 
qui nobis  liceat,  ut  perfedia  (it ; yera_«  ' > 
tamen  dc  efficax  Contritio  e(Te  poteft ; 
fitpk  enim  ufu  venit , ut  que  fenfibus 
fubjeda  funt , magis  quam  fpiricualia 
nos  afficiant.  Qiiarc  nonnulli  interdum 
majorem  ex  filiorum  obitu  , quim  ex 
peccati  turpitudine  doloris  fenfum  ca* 
piunt.  Idem  etiam  judicium  faciendum 
eft,  (i  lacryme  doloris  acerbitatem  non 
conlequamur ; quz  tamen  in  peoniten- 
tia  fummoperi  optande  , dc  commen- 
danda funt.  Unde  etiam  ad  marginem 
habet  hanc  notam  : Contritio  e^  noti 
tanta,  vera  eamen  eft  . 

£x  his  fequitur  veritas  sEcuMoePAx- 
Z z z 3 Tis, 


Ja. 


548  TraSiJ.DifpJl.Art,llLS€Si.L§lu£ftJL 


Yis,  nempe  qu6d  Contritio  debeat  t/fc-t 
dolorum  maximus  appretiat  hi, tel  /efli- 
mathi-,  (iquidem  ex  laudatis  Scripture 
oraculis  conftat , Deum  precipere  pec* 
catori , ut  convertatur  ad  fe  ex  toto 
corde,ficut  dc  jubet  ut  ea  converfio  (iat 
in  fletu  , & plan  Au  : porr6  jubet  eam 
foliim  fieri  fecundbm  afFeAum  ; quia 
flere,  plangere,  jejunare , dcc.  non  eft 
unicuique  liberum  femper,&  polsibile, 
Tei  propter  naturalem  indolentiam,vel 
propter  cgritudinem.  jubemur 

eo  modo  toto  corde  conteri , ficut  & 
Deum  diligere:  nam,  inquit  Catechif- 
mus  Tr identinus  nu.j7.  Vti  Deus fum~ 
■nsusn  bonum  eft  inter  omnia , qu^e  dili- 
denda funt\  ita  etiam  peeeatum  fUmmum 
eft  malum  inter  omnia  , qua  odijfe  de- 
bent bominer,  unde  /equitur  ast  quam  ob 
taufam  Deum  fummi  diligendum  ejfc-> 
confitemur  , ob  eamdem  rurfus  peccati 
fummum  odium  nos  capiat  necejpe  efl  i 
atqui  tenemur  tantiim  habere  maxi- 
mam Dei  dilcAionem  appretiativi,vel 
adlimativi  , Deum  omnibus  'in  amore 
prefereiites,  malentefque  quidvis  aliud 
omittere,  quim  Deum  , aut  amicitiam 
Dei , licit  ejus  amorem  intenfilFimum 
non  habeamus  : ergo  tenemur  tantbm 
odilTe  peccatum  fuper  omnia  mala,  li- 
cet odium,de  dolorem  fummi  intenfum 
non  habeamus . 

Hinc  profequitur  Catechifmus,  O/n- 
•nibus  veri  rebus  Dei  amorem  antepo- 
nendum effe;  itaut  nec  vita  quidem  eon- 
fervanda  eaufa  peccare  liceat, aperti  nos 
■docent  illa  Domini eer^a, Matth.ro.^»* 
amat  Patrem  , aut  Matrem  plufquam-» 
one,  iyfilium,aut  filiam  fuper  me, non  efl 
me  dignus . , Et  qui  voluerit  animam 
fuamfaham  facere,  perdet  eam:qui per- 
diderit animam  fuam  propter  me,  inve- 
niet eam . Et  quemadmodum  ( SanBo 
Bernardo  teffe)  nullus  charitati  finis,  iy 
inodus prafcribitur.quia  modus  diligen- 
di Deum  effipjhm  diligere  fine  stiodo  ; 
ita  peccati  detcRationi  nscllus  modus  dr- 
'fistiutur  • 


Ratio  efl  , quia  dolor  ille  maximas 
efl  appretiativi  , quo  deteflamur  ali- 
quid , ut  maximum  omnium  malorum, 
& fuper  omnia  deteflandum ; & amor 
ille  maximus  efl  appretiative,  quo  dili- 
gimus aliquid  , ut  maximum  omnium 
bonorum,  fuper  omnia  diligendumiat- 
que  dolor  in  Contritione  de  peccato  k 
nobis  commiflb  debet  elTe  ejufmodi; 
nullum  enim  malum  peccato  mortali 
majus  , aut  deterius , cujus  deteflatio- 
nem  debemus  pluris  oiflimare  , quam_i 
aflecutionem  cujufque  boni , vel  evita- 
tionem omnis  alterius  mali ; quia  ma- 
lum efl  : quod  nos  avertit  ab  ultimo 
fine . 

Dices primbiOmnis  dolor  appretiati- 

maximus,  efl  etiam  maximus  inten- 
fiv^  ; quiaqub  pluris  xftimamus  rem_, 
amiflam  , e6  majori  conatu  de  illius 
amifsione  dolemus  : dolor  enim  de  re 
amifla,  oritur  ex  xflimatione,dc  amore 
bonitatis  ejus:  atqui  Contritio  non  eft 
dolor  intenfive  maximus;  ergo  nec  ap- 
pretiativi  . 

Nego  Majdrem:Etfi  enim  ut  plurimhm 
intenfiva  magnitudo  doloris  oriatur 
ex  ejus  appretiativa  magnitudine  ; ta- 
men id  abfoluti  necelTarium  non  efl  : 
quia  magnitudo  intenfiva  doloris  ori- 
tur ex  parte  fubjeAi,  & ex  conatu,quo 
dolor  intenditur  ad  alicujus  mali  dete- 
flationem:  appretiativa  oritur  ex  parte 
objeAi , qu(^  fuper  omnia  doloris  ob- 
jeda  odio  habetur : fcpiiis  autem  acci- 
dit, ut  de  re  aliqua  magis  intenfivi  do- 
leamus,  de  qua  miniis  appretiati  vi  do- 
lemus , & c contra  : nam  Sc  ipfi  fepe 
SanAi  magis  intra  fe  dolent  deamif- 
ftonc  liberorum,  quim  de  reatu  pecca- 
torum: ut  Jacob,qui  nolebat  admittere 
confolatiunem  fuper  amifsioncm  Jofe- 
phi  ; fed  illi  non  habent  majorem  ap- 
pretiative dolorem  de  liberorum  amif- 
fione  , quam  de  fuis  peccatis  : mallent 
enim  amifiiTe  liberos  , quim  Deum  of- 
fendifle  mortaliter.  Et  in  ipfis  rebus 
corporeis  magis  f«pi  dolemus  de  «o , 

quod 


-Digiteed  byf-Goo^^le 


De  Contritione . 5 49 


quod  mintis  cfttmamus : acrior  enim 
eft  dentium  dolor  , aut  uflio  digiti-,  & 
intenfior,  quitm  lenta  febris  , aut  pelli* 
fera:  fed  ex  ea  febri  dolor  eft  appretia* 
tivi  major.  Patet  etiam  In  amore;quia 
Pater  fenex  fcpi  filium  natu  mino* 
'rem  intenfiiis,  dc  teneriiis  amat,  qu&m 
Primogenitum  , at  hunc  magis  appre* 
tiative;  quia  majora  primogenito  vult, 
facitquebona. 

’ Dicet  fecundd  •,  Caufa  innotefeit  per 
cfTedium  ; fed  in  Contritione  non  ell 
tantus  doloris  elTedlus  , ac  aliorum  do- 
lorum; nam  lacryma  funt  doloris  elTe- 
dlus  , 6t  telles  : at  per  Contritlonem_> 
non  effunduntur  tot  lacryme,  ac  in 
aliis,plerifque  doloribus,  piit4ex  amif* 
fione  filiorum,  aut  opum,  ex  dedecore, 
vulnere,  dc  fimilibus;  ergo  dolor  Con* 
tritionis  non  eft  appretiativ^  maximus. 

Diflinguo  majorew.Vtx  effcdlum  pro. 
ximum  , & immediatum , concedo:  re* 
motum  , dc  mediatum , quales  funt  la* 
cryme  refpetfiu  doloris  anima  , nego ; 
corporales  enim  mutationes  immediate 
■fequuntur  ex  pafEonibus  fonfitiva  par* 
tis , dc  ejus  affetflionibus . Hinc  ex  do* 
lore  fenfibili,  feu  fenfibill  objetHo  noci* 
vo,  citibs  effluunt  lacryma.quiim  h do- 
lore rpiritali  Contritionis . Optanda 
funt  equidem  in  Contritis  lacryms  : 
nam  ex  S.  Auguflino  : Nitft  funt  in  te 
CbriHiauf  ebaritatii  vifeera  , fi  luget 
corput , a quo  reeejfit  anima  , nec  luget 
animam , d tfua  rteefpt  Deut . Et  fan(Si 
Peenitentes  lacrynib  veniam  impetra* 
runt  it  Deo;  fine  lacrymis  tamen  potefl 
cfTe  vera  Contritio : quia  lacrymz  non 
funt  in  noflra  poteflate:  quare  debet  ef- 
fe  perfetfta  ; quia  perfedlio  doloris  ani* 
mi  fumitur  ex  eledilone:  fed  elecfllonis 
in  dolore  perfecSio  fumitur  ex  eo,  qu6d 
doleamus  de  re  maxime  dolenda , de* 
teflemurque  malum  fuper  omnia  dete* 
lUbile , puti  peccatum  , 


OjlABSTl»  XbATIA. 

Quomodo  Contritio  deteRari  debeat 
peccata  I 

Notandam  primo.  Theologos  invi- 
cem convenire , qu6d  Contritio 
deteflari  debeat  omnia  prorfus  peccata 
itaqudd  fi  pcenitens  haberet  compla- 
centiam in  aliquo  peccato  , ejus  dolor> 
dc  contritio  omnino  foret  inutilis;quo- 
niam , ut  ait  S.  Jacobus , ^ui  peccat  in 
ano  ,/aRut  efi  omnium  rem  ; cfim  enim 
Contritio  fit  ultima  difpofitioad  gra- 
tiam fan(fUficantem  , que  obtineri  non 
poteft  fine  converfione  perfecta  homi- 
nis ad  Deum , dc  averlione  ab  omnibus 
que  4 Deo  removent;  idcirco  neceffum 
eft  , qu6d,  quemadmodum  per  quod- 
libet peccatum  mortale  homo  avertitur 
A Oeo;  ita  per  Contritionem  ab  omni- 
bus peccatis  revocet  animum , ac  fub- 
inde  qu6d  illa  deteftetur.Idipfum  aper^ 
te  docet  Scriptura  facra  variis  locis  , 
maxime  apud  Ezechielem  cap.iS.v.ai. 
Si  impiat,  inquit,  egerit  Peenitentiam 
ab  omnibut  peccatit  fuit , qua  operatUt 
eft,&  cuRodierit omnia  praeepta  mea.... 
vita  vivet , & non  morietur . Et  v.a8. 
Confiderant  enim , iy  avertent fe  ab  om- 
nibut iniquitatibus  fuit , quat  operatat 
eR , vita  vivet , (y  non  morietur . Item 
v.y>.  Convertimini  , iy  agite  Poeniten- 
tiam ab  omnibut  iniquitatibut  veRrit  , 
iy  non  erit  vobit  in  ruinam  iniquitat  . 
Hinc  Innocentius  II.  in  Concilio  Ro- 
mano cap.aa.  dc  refertur  de  Paenh.difi. 
q.cap.S.  Fratres,  inquit, neffrar  Epifeo- 
pot , iy  Presbyteros  admonemus  , ne  fal- 
fis  Panitentiis  Laieorum  animas  deeipi  , 
iy  ad  infernum  pertrahi  patiantur  , fdl- 
fam  autem  Peenitentiam  ejfe  eonRat.eitm 
fprrtis  pluribus , de  uno  folo  Peenitentia 
agitur  , aut  eUm  fic  agitur  de  uno  , ut 
non  difeedatur  ab  alio . Item  S.  Augu- 
ftinus  f vel  quicunque  eft  Author  lib.  ) 
de  vera  , dc  falfa  Peenit.  cap.p.  dc  ha- 
betur de  Pcesiit.  difi.i.cap,^->.,Sunt  plu- 
re f. 


DIgitIzed  by  Google 


5 50  TraHA.Difp.lL/1rt,llI.SeB.l.§lu<eJi,IlL 


res  , quos  peenitetp-ceaU§,  f;d  n»n  omni- 
no ; refcrvuntes  Jthi  quadam  , in  quibus 
dtleBontur  , non  animadvatiHtes  Domi- 
num , fi  mu!  fur  dum  , iS'  mutum  a damo- 
nio  liber afTr.per  hiC  dcetns  nos  nunquam 
ni/  de  omnibus  finasri.Si  enim  vellet  ex 
parte  peee.sta  referVart , habens  /sptem 
damonia,manente  uno  proficere  potuerat 
fex  expulfis  , Expulit  autem  feptem  , ut 
omnia  fi  mina  fimttl  ejicienda  deceret. 
Legionem  autem  ab  alio  ejiciens  , nemi- 
nem reliquit  ex  omnibus , qui  liberatum 
pofifiJeret , oftendent , quid  etfi  peccata 
fint  mille  , oporteret  de  omnibus  pani- 
tere . Suadet  etiam  ratio  : Tum  , qui^ 
quando  quis  detcAatur  unum  pecca- 
tum CK  amore  Dei  fuper  omnia  ; id  eft  , 
quatenus  ell  ofTenfa  bonitatis  divinse  k 
it  fuper  omnia  amatae,  fieri  non  poteft, 
ut  Cmilis  ofrenfa  propter  eamdem  ra> 
tseuera  ipfi  non  difpliceat,  inquocun- 
s^ue  ob;edli>  ipfa  reperiatur,five  forma- 
•liter  , & cxprefse  , fi  ofFenfa  expliciti 
proponatur  , fivc  implicite,  & virtuali- 
ter  , fi  fpecialiter  non  occurrat : Tum  , 
quia  eo  modo  Contritio  tendit  in  pec- 
(CtU  detellanda,  quomodo  fides  in  ob- 
jeda  credenda:  ied  incc  non  poteA  ten- 
dere in  unum  objeiAum  negando  aliud: 
Jgitur  neque  illa  peccatum  aliquod  de- 
teAari , fi  picnitcnsia  aliie complaceat: 
t)uia  eA  idem  omnino  motivuni  in  om- 
ni bus  : d<  ficut  non  potes  fervare  Adem 
A nepes  unum  articulum:  ita  nec  habe- 
le  perfectam  Contritionem  , fl  in  ali- 
uo  peccato  complaceas.  Veriim  dif- 
cultas  cA  , qualiter  hcc  deteAatio  fie- 
ri debeat , utrum  videlicet  oecefluBi  Gt 
ad  perfeClam*Conui(ioncmqu<>d  quis 
in  faciali  dulcat  de  Angulis  peccatis  A- 
gillatim  ; an  ver6  fufCciateAflCoetattm 
deteAari . 

Hotandum  feetmii , Dolores  pariter 
invicem  confentire  , qudd  A occ^o  ur- 
geat , it  defit  tempus , aut  opportuni- 
tas recogitandi  fmgure  peccata  morta- 
lia , ac  immineat  evidens  mortis  peri- 
culum, fu£cit  ad  perfcdfpi  Cootfitlo- 


nem , quod  deteAetur  peccat*  omnia 
univerflm  , & confuse  cogitata  : dolof 
autem  dc  peccatis  in  confufb,  niiiU 
aliud  eA , qnam  dolor  ille , quo  pecca* 
tor  afficitur , propterei  qu6d  noverit 
Deum  oSeadiflTe,  Ane  ullo  prrvioap 
prismifro  confeie  tic  examioe,  iiuue 
que  aut  fimilem  eSbrmat  adlum  , P<e- 
nitet  me  Deum  offefidifTe  propter  fuia- 
mam  illius  bonitatem,&  ^loriaro,quor 
nvodocunque  iAud  fecerim,  & habeo 
Armum  propofitum  non  peccandi  de 
crteroisc  ejufmodi  peccata  confitendi, 
A opportunitas  adfit . Q^d  vcr6  iAe 
dolor  fufficiat  in  ea  anguAla  , apparet  j 
ali4s  homo  ille  non  haberet  medium 
fufficiens  ad  falutem  , nec  verum  efTec  -, 
qu^d  Deus  toties  in  divinis  Scripturi* 
inculcat , fcilicet  qubd  in  quacunque 
hora  ingemuerit  peccator  , vita  vivet» 
Diftcultaa  autem  eA  utrum  , cCun  tem- 
pus, & opportunitas  adfuut,  adeft 
que  Sacerdotis  prefentia , cui  confiteri 
poAit  teneatur  homo  Angula  peccat* 
tam  quoad  fpccies,quaro  quoad  nume- 
rum aiAiaifle  in  momoriam  revocare, 
atque  ita  dc  cis  dolere . Circa  quod  du- 
plex eA  capitalis  Autborum  fententia  : 
Prima  quidem  AlenAa  part.p.quaR.ip, 
nemb.^.art.0.  quem  piurimi  Recentio- 
res  fequuntur,afiirniantes  ad  perfeAam 
Contritionem  uecefTarium  cfre,  qudd 
peenitens  de  Angulis  peccatis  doleat  A- 
gillatim.iVraa^a  vero  fententia  eA  Do- 
tAoris  fubcilif  difi.iq.  qttaB.x,  pum.g. 
contendentis , ad  veram  Pmaitentiaqi 
non  eAe  necefle  , quAd  de  Angulis  pec- 
catis figillatim  Aat  Contritio  , dc  Satif- 
faiAio , fed  ad  id  fufiteere,  qu&d  ea  fiant 
geueratiffl,  dc  confuse  de  omnibus  om- 
nino peccatis . 

Notandum  tertii  , qiidd  habere  dok>- 
Mm  fcu  deteAationem  de  fingulis  pec- 
caris , oonciogere  poflltac  fieri  duobus 
modis : Primi  quidem  , ita  quod  cuili- 
bet peccato  fecundum  numerum  , vel 
fpeciem  correfpondeac  Angularis  dolor 
ac  deteAatio,  Aeque  tot  Ant  detcAatio- 


. aJ.'y 


/)e  Contritione,  55 1 


nis  «Aul»  qnot  occurrunt  memorie 
peccata  commilTa:  Sccundd  moiIt  poteft 
intellitti  t nempe  quod  premifTo  con- 
feientiz  exaniine,dc  peccatis,  quantiim 
penitenti  lihuit , omnibus  in  memo* 
riam  revocatis , unico  adtu  de  eis  do- 
kat.eaque  deteftetur  generatim.  Qjus- 
ritur  autem,  utrum  pccnitens  five  extra 
facramentum  Pccnitentic  , five  in  illius 
fufeeptione , debeat  figillatim  , dt  per 
diftindtos  adtiisfingula  peccata  in  me- 
moriam revocata  deteflari , dc  utrum 
magis  dolere  debeat  de  gravioribus,  dc 
miniis  de  levioribus  peccatis . 

Conclusio  Prima. 

Ad  0>n$riti6ntm  perfeHam  non  cft 
neee/fi  , quii  peccator  iefngulit 
peccatis  fgiUatitn  doleat , oc  ea  ietefe- 
t*r . H*c  ell  Ooifioris  loco  fupri  lau- 
dato , ubi  ciim  dixifTet , non  neceflario 
defiderari  ad  perfedlam  fatisfat^ionem 
quod  Angularis  fiat , tam  fecundiim.j 
Ipcciem  , qu^m  iecundum  numerum  ; 
„ fuhiit . Quod  fecundiim^rc/rin, 
i,  patet , quia  Contritio  poteA  corre- 
i,  mondere  huic , dc  illi : dc  illa  eft  ea- 
t,  dem  fecundum  fpeciem , maximi  fi 
i,  objediafuiit  eadem  fecundum  fpe- 
,,  ciem.  Qt^  fecundiim  numerum, 
„ patet,  quia  Contritio  de  pluribus  fi- 
>,  mul  in  generali , poteA  una  corre- 
„ fpondere  pluribus  illit : fed  tunc 
>,  oportet  ad  boc  , quod  Satisfaifiio  to- 
,,  talis,  nondiminutq,  quod  aliquid 
i,  ejus  fufliciat  pro  uno  neccato,  dc  ali- 
i,  quid  pro  alio  , aliquid  , inquam,  dc 
,,  aliquid  , non  de  partibus  integrali- 
i,  bus  in  adlu;fed  de  gradibus  intenfio- 
a,  nis,  ita  fcilicet  quod  fit  in  tanto  gra- 
„ du  intenfionis,  quod  in  longi  mino- 
»>  ri  fufficeret  pro  uno , de  in  gradu 
,,  quem  fupperaddit  ultra,  fufficeret 
„ pro  alio . Poflunt  etiam  piares  fatif- 
>,  fatAiones  , vel  partiales  correfpon- 
„ dere  uni  peccaro . Totales  quidem  , 
„ quia  non  eA  peccatum  , quod  non 
,,  polfit  remitti  per  folam  Contiitio- 
,,  nem  , dc  tunc  illa  foia  cA  totalis  fa- 


„ tisfaiAio . Poteft  etiant  idem  remitti 
,,  per  Contritionem  remifiam,  dc  alias 
,,  panas  fupplemes  impcrfeiAionem-* 
,,  ConcritioniscContriiioauteip  inten* 
„ fa  ex  una  parte  , dc  ipfamet  remifls 
„ cum  aliis  pf  nis  ex  alia  parte,  difTe- 
,,  runc  etiam  fpecie  , licit  fint  cquiva- 
„ lentes  in  acceptatione  divina.  Bre- 
„ viter  ergo,  non  correfpondet  cui- 
„ cunque  peccato  propria  SatisfaiAio  , 
,,  que  fcilicet  nulli  alii  correfpondcat; 
„ nec  aliqua  alia  Hli  correfpondet,  leil 
„ cuilibet  correfpondet  fatisfaAio  pro 
„ tunc  propria,  licit  alia  poAet  elTe 
„ propria.  Ineciligo  pro  tunc  propria, 
,,  vel  ut  in  fe  diAiinAa , vel  ut  aliquid 
,,  vircualicer  inclufum  in  Satisfactio- 
,,  ne . Hccc  ZleAor,quibus  verbis  aper- 
„ te  noAram  aflercionem  explicat . 

Proiatur  Putem  : Primo  quidem  ex 
Catechifmo  Tridencino  de  Pznitentis 
ssm.ap.  ubi  ait  ‘.'itfateimi  hortandi , (]T 
monendi  funt  f delet , ut  ad  fingula  mor~ 
talia  crimina  proprium  Contritionii  do» 
lorcm  adhihere  ftudeant : ita  enim  Eip* 
chiat  Contritionem  deferihit , thm  attl 
Recogitabo  tibi  omnes  annos  meos  in 
amaritudine  anime  mec  . Etenim  re» 
cogitare  omnes  annos , eff  figillatim  ptt» 
eata  excutere , ut  ea  ex  anime  doleamut  • 
Sed  apud  Exrcbielem  quoque  firiptum^ 
legimus.  Si  impius  e^it  Posnittntiaoa 
ab  omnibus  peccatis  luis,  vita  vivet. 
Atque  in  hami  fententiam ; AuguiUnut 
inquit:  Confideret peeeaior  qualitatem 
ertminii  in  loco , in  tempore,  in  uarieta- 
te , inperfona.  Ne  tamen  aliquis  cre- 
deret , hec  fic  di(Aa  eAe  , quafi  forent 
necefi'ariaad  remifiionem  peccatorum, 
extemplo  fubjungitur} : Neque  tameeo 
hae  in  re  defperent fideles  de  jfUmma  Deo 
bonitate , 6*  clementia  ; it  enim  , tum 
uofirie  falutis  eupidiffimus  fit , nullam 
moram  ad  tribuendam  veniam  interponit 
fed  peeeatorem  paterna  ebaritate  com- 
pleBitur  ,fimul  atque  ille  fe  eallegerit , 
is  univerfa peccata  fna  deteHatus  , quee 
deinde  alte  tempore,  fi  facultas  erit  ,yfs- 


Digitized  by  Googie 


5 5 ^ TraH.l,Difp.lhArt.IIl.SteSi,L^wefi»llL 


gula  in  rnmeriam  reducere , ac  deteflari 
in  animo  habeat ,ad  Dominum  Je  conver~ 
terit : ita  enim  nos  per  Prophetam  jubet 
fperare,  cum  induit : Impietas  impii  non 
nocebit  ei , in  quacunque  die  eonverfus 
fuerit  ab  impietate  fua  . Ha(!tenus  Ca- 
te chifmus  . 

• Probatur  etiam  ratione : Tum  , quia 
nihil  cilarTerendum  in  re  maximi  mo- 
menti fpecftantis  ad  hominum  falutem, 
quin  fundamentum  aliquod  habeat  aut 
in  Scriptura  facra ; aut  in  Conciliis,aut 
in  SS.  Patribus  : at  nihil  eorum  fuadet 
necelTariiim  effe  ad  perferam  Contri- 
tionem , quod  quit  fingula  peccata  per 
fe,&  regulariter  in  memoriam  revocet» 
ac  de  ipPis  doleat : igitur , &c. 

Deinde , perfedia  Contritio , Sc  fuffi- 
ciens  ad  remiliionem  peccatorum  , fieri 
potefl  in  inflanti  ; fed  in  inflanti  non 
fotefl  aliquis  recogitare , fingula  pec- 
cata,ac  de  eis  dolere:  igitur  non  efl  ne- 
cefTaria  eiufmodS  Contritio  lingularis 
de  fingulis  peccatis . Minor  conflat . 
Major  probatur  : Tum , quia  ad  veram, 
8c  perfedlam  Contritionem  non  requi- 
Tltur  temporis  diuturnitas,  ut  diximus, 
in  priori  quxAione : Tum  , quia  peillml 
peccatores  brevi  temporis  compendio 
pofTunt  de  peccatis  fuis  dolere , Sc  eo- 
rum veniam  , ac  indulgentiam  affequi, 
ut  conflat  exemplo  latronis  cum  Chri- 
flo  D.  crucifixi:  Unde  prsclari  CoeleflU 
nusfummus  Pontifex  epifl.a.ad  Epifeo- 
pos  Gallise  cap.a.  feribit : Defperet  </e_> 
clementia  Dei, qui  eum  ad  fuboeniendum 
morienti  fujjicere , vel  in  momento  pojfe 
non  credit'.  Pcrdidijfet  latro preemium  in 
cruee  ad  Chrijli  dexteram  pendens , fi  il- 
lum unius  bor<e  Peenitentia  non  juviffett 
cum  ejfet  in  ppna peenituit , Is  per  unius 
profejfionis  fermonem  habitaculum  para- 
difi,  Deo  promittente,  promeruit : Vera 
ergo  ad  Deum  converfio  in  ultimis  pofito- 
rum  , mente  potius  eh  teFlimand»,quam 
tempore  , Propheta  hoc  taliter  afferente'. 
Ciim  ingemueris , tunc  falvuseris . Nec 
obflat  quod  loquatur  dumtaxat  de  ho- 


mine in  extremis  conflituto  : nam  il 
Contritio  eo  in  cafu  fufficiens  fit  ad  fa- 
lutem,  licit  inflantanea,nec  fupponens 
omnium  peccatorum  recordationem,dc 
deteflationem  lingularem  : quidni  pari 
ratione  fufficiens  erit  quoties  peccator 
propterDeum  ofTenfum  peccata  fua  ge- 
neratim  deteflabicur  l 

Deniqfse  , pf nitens,  dum  recogitat 
aliquod  peccatum  (igillatim  , dc  de  eo 
perfedlam  Contritionem  efformat : vel 
reconciliatur  Deo  antequam  alia  pec- 
cata figillatim  in  memoriam  revocet,dc 
de  eis  doleat,  vel  non ; fi  reconcilietur} 
igitur  CKtera  peccata  ei  dimittuntur  : 
fieri  enim  non  potefl  fisltem  de  via  or- 
dinaria ,uc  homo  fimul  fit  Oei  amicus, 
dc  inimicus:  fi  non  reconcilietur,  igitur 
inutilis  efl  prscedens  Contritio,  utpote 
que  fuo  fruflretur  eifetflu  ; quod  utique 
dici  non  potefl, maxime  cfim  Contritio 
ex  le  fit  ultima  difpofitio  ad  gratiam 
Ikniflificantem,  per  quam  efficimur  Dei 
amici , de  conflituimur  divine  coufor- 
tes  nature  : igitur  ad  veram  , de  perfe- 
dlam  Contritionem  non  efl  ncceffe  , 
quod  fiat  de  fingulis  peccatis  figillatim. 

Ncftie  huic  affertioni  repugnat  An- 
gelicus Ootflor  , quanquam  enim  3. 
p.  queefi.  114.  art.%.  iy  j.  part.  queefi.%7, 
art.z.  videatur  exigere  ad  perfedlam_j 
Contritionem  , quod  pcenitens  revocet 
in  memoriam  fingula  peccata  , faltem 
fubfequenter;  propter  obligationem  ea 
confitendi , quantumvis  per  Contritio- 
nem prius  fuerint  remilfa^attamen  non 
negat.Contritionem  generatim  forma- 
tam de  peccatis  fufficere  ad  veram  pec- 
cati remiffionem:nam^0.38.de  veritate 
art.q.ad  4^o\v.  Omniapeeeata  conveniunt 
in  averfione  h Deo, ratione  cujus  gratiam 
impediunt:  unde  ad  jufii fi  rationem  non 
requiritur  , qudd  in  ipfo  juRificationit 
momento  peccata  fingula  cogitentur\fujfi- 
cit , qudd  peccator  cogitet,  fe  per  culpam 
fuam  effe  averfum  i Deo:  recogitatio  au- 
tem fingularis  debet  pracedere , aut  fal- 
tem fubfequi  jstRificationem . 

Non 


Oi'3*<ize0  Dy  '0 


De  Contritione . 5 5 3 


Non  <tiam  hnlc  affertioni  contradi- 
cit Sersphlcus  Docftor:  nam  difi.\6.p.i. 
ttrt.i.qu.i.  hanceamdem  agitans  quC'- 
,,  ftionem  , ait : Dicendum  , quod  pa- 
,,  nitere  de  aliquo  efl  dupliciter  , fci- 
„ licet  in  generali , de  rpeciali . Inge- 
„ nerali , quando  homo  dolet  in  ge- 

nerali  de  omni  ofTenfa  Dei « quam 

fecit.  In  fpeciali  , quando  dolet  de 
,,  hac,  vel  illa.  Dico  ergo,  quod  de 
,,  peccatis  commillis  per  ignorantiam 
„ debet  ptcnitere  in  generali , de  dice- 
„ re  cum  Propheta  : DeliBa  javrntutit 
„ me<e.iy  ignorantia!  n>eat,ije.  In  fpe- 
,,  ciali  vero  non  tenetur  p^nitere  , fed 
.,  tenetur  facere, quod  in  fe  eft.ut  fcint, 
,,  de  peccata  recognofcat.Committun- 
,,  tur  enim  peccata  per  ignorantiam_. 
,,  juris;  dc  tunc  cognito  jure  cognofcit 
,,  fc  peccafTe  , ut  put4  qui  fornicatus 
,,  ell , ignorans  illud  elTe  peccatum  . 
,,  Committuntur  etiam  per  ignoran- 
„ tiam  fa<fli,  diligentia  debita  non  ad- 
„ hibita,  dc  tunc  cognolcuncur  Domi- 
,,  no  revelante:  unde  tenetur  orare,ut 
,,  Dominus  parcat  ei,  vel  revelet . 

,,  Serapbicu!  OoQor,  ubi  licit  loquatur 
„ tantiim  cfe  peccatis  non  cognitis  , 
„ tamen  fufficiemer  Itgniflcac  fe  noftrf 
„ alTertioni  non  refragari . 

Obiieiei  primo  varios  Scriptur*  tex- 
tus, quibus  fuadetur  recogitatio  de  fin- 
gulis  peccatis  tanquam  neceflaria  ad 
' veniam  obtinendam  : Sic  Pfal./d,  Me- 
ditatns  /itm  noBe  etun  eordf  meo  , ener- 
aitobar  , iy  ftopekam  /piritum  meam : 
Ifaite  j8.  Hzcchias  Rexdc  Contritione 
fermonem  faciens  ait  : Recogitabo  tibi 
omnet  annos  mees  in  amaritndine  animet 
me^  . Ezechielis  8.  Si  impius  egerit  Pee~ 
isitentiam  ab  omnibus  pectatis  fuit , ipft 
animam  fuam  vivificabit ; confider.ons 
enim  , iy  avertent  fe  ab  omnibus  inipui- 
fatibus /itit,  vivet.  Sed  hcc  confide- 
ratio  nihil  aliud  e(l  , quim  revocatio 
fingulorum  peccatorum  in  memoriam  : 
igitur , dcc. 

Refpotsdeo  cunj  Catechifmo  Triden- 
Tom.X. 


tino  fupri ; his , de  fimilibus  Scripture 
oraculis  figniiicari  utile  quidem  , ac  fa- 
luberrimum  efle  flngula  peccata  In  me- 
moriam revocare  , quantiim  ad  remif- 
fionem  totius  posna;  peccatis  debitee ; 
qu6  enim  magis  peccator  dolet  de  pec- 
catis propter  lefam  fummam  Dei  boni- 
tatem; eo  etiam  dignior  fit,cui  ejufmo- 
di  peccata  dimittantur  , non  foliimLj 
quoad  culpam  , fed  etiam  quoad  px  • 
nam . 

Objiciet  fecunib'.  Contritio  eft  motus 
converfionis  hominis  ad  Deum  oppo- 
fitus  iplius  averfiuni,quie  facta  fuit  per 
peccatum  : fed  per  quodlibet  mortale., 
peccatum  homo  fuit  averfus  a Deo;igi- 
tur  etiam  per  fingularem  Contritioni. 

Refpondeo , qu6d  ii  argumentum  hoc 
valeret,  confequens  efTet,  fieri  non  pof- 
fe  peccati  remifiionem  abfque  eo  qu6d 
tot  fierent  adtus  Contritionis,  quot  ad- 
miiTa  fuerunt  peccata  ; iicque  peeeator 
plurium  criminum  reos  , initante  , dc 
urgente  mortis  periculo,  non  polfetde 
fuis  peccatis  conteri : quod  utique  ne- 
gant omnes  : igitur  ex  ejnfmodi  argu- 
mento foliim  deducitur  , qu6d  Contri- 
tio , ut  perfeifta  fit , debeat  fieri  ex  mo- 
tivo  chai^tatis  , que  efl  perfe<fta  homi- 
nis ad  Deum  converfio;  ac  fiibinde  pf- 
nltens  per  Contritionem  futficienter 
avertitur  ab  omnibus  peccatis,  de  ad 
Deum  convertitur . 

Objiciet  tertid:  Pstrritens  per  Contri- 
tionem exercet  adtum  jutliti*  , per 
quem  fatisfacic  Deu  pro  peccatlsrigltur 
tot  debent  eiTe  oCtus  Contritionis,quot 
firnt  peccata.  Deinde,Contr\iio  efl  ani- 
me medicina  , qua  fanari  debet  h pec- 
catorum vulnere;  ergo  totuplex  debet 
adhiberi , quot  funt  peccati  vulnera  . 

Nego  utramque  confequentiam  : Pri- 
mam quidem  , quia  per  unicam  fa- 
tisfadlionem  potefl  peccator  in  fe  pit- 
nire  , dc  vindicare  peccata  omnia  a 
fc  commilTa  ; quemadmodum  reus  plu- 
rium homiaidioriim  dicitur  fufficien- 
tem  pcenam  luere  , cfim  pro  eis  ex- 
A a a a pian- 


- Digitized  by  Coogie 


5 54  TraH.hDifp.lLArt.ULSe^.l.^l^fl.HL 


piandis  damnatur  ad  mortem  . 

/Id  fecundam  confequentiam  <//Va,non 
opus  cfle  ad  curationem  morbi  medici- 
na multiplici,  dum  una  per  fe  fufficien- 
tidima  e(i  : unicus  autem  Contritionis 
adtus  fuflicit  ad  reflituendam  animas 
fanitatem  , dc  ad  diluenda  omnia  pec- 
cata : igitur  non  opus  eft  varios  Con- 
tritionis a<Sus  adhibere . 

Conclusio  Secunda. 

COntritio  perfcBa  deteftari  debet 
peeeata  in/equaliu  intcqualiter , iy 
magis  propria  , quam  aliena . Hac  eft 
communis  , maximi  prima  pars  , cujus 
utique  ratio  eft  aperta  ; omnis  enim  a- 
ct^us  conformari  debet , ac  proportio- 
liari  objecto  per  fe  niotivo ; fed  peccata 
IiiKqualia  inasqiialiter  participant  obje- 
dlum  motivum  deteftationis , quod 
aliud  non  eft  , quilm  ofTenfa  Dei:  igitur 
major  debet  elTc  Contritio  de  peccatis 
gravioribus  , quam  de  levioribus  . 

Patet  etiam  fecunda  parirnempe  qu6d 
magis  etiam  deteftari  debeat  propria_. 
peccata , quiim  aliena;  itaut  majori  do- 
lore debeat  homo  affici  de  peccato  mor- 
tali, de  etiam  veniali  ^fecommiflb, 
quAm  de  peccato  mortali  commilTo  ab 
altero  : Patet , inquam,  ouia  peccatum 
illud  eft  magis  deteftandum  quod  ma- 
gis eft  cavendum  : at  magis  eft  caven- 
dum peccatum  proprium  etiam  tantum 
veniale  qu^m  mortale  alienum  . Sicut 
aperti  docet  S.Auguftinus  lib.de  men- 
dacio cap.p.  ubi  ait ; Si  qu/eritur  quid 
horum  potius  debuit  evitare,  qui  utrum- 
que non  potuit : refpondebo  fuum  pecca- 
tum potius  , quam  alienum,  !y  levius  po- 
tius quod  fuum, qudm  gravius  quod  alie- 
num . £x  quibus  concludere  licet,qu6d 
peccatum  veniale  etiarii  minimum  , ut 
eft  mendacium  officiofum  magis  iit  de- 
teftandum , quim  maximum  peccatum 
mortale  alienum  . 

Repones : Charitas  magis  ftimulat  ad 
id  faciendum,qtiod  magis  cedit  in  glo- 
riam Dei : fed  magis  cedit  in  gloriam 
Dei,  qu6d  caveatur  peccatum  mortale. 


quiim  veniale,  k quocunque  fiat : igitur 
charitas  magis  inclinat , ut  fiat  pecca- 
tum veniale , quam  qu6d  permittatur 
proximus  peccare  mortaliter . i 
DiBinguo  majorem  : Charitas  ad  id 
magis  ftimulat,  quando  utrumque  a 
Deo  diredte  ordinatur  , dc  Ipfe  condu- 
cit ad  ejus  gloriam,conccdo,'  quod  tan- 
thm  ad  eam  conducit  Indiretfte  , de  per. 
accidens , nego  ; evitatio  autem  pecca- 
ti mortalis  a proximo  committendi  per 
peccatum  veniale  a me  faclendum.non 
intenditur  a Deo  : Tum, quia  peccatum 
veniale  non  eft  medium  ordinatum  per 
fe  ad  impediendum  peccatum  gravius 
allenum;ac  fubinde  inordinate  ad  ejuf- 
niodi  finem  affumeretur  ; Tum  , quia 
Deus  vult  me  magis  diligere  propriam 
fanrftitatem  , tametft  parvam  , & mo- 
dicam , quam  alienam  ,quantacunqiie 
illa  fit  : unde  major  Deo  ex  me  aceedlt 
gloria , ciim  quodlibet  peccatum  caveo 
quam  fi  peccarem  leviter,  ne  proximus 
gravius  Deum  offendat ; Tum,  quia  li- 
cit  peccatum  alienum  apprehendatur, 
ut  majus  malum  Dei ; attamen  cunu, 
Deus  apprehendatur  hic, dt  nunc  nolle, 
qu6d  ego  peccem  veniallter  ad  vitan- 
dum grave  peccatum  proximi,  chmque 
lex  vere  amicitis  inclinet  omnino  ad 
non  dlfplicendum  amico  in  his  , que 
ipfe  rationabiliter  , de  prudenter  vult . 
Inde  fit,  qu6d  mihi  non  liceat  levius 
peccatum  admittere , ne  proximus  gra- 
vius committat . Tum  denique,  ^uia  ut 
S.Auguft.r^/i/em  luculenter  explicat,i's 
hanc  peccatis  aperimus  viam,  ut  promit- 
tamus minora,ne  alii  majora  cSmittant, 
lato  limite, imo  nullo  limite  fed  convulfis, 
iy  remotis  omnibus  terminis  infinito  fpa- 
tio  eunda  intrabunt , atque  regnabunt . 
Quando  enim  fuerit  definitum  , peccan- 
dum effe  homini  minus , ne  alius  peccet 
amplius,  profeBo  , iy  furtis  nofiris  Hupra 
cavebuntur  aliena  : iy  fi  qua  impietas 
vifa  fuerit ; etiam  pejor  \neeftis , ineefia 
quoque  facienda  dicentur  i nobis , fi  eo 
m«4o  agi  potuerint , ut  illa  impietas  non 

casa- 


De  Contritione , 


^55 


eonmittatur  ab  aliis  .,„Hoc fapcre  quid 
rft  aliud , tsifi  defipere , vel  potius  infam- 
re  l A mea  quippe  iniquitate  , iton  ab 
aliena,  five  in  me  ,five  in  aliis  perpetra- 
ta , mibi  eH  cavenda  damnatio  , 

Vrgebis : Licet  SantiloTum  exempla 
fecftari : fed  aliquando  leviora  peccata 
voluerunt  admittere  , ut  graviora  vita- 
rent in  proximo  , ut  conflat  exemplo 
Loth,  qui  Genef.ip.  dicebat  Sodomitis; 
. Habeo  duas  fiiias,qus  nec  dum  cognove- 
runt virum,  edueam  eas  ad  vos,iy  abuti- 
mini eis  , fieut  vobis  placuerit-,dums)tsdo 
viris  iflis  nihil  mali  faeiatir.l£^\t\\t,8cc. 

Refpondet  ibidem  S.Auguflinus  ; 
Aliena  ille  vir  juilus  timendo  pcecata  , 
quat  nifi  confentientet  inquinare  non pof- 
JUnt , perturbatus  non  attendit  fttstm  : 
quo  voluit  fubdere  filias  libidini tsss  im- 
piorum . Hae  qtiandirin  Scripturis  fan- 
Bis  legimus ; non  ideo  , 'quia  fiafla  credi- 
mus , etiam  faciendo  credamus  , ne  vto- 
Icmus  praeepta  , dum  pajfim  /edamur 
exempla  . An  verd  quia  juravit  David 
fe  occifurU  efe  Saban,iS  clementi  confi- 
deratione  non  fecit,propterek  illum  imi- 
tasidum  ejfe  dicemus,  ut  temerl  juremus 
non  eJfe  faSuros,quod  non  eJfe  faciendum 
podehvideamus  ? Sed ficstt illusn{\.ox\a)^ 
timor  impulit,  ut  proflituere filias  vel- 
let ,ficjUum  ut  temerl  ju- 

raret , ira  turbavit . Caterum  , non_> 
ade6  difficile  erit,  Loth  virum  juflum 
cxcufare  ab  omni  peccato , terte  S.Au- 
gufiinofupra  , ubi  ait : Nifi  forti  pro 
defenfione  hujus  viri  in  eas  fe  qui/piam 
coarBet  argufiias  , ut  dicat , quoniam-y 
accipere , quhrt  facere  praftat  injuriam 
pati  : hofpitcs  autem  illi  non  erant  uti- 
que faBuri  injuriam  ,fed  pajfuri  , ma- 
luit vir  juftus  filias  fuas  injuriant-» 
pati , quim  hofpitts  fuos  eo  jure  , quo 
filiarusn  dominus  erat,  if  noverat  non 
eas  peccare  fi  id  fieret,  quia  peccasites  po- 
tius , quibus  non  confentirent , fine  pec- 
cato proprio /hftinerent  , Denique , non 
feipfe  fiuprandas,  quamvis  pro  mcfculis 
faemittas  pro  illis  bofpitibus  obtulerunt. 


ne  reas  eas  faceret  nonperpe/iio  libidiris 
alienae,  fed  fuce  eonfenfio  voluntatis. 
Nec  Pater  tarum  hoc  in  fe  fieri  permit- 
tebat , eum  hoc  facere  conarentur , quibus 
hofpites  non  prodebat , quamvis  minus 
mali  ejfrt,  quod  in  uno,  qukm  fi  fieret  in 
duobus . Sed  quantum  poterat  refidebat, 
ne  ipfum  quoque  illius  proprius  macula- 
ret aJftnJUs  , quem  libidinofus  furor 
etiamfi  preevaluijfet  viribus  corporis  , 
tamen  non  confesitientem  non  maculafiet 
alienus . In  filiabus  autem  non  peccanti- 
bus , nec  ipfe  peccabat , quia  non  eas  pec- 
care fi  opprimerentur  invitee  , fed  pec- 
cantes ferre  faciebat,  tanquam  fi  ab  im- 
probis,ut  fui  fervi  cfderentur  offerret, ne 
hofpites  ejus  paterentur  ceedis  injuriam. 
Huc  iifque  S.Augurtinus  , excufans  fa> 
(rttim  Loth  a peccato,  quia  folAm  fuerit 
permiffio  minoris  peccati  ad  impedien- 
dum majus  peccatu.  Hinc,utbene  no- 
tandum ert,non  fuaflt  rtmpliciter,&  ab- 
folute  Sodomitis  rtuprum  fuarum  filia- 
rum,fed  comparativi  dicens;/f^a/twr- 
ni  eis,ficut  vobis  placuerit,  dUmodo  viris 
iftis  mali  nihsl faciatis.Qvafi.  diceret , Ii 
alterutrum  velitis  facere  , potius  facite 
quod  minus  ert,  quim  quod  majus  ert . 

Qu  AESTio  Quarta. 

fit  Contritio  imperfeBa  , feu  At- 
tritio , ir  quomodo  conferat  ad  re- 
miffioneni  peccati  1 

Notandum  primd  , Attritionis  no- 
mine Theologos  vulgo  (ignifica- 
re  eam  peccati  detertationem  , & do- 
lorem , qui  fiat , Se  concipiatur  ex  ali- 
quo motivo  , quod  non  fit  ipfe  Deus  , 
quatenus  ert  propter  fe  diligendus  , Sc 
ut  fummi  fibi  bonus  , a quo  mortale 
peccatum  avertit . Porr6  motivum  il- 
lius doloris  duplex  allignatur  iConcilio 
Tridentino  fef.se^  ca^.4.ubi  chm  Con- 
tritionem in  genere  diflinxiflet  in  per- 
fiBam  , StimperfeBam  , quorum  prio- 
rem (impliciter Contritionem  appellat; 
pofteriorem  ver6  nominat  Attritit- 
A a a a 3 nem  , 


Digitized  by  Googie 


55  Traf}.I.Dt/pJLAr(JILSe{f.J.^u<e/UF. 


ntm ; llatiin  fubjicit : /ittritio  Jieiiur, 
quatiam  vel  tx  turftituiinit  peccati 
tonfideruthne , vel  e*  gehennx , iy  pee- 
marum  metu  communiter  coueipitur, iy e. 
Ubi  dupIcK  aflignatur  hujua  Actricio- 
nis  generale  motivum  , nimirum  tur- 
pitudo peccati  , iygebenn<e  ac  poenarum 
vietut , ad  quae  extera  quacumque  niO' 
tiva  facile  revocantur : nam  delide- 
rium  beacitudinis,ac  metus  iHiwa  amU* 
tendx  comprehenditur  fub  timore  ge-' 
hennie,  & pccnarum:  riquidem  nomine 
gebenute  Concilium.non  tuiitiim  intel* 
Jigit  panam  fenfus , fed  etiam  peenam 
damni , feu  carentiain  fruicionis  , 6e 
poiTeflionis  Oei.quam  peccatur  sterne 
incurreret,  nifi  psniteret , & admidi 
peccati  veniam  obtineret : idem  enim 
ctl  timere  careiuiam  alicujus  boni , & 
illud  deflderare  , & vice  versa  optare., 
alicujus  boni  polTdlionem,  idem  ell  ac 
illius  jaiiiuram,  & perditionem  timere. 
Unde  timor  ille  de  objediu  perdendo , 
illius objedii  dilectionem  importat,  dc 
vitiflim  diledHo  timorem.  Hinc  vulga- 
re illud.  Tantus  eft  dolor  in  admittendo, 
quantus  fuit  amor  in  pojfidendo  . Simili- 
ter quxeumque  alia  malitia  , propter 
quam  deteflamur  peccatum  , compre- 
iiciiditur  fub  turpitudine  peccati,  qua- 
lis efl  infamix  nota  incurrenda,  nen 
fuliim  apud  homines  mortales  , fed 
etiam  coram  L)eo  , & heatidimis  men- 
tibus ; nec  non  deanimx  per  peccatum 
vitiacie  horrenda  dilTormiias  , fcator, 
horror , &c. 

tdotandum  frundd  , Attritionem,  de 
Contritionem  iu  hoc  invicem  conve- 
nire, quod  utraque  fit  aninsi  dolor  , ac 
detedatio  de  peccato  commiin» , cum 
propofito  non  peccandi  de  extero;  fic 
enim  Contritionem  in  genere  definit 
Concilium  Tridentinum  fe(T.i4.  cap.4. 
cum  ait : Contritio  , quit  primum  locum 
snter  peenitentis  oBus  halet, rf  enim  do- 
lor,ac  dcteftaJio  de  peccato  commifo,cum 
propofito  s,on  peccandi  de  Cittero . Con- 
veniunt infuper,s\aisi  uGfaque  iit  dolor 


de  peccato  propter  Deum  olfenfum  t 
nam  Attritio,  quatenus  eft  medium  ad 
obtinendam  veniam  in  Sacramento 
Peenitentie  , debet  elTe  dolor  de  pecca- 
to , cum  aliquo  rerpetftu  ad  Deum:  un- 
de infamia  mere  humana, qux  per  pec- 
catum incurreretur  , ficut  dc  queeum- 
que  puiiia  quatenus  dumtaxat  ab  ho- 
mine iiifligcnda,  non  itoffet  eiTe  moti- 
vum vera,  ac  proprie  didfx  Attritionis, 
ut  obfervat  Lugo  difp.f.num.14.  fiqui^ 
dem  per  Attritionem  homo  debet  con- 
verti ad  Oeum , ut  ab  eo  peccati  ve- 
niam obtineat,  virtute  Sacramenti  Poe- 
nitentic  ; fi  verd  folus  fit  dolor  de  pec- 
cato propter  infamiam  tantum  huma- 
nam , vel  propter  pornam  ab  humano 
judice  infligendam,ille  a(ftus  nullo  mo- 
do erit  converfio  ad  Deum  , quippe.» 
non  procederet  ullo  modo  ex  amore  , 
vel  timore  Dei , fed  ex  timore  humani 
Judicii , qui  autem  non  movetur  ex  ti- 
more, vel  amore  Dei, fed  ex  timore  ho- 
minis , ille  nullo  modo  fati:f.uit  Deo  , 
nec  honorat  Deum  , nec  prxfert  Deum 
creatura  : non  enim  relinqjiit  pecca- 
tum propter  aliquam  perfectionem  {, 
quam  recognofeit  in  Deo  , fed  propter 
potemiam  Judicis  creati , vel  aliud  fi- 
mile.  Requiritur  autem  in  omni  vera 
converfione,  quod  detur  averfio  4 pec- 
cato , & converfio  ad  Oeum ; ficut  ia..» 
.peccato  fuit  averfio  a Uco  , dc  conver- 
fio ad  creaturam  ; quare  ficuti  conver- 
fio ad  creaturam  fuit  propter  aliquam 
perfei^ionem  cognitam  in  creatura  ; 
ita  converfio  ad  Oeum  , debet  elTe., 
propter  aliquam  perfedtionem  ipfius 
Dei , ut  propter  potentiam  puniendi , 
quam  tiincinus,vcl  propter  bonitatem, 
quam  am.imus  , vel  propter  fuperiori- 
tacem , cui  obedimus,  dcc.  Ubi  ergo 
non  movet  aliqua  Oci  perfedtio  , non 
datur  Pviinitentia  ,quam  Deus  exigit  , 
illa  fcilicec  , qua  homo  cognofeat  ali- 
quid in  Deo,  ratione  cujus  non  debeat 
pofipoiii , fed  potius  proferri  creaturx; 
unde  non  quacumque  turpitudo  pec- 


De  Jttritione , 


cati  , 6c  timor  poenx  eft  fufficicns  mo- 
tivum  Attritionis  , fcd  quatenus  u- 
trum(|ue  habet  refpedtum  ad  Deum  , 
quatenus  videlicet  peccatum  eft  vel  in- 
obedientia  , vcl  irreverentia,  vel  ingra- 
titudo in  Deum  , aut  quid  Timile  ; nam 
hzc  omnia  fundant  turpitudinem  pec- 
cati , ut  peccatum  cll  furmaliter  , & 
quatenus  dicit  oppufitionem  cum  Deo; 
quare  qui  iub  hac  ratione  deteflatur 
peccatum,  movetur  ab  aliqua  excellen- 
tia Oei ; cujus  intuitu  ad  ipfum  con- 
vertitur , de  ipfum  prsfert  creature  , 
quam  prius  dilexerat  phifquam  Deum  . 
Conveniunt Urtti  , quod  utraque  an n«- 
‘ xam  habeat  dilediionem  Dei,  tanquam 
fummi  boni,  faltem  virtuaiicer,  qui 
enim  revera  dolet  fe  peccalfe  propter 
Deum  cfTenfura  , necelTum  eft  , quid 
habeat  amorem  Dei, faltem  virtunlcm; 
in  tantum  enim  dolet  fe  oftendiiTej 
, Deum,  iii  quantum  diligit.  Caveiiiunt 
tandem  ; quod  uterque  ille  dolor  , ram 
Attritionis  , quam  Contritionis  , ordi- 
Itetur  |ad  rciniirionem  petrati  confe- 
quendam  per  Sacramentum  Pocniten- 
ti*  in  re  , vcl  in  voto  fufeeptum  . 

Nohindum  tertid  : Attritionem  , & 
Contritioneni  invicem  difcreparc./Vf- 
me,.quantitm  ad  virtutcm,dc  effedtum, 
nam  , Inquit  Concilium  Tridcnrinura 
flipra  laudatum  : Contritio  aliquando 
cliaritacc  perfeCla  hominem  Deo  re* 
conciliat  , priiifquam  Sacramentum.» 
Pmnitenti.T  adlu  fufeipiatur  cum  voto 
illud  fufeipiendi . .\ctrit!o  ve  r6  ex  era 
Sacramentum  Pccnitentra  etiam  cum 
votu  illud  fufeipiendi  non  fuflii-It  ad 
peccati  veniam  impetrandam  , ut  ibi-' 
dem  docet  Concilium  , dicens.  Quam- 
vis fine  Sacramento  Pcenitentic  per  fe 
ad  jufiificationcin  perducere  peccato- 
rem nequeat ; tamen  eum  ad  Dei  gra- 
tiam iii  Sacramento  Pamitentie  impe- 
trandam difponic  . .Sireapde  , differunt 
ratione  printip.i  ; quia  Contritio  elici- 
tur a virtute  Picnitentiar,  quatenus  ha- 
bet charhaicm  anncxam,vcl  ab  ca  iia- 


557 

peratur:  Attritio  provenit  k vir« 
tute  Panitentic,prout  habet  annexam 
virtutem  fpei , quippe  dolet  dc  peccato 
ex  metu  gehenne  incurrenda,  & ti- 
more amittenda  beacltudinis  » quod 
utique  fpedlat  ad  virtutem  fpei  , qua 
ciim  habeat  pro  objedlo  Deum,  ut  no- 
bis bonum  , & k nobis  pofiidendum  , 
etiam  tendit  in  id,  quod  huic  polTeflit^ 
ni  averfatur  , & ab  ca  removet , qualis 
ell  peccati  turpitudo , & periculum.^ 
gehenna  incurrenda . 7Vr//^,differunt 
ratione  mothi,  quia  Contritio  perfedla 
elici  debet  ex  amore  Dei,ut  fummi  bo- 
ni fuper  omnia  dilcdi,  dt  ex  affedlu 
charicatis  ; imperfedla  vero  debet  qui- 
dem elici  ex  diledtione  Dei  ut  fummi 
boni  fuper  omnia  amandi,non  quidem 
propter  fe , fed  propter  nos , feu  non 
quaternis  ei)  fibi  ipfi  bonus  ,.fed  quate- 
nus cfi  bonum  noftrum  , In  cujus  pofp 
feffione  flat  nofira  «terna  foelicitas  , dc 
in  cujus  amiffione  fumnia  aofira  mife- 
ria,  & infuelicitas  confidit.  Unde  Con- 
tritio provenit  cx  amore  amicitia  , qua 
Deus  diligitur  propter  fe;  Attritio  ver6 
provenit  cx  amore  concupifcentia,qua 
Deus  diligitur  propter  nos,  dc  ut  bo- 
num nollrum  . 

Unde  amor  fpei  compara td  ’ad  amor 
rem  charicatis  dici  poted  jniperfiUut  > 
iy  initiaiit , impcrfcdtus  quidem  uon 
abfoluce  , fcd  refpedlive  , & compara- 
tivi , quia  motivuin  minus  habet  per- 
fetflumj),  quim  charitas,  qua  Deum  di- 
ligit taiitiim  propter  fe  , w nullo  habi- 
to refpedlu  ad  bonum  diligentis,:  ini- 
tialis vero  , quia  , ut  apparebit  infra  cx 
S.  Augudinu,  ab  ipib  amore  fpei  , dc 
timore  gehenna  promovemur,  dc  pro- 
vocamur ad  amorem  cbaritatis;  unde 
ide  timor , dc  amor  ex  affetSu  fpei  ell 
veluti  femen , ac  primordium  , dt  ini- 
tium falutis  , quando  videlicet  conci- 
pitur ex  impulfu  Spiritus  fandli ; nam, 
inquit  Concilium  Tridentlnum  fupri 
laudatum  , timor  , dc  amor  ille  donum 
Oei  e{l  tiy  SptritusfanSli  impulfut  ■.non 

ad- 


'1 


5 58  TraH.LDifp.ILArt.llLSe^.h^lu<£jl.If\ 


adbue  quidem  inhabitantis , fed  tanthm 
moventis , quo  poenitens  adjutus  viam  ad 
juflstiam  parat . 

Ex  quibus  apparet  i>crfeftam  Con- 
tritionem ab  imperfena  non  diftingui 
ratione  durationis  , quia  diuturnus  do- 
lor ad  Contritionem  perfedlam  non  re- 
quiritur, ut  jam  diximus  . Et  in  fu  per 
tonge  diuturnior  potefl  efle  dolor  At- 
tritionis, qu^m  Contritionis  , cbm  il- 
lius objedtum  fit  quali  fenlibile  , dc  ef- 
ficacius afficiat  mentem,  quim  obje- 
dtum  Contritionis  ; fiquidem  efficacibs 
homines  moventur  ad  aliquid  fugien- 
dum timore  ptenx  , quiim  amore  julti- 
tis  . Neque  etiam  Contritio  , de  Attri- 
tio diftinguuntur  ratione  intenjionis ; 
quippe  cum  intenfus  dolor  ad  Contri- 
tionem perfedtam  non  requiratur,cum 
quilibet  dolor  etiam  in  gradu  remilfo 
elicitus  ex  fupernaturali  motivo  cha- 
ritatis  reveril  (it  adlus  Contritionis : 
magis  autem  de  minus  fpcciem  rei  non 
mutapt . 

Non  denique  Contritio  ab  Attritio- 
ne diflinguitur , ex  eo  qu6d  perfedlfi-< 
Contritio  informetur  gratia  , de  chari- 
tate  habituali ; Attritio  ver6  minime  : 
quia  interdum  accidit , ur  Attritio  eli- 
ciatur ab  homine  judo,  de  exiftente  in 
gratia  , Contritio  ver6  ab  homine  exi- 
fiente  in  peccato  producatur . Nec  ob- 
ftat  Concilium  Tridentinum  dicens 
fefs.14.  cap.4-  £//  Contritionem  hanc 
aliquando  cbaritate  perfeQam  ejpe  eon- 
tingat , hominemque  Deo  reconeiliare , 
priufquam  boc  Saeramentum  (Peeniten- 
x\x)aBufufci^iatur,8ic.  His  enim  ver- 
bis non  (ignilicat  Concilium,  Contri- 
tionem femper  elici  debere  ab  homine, 
qui  charitatis  habitum  obtineat  , alio- 
quin  frudra  dixilTet  ibidem  , initio  ca- 
pitis : Contritionis  motum  fuilTe  quo- 
vis tempore  ad  impetrandam  veniam 
peccatorum  necelTarium,  de  in  homine 
podBaptifmum  lapfo  demum  pratpa- 
rare  ad  remlffioncm  peccatorum  ; ete- 
nim qui  charHatem  habitualem  polsi- 


det,  jam  peccatorum  veniam  obtinuit, 
ac  proinde  fruflra  ad  eam  afTequen- 
dam  przpararetur . Solii  m itaque  vult. 
Contritionem  eam  perfcidam  cenferi , 
qux  elicitur  ex  motivo  charitatis  , in 
quo  i Contritione  imperfcdla  difere- 
pat , que  ex  ejufmodi  motivo  non  eli- 
citur , fed  dumtaxat  ex  motivo  fpei . 

His  ita  premiffis , duo  fuperfunt  hac 
in  queftione  prxeipui  determinanda  : 
Primum  quidem  , utrbm  dolor  de  pec- 
catis ex  timore  gehenne  conceptus,  (it 
bonus,  dc  utilis  ad  falutem;  Secundum, 
utriim  Attritio  , feu  dolor  ex  metu  ge- 
henne , de  ex  alTedtu  fpei  elicitus  cutn 
Sacramento  Poenitentie  fufficiat  ad  re- 
milConem  peccatorum . 

Conclusio  Prima. 

ATtritio  feu  dolor  de  peccatis  ese  me~ 
rugebeniiie  , aut  turpitudine  pec- 
cati elicitus , ejl  bonus , iy  utilis  ad  fa- 
lutem . 

Hec  Conclufio  e(l  de  (ide  determi- 
nata in  Concilio  Tridentino  fefs.  5. 
can.S.his  verbis:  Si  quis  dixerit  gehen- 
na metum , per  quem  ad  mifericordiam 
Dei  de  peccatis  d olendo  confugimus  , vel 
a peccato  abflinemus , peccatum  ejfe,  aut 
peccatores  pejores  facere , anathemafit . 
Et  fe(s. 14.  cap.4.  definit , dolorem  ex 
gehenne  , & posnarum  metu  conce- 
ptum , /i  voluntatem  peccandi  excludat, 
cum  fpe  venia , non  folhm  non  facere  ho- 
minem hypocritam, iy  mlsgis  peeeatore», 
verum  donum  Dei  eJfe  , {y  Spiritus  fan- 
Bi  impulfum  , non  adhuc  quidem  inha- 
bitantis ,fed  tanthm  moventis , quo  pee- 
nitens  adjutus  viam  fbi  ad  juftitianu 
parat . 

Probatur prinib  hec  veritas  ex  Scri- 
ptura facra  , que  pluribi  timorem  fer- 
vilem  commendat : Sic  Proverb.i.TV- 
mor  Domini  principium  Sapientia  , 
quod  utique  oraculum  SS.Patres  expli- 
cant de  timore  fervili  : is  enim  e(l , 
qui  fapientiam  inchoat : nam  filialis  il- 
lam perficit , dc  confiimat ; (ic  pariter 
Ecclef.a.  Timor  Domini  expellit  pecca- 
tum . 


BiT' 


- ’.orv;iK- 


De  Attritione  . 5 59 


tutn . Quia  videlicet  dlfponit  ad  jufli* 
ficationem , & expiiirionem  peccati,ut 
explicat  S.  Augudinus  infra  laudatus . 
Similiter  Ifaiae  xS.Conccpimut , iy  guaji 
parturivimus , iy  pcptrimut  Spiritum 
/alutis,  uon  fecimus  in  tcrra.\Jh\  /o.In- 
terpretes  legunt:  A timore  tuo  Domine 
concepimus , ly  peperinsus  Spiritum  fa~ 
lutis  , iy  Panitentiee  falutaris  . 

Hocipfum  unanimi  calculo  docent 
SS.Patres,qui  timorem  illum  commen- 
dant , & extollunt : Sic  S.CIemens  A- 
lexandrinus  illum  appellat  Fidei  coa- 
djutorem  ; S.  AmbroCs[ss  clavum  anima 
jlucluantis Tertullianus  de  cultu  fee- 
mtnarum  cap.i.  Timor  , inquit , funda- 
mentum falutis  eft  , prafumptio  impe- 
dimentum timoris . Idem  docet  S^Au- 
gudinus  pluribus  in  locis  , maxime  in 
Pfal.t37.ubi  didinguit  triplicem  timo- 
rem , quorum  primus  e(l  timor  malo- 
rum temporalium  ; fecundus  ed  timor 

fehennte  , feu  poenarum  aeternarum  : 
'ertius  denique  ed  cadus . De  primo 
quidem  timore  ait : Aliqui  propterea 
tantum  timent  ne  aliquid  mali  in  terra 
patiantur , ne  illis  agritudo  accidat ; ne 
damnum  , ne  orbitas , ne  alieujus  amif- 
fio  cbari  , ne  auxilium , ne  damnatio,ne 
carcer , ne  aliqua  tribulatio , propterea 
timent , iy  tremant . Adhuc  timor  ijle 
non  eft  caftus.  De  fecundo  autem  dc 
profequitur  ; Alius  non  in  bac  terra-» 
pati  timet , fed  gehennam  timet , unde 
terruit , iy  Dominus ; Auditis  , cum 
Evangelium  legeretur, ubi  vermis  eorum 
non  morietur,  iy  ignit  non  extinguetur. 
Audiunt  bice  homines , iy  quia  veri  fu- 
tura funt  impiis , timent , iy  continent 
fe  et  peccato ; habent  timorem  , iy  per  ti- 
morem continent  fe  b peccato  : timent 
quidem  ,fed  non  amant  fuftitiam . Oe_» 
tertio  ver6  timore  fubjungit,'  Citm  au- 
tem per  timorem  continent  fe  St  peccato , 
fit  confuetttdo  juftitiee  , iy  incipit  quod 
durum  erat  amari , iy  duleefcit  Deus,(y 
Jam  incipit  homo  jufli  vivere,  proptcreJt 
nsn  quia  timet  pcenas , fed  quia  amat 


aternitatem . Exciufus  ed  ergo  timor  b 
claritate  ,Jed  fuccejfit  timor  caftus.^^it 
eft  ifte  timor  cadus  l Secundum  quem 
debemus  : fratres  mei  , intelHgere  quod 
didum  eft  . Pfal.iS.  Beati  omnes  qui  ti- 
ment Dominum  , qui  ambulant  in  viis 
ejus.  Quem  utique  timorem  cadum  ex- 
plicat ibidem  (imilitudine  , Sc  compa- 
ratione cadae  foeminx  cum  adultera; 
Cafta  , inquit , timet  ne  difcedat  vir  : 
adultera  ne  veniat , quid  fi  ambo  abfen-^ 
tes  funt  i illa  ne  veniat , ifta  ne  tardet  * 
,,  Unde  podmodum  eoac/tfi/tV;  Cadus 
,,  ergo  timor  , fratres  mei  hoc  habet , 
,,  quia  venit  de  amore . Ille  autem  ti- 
,,  mor  nondum  cadus,prsfentiam  Oo- 
),  mini , 8c  pcenas  timet , timore  facit 
,,  quidquid  boni  facit , non  timore  a- 
,,  mittendi  bonum  illud  , fed  timore 
,,  patiendi  illud  malum  . Non  timet  • 
„ ne  perdat  amplexus  pulcherrimi 
,,  fpond , fed  timet  ne  mittatur  in  ge- 
,,  hennam.  Bonus  ed  & ide  timor,uti- 
,,  Iis  ed  , s^pm  quidem  permanebit  in 
,,  fccuIuniAeculi  , fed  nondum  ed  ide 
,,  cadus  permanens  in  fxculum  fcculi. 
,,  In  quoed  cadus?jam  iterum  aliquid 
„ interrogo , qu6d  vofmetipfos  ioter- 
,,  rogetis . Si  Deus  veniens  voce  pro- 
,,  pria  loqueretur  nobis  , quamquam 
,,  non  taceat  loqui  per  litteras  fuas , Sc. 
,,  diceret  homini , Peccare  vis  l pecca: 
„ fac  quidquid  dele(dat;quidquid  ama- 
„ veris  in  terra , tuum  fiat : cui  fueris 
„ iratus  intereat ; quem  rapere  volue- 
,,  ris,  rapiatur  , quem  c«dere,cxdatur» 
„ quem  damnare,  damnetur:  quen 
,,  pofsidere  , polfideas . Nemo  tibi  refi- 
' ,,  dat , nemo  tibi  dicat : quid  facis?ne- 
„ mo  , noli  facere  quod  velis  : nemo  , 
„ quare  fecidi  ? abundent  tibi  omnia 
„ ida  terrena  que  concupidii,  &vive 
„ in  illis  non  ufque  ad  tempus  , fed 
„ femper , faciem  tanthm  meam  nun- 
„ quam  videbis . Fratres  mei  unde  in- 
„ gemuidis,  nifi  quia  ;am  natus  ed  ti- 
,,  mor  cadus  permanent  in  fcculum 
M fcruli/  Qusrepercufliun  edeor  ve* 

drum 


Digitized  by  Google 


5<Jo  TraB.l.  Difp.lLArt.III.SeH.I^ut/i.If^, 


,,  (Irum,  fi  diceret  Deut,  faeiem  meam 
„ nunquam  videbis  / £cce  omni  ifia_i 
„ terrena  falicitace,  omnibua  rebus 
„ abundabis  .circumfluent  in  te  bona 
„ temporalia , non  illa  amittes  , non 
illa  deferes  , quidvis  amplius?  Fleret 
„ quidem  , gemeret  timor  caAus , 8c 
,,  diceret : Im6  tollantur  omnia  , Sc 
y,  videam  faciem  tuam  . Timor  callus 
,,  exclamaret  de  Pfalmo , Sc  diceret ; 
„ Deus  virtutum  converte  nos,  dco« 
ilende  faciem  tuam|,  & falvi  erimus, 
„ Timor  caflus  exclamaret  de  Pfalmo, 
M Sc  diceret , Unam  petii  b Domino; 
,,  Vide  quomodo  audeat  ]:imor  iAe  ca- 
,,  Aus  , timor  verus  , timor  fincerus  , 
„ Ursam  petii  a Domino  , bancrequi- 
„ ram  . C^id  / Ut  inhabitem  in  domo 
„ Domini , per  omnes  dies  vite  me«. 

Similia  habet  ferm.t9.de  verbis  Apo* 
Aoii,  ubi  ciim  cap.  4.  & f.  diAinxilTct 
bunc  triplicem  timorem  , tandem  , dc 
cap.  7. loquens  de  timore  mundano, 
eum  reprobat,  poAmodum  cap.8.  ier> 
„ monem  faciens,  de  timore  ,t;chenna;, 
„ feribit . Quid  enim  magnum  cA  , ti- 
„ mere  puinam?  Magnum  cA, fed  ama- 
„ re  iuAItiam.  Interrogo  te,Sc  invenio 
,,  te  • Tu  infpice  interrogationem., 
„ meam  Ibnantein  , Sc  fac  de  teipfq 
„ interrogationem  filentem  . Oicocr- 
„ M tibi , Libidine  vi^us  habes  con- 
„ lentientcm , quare  non  committis 
„ adiilterium?  £t  refpondebis.  Quia  tir- 
„ meo  gehennam  , timeo  fuppliciuns 
ignit  cteroi,  timeo  )udieium  ChriAL, 
„ timeo  focietotem  diaboli , ne  puniar 
„ ab  illo,  Sc  cum  illo  ardeam,  Quid  di- 
„ «Aurua  fum  , mafe  times , quonsodo 
„ tibi  dicebam  de  ad  verfario,quia  quf- 
rcbat  corpus  tuum  occidere?lbt  enim 
,,  ztAi  dicebam,  mole  timea , fecurum 
„ te  fiacit  Dominue  tuus^dwent.-NoKce 
„ timere  eos, qut  corpus  oecidunt.Mo- 
,,  db  cum  dicis  mihi,gehennani  timeo, 
ardere  timeo , in  sternum  puniri  ti- 
,,  meotquid  dtSurus  fum/  Male  times/ 
,,  vani  times/  Noa^audeo;  quandoqui- 


„ dem  Ipfe  Dominus  abfatd  timore., 
„ fubiccit  timorem  : & ait , ubi  dixit ; 
„ Nolite  timere  eos  qui  corpus  occi- 
„ dunt ; & poAea  non  habent  quid  fa- 
„ ciant  fed  eum  timete , qui  habet  po- 
,,  teflatem  , & corpos , Sc  animam  oc- 
,,  cldere  in  gehennam  ignis:  ita  dico 
„ vobis,  hunc  timete  . Ciim  ergo  Do* 
„ minus  timorem  incuderit , de  vehe- 
„ menter  iiKufTerit  , Sc  repetendo  ver- 
„ bum, comminationem  geminaverit , 
,,  dicbirus  ergo  fum,  male  times  / 1 Aa 
„ non  dkain.  Plani  time , nihil  melius 
„ times  , nihil  eA  quod  magis  timere 
„ debeas ; Sed  interrogo  te  , Si  non  te 
,,  videret  Deus.cjuando  facis.ncc  quif- 
,,  quam  te  convinceret  in  /udicio  il- 
„ Uus,  faceres  / Tu  te  vide . Non  enim 
„ potetad  verba  omnia  mea  refpon- 
„ derc,  infpice  teipfum, Faceres?  Si  fa- 
„ ceres:  ergoprenam  times,  caAitateni 
,,  nondum  amas,  charitatem  nondum 
„ babcs,lerviliter  times  , formido eft 
,,  mali.nondiimdlledlioboni . Sed  ti- 
,,  me  tamen,  iit  iAa  formido  cuAodiat 
„ te  , ut  perducat  dilciAionem.  Timor 
,,  enim  iAe  , quo  gehennam  times  , St 
,,  ideo  mala  iion  facis,  continet  te  , St 
,,  fic  volentem  peccare  animum  npa 
„ finit:  cA  enim  quidam  cuAot  timor  , 
,,  qtufi  p«dagogus  le^  fitttra  eft  mi- 
,,  nans,  nondum  gratia  juvans.  CuAo- 
„ diat  tamen  te  tiavoriAe,  dum  non 
,,  focis  timende  ,dt  veniat  charitas;in- 
„ tret  in  cer  tuum  , dt  quantiun  ilia_, 
„ irKrat , tantiim  thnor  exit . Timor 
„ enim  id  agebat  ne  faceret , charitat 
„ id  agit  ne  velis  facere , etiamfi  im- 
„ puni  poliis  admittere  . Dixi  quid  ti- 
„ meatis  , dixi  quid  appetatis . 

Ex  his  fic  argumentari  licet  r TImof 
ille  bonus  eA,  qai  diAinguitur  a merce- 
nario refpicienae  mala  temperalia : ti* 
Dior  ille  bomiS,  quem  non  audet  S.Au- 
goAinus  dicere  matum  , quo  non  vani 
quis  timet , quo  quis  non  peccat , quj 
utilis  eA,  dc  bonus,  qui  continet  hom|__ 
nensextrinfOcas  i peccato, quamvis 


— ;l  by 


De  Attritione 5<Ii 


licct  animum  interiorem  peccare  vo- 
lentem non  finac,  qui  peccandi  con- 
fuetudinem  (Iftit,  qui  e(l  initium  fa- 
pientix  , qui  locum  prxparat  charitati : 
cx  quo  fit  juflitiz  confiictudo , 3c  inci- 
pit quod  durum  erae  amari , & dulce- 
fcit  Deus  : atqui  hac  omnia  tribnit  Au- 
guflinus  timori  rervilii;  ergo  timor  fer- 
vitis bonus  e(l . 

u Confirmatur  ex  his  , qu*  habet 
„ ferm.  14.  dc  Tempore,  ubi  aif.  Ciiin 
„ timetur  poena,  quam  minatur,  difci- 
„ tur  amari  proemiumquod  pollicetur: 
,,  ac  fi  per  timorem  poena  bona  vita 
„ retinetur . Per  bonam  vitam  bona 
,,  confclentia comparatur  , 'ut  per  bo- 
,,  nam  confeientiam  nulla  poena  tl- 
„ meatur  . Quapropter  difeat  timere  , 
,,  qui  non  vult  timere  , difeat  ad  tem- 
„ pus  efle  follicitus  , qui  femper  vult 
„ efle  fccurus  , ut  enim  dicit  Joannes  : 
,,  Timor  non  eR  in  charitate , fcd  per- 
.,  feifla  charitas  foras  mittit  timorem  . 
„ Dixit  fanc,  & veraciter  dixit.Si  ergo 
„ habere  non  vis  timorem,  priCis  vide, 
,,  utrum  jam  perfedlam  habeas  chari- 
,,  tatem  , qua  foras  mittit  timorem.  Si 
„ ver6  ante  iRam  perfectionem  timor 
„ excluditur,  fuperbla  inflat,  non  cha- 
,,  ritas  (dificat . Nam  ficut  in  bona  va- 
„ letudine  fames  non  faRidio,fed  cibo 
„ pellitur : ita  in  bona  mente  timor 
„ non  vanitate,fed  charitate  pellendus 
..  cR. 

Quibus  verbis  S.  AuguRinus  aperti 
fignihMt , timorem  non  confeqtienda 
beatitudinis  , aut  Incurrenda  gehenna 
pofle  interdum  fuflicere  ad  excluden- 
dum omnem  peccati  aifetftum  ; qua  ra- 
tione timor  Ille  caRus  cenferi  poteR , 
faltem  initialis ; quippe  c(im  ex  eo  non 
foliim  caveatur  peccatum,  fed  etiam 
oriatur  timor  filialis  , qui  non  procedit 
ex  fpe  retributionis , fed  ex  aflfetRu  be- 
nevolentia hominis  erga  Deum  . Hac 
enim  ratione  affedtus  ille  dicitur  timor 
fiIiaIis;ideo  enim  filius  obedit  patri, non 
quiafperat  ab  illo  retributionem  ali- 
Tom.X. 


? Iliam  , aut  timet  posnam  infligendam, 
ed  prxeisi  quia  novit  inobedientiam 
difplicere  Patri,  quem  diligit;  ficque  ex. 
amore  patris  Illam  refugit  abfque  ullo 
prorfus  refpedu  ad  fuum  proprium., 
commodum . 

Dicet firimlt.lWt  timor  non  eRJdicen- 
dus  bonus  , qui  non  excludit  voluntar 
tem  peccandi;  fcd  tImor,feu  dolor  con- 
ceptus ex  metu  gehenna,  non  excludit 
voluntatem  peccandi . Probatur,  Ille 
dolor  , & timor  non  excludit  volunta- 
tem peccandi,  qui  virtualiter,  & impli- 
citi eam  retinet : fed  dolor  de  peccatis 
ex  metu  gehenna  virtualiter  retinet 
afledum  , & voluntatem  peccandi , ut 
opfime  docet  S.  AuguRinus  ferm.if.  in 
Pfal.  nnm.  ri8.  ubi  ait:  Timor,  quo  non 
amatur  juf1itia,/ed  timetur  poena, fervi- 
tis eft  ; quia  earnalis  eft . Vivit  enim., 
,,  peccandi  voluntas  ; qua  tunc  appa- 
,,  ret  opere  , [quando  fperatur  impunl- 
tas  . Ciimvero  pfna  creditur  fecu- 
tura , latenter  vivit,  vivit  tamen. 
Mallet  enim  licere  , & dolet  non  li- 
” cere  quod  lex  vetat : quia  non  fplrl- 
**  tualicer  deledatur  ejus  bono},  fed 
” carnaliter  malum  metuit  quod,  ml- 
•’  natur . Timore  autem  caRo  ipfa  qua 
>•  hunc  timorem  foras  mittit , peccare 
,1  timet  charitas  , ctiamfi  fequatur  Im- 
punitas;  quia  nec  Impunitatem  in- 
,,  dicat  fecuturam  , quando  amore  ju- 
„ Ritia  peccatum  ipfum  deputat  p(- 
nam  . 

Nr^o  minorem  : Licet  enim  dolor  non 
includat  in  fc  aliud  motivum  odii  pec^ 
catorum  ; attamen  pofitiv^  omne  aliud 
motivum  ad  deteRandum  peccata  non 
excludit ; etfi  enim  hominis  attriti  vo- 
luntas proximi  Rimuletur  ad  vitan- 
dum peccatum,ratione  metus  gehenn|; 
tamen  in  eo  non  quielcit , fcd  virtuali- 
ter , de  mediate  tendit  in  Deum  , ut  in 
finem  ultimum  ; quemadmodum  adus 
fpei  proxime  quidem, de  Immediati  ten- 
dit In  beatitudinem  aternam  , feuin 
Deum , quatenus  bonum  ipfi  fperanti , 
B b b b vir- 


k. 


Digitized  by  Googie 


5 i Tra^.LDifp,lLArt,lU*SeSld.§l^fijy'. 

virtute  autem , &'}rrfpliciti  fertur  ia_*  Deum  ne  mittantur  in  gehennam  • 

Deum  fecundum  fe  tanquam  in  finem  Hte  timor  introducit  charitatem;fed 

ultimum  . ’ ille  venit  ut  exeat : Si  enim  propter 

/n/di/r:Illud  eft  per  fe  malum,  quod  ” pcenas  times  Deum  , non  amat, 
cum  charitate , & gratia  fandlificante  ” nort  bona  defideras  , fed  mala_* 
fubfifiere  non  potefl : at  timor  fervilit  **  eavesj  corrigis  te  , incipis  boni  defi- 
feu  gebenn*  non  lubfiftit  cum  charita-  » derare , A cbm  cupis  bona  defidera- 
te:  nam,  inquit  S.  Joannet  epift.  I.  C.4.  » re,  eftin  te  timor  caihis  ne  amittat ' 
Timor  non  eft  in  eburitatie  ,/fd  per/iBa  >•  ip&  bona;  ficut  fi  portas  duas  muiie- 
tbarita!  foret  mittit  timort.  Igitur,  Ae.  „ res  maritatas  , quarum  Urta  velit 
Diftingtto  majorem:  Quetd  non  poteft  „ adulterium  facere  , fed  timet  mari» 
fublifiere  cum  charitate,  ratione  tut  tUm  ne  veniat:  hac  diligit  nequU 
(nalitiar , dt  deformitatis  oppofite]cha-  ’ tiam  , dt  onerofa  eft  ei  mariti  prae- 
ritati  i nego  ; ratione  fua:  imperfetftio*  ” fentia . Altera  amat  virum , A nulla 
tiis,concedo . If am  , ut  optimi  notat  S.  *'  fe  adulterii  immunditia  vult  niacu- 
Auguftinus  fupri  laudatus  in  Pfal.  la/.  *’  lare , Optat  prrfendam  vir! . Timet 
duplex  eft  timor,  qui  foras  k charitate  •>  illa  , timet  ifta  . Illa  timet  virum  ne 
mittitur;  unus  quidem  eft  timoMem*  » veniat;iila  timet  virum,  ne difcedat. 
poralium  , quoniam  nimirum  aliqui  >•  Illa  dicit:  Timeo  nedamnet ; iftadi» 
propterea  timent,  ne  quidpiam  mali  in  „ cit , timeo  ne  deferat . Pone  hoc  in 
terra  patiantur  ; ne  illis  egritudo  acci*  „ anhnoChriftianorum  , A videatti* 
dat  ,ne  dantnum  , & alicujus  chari  morem  , quem  charltas  forat  mittit ; 

amiflio  , aut  aliqua  tribulatio  adveniat:  ’ A alium  timorem  caftum  permaneo* 

alius  eft  timor  gehennn,  quo  Doraihus  ” tem  in  Ittculiim  faculi  . 
in  Evangelio  terret , ratioue  cujus  ter-  Od/Ve/rx/rrwadd: Peccatum  eft  , ordi- 

reni  homines  conii nent  fe  k peeeato,  de  nare  majus  bonum  ad  minus  : fed  ille 
iic  incipiunt  jiifte  vivere  , dc  Deum  di-  qui  dolet  de  peccatis  ex  folo  metu  dam* 
ligere  : Frior  timor  femper  foras  per  nationis,ordinatmajusbonumadmi- 
charitatem  mittitur , pofterior  ver6  Ii-  nus,culpe  vitationem  ad  pfn«  fugam: 
inui  cum  ea  aliquandiu  permanet,  A igitur  peccat . 

maxime  quando  nondum  eft  perfctfta  , Diftinguomejorem:  Ordinaremajua 
„ ut  etiam  optimi  docet,  JVitB.^.epiJt-,  ad  minus  , ut  ad  finem  ultimum  , con- 
„ 7«a»>»ri. 'limor  non  eft  in  charitate,  cedo  : ut  ad  finem  proximum  , nego: 
fcilicet  pcrfeifta  , fed  eft  in  charitate  Deus  enim  ipfe  excellentius  bonum  or- 
inchoata  : quia  initium  lapientin  ti-  diiiat  ad  inferias  , ut  incarnationeni_> 
**  trtor  Domini . Timor  quali  locum  Chrifti  ad  hominum  falutem , dt  glo- 
**  prfparat  charltati.  Cbm  ceperit  cha-  riam  : qUi  dolet  de  peccatis  folo  metit 
*»  ritai  habitare  , pellitur  timor  ■,  quia  gehennas,  majus  bonum  ordinat  ad  mi- 
*»  ei  prSsparavit  Tociim.Quahtfim  enim  Aus,  ut  ad  finem  proximum,  non  otad 
M illa  crefeit , tabtbm  Ille  decrefeit : ultimum:  ut  fandll  Viri  facrificiam  , dt 
quanthm  illa  fit  intenor,  timor  pel-  Orationes  ordinant  ad  obtinendam  k 
llturforask  Mafor charitas  , minor  Oeofanitatim.autaiiudtempotalebO- 
tlmor;  Minor  charifOs,  major  timor,  num  ; unde  fi  foret  idiqiiis  ita  virtUall- 
•*  Si  nuihts  timor  , non  eft  qub  intret  ter,  autaiftualiter  affeiftus  , «t  fi  non 
**  charitas  . Ibiiein  infra:  kft  timor,  eftetpwna,  nuilomodb  de  culpa  dole^ 
*♦  qUem  charitas  foras  mittir  , 'dt  eft  ti-  ret  , h»c  Attritio  non  elTet  bona  : qwht 
o mor  caftuk  oermarfehk  iti  f^culUm  1^-  non  tenderet  iu  Deam  uHateiras , tit  in 
■>  culi.  Sicut funt  honiines,  «ui  Hmvnt  finem  uidmtmi . 

Obji- 


Digt*i.:OcH 


Pi  AttriHont,  . 5 6’j 


Oificiit  terta  : Quod  tendit  in  cte»- 
turam,non  tendit  in  Oeum  ut  ultimum 
^oemt  quia  nemo  ppteft  habere  duoa 
fines  tilcimos  , fed  Attritio  tenditjiL^ 
.Creaturam, ut  iu  ultimum  finem^oiynis 
«nim  attritus, noo  contritus,  in  pecca- 
to manet ; tota  Gquidera  Attritio  per  fe 
jQon  Juilificat . 

Difiinguo  Kajonm Non  tendit  in_j 
• X)eum  efficaciter,  concedo;  nullus  enim 
efficaciter  appetere  poteli  plures  ulti- 
mos fines;  inefficaciter,  negornam^lio- 
.quiu  opera  muralitcr  bona  in  peccato, 
.niortali , veluti  )ejunlum  , orationes  , 
cleemofyne  forent  peccata  mortalia  ; 
uia  non  tendunt  in  Ocum,ut  ultimum 
nem  efficaciter  , cujus  contrarium  do- 
cuimus in  tradfatu  de  gratia  . 

Objiciet  fuar/d  : Si  timor  fervills  eft 
.bonuf  , etiam  timor  mundanus  erit  bo- 
,nus  : at  hic  bonus  non  eft  , quia  facit 
homines  malos:  ergo  , dcc. 

Hege  majorem  : Quia  timor  munda- 
nus , eft  timor  creaturr  , cujus  alfetflu 
non  veretur  homo  Oeum  offendere;ti- 
mor  fervills  elf  vere  timor  Oci  dillra- 
hens,  dc  cudodiens  k peccato : per  eum 
enim  homo  timet  offendere  Deum  me- 
tu pwote  , quam  ipfe  peccatis  infligit . 

Objiciet  quinfd:  Atffus,  quo  quis  ma- 
.els  dolet  de  p;na,  quam  de  culpa,  ma- 
lus ed  : quia  magis  dolendum  ed  de_> 
majori  malo  , quam  de  minori : culpa 
majus  ed  malum,  quitm  pcena : fep  At- 
tritio de  peccatis  ex  folo  metu  damna- 
tionis , ed  a(^u$,quo  quis  mqgis  dolet 
de  pena,  quam  de  culpa;  dolet  enim 
de  culpa  propter  penam  : at  id  propter 
guod  unum  quodque  tale  eR  r & iilud  efi 
«agit  tale : ergo,  dcc. 

Nego  mittoremiEtft  enim  fervus  amet 
dominum  ob  mercedem  , & fidelis 
Oeum  per  fpem  ob  gloricredltutio- 
sem;  non  ideo  fervus  magis  amat  mer- 
cedem  , quim  dominum  ; aut  fidelis 
j(loric  retributionem  , quim  Oeum  , 
quem  fiemper  agnofeit  uc  finem  ultt- 
mum:ergo  licet  attritus  oderit  culpam 


ob  p;(nani , np.n  ideq  pm- 

uam,quam  culpam:Aridutelicum  enim 
Axioma  debet  intel|!gi  de  eo  , propter 
quod  aliud  ed  tale , tanquam  przci- 
pua.m  caufam  , uon  tanquam  propter 
tpiuus  przcipuauicauram;nametfifer- 
vus  amet  Dominum  ob  alimentum  , 
quod  expedat  ab  eo  , tanquam  ob  mi- 
niis prtecipiiam  caufam  ; & Fidelis 
JOeum  ob  gloriam  : non  ideo  magis 
amat  fervus  alimentum  , quam  domi- 
num ; aut  Fidelis  gloriam,  quaQi_i 
Deum . 

Conclusio  Tertia. 

ATtritio  ex  metu  gehenna  , ilT  ex 
amore  concupijccntia  , /ra  affrRu 
fpi  / eoneeptji , efl  dij^ojith  fufjieient  ad 
gratiam  in  faer amento  Pxniteatia  con~ 
/equendam . Probatur  Ar/W  ex  Conci- 
lio Tridentlno  feff.  14.  cap.4.  ubi  poli- 
uqam  diftinxit  Contritionem  In  perfe- 
dam  , qua;  ex  charitate  procedit : & ia 
iinperfedam,qu5  dicitur  Attritio'.§Ja«- 
niam,  inquit,  »r/  ex  turpitudini t peccati 
tonfideratione,  vel  ex  gehenna, & p«na~ 
rj/m  metu  communiter  concipitur  ,fi  vo- 
luntatem peccandi  excludat,  eum  fpe  ve- 
nia : datim  fubjicit:  Illam  non  facere^ 
hominem  Mjpacritarp  , ij  magitf^ceato- 
rem  ; verum  etiam  donum  Dei  elfe  , (y 
Spiritut /anSi impulfumjnon  adhuc  qui- 
dem ittbabitantit,  fed  tantum  moventit^ 
quo  pcenitent  adjutm  viam  fibi  adjufii- 
tiam  parat : iy  quamvis  fine  faer  ament» 
Panitentia  Per  fe  ad  juRificationem^ 
perducere  nequeat ; tamen  eum  ad  Dei 
gratipm  in  faet amento  Poenitentia  im- 
petrandam di/ponit , Idem  habet  caii.f. 
Quibus  verbis  Concilium  duplex  afsi- 
gnat  difcririicp  inter  Contritionem,  9c 
Attritionem:  unum  quidem  , qu^  At- 
tritio tendat  in  peccatum  ex  moti vo 
minus  nobili , quam  Contritio  , .nimi- 
rum CK  motivo  turpitudinis  prccAti, 
aut  metu  gehenna:  non  autem  ex  con- 
fidcratlone  Ocl  fumm^  diledi;  alterum 
Tcrbqudd  Contritio  perfera  extra 
f rameatum  per  feXufficiat  ad  ubtinei)- 
B b b b 3 dam 


Digitized  by  Googie 


5 54  • Tra6i,I.Difp,IhArt.llLSeSi.l.§l^Jl.ir, 


dain  peccati  remidionem  , dummodo 
liabcat  annexum  votum  illud  fufei- 
plendi ; Attritio  ver6  difponit  quidem 
«d  illam  remiliionem  per  Sacramentum 
impetrandam:  verum  fine  Sacramento 
reipfa  fufeepto  non  fufficit  ad  peccati 
Tcmiflionem  . 

^r/>7/7e/,Concilium  ibi  dumtaxat  lo- 
qui de  difpofitione  remota  , & omnino 
infufficiente  , non  ver6  de  proxima,  & 
qihx  hominem  proximi  przparat  ad 
gratiam  /ufiificantem  confequendam . 

Verum  contri  . Concilium  ibi  aperte  ' 
docet  Attritionem  conceptam  ex  metu 
gehenner,  fi  voluntatem  peccandi  ex- 
cludat , reverii  ad  jufiificationis  gra- 
tiam , in  facramento  Poenitentiz  obti- 
nendam di^onere,  eo  modo,quo  Con- 
tritio ante  uifceptioncmSacramenti  ad 
eam  difponit;  atqui  Contritio  proximi 
fufiicienter  ad  gratiam  fandlificantem 
difponit, ac  Deo  reconciliat.priufquam 
Abfolutio  Sacerdotalis  fufeipiatu  r:  igi- 
tur etiam  mens  Concilii  cft  , qu6d  At- 
tritio junda  Sacramento  proximi  , & 
fuificienter  pcenicentem  difponat , ac 
Deo  reconciliet  in  facramentoPoeni- 
tentix . 

Deinde , Attritio  aliter  hominem  di- 
fponit ad  gratiam  cum  Sacramento  , 
quim  extra  Sacramentum  , ut  docet 
Concilium  Tridentinum:  fed  extra  Sa- 
cramentum remoti, & Infulficlenter  ad 
juftificatlonem  difponit;  quia,  utfupri 
docebat  S.  Augufiinus  : Timor  viam_> 
pneparat  charitati  ; igitur  ex  mente 
Concilii  Attritio  junda  Sacramento 
proximi  difponit  ad  jullificationem . 

Denique,  Concilium  ibidamnat,nia- 
ximi  errorem  Lutheri ; ficut  & fcIT.  6. 
can.  8.  ubi  ait : Si  qnis  dixerit  febennic 
metum  , per  quem  ad  mifirieordiam  Dei 
de  peccati t delendo  eonfuqimttt\vel  i pec- 
cando abftioemut,  peccatum  effe,  eat  pec- 
catores pejores  facere , anathema  fit:  Sed 
Lutherus  non  foliiin  docebat,  dolorem 
ex  metu  gehenna;  efle  malum,&  facere 
hominem  peyorem,  ac  hypocritam,  fed 


etiam  eum  omnino  efie  infulficientem 

firxparationem  ad  percipiendam  Abfo- 
utionem  , & communionem  facien- 
dam ; feribit  enim  ferm.i.  de  Prenitent. 
„ Contritio  ffic  enim  coepit  vocari  ve- 
,,  ra  Poenitentia  interior  ')  duplici  via 
,,  paratur  . Prim6  per  difculConem  , 
,,  colledionem  , detefiationem  perca- 
„ torum,qua  quis,  ut  dicunt,  recogitat 
„ annos  fuos  in  amaritudine  anims 
,,  fu*,  ponderando  peccatorum  gravi- 
,,  tatem,  damnum,  foeditatem,  multi- 
,,  tudinem;  deinde  amiflionem  *tern* 
,,  beatitudinis  , ac  Kternc  damnatio- 
,,  nis  acquifitionem  , & alia  quz  pof- 
,,  fu  11 1 dolorem  , & triftitiam  excitare, 
„ fpc  fatisfaciendi  per  bona  opera . 
„ H*c  autem  triftitia  facit  hypocri- 
„ tam,  imb  magis  peccatorem  , quia.^ 
,,  foliim  timore  przcepti  , & dolore 
,,  damni  Id  facit ; & tales  omnes  indl- 
,,  gne  abfolvuntur  , de  communican- 
,,  tur . Et  fi  libere  deberent  f remoto 
„ pr*ccpto,  de  minis  paenarum)confi- 
,,  teri:  certe  dicerent  fibi  non  difplice- 
„ re  vitam  przteritam  , quam  fic  co- 
,,  giintur  difplicere  confiteri:  im6  qu6 
,,  magis  timore ji^n*,  de  dolore  damni 
,,  fic  conteruntur,e6  magis  peccant,dc 
„ afficiuntur  fuis  peccatis,  que  cogun- 
,,  tur, non  autem  volunt  odi(Te,d£  hec 
„ efl  illa  Contritio , quam  ipfi  vocant 
„ extra  charitatem  non  meritoriam  , 
„ alii  vocant  Attritionem  proxime  di- 
„ fponentem  ad  Contritionem  : Sic 
,,  enim  ipfi  opinantur  quam  opinio- 
„ nem  errorem  ego  dico.  hhecLutbe- 
,,  rus  de  primo  Contritionis  modo  . 
„ Aliam  verd  Contritionis  modum  ita 
,,  deferibit : Secundd  paratur  (Contri- 
„ tio)  per  intuitum,  & contemplatio- 
y,  nem  fpeclofifllm*  jufiitis  , qua  quis 
„ in  pulchritudine , de  fpecie  jufiitie 
,,  meditatus,in  eam  ardefcit,dcrapitur, 
,,  incipitque  cum  Salomone  fieri  ama- 
„ tor  fapientix  , cujus  pulchritudinem 
„ viderat  , h*c  facit  veri  Poeniten- 
,,  teoi , quia  amore  juftitis  id  facit  , 

de  hi 


De  Attritione . 5^5 


j,  & hi  funt  digni  Abfolutione . 

Reponet Concilium  fcribens. 
Attritionem  ad  impetrandam  Dei  gra- 
tiam in  Sacramento  difponere , foliim 
damnare  Hzreticos , qui  dolorem  At- 
tritionis utilem  negantes , ajebant  il- 
lum facere  hominem  hypocritam  , dc 
magis  peccatorem,non  autem  velle  di- 
rimere controverfiam  Theolo^orum_i 
Scholadicorum  circa  fuflicientiam  At- 
tritionis cum  Poenitentic  facramento  . 

Contra:  Concilium  non  foliim  oflen- 
dit,  dolorem  Attritionis  efTe  bonum,  dc 
utilem,nec  hominem  facere  magis  pec- 
catorem, fed  infuper  didinci^,ac  dlfer- 
te  (igniRcat,  qu6d  quamvis  peccatorem 
abfque  Sacramento  per  fe  perduccre_> 
nequeat  ad  judiRcationem  , tamen  in 
Sacramento  eum  difponat  ad  impe- 
trandam Dei  gratiam  : ac  fubinde  de- 
claratjAttritionem  in  Sacramento  vim 
illam  habere, quam  abfque  Sacramento 
non  haberet . Ubi  aperte  fatis  noftram 
tuetur  fententiam  , dt  illam  ab  hxreti- 
eorum  calumniis  vindicat ; poftquam 
enim  dixit, Attritionem  elTe  adtum  bo- 
num,de  ex  impulfu  Spiritus  fandfi  con- 
ceptum,atque  ad  Dei  gratiam  in  facra- 
mento Pocnitentix  impetrandam  di- 
fponere, in  line  ejufdcm  capitis  (ic  con- 
cludit ; ^uamohrem  falsd  quidam  ca- 
lumniantur Catbolicot  Scriptores , quafi 
tradiderint  /aeramentum  Peenitentia 
ab/que  motu  fufeipientium  , gratiarrut 
conferre : quod  nunquam  Ecclefia  Dei 
docuit , nec  fenft . Atqui  hxretici  ex  eo 
folhm  occalionem  captarunt  calum- 
niandi Catholicos  Scriptores  , quod 
exiftimarunt  Attritionem  , qux  ell  ex 
metu  penarum,non  elTe  adum  bonum, 
fed  malum , atque  reddere  hominem 
hypocritam  : ergo  Attritionem  conce- 
ptam ex  metu  gehennz  , de  poenarum , 
docet  Concilium  difponere  ad  Dei  gra- 
tiam in  facramento  Poenitentix  obti- 
nendam . 

Vrgebis : Si  Concilium  exilUmalTet 
Attritionem  fufficienter  adDei  gratiam 


difponcre,quando  /ungitur  Sacramen- 
to , diftinifle  dixilfet , eam  difponere.» 
cum  Sacramento . At  ita  non  dixit : fed 
tanttim,  quod  difponat  in  Sacramento  , 
ut  nempe  lignificaret  eam  difponere.» 
remoti,  de  mediate  ad  gratiam,  quate- 
nus videlicet  difponit  pocnitentemad 
recipiendam  Abfolutionem  facramen- 
talem  , de  excitandam  ex  gratia  Dei 
Contritioncm,ex  quibus  immediati  fe- 
quatur  /udificatio : igitur  Concilium 
nulla  ratione  nodrx  fententlx  patroci- 
natur . 

Nego  eonfequentiamfic  ad  antecedens 
dico  , quod  quando  Concilium  ait.  At- 
tritionem difponere  ad  Dei  gratiam  in 
Sacramento,  idem  lignilicat,  ac  (i  dice- 
ret cum  Sacramento ; cum  enim  hanc 
particulam  , in  Sacramento , opponat 
huic , fine  Sacramento , qux  lignIficaC 
idem,  ac  feorfim,  de  feparatlm  a Sacra- 
mento,dum  ei, Attritionem  fine  Sacra- 
mento non  perducere  ad  /udificatlo- 
nem , confequeiis  e(l , qudd  dum  etiam 
ait,  eam  in  Sacramento  difponere  ad 
Dei  gratiam,  idem  fignificat,ac  fi  dice- 
ceret  cum  Sacramento . 

Repones  tertid  , Concilium,  dum  ait, 
Attritionem  in  Sacramento  ad  /udlfi- 
catioiiem  difponere  , non  lo*qui  de  illa 
Attritione,  qux  concipitur  ex  metu  pi- 
narum , fed  tantum  de  illa  , qux  fit  ex 
amoreDei  fuper  omnia,fed  imperfedlo, 
quxque  ed  equidem  elTentialiter  Con- 
tritio ,fed  imperfedla  ,*  ut  eam  ibidem 
appellat  Concilium,  quippe  Contritio- 
nem dividit  in  perfetdam  , dc  imperfe- 
(dam . 

UerUm  nondum  quxrit  in  feripto,  <Sc 
tenebras  in  Sole , qui  hxc  fomniat : 
Tum  quia  CJpncilium  illamAttritionem 
aderit  fuliicere  ad  impetrandam  Dei 
gratiam  in  Sacramento , quam  dicit 
concipi  ex  confiderationegehennx  , de 
pinarum  metu  : igitur  non  loquitur  de 
Attritione  , qux  fit  amor  Dei  initialis  , 
de  imperfedtus : Tum  quia  Concilium., 
de  ea  Attritione  loquitur,quam  Liithe^ 

rus 


Digitized  by  Googlc 


j Tra^J.DiJp.lLArtJILStH.L^aeJf.IF’. 


rus  docuerat  facere  liomlnem  hypo- 
critam, & pejorem;  fed  illa  Attritio,  de 
q-jB  loquitur  Lutherus,non  f>roccdit  ex 
charitace  imperfecta,  de  iochoata,fed 
ex  folo  psnarum  metu  , ut  conAat  ex 
fupra  : igitur  , dec.  Tum  itenique , 
quia  Concilium  A>t,  iMam  Attritionem, 
quR  in  facramento  Fyniteotic  difponit 
Md  gratiam , dtnum  JM,  & Spiritu: 
/anOi  impuifum  ; non  adhuc  quidtm  in- 
habitanti: , fed  animam  moventi: : at 
Attritio  ex  amore  Dei  fuper  omnia , 
e)uantumvis  imperfetfta,  ell  motus  Spi- 
aritus  fandti  inhabitantis  arrimam  ; ete- 
nim oui  manet  in  eharitau,  in  Deo  ma- 
net, iy  Deu:  in  vo:  igitur,&c. 

Porro  Conoiliuro  vocat  Attritionem, 
Contritionem  imperfeBam : «on  defedtu 
gradus  tantiim  , ficut  puer  dicitur  vir 
imperfedtus , quia  omnino  viri  i>erfe- 
^ionem  nondum  e(l  adeptus:  ied  dicit 
imperfedtam  propter  defetdum  elTenti; 
Contritionis  , quia  non  eft  dolor  de 
«peccatis  ex  amore  amicitiee  Dei : ficut 
embrio  cfi  vir  imperfedtus  , quia  non 
iiabec>homini$  naturam,  fed  ad  eam 
difponit , ut  diximns  in  j.Notabiii. 

ConflrnHttar  : Non  inajor  requiritur 
difpofitio  ad  gratiam  per  iacramentum 
'Panitentic  fufeipiendam  , quam  ad  il- 
Jam  recipiendam  per  Baptilinuin  : fed 
Attritio  efi  fufficiens  difpofitio  in  avdul- 
to  baptizando  ad  gratiam  juftificantera 
recipiendam  : igitur  St  in  pcenitente_> 
ifufiicieaserit : Major  confiat;  fiquidem 
«adem  .eft  ratio  facrameiiti  Psnitcn- 
-tite,ac  Baptirmi,quippe  ciim  utrumque 
fit  Sacramentum  mortuorum  . Minor 
verb  probatur  authoritdteS.Augufiini, 
qui  lib.de  catechizandisrudibusca.  17. 
•tria  refert  genera  hominum,qui  volunt 
«fie  Cbrifiiani , qui  veniunt  ad  Baptif- 
num  , quorum  tertlum^genus  eft  eo- 
rum, qui  propter  heatitudinem  fempi- 
•ternam  , & perpetuam  requiem  , que 
pofi  hanc  vitam  Santfiis  futura  promit- 
titur, voluat  fieri  ChrifiJani , ut  non 
«ant  io  ignem  ateraum  cum  diabolo ; 


fed  in  regnum  cteraum  satreat  cum 
Chrifto  : ^ui  ejufmodi  eH,  inquit,  veri 
Chrijtianu:  efi  ,eauttn  in  emm  tentatio- 
ne , ne  profperit  rebu:  eorrumpatvr , iS 
ne  frangattar  adverfix  , iy  in  aiundatuin 
bonorum  terrenorum , taodefu: , tnmpc- 
ron:,  iy  in  tribulationibus  fortis,  iy  par- 
tiens, qui  etiam  profeiendo  pervetutai 
taiem  animum , ut  plus  amet  Deum  , 
quam,  timeat gebeunam,  ut  etiam  f diesst 
illi  Deus:  ‘Utere  delicii:  earnaliiu:  fem- 
piterni:  , iy  quancum  volueris  peeea,  nec 
morieris , nec  in  gehennam  mitteris  ,fei 
meeum  tantummodo  non  eris  , estborre- 
foat.,  ly  omnino  non  peccet,  nonjum  ut  iu 
illud,  gfued  timebat,  non  incidat  ,/ed  ut 
illum  , quem  fi c amat , ofeudat , iu  qua- 
•una  efi  requies , In  ifiis  hominibus  eft 
tantum  Attritio  circa  prioris  vite  pec- 
cata : nam  fi  foliim  habeat  Attsitiotus 
motivum  gehenna  metum  , iervilis  eft 
in  iis  dumtaxat  erga  Deum  timor ,non- 
dum  eft  in  lis  timor  filialis,  aut  Contri- 
tio chariute  perfiedo,quia  recenfet  eos 
S.Auguftinus  inter  venientes  od  fidem, 
& ait  illos  c6  pofteit  perventuros  , ut 
plus  ament  Deum  , quam  timeant  ge- 
hennam . Porr6  fi  ifti  forent  perfe<fta_< 
charitate  flagrantes  , non  eflent  iu  via 
ad  ejufmodi  fiatum  n«c  od  eum_t 
tenderent. proficiendo  , ijam  enim  eum 
eflent  aflecuti : fed.ea.qualifcumque.» 
difpofitio  detur  adBaptifmum  soStu  fru- 
tfiuuse  fufeipiendum/fufeipietur ; nam 
homo  fic  difpofmis. dicetur  vere  Chrl- 
ftianus  , id  efi  ,, idoneus  ut  recipiat  Ba- 
ptifml  facumentum  , in  quo  fit  Chri- 
ftiana  fidei  profeflio . Qiwe  cap.  id. 
prxcedenti , quo  traditu n formula  cu- 
>ufdam  orationisAut  alloquii  Catechi- 
ft<t  ita  congratulaniis  eum  , qui  venit 
ad  Baptifmum  propter  requiem  , qua 
fpetaturpofi.hanc  vicam,ait:  Deo  gra- 
tias frater,  valde  tibi  gratulor  , St  gau- 
deode  te  ,qii6d  intaotis  , .tamquepe- 
riculofis  fzculi  tempeftatibus  .de  vera  , 
fic  certa  fccuritate  cogitafii . Porr6  nifi 
•dilj^tlo  gcadida^fiificieas  eflet  ad 

Ba- 


De  Attritione  • 5^7 


Bdptirmum  i qu«  dM]po(itk>  Attritionis 
eft  , qui  cum  ea  veniret  ad  Baptifma  , 
non  cogitaret  de  certa  fecuritate  ; ergo 
ciim  eadem  Rt  ratio  facramenti  Peni* 
tentite  , ac  Baptifml , quia  ambo  funt 
Sacramenta  mortuorum  ; Baptifmus 
enim  , de  Sacramentum  regenerati- 
Tum;  Pcsnitenua  facramentum  refufcU 
Wtivum , dc  reparativuin ; ac  fubinde 
Attritio  , que  efl  fufficiensdirpofitio  ad 
Bapcifmum  debiti  fufcipiendum  , fuffi- 
eiens  pariter  erit  ad  Poenitentie  facra- 
aentum  veri  , dc  frucfluosi  recipicii* 
dum . 

Prohatar  ieniifHt  ratiene  : Prim6  , 
quia  omne  Sacramentum  nov«  legit  id 
eficere  poteft  feipfo  immediati  , ad 
quod  primi,  dc  per  fc  eft  inftitutum : 
agit  enimex  opere  operato;  fed  Posni- 
tentic  lacramentum  perfcinftitutum 
eft  ad  caufandam  primam  gratiam  fan* 
^ificaatem  in  homine  per  peccatum., 
lapfo  : igitur  poteft  pnmam  gratiam 
fandlificantem  in  eo  producere:  fed  nili 
ad  illud  fufficeret  Attritio  , nufquam 
primam  gratiam  produceret;c6m  enim 
Contritio  per  fe  fiifficiena  (it  ad  produ* 
cendam  primam  gratiam  extra  Sacra* 
mentum  , >1  illa  eifec  necelTaria  difpon* 
tioad  lacramentum  Pcenitencie,reveri 
ante  fufceptionem  illius  Sacramenti  , 
necelTarib  prcfuppOni  deberet  gratia—, 
produtfia : igitur,  dcc. 

Deinde  , Sacramentum  mortuorum  , 
quale  eft  Pcsnirentia  , non  prerequirit 
in  fufeipiente  formale  principinm  vk« 
fpiritualis;  illud  enim  imm^iati  eli- 
cit ; fed  Contritio  cbaritate  perfeiftaeft 
principium  vite  fpirkualis  in  homine  : 
ergo  illam  Peenitentis  fturramcotum 
tanquam  dirpofitionem  necedTariaoi-, 
nou  prsrfupponit . 

Denique  , Sacramenta  nove  legis 
funt efiicadara  quam  iegii  veteris,  ac 
fubinde  minorem  poftuJant  m fofei- 
pientedifpolitioaein  : led  Sacramenta 
legis  veteris  , ut  homini  poli  circiMaci* 
fioaem  lapfo  conferrent  primam  gra- 


tiam, neceflarib  requirebant  Contritio- 
nem: Igitur  Poenitentia,  qua;  eft  Sacra- 
mentum novK  legis  illam  non  prare- 
quirit . 

Adde  quddfi  Contritio  perfitifta 
eftet  necelTaria  in  nova,  ac  in  veteri  le- 
ge, fequeretur,  longe  difficiliorem  efte 
peccati  remiffionem  in  nova  lege,quaoi 
in  veceri;Nam  in  lege  Mofayca  ad  eana 
obtinendam  (olus  sAus  Contritionii 
fufficiebac ; in  lege  autem  EvangeKca 
prater  illam  ulterius  requireretur  Con- 
(effio  omnium  peccatorum  mortalium 
fecundiim  numerum,  dc  fpeciem,  quod 
certe  videtur  onus  graviffimum  : igitut 
ut  facilior  appareat  venia  confequenda 
per  Sacramenta  novx  legis,  non  necaf- 
ie  ad  Sacramenta  mortuorum  prxre- 
quiritur  Contritio. 

Confirmentur  hx  omnes  rationes  ex 
cenfura  faerx  Facultatis  ParKienfis  » 
quam  edidit  anno  idjS.  die.  prima  Ju- 
nii, dc  i.julii  adverfus  nonnullas  Clau- 
dii Segiienoti  Presbyteri  ex  congrega- 
tione Oratorii  a(rertiones,quas  Icripfe- 
rat  in  fuis  ad  S.  Auguftint  librum  de^ 
Virginitate  notis : maximi  veri  qu6d 
pro  confequenda  remlffione  peccato- 
rum in  facramento  Pcenitentix  non.,* 
fufficeret  Attritio  , fed  denderarttua 
Contritio  charitate  pcrfeifla  , de  confit- 
quenter  addidllTct  Abfolutioneni  fa- 
cramentalem  nihil  aliud  elTe,  quim  ju- 
ridicam peccati  jam  remiffi  declaratio- 
nem . Ejufmodi  propoiitiones  hac  cen- 
fura  notavit  fiscra  Facultas  : ira» 

didit  de  /itfritionit  injhjficieutia  : fj* 
Contritioni t ettptrfcBa  rbaritete  at/b~ 
Imta  ueeeffitete  ad  recipiendum  Sacra» 
mentum  Peenitentia : tP  qu£  addit , 
approiat  de  Abfolutione  , qubd  uibU 
aliud  fit , quam  declaratio  /uridiea  pee» 
cati  jam  remif , damnavit  Faeultut , (T 
eenfuit  bat  propofitionet  efii  quieth  ani» 
marum  perturbMivas , communi,  iS  om- 
nino tutu  praxi  Eeclefiee  contrariar,  ef- 
ficacia; Sacramenti  comminutivas,  iyin- 
Jufitr  temevariat,  at  frraneat . 

Obji- 


Digitized  by  GoogI 


5 C 8 Trart.l.Difp.lL  Art.lll.SeSl.I.^lweJl.IF, 


Oijieies primd  : Ad  veram  Poeniten- 
tiam requiritur,  qu6d  Pcenitcjis,  ut  ve- 
niam obtineat , ed  Deum  convertatur 
ex  totocorde,&  habeat  cor  novum:fed 
ha!C  non  pra:ftat  fola  Attritio  : igitur , 
&c.  Major  condat , tum  ex  illo  Deute- 
ronomii 4.  Cum  qutferh  Dominum ^in- 
vetiics  cum  ,fi tamen  toto  corde  qu/cfierit 
eum  , iy  tota  tribulatione  aninne  tu<e. 
EtEzechielis  iS.Faeite  vobis  cor  novum, 
iff  fpiritnm  novum.  Minor  etiam  patet: 
ui  enim  tantiim  ed  attritus , toto  cor- 
e , totaque  animi  tribulatione  Deum 
non  qusrit ; neque  Attritio  facit  cor 
novum  , & fpiritum  novum ; quia  non 
removet  fpiritum  veteris  Adam.fcilicet 
afTedfum  peccandi , nec  inducit  fpiri- 
tum novi  Adam  , nempe  charitatem  ; 
igitur,  &c. 

Dipirguo  minorem.Six  Attritio  (it  (Ine 
iacramento,  concedo  : (1  jundla  fit  Sa- 
cramento, nego:  erit  enim  cor  novum, 
& Deus  utiliter , ac  fufficienter  qusri- 
tur,  quando  gratia  fancftificans  confer- 
tur homini,  perquam  innovatur, & ad 
Dei  confortium,  ac  unionem,  & amici- 
tiam revocatur.  Ad  authoritates  autem 
Scripture  refpondeo  , eas  elfe  iiitelli- 
gendasde  P^nitentia  veteris  legis, nec- 
noii , & nove  legis , que  extra  Sacra- 
mentum fit  fufficiensad  obtinendam.» 
peccati  remilTionem  : nam  in  Lege  no- 
va fufficienter  homo  Deo  reconciliatur 
virtureifocramenti  Poenitentie,quando 
dolet  de  peccatis  , & deponit  peccandi 
voluntatem  ; quod  utique  ht  per  Attri- 
tionem, ut  dinum  ed  lupri  . 

Vrgebis:  Concilium  Trident.  felT.  14. 
cap.  j.docet,  materiam  facramenti  Pa* 
nitentie  e(Te  Contritionem,  eamque  ad 
peccatorum  remifiionem  ex  Dei  indi- 
tutione  requiri.  £t  cap.4.  ait:  Fuit  quo- 
vis tempore  ad  impetrandam  peccatorum 
vesiiam  hic  Contritionis  motus  neceffa- 
rias  . Et  cap.  6.  dicit  , Eum  cui  nulla  efl 
Contritio, non  vere  abfolvi  in  facramen- 
to  Peer.itentier.  Igitur  ex  mente  Conci- 
lii ad  obtinendam  peccatorum  veniam. 


etiam  cum  Sacramento , non  fuflicic 
Attritio . 

Dijtinguo  a«/ffr</e»;x:RequirItur  Con- 
tritio generatim  fumpta,  quatenus  ab- 
drahlt  a perfcida,  & imperfeida  , con- 
cedo; requiritur  perfeda  Contritio, 
nego . Concilium  enim  ibi  docet  Con- 
tritionem perfecdam  charitate  homi- 
nem Deo  reconciliare  prlufqiiim  hoc 
Sacramentum  adfu  fufeipiatur  ; Imper- 
fedlam  autem  per  fe  non  perducere 
peccatorem  ad  judificationem  ; fed 
eum  tantum  difponere  ad  Dei  gratiam 
in  facramento  Poenitentia  impetran- 
dam ; nam  illam  Contritionem  Conci- 
lium dicit  cITe  necelfarlam  , quam  ini- 
tio capitis  4.  definit,  chm  ait , eam  ede 
animi  dolorem,  ae  deteflationem  peccati, 
cum  propofito  non  peccandi  de  eeetero  : 
ibi  autem  definitur  Contritio  generici 
fumpta,  prout  abdrahit  4 perfetda  , 
& imperfecffa ; fiquidem  Illa  definitio 
etiam  convenit  Attritioni;  quippe  cum 
fit  animi  dolor , ac  detedatio  peccati , 
cum  propofito  non  peccandi  de  cetero. 

Vrgebis:  Idem  Concilium  fefT.tf.  c.tf. 
referens  varias  difpolitiones  prarequi- 
fitas  ad  judificationem  , aderit  homi- 
nem difponi  ad  juditiam  non  tantiim 
per  adtus  fidei , timoris  , & fpei , fed 
etiam  dlletdionis,  ex  qua  nafcitur  odlii 
peccati , per  propofRum  nove  vita  , ac 
denique  obfervatlonis  mandatorum.» 
divinorum  : In /pem  eriguntur  ( inquit 
Concilium  ) fidentes  Deum  fibt  propter 
Cbriftum  propitium  fore , illumque  tan- 
quam  omnis  jujliti/t  fontem  diligere  in- 
apiant,  ac  propterea  moventur  adverfus 
peccata  per  odium  aliquod,  iy  detefiatio- 
nem  , hoc  rfif , per  eam  Poenitentiam  , 
quam  ante  Baptifmum  agi  oportet ; de- 
nique dum  proponunt  fufeipere  Baptif- 
mum, inchoare  novam  vitam,  iy  fervare 
divina  mandata . Ubi  Concilium  ad  ju- 
dlficatloncm  , que  fit  per  Baptifmum  , 
diledtionem  inchoatam  Inquirit  , ut 
condat  ex  Illis  verbis  , illtsmqne  tan- 
quamjufiitiie  fontem  diligere  incipiunt'. 

Un- 


De  Attritione . 5 Cy 


Unde  cum  non  tninor  requiratur  di- 
fpontio  ad  juftificationem  , qu»fit  per 
Panicentiam  ,quam  ad  illam  , quz  fie 
per  Baptifmum  , ex  illo  Tridentini  te* 
nimonio /nanifcde  conflare  putant  ad- 
verfarii,  ad  juftificationcm,  que  Iit  per 
Poenitentiam  , charitatem  inchoatam  , 
& imperfedam  neceflari6  requiri . 

Concilium  e6  loco  fermo- 
nem  facere  de  juflificatione,que  Iit  ex- 
trb  Sacramentum,  & per  folum  Bapcif* 
mi  votum,ac  deflderium:  undefignan* 
ter  ait : Dum  proponunt  fufcipere  Ba- 
ptifmum  , dcc.  Quo  certe  in  cafu  non 
negamus,dile<fiionem  Dei  efle  necefla* 
riam.necnon  & Contritionem  charita* 
te  formatam  . Secua  eil  autem  de  jufti- 
iicatione  , que  fit  in  Sacramento  : nam 
idem  Concilium  fetf.  6.  cap.  6.  loquens 
de  Penitentia  in  adultis  peccatoribus 
previa  ad  Baptifmum  , ait : Moventur 
bominet  adverfut  peccata  per  odium  ali- 
quod , iy  deteftationem  , hoc  eft  , per  eam 
Pecnitcntiam,quam  ante  Baptifmum  agi 
oportet.  Porr6  ad  hanc  Poenitentiam 
ante  Baptifmum  agendam,  non  efl  ab- 
foluti  neceflaria  Contritio,  ut  diximus 
fupra  ex  S.Auguflino . 

Vel  dico  Concilium  intelligendum 
efle  de  amore  illo  initiali , quem  fupr4 
diximus  ad  virtutem  fpei  pertinere . 
Hic  autem  amor  ideo  initialis  appel- 
latur; quia  ut  plurimum  ab  ifto  amore 
noflra  juftilicatio  initium  fumit,  &ut  k 
rnefupr^  didium  efl  , fepe  ducimur  ab 
amore  ifto  ad  perfedfum  illum  amo- 
rem , qui  ad  virtutem  charitatis  perti- 
net . 

Vrgebis : Eadiledtio  initialis  , quam 
ibi  Concilium  Tridentinum  prodifpo- 
fitione  ad  juflificationem  retpirit , efl 
ea  diledtio,  qua  peccator  incipit  Deum 
diligere  tanquam  fontem  omnis  jujliticr. 
at  ifla  diledlio  ad  charitatis  , non  ad 
fpei  virtutem  pertinet : ergo,  &c. 

Nego  minorem : Quia  diledlio  illa,  de 
qua  ibi  Concilium  loquitur  , efl  qua_> 
Deus  diligitur  , ut  ipfe  efl  fons  noflre 
ro?n.X. 


juflitizifeu  juflificationis.quam  ab  ipfo 
promiflam  perChriflum  expediamus; 
ideo  dicit  Deum  proponi  diligendum  , 
non  quidem  ut  juflitiam  in  fe  , fed  ut 
fontem  juflitiet , quam  videlicet  in  not 
derivat : adeoque  fignificat  eum  efle 
diligendum  ut  nobis  bonus  efl  , & ut 
boaa  nobis  largitur . Nec  movere  de- 
bet particula  {omnis)  hoc  enim  folum 
ibi  vult  per  illam  particulam  Conci- 
lium Tridentinum,qu6d  peccatores  in- 
cipiunt Deum  diligere  tanquam  fon- 
tem jufliflcacionis  cujufcumque  , 8c  di- 
fpofitionum  omnium  fupernaturalium 
ad  /uflificationem  , cum  nullus  Iit , qui 
aliter,  quim  per  Dei  gratiam  juflilicari 
valeat,ut  ex  precedenti  capite  Concilii 
Tridentini  aperte  conflat , de  ex  noflro 
tradlatu  de  Gratia . 

In/iabis:  Ea  dileeflio  , quam  requirit 
Concilium  loco  mox  citato,  efl  ca,  que 
facramento  Poenitentie  jundla , pecca- 
toris converfionem  operari  potefl  : ac 
nulla  diledlio  Dei  converfionem  iflam 
potefl  operari , nili  ea  que  pertinet  ad 
virtutem  charitatis  : ergo  illa  dileiflio, 
de  qua  Concilium  ibi  loquitur  , efl  di- 
ledlioad  virtutem  charitatis  pertinens. 

Refpondeo  negando  minorem-.Nam  ad 
hoc  fuflicic  diledlio  , que  pertinet  ad 
virtutem  fpei  , de  quam  fuppono  con- 
jundlam  cumActritione  prfdidla,quam 
fic  volumus  pofle  converfionem  iflam 
operari,  non  quidem  per  fc  folam  , fed 
quando  junifla  efl  facramento  Baptif^ 
mi,  vel  facramento  P<cnltentie,ut  fatis 
aperte  docet  Concilium  Tridentinum 
cit.  fefT.  14.  cap.  4.  ubi  exprcfsi  docet , 
Contritionem  imperfeBam ; qua  Attri- 
tio dicitur , (y  qua  ex  turpitudinis  pec- 
cati confderatione  , vel  :x gehenna , iy 
peenarum  metu  communiter  concipitur  ^ 
fi  voluntatem  peccandi  excludat, cum  fpt 
venia  , non  modd  non  facert  bominesH-t 
hypocritam,  iy  magis  peccatorem  ,fed  iy 
donum  Dei  ejfe.iy  Spiritus  fanBi  impul- 
fum,  iy  quamvis  abfque  Poenitentia  Sa- 
cramento peccatorem  per  fe, nequeat  per- 
C c c c du- 


Digitized  by  Google 


5 70  TraH.l.DifpJl.ArtJ.lLSe6i.L§ludtJi,IF. 

ducere  ad fuflifcittonem  , eumtarnetUM  pataviBoremfe  effe  peccati  , qui  pmuct 
ad  Dei  gratiam  in  Saerumento  impe-  timere  non peceat quia  et/i  non  imple- 
trandam  di/ponit , Nuudi<:lum  inSa-  tur  forit  negotium  mal ce  cupiditatit^ip» 
eramento  ipjum  difponerc,  8c  quidem  ad  fa  tamen  mata  cupiditas  intus  e/i  bofiit  , 
gratiam  impetrandam  , hk  cuim  verbk  & quis  coram  Deo  inssoeens  iifoenitmr  , 
facile  conflat,  quod  per  ifUm  Attritio-  qui  vult  fieri  quod  vetatur  ,fi  fuBJiraka- 
nem  , prout  4 Contritione  percharita-  turquod  timetur:  at  per  hoc  in  ipfavo- 
tem  perfedla  diftinj^itur  , j^ratia  con-  luntate  reus  efl , qui  vult  facere  , quod 
ferri  valeat.fi  jundta  fit  Pociiicentic  Sa-  non  licet  fieri  \ fed  ideo  nonfaeit  , quia 
eramento  . insonui  non poteff fieri:  nam  quantum  iu 

InJlaUs  iterum  . Idem  Concilium  ipjoeft , mallet  non  effejufiitiampeecata 
, fefs.  i4:cap^^gcns  de  panitence  , ait : prohibentem , atque  punientem  . Et  uti- 
Hon  debet  adeo  fibi  de  fua  fide  blandiri,  que  fi  mallet  non  effe  /ufiitians  , qsnt  du~ 
ut  etiamfi  nulla  illi  adfit  Contritio  , aut  bitaverit , quod  fi  pofet , auferret  l At 
Sacerdoti  ammus  ferio  agendi  , Ijveri  per  hoc  quomodo  juftus  efl  jufiitiatalit 
abfolvendi  defit  , putet  tamen fe  propter  inimicus  , ut  eam  fi  poteflas  detur  , pree- 
fuaiis  fotam  fidem  veri  , coram  Deo  cipientem  auferat , ne  comminantem, vel 
» ejfe  abfolutura  ; ergo  perfecta  Contritio  Judicantem  ferat  l Inimicus  ergo  jufiitia 
requiritur  ad  peccati  rcmiiCoiiem  ab-  c/l  , qui  peence  timore  non  peccat . 
folutc  , nec  Attritio  fufiicit  etiam  in  Similiter  lib.de  Natura  ,&  Gratia.» 
Sacramento . cap.T7.ait  • Sub  lege  efi  , qui  timore 

Sego  eonfequentiam.Vcn  quippe  Con-  fupplicii,  quod  leu  minatur  , non  amore 
cilium  vult  taiitiim  arguere  Novatoraa  ju/liticCyfefentitab/linereab  operepec-^ 
ultimi  fsculi , qui  docebant  hominem  cati : nondum  enim  liber  e fi,  nec  alienus 
nullo  fute  vulumatii  motu  , feu  Poeni-  a voluntate  peccandi  efi,  in  ipfa  enim  w- 
tetuie  dolore,  vel  (enfu  prieparari  de-  luntate  reus  efi  , Infuper  lib.i.contra.» 
bere  ad  obtinendam  peccatorum  remif-  duas  epillolas  Pelagianorum  cap.9.  In 
fionemtfed  ei  folam  fu tficere  fidem , ipfa  ,\wo^\s. , intus  volscutate peeeat, qui 
feu  potius  fiduciam  , dc  coufideutiam  non  voluntate , fed  timore  csonpeeeat.^x, 
certam  de  comparata  remiiCone  pecca-  lib.t.  cap.4.  :Qui  timore patn^  precepta 
torum.  Hinc  addit  Coitciiium  poft  ves-  facit , proculdu  bio  invitus  facit  , ac  per 
ba  citata;  Ncc  enim  fidet  fine  Peenitentia  hoe  tnanimo  non  facit,  ac  per  bociu  ipfa 
remi/fionem  ullam  peccatorum  prcefiaret.  voluntate  intus  cft  reus  , ubi  ipfc  , qsci 
porro  Attritio  PoBnitentia  quoidam  efl|.  recipit,  infpicit . Oenique  , S.  Augu- 
Ideo  Contritionem  intcliigit  ibi  gene-  ilinus  traiff.y.  in  epiftolam  Joan.  ut  6a- 
rice  fumptam.elTe  prorfus  necefrariam;  pra  memoravimus:  nec  non  in  PLii/. 
quod  alterutra  fpecies  ejurabfoluii  re-  dkit , quSd  qui  cdTant  i peccatis  eic 
iquiratur  , aut  imperferffa  , qur  dicitur  metu  poenx , ieu  gehennx,  funt  fimilea 
Attritio,  aut  pcrfe;fla,qu«  dicitur  Con-  mulieri  adulterc,  qua  tantum  ab  adul- 
tritio  fimpliclter,  & (fridlc  fumpta  ; terio  celTans  metu  fui  mariti : nevide- 
nam  extra  SacrameiituNi  perfiedta  re-  Hcetdeprebendaturabeo,&feveripu- 
qulritur  : in  Sacramento  autem  fuflicit  niatur  , lem per  animam  adulterandi 
imperfetfia  , qua  dicitur  Attritio.  recinet:  igitur  cx  menie  S.Augufiini , 

Objicies  fecundo  S.Augu{kmum  , qui  Attritio,  quatenus  eti  timor  ex  metu 
pluribi  docet  eum  inaniter  poBnitere  , gehenna,  non  removet  voluntatem.* 
qui  dumtaxat  k peccatis  abfllnet  ex  peccandi,  nec  confequenter  fuificiens 
motu  poBna,&fupplIcii:ficutepI(|.i44.  cA  cum  Sacramento  ad  obtinendam..* 
quK  efl  ad  Aaalla6umj/Majcrr,inquit,  pcccatoruin  remifiionem . 

Di- 


'S-l  ■ 


Dt  Attrhiotie  t 


DiJUngv*  ttnfiftut  ; Attiltlo  «c 
netu  gehennc , «)U«t  movet  dumtaxat 
ad  cavenda  peccata  propter  folum  ti« 
morem  malorum  temporalium  ,&  amo- 
rem bonarum  terrenorum  » non  remo- 
vet peccandi  voluntatem  > concedo  : 
qua  concipitur  propter  metum  gehen- 
na , quo  quis  timet  Deo  privari , dc  ra- 
sione hu>us  timori»  d peccato  abilinet, 
nego  ; nam  timor  ifte  gehenna  ordina- 
tur ad  Deum  , taiiquam  ad  finem  ulti- 
mum , dc  ut  fic  removet  peccandi  vo- 
]untatem,qtiia  ordinatur  ad  finem  cul- 
pm  contrariumjnon  enim  qui  fic  timet, 
liium  finem  ultimum  reponit  in  ipfa_. 
evitatione  fupplicii  ,fed  in  privatione, 
6c  carenti» Dei,quicnm  non  polTit  pof- 
fidcri  d peccatore, idcirc'6  qui  hoc  metu 
•bdinec  a peccato , fibi  proponit  finem 
ultimum  culpa  contrarium  : quando 
autem  peccator  fic  refpicit  evitationem 
fupplicii  , non  retinet  voluntatem  pec- 
candi . 

Unde  tiq;ior  fervilis  in  eo,  qui  cefTat 
k peccato  timore  fupplicii , duplex  efTc 
pote{l:‘Zfftus  quidem  quando  tota  ratio, 
tam  finalis , quam  impuliiva  , feu  mo- 
tiva  continendi  fe  d peccatis  , eft  fuga 
ptsnc,  dum  videlicet  homo  fic  affectu» 
ell , ut  malum  fugiat  folum  ob  pcenam 
illi  malo  peccatorum  intentatam,  dc  in 
evitatione  fupplicii  , vcl  in  bono,  quod 
ei  fupplicio  contrarium  ell  , reponit 
fiium  finem  ultimum  : dr  ifte  timor  d 
plerifque  dicitor  fenilittr  ftrvicm  ; 
quia  competit  fervis  ,dc  mancipits,qui 
nullo  Domini  fui  amore  abftinent  k 
prohibitis  ,fed  folli m poene  metu  : ita 
quod  femper  adesum  habeant  faciens- 
di  vetita,  nift  eflec  ptena  fubeunda. 
Porro  ille  timor  femper  aliquem  affe- 
(ftum  peccandi  formalem  , aut  virtua- 
lem  in  voluntate  relinquit . ver6 
fervilis  eft  , quando  qui  timet , non 
conftituit  fuum  finem  ultimum  in  evi- 
tatione ejufmodi  poena ; fed  ultr6  ten- 
dit in  bonum  honeftum  , qualis  utique 
eft  timor  Actiitionis  , qui  licdt  term^ 


571 

netur  immediati  ad evitationem  pm- 
na  , quam  timet,tamen  mediate  tendit 
in  finem  ulteriorem  , nempe  in  beati- 
tudinem  «ternam  , dc  ad  Deum , ut 
fummum  bonum,  quo  qui  fic  timet, 
non  vult  privari,  fed  eo  frui , ac  fubin- 
de , qui  hoc  timore  a£Bcitur  , non  reti- 
net pvccandi  voluntatem  . Ew  quibut 
colligere  licet , quod  quoties  S.  Augu- 
fUnus  ait , Illos  , qui  timore  ceffant  k 
peccato , adhuc  reos  efle  fccunddm  af- 
feiftum , dc  volanratcm  , loquitur  de_, 
illo  timore  , quo  terrentur  ii  , ^ui  con- 
qaicfcunt  in  evitatione  fupplicii,ac  fer- 
viliter  ferviunt  , dc  divinis  mandatis 
parent , qui  utique  timor  malus  eft  ; 
quia  per  eum  homines  in  amore  fui  , 
tanquam  in  ultimo  finequiefeunt;  non 
vero  loquitur  de  timore  ,qui  ultra  evi- 
tationem pcsnx  tendit  in  poflefTionem 
Dei  tanquam  fummi  boni,  cujus  priva- 
tionem timet : qualis  eft  timor  Attri- 
tionis . 

Vrgebii  ; Idem  S.Auguftinus  pluribi 
docet , neminem  fine  Dei  amore  polTe 
juftificari ; Sic  ferm.7.de  tempore;  Ptt- 
nittntiam  certam  non  facit  , nifi  odiam 
peteati,  (y  amor  Dei:  Et  lib.ii.de  civit. 
cap.27.  Si  non  def Jiant  d peccato  , ha- 
bendo tbarit  at  em  , quic  non  agit  perpe- 
ram , nihil  ei!  prodeFI : Unde  Aiithor 
de  vera.Sc  falfa  Evcnitcntia;  Sine  amo- 
re , inquit,  nemo  unquam  gratiam  in- 
venit , nec  veniam  alfccutus  cft;Qu9d 
utique  confirmatur  ex  Scriptura  ; nam 
S^Paulus  i.ad  Cnr.i  ^.diferri  ait : Sine 
ekaritate  ntbH  fum  ; fi  charitatem  non 
habuero, nibit  mihi prodeH.^x.  i.Joan.j. 
^uinon  diligit  ,manet  in  morte:  igitur 
ad  jutUficationem  etiam  cum;Sacra- 
meuto  , non  fufficic  Attritio  concepta 
ex  metu  gehenna ; fed  requiritur  affe- 
(ftus  , de  motus  charicatis . 

DiWnguo  anteeedent:RequlrhuT  Dei  • 
dileetio  aClualis  , aut  habitualis  , con- 
comitans , aut  fu^fequens  , concedo  ; 
fola  aiflualis  , dc  przvia  : nego.  Verimt 
quidem  eft, quod  non  poflit  fieri  pecca- 
C c c c 1 to- 


Digitized  by  Googie 


5 7 i Tra5iJI.Difp.lLArtJ.lLSe£i.L§l^Jl.ly, 


roris  juflHicationne  Dei  amore,&  cha- 
xitate  habituali  , qux  a gratia  lan(ftifi> 
cante  non  diftinguitur  ; fed  non  abfo- 
lute  requiritur  , quod  actualis  , & for* 
analis  Dei  amor  Ipfam  juftificationem_j 
prxcedat,  dum  peccator  eam  obtinet 
per  Sacramentum  : veriim  ad  id  fufficit 
amor  Dei  habitualis,  feu  charicas,  qua; 
cil  forma  hujufmodi  ju(li(icationi$,per 
fluam  videlicet  peccator  fit  Dei  amicus, 
Sc  ipfi  gratus.  Ita  Dotflor  ejufmodi  au* 
thoritates  folvit  dift.14.  qu.i,  ftum.io. 
ubi  ait.  §uoiifine  amore  Dei  nuJtuscen- 
/equitur  veniam,  potefi  ibi  accipi  venia, 
non  tantum  pro  petnitentia  ; /edpro  fine 
Peenitentiic , iy  ita  cum  intelligimus , 
qudJ  per  Poenitentiam  acquiritur  venia, 
iy  illa  venia  eft  , quando  quis  per  gra- 
tiam acceptatur  ad  amicitiam  divinam . 

Vel  dicoS.Auguftinum  loqui  dcDei 
diledlione , qus  proveniat  non  ex  affe- 
dlu  charitatis  , led  ex  affedlu  fpei : ad 
quam  utique  Dei  dlledlionem  conducit 
ille  ^eheiinz  metus  ; nullus  enim  ver^ 
attritus  gehennam  timet,nifi  quatenus 
eft  privativa  aeterna;  Dei  poflefFionis  , 
ac  uibinde  quando  dolet  de  peccatis 
propter  metum  gehenna  , dolor  ifte^ 
terminatur  ad  Dei  diledionem ; non 
enim  timeret  gehennam,  nift  quatenus 
eft  privativa  poflcflionis  Dei,neque  do* 
leret  de  hujufmodi  privatione  , nifi 
Deum  diligeret;  nam  tantus  eft  dolor 
injamittendo,  quantus  eft  amor  in  pof* 
lidendo:igitur  vera  Attritio  femper  ha* 
bet  adiundlam  Dei  diledlionem  ex  af* 
fc(5tu  fpei , fi  non  expliciti  , dc  forma* 
liter  , faltem  virtualiter  , & impliciti . 

Dices  tettid  : Cum  lex  Evangclica-< 
longe  fit  praftantiorlege  veteri,  etiam 
praftantius  reqi^irit  remedium  ad  ob- 
tinendam peccati  remillionem  : ubi 
enim  lex  eft  perfecftior,  ibi  gratia;  con* 
fequendae  media  debent  efie  preeftan* 
tiora;fed  Contritio  ftriiflc  fumpta,qux 
fiiit  medium  necclTarium  ad  confc* 
quendam  gratiam  in  veteri  lege , eft 
medium  praeftaa(ius  Attritione  , feu 


Contritione  impctfetfta : igitur  h*c 
etiam  neceftaria  eft  in  nova  lege ; ' 

Diflinguo  minorem : Contritio  pei*- 
fecfla  eft  prxftantior  Attritione  , fi  con* 
fideretur  fecundum  entitatem  , conce- 
do : fi  fpedletur  per  ordinem  , & habi- 
tudinem ad  finem  & effeiftum,  ac  mo- 
dum procurandi  finis  dc  cffedlus  in  Sa- 
cramento P<snitentix,nego;  licet  enim 
Contritionis  natura  , & virtus  flt  pre* 
ftantior  , 5e  perfeiflior  Attritione  : fi  fe* 
cundCim  fe  fpedleturiiinde  poteft  extra 
Sacramentum  ad  juftificationem  per- 
ducere, quod  Attritio  non  poteft  : At- 
tritio tamen  jtintfta  Sacramento , tam 
poteft  ad  jufticiam,dc  gratiam  ultimate 
difponere  , feu  perducere  , qu&m  ipfa_> 
Contritio;  nimirum  ad  ipfam  gratiam, 
quamPfnitentif  facramentum  ex  opere 
operato  producit  in  poenitentibus  : ad 
hanc  enim  requiritur  foliim  ut  tollatur 
obex  malx  voluntatis  ad  creatur&con- 
verfx;Attritio  aute  juniflaSacramento 
poteft  id  efficere  : quare  dipitur  xqui- 
valcnter  ultima  difpofitio  , quanqiiam 
ad  gratiam  ex  opere  operantis  produ- 
cendam in  Sacramento  Contritio  ftri- 
<fte  fumpta  perfe<ftiiis  difponat , quia_. 
majus  eft  hominis  meritum , qu&m  At- 
tritio . 

Diees  quartd  : Plurimi  e gravioribus 
Theologis  , maxime  veri»  Dodores  Se- 
raphicus , & Subtilis  , aperte  docent , 
Attritionem  non  fufficere  cum  Sacra- 
mento ad  remiftionem  peccati ; quia_» 
non  excludit  voluntatem  peccandi  . 
Primo  namque  Seraphicus  in  i.diH.i4: 
part.i.art.s.qu.i.ait : Dicendum  , quod 
ab/qu;  dubio  timor  /ervilis  eft  donunu^ 
Spiritus /ancti  : Et  ratio  hujus  eft,  quo- 
niam fieut  donum  Dei  eft  nojfe , five  cre- 
dere poenas  /aturas , pro  eo  quod  ibi  eft 
quotdam  cordis  illuminatio  dircQio  : 
fie  denum  Dei  eft  illas  poenas  teternas  re- 
/**gff't » 6*  timere  , pro  eo  quod  en  tali 
dono  eP  qutedam  cordis  emellitio,  iy  flu  - 
nus  eoncupi/eentialis  rcftriBio,  iy  in  hoc 
quoedamTcBifieatic  ,\  Et  propter  illum 


Digi'Gotfbv 


Ve  Attritiom . 575 


timorem  eefat  homo  i peccatorum  perpe- 
tratione, licet  non  omnino  ceffet  i volun- 
tate , Nam.fubdit:  Voluntat  peccandi 
■manet  in  habitu  , iy  radice  , quia  defor- 
mitas eft  circa  timentem . Similiter  Do- 
dior  Subtilis  in  4.  dijl.jo.  quafl.  unica, 
ubi  agens  de  Poenitentia  : quz  tanttini 
Iit  in  extremis  vite  , oneiidenfcjue  eam 
elTe  dubiam  , hoc  probat  variis  ratio- 
nibus . maximi  veroauthoritate  S.Au- 
gu(l. dicentis.  Oportet  nonfolum  timere 
iudicem  ,fed  diligere  , arbitrii  enim  li- 
bertatem qutrit , ut  dolerc  pojjit  com- 
mijfa  , non  neeeffitatem  ; cbaritatem,non 
timorem;  igitur  ex  eorum  fententia  do- 
lor conceptus  cx  metu  gehennz  non 
fuiiicit  ad  remifiionem  peccati . 

Nego  antecedens ; Et  ad  Seraphicum 
Dodlorem  dico  , illum  per  voluntatem 
peccandi  ,quam  dicet  manere  in  habi- 
tu , & radice  , nihil  aliud  inteiligere  , 
qu4m  peccatum  habituale,  five  macu- 
lam qur  remanet  poft  przteritum  a- 
dluale  peccatum  , que  non  expellitur 
per  timorem  fervilem  , nili  accedente 
Sacramento , ac  fubinde  potius  per  Sa- 
cramentum ,quam  per  timorem  illum 
^ pellitur  , ait  enim  Cum  dico 

,,  timorem  fervilem,  duo  dico , videli- 
cet ipfum  habitum  , quo  anima  di- 
’*  fponitur  ad  timendum  Oeum,ut  pu- 
” nientem  e6s  , qui  praevaricantur  ,& 
” ulteriiis  nomine  fervitutis  importa- 
tur  deformitas  peccati , quz  annexa 
» e(l  illi  habitui  in  eodem  homine,  ra- 
s>  tione  cujus  ille  homo  dicitur  efle 
» fervus  peccati , & timor  in  eo  exi- 
„ (lens  , dicitur  efle  timor  fervilis . 

,,  Per  hunc  etiam  modum  ,cum  di- 
co  aliquem  timere  lcrviliter,duo  di- 
co : videlicet  adlum  ab  illo  habitu 
’’  egredientem  , & voluntatis  fervitu- 
” tem,(ive  deformitatem  comitantem. 
” Sed  attendendum  , quod  hoc  poteft 
s*  efle  dupliciter  , aut  ita  quod  defor- 
>1  mitas  illa  voluntatis  concomitetur 
» quantum  ad  habitum;(ic  poted  e(Te, 
I,  quod  aliquis  ferviliter  timeat,  & ta- 


„ men  motu  illo  non  peccabit ; quia  fi 
ex  cogitatione  poenarum  aliquis  ab- 
horret offendere  Deum  , hoc  poteft 
. efle  prxter  peccatum  aBuale  . Si  au- 
” tem  concomitatur  in  aClu  , quamvis 
” ipfum  timere  de  fe  non  fit  malum  , 

»’  tamen  ratione  deformitatis  aifluali- 
>»  ter  annexe  depravatur.Slcut  aliquis 
» qui  timet  poenas , & timendo  dolet, 

,,  qu6d  tales  poenx  infliguntur  pro 
„ culpa,&  adlu  etiam  concupifeit  pec- 
jj  care  , fi  non  eflet  illa  poena  , & hoc 
modo  ferviliter  eft  pcccatum,3t/na- 
*’  lum.Hoc autem  non  eft  femper.chm 
” quis  movetur  timore  fervili:alioquin 
” per  ufum  illius  doni  magis  fe  homo 
>•  a gratia  eiongaret,quam  prf pararet, 
»>  quod  plani  falfum  eft . Ita  Seraphi- 
1»  cus  Docftor,  unde  concludit:  Et  ideo 
concedendum  eft  , quod  ufus  timo- 
,,  ris  fervilis  poteft  efle  bonus  , licit 
,,  non  fit  bonus  bonitate  meriti;  fed 
magis  bonitate  preparante  , vel  or- 
dinante ad  meritum  , qu*  (imul  ftat 
” cum  peccato.  Unde  & rationes.qu» 
” hoc  oftendunt  , concedenda  funt . 
” Quapropter  refpondens  ad  primum, 
’»  ait;  Illud  ver6,  quod  prim6  objicitur 
>»  in  contrarium  , quod  in  timore  fer- 
» vili  vivit  voluntas  peccandi, & quod 
i>  dolet  de  eo,  quod  lex  vetat,  dlcen- 
,,  dum  quod  illud  verbum  Auguftini 
„ non  intelllgitur,  quod  femper,quan- 
do  timet , doleat  a<ftu  , & fimiliter 
quod  voluntas  peccandi  femper  fie 
” in  adln  , fed  hoc  diclt,quia  manet  in 
” habitu,  & radice:licet  autem  volun- 
” tas  fit  per  peccatum  deformata, & re- 
»»  gnet  in  ea  malus  amor:  poteft  tamen 
>1  aliquando  moveri  ad  aliqua  hona_, 
» opera  in  genere  , vel  ex  circumftan- 
„ tia , per  aliquam  gratiam  gratis  da- 
,,  tam  non  committendo  culpam  , &c. 
Igitur  cenfet  Seraphicus  Doiftorjdolo- 
rem  peccati  propter  gehenn*  metum  , 
fcu  Attritionem  , pofle  excludere  om- 
nem adlualem  affe^um,&  voluntatem 
peccandi , quamvis  per  fe  non  fit  fufli- 

ciens 


Digitirod  by  UiOOgl 


5 74  TraH.LDiJpJL^rt*lIlJSeH.I.§luap,lP^. 

ciens  ad  removendum  peccatum  habi-  'i'Anntariamprepterj(ntmiehiHm,/H~- 
tunlc  , fea  deformitatem  illam,  & ma*  licet  propter  Deum  , renitatur  mofee 
cutam,fiiiT  remanet  In  peccatore  tran-  inclinutioni hahitUi  , iT dfltttorionuntj 
fadu  «ctu  poccaminofo  , nifi  illa  Attri-  prit/entium;  ij  lahoret  ad  di/plitentiam 
tjo /unoatur  Sacramento  Pienitenti*  . quantUm poterit  habere  , licet  brevem; 

eid  D Borem  fubtiiem  Rr/'pondco,A\c\  iS  ne  in  defperationem  mittatur  , eutel- 
poiPe  ; Primi  cum  ibi  agere  maxime  de  lenda  efl  pbi  mifericoriia  , propeuendo 
Penlteiitia  quf  extra  Sacramentum  fuR-  pH  exemplum  de  latrone  ilh  , eujut  fuit 
ficiat  ad  falutem,ad  ^uam  procul  dubio  poenitentia  fera  ,fsd  non  fera  Indulgen- 
reqniritur  amor  Dei  , five  Contritio  /ra . Quibua  verbis  Dotflor  veram  , di* 
cb  aritate  perfedia . Secandi  dicipoted  minutam,  ac  imperfecflam  rationem,  dlr 
mod,  fi  fermo  fii  de  P^nitentia,  leu  de  doctrinam  haud  dubie  traderet,  nili  fic 
dolore  Poinitenti*  jundo  facramento  iotelligendus  effet,  qu6d  velit  ad  ;ufti- 
Panitentixiilla  nerhaoportet  nonfolunt  ficationem  extra  Sacramentum  requiri 
timere  judicem  , fed  dilipere  , non  tam  amorem  amicitin  ,fcu  cbaritatit  perfe- 
fignificant  aifedum  chairitatis  quam— • <ft«  , cum  Sacramento  ver6  fuffiecrc_> 
fpei : ut  colligitur  ex  lequeutibus  ; »0«  amorem  concupifeentia  five  diledio* 
igitur  timeat  pernam  qui  pf  nitet  fed  an-  acm  miniis  perfedam  ; quam  utique-» 
mietur pro  gloria:  Anxiari  autem  pro  charitatem,  fi ve  potius fpem  dilikileeft 
gloria,  nihil  eft  aliud  qu^m  timere  pri*  peccatorem  habere  in  extremis, probat,' 
nationem  beaticudinis  , dt  teterna;  bst-  quia  , ut  mox  dicebat  , ^i  ufque  tun* 
reditatis,quse  per  peccatum  deperditur,  fuit  impoenitens  non  videtur  tunc  etetor- 
& per  poenitentiam  reftauratur  . Porr6  quere  ajeipfodifplieentiamnovam  , uip 
lizc  animi  anxietas  ab  alia  virtute  oriri  timore  ptenx  imminentis  , pnt/uneitur 
non  pote(I,quam  it  virtuw  fpei;  ac  fub-  enim,  &e.  Et  rede  quidem  dixit,  pra^ir* 
Inde  neqne  S.  Augudinus  , neque  fub*  ntitur,  quia  accidere  poceA  contrarium;* 
tilis  Oodor,per  it/VrtiisKC)»  aliud  incei*  licet  valde  lic  timendum  bujufinodi 
ligu  iit , quitm  affeduin  fpei . Purrtr  At*  peccatorem  retinere  adhuc  internans 
tritio  habet  hunc  alfedum  ,(iquidenu«  complacentiam  peccatorum  prcterita«i 
nemo  potcA  per  eam  timere  gehen-  rum,  nec*iMn  , & condltionalem  afTe* 
nam;  quin  pariter  habeat  difplicentiam  dum  peccandi  , fi  pesiculun  mortis 
voliintariam,qudd  peccavcrit,quia  pec*  non  immineret , &c. 
cando  amifit  jus  ad  hxriditacem  fibf  Ut  Poenitentia  At  falutaris  , 

Tcpromitram:  quz  utique  dil'pl>cei)tia_,  debet  elTe  Ampliciter  voluntaria;  fed  ex 
teiiditin  Dcumf.iltem  mediate  : qiip-  Doclnre  ibidem  , Posiiitentia  quae  fit  iit 
pecCim  Oeus  fit  objediva  bcatitudo  , extremis  folo  metu  gehenne  iton  elb 
quam  recuperare  fperat  penitens.Qubd  flmpliciter  voluntaria:igitur;dcc.Major> 
autem  Dodor  non  de  alio  dolore  quam  conAat.  Minorem  verb  fic  declarat  Do- 
Attritioiiis  loquatur  ; quando  videlicet  dor  num.  f.  yfd  boe , inqnit  , qstid  dit 
pcenitens  in  extremis fufeipii  facraraen-  fplicentia  valeat,  iypt  ordinata;  oportet, 
tum  Pfniteiuiar  , apparet  ex  bis  qua  quidfitdebitieirtuapantionata,ijnia- 
fubjicit,//a.7.ubi  cx  didis  culligiti^Pi/  xime  eircunflantsa  fnit  , iP  prsntipii 
inprmojam  ad  articulum  ipsstadeduSo  uBivi prineipalit  ,ut Jcilieet ptvolnnta- 
fuudcr.dum  eU , ut  fecundum  fuaiu  pof-  ria  propter  Deum:  fed  difiesle  efitttne 
pHlitiUem  laboret  ad  Panitentiamor-  habere aP.stmpc cireunPantionatmm:quiet 
dinatam  , ut  fcilicct  non  ofpante  dolore  qui  ufque  tunc  fuit  impoenitis,  non  vtdf^ 
vel  timore , utatur  ratione  quantum  po-  tur  tunc  extorquere  i feipfo  difpliten- 
uH , is  nitatur  habere  difflicetstiam-t  tiarn  novam,  nip  timore p*u0  imminen- 


Dt  Attritione , 575 

Ht : prte/umitur  enim  > ifuidfi  remotnt  fiat  contra  inefGcarem  incHnationeou* 
effit  a paiHa.,  /ictit  priut,  fton  extorqueret  iftius  voluntatis  , que  nollet  |ejufinodI 


a JettJo  iliam  ti/plicentiam  t ficut  nec 
friuf.  Tum  y qut  i aliquid  fi ntpUcitir  in~ 
%eluntarinm  9Ul't'tr  eaufxiHius  di/pli- 
eentite  ; Mam  expiilatig  mortis , videtur 
taufa  iittus  di/plreintit; ; Hia  autem  efl 
involuntaridy  (J  quod  non  fit, ni ft  en  fup- 
poftione  tujujdam  involuntarii  , non  efl 
fmplieiter  voluutariHoi  ,JicutHon  omni- 
no voluntarii  projicit  quismercesin  mu- 
Tt  yfi  nonpro/ieit , ni^  ex Juppofitione^ 
tujufiam  periclitationis  , quAm  nollet : 
/altem  quod  non  eft  , nifi  fie  involunta- 
rium y non  eji  multum  aeeeptnm  aliiy 
nec  multum  videtur  propter  amorem  ejstt 
/aOum  y ItalXxttor.  quibus fignifica.c 
Paiiiteatiam  ex  metu  mortis  conce- 
ptam , non  elTe  voluntariam  , nec  Deo 
gratam  : ergo  mult6  miniis  voluntaria 
erit  Pcenitentia  concepta  propter  me- 
tiimgebenn(,qui  longe  ina>ore(l  quam 
metus  mortis ; quia  gehenna  ma)us  in- 
fert damnum,  quam  raorsnaturalisi  ac 
fubinde  majorem  metum  incutit  : 8c 
conrequciitcr  magis  minuit  rationem 
voluntarii  in  eo,quem  ob  ejufmodi  me- 
tum peccafle  pfnitet . 

Rejpondeo,  involuntarium  dici  tripli- 
citer . Primo  modo  pro  eo  , quod  nihit 
omnino  habet  de  voluntario:  Steundi 
luodd,  pro  eo  quod  plus  habet  de  volun- 
tario , quam  de  involuntario  : TertiS 
modo  pta  eo  quod  fit  indepcndenter  ab 
omni  circunflantia  , qusai^tum  impe- 
diret: quod  autem  fit  ex  metu,  efto  non 
fit  fimpliciter  voluntarium  primo  mo- 
do , eii  tamen  voluntarium  fimpliciter 
liecundu  modo . Porri  Dodtor  intdli- 
gendus  eft  dc  voluntario  primo  modo, 
ut  colligitur  ab  cxgplo  , quod  ipfe  pro- 
ponit , & repetit  ex  projiciente  merces 
III  mare:  illa  namque  projectio  eft  fira- 
pliciter  voluntaria,  quia  procedit  a vo- 
luntate eificaci  projiciendi  ejjfmodi 
merces  cum  fufltcienti  cognitione  cir- 
cunftaiitiarum;  tametfi  habeat  aliquam 
rationem  admixtam  involuuMtii  , Oe 


pericmium  adeflie,  ut  falvas,  ac  integros 
merces  haberet ; unde  illa  projedtioeft 
fimpliciter  voluntaria  ex  parte  operan- 
tis , licit  non  fit  fimpliciter  voluntarie 
ex  parte  objcifti , fed  tanthm  propter 
circunftantiam  imminentis  periculi  ; 
igitur  difplicentia  peccati  metu  gehea- 
nc  , etiam  dicenda  eft  voluntaria  fim^- 
pliciter  hoc  fecundomiodu,  tamen  dici- 
tur involuntaria  fecundiim  quid,  non 
quidem  propter fimplicem  complacen- 
tiam peccatorum,  feuaffeAum  peccan- 
di, fi  perienium  gehenna  abeflet ; hac 
enim  conditkmaiis  voluntas  elTct  ipec- 
camiiiofa,q.uia  ex  objedfo  fuo  eft  mola: 
fed  dicitur  involuntaria  fecundiim  quid 
i nolitione  illius  periculi  ;t}uod  utiqiM 
p^nitens  nollet  adefle : fimpliciter  au- 
tem, & abfolute  difplicent  peccata, non 
tantbm  externa,fed  etiam  internajalio- 
qui  non  pofTet  peccator  imminens  ge- 
henna periculum  evadere.Hinc  magna 
eft  diverfitas  inter  projeiSinnem  mer- 
cium in  mare,  & Attritionem  : nam  uc 
quis  evadat  imminens'  naufragii  peri- 
culum , fuflicit  illa  externa  merciunu* 
projeifiio:  ad  evadendam  autem  gehen- 
nam , necelTarib  requiritur  detcftatio 
omnium  peccatorum  non  foliim  exter- 
norum , fed  etiam  internorum;  unde 
poteft  aliquis  periculum  naufragiieva* 
dere  , tametfi  habeat  hanc  conditiona- 
lem  voluntatem  non  qirojiclendi  mer- 
ces,nifi  periculum  urgeret:  Attritus  au- 
tem non  poteft  habere  hunc  conditio- 
nalem  aiTedfum,non  deteftandi  pecca- 
ta , nifi  gehenna  immineret , quia  non 
poteft  gehenne  periculum  evadeTe,nifi. 
omnem  omnino  alTecSum  peccandi  ex- 
cludat . 

See  eifi at, assiti  ibidem  fubjSciat  Do- 
(flor  , illam  dcteftationem , que  habet 
admixtfi  aliquidnt  voluntarii,  non  elTe 
multum  acci^tam,  6r  gratam  Deo;  fa- 
teor enim,  qu6d  Attritio  ex  fe,  8e  feor- 
fim  A Sactamento  , non  fit  mtil  tbm 

Deo 


I 


Digitized  by  Google 


5 "fs  Tracl.LDtJp,lLArt.liL$eB,I.§l^^Ji,IV’, 


Deo  «ccepta , nec  poflit  peccatorem  In 
Dei  gratiam  rellicuere . Qu6d  autem., 
fu  ea  Oo(floris  fententia , apparet  ex 
his  , qux  docet  dill.14.  qucft.4.num.7. 
ubi  luquens  de  remiCione  peccati  poft 
Baptifmum  commifli  per  Sacramen- 
tum , & fine  Sacramento  , dicit , qu6d 
dum  quis  juftificatur  per  Sacramen- 
tum , recipit  illius  efFedtum , fcilicet 
gratiam  ptenitentialem  : Non  quidem-» 
ex  merito , inquit,  quia  dijpofitio  interior 
non  erat  fuffieient  per  modum  meriti,  fed 
expoBo  Dei  afi/lentis  Saeramento  fuo  ad 
efeBum  Uliui , ad  quem  infiituit  Saem- 
mentum-,alioq»in  non  apparere quomo~ 
do  f aer  amentum  Pmni  tenti  ,e  efet fecunda 
taiula,fi  nunquam  per  ipfum,  ut  Saer a- 
mentum  efij>ojfet  reettperetri  fecunda  gra- 
ti a amijfa,fed  tantUm  per  /Attritionem  , 
tanquam  per  pr aviam  difpofitionem  , 6* 
per  Contritionem  tanqaam  per  difpofitio- 
nem completivam  : Igitur  ex  mente  Do- 
dloris  Attritio  fufiicere  poteft  cum  Sa- 
cramento ad  jullificationem  , etiamfi 
parum  fecundi) m fe  fit  Deo  accepta, & 
grata. 

CORbLLARIA. 

EX  his  fequitur  primd  , qu6d  ut  At- 
tritio fufiiclat  cum  facramento  ad 
iuflificationem  , debeat  efl*e  fupernatu- 
ralis  ; ita  namque  definit  Conciliunuj 
Tridentinum  /efil  14.  cap.  4.  ubi  ait ; 
/Attritionem  non  foliim  non  facere  homi- 
nem hypocritam  , (3*  magis  peccatorem  ; 
verhm  etiam  donum  Dei  ejfe , iy  Spiritht 
S.  impulfum.  Unde  fe(T.  6.  can.  j.defi- 
nit:i’r  quis  dixerit  fine  proveniente  Spi- 
ritfts  S.  infptratione , atque  ejus  adjuto- 
rio, hominem  credere, fperare,  aut  poeni- 
tere poJfe,ficut  oportet,  ut  ei  juBifieatio- 
nis  gratia  conferatur  , anathema  fit  . 
Q^od  etiam  teflantur  Scripturx  fa- 
cre  oracula , quibus  Deus  fibi  tribuit 
hominis  panitentiam  : Sic  Ezechiel 
Auferam  i vobis  eor  lapideum-» 
de  came  veUra  , iy  dabo  vobis  eor  car- 
neum . Et  Threnorum  y.  Converte  nos 
Domsne  ad  te , iy  convertemur . Hinc 


Luc*  21.  Converfus  Dominus  rtfpexit 
Petrum ...  ly  egreffiis  foras  Petrus  flevit 
amari  . Quz  verba  fic  expendit  S.Am- 
,,  brofius : Q^os  Jefus  relpicit,  plorant 
„ delidlum,  negavit  Petrus  Chriftum, 
,,  & non  flevit , quia  non  refpexerat 
,,  Dominus : negavit  fecundb  , & non 
„ flevit , quia  adhuc  non  refpexerae 
„ Dominus  : negavit  tertib  , refpexit 
,,  Jefus,  & ille  flevit  amariflim^ . Qua- 
propter ConciliumArauficanum  fecun- 
dum Can. 4.  decernit,  per  S.Spiritus  in- 
fufionem,&  operationem,in  nobis  fieri 
non  tanthm  , ut  A peccato  purgemur  , 
fed  etiam  ut  purgari  velimus;  purgatio- 
nis autem  i peccato  voluntas,eft  Attri- 
tio , vel  Contritio : igitur  cenfet  Attri- 
tionem non  pofle  e(Te  fitlutarem  , nid 
fit  fupernaturali  auxilio  Dei  conce- 
pta. 

Dicet:  Attritioconcepta  naturst  viri- 
bus ex  metu  pinarum  Inferni,  quas  di- 
vina fide  credimus,  ed  fupernaturalis  , 
utpote  que  motivo  fupernaturali  con- 
cipitur ; fed  Attritio  fupernaturalis  ad 
peccati  remiflionem  fufficit;  ergo,  dec. 

DiBinguo  majorem : Supernaturalis 
objedlivi  tantbm  , & materialiter  , ut 
ea  fides , qua  credunt  hcretici  Trinita- 
tem divinam  , & Incarnationem  Ver- 
bi, concedo  ; fbrraaliter  ex  objeido  fbr- 
mali,dc  eflicienterex  influxu  cauf?  pro- 
ducentis Attritionem,cujufmodi  requi- 
ritur ad  gratiam  peccati  remiflivam  , 
nego  . 

Dices /eeuadiiDetedatio  peccatorum 
abfoluta,  non  hypothetica  tanthm  , Sc 
inefficax , nd  peccati  remiffionem  fuffi- 
cit : fed  Attritio  concepta  nature  viri- 
bus potefi  efie  deteftatio  peccatorum 
efficax  , & abfoluta  : ergo , &c. 

DiBinguo  majorem  : Si  fiat  ex  gratia 
Dei , concedo : ex  natura  , nego  : nam 
ex  Arauficano  fecundo  Can.7.  Rusper 
naturo  vigorem  , aliquid  eligere  poffe 
confirmat , ad  faltttem  pertinens,  abfque 
illuminatione , iy  infpiratione  S.  Spiri- 
tus, horetico  fallitur  Jpiritu,  non  intel- 

ligens 


■Digite  odby 


1 


De  Mtritione . 577 

ligem  Dlivaeem  in  EDangelh  dicentis:  ' ficare  acflum  elicitum  ex  propriis  viri- 
Sine  me  nihil  poteris  faeere . bus  nature,  & fine  omni  auxilio  fuper- 

Diees  tertid:  Do(flor  fubtilis  in  ^.difl.  naturali,  fed  a<flum  informem;  hoc  eft, 
q.z.nunt.s^.  aperti  docet  dolorem  qui  non  informatur  charitate  , &gra> 
de  peccatis  nature  viribus  conceptum  , tia  habituali  ; ibi  namque  Doifforin- 
fufficere  ad  obtinendam  remi(Tionem_>  quirit, an  difpofitio  previa  informis fuf> 


peccati : igitur  noncenfet  Attritionem 
necefTarib  debere  efle  fupernaturalein  . 

Patet  antecedens:agens  enim  de  do- 
lore previo  ad  remilfionem  peccati  tan- 
quam  difpufitione  necefiaria  , ait : Ad 
>,  hujus  intelleilum  , feiendum  , qu6d 
•1  peccator  in  peccatis  exiftens  eo  mo- 
>,  do , quo  ditfium  eft  in  prKcedenti  qu. 
a>  art.s.  peccatum  manere  poft  adtum, 
» poteft  ex  naturalibus  cum  communi 
» influentia  confiderare  peccatum  com- 
» miflum , ut  offenfivum  Oei , & ut 
contra  legem  divinam  , & ut  averfi- 
n vum  a Deo,dc  ut  impediti vum  pre- 
a>  mii,&  ut  indudiivum  fupplicii,&  fub 
■«  multis  talibus  rationibus : de  poteft 
»>  voluntas  ipfum  fub  alitjua  illarum  ra- 
a>  tionum  , vel  fub  multis  illud  pecca- 
•>  tum  ficconfideratum  deteftari,&  ille 
»>  motus  poteft  continuari , & intendi 
»»  ante  infufionem  grati*.  Poteft  etiam 
n ifta  deteftatio  e(Te  totaliter  circum- 
»>  ftantionata  circumftantiis  moralibus 
#1  debitis:  non  eft  enim  verifimile, quod 
» necelTe  fit  propter  peccatum  iftud  re- 
a>  manens , adium  quemcunque  circa 
•>  peccatum  conimitrum  efie  defetfti- 
»>  vum  in  aliqua  circumflantia  morali . 
*>  ifte  autem  motus  dicitur  Attritio , 8c 
n eft  difpofitio,  five  meritum  de  con- 
ii gruo  ad  deletionem  peccati  mortalis; 
i>  qu*  fequitur  in  ultimo  inflanti  ali- 
cujus  temporis,  in  quo  tempore  illa 
11  Attritio  duravit . Ita  Donftor,  ex  qui- 
bus liquet  , eum  velle  , qu6d  voluntas 
propriis  viribus  fine  fpeciali  atixlio  Oei 
poffit  elicere  adtum  Pocnitenti*  ultimb 
difpofitivum  ad  gratiam  . 

llego  antecedens , nec-non  , & duas 
^onfequentias  , & ad  Dotftoris  autho- 
ritatem  dico  , cum  per  ly  ( ex  naturali- 
tus cum  cpnsmuni  iujlueutia)  non  figni- 
Tem.X, 


ficiat  ad  rcmiflionem  peccatorum  . Sic 
namque  ait : n.ij.  De  fecundo  prin- 
” cipali , fcilicet  an  pcenitere  , ut  atftus 
**  virtutis,  requiratur  ad  deletionem 
**  peccati:  Dico,  qu6d  non  ut  adlus 
» unius  determinat*  virtutis:Secund(S, 
i>  quod  non  ut  adus  cujuleunque  vir- 
„ tutis  genite  talis  , vel  talis  indi-fe- 
„ renter:  Et  tertio,  fi  ut  atftus  fimplici- 
ter  perfetft^  circumftantionatus,nun- 
quid  ut  formatus, vel  fuiiicit  ut  infor- 
*’  mis  ? Cui  poftrem*  queftioni  fic  rc- 
” fpondet.  De  tertio  dico,qiiod,a(ftum 
’’  aliquem  humanum  requiri  ad  dele- 
’*  tionem  peccati  , poteft  in telligi  du- 
» pliciter  , vel  ut  difpofitionem  pre- 
»•  viam  , vel  ut  concomitantem;  Primo 
,,  modo  fuflicit  -aiftus  informis,  imo 
,,  femper  eft  informis , quia  difpofitio 
previa  ad  peccati  deletionem  eft  fem- 
perfinegratia,iSe  charitate,  i cujus 
folius  inherentia  , 8c  inclinatione  ad 
*’  aiflum  , dicitur  aCfus  formatus  ; Se- 
” eundo  modo  dico , quod  requiritur 
acftus  formatus : nam  in  illo  inflanti, 
» in  quo  deletur  peccatum  , charitas 
» ineft , & perconfcquens,fi  adliis  re- 
i>  quiritur  ut  concomitans , requiritur, 

„ ut  formatus.  Hac  DoSor . 

Ex  quibus  apparet,  quod  dum  »».74. 
fequenti  ait,intelle(ftum  ex  naturalibus 
cum  communi  influentia  pofte  confide- 
rare peccatum  ut  ofTcnfivum  Dei,  & 
voluntatem  peccatum  fic  confideratum 
pofledeteftari;  per  ly  ex  naturalibus, 
tantiim  excludit  gratiam  habitualem  , 
non  veroaiflualem  prevenientem , ac 
concomitantem  , quam  alibi  ad  veram 
Poenitentiam  ,&  juftificationem  necef^ 
fariam  efle  alTerit  ; maxime  ver6  in  i. 
diftu^  ubi  ait : quemlibet  pec- 

catorem fal  vari  pofle;  Quia,  inquit. 

D d d d pg.. 


nigitized  by  Googie 


5 7^  TraBJ,Dlfp.lhArt,lJl.Seii.L§lu(£fi.lF, 


poUfl  Deui  eum  fua  gratia  provenire , • 
iye.  Et  ditl.ao.  q.  unica , ait:  ejfe  oput 
. Dei,  bomini  Pcmitentiam  fruSwfam  in- 
fpirare . £t  dift.aa.  art.a.  ait : Deum.j 
propter  merita  mortifieata  citius  dare 
gratiam  ad  refurgendum  , ije.  Quinimo 
in  bac  infa  eadem  quaJl.iMM. 

hoc  iphim  aperte  fatis  fignificat  Do* 
dlor:  relpondens  enim  ad  authoritates, 
quis  fibi  ipfi  ob)ecerat , nempe  qu6d 
charitas  necefTaria  fit  ad  remilConein. 
peccati, ait:i7i^if  authoritates  omnes  unam 
habent  refponfsonews  , quia  Pitnitentia  , 
pve  aUus  ,five  virtus  , C id  eft  habitus  ^ 
non  eft  vera  quantum  ad  finem  ( extrin- 
fecutn  ) Peenitentitc  attingendum  fine 
claritate  ,iy  hoc  eft  , quod  dicit  /ecunda 
authoritas  de  Pgnitentia  fruBuofa  . Pee~ 
nitentia  enim  f attende  j abfoluti  potefl 
■ innafei  ex  naturalibus  hominis  ,/ed  non 
fruihftra  , hoc  efl , ferens  fruBum  : imb 
ut fruBuofx,eft  in  ultimo  inftanti  . Do* 
dlor  autem  (ibi  contradiceret,  fi  nu.14. 
alTereretFeenitentiam  frudtuofam  pofTe 
innafci  ex  naturalibus  : igitur  non  eft 
verilimile  , quod  per  Ij  ex  naturalibus 
excludat  auxilium  gratia:  actualia,  aut 
concomitantis ; fed  tantum  (igniEcare 
vult,  ad  veram  Attritionem , quatenus 
eft  difpofitio  necelTaria  cum  facramen* 
to  Poeiiitentite  ad  juftificationem  perci- 
piendam , non  requiri  , quod  illius  a- 
Cius  procedat  ex  gratia  habituali  fan- 
dificante . 

Collige feeundb:  kttr\iioaem,acs:cAtn- 
te  virtute  Sacramenti , poflfe  Eeri  Con- 
tritionem cquivalenter  ; quippe  ciiin 
eumdem  obtineat  eire(ftum,qucm  habe- 
ret Contritio  extra  Sacramentum  , qu6 
feufu  Doiftor  dift.4.  q.i.num.if.  docet. 
Attritionem  fui  mutatione  Eeri  po(Te 
Contritionem  adveniente  gratia  , ait 
,,  enim:  Etfi  manet  idem  motus  contra 
„ peccatum  in  nature, & moris,qui 

„ priiis  fuit  Attritio  , in  illo  inftanti  Et 
„ Contritio;qiiia  in  illo  inftanti  Et  con- 
»,  comitans  gratic  , & ita  aefius  fbrma- 
M tus , quia  habens  fecum  cbaritaicBj 


que  eft  forma  aAus,ut  hic  loquimur. 

,,  Ibi  tamen  oportet  diftinguere  Egna 
„ nature,  inter  atftum  , uteftulisin 
„ effe  nature,  & mores , & inter  chari- 
„ tatem  , & inter  atftum,  ut  eft  fonna- 
,,  lis  : quia  in  primo  figno  nature  eft 
„ ibi  udus  talis;  in  fecundo  charitatis; 

„ in  tertio  aiftus  formatus  i charitate 
,,  jam  inclinante , & inhxrente,  & Ec 
„ Attritio  Et  Contritio  fine  omni  mu- 
„ tatione  reali  ipfiiis  adtis . Hoc  eft  ex 
atftu  informi  ifit  atftus  formatus:  non 
enim  vult  Dotftor  , quod  Attritio  , que 
eft  deteftatio  peccati  ex  motivo  ipei 
poEit  fieri  Contritio , feu  peccati  dete- 
ftacio  ex  motivo  charitatis  . Hmc  faci- 
le intelligitur,  quid  intendat  idem  Do- 
(ftorin  4.  dift.14.  qu.4.  nu.p.  dum  ait : 

„ Concedo  , quod  ante  perceptionem 
,,  dignam  Pagnitencie,oportet  fufeitari 
„ vel  fimpliciter,  & tunc  per  Poeniten- 
„ tix  Sacramentum  , non  deletur  pec- 
M catum,  fed  gratia, que  infolt , auge- 
„ tur,vel  fufeitari  fecundum  quid,fcili- 
,,  cet  ut  habeat  aliqualem  difplicen- 
,,  tiam  de  peccatis , & propoficumca- 
,,  vendi  de  extero  , de  velit  fufeipere 
,,  Sacramentum  Pf nitentle,in  quo  At- 
,,  tritio  Et  Contritio  , id  eft  , in  quo« 
,,  five  per  quod  , imperfetfta  illa  , five 
,,  aliqualis  difplicentia  , confert  gra- 
,,  tiam  fantftificantem  , quam  Ene  Sa- 
„ cramento  contuIilTet  Contritio  cha- 
,,  ritate  perfetfta . Attritio  ergo  in  Sa- 
„ cramento  Et  Contritio,  quoad  equi- 
,,  valentiam,  five  quoad  eneiftum,  non 
,,  quoad  entitatem  . 

„ Collige  tertii  : Attritionem  extendi 
debere  ad  omnia  prorfus  peccata  mor- 
talia , quia  unum  mortale  non  poteft 
remitti  fine  alio;  ac  proinde  ciim  Attri- 
tio fit  necefTaria  ad  remiiTionem  pecca- 
ti mortalis  , etiam  necefTum  eft  , quod 
Attritio  ad  hoc  Sacramentum  requifita 
tendat  in  omnia  mortalia ;quodque  pf- 
nitrnsqui  fedifponitad  impetrandam 
veniam  in  hoc  Sacramento,omnia  mor- 
talia falcem  generatim  , dc  vircualiter 

de- 


De  Attritione . 5 


fleteftetur } eoramquC  omnem  affe(flum 
abjiciat . 

Utnitn  autem  Attritio  etiam  tendere 
debeat  in  omnia  venialia, non  ita  con- 
venit inter  Theologos  ; plures  namque 
id  affirmant , negant  vero  ceteri . Sen- 
tentia tamen  negativa  mihi  probabilior 
apparet ; Tum  , quia  non  efl  necelTe  de 
CIS  peccatis  peniteiitem  dolere  , d^ 
quibus  neceitarium  non  e(i  confiteri : 
led  ad  obtinendam  veniam  in  Sacra- 
mento Pcenitentix  non  eft  necefle  con- 
fiteri peccata  venialia  , ut  docet  Con- 
cilium Tridentinum  fe(T.i4.  CBp.f.  ubi 
ciim  dlxiflet:  Omnia  mortalia,quc  me- 
moria occurrunt , neceflario  elTe  confi- 
tenda ,fubjicit : Ifani  venialia  , quibut 
i grati  a Dei  non  excludimur  ; (y  in  quee 
frequentiut  labimur  , quamquam  rrS?  , 
iy  utiliter  citra  omnem  pr<efu motionem 
in  eonfejJioHe  dicantur  , quod  piorum  ho- 
minum u/ut  demonflrati  taceri  tamen  ci- 
tra culpam,  multifque  aliis  remediis  ex- 
piari poffunt . Tum  ,quia  unum  venia- 
le remitti  potefl  fine  alio  ; ac  fubinde 
sion  efl  necefle  qii6d  quis  de  fingulis 
Attritionem  formet, fed  fufficit  qu6d  de 
aliquibus  doleat , ut  videlicet  dolor  ille 
fit  materia  necelfaria  ad  confedionem 
faujus  Sacramenti . 

Z?/Vfx:Qui  non  dolet  de  omnibus  ve- 
«ialibusi^  confeflis,  proponit  aliquid 
pro  materia  Sacramenti  Pcsnitentia  , 
quod  reveri  non  potefl  illius  efle  mate- 
ria : igitur  tanti'im  abefl , ut  poflit  ve- 
niam obtinere,quin  im6  novum  pecca- 
tum committit.  Antecedens  patet;fiqui- 
dem  illud  efl  materia  Sacramenti  P^ni- 
tentia,  quod  per  Sacerdotalem  Abfulu- 
tionem  folvi  debet;  quemadmodum  il- 
lud efl  materia  Sacramenti  Eucharifliz, 
quod  per  verba  confecrationis  debet 
confecrari : igitur  quemadmodum  pec- 
caret graviter,  qui  hofliam  papiraceam 
cum  triticeis  apponeret  confecrandam, 
fic  etiam  graviter  peccaret , qui  con6- 
tendo  peccata  venialia  proponeret  ali- 
qua , dc  quibus  non  doleret ; quia  pro- 


poneret pro  raa  teria,  quod  reveri  illiua 
materia  efTe  non  potefl  , dcfietflu  do- 
loris . 

Nego  antecedens : Ille  enim  qui  manl- 
feflat  aliqua  venialia  in  ConfelIione,de 
quibus  non  doler,non  proponit  illa  pro 
materia  Sacramenti  Potnitentic  ; fed 
dumtaxat  ejufmodi  venialia  peccata 
exponit  cum  illis  , de  quibus  dolet , vel 
ut  inde  majorem  humiliationem  , dc 
confufionem  habeat , vel  ut  evidentio- 
rem  fuse  confeientist  notitiam  fuo  Cnn- 
Feflbri  exhibeat ,‘  non  fecusac  habitui 
vitiofoSjdc  peccandi  occationes, ac  ten- 
tationes  occurrentes  folet  proponere  . 
Unde  ad  antecedentis  probationem.» 
nego  paritatem,dc  ratio  difparitatis  efl» 
qu6d  hoflia  papiracea  cum  triticeis  ex- 
hiberi non  poflit  in  mifla,  nifi  foliim  ut 
confiteretur, de  ut  materia  transfubflan- 
tiationis  capax, qualis  tamen  capax  non 
efl  ; neceffarium  ver6  non  efl,  ut  omnia 
venialia  »quse  manifeflamus  in  Confef- 
fione  , proponamus  ut  Sacramenti  ma- 
teriam : ea  quippe  non  confitemur  ne- 
cefTario  , fed  ea  proponimus  a^  humi- 
liationem confufionemque  noflram,  dc 
majorem  npflri  flatus  notitiam  ape- 
riendam Sacerdoti,  ad  confilium  ha- 
bendum , ficuti  propenfiones  naturales 
occafiones,  tentationes,  dc  fimilia,  que 
non  fu nt  peccata , laudabiliter  in  Con- 
feffiotie  Sacerdoti  detegimus  . 

Dices  fecundi  : Qui  non  atteritur  de 
venialibus  qmnibus  , qua;  confitendo 
manifeflat , facit  formam  Abfolutionis 
falfam  , de  Sacramentum  irritum  , de 
falfum  ex  parte , prout  ei  detrahit  ido- 
neam Abfolutionis  materiam  , de  legi- 
timum etfetflum:  gravifCme  igitur  pec- 
cat . 

Nego  antecedens : Quia  forme  hujus  , 
Ahfolvo  te  a peccatis  tuis , fenfus  efl,ab 
iis  qust  cum  dolore , debitoque  propofi- 
to  confefTus  es;  ergo  non  efl  irritum  ex 
parte  Sacramenti  , quia  nihil  deefl  ei 
neceffarium  ad  valorem,  dc  fru(flum,  fl 
confefTus  fu  noenitens  unum  veniale,li- 
D a d d 3 CtC 


Digitized  by  Googie 


'5  8d  TraH.LDiJp.il.  ArtJn.Se^.L^^aJi.IK 


cet  non  habeat  tantum  effet^um,  quan- 
tum habere  po(rct,fi  doloreni'de  fingu- 
]’is  haberet . Unde  confultum  elTe  debet 
poenitentijut  dum  Confefllonl  faciende 
premittit  examen  Tue  confeientie  , 
dumque(ingula4  fe  commifla  peccata 
recogitat , etiam  ad  fingulorum  recor- 
dationem , & memoriam  eliciat  dolo- 
rem , ac  deteftationem  , quo  nempe  ef- 
ficacius ac  melius  difponatur  ad  perci- 
piendum Sacramenti  efre<ffum . 

CbW/ife  denique  , faluberrimum  elTe, 
ut  ille  , qui  heri  folet  per  Attritionem  , 
dolor  Confefllonem  antecedat ; qui 
enim  de  fuis  peccatis  atteritur,  longe 
dillintSius,  & accuratius,  ac  etiam  ma- 
|ori  cum  animi  devotione  , ac  prapara- 
tione  ad  gratiam,  8c  Abfolutionem  Sa- 
cramentalem  peccata  declarat : non  e(l 
tamen  abfolut^  neceflarium,  ut  ille  do- 
loris motus  , & alTeiffus  CunfelTionem 
procedat , ficut  condat  ex  communi 
praxi  fidelium,  qui  exidimant  Ce  debite 
recepilTe  Abfolutionem  Sacramenta- 
lem,dummod6  ante  illius  fufeeptionam 
atterantur.  Hinc  Confedarii  , ubi  ex- 
ceperunt pcenitentium  peccata,  eos  ad- 
hortantur;ut  de  ipfis  doleant,cum  pro- 
pofito  impoderum  non  peccandi*,  hoc 
autem  foret  inutile,  idaque  praxis  ver- 
geret in  ipfius  pfnitentis  damnum  , & 
in  Sacramenti  irreverentiam  , li  dolor 
ide  neceflario  pramitti  debuilTet  Con- 
fedioni  facienda  : igitur,  iScc. 

Neceflarium  tamen  cd  , qu6d  ipfe_> 
Attritionis  dolor  Sacramentalem  Abfo- 
lutionem prarcedat ; ciim  enim  illa  Sa- 
cramentalis  Abfolutio  feratur  per  mo- 
dum fententi«  judicialis  , qux  necefla- 
xi6  fupponit  accufationem  rei ; accufa- 
tio  autem  cum  fit  voluntaria,debet  ha- 
bere concomitantem,  aut  falcem  fubfe- 
quentem  dolorem  poBnitentis,tanquam 
difpofltionem  przviam  , idcirco  Sacer- 
dos non  poted  potnitentem  abfolvere, 
quin  priiis  peccata  per  Confeirionem_j 
declaraverit  , & de  iis  doiuerit ; maxi- 
me citm  hxc  fententia  fic  reconciliativa 


peccatoris  cum  Deo , ac  fubinde  pfnl^ 
tens  debet  ede  paratus  ac  difpofitus,  ut 
in  Dei  gratiam  redeat:  hoc  autem  fleri 
non  poted,  quin  peccator  ea  exeeretur, 
ac  detedetur , quor  ei  fuerant  in  caufa  , 
cur  averteretur  a Deo . H*c  autem  de- 
tedatio  fit  per  modum  Contritionis,vel 
Attritionis  ; igitur  motus  ille  , & affe- 
idus  doloris  necedariii  debet  antecede- 
re Sacramentalem  Abfolutionem  . Ex 
quibus  colligitur,  qu6d  quoties  abfque 
ejufmodi  dolore  quis  confitetur  pecca- 
ta , invalide  abfolvittir,  & debet  ite- 
rum de  illis  peccatis  confiteri  . 

Collige  denique  , Attritionem  pode 
Cc  definiri : Attritio  efl  animi  doler , & 
dete/latio  de  eommiffis  peccat  it  cum  pro- 
pofito  non  peccandi  de  cectero  ; Ij  fpe  at 
petitione  venia  ex  motivo  fupernaturalit 
conceptas , ve!  ex  ntetu  gehenna  , vel  ex 
turpitudine  peccati  cum  aliqua  Dei  dile- 
Bione,ad  virtutem /pei fpeSante . Cujus 
utique  definitionis  , feu  deferiptionis 
particule  omnes  condant  ex  didfis : 
Pimd  namque  dicitur  animi  dolor  at 
deteftatio  de  peccatis  commiffis  cum  pro- 
pofito  non  peccandi  de  catero , in  quibus 
convenit  cum  Contritione  perfetda  , 
quK  eofdem  pariter  charaifteres  habet . 
Additur  cum  fpe  ac  petitione  venia  ; qui 
enim  debite  atteritur , fperat  veniam  ik 
Deo  obtinendam  , & illam  exorat . Se- 
quitur ex  motivo  fupernaturali  \ qui 
enim  doleret  de  peccatis  ob  motivum 
pure  naturale,non  haberet  fuffleientem 
difpofltionem  ad  veniam  , & gratiam_i 
fandliflcantem  obtinendam  . Cetera 
adduntur  , ut  didinguatur  ipfa  Attritio 
a Contritione  perfeida  , que  habet  pa- 
riter fpem  venix  confequende,  & con- 
cipitur ex  motivo  fupernaturali : fed 
dumtaxat  ex  afledlu  charitatis  , & dile- 
tdionis  Dei  propter  fc  . 


5E- 


Digitized  by 


De  ConftJJione  Peccatorum  581 

pturis.  Eft  CanfeHio  laudis,  qutC  pertinet 
SectioSecUNDA#  hominem, (Jl  Confeffio  gementis  ,gU4C  ad 

Pfnitentiam  pertinet  ejus  qui  confitetur. 
De  Confijfione  Sacramentdi  , Confitentur  enim  homines , qui  laudant 

Deum',  confitentur  cum  accujant fe  , & 

COvFESsiONis  nomen  idem  proprii  nih/i  dignius  facit  lingua,  yeriputo^ 
rigni(icat,ac  a1icu;iis  rei  vel  fccre-  qubd  ipfafint  vota  , de  quibus  dicitur  in 
t«  , vel  incognitae  privatam  aut  publi-  Pfal.  Reddam  tibi  vota  mea  , quee  diftin- 
cani,  fpontaneam  aut  coadam  declara-  xerunt  labia  mea.  Hinc  ferm.  8.  de  vcr- 
tionem  ac  manifcilationem  . Unde  tri-  bis  Domini  , expendens  haec  Chrifti  O. 
plcx  in  Scriptura  facra  diflinguitur  verba , Confiteor  tibi  Pater , &c.  ait:  Sf 
Confeflionis  genus ; alia  enim  eft  Gon-  confiteor  , Chrifius  dixit , a quo  lorgi  efl 
feffio  Proffiionis,aVia  laudis  ,aViadet\U  omne  peccatum  , non  folius  efl  confiteri 
que  accufationis . Prima  eft,  qua  quis  peccatoris  ,fed  etiam  aliquando  laudato- 
publice  ac  conftanter  profitetur  ali-  ris,Confitemur  ergo five  laudantes  Deum, 
quam  veritatem  , maximi  qux  fpedet  five  aecufantcsnofmetipfos  . Pia  efl  utra- 
ad  Dei  gloriam  ; fic  Chriftus  Dominus  que  confrffio.five  cum  te  reprehendis,  qui 
ait  Matth.  lo.  confitebitur  me  co-  non  cs  fine  peccato',  five  cum  illum  laudas, 
ram  hominibus , confitebor  , (7  ego  eum  qui  non  potefl  habere  peccatum  . 
coram  Patre  meo.  Hinc  Apoftolusad  Confelfio  peccatorum  rurfus  duplex 
Kom.  IO.  Fidei  profelfionem  , Confef-  eft  : alia  qua;  fit  Deo  , alia  qua  fit  ho- 
lionem  appellat , ciim  ait : Corde  credi-  mini : Prima  eft , qua  peccata  noftra_> 
tur  ad  juflitiam  , ore  autem  Conf effio  fit  agnufcentes  cot  noftrum  coram  Deo 
ad  faiutem.  Unde  qui  Chrifti  Domini  fi-  cfTundimus  confitentes  ac  deteftantcs  ; 
dem  liberi  profitentur,  ConfeiTorcs  fo-  ad  hanc  fullicit  locutio  cordis  ; quia__» 
Icnt  appellari . Sccundb  , accipitur  pro  Deus  ferutatur  corda;  pertinet  autem 
laude  , feu  gratiarum  adlione  , ficque  potiiis  ad  Contritioncm,quam  ad  Con- 
curifiteri  Deum  , eft  ipfum  laudare  ; ita  felTioncm  '.  De  hac  Regius  Propheta  : 
Pfal.  1 17.  Confitemini  Domino,  quoniam  Delicium  meum  cognitum  tibi  fechDixh 
. S.  Matth.  II.  & Luca:  10. Chri-  Confitebor  advrfum  «se  i/tjuflitiassLj 
Ilus  Dominus  Patrem  divinum  alio*  wjeaw  Z?a/«/V;a.  Confcflio,  qux  fit  homi- 
quens,  ait : Confiteor  tibi  Pater  Domine  ni , eft  ca  , qua  homini  labiis  , vel  alio 
ty/r»  6"  Tertio  , fignificat  pecca-  figno  externo  manifcftamus  pcccata_< 
torum  manifcftationem  , & declaratio-  noftra . 

nem  , fic  Pfal.  jt.  Confitebor  adverfum  Harc  rurfus  duplex:  Sacramcntalis,& 
m;  injuflitiam  meam  Domino.Matth.jo.  non  Sacramentalis.  H*c  poftrcma  mul- 
Omnis  regio  circa  'Jordanem  exibat , iy  tiplex;  alia  civilis,  qua  homo  coram  Jii- 
bapti%abdtur  ab  eo  in  Jordane,confiten-  dicibus  fua  confitetur  peccata;  fic  Jofue 
tes  peccatafua.yacohx  Confitemini  al-  Acham  alloquebatur:  Da  gloriam  Deo, 
terutrum  peccata  vefira  Uxe  przclari  iS  confitere,  atque  indica  mihi,  quid  fece- 
obfervat  S.  Auguftinus  in  Pfal.  2g.CoM-  ris.  Jofue7.  Alia  fatisfadoria.qua;  fit  ad 
fifflo  , inquit  .gemina  efl , aut  peccati  , placandum  proximum  , eumque  nobis 
aut  laudis  . ^ando  nobis  mali  efl , in  reconciliandum  , fi  vitio  noftro  la*fus 
tribulationibus  confiteamur  peccata  no-  fuerit.  Alia  confolatoria  , qua  peccata 
ftra.^a/tdo  bene  , in  exaltatione  jujli-  noftra  in  finura  hominis  elTundlmus  , 
tite  confiteamur  laudem  Deo:  fisse  Cossfef-  confolationem  ab  eo  percepturi.  Alit—. 
fione  non  fimus . Et  in  Plal.  94.  Confejfio  denique  confiliaria  , qua  peccata  noftra 
quidem  duobus  modis  aecipitur  in  Seri-  erudito  ac  fapienti  viro  confitemur , ut 

ejus 


k. 


Digitized  by  Google 


5 8 i TraB.I.Difp.II.ArtJII. SeSlJL  §lu<eJi.L 


^jus  ore  erudiamur  ad  ea  iiibigenda,  & 
corrigenda . 

}las  omnes  ronfe<nonum  fpccies  ad- 
mimim  hzrctici . Coiifellio  Sacramen- 
talis  e(l  acctifatio  peccatorum  Tuorum 
apud  Sacerdotem  , qui  authoritatem.. 
liabet  , uc  per  eum  virtute  clavium  re* 
mittantur  : apud  Grccos  hcc  dicitur 
Exo'no\og:fi%  quod  etiam  nomen  ad  £a* 
tinos  trandatum  e(l , quamquam  hcc 
f ox  ufurpata  flt  pro  univerfa  Poenlren* 
tic  atfUone  , non  autem  pro  fola  deli(fti 
fui  accufatlone . 

Apud  facros  autem  , & Ecclelianicos 
Authores  , ConfelTio  interdum  ufurpa* 
tur  , non  tantiim  ad  figniricandam  de- 
lidli  proprii  manlfedatlonem  ; ven'im 
etiam  totam  Pocnitentic  , feu  Satisfa* 
diionis  aclinnem  , ut  optime  declarat 
Tertullianus  lib.  de  P^nltentla  cap.  9. 
ubi  cum  dixiiTet : Tantum  relevat  Con~ 
fejpo  drliilornm  , quxntkm  dijpmulatio 
exajfgerat;  Confecto  enim  SatitfaUiotih 
tonfiUum,  di/limulatio  eantUMae//e:p»utd 
poft  Tubdit;  Is  adlus  ( Confc{fio')f\\x\  ma- 
„ gisGrcco  vocabulo  exprimitur,  & 
jj  frequentatur,  exomologefis  eft,  qua 
delidum  Domino  noftrum  confite- 
mur,non  quidem  ut  ignaro,fed  qua- 
” tenus  Satisfadlio  Confeflione  dilpo* 
” nitur,  Confeirione  Poenitentia  na* 
*>  fcitur  , Poenitentia  Deus  mitigatur  . 
s>  Itaque  exomologcfls  proftcrnendI,& 
» hnmilllicandi  hominis  difciplina  efl,' 
•1  convcrfionem  injungens  mifericor- 
j,  dic  Illicem.  Ocipfo  quoque  habitu 
atque  vitftu  manclat,  facco,  & cineri 
incubare,  corpus  fordibus  obfcurare, 
animum  moeroribus  dejicerc,Illa  qu( 
*’  peccavit  trifti  tra<fIione  mutare:  cc* 
” teriini,  Paftum.dt  potum  pura  nofle, 
»*  non  ventrisjfcilicet.fedanimf  causa: 
9>  plerumque  ver6  jejuniis  preces  alere, 
»1  irigemilcere  , lacrymari , dc  mugire 
„ dies  noclefque  ad  Dominum  Deum 
,,  tuum , Presbyteris  advolvi,  & charis 
,,  Dei  adgeniculari,  omnibus  fratribus 
„ legationes  deprecationis  fuc  Injun* 


,,  gere.  Hcc  omnia  exomologefis  , ut 
Poenitentiam  commendet,  ut  de  pe- 
riculi timore  Dominum  honoret,  ut 
in  peccatorem  Ipfa  pronuntians  pro 
” Dei  indignatione  fungatur,  & tepo* 
’*  rali  afflir^Ione  cternafupplicia,  non 
**  dicam  fruflretiir,  fed  expungat.Cbm 
» Igitur  provolvit  hominem  , magia 
i>  relevat:  ciim  (quabdum  facit,  magis 
,,  mundatum  reddit:  cum  Rcculat,  ex* 
,,  cufat , cum  condemnat,  abfolvit.  In 
,,  quanti'im  non  peperceris  tibi;  intan* 
tum  tibi  Deus,  crede,  parcet  * 

Porr6  quanta  fit  Confeflionis  digni- 
tas ,dc  virtus  , quum  defiderandus  , dc 
admirandus  ejusfrudtus  , aperit  Inpri* 
mis  Tertullianus  cap.8.  de  Ptenit.  Tan- 
tUm  relevat  Conf-fp')  deltSorunt , quan- 
tum diffimulath  exagferat . Et  pau  Id 
poft  initio  cap.  9.  Exomohgefis  etl , qua 
deliilumDomina  noftrum  confitemur, non 
quidem  ut  ignaro  , fed  quatenut  Satit- 
faUio  Confijfione  dtfponitur  , Confeffhne 
Pernitentia  naficitur  , Pernitentia  Deut 
mitigatur . Deinde  multis  exagitat  pu- 
dorem crimina  fua  publke  confitendi : 
prccipuum  autem  argumentum  ab  uti- 
litate petit  Confefsionis  , dc  reticentis 
damnis.  VBi  prnitendum  efl,  definit  mi- 
f:ram,quia  faiturn  efl  falutare.Miferum 
efl /ecari,  iy  cauterio  exuri,  iy  pulverit 
alieujut  mordacitate  erueiari . TamcK-t 
qua  per  infuavitatem  medentur, iy  emo- 
lumento curationis  offenfam  fui  excu- 
fant , (y  prtefentem  injuriam  fuperven- 
tur<e  utilitatisgratia  commendant . Po- 
(lea  aliam  eorum  objetftionem  diluit ; 
^fuid  fi  pr  ater  pudorem,  quem  potionent 
putant, etiam  in  commodo  corporis  refor* 
midentlStc.  Origenes  homll.^.in  Levir. 
Cofefsionis  virtutem  demonfirat  duo- 
bus his  Scripture  teflimoniis  : Dic  t» 
iniquitates  tuas  prior  , ut  juftificeris . 
Ifaic4}.  Dixi  , pronuntiabo  adverfum 
me  injuUitiam  meam,  iy  tu  remififiilm- 
pietatem  cordis  mei . Ex  quibus  ftatim 
colligit : yide  ergo  , quia  pronuntiaret 
peccatum , remiffionem peccati  meretur , 

Pra- 


n 


De  ConfeJJtone  Peccatorum  • 583 


Prtnentus  enim  diaiolutin  accuratione, 
nltrh  not  accufare  non  poterit : Et  f ipfi 
noftri  fimus  accufatores  proficiat  nobis 
ad  falutem  , Homilia  aucem  17.  eutn- 
detn  Pfalnii  locum  interprecans.fubdit: 
Si  enim  boc  fecerimus , & revelaverimus 
peccata  noFlra  non  folum  Deo  ,fed  IS  bis 
qui  poffint  mederi  vuhscrbus  nofiris  , at- 
que peccatis , delebuntur  peccata  nofira  , 
dcc.  Similiter  Chryfoftomus  Homil.ao. 
in  Genefim  : ^«1  beee facit  ,fi voluerit 
ad  Confejfionem  facinorum  feftinare  , l3 
Medico  oflendere  ut  ulcus , iy  omnia  di- 
cere cum  diligentia  , facili  fua  peccata 
emendabit. Confeffio  enim  praeterstorsemt 
eri  ahjolutio  deliilornm , 

S,  Facianus  parcneli  ad  Pfnitentiam 
multis  agit  ad  verfus  eos  , qui  pudore  , 
jse  peccata  fua  enuntiarent  cohibeban- 
tur . Peccator  timebit , peccator  erube- 
fcct , perpetuam  vitam  prafenti  pudore 
mercari ;iy  offerenti  manus  Domino, vul- 
nera mali  teBa  fubdueet  ? Et  babet  ali- 
qvid  , quod  in  illo  erubefeat,  qui  Domi- 
num lecfit,  iSc.  Atque  ideo  qui  fratribus 
peccata  fua  non  taeet , Ecclefitc  laerymit 
adjutus  , CbriBi  precibus  abfolvitur . 
S.Ambrolius  epift.  }.  Sepiiis  pudorem 
crimina  confitendi  i peccatoribus  aver- 
tere tentat  , veluti  magnam  falutis  ac- 
quirendae impedimentum  , tandemque 
concludit : Illos  itaque  fanavit,  in  qui- 
bus fimplicem  , tr  puram  reperit  Confef- 
fionem,  nibil  maligstum,nibil  fratidulen- 
tum  . Et  initio  enarrationis  In  Pfal. 
Plurimum  Jt^ragatur  reo  verecunda-* 
Confeffio  , iy  poenam  , quam  defenfione-» 
non  poffumus, pudore  fublevawus.  Capite 
ver6  10.  libri  de  Poenitentia  adverfus 
eumdemConfefsIonIs  pudorem  urgens: 
Hoc  ergo  in  Ecclefia  facere  faBidis , ut 
Deo  fuppliees , ut  patrdeinium  tibi  ad 
Deum  obfeerandum  fatiBec  plebis  requi- 
ras , ubi  nibil  efi  , quod  pudori  effe  de- 
beat , nifi  tson  fateri  , citm  omnes  fimus 
peccatores  , ubi  ille  laudabilior,  qui  bu- 
milior-,  ille  jufiior,  qui  obJeBior . iftius 
Tittutls  fundamentum  explicat  lib.x.de 


Cain,  & Abel  cap.  9.  Confeffio  peenarunt 
compendium  efi  . Inde  in  judiciis  fecula- 
ribus  impofiti  equuleo  torquentur  ne- 
gantes, ijf  quod  quxdam  tangit  yudicem 
miferatso  confitentis . Efi  qutedam  itu* 
peccatis  verecundia  , ly  Peenitentiee por- 
tio crimen  fateri , nec  derivare  culpam  , 
fed  recognofeere  mitigat  judicem  pudor 
reorum  , excitat  autem  pertinacia  dene- 
gantium. Et  ferm.io.  in  Pfal.  1 18.  Didi* 
cifli  cor  effe  mundandum,  difee  quemad- 
modum mundes . Mundat  bunc  fontem 
juflificatio  legitima  , boc  efi  , Confeffi» 
peccatorum  . Denique  publicanus  ille  , 
qui  peccata  propria  fatebatur  juflifica- 
tus  magis  de  templo , quim  Pbarifeeut 
exivit  . 

S.Auguflinus  homil.ia.libri  fo.  Ho- 
miliarum  . Deus  nofier,  quia  pius  efi,  iy 
mifericors  vult  ut  ea  confiteamur  in  boc 
foculo,  ne  pro  illis  confundamur  pofimo- 
dum  in  futuro . Si  enim  nos  confitemur  , 
ille  par  est ; fi  nos  agnofeimus,  ille  igno- 
feit.  Et  enarratione  in  Pfal.  66.  Ad  boc 
exigit  Confeffionem, ut  liberet  bumilem  : 
Ad  hoc  damnat  non  eonfitentem  , utpu* 
niat  fuperbum  . Triflis  efto  antequam^ 
confiteas-is,  eonfeffus  exulta,jam  fanabe- 
ris. Nam  confitentis  confeientia  faniem 
collegerat,  ly  apoBema  intumuerat,  cru- 
ciabat te,  requiefeere  non  finebat.  Adbi- 
bet Medicus  fomenta  verborum  , iy  ali- 
quando fecat,  adbibet  medicinale  ferrum 
in  correptione  tribulationis . Tu  agnofee 
Medici  manum,  confitere , exeat  in  Cou- 
feffionem , iy  defluat  omnis  fanies . yadl 
exulta , Jam  laetare , quod  reliquum  efi 
facili  fanabitur  . 

Similia  habent  exteri  SS.  Patres  , ut 
conflabit  ex  hujus  Sedllonls  decurfu  , 
quibus  aperti  conflat , quanti  faciendii 
fit  Sacramentalis  hxc  peccatorum  ac- 
cufacio,  quamque  ab  omnibus  Chriflia- 
nls  fit  eflimanda  . Nihilominus,  ut  bo- 
ni, & «qui  funt  ofores,  & in^ugnato- 
res  hxreticl , mirum  efle  non  debet , 
iqubd  modis  omnibus  hanc  faltitarem 
CoiifeiSojicm  exagitent . Primo  nam- 
que 


iiig  cd  ..  Googk' 


5 84  TraH.l,Difp,ll.Art.llTSeB>llԤl^(xJiJ.. 


que  in  Concilio  Conftantlenfi  fclT.  8. 
extat  damnatus  Vviclefi  hic  Articulus 
ieptimus  ; Si  homo  iehiti  flierit  eontri- 
tut , omnis  Confejpo  exterior  eflfiii  fu~ 
perflua  . SelT.  ly.  damnatur  liber  ejuf- 
dem  Vvlclcfi,  & Joannis  Hus,ubi  legi- 
tur: Grefoe  efJ,  ij formidabile, Presbyte- 
rum audire  Confefflonem  populi  , modo 
nuo  Latini  utuntur  , Secundi,  Lutherus 
in  differt,  de  Confeffione,&  Sacramen- 
to Euchariliiz  , triplicem  diffinguit 
Confcflionem  : Prima  eft  Confcflio  fi- 
dei , quam  Deo  facimus  : Secunda  eft 
charitatis,qu;  fit  ad  proximum:7>r//«, 
inquit,  auricularis  , (fuam  Papa  manda- 
vit, eague  fit  coram  Sacerdote;  eam  Deus 
monpraeepit, verum  Papa  ad  eam  coegit 
homines . Hanc  tamen  eamdem  auricu- 
larem Confefflonem  bonam  effe  docet 
ibidem  duabus  de  caufis  ; Primi , quia 
inConfeffiorte  pocnitens  audit  verba_> 
Abfolutionis  fibifoli  ditfla  ex  ore  Mi- 
niftri  Ecclefic  , quibus  verbis  videtur 
docere  Abfolutioncra  Miniftri  effe  de 
clarati  vain,non  ver6  pra(fticam:iVc«w- 
di,  quia  pocnitens  confilium,  & confo- 
lationem  percipit  ex  tali  Confefflone  . 
Idem  Lutherus  Hb.  de  Captivit.  Babyl. 
hxc  habet:  Confeffio,iJ  Satisfacio  egre- 
gia faCa /unt  officina  lucri.  Et  infra;  Oc- 
culta Confeffio,  qute  modi  celebratur,etfl 
probari  ex  Scriptura  non  poffst , miro 
tamen  modo  placet,  ly  utilis , imi  neeej- 
faria  eFl , nec  vellem  eam  non  effe  ; imi 
gaudeo  eam  effe  in  Ecclefla  Cbrifli ; cum 
fit  ipfa  afflihis  eonfcientiis  unicum  re- 
medium.Hoc  foluni  deteftor,eam  Confef- 
fionem  effe  in  tyrannidem,{yexpofltionem 
Pontificum  redaCam.Xn  aflertione  otfia- 
va  Propofitionis:  Dic,  inqah,  mibi, ubi 
praeceptum  efl  de  venialibus  confitendis 
Sacerdoti , quo  jure,  qua  Scripturio  au- 
tboritate  Papa  pnecipere  poteft  venialia 
ad  Confefflonem pertinerel  Et  infra:  /w- 
pojfibile  effe  , ut  omnia  mortalia  peccata 
cognofcas , evidenti ffimum efl . In  affer- 
tione  nona  Propofitionis:  Ita  efl  cruen- 
iifflma,  qua  hanenus  tot  miferas  con- 


fidentias torfierunt  omnium  , iy  fingulo- 
rum  peccatorum  difieujponibus,tiem  pro  fie 
non  babeant,nee  tota  quidem  illius  Seri- 
ptune  tyrannide  propria,  bac  onera  im- 
portabilia hominibus  imponentes  . 

Confeffio  Auguffana  docet , Abiblu» 
tionem  privatam  in  Ecclefiis  retinen- 
dam effe  , quamquam  in  Confeffione_> 
non  fit  neceffan‘6  delidiorum  facienda 
enumeratio ; eff  enim  C ut  illi  placet ) 
impoffibilis  enumeratio  omnium  deli- 
tftorum,  juxta  illud  ; DeliCa  quis  intel- 
ligiti 

Calvinus  lib.  Infiltuc.  cap.  f.  4. 
De  Confefflone , Inquit , fuit  fiemper  in- 
gens pugna  inter  Canoniflas , iy  TProlo- 
gos  feholafticos,  bis  contendentibus  man- 
dari divino  pr/ecepto  Confefflonem , illit 
reclamanti bus,Ecctefiafiicis  tantism  con- 
fiitntionihus  pracipi ; in  eo  verd  certa- 
mine infignis  Theologorum  impudentia 
apparuit , qui  iy  locos  Scriptura  depra- 
varunt , 6"  vi  extor ferunt , quod  in  rem 
fiuam  citabant.  Addit  ^y.Miror  autem, 
qua  fronte  aufi funt  contendere, Confeffio- 
nem,  de  qua  loquuntur,  juris  effe  divini; 
cujus  equidem  vetufiiffimum  effe  ufunt-% 
fatemur  , fed  quam  facile  evincere poffi- 
mus  olim  fuiffe  liberam , certi  nullam 
de  ea  flatutam  fuiffe  legem , aut  Confii- 
tionem  ante  Innocentii  tertii  tempora  : 
eorum  quoque  /Innates  narrant.it  §.17. 
Hae  carnificina  plufquam  crudeliter  di- 
vexat a funt  eorum  anima,  qui  aliquo 
Dei  fienfu  afficiebantur , 

Confeffio  fidei  Calvinl(larum,art.s4. 
habet  Confefflonem  auricularem , effie 
inventum  humanum  , quo  jugum  im- 
ponitur eonfcientiis  . Confentiunt  cer- 
ter! Calvini  fedlatores.  Petrus  Martyr 
in  locis  communibus , paragraphis  ip. 
07.  & aS.  Vvolphangus  autem  in  locis 
communibus.  Papifticam,/;:^»//,  Con- 
feffionem  , quam  auricularem  vocant  , 
afferimus  nec  effe  juris  divinl,nec  fuif- 
fe In  ufu  £cclefiaftico,tum  temporibus 
Apofiolomm  , 8c  fequentium  Patrum  , 
nee  facere  ad  remiilionem  peccatorum. 

/In- 


De  Confefjione  Peccatorum  . 585 


/Intottiai  de  Dominis  lib.y.  Reipub.  Ec- 
cleHallicx  cap.7.  num.4}.  mulcas  Coa- 
fellionis  fpecies  diftlngiiit , docetque_> 
aliquameire,  per  quam  peccata  fub;i>- 
cluntur  clavibus Ecclefix,  hanc  elTe  ho- 
mini liberam,  nec  ulla  lege  divina,  aut 
humana  juftos  ad  ipfam  adftringi,  ciim 
remedium  peccatum  habeat  in  Pmrti- 
tentia  interna , qua  fola  poteft  fulficere 
ad  remilTioneni  4 Oeo  obcincndain  . 

Adverfus  quos  omnes  Errores  nobis 
pugnandum  ed  in  fequentibus  quyftio> 
nibus  , quarum  prima  aperiet , titriim-j 
Confedio  (it  necelTaria  jure  natural!,de 
divino . Secunda , utrum,  & quando  fa- 
cienda jure  Ecclefiaftico . Tertia  quali- 
ter (ieri  debeat . ^^uarta  quit  minifter . 

Q.U  AHSTIO  PAIMA. 

VtritmJS  quomodo  Confefjio  peccatorum 
Jit  neceffaria  i 

Notandum primd,  ut  jam  alibi  dixi- 
mus , quaneCim  ad  Sacramento- 
rum adminiftrationem  , dc  perceptio- 
nem , duplicem  diflingui  pofle  necefli- 
tatem;aliam  quidem  medii;  aliam  ver6 
prccepti;  Sacramenta  illa  dicuntur  ne- 
cefTaria  neccITuace  medii , fine  quibus 
falus  obtineri  non  poteft  : quoniam  illa 
pofitive  conducunt  ad  iplam  falutem 
confequendamtSic  Baptifnius  eft  omni- 
bus, & (Ingulis  hominibus  omnino  ne- 
cefTarius  in  re  , vel  in  voto  ad  falutem, 
ficut  & facramentum  Pccnitentias  ho- 
mini adulto  lapfo  in  peccatum  mortale 
poft  Raptifmum  , quia  Sacramcntum_i 
iftud  in  re  , vel  in  voto  receptum  con- 
ducit po(itive  ad  primam  gratiam,  fine 
qua  falus  omnino  non  poteft  obtineri. 
NecelTaria  autem  dicuntur  ex  pnee- 
pto  , quas  videlicet  ex  peculiari  Dei  or- 
dinatione priefcribuntur : harc  autem 
necelfitas  iterum  duplex  eft ; alia  qui- 
dem orta  ex  inftitutione  , & prxeepto 
Chrifti  O.altera  verbex  ordinatione,& 
preaep to  Ecclcfias : De  utraque  autem 
Tom*Xrn 


fermo  eft  !n  prxfenti : Q^ritur  enim 
Utrum  Confiiftiio  (it  necelTaria  necefsi- 
tate  medii,  & prxeepti ; idque  de  jure 
naturali,  vel  politivo  . 

Notandum  fecundi, cx  fubtili  Dodtore 
in  4.  dift.17.  num.y.  dc  4.  qu6d  quem- 
admodum in  fpeculabilibus  funt  que- 
dam  principia  , quorum  veritas  ex  ter- 
minis nota  eft  cuilibet  intelle(ftui  ter- 
minos apprehendenti;  ac  fubinde  nota 
eft  etiam  veritas,quss  ex  ejufmodi'prin- 
cipiis  notis  evidenter  elicitur  : ita  i ii_, 
praifticis  , feu  operabilibus  funt  prima 
principia  pratftica  nota  ex  terminis  , 
nec  non  dc  Conclufiones  ex  eis  illatx  , 
puta  Deum  e(Te  amandum  , & colen- 
dum, nullamque  ipfi  irrogandam  , ac 
fiiciendam  e(Te  injuriam:  Unde,  inquit 
„ Docftor , ftriifli  loquendo  nihil  eft 
„ aliud  de  lege  nature , n!(i  princi- 
„ pium, vel  CoDcIufio  demonftrata;  (ic 
„ tamen  extendendo  quandoque  di- 
„ citur  illud  e(Te  de  lege  nature,  quod 
„ eftjverum  pradicum  confonum  prin- 
„ cipiis , de  concluftonibtis  legis  natu- 
„ re,  in  tantbm  quod  ftatim  notum  eft 
„ omnibus  , illud  convenire  tali  legi  . 
,,  Et  ex  hoc  patet , qu6d  non  redi  lo- 
,,  quitur  Gratianus  de  jure  legis  natu- 
,,  re,  volens  illa  que  funt  in  Scriptura 
„ veteris,  vel  novi  Teftamenti  de  lege 
,,  nature  eITe:quia  nec  illa  omnia  funt 
„ principia  pradica  nota  ex  terminis, 
,,  nec  conclufiones  pradice  dernon- 
„ ftrate  : nec  vera  evidenter  confona 
,,  talibus  principiis,dc  concluftonibtis^ 
,,  Exponendus  ergo  eft, quod  extendit 
„ jus  naturale  ad  jus  pofttum  ab  Au- 
„ thore  nature,  ut  diftinguitur  contra 
,,  jus  pofitivum  abaliqiiu  , qui  non  eft 
,,  author  natute  . Hinc  tres  diftingui 
pofTunt  gradus  juris  nature  : in  primo 
funt  principia  pradica  nota  ex  termi- 
nis; in  fecundo  funt  conclufiones,  que 
ex  ejufmodi  principiis  eliciuntur  evi- 
denter. Io  tertio  denique  funt  ille  pro- 
pofitiones  , que  funt  equidem  confor- 
mes priocipiis  pradicis  : ex  cis  tamen 
E e e c evi- 


.{ 

I 

1, 

1. 

•j 


Digitized  by  Google 


5 8C)  Tr>x^.l.Difp.lLArt.IlI.SeSi.II.§lu<eJl,I. 


evidenter  non  inferuntur.Q^ritur  au- 
tem , utrum  Confefsio  , de  accufatio 
peccatorum  fit  de  ;ure  naturx  alteru- 
tro ex  his  tribus  modis  . 

Notandum  tertid,  jus  divinum  pofiti- 
vum, maxime  fundari  in  divinis  prece- 
ptis,qua;  in  Scriptura  facra  tam  veteris, 
quam  novi  TeAamenti  exarantur.  Ta- 
les erant  cxremonis  legales  fervanda; 
in  veteri  lege  ex  Oci  praecepto  talia_> 
funt  etiam  a ChriiHanis  frequentanda 
divina  Sacramenta  novi  Teflamenti.dc 
a Chrifto  O.  inftituta  , & per  Apoftoloa 
,,  ad  nus  ufque  propagata  funt . Quat- 
,,  cumque  cmmQinquitDoilor  num.4.') 

continentur  in  Scriptura,protempo- 
j,  re  pro  quo  funt  obfervanda,  & ta- 
,,  men  non  funt  nota  ex  terminis,  nec 
,,  dcmondrabilia  ex  talibus  notis,  nec 
„ tamen  confona  talibus  veris  evlden- 
„ ter, funt  mer^  de  jure  pofitivo  divi- 
„ 110:  cujufmodi  funt  omnes  Caererao- 
„ nix  Judxorum  pro  tempore  illius  le- 
„ gis,  & ChriHianorum  pro  tempore 
„ legis  noftrse : nec  enim  efl  notum  ex 
j,  terminis  , nec  demondratum  , nec 
„ evidenter  confouum  talibus  , qu6d 
„ Deus  fit  colendus  in  immolationibus 
j,  befiiarum  veteris  legis , dc  hoc  pro 
„ quocumque  tempore  : nec  qu6d  fit 
» colendus  in  Ceremoniis  noftris,put^ 
„ in  oblatione  Eucharifiie,  vel  cantu 
„ PfaImorum,II«et  ifia  fic  fint  confona 
„ legi  nature , qu6d  non  repugnent  . 
„ Hoc  etiam  patet,  quia  illa,  que  funt 
,,  de  lege  nature,  fi  ve  proprie,  five  ex- 
,,  tenfive,femper  fiint  uniformia,  non 
„ fic  hujufmodi  Cfremonie,que  erant 
3,  alie  pro  tempore  alterius  legis . Ita 
DoBor  . Ius  autem  EceirfiaQieum  illud 
efi  , quod  fundatur  maxime  In  Conci- 
liorum oraculis  , & fummorum  Ponti- 
ficum decretis, ea  probante, & recipien- 
te unlverfa  Ecclefia  . Hec  enim.  Inquit 
Dodor  , multa  infiituit  propter  obler- 
vantiam  honefiiorem  in  moribus , 3c 
propter  reverentiam  majorem  infufei- 
piendis  Sacramemls , 3c  uifpeuCandis  , 


que  omnia  funt  juris  pofitivi  Ecclefia- 
fiici  . 

Hinc  triplex  exurgit  obligatio  ad  ali- 
quid faciendum  , nimirum  ve/  ex  jure 
nature , vel  ex  jure  , 8c  precepto  divi- 
no , ve/  ex  precepto  , & jure  Ecclefia- 
fiico . Porr6  de  jure  naturali,  Sc  divino 
fermo  erit  In  prefenti  queftioncide  £c- 
clcfiadico  autem  in  fequenti . 

Conclusio  Prima.. 

COnfejpo  Sacramenta/it  peccatorum 
non  eft  facienda  jure  natune  : ita 
Dodordi^.  17.  num.  Hico , inquit  , 
qudd  non  tenetur  quit  praecepto  /e^it  na- 
tur ic  ad  Conftjjionem  peeeati  , de  qua 
qutcritur:  quia  tunc  beee  ohiigatio  fui/fet 
pro  Natu, ve/  tempore  cujufcumque  /egit, 
quod  fa/fum  eN  : quia  nec  erat  in  Natu 
innocentia , nec  in  Natu  /egit  Mofajcee  . 

Siiafi  diceret : Si  homines  tenerentur 
r faciendam  Confcilionem  de  jure^ 
nature , eam  deberent  facere  pro  tem- 
pore cujufcumque  legis:fcd  hoc  falfum 
efi ; fiqutdem  obligatio  ad  talem  Con- 
feiUonem  non  fuit  in  datu  iniiocentie  , 
nec  in  datu  legis  Mofayce  : mult6  mi- 
niis in  datu,qui  prfcefferit  eam  legem, 
pod  primi  hominis  lapfum:  igitur,  &c. 

Deinde,  ex  S.Ifidoro  Ilb.f.  Originum 
cap.  4.  Jut  natur a/e  eN  idem  apud  om- 
nes ; (y  eft  commune  nationum  omnium  , 
ed  qudd  non  aiiqua  confli tutione  ,fed  in- 
NinNu  natura  ubique  babetur.StmWiiet 
Cicero  lib.  1,  de  Inventione : Natura/e 
jus  , Inquit*,  efl  quod  non  opinio  genuit , 
fcd  itinata  quadam  vis  inferuit . Sed 
Confeflio  non  ed  ejufmodi ; nec  enim 
communis  ed  qpud  omnes  nationes  , 
nec  inferitur  ab  aliqua  nature  vi : Sa- 
cramenta enim  funt  fupra  naturale  ra- 
tionis didlamen;funt  namque  fidei  pro> 
tedationes  ; ac  fubinde  debent  ei  e(Te 
proportlonata : fides  autem  ed  fupra_» 
naturalis  rationis  cognitIonem;&  con- 
fequenter  Confeflio  non  ed  facienda  de 
jure  nature . 

Denique,  inquit  Doidor,  num.8.  non 
cd  notum  de  lege  nature  , qu6d  unua 
/ ho- 


/l.v  - Pe  Confefftoni  Peccatorum , ~ 587 


horno  fit  judex  «Itertuc'',  mtxSini  fuper 
peccato  occulco ; fiquidem  homo  noa 
debet  judicare,  nifi  ea, que  patent:  ho- 
mo enim  judicat  fecundum  faciem  ; 
Deus  autem  intuetur  cor  ; ac  fubinde 
non  eft  pariter  notum  , qu6d  unus  ho- 
mo alteri  debeat  fuum  revelare  pecca- 
tum occultum . 

/fdJe  qubd,  talis  debeat  efle  Confcf- 
lio  facienda  , qualis  efi  potefias  abfol- 
vendi  peccatum  confelTum:  fed  illa  po- 
teftas  non  emanat  ex  jure  nature  , nec 
lingulis  hominibus  e<>  communis ; fed 
provenit  ex  jure  divino  pofitivo  , fpe- 
dlatque  ad  Sacramenti  necefsitatem,& 
adminiArationem  ; unde  conceffa  eA 
ApoAolis  k ChriAo  , Joaa.  20.  parunt 
remi/iritis peccata  : igitur , &c. 

Objiciet  primi'.  Adamus,  Cain,&  Job 
nulli  alteri  juri,  ac  legi  fubjiciebaiuur, 
quam  juri  legi  nature:fed  illi  teneban- 
tur ad  Confeflionem  faciendam  ; nam 
arguuntur  Adam.dc  Cain,  qund  pecca- 
tum fuum  non  fuerint  confelfi  : Ada- 
mus quidem  ; glolTa  enim  expendens 
illud  Genefis  i.  eidam  ubi  es?  ait : Vox 
«A  increpantis,  Sc  Confefsionem  inqui- 
rentis : Cain  fimiliter  damnatur , qu6d 
interroganti  Deo,Gencf-4.?/^/  ejl  Abet 
frater  tuus?  impudenter  refpondit;  tie- 
feio  , tmm  euFlos  fratris  mei  fnm  ego  i 
Denique  Job.  cap.ij.  ait : Si  abfeondi  , 
ut  homo  peccatum  meumfS  eelani  ia  finu 
meo  iniquitatem  meam  ; igitur,  &c. 

Difiinguo  minorem  ; Illi  tenebantur 
ad  Confeflionem  faciendam  facramen- 
talem  homini  nego  : ad  profitendum 
peccata  fua  coram  Deo  cum  animi  de- 
mifsione,  & Contritione  , concedo: 
„ Hinc  damnatus  fuit  .4dam  , qu6d 
„ Adamf nquit DcBornum.6.  non  de- 
„ buit  peccatum  fuum  occultafle  Deo; 
,,  quia  ipfe  eA  Judex  , cui  manifeAum 
„ ^ omne  peccatum  , & coram  quo 
„ quilibet  reus  debet  recognofcere_, 
„ peccatum  fuum  : & hanc  Confefsio- 
,,  nemOominus  requlfivit  ab  eo,quam 
M non  foliim  non  fecit , fed  peccatum 


i,  fiium  excufavit,retorq«endo  in  mti- 
„ lierem  , ciim  dixit : Mulier  , quam-* 
„ dedifU  mibi/ieiam  ,iye.  Unde  illud 
,,  non  concludit , qu6d  in  illa  lege  ef- 
,,  fet  Confcfsio  facienda  homini , licet 
,,  eflet  facienda  Deo  increpanti . Htcc 
DoBor.lAevn  dicendfi  de  Cain;  nec-non 
ad  textum  Jobi ; loquitur  enim  fantAif- 
fimus  hic  Vir,  non  de  manifcAatione 
peccatorum  ,qutr  fieret  coram  homini- 
bus, led  de  illorum  declaratione  , qus 
fieret  coram  Deo;  qua  quis  fe  coram_> 
Deo  peccatorem  profitetur,&  ab  eo  ve- 
niam exorat.  Unde  S.Gregorius  lib.22. 
h^oral.  cap.p.  Htec-,  inquit,  "serte  humi- 
litatis teRimonia  , iy  iniquitatem  fuam 
quemque  eognofcere  , ly  cogmtam  noce 
Conftjponis  aperire  t at  contra  uftatum 
generis  humani  vitium  eR  , iy  latendo 
peccatum  committere,  ly  commiffum  ab- 
fiondere  , iy  conviRum  defendendo  mul- 
tiplicare ; ex  illo  quippe  lapfu  primi  ho- 
minis hae  argumenta  nequitia  ducimus, 
ex  qtto  ipfam  radicem  traximus  culpa  . 

Objicies feeundi-jVrsxepta,  qu*  com- 
munia funt  veteri  , & nova;  legi , funt 
de  lege  natur(e;fed  pra:ceptum  Confef* 
fionis  eA  commune  utrique  legi : legi 
quidem  Mufayca: ; etenim  Levitici  i<$. 
Aaron,  & filii  ejus, Deo  jubente  tenen- 
tur confiteri  peccata  filiorum  IfrseI : 
nam  de  Sacerdote  offerente  hircum  di- 
citur : Popta  utraque  manu  fuper  caput 
ejus , confiteatur  omnes  iniqssttates  filio- 
rum Ifrael , iy  univerfa  deliRa , atque 
peccata  eorum.  Similiter  Jofue  7.  fiejo- 
fue  Achan  alloquitur  : Fili  mi,  da  glo- 
riam Domino  Deo  Ifrael , iy  confitere  , 
atque  indica  mihi  quid  feceris  , ne  ab- 
feondas.  Unde  Vrovns^n.i^.yuRus prior 
eft  aeeufator  fur.  Igitur,  &c. 

Difiinguo  majorem  : Qua:  funt  com- 
munia utrique  legi  eodem  modo , con- 
cedo: diverfo  modo,  nego:  licet  autem 
peccati  Confefsio  aliqua  ratione  eflet 
pr^cepta  in  legeMoyfis;non  tamen  eo- 
dem modoprccipiebatur,  ac  in  lege_, 
Evangelica;  Quia,  inquit  DoRor  num.6. 


Digitized  by  Google 


588  Tra^J,PiJp,IL^rt,JILSe£i.IL^U(efi,L 


a,  in  tora  lege  Mofayca  non  fiebat  ifla 
j,  Confefsio , de  i^ua  loquimur , Ted  de 
„ peccatis  occultis  tantum  Oeo  fiebat 
j,  Confefsio,  dc  quibufdam  tamen  de- 
•,  fetalibus  publicis  , & ubfctvantia  le- 
„ galiuin  fiebat  Confefslo,&  uniufcu* 

„ Jufqiie.quando  fcilicet  otTerebat  pro 
„ tali  delicio  facrificium  , & generalis 
a,  Confefsio  Sacerdotis  , pro  populo 
,,  erat  ifta:  Injujtc  fuimus,  pcca-aimui  , 

,,  dc  hujufmodi . £t  illo  modo  publica 
,,  Confefsio  Sacerdotis  erat  quxdam 
„ difpofitio  ad  petendam  mifericor- 
„ diam  Dei  populo ; ficut  & modb  in 
„ Ecclefia  ; non  Confefsione  ifla  , de 
a,  qua  loquimur,  confitemur  nos  pec* 

,,  calTe,  Sc  petimus  mifericordiam , & 

„ nobis , & toti  populo  . /fa  DoBor . 
Unde  omnes  Confefsiones,  qux  fiebant 
in  veteri  lege  , non  erant  Sacramenta* 
les  , fed  erant  dumtaxat  peccati  decla* 
rationes  privatx  , vel  publicz,  qua  fie- 
bant , aut  coram  Oeo  ad  impetrandam 
veniam  , vel  coram  legitimo  Judice  ad 
judicium  formandum  dc  aliquo  admif- 
fo  crimine  ; quemadmodum  Achan  in- 
terpellatus eli  ^ Jofue,  ut  admiflum  a fe 
crimen  fateretur  , quatenus  de  eo  juri- 
dica ferri  pofletfententia . 

, Objicci  tertid:  Omnis  Conclufio,  qu* 
fcquitiir  ex  principiis  naturalibus  , cfl 
dc  lege  naturali  : fed  illa  Concludo  , 
f hsmo  tenetur  aufiteri  Jua  peccata  a!~ 
teri  bontini)  colligitur  ex  principiis  na- 
turalibus; igitur  efl  de  lege  naturali . 
Major  patet  exdiclis  in  primo  nota- 
bili. Minor  vcr6  probatur  : Principia 
hzc  fuiit  naturaliter  nota  ; omnis  reus 
dijudicandus  per  alium,  6c  non  perfe- 
ipfum  i quia  nullus  debet  efle  Judex  in 
caufa  propria'^  fed  non  poted  judicari 
per  alium  , nid  apud  illum  accufetur  ; 
ncc  poted  apud  eum  acculari , maximi 
de  peccato  occulco  , nid  reus  ipfedeli- 
(ftum  illud  condteatur : igitur  ex  illis 
principiis  notis  per  rationem  natura- 
Icm,&  conformibus  legi  naturx,fequi- 
tur  evidenter  bomiucin  debere  confi- 


teri fuum  peccatum  aherl,'k  quo  judi* 
cetur . 

Re/psndct  Oodlor  num.7.  conceden- 
do quidem  ida  principia  elTe  noto  lu- 
luuic  iiaturali,aut  falcem  valde  confor- 
mia propofitioni  iiotx  per  lumen  natu- 
rale , nempe  quod  reus  ed  judicandus  ; 
quia  nullum  deliiflum  relinquendum-* 
ell  impunitum  iii  univerfo  , fi  ed  unus 
ReClor  Univerd  judus,quod  ed  notum 
naturaliter . Similiter  notum  ed,  quod 
judicandus  fit  ab  alio : fed  non  td  no- 
tum naturaliter  quis  dc  ille  alius  , nid 
Deus.Unde  pro  omni  datu  pod  lapfum 
omnes  judi,  qui  habuerunt  ddein  de 
Deo,  qu6d  erat  Recdor  Univerd  judus* 
podquam  peccaverunt  contra  Del  le- 
gem * confitentur  Deo  peccata  fua,  pc^ 
tentes  ab  eo  remilTionem  , fcientes  eum 
line  tali  remilsionetanquam  judum  ju- 
dicem vindicaturum  de  illo  peccato : 
non  ed  autem  naturaliter  notum,  qu6d 
unus  homo  debeat  fe  acciifare  alteri 
homini,  maxime  de  peccatis  occultis: 
» Quia,  inquit  UoHor  num.  8.  nullus 
„ homo  poted  efle  judex  peccati  ho- 
,,  minis,  nid  ut  minider  fummijudl- 
,,  cis:h(x;  autem  modo,fcilicec  efle  Mi- 
„ nidrum  Judicis  in  vindicando , vel 
„ puniendo  peccatum  commilTum,ma- 
,,  gis  concefluin  ed  unicuique  refpe- 
,,  (du  fui,  quam  uni  refpctdu  alterius  . 
„ Unicuique  enim  commidc  Deus  , ut 
„ dc  minider  Dei  in  vindicando  pec- 
„ catum  proprium  , in  Infligendo  dbi 
„ difciplinam  , de  triditlam  pro  illo 
„ peccato : non  dc  autem  notum  ed  * 
,,  quod  conceirerit  alicui  refpc(?lu  al- 
,,  terius  . £t  d arguas  , qu6d  in  Repu- 
j,  blica  humana  unus  ell  judex  alte- 
rius. Refpondeo , verum  ed  dc  illis, 
qux  poliunt  dbi  innocefeere  in  illo  ju- 
dicio , cujufmudi  funt  peccata  publi- 
ca . 

Conclusio  Secunda. 

COtifcfJio  omnium  peccatorum  mor- 
talium efi  jure  divino  prtccepta. . 
Hvc  ed  de  fide  determinata  in  Conci- 
lio 


V » 


De  ConfeJJlone  Peccatorum  • 5o9 

lioTndcntino  feflr.i4-can.7.his  verbis:  pro  fuo  arbitrio  pofTent  poemtentes 


Si  quit  dixerit  in  facramento  Pcenitcn- 
titc  ad  remijftonem  peccatorum  , neceffd- 
riuvi  non  effe  jure  di-oino  confiteri  om- 
tiia,  iyfingula  peccata  mortalia,  quorum 
memoria  cum  debita  , tt  diligenti  pree 
meditatione  habeatur,  etiam  occulta  . . . 
anathema  fit . Qii^arn  utique  veritatem 
colligit  cap.  T'  cx  inftitutione  facra» 
menti  Panitentia:  ita  feribens  : Ex  in- 
Jlitutione  /aeramenti  Ptenitentia  jam-» 
explicata  uninerfa  Ecclefia  fiemper  intel- 
lexit , etiam  itifiitutam  e/e  i,  Deo  inte- 
gram peccatorum  Confefiionem,  ly  omni- 
but  pofi  Baptifmum  lapfit  jure  dinino 
neeelfiariam  exiflere  ; quia  Dominut  no- 
fterye/ut  Cbrifim  i terris  a/cenfitrttt  ad 
ctelos  , Sacerdotes  /uipfitis  vicarios  reli- 
quit, tanquam  Prafides , (y^udices , ad 
quot  omnia  mortalia  erhnina  deferan- 
tur , in  qua  Cbrifii  fideles  ceciderint  , 
una  eumpotepate  clavium , remijfionis , 
atque  retentionis  peccatorum  /ententiam 
pronuntient . Constat  enim  Sacerdotes 
judicium  hoc  incognita  caufa  exercere^ 
non  potui fe  , neque  aquitatem  quidem 
illos  in  poenis  injungendis /ervare  potui f- 
fe  , fi  ingenere  dumtaxat , iy  non  potius 
in /pede  , ac  figillatim  fua  ipfi  peccata 
deciaraffent , iyc.  Et  poflea  in  fine  illius 
capitis  damnat  eos,  qui  dicunt, inilitu- 
tionem  Confefsionis  elTe  ortam  a Con- 
cilio Lateranenfi : Neque  enim  , inquit , 
per  Lateranenfe  Concilium  Ecclefia  fta- 
tuit,  ut  Cbrifii  fideles  confiterentur, quod 
jure  divino  necejfarinm , iy  inflitutum 
elfe  intellexerat  : /ed  ut  preeeeptum-» 
Confefponis  , /altem  femel  in  anno  , ab 
omnibus , iy  fingulis , cum  ad  annos  di- 
/eretionis  pervenitur , impleretur,  iyc. 
Plura  etiam  loca  facra  Scriptura  af- 
fert , fed  potifsimum  ell  illud  Joaii.  70. 
ex  quo  .Sacramenti  infiitutionem  , & 
Confefsionis  tiecefsitatem  colligit.  Vis 
auicm  illationis,  omifsis  aliis  explican- 
di modis,  confiftii  in  eo  , inquit  Lugo  , 
qu6d  Chridus  condituerit  Sacerdotes 
lioa  foliim  judices  arbitrarios,  feu  quos 


adire  pro  venia  peccatorum  ; 
ces  necedarios , fine  quibus  venia  obti- 
neri non  pofsit : quod  quidem  potifsi- 
mc  colligitur  ex  illo  veTbo,rctinueritit, 
feu  ex  potedate  retinendi,  quam  fimul 
cum  potedate  remittendi  eis  dedit  ; 
quam  alibi  Matth.  lo.  fignificavit  per 
verbum  alligandi ; qui  enim  poteda- 
tem  habet  ligandi  peccatorem,  feu  ex- 
cludendi eum  ii  Regno  coelorum  , non 
ed  judex  arbitrarius  , fed  necedarius  ; 
quippe  qui  per  negationem  veniz  re- 
linquit peccatorem  exclufum  a Regno 
ccsledi;  & ideo  dicitur  retinere  pecca- 
ta per  negationem  rcmifsionis  ; & in 
eodem  fcnfu  dicitur  accepifle  claves 
coeli  i quia  quando  alicui  claves  dantur 
domus  claufz  , co  ipfo  fit  medium  ne- 
ceffarium  recurrere  ad  illum,  ut  aliquis 
ingrediatur  domum  illam  . Oportet 
ergo  ut  poenitens  pareat  coram  Sacer- 
dote , tanquam  coram  Judice  ad  obtU 
nendam  veniam  peccati . 

Qu6d  autem  hsc  illatio  fit  legitima, 
colligitur  ex  SS.  Patribus  , maxime  ex 
Hilario,  qui  can.  i8.  in  Matth.  ita  feri- 
bit /dd  terrorem  metus  maximi,  qsto  in 
prce/esis  omnes  continentur  , immobiltLj 
/veritatis  /Ipofioliea  judicium  precmi- 
fit,  ut  quos  in  terris  ligaverit,  id  cft, pec- 
catorum nodis  innexos  reliquerit  , iy 
quos /olvcrit , iy  Con/ejfione  venite  rece- 
perit in /lutem,  hi  Apofiolica  conditio- 
ne /ntentitC  , in  coelis  quoque  ab/oluti 
/unt,  aut  ligati.  Ubi  Hilarius  explicans 
modum,quo  peccatorum  nodi  folvun- 
tiir  ab  Apodolis  , utitur  nomine  Con- 
fefsioiiis  ; & peccatorum  alligationem 
exponit  per  rcliclioncm  nodorum  pec- 
cati , feu  veniz  carenciam  , aut  nega- 
tionem , fcilicet  ex  oinifslone  Confef- 
fionis . 

Ex  Hieronymo  Matth.  16,  Legimui 
in  Levit,  de  Leprofit , ubi  jubes:tur  ut 
ofiendant  /e  Sacerdotibus , ij  fi  lepram 
habuerint : tunc  a Sacerdotibus  mun- 
di fianf.nou  quod  Sacerdotes  Icprofbs  for 

ciant. 


Digitized  by  Googlc 


5 P o TraH,I.DiJh.ll,Art.JILSeBJ.L§lt^fl»L 


eiart , fc"  inmundo!  , fcd  quod  habetnt 
ttotitiam  leproli,  iy pojjiut  dijifntcre  qui 
fnufidm,  aut  imniuiitiHrfir.quomodo  ergo 
ibi  Jeprofum  Sacerdos  mundum  , ve!  im- 
mundum fucis-,fc  ly  hie  alligat , oel  fot- 
tit  Epifcopus,  iy  Presbyter,  no»  eos,qui 
funt  in  fontes,  aut  innoxii  -,fed  pro  officio 
fuo,cum  peccatorum  audierit  varietates, 
feit  qui  ligandus  fit , quive  fohendus , 
Non  ait , Ilironymus  fcit  qu!  ligatus 
(it  , quive  lolutus  ; fcd  qui  ligandus  , 
quive  folvendus  iic.Nam  impoenitentes 
ligat  Sacerdos  , poenitentes  folvit;non 
(olutos,aut  ligatos  oflendit:  non  poteft 
•utem  peccatorum  varietates  audire  , 
nili  per  Confeflionem  . 

loem  docet  S.Auguflinus  lib.5’o.ho> 
mlliarum  , homil.49.cap.3.  ubi  ait : Si^ 
praeter  uxores  veFlras  cum  aliqua  concu- 
iuiflis,  apte  Paenitentianv,qualis  agitur 
in  Ecelefia  , ut  oret  pro  vobis  Ecelefia  , 
Plemo fibi  dicat , occulti  ago, apud  Deum, 
«go  , novit  Deus,  qui  mihi  ignofeit,quia 
in  corde  ago : ergo  fine  eaufa  diSum  ejl : 
folveritis  in  terra  , erunt  foluta  in 
caelo  ; ergo  fine  eaufa  funt  elaves  dattc 
Ecelefia  Dei , fruflramus  Evangelium ; 
frufiramus  verba  Cbrifii  , promittimus 
vobis  , quod  ipfe  negat , tsonne  vos  deci- 
pimus ? iyc.  Et  tra(ft.49.1n  Joan. expen- 
dens refurredlioncm'Lazari,  ait : Quo- 
modo proeeffit  ligatis  pedibus  , miraris  , 
iy  non  miraris , quia  furrexit  quatri- 
duanusun  utroque potentiaDomini  erat, 
iton  vires  mortui . Procefsit  iy  adhuc  li- 
gatsn  efi  , adhuc  involutus ; tamen  jam 
foras  procefsit ; quid  fignifieatl  Quando 
contemnis , mortuus  jaces:  quando  confi- 
teris,procedis  : ^uid  enim  efi  procedere, 
tsifi  ab  occultis  vclut  exeundo  manifefta- 
ri  , fed  ut  confitearis,  Deus  facit  magna 
voce  clamando , id  efi,  magnagratia  vo- 
cando : ideo  eum  proeefsijfet  mortuus  ad- 
huc ligatus , confit  ens  , Iy  adhuc  reur.ut 
csbfolverentur  peccata  ejus,Minifiris  hoc 
dixit Domitsut : Solvite  illum, etsi- 
JJITH  ABIRE  : quid  efi  , folvite,  ly  finite 
tum  abire  \ S^uee  folveritis  in  terra. 


erunt /aluta  ly  in  caelo  , Quibus  Verbi* 
S.Auguflinus  (ignificat,  quod  Sacerdo- 
tes novx  legis  non  pollint  ex  mandato 
Oomini  folvere  pornitentes  ejus  gratia 
fufcitatos,nifi  procedant  i tumulo  pec- 
cati per  veram  Confeflionem:  quemad- 
modum non  potuerunt  Oifcipuli  folve- 
re Lazarum  , nili  foras  e tumulo  voca- 
tus Chrilli  D.voce  procefliflet . 

Similia  loquitur  S.  Leo  Epiflela49. 
aliis  91. Multiplex,  inquit  , miferieor- 
dia  Dei  ita  lapfibus  fubvenit  humanis  , 
ut  non  modo  per  B apt  i f mi  gratiam , fed 
etiam  per  Poenitentia  medicinam  /pes 
vitee  reparetur  aternee , ut  qui  regene- 
rationis dotem  violajfent , proprio  fe  ju- 
dicio condemnantes,  ad  remifsionem  cri- 
minum pervenirent  ,fie  dtvina  Charita- 
tss  preefidiis  ordinatis  , ut  indulgentia-» 
Dei , nifi /ispolicationibus  Sacerdotum  , 
nequeat  obtineri : Mediator  enim  Dei  , 
ly  hominum  homo  Cbrifius  ^efus  Eecle- 
fiee preepofitis  tradidit potefiatem , ut  ly 
confitentibus  aSionem  Poenitentia  da- 
rent , ly  eafdem  falubri  SatisfoQione-» 
purgatos  ai  communionem  Sacramento- 
rum per  januam  reconciliationis  admit- 
terent . Porr6  qu6d  per  Confeflionem 
Sacerdotibus  ex  ^ure  divino  facien- 
dam, S.Leo  illam  intelligat,  qux  fecre- 
t6  fieri  folet  , colligitur  ex  epid.So.  ad 
Epifeopum  Campanis , ubi  inter  varia 
feribit : Cum  reatus  confeientiarum  fuf- 
ficiat  folis  Saeerdotsbuf/indieari  Confef- 
fienefeereta . Et  infri  : Sufficit  illa  Con- 
fefsio , qua  primum  Deo  ofifertur , tum 
etiam  Sacer  do  ts . 

Ratio  hujus  veritatis  petitur  exin- 
flitutione  facramenti  Poenitentis  , qui 
enim  finem  aliquem  , aut  officium  ali- 
quod inftituit.etiam  cenfetur  ea  media 
inflituifle,  qux  ncceflaria  funt  ad  ejuf- 
modi  officium  exequendum  , Sc  finem 
obtinendum:  fed  Cbrifius  D.facramen- 
tum  Potnitentis  inflituendo.  Sacerdo- 
tes ordinavit, ac  conflituit  Judices  pec- 
catorum hominis  baptizati , ut  illa  pro 
libito  retinerent , vel  folverent : noa 

pof- 


J)e  ConfeJJtone  Peccatorum . 5P  * 

poflVint  autem  judicare  peccata  effe  Theologo  dicere  aliquid  cffc  in  Bi- 
remitcenda,  vel  retinenda  abique  Sa-  **  blia,  & nefcire  ubi  illud  inveniretur: 
cramentali  Confcflione:  nam,  ut  Judex  ” & ita  inconveniens  debet  efTe  Ca* 
legitime, & juridice  reum  abfolvat,aut  ’»  nonill*  dicenti , aliquid  e(Te  ex  uni- 
punlat  , opus  eil  , ut  ipfius  rei  ftatum  , >»  verfali  Traditione  Ecclcfi*  , & noti 

crimen,  dc  delitfti  gravitatem  cogno-  invenienti  in  Canone,Si  Canon  fuf- 
fcat:  non  poteil  autem  hac  omnia  nof-  ,,  fidenter  continet  univerfaFesTradi- 
fe,  maxime  fi  illa  crimina  occulta  fint,  „ tiones  Ecclcfi®  ; non  allegat  autem 
& latentia  , nifi  ipfe  p®nltens  ea  per  aliquod  capitulum  Canonis  ifianUa 
Panitentiam  manifeftet ; igitur  , &c.  Traditionem  continens  . 

Deinde:  Illud  eft  jure  divino  necef-  ” Item  fi  htec  opinio  vera cITet , vi- 
farium  ad  falutem  confequendam,  quo  ” deretur  qu6d  l^apa  non  teneretur 
pretermiflb  peccata  mortalia  poft  Ba-  ’•  confiteri,  quia  par  in  parem  non  ha- 
ptlfinum  commlira,non  polTunt  remit-  » bet  poteftatem  ,&c.  Improbata  au- 
ti , dc  quo  polito  ex  Chrifli  infiitutione  tem  hac  GlalTatoris  fententia  , declarat 
illa  remittuntur:  fed  omilfa  Sacramen-  Dodlor  num.rr.Confeinonem  elTe  fa- 
tali Confellione  peccata  carent  venia  : ciendam  ex  pr*cepto  divino  pofitivo  : 

quandiu  enim  retinentur  ab  eo,  qui  fo-  quod  utique  colligit  ex  Joan.io.  /Icctpi 
Ius  habet  juridicam  ea  remittendi  po-  te  Spiritum  fanUum  , quorum  remiferi^ 
tcflatem  , tandlu  non  remlttuntur:tan-  ,,  tiipeeeata  . Hic  , inquit,  data  eft  po* 
diu  autem  retinentur  4 Sacerdotibus  , teftas  Apoftolis,  dt  in  eis  omnibus 
donec  manifeftata  eis  fuerint  per  Con-  Sacerdotibus  remittendi  peccata  ; 
fcITionerajdt  per  abfolutionem  remifla;  ” non  principaliter ; quia  hoc  eft  pro- 
igitur  ex  Sacramenti  Panitentie  infti-  ” prium  Dei : ergo  minifterialiter  , dc 
tutione  retfte  colligitur  Confelllonis  ” arbitrativi.fednonpolTuntarbitra- 
necefiltas  ex  jure  divino  . »•  ri  in  caufa  ignota:  ergo  eft  eis  mani- 

Z?f«/y»r:Sacraraenti  Pmnitentlz  Mi-  ji  fellanda  caufa , in  qua  debent  arbi- 
nlftcr  debet  fervare  quamdam  equita-  » trari.  H*c  raanifellatiocft  Confef- 
teiri  in  injungendis  p(nis  , dc  fatisfa-  ,,  fio:  ergo  ex  ifta  collatione  poteft^ 
dllonibus  , juxta  deliiflorum  gravita-  ,,  tis  arbitrari*  Sacerdotibus  incauta 
temtfed  abfque  previa  Confellione  non  peccati , obligatur  peccator  ad  accu- 
poteft  ejufmodi  equitarem  fervare ; *’  fandum  fe  eis  tanquam  arbitris , 
quippe  cum  fine  ea  non  polfiteogno-  **  quod  eft  confiteri . 
fcere  peccatorum  numerum,  fpecies^dc  *’  Si  dicatur  quod  ratio  bene  c»nclu- 
circumftantiasjacfublndelllaeftde  ju-  •>  dit,  quod  Sacramentum  P.ffioitenti* 
re  divino,  ficut  dc  ipfum  Psnitentic  »»  eft  inftituturatkChrifto  , tanqua_in_» 
Sacramentum  . utile,  dc  efficax,  non  tamen  fequitur  • 

Has  omnes  rationes  fubtilicer  , de  »,  exhoc  ,quod  fit  necelTario  recipien- 
egregi  ' expendit  Dotflor  dift.iS,  ubi  „ dum  , ut  cadens  fub  pr*cepto  : qui* 
imbrobat  fetitentiam  GlolTatorls  in_»  ,,  Extrema-Untflio  eft  inftitutaa  Chri- 
dift.p.de  Pfnit. proponentis  varias  opi-  fto,dcConfirmationis  Sacramentum, 
ciones  de  inftltutrone  Coiifeifionis , ac  **  utdidlum  eftfupri,  dt  tamen  neu- 
dlcentls  eam  luUitutam  fuilTe  aqua-  ” trum  eft  fimpliciter  neceirarium,nee 
dam  univerfalis  Eccicfig  traditione  po-  ” eft  prsceptum  de  illo  , vel  illo  reci- 
tiiis  , quam  ex  novi  vel  veteris  Telia-  ••  plendo,  de  tunc  ad  formam  argu- 
,,  menti  authoritate  : Sed  , inquit  Do-  >»  menti,  funt  Arbitri  in^caufa  peccati: 

,,  (flor,falva  gratia  fua  irrationabiliter  >»  ergo  adiddebent  fe  Illis  Jaccufare. 

,,  loquitur  GlolTator,  turpe  enim  elTct  j»  verum  eft,  illi  qui  volunt  fceorunu* 


Digitized  by  Google 


59  2- 


arbitrio  fubmittere,&  fe  fubmittunt, 
ip(i  habciit  bene  potellatem  «rbi> 
’*  trandi;  fed  non  fequitur ; erj^oalii 
*’  nece<Titate  pr*eepti  tenentur  fc  fub- 
» mittere  eorum  arbitrio  . 
i>  £xeinplum  , quttuor  funt  Sacer* 
>1  dotes,  quorum  quilibet  habet  au- 
,,  ihoritatcm  abfolvendi  iftum  pecca-r 
„ torem  , quilibet  eft  complete  arbiter 
ejus  , quantum  ad  poteftatem  ; non 
tamen  tenetur  fe  fubmittere  cuili- 
” bet ; fed  uni  tantum  , cui  voluerit . 
’’  Et  hoc  confirmatur  per  hoc  , quod 
’*  Chriftus  fubjuiixit : Et  tfoorum  reri- 
’*  r.ueritti , retenta  funt , illud  verbum 
» non  e(l  przcifiim  ; non  folum  enim 
„ illa  peccata  retenta  funt  it  Deo  pec- 
,,  catori  ad  pcenam  , qute  retenta  funt 
u Secerdote  : quia  Sacerdos  non  re- 
tinet aiiqua  , nifi  aliquo  oiodq  fibi 
” accufata,  licet  fiqnis  indebitis  Peeni- 
” tentis;,  & tamen  illa,quz  nullo  mo- 
**  do  funt  oflcnfa  Sacerdoti , Deus  re- 
» tinet  ad  vinditflara  gehennz;  ergo 
»»  nec  illud  verbum  : Quorum  remije* 
» rith  , remittuntur , erit  remijfum  . 

,,  Unde  neutri  affirmationi  adjun- 
„ xit  negativam  denotantem  remilTio- 
,,  nem  faciam  ab  Apollolis  , vel  reten- 
tionem efle  prijcifam  refpedlu  reten- 
’ tionis  ii  Deo  faciendas:  Hcct  htec  rc- 
**  fponfio  videatur  multum  probabilis, 
” excludendo  rationem  prtecepti  ab 
» illo  verbo  Joan.ao.  Quorum  remife- 
» ritit,Sec.  Tamen  excludendo  eam, 
,,  oftenditur  propofitum  dupliciter  . 

Primdfici  Nulli  committitur  pote- 
,,  flas  judiciaria  , vel  arbitraria , nifi 
alicui  imponatur  neceffitas  fubmit- 
tendi  fe  fibi  : Sed  Sacerdoti  perfe_, 
” commirtitur  hujufmndi  potellas  in 
*’  caufa  peccati : ergo  alicui  ut  fic  im- 
ponitur  neceffitas  fubmittendi  fe  ar- 
>•  bitrio  ejus  , & hoc  per  idem  . Major 
M probatur  : quia  nullus  efl  Judex  ali- 
ti cujus,  in  cujus  fcilicet  judicandi  vo- 
,,  luntate  efl  judicari  ab  iflo  Judice, vel 
„ non  judicari:  Tunc  enim  ifle nul- 


lam authoritatem  judicandi  habe- 
>’  ret,  fi  ille  potefl  judicari  , fi  voluerit 
» Sc  non  judicari,  fi  noluerit . Ad  quid 
i>  enim  eft  poteflas  judiciaria  apud 
,1  aliquem  , nifi  ut  jusdiiflet  in  illum, 
,,  quid  tenetur  parere  juri  ? Tantum- 
mod6  enim  judicare  per  modum  pu- 
nitionis,  fi  tu  velis,  non  efl  judicare.- 
* Sed  nec  iflud  cogito:  concedo  enim, 
” qu6d  ifle  arbiter  non  tantiim  habet, 
” ut  poffit  diclare  jus  in  caufa  illa,  fed 
>*  ex  quo  alius  fubmittit  fe  fibi , fua  di- 
>’  dlatio  ligat , vel  folvii  iflura  : non 
>>  fic  autem  didlatio  alicujus  feientis 
,1  jus , Se  non  habentis  potellatem  ju- 
,1  diciariam  . Taliter  ergo  arguo  fic  ; 
i>  Quicumque  primam  gratiam  amifit, 
tenetur  dc  neceffitate  prxeepti  , Sc 
hoc  illius : Diliges  Dominum  Deum 
’’  tuum  , <Scc.  agere  quantbm  in  fc  efl  , 
” ad  ejus  recuperationem  , & etiam_, 
” virtute  illius  prxeepti : Diliges  teig~ 
” fumi  fed  ipfe  peccator  in  peccato 
» mortali  amifit  primam  gratiam  , Sc 
>1  potefl  eam  recuperare  fufeipiendo 
II  Sacramentum  Pf  nitentix  ab  ilio  ar- 
„■  bitro;  quia  hoc  efl  inflitutum,  ut  re- 
medium  efficax,  ad  recipiendam  pri- 
mam gratiam  ex  illo  verbo  Joan.ao. 
” ^orum  remi feritis  peccata  , &c.  Et 
’ fic  concluditur  neceffitas  prxeepti 
” Confeffionis,  non  ex  iflo  verbo  tan- 
” tiim  , ^aor«/o  remiferitis  , dtc.  fed 
*•  ex  iflo.  Se  illo  prxeento,  Diliges  Do- 
»»  minum  Deum  tuum,&c.(imu]  jundlo. 
9i  Si  dicas,quiid  major  efl  vera,quod 
1,  tenetur  ad  aliquam  viam  , per  quam 
„ poffit  gratiam  recuperare  , fed  non 
,,  ad  iflam  terminate,  fi  alia  fit  poffibi- 
lis  : Nunc  aCitem  licet  fufeipere  Sa- 
cramentum Pccnitcntiar , fit  via  uti- 
” lis  , tamen  efl  etiam  alia  utilis;  quia 
” non  probatur  iflam  effe  prxeifam  ad 
” illam  recuperandam . 

» Contra  hoc  , nulla  alia  efl  ita  fa- 
» cilis,  & ita  certa;  Hic  enim  non_j 
„ oportet , nifi  non  ponere  obicem  ad 
,,  gratiam  , quod  mult6  minus  efl, 

quim 


De  ConfefRont  Peccatorum , 


qiikm  habere  aliquam  Attritionem  , 

?iu4*  per  modum  meriti  de  congruo 
uSiciat  ad  juftiiicationem  , ut  di> 
*'*  dtum  eilfuprii  Potefl  etiam 

*'  aliquis  elTe  magis  certus  > quod  non 
'•  ponat  obicem , t^uiim  quAd  habeat 
r>  Attritionem  fufficientem  , quali  per 
n modum  meriti  de  congruo  ; quia_. 
>1  probabiliter  potefl  fcire.fe  tunc  non 
„ peccare  adlualiter  peccato  interiori, 
,,  vel  exteriori,  3c  intendere  recupera» 
re,  quod  Ecclefia  intendit  in  illo  Sa> 
* cramento  conferre ; non  fic  potefl 
*’  icire,  fe  habere  Attritionem  fuffi» 
’*  cientem  , ut  meritum  de  congruo  ad 
**  jiiflificationem.Tunc  hanc  majorem 
»»  accipio ; Ubi  efl  via  facilior , idefl , 
$t  magis  in  poteflate  hominis , Sc  cer* 
0t  tior  ad  gratiam  rccuperandam,tene* 
j,  tur  quilibet  ad  illam  viam:  ita  quod 
non  amilfa  illa  attentet  aliam  diffi- 
- ciliorera  , dc  incertiorem  : quia  tunc 
exponeret  fe  periculo  falutis  fux , Sc 
**  videretur  elTc  contemptor  proprie 
V falutis.  Sed  illa  via  fufeipiendi  Sa> 
**  crame^tum  Pamitentie  efl  mag^s 
» pofsibilis  homini  , & certior  ad  prfr 
#i  mam  gratiam  recuperandam  : ergo 
ex  illo  , unde  illud  habet  efficaciam, 
„ & ex  illo  precepto  diledlionis  Dei, de 
,,  fui  ipfius  tenetur  quis  ad  iflam  . Illa 
ratio  fi  concludat  prxeeptum  de 
Coiifeflione  haberi  ex  Evangelio  ex 
” illo  verbo  : !^orum  remiferitit  pee- 
’*  csta/dcc.  Et  illo  : DtU/rtt  Dominum, 
’*  dcc.  Bene  quidem;  (in  autem, faltem 
» hoc  concludit ; qu6d  prcceptiim  de 
» Confeflione  facienda  , efl  valde  ra* 
i>  tionabile  pro  multiti:dine  : quia  etfi 
,1  aliqna  perfona  poflit  habere  aliquod 
,,  remedium  fpcciale  , tamen  de  illo 
remedio, quod  communitati  efl  pofli- 
bilius  a Sc  certius  rationabiliter  , da» 
tur  prxeeptum  etiam  omnibus  in 
communitate , ut  diAum  efl  fupra_, 
**  de  Baptifmo , qu6d  licet  aliquis  ha» 
**  beat  Baptifmum  flaminis,  fincBa- 
•>  ptifino  fluminis  , tamen  quia  Baptif» 
Tom.X, 


mus  fluminis  efl  remedium  facild,  de 
certum  prxeeptum  de  hoc  pro  tota 
**  communitate,  efl  valde  rationabile, 

'*  dt  ita  ad  minus  habebo  , quod  ratio» 

*’  nabiliterfuiffet  datum  prxeeptum., 
*•  generaliter  de  Confefsione  facienda. ' 
n Si  omnino  contendas^  qu6d  per 
„ rationes  politas  in  illo  membro, non 
„ probatur  fuilTe  datum  ex  verbis  E» 

„ vangelii : nunquid  dicemus  fecun» 
dum,fcilicet  qu6d  illud  prxeeptum 
habetur  ex  verbis  alicujus  Apolloli  ^ 
Dicitur  quod  fit  de  illo  verbo  Jacobi 
” y.  Confitemini  alterutrum  peccata  : 

**  Sed  nec  per  hoc  videtur  mihi , quod 
V Jacobus  prxeeptum  hoc  dedit , nec 
» prxeeptum  k Chriflo  promulgavit . 
» Primum  non  : unde  enim  fibi  autho» 

It  rttas  obligandi  totam  Ecclefiam  ', 

„ ciim  efTet  Epifeopus  Ecclefix  Hiero- 
,,  folymitanx  ; Nili  dicas  illam  Eccle» 
fiam  in  principio  fuifle  principalem, 
dc  per  confequens  ejus  Epifeopunu. 

” principalem  Patriarcham:  qu6d  non 
” concederent  Romani,  nec  quod  illa 
**  authoritas  proprio  ore  tempore  illo 
» erat  fibi  fubilraAa . Nec  fecundum 
» videtur:  <|u>a  Apolloli  publicantes 
i>  prxeeptum  Domini  in  Scripturis 
„ fuis  utebantur  modo  loquendi , per 
,,  quem  potuit  innotercere,qu6d  erant 
prxeones  Chrifli , ut  patet  per  illud 
Pauli  I.  ad  Cor.7.  ut  quando  vult 
publicare  illud  prxeeptum  Domini 
*’  de  non  dimittenda  uxore,dicit:/V.c- 
” eipio  no»  ego,fed  Dominut,Scc.c\\xa.i\-  . 
»*  do  autem  vult  facere  propriam  per» 

» fuafionem  , dicit  de  cohabitatione 
n viri  converfi  ad  fidem  cum  fua  uxore 
n infideli  veri  converfo;  quia  hoc  licet 
„ fine  contumelia  Chrifli , non  tamen 
,,  efl  nacelTarium  : Dico  ego  , non  Do- 
minuf ; alioquin  nun  pofTet  Ecclefix 
conflare,  qu6d  ipfe  prxeo  publicaret 
prxeeptum  , nifi  ex  prxcedentibus , 

’*  vel  fequentibus  manifeflaret , feeffe 
*•  in  illa  publicatione  prxeonem  . U» 

.»  trumque  etiam  membrum  fimul  pro. 
Ffff  btt» 


594  Tra^.LDifp,IL/frtJll.Seil.IL^ua/i.L 

batur  p«r  ifla  Tcrba  anti«xa, dicendo  potc^atsm  ueiperunt  i Dn  , ptteati 
enim:  Confitemini  alterutrum  t non  qualitatem  tonfiJerarCtiy  ejus,  qui  pec- 
magis  dicit , Confefsionem  facien-  tavit , ad  eam  nttvtrfionem  premptunt 
dam  cfTe  Sacerdoti , quikm  alii.  Sub-  Hudium  \ iy  fie  morio  eonvenietnem  af^ 

” die  enim,  inorate  pro  invteem  , ut  ferre  medicinam  , ne  fi  de  peccato  fine.» 
•®’  faloemini : ubi  nullus  diceret  ipfunt  crimine  fiatuant ; aierrent  in  eegrotifa- 
” iiiftituilTe , vel  promuIgalTe  prece-  tute  \ noti  enim fimplex  efi  peeeati  mor^ 

» ptum  divinum;  fed  Intel  ledi  us  ejua  iut  ,terum  varius  ,(7  mnltiformit^lu-^ 

»>  eft  ficut  in  illo  verbo  , Confitemini  rimifqueprepaqiniius  /uipallalans  ,oi 
>1  alterutrum  , perfualio  ad  humilita-  quat  malum  longi  , latique  diffunditur^ 

,,  tem,ut  fcilicet  generaliter  not  confi-  aeferpit , quouCque  tandem  virtuti  me- 
„ teamur  apud  proximos  peccatores , dieantenti  refifiat  ; ergo  qui  voluerit 
j,  iuxta  illud  ; j/ rf/jter/fltof  , pre-  ollendere  quantum  valeat  in  fpiritait 
eatnm  non  habemus  , no/hsetipfos  fe-  medendi  arte  , oportet  attenti  rimari  , 
ducimus  , 6cc.  ita  per  fecundum  per-  qualiter  aiFedlus  fu  , qui  peccavit , an 
” fuadet  ad  eharitatem  fraternam  , ut  ad  Calutem  inclinet , an  contr^,  mori- 
” fcilicet  per  fraternam  eharitatem-»  bus  , quibus  familiaritate  alfuevit  ad- 
fubvenia  m>s  nobis  invicem.  Appa-  verfustegritudiiiem  provpcet,  infpice- 
3>  retergoi'  •d  non  effe  de)ure  divi-  re;  fed  id  abfqueConftfiione  peccato- 
» no  prumuig-ito  per  Scripturam  Ec-  rum  occultorum  fieri  non  poceft  ^Sa- 
clefiaftica-n  . H<ee  DoUor  , quibus  cerdote: 

aperte  probat  Confefsionem  c(Tc  de  ju-  Ex  Carthaginenfi  j.  cap.  fi.  1/t por- 
re divino  . uitentiius  feeundim  peeeatorum  diffe- 

Ssniam  autem  non  foltim  ratio-  rentiam  Epifeopi  arbitrio  PeenitentiiC 
;d  meviiiie  ex  perpetua,  de  con-  tempora  difeernantur  : at  ea  diffierentls 
ftanti  Ecclefiz  Traditione  pugnandum  peccacornm  abfque  Confefsione  fjpes 
ed  adverfiis  hxreticos  hujus  temporis  , ciali .fieri  non  potefl  . > 

aflirmaiites.quodConfefsiofuerit  dum-  Ex  primo  Cabilonenfi  Catt,9.  utpteni- 
taxat  inditura  ab  Innocentio  III.  in  tentibus  a Sacerdotibus  ,ftBaConfeffo- 
Concilio  Lateranenfi  ; idcirco  con-  ne  videretur  PmnitentiayUniverfitai  Sa- 
gruum  judicavi  nonnullas  ex  plurimis,  cerdotum  nofeitur  convenire.  Ex  fectsndo 
quas  habent  Coiitroverfifta  Concilio-  Ca^/7a»e/t^  Can.ji.  circa  annum  8ij, 
rum  , dc  SS.  Patrum  authoritaces.  hic  Sed  ly  hoc  emendatione  indigere  per/pe- 
•ttexere . ximut  , quid  quidam  , dum  eosifitentur 

Probatur  itaque  divina  Confefsionis  pteeata  fua  Sacerdotibus  non  pleni  idfa- 
inditutio  ex  Conciliis  ; Primo  quidem  ciunV.quia  ergo  confiat  hominem  ex  dua- 
«X  Laodicocno  Can.a.  fiib  Sylveftro  bus  e ffe  fubHuntiis  , anima  videlicet,  iT 
Papa  anno;  19.  His,  qtti  diverforum  corpore, (7  interdum  animi  motu  ,inter- 
peccatorum  lapfut  incurrerunt  , iipora-  dum  carnis  fragilitate  peccatur  , folerti 
tiont , Confejsioni  , Poeni tcntiec  inflant,  indagatione  debeut  inquiri  peccata  , ut- 
malorum  fuorum  perfcBam  eonverfia-  ex  utrifque  fit  plena  Confeffio  , fcilicet 
nem  demouUrantes,  pro  qualitate  pecca-  ut  confiteatur,  (y  ea  qute  per  corpus  gtfta 
ti  , tempore  Poenitentia  tribuendum  efi.  funt' , IS  ea  , quibus  in  fola  cogitatione 
Ea  Confefllo,  in  qua  pro  qualitate  pec-  delinquitur . 

cati  Penirentif  tempus  ed  tribuendum.  Ex  Turonenfi  tertio cstcu  tempus  idem 
hominibus  in  fpecie  fieri  debet . habito  Can.aa.  Eptfeoph , tt Presbjte- 

Ex  fexta  Synodo  in  Trullo,Can.i02.  ris  , diligenti  cautela ptrtraB andum  eft, 
Qportet  tot,  qui /blvestdi  , iy  ligandi  fuaiittr  horuhubus  fibi  fua  itliBa  cow 

fi- 


De.  OmfeffiQfU  Petcatorum . x - '5P5 


/Utntltut  ttM^t  litBiaemdi  adftrihAnt. 

Ex  MfgHHtino  fub  Archiepifcopo 
&ab«no  «an.}47.  can.atf.  At  infirmit 
ia  moTtii  periculo  poptit  per  Pretbyterot 
pura  inquirenda  eji  Confeffio  , non  tamen 
iit  imf^nenda  quaatitat  P^niteutiee  , 
fed  innotefeenda  . 

Ex  Vuormacenf  circa  anuum  StfS. 
cap.af.  Peenitentitusfeeundhm  differen- 
tiam peccatorum  , Sacerdotii  arbitrio, 
Pcemtentice  decernantur  : crRO  Sacerdoa 
in  imponenda  pcsniteiiiia  (Ingulorum 
caulas  , origincm,moduinque  peccaco- 
runi  examinare  debet,  & effediistje- 
tnicufque  delinquentium  , tempurum_> 
etiam',  & perfunariini , locorum  , eta- 
tum  qualitates,  ut  per  cuniiderationem 
deli^ontni  , & gemituum  uniufcujuf- 
^ue  delinquentis  a lacris  regulis  oculos 
non  dr-lleclat . 

Adde  Lateranenje  ftib  Innocentio  III 
Can.ai.  Conflant.  ielEj.  Florent,  in  In- 
flitut.  Ariamtrum  . TVrrfcrr/.  fupri  . 

Ex  tot  Conciliis  veteribus , & novis  , 
in  tam  divcrfjs  temporibus  ,&  locis  , 
Ecclelis  totius  unanimi  confenfu  patet, 
Confellionis  necellicatem  aiuiquiili- 
mam  elTe  , nec  oliunde  fuam  originem 
habere  , quam  i Oeo;  nam  ex  Augufli- 
no  regula  14.  de  Uapt.  cap.24.  ^^6d 
univerja  tenet  Ecelefla  nec  a Cor  cilii  t 
inflirutum  ,Jedfemper  retentum  efl,non 
ttifi  autboritate  Apofloliea  traditum  re- 
B/ffmi  creditur,  at  univerfa  femper  Ec> 
clefia  tenuit  ConfeiTioncm  iAam  , ut  ex 
Cohciliis  patet  , dt  patebit  ex  Patribus; 
nec  ea  neceflitas  initium  habuifl'e  legi- 
tur ab  illis  Conciliis,  aut  Pontificum 
dccretis:L/Wr  enim  annua  Confeffio pree- 
eeptafit  in  Later anenfl  , tamen  ipfa  Con- 
ftffio  non  incepit  in  eo  , fed  folum  temput 
pTecfcriptum  efl  , quo  fieri  debet  Confefio 
peccatorum  , quec  jure  divino  ntcejfaria 
efl , ut  ait  Tridentinum  feir.14.  cap.T- 

Probatur  fecundi  ex  SS.  Patribus  , 
prim6  namque  .S*.  Ireuecut  Apoflolorum 
sevo  proximus  , lib.t.  cap.9.  dequibuf- 
dam  fosminit  ab  hxretico  Marco  fedu- 


diis,  ait : c»nuerr<*i  Eeelefiam  Dei 

tonfeffsfunt , Q fecundum  corput  eutet- 
■minatatfe  ab  eo  veluti  cupidine  , iy  in- 
flammatas valde  fe  illum  dil'3tiffe . Et  de 
Diaconi  uxore  cA>  eo  corrupta  eum  magno 
labore  fratres  eam  converti ffent , omne 
tempus  in  exoniologefi  confummavit-, 
plantent , iy  lamentant  , ob  eam  , quam 
pajfa  cU  ab  eo  Mago  corruptelam.  Et  lib. 
j.  cap-4.  Cerdon  in  Eeelefiam  feepe  ve- 
nient,iy  exomologrfim  faci 'ns  fle  confum- 
mavit , modi  quod  efl  latenter  docens  , 
modd  exomolog’fim  facient . S.  Irenteus 
agit  ibi  de  latente  Errefi  Cerdonis  , & 
occulta  cupiditate  , feu  corruptela  mu- 
lierum , que  fine  fpeciali  ConfelTione 
• detegi non  poterant. 

Ex  Tertulliano  lib.  de  Posnitentia_, 
e.ii.  Peccator  re ftituendo fi bi  inflitutam 
it  Domino  exomologeflm  , feiens  precteri- 
vit  illam  , qua  Babylonicum  Regem  in 
regna  reflituit ) Non  agit  de  Coiifelfio- 
ne  , que  foli  Oeo  fiat , agit  enim  de  il- 
- Ia  ,quam  aliqui  pre  pudore  (ugiunt,ue 
hominum  notitie  fua  fubdiicant  pecca- 
ta : Nam  ait  cap.io.  Plerofque  Epifeo- 
pot  ut  publicationem  fui  /Uffttgere  ,aut  de 
dte  in  diem  differre poffint , pudoris  ma- 
gis memores  quam  falutis  ; velut  illi  qni 
in  partibus  verecundioribus  corporis  eon- 
traBd  vexatione  confeientram  meden- 
tium  vitant , iy  ita  cum  erubefeentia  fua 
pereunt . Equidem  agit  de  Confcllionc 
publica  , fed  que  fiebat  poli  fecretam  ; 
agebatur  enim  fepi  publica  Potniten- 
tia , neque  tamen  aperiebantur  in  fpe- 
cie  peccata,  iiifi  Sacerdotibus : nam  fo- 
la  publica  publice  erant  confitenda;  fe- 
creta  nemo  publice  confiteri  cogebatur; 
arTertullianus  agit  de  peccatis  occul- 
tioribus . 

Ex  Origme  HomH.2.in  PiaX.^y. Opor- 
tet peeeatum  non  celare  intrin/ecus : for- 
tnffe  enim  , ut  ii ,.  qui  habent  intlufam 
efcam  indigeflani,  aut  humoris , ly  phle- 
gmatis eqpiam  flomaebo  imminentem  fi 
voverint,  relevantur  s ita  ii,  qui  pee- 
eaverunt  ,fi  oecullaut , iy  retinent  intra 
Ffffa  fe 


Digitized  by  Googie 


5 9 Tra  Sl,l.DifpJL 

/e  peec»t9m  jntrinreckt  mrgtHtn,  & pr»‘  ccrit . Et  Homil.  17.  in  Luram  : Si  pte- 
fnsodum  /uffbcantur  i pbltgmate  , rr/  etverinus , dciemu:  diter  e : Pecettum 
humore  peceati  \ fi  autem  ipfe  oeeufator  meum  notum  tibi  feti  , iy  iuifurtatem 
/iti fiat, dum  ateufatfemetipfum,iy  con~  meam  nonabfcondi ,fi  enim  reueltmeri- 
fitetur,fimul  evomit  deliOum,  iy  omnem  mut peceata  nofira  , non  folum  Deo 
morbi  caufam  : tantummodi  cireumfpice  iy  iis,  qui pofunt  mederi  vulneribus 
diligentiiss  tui  debeas  confiteri  peccatum  firis , ^peccatis  , delebuntur  ab  eo  , qui 
tuum  : proba prsus  medicum  , cub  debeat  Ait:  Eece  deleo  ut  nubem  iniquitates  tuas, 
caufam  languoris  exponere,  qui  ftiat  ia-  Ex  Cypriano  ferm.  de  Lapfit ; Coufi- 
firmari  cum  infirmante,  flere  cum  flente,  teantnr  finguli  , quxfo  fratres , deliBum 
qui  condolendi  , iy  compatiendi  noverit  Juum  , dum  adhuc  qui  deliquit  in  feeeulo 
difciplinam ut  ita  demum  fi  qtsid  ille  efi, dum  admitti  Confefiio  ejus potefl,duM 
dixerit , qui fe  friits,  iy  eruditum  medi-  fatisfaBio,  iy  remijio  fuBa  per  Sacerdo- 
eo  ofienderit  •,  iy  mifericprdem  , 'fi  quid  tes  apud  Dominum  grata  efi  . » 

confilii dederit  , facias  , iy  fequaris , f Ex  Baniio  Breviorum  reguiarum  >88 
intellexerit, iy  viderit  talem  ejfe  languo-  Hecefiarid  iis  peccata  aperiri  debent-, 
rem  tuum  , qui  ia  conventu  totius  ^ele-  quibus  efedita  efi  difpenfatio  m-filerio- 
fee  exponi  debeat , iy  curari;  ex  quo  for-  rum  Dei;fed  hi  in  Evangelica  lege  fu  nt 
/afils , iy  eeeteri  eedifieari  poterunt,  iy  tu  Sacerdotes  . • 

ipfe  facili  fanari.  Multa  hoc  delibera-  Ex  Ambrofio  i.  de  Ptenit.  cap.tf.  Si 
tione , iy  fatis  perito  Medici  illius  eonfi-  vis  juRifieari,fatere  deliBum  tuum:  fol- 
lio  procurandum  efi . vit  enim  criminum  nexus  verecunda  Con- 

Et  Homil.j.in  Leviticumiii/»//^ Juvt  fejfio  peccatorum  . 
in  Evangelio  remififones peccatorum.  Se-  Ex  Paciano  parznefi  ad  Poeniten* 
ptima  , dura  , iy  laboriofa  per  Pmniten-  . tiam  : Vos  primum  appello  fratres , qui 
tiam  remijfio  peccatorum  efi  , cum  lavat  criminibus  admijfis  Peenitentiam  recufa- 
peccator  laerjmis fuis  flratum  fuum',  iy  tis:  vos  inquam,  pofl  impudentiam  timi- 
funt  eilaerjmee  panes  die  ac  sioBe  , iy  dos  ,poB peccata  verecundos,  qui  peceata 
cum  non  erubefeit  Sacerdoti  Domini  in-  non  erubefeitis  erubefeentes  confiteri .... 
dicare  peccatum  Juum  ; iy  queerere  me-  Pogo  per  illum  Dominum , quem  occulta 
dicinam  , fecundum  eum  , qut  ait;  Dixi,  non  fallunt , definite  vulneratam  tegere 
^pronuntiabo  adverfum  me  injufittiam-,  conjeientiam  , prudentes  ofgri  Medicos 
meam  Domino  , iy  remifiBi  impietatem  non  verentur,  ne  in  occultis  quod  efi  par- 
eordis  mei . Et  ibidem:  Omni  genere  pro-  tibus  Jieaturos , iy  pereuffuros . . . Nunc 
nuntianda  funt , iy  in  publicum  profe-  ad  eos  firmo  fit , qui  bene  ac  fapienter 
renda  eunBa  , quee  egimus  ; fi  quid  in  oe-  vulnera  fua  Pfnitentiee  nomine  confiten- 
culto  gerimus  ; fi  quid  in  firmone  folo  ; tur , nec  quid  fit  Peenitentia  , nec  quie 
vel  etiam  infra  cogitationum  feeretcuj  vulnerum  medicina  , noverunt : fimilef- 
eommifimus  , euuBa  necejfe  efi  publicari,  que  funt  iis  , qui  plagas  aperiunt , iy  tu- 
iy  proferri  : proferri  non  ab  illo  , qui.iy  mores  medicis  afidentibus  confitentur  ; 
cecufator  peccati  efi  , iy  incentor;  ipfe  fid  admoniti , qiuefint  imponendanegli- 
enim  nunc  nos  , ut  peccemus  , rnBigat : gunt , iy  qua  bibenda  faflidiunt . 
ipfe  etiam  ,citm  peccaverimus  ,accttfat  •.  Ex  Innocentia  primo  epsd.i.  ad-De- 
f ergo  in  vita prteveniamus  tum  , iy  rpfi  centium  Epifeopum  Eugubinum  cap.7. 
r.ofiri  aeeufatores  fimus , nequitiam  dia-  De  pondere  eefiimando  deliBorqm  Sucer- 
holi  inimici  , iy  accu  fator  is  nofiri  fugi-  dotis  efi  Judicare  , ut  attendat  ad  Oinfef- 
viiis . Sic  enim, iy  alibi  Propheta  dicit:  fionem  pernitentis  , iy  ad  fletus  atque  la- 
Dic  tu  iniquitates  tuas  prior , ut  jufiifi-  erjmas  corrigentis,  ac  tum  jubere  dimit- 


-&§iti2e4by 


De  ConfeJJiont 

ti  { eunt  viderit  eongrutm  SntirfaBio- 
nem ; id  aifyue  fpeeiali  Confiffione  Jieri 
non  joteFI . 

£x  Aiiguiiino  Homil.41.  ex  fo.  Non 
foium  pof  Peenitentiom  h vitiit  homo 
fervore  Je  debet , fed , iS  ante  Pteniten- 
tiam,  dum  fanat  e fi  : quia  fi  ad  ultimum 
vita  fleterit,  ut/cit fi  ipfam peenitentiom 
oetipere  , ac  Deo , Sacerdoti  peteatet 
fua  confiteri  poterit , 

Ex  Leone  epiO.91.  ad  Theodorum  t 
yejttthanc  Ectltfiee  preepofitit  tradidit 
poteflatem  , ut,  & confitentibut  oBionem 
Poenitentia  darent , (y  eofdem  falubri 
fatiifuSiont  purgatot  ad  Communionem 
Sacramentorum  per  januam  reconcilia- 
tionis admitterent . * 

Ex  SoTpmeno  /.Hift.cap.i  g.Cum  pror- 
fus  non  ptecare  natura  fit  humana  divi- 
nioris , panitentibus  , veniam  dare  Deus 
juffit  ,iy  ad  impetrandam  veniam,pe*ea- 
ta  confiteri  necejfe  e/7 . 

Ex  Gregario  HomiJ.xtf.  in  Evang.Z.a> 
%aro  dicitur,  veni  foras,  ac  fi  aperte  cui- 
libet in  culpa  merita  diceretur,  cur  rea- 
tum tuum  intra  eonfcientiam  abjcondis  ? 
Joras  Jam  per  Confe/fionem  egredere  , qui 
te  inferius  per  negationem  lates . l/eniat 
itaque  far  as  mortuus , idefi,  culpam  con- 
fiteatur peccator,  venientes  foras  folvant 
Difeipuli  , ut  Eeelefia  pafiores  ei  poenam 
debeant  amavere,  quam  meruit , qui  non 
erubuit  confiteri  quod  fecit . 

Ex  Beda  ad  illud  Jacobi  q.Confitemini 
alterutrum  , ait  ; ^otidiana  leviaque 
peccata  alterutrum  aqualibus  confitea- 
mur , eorumque  credamusvratione fal- 
vari  : porro  gravioris  lepra  immundi- 
tiam , Juxta  legem  , Sacerdoti  pendamus 
is  ad  ejus  arbitrium  qualiter,  ly  quanto 
tempore  JnJferit , purificaverimus . 

,,  Ex  Rabano  Epifcopo  Mo,i>iinrino  lib. 
,,  7.  in  Ecclef.  Qui  tranfgreditur  men- 
,,  furam  in  eoncupi/centiis  carnit , & 
,,  agyavatur  eis  , necefle  eft  per  Con- 
• „ fcflioncm  peccatorum  foeditatem  evo- 
„ mat , dc  (ic  per  jejunium  , dc  caftiga- 
,,  tionem  corporis  ad  Aatum  priilinte 
,,  fanitatis  redeat . 


Peccatorum  2 , 5P7 

„ Ex  Bernardo  ferm.  ad  milites  tem- 
,,  pii  cap.i3.Qmd  de  Bethphage  dicam  * 
ubi  Confeffionis  Sacramentum  , de 
Sacerdotalis  miniilerii  myfterium_j 
,,  continetur  ? Si  Confeilio  Sacramen- 
tum  diTini  juris  eA...  Verbum  io_* 
corde  peccatoris  , operatur  falutife» 

„ ram  Contritionem  , verbum  in  ore 
,,  noxiam  tollit  confufionem,  ne  impC'* 
j,  diat  neceiTariam  Confeflionem  : igi- 
,,  tur  etiam  in  corde  compuniAis  cA 
„ necefTaria  Confeflio  , ait  Sacerdoti* 

„ bus...  non  abfolvant  etiam  compun- 
,,  (Aum  , nifi  viderint , dc  confeiTum  . 

Reponunt  Heretici  , Concilia  , dc 
SS.  Patret  nomine  Confeffionis  facien- 
dfintelligere  dumtaxat  vel  folam  Con- 
feffionem  generalem  , dc  indiAindam  , 
qualis  fit  in  Prime  officio.dc  initio  Mif- 
fe  ac  Completorii ; vel  foKim  loquun- 
tur de  publica  peccatorum  Confeffio- 
ne,  qualis  in  Ecclefie  primordiis  erat  In 
ufu  fidelium  frequenti ffima,'  neutra  au- 
tem ejufmodi  Confeffionum  eA  de  jure 
divino  neceAarIa;quippe  ciim  ex  Eccle- 
fiaAica  tantum  InAiiutlone  fieri  de- 
beat ; unde  pro  varietate  temporum, de 
Ecclefiarum  diverfimode  fit  hec  utra- 
que Confeffio : igitur , dcc. 

Coiitrh  , SS.  Patres  , dc  Concilia  eam 
commendant  Confeffionem  ex  ChrlAi 
D.  inAitutione , qua  Sacerdos  audiat 
peccatorum  varietates , dc  differentias, 
etiam  eorum  quk  occiilta,dc  prorfus  in 
animo  latentia  funttac  fubinde  loquun- 
tur folCim  deConfeffione  publica,dc  in- 
diAInda. 

Deinde,  Confeffio  publica  fiebat  tan- 
tCim  coram  Sacerdote  Peenitentiario 
publicis  Confeffionibus  , de  Poenitentiis 
fidelium  excipiendis  pr«fcdo:at  SS.Pa- 
tres  loquuntur  de  Confeffione  facienda 
non  uni  dumtaxat  Sacerdoti,  fiquidem 
Origenes  monet  diligenter  effe  circun- 
fpiciendum,  cui  Sacerdoti  velut  Medl- 
cOjfiat  Confeffio,ac  ex  plurimis  quxrcre 
prudentiorem,ac  peritiurem,  cui  animi 
languores , dc  infirmitates  exponantur. 

4ii!e 


Digitized  by  Googie 


5 p8  Tr  a5iA.Difp.lL~Art<lll.SeB,IL§lu<eJiJ. 


' jhi4e  quod  unus  dumt«x«c  Sacerdos 
■prtefec^iis  erat  excipiendis  Coufeilioni- 
i<us  poblicis;-  unus  autem  non  fuftieie- 
batad  excipiendas  omnes  Confeiliones 
•fidelium  unius  civitatis  . ■ 

■ Denijtie,  publica  Confeflio  fuppone* 
b.it  aliam  fecretam  fadiam  apud  Saeer- 
-dotem  » qua  expenderet , quar  peccata 
'f  ntnitens  cum  propria  utilitate,  & aedi- 
ficatione Bccltii*  deberet  publice  pro- 
palare; Unde,  ut  refert  SozomeiHjs  in- 
fra laudandus  , Sacerdos  ille  Feniteo- 
tiarius  debuit  cflTe  prudens  , & (ecreto- 
rum  tenax,  ut  prsfcriberet  quas  peccata 
declarare , feu  retinere  deberent , & ut 
Confedionisfiqilium  in  occultis  crimi- 
nibus tejjendis  prudenter  ac  religiose 
fervaretrigitur  nec  Concilia, nec  SS.Pa- 
tres  loquuntur  de  publica  , 6c  indiftin- 
<ta  ConfcflTion*. 

Rfponunt fccunib^zitn , & concilia, 
ubi  fermonem  faciunt  de  ConfeiTione 
privata,  dr  fecreta  ,foliim  innuere  eam 
eflein  ufu  deconfilioad  folatium  , dc 
infiruiftionem  fimplicium  , non  ver6  de 
prccepto  divino  , & in  remcdiuni  pec- 
cati . 

Co»trh  : Patret , dc  Concilia  loquun- 
tur de  ea  CotitelTione  , qua  necelTaria 
erat  ad  obtinendam  remiflionem  pec- 
catorum , dc  fbivendoc  eorum  nexus: 
namTertulliamislib.de  Ptanit.  can.p. 
Co»f'lpoHf  prteatorum  . inquit , tantum 
relrvatjftiantum  exaggerat  di/^mulutio, 
£t  cap.i o.  //«  ttuliui  efl,  4amnatum  la- 
tere , frttim  palam  abfoM ...  fi  de  Exo- 
tnologrfi  retraUai , jgebfrnam  in  eorde^ 
tonfidera  , quam  exomologtfit  extmgvlt , 
dcc. 

PaopoNuxnia  ac  solvuntur  HiCRETi- 

CORUM  ARGUMENTA . 

ORfieiunt  grimd  Hitretiei  varios 
Scriptura  textus  , quibus  proba- 
re nituntur  , non  elTc  necelTariam  pec- 
catorum Confeflionem  ad  obtinendam 
eorum  veniam,  nec  in  lege  Evangetica 


efle  praceptam  ; Primb , quia  fpondet 
Oeus  Eoeebielis  S.  qu6d  quoties  inge- 
muerit peccator  , vita  vivet , de  Oeuc 
iniquitatnm  ejus  non  recordabitur  am- 
plius . Seaundi  , longi  fuavior  eft  , ac 
levior  obfervantia  I^gis  Evangelicc  , 
quam  Mofavea  ; juxta  illud  Clirifti  O. 
Matth.iS.  'Jugum  meum  fuate  efi  , ly 
onus,  meum  leae:(ed  in  veteri  lege  Judai 
non  tenebantur  ad  confitenda  fua  pec- 
'cata  figiitacim  , ut  eorum  veniam  obti- 
nerent : igitnr  nec  ad  id  adigi  debent 
Chrifliani . Tertii,  non  aliter  Sacer- 
dotes nove  legis  debent  peccau  remit- 
tere , quam  Chriftus  remiieric  i fiqui- 
dem fu  nt  Clirifti  O.  MiniftrJ,  ac  pro  eo 
legatione  funguntur:  ftd  quoties  Chri- 
ftus O.  peccata  remifit , non  requifivlt 
praviam  eorum  Confefiionem  : de  fpe- 
cialem  accufationem , ut  conftat  exem- 
plo Magdaiene  , Paraiitici , Cananea : 
igitur  nec  opus  eft , ut  poenitentes  fin- 
gulorum  peccatorum  enumerationem 
faciant  coram  Sacerdotibus  , ut  ab  cis 
ablblvantur;  fcd  fatis  eft,  ut  generatim 
fe  peccatores  proficeantiir  , de  veniam 
k Deo  per  iliorum  minifterium  exorent. 

Negj  eonfequentiam  , dc  ad  primum 
dico  , veniam  promitti  peccatori  inge- 
mifcenti.de  facienti  pracepta.que  Deus 
fervanda  ftatuit , pro  qualibet  peccati 
lege  , concedo;  non  implenti  hujufmo- 
di  prsecepta  > nego  ; fic  in  Lege  veteri 
fervanda  erant  quadam  ceremonia  le- 
gales , dc  facienda  oblationes  , ut  quis 
aliquorum  peccatorum  veniam  confe- 
querecur;  fic  pariter  in  nova,  ut  quis 
ejufmodi  remifiionem  obtineat , opor- 
tet'quod  recurrat  ad  receptionem  Sa- 
cramentorum , qua  pro  eluendis  pecca- 
tis ordinata  funt , nec  gemitus  , dr  Is- 
cryma  quidpiam  p^nitenti  prodeflc_> 
polTunt , nifi  illa  Sacramenta  fufeipiae 
in  re  , vel  in  voto  ; alioqui  ad  eluendas 
iniquitates  non  eflet  necelTarius^aptif- 
mus : dc  homo  fal vari  pofTec  fine  prace- 
ptis  ad  ibus  Fidei , Spei , dc  Charitads; 
quod  utique  abfurdum  ultro  nobilcum 

fa- 


- Dtgtxrcatr,  C-vPiOj^C 


.*  N >Pe  ConfeJJiofit  Peccatorum',  . 59J> 


fatentur  h«retict$  Itaque  nift  quis  con- 
fiteatur peccata  in  re , vel  in  voto , non 
iogemifrit  ut  par  eif  ; quippe  ciim  nolit 
fuit  vulneribus,  fic  -uorbisea  Tibi  appli- 
care remedia  , qua  Ucus  abfolute  ne- 
cefTaria  ordinavit . 

Ad  fiemniUM  dieo\  Confedionis  obli- 
gationem non  ofTicere  , quin  Lex  nova 
longe  fit  facilior  , & levior  Mofayca  ; 
fiqiiidem  in  nova  Lege  cum  pramilTA—» 
peccatorum  remillione  fulficit  cordis 
Attritio  ;unefa  Sacramento  ad  obti- 
nendam remilfionem  , quz  utique  At- 
tritio in  veteri  Lege  erat  infuAicient : 
opus  enim  erat  Contritione  perfecla  » 
qune  ita  firmam,  oc  conflantem  peccati 
deieilationem  exigit  , ut  forte  pauci 
fuerint  in  illa  lege,in  qua  non  ita  ube- 
rior gratia  exundabat,  qui  illam  perfe- 
iflam  Contritionem  exercerent  . 

Infuptr  \ Confeffionis  difficultatem, 
& onus  allevat , de  emollit  utilitas,  in- 
quit Concil.Trident.fefs.t4.cap.f.  fcrl- 
bens  : Ip/a  vetd  hu/ufmoii  Confeffianh 
difficultat , ac pneata  detegendi  vrrecun^ 
dia  , gratis  item  tideri  paffet , ni  fi  tot  , 
tanti/<iue  commodis , confblationikas 
levAretar,ffUte  omniius  digni  ad  hoc  Sa- 
cramentum accedenti  but , per  abfohuio- 
nem  certifsimi  conferunturMxc  autem 
coinmoda.feu  utilitates  ex  peccatorum 
declaratione  percipiendas  eleganter 
aperit  Tertullianus  lib.de  Panit.ca.ia. 
feribens:  Si  de  exomolog-fi  retra&as ge- 
hennam , in  eordt  confidera  , quam  tibi 
exomohqefis  extiuguet  t iy  pmntc  prius 
magnitudinem  imaginare, at  de  remedii 
adeptione  non  dubites.  Deferiptis  pofle^ 
inferorum  cruciatibus,  colligit  laboret 
illos  pmnicentiaJes  liibeiiti  animo  fu- 
bcuiidus  , eo  qu6d  his  remediis  averti- 
mus rterna  fuppllcia  nobis  parata: /^r- 
tur  eiim  feiat  aiterfus  gebennxm  pofi 
prima  tUa  intiftiionis  Oominiea  monu- 
we'ta  , efTe  adhutn  exomotogrfi  /eeun- 
da  fubUdia  , cur  falutem  tuam  deferis  ? 
cur  celjds  argui  , quod  fisas  raedert  tibil 
C*ug  poiica  mullis  pcifequUur. 


Simili  ratione  p^nkentee  exhortatus; 
ad  Confefsiooem  , de  Satisfat^ionem.» 
S.Pacianus.  Si  de  cruciatu  ExomoJogefi t 
retraQatis, gehennam  recordemins,quaM., 
vobis  Exomologefis  extinguet . Deinde 
variis  fimilitudinibus  dolore  gehenna» 
deferipto , quando  de  quomodo  extln- 
guatur  docet  Fideles:  Mementote, Fra- 
tres’, quia  apud  inferos  Eosomologefis  nutt 
efi  , nee  Poenitentia  tunc  tribsti  poterit 
con/umpto  tempore  poenitendi.  FefiinatCp 
dum  in  vita  eftis,  ije.  Per  Eetlefiee fident 
roga  vos  , Fratres  , per  foiiieitudinem-» 
meam ,per  communes  omnium  animas  ob- 
teffor,  (y  deprecor,  ne  pudeat  in  hoc  ctr- 
pore  , ne  pssdeat  , ne  pigeat  opportuna  , 
quam  primum  remedia  f alutis  invadere^ 
dejicere  moeroribus  animum  , facco  cor- 
pus involvere,  lye.  In  quantUm  petns.  vc- 
fira  non  ptpertijiis  , in  tantum  vobis 
Dent  parcet . Si  laborum  aiSorum  me- 
moria jucunda  eft,  ut  proverbio  fertur; 
quantd  magis  laborum  , quorom  tan- 
tus frudlus , tam  ampla  merces  . . 

Adde  quod  illud  ConfleluotiisoBus 
totum  cedat  in  peenitentis  emolumea. 
tum  : quippe  cum  nibil  timendum  ha- 
beat ex  ejufraodi  declaratione  peccato- 
rum facla  Sacerdoti , qui  tenetur  (Iri- 
dtifsimead  fervandum  (Igilium,  dc  in- 
fuper  habet  illam  animi  tranquillita- 
tem , ac  fiduciam  peccata  fua  cfTe  divi- 
nitus remilTa , quando  maxime  omnem 
quam  potuit , adhibuit  diligentiam,  ut 
illa  detcQaretur  . de  confitereturrquan- 
quam  enim  non  habeat  perfe^ani^ 
Coniriiiunei«,rufficit,quod  habeat  As- 
tritionem.  per  quam  ejus  animus- revo- 
cetur 4 peccato  , nec  obicem  ponat  ef- 
ficacitati Sacramenti . 

Ad  tertium  dieo . quod  ecfi  Sacerdo- 
tes non  abfoivaiit  peccata  , nifi  auUux- 
ritate  fibi  a Chrlflo  delegata  . ds  con- 
mifsa  : inde  tomen  non  ell  confequens, 
qu6d  eodem  modo  deleant  peccata  fuT- 
vere,quo  Chrillue  D.hic  enim  sum  ha- 
beret plenariam  a^jtboricatem  , di  in- 
* depeudenieni;  euiaque  optimi  nofTct 

om- 


Digitized  by  Googie 


666  T ra^f.L  DiJp.II.  ArtJ.U,Se^AL§lu(efi,L 


Amnet  hominum  adhu,'&  a(I^Aut,po* 
terat  fine  ulla  prcvia  accufatlone  par. 
ticular!  peccata  dimittere,  ficut  & gra- 
tis condonare , non  exigendo  aliquam 
fatisfatitionein ; non  fic  autem  e(l  de_# 
Sarerdotibua  nove  legis  , qui  cum  k 
Deo  delegati  flnt  Judices  , non  folUm 
pro  folvcndia  , fed  etiam  pro  retinen- 
dis peci^tit , nec-non  & preferibendis 
peenit , juxta  majorem  , vel  minorem 
peccatorum  numerum,  dc  gravitatem, 
neceflura  eft , ut  diftindlam  eorum  no- 
titiam habeant : illam  autem  habere 
non  polTunt , maximi  de  peccatis  oc« 
cultis  , nifi  pcenitens  ipfe  illis  manife- 
fiet  per  confefsionem  ; igitur  ad  id  ne- 
ceflaria  eli  Confefsio . 

• OMf/ufi/,  /tcundd  plurimas  SS.  Pa- 
trum authoriutet , quibus  (ignificari 
videtur,  peccatum  etiam  in  nova  lege 
polTe  remitti,  vel  Hne  ulla  Confeltione, 
vel  faltem  cum  fula  Confefsione  Deo 
faifta  , non  autem  homini : Sic  S.  Am- 
btoHus  lib.io.in  Lucam  cap.ia.  Petrut 
doJttit , inquit , fT  finit , quia  erravit 
ut  homo  \ non  invento  quiti  disterit , in- 
venio quodfievtrit , laerymat  ejus  leqo  , 
fatisfaUionem  non  lego  : fed  quod  defen- 
di non  pote  fi  , ailui  potefl’,  lavant  la- 
trynue  deliBum,  quod  voce  pudor  efi  eon  • 
fiteri  . Similiter  S.  Auguftinus  lib.  to. 
Confefsionum  cap.  j.  ^nid  mihi  efi 
eum  bominihut , ut  audiant  Confe/ho- 
nes  meas , quafi Jknatbri  fint  omnes  lan- 
guores meos  } euriofuns  genus  hominum 
ad  eognofeendam  vitam  alienam,defidio- 
/um  ad  corrigendam  fuam . Idem  de- 
clarat S.  Proiper  lib.a.-de  vita  contem- 
plativa cap.p.  Illi,  inquit  ,quorum pec- 
cata humanam  notitiam  latent , nec  ai 
ipfs  eonfeffa , net  eti  aliis  publicata  ,p 
ta  confiteri,  aut  emendare  noluerint  , 
Ileum  , quem  habent  teflem  , habituri 
Jitnt , ly  ultorem  , quod  fi  ipfi  "Judiees 
fiant , iy  velutijha  iniquitatis  ultores-, 

■ fi  in  fe  volunt  ari  ampeenam  fiverifsimec 
animadverfionis  exerceant,  temporalibus  ^ 
panis  mutabunt  eeteruafitpflicia,  iy  la- 


erymis  ex  vera  cordis  compunBionr^ 
fiuentibus  rrfiinguent  teterni  ignis  in- 
cendia  : Cenfet  igitur  quod  etfi  pecca- 
tores fua  peccata  non  confiteantur 
dummodd  ea  detefientur , & defleant, 
eorum  veniam  obtinebunt . 

Infuper  Beda  iib.f.  in  Lucam  caafp. 
expendens  illa  Chrifti  O. verba,  quibus 
alloquens  leprofos  a fe  miraculo  mun- 
datos , ait  : Oflendite  vos  Sacerdotibus, 
fic  illa  cx^n\f.SutlumDominus  eorum, 
quibus  hae  eorporalia  beneficia  prafii- 
tit , invenitur  mifi/fe  ad  Sacerdotes , nifi 
leprofos  : quia  videlicet  Saeerdotiuns 
^ udaorum  figura  erat  Sacerdotis  fssturc 
regalis  , quod,  efi  in  Eeelefia  ; quo  eon- 
fecrantur  omnes  pertines/tes  ad  Corpus 
CbriBifummi,  iy  veri  Prineipis  Sacer- 
dotum . Et  quifquis  baretiea  pravitate, 
vel  fttperfiitione  gentili, vel  Judaica  per- 
fidia, vel  etiam  fcbifmate  fraterno,quafi 
vario  eoiore  per  Cbriffi  gratiam  earue- 
rit,  neceffe  efi  ad  Eeclefiam  veniat,  eolo- 
remque  fidei  verum  , quem  acceperit 
ofiendat.  Ceetera  veri  retia  tanquam  va- 
letudinis , ly  quafi  membrorum  anima  , 
atque fenfuum  per  femetipfum  interitis 
in  conficientia  , iy  intelleBu  Dominus 
/anat  ,iy  corriqit . Igitur  Beda  cenfet, 
quod  alii  non  debent  neceiTan'6  confl* 
teri  Sacerdotibus  , qu&m  qui  iepne  fpi- 
ritalis  immunditia  laborant , ut  ait  ip- 
fe fupra  ‘Jaeob.q.  id  efi , ii  qui  inficiun- 
tur hxrefi  ; Judaifmo  , gentilitate  , 
fchifmate : cftera  ver6  vult  Abfolutio- 
ne  Sacerdotis  non  egere  vitia  j proin- 
deque  nec  vocali  Confefsione:  mutuis 
cocqualium  ; id  efi , fratrum  quorum- 
vis precibus  expiari , & k Chriflo  inte- 
rifis  in  confeientia , & intelledlu  fana- 
ri , Se  corrigi ; Igitur  ex  his  omnibus 
liquet , Confefsionem  Sacramentalem 
non  elTe  omnibus  praferiptam,  nec  ne- 
celfariam  jure  divino . 

tfego  confequentiam.  Et  ad  S.Ambro- 
(ium  refpondet  Oodlordl(l.i7.num.ip. 
,,  pofTe  dici  , qu6d  tempore  negatio- 
„ nis  Petri  facramentum  Peenitentie 

non 


Coi 


VeConfeJJtone  Peccatorum. 


ft  non  fuit  inftitutura,  fed  poft  Refur- 
j,  redlionem  , quando  Chridus  dixit 
j,  Dlfcipulis  fuis : Ateipite  Spiritum^ 
,,  fandum , quorum  remiferitit , (yc.  Sc 
f,  ideo  non  tenebatur  pro  tunc  ad 
f,  Confefsionem , nec  poft  inftitutio* 
j,  nem  Sacramenti  adhuc  tenebatur , 
,,  quia  jam  ante  RefiirretSionem  per 
f,  aliud  remedium  fuit  peccatum  fuuni 
,,  deletum.  Et  fimiliter  refponderi  po- 
0,  teft  de  infidelitate  omnium  Dlfcipu* 
0,  lorum  in  Paisione  Chrifti,  qu6d  non 
t,  tenebantur  poil  ad  Confeisionem  : 
,,  quia  poflRefurrediionem  poenitue- 
0,  runt  ante  inftitutionem  facramenti 
0,  Poenitenticidc  bzc  bene  confirmant. 
0,  qu6d  Confeftio  non  erat  de  lege  na- 
0,  ture  , nec  Mofayca . Ad  illa  autem 
0,  verba  S.  Ambrofii ; Lacrymg  lavant 
0,  deliltum,quod  voee  pudor  efl  confiteri, 
0,  dicit  Oodor.  illa  non  elTc  fic  intelli- 
0,  genda,qu6d  fine  Confefsione  pudo> 
0,  rofa  in  a<Ru,  vel  habitu  lavetur  deli* 
0,  <flum/ed  Contritio  poteflefle  tanta, 
0,  qu6d  in  ea  etiam  ante  Confeftionem 
0,  deleatur  peccatum  ,quod  tamen  eft 
0,  ita  grave,  qu6d  Confefsio  ejus  fe- 
0,  quens  efl  pudorofa . HtCc  DoQor , 
Quibus  verbis  fignificat/r/md,  mi> 
rum  non  videri,  qu6d  Petrus  , utfuum 
delidium  elueret,  recurfum  non  habue- 
rit ad  facramentum  Penitentie:  quia 
tunc  temporis  nondum  erat  inilitutum; 
fed  cantiim  poli  Refurredtionem . 

Secundi,  qu6d  Petrus,  iiifiituto  poll- 
tnodum  Sacramento, non  debuerit  con- 
iiteri,quia  ja  n virtute  fuse  Contritionis 
peccati  veniam  obtinuerat . Tertii  , 
qu6d  lacrymar  Petri  Confefsionem  ali- 
quam delicii  continebant ; fic  enim_i 
contingit  interdum, qu6d  reus  alicujus 
fceleris,  ubi  ab  alio  convincitur,  lacry- 
mis  fuum  fatetur  delidium  , quod  voce 
non  audet  promere  ; talos  erant  Petri 
lacrymte  , qute  ipfius  delidium  manife- 
llabant;nam, ut  ibidem  obfervat  S.Am- 
broftus,  maluit  Petrus  fuum  fateri  pec- 
catum, ut  juliificarctur  fatendo,  qu^m 
Tom.X. 


gravare  negando  ; juliut  enim  in  prin- 
cipio acrufator  efl  fui ; Sc  ideo  flevit ; 
verecunda  lacryma»  fine  Oratore-* 
numquam  loquuntur  : lacrymc  crimen 
fine  offenfione  verecundi*  fatentur . 
f/it  adde qudd  Chriflus  O.  cum  haberet 
fupremam  poteflatem  remittendi  pec- 
cata , potuerit  Petro  panitenti  , & lu- 
genti condonare  deliiftum  abfque  ulla 
Confefsione,  dc  ulteriori  fatisfadlione . 

Ad  S.Au^uFiinnm  drVa, illum  ibi  fer- 
monem  non  inflituere  de  Confefsione 
facramentali,  fed  de  Confefsione  fatis- 
fadloria  preteritorum  fcelerum  perBa- 
tifma  remiflbrum,  Sc  inflituta  in.eum 
nem  , ut  inde  mifericordia  Dei  magis 
provocetur, ac  foliicitetur  ad  conferen- 
dam gratiam  , necnon  ut  laudibus  , ac 
gratiarum  adlione celebretur  , & Fide- 
lis quifque  per  hujufmodi  Pf  nitenti*  , 
ac  latisfadlionis  exemplum  ad  emenda- 
tionem vit*,dc  fpem  veni*  provocetur. 
Talis  e(l  illa  Confefsio  publica  , quam 
ipfemet  S.  Augullinus  de  omnibus  fue 
vit*  delidlis  tredecim  libris  Confefsio- 
num  exaravit , ut  videlicet  ad  acrio- 
rem , Sc  majorem  cordis  compuntftio- 
nem  (limularetur  , ampliorem  Oeo  fa- 
tisfaiSionem  exhiberet , Sc  miram  in  fe 
Dei  mifericordiam  omnibus  commen- 
daret . 

Ad  S.Pro/perum  dieo.iUum  ibi  foKim 
intelligere  publicam  Confefsionem  , 
quam  abfolutd  non  cfTe  neceflariam-, 

,,  pronuntiat : addit  enim  : Hi  qui  in 
,,  aliquo  gradu  Ecclefiaflico  confiituti 
,,  aliquod  occulte  crimen  admittunt  , 

„ Deum  fibi  facilius  placabunt;  illi  qui 
„ non  humano  convidi  judicio  , fed 
,,  ultr6  crimen  cogiiofcunt:  qui  aue 
,,  propriis  illud  Confefsionibus  pro- 
„ bant , aut  nefeientibus  aliis  , quibus 
„ occulti  fint,  ipfi  iii  fe  voluntarix  ex- 
„ communicationis  fententiam  ferunt 
,,  & ab  Altari,  cui  miniflrabant  , non 
,,  animo  , fed  officio  feparati , -vitant-, 

„ tanquam  mortuam  plangunt.  Q^d 
autem  reverk  ibi  fcrmouem  fiteiat  tan- 
Gggg  thro 


N. 


Digitized  by  Googie 


6oi  TraiJ.I.  Difp.lLArt.IlLSeSidL^j^J},!, 


tum  de  Confielaione  public« , qua  muN 
titudini  peccata  declarentur,  aperti  li- 
quet per  h«c  verba  (^nefcimtibus  aJitt.) 
Qmbus  fignificat , qu6d  abfque  hujuf- 
modi  Coufefsione  publica  aliquando 
dimittantur,  non  tamen  line  Confef- 
fione  privata , qua  peccatores  dici  pof- 
funt  etiam  flbi  iplit  elTe  judicet , de  ul- 
tores proprie  iniquitatis  : quia  priuf- 
uam  ad  facramentale  Tribunal  acce- 
ant , fuum  ipfi  peccatum  agnofeunt , 

& damnant  , 3t  injundas  i Sacerdote 
pf  nas  k felpfit  exigunt . 

Tandem  »J  Be^am  re/pondet , eum_> 
illis  .verbis  excludere  tantiim  Confef- 
fionem  publicam  , que  debet  toti  Ec- 
clefie  Eeri  ab  eo  , qui  communem  £c- 
clefie  fidem  impugnat,  quales  funt,qui 
heretica  pravitate  , vel  fiiperflltlone^ 
Gentili,  vel  Judaica  perfidia  , vel  Ichif- 
mate  Ecclefiam  infeflant ; qui  omnes , 
vt  veniam  obtineant , tenentur  publi- 
cam Confefsionem  , Sc  Poenitentiam 
agere.  Cetera  autem  vitia  privata.^ 
non  debent  ita  publici  revelari,  fed  fa- 
tis efl,  qu6d  Sacerdoti  In  privata  Con- 
fclfione  aperiantur  , ut  ejufmodi  mor- 
bos Oomlnus  corrigat,  mediante  vide- 
licet ipfo  Sacerdote  , qui  Oei  vice  fun- 
gitur , de  per  cujus  mlniflerium  Oeus 
omnia  confefla  crimina  remittit  , dc 
fanat. 

Oijieiunt  tertid:  Si  Confellio  elTetcle 
jure  divino , nufquam  de  ea  neceflarib 
facienda  fuiffet  in  Ecclefia  dubium;  fed 
Ik  plurimis  dubitatum  efl  de  necefCtate 
ConfelEonIf:Gratianus  Canonum  Col- 
Icdtor  dift.  1.  de  Poenitentia  querit: 
Vtrumfola  eordis  Contritione,  & fecre- 
tn  ,?<uitfdBione  , nbfque  orit  Confeffione 
t/ni/quepeffit  De»  fatis  fuere.  Sunt  enim 
qui  dieunt , quemlibet  criminis  veniam 
fnt  Cenfejfione  foBa  Etelefin  Dei  Sacer- 
dotali Juditio  pefe  promereri . In  fu  per 
idem  ad  Canonem  Omnis , In  eadem_i 
dill.  ait : Non  ergo  in  Confeffionr  pecca- 
tum remittitur  , quod  jam  remiJfUm  effe 
probatur : fit  itaq  u e Confefsioud  otteu- 


jfonem  Pmnitenties  , non  ad  impetratio- 
nem veniet . Et  jicut  Circumcifo  data  eft 
Abrahee  infignuM  yujlitie,  non  in  cau- 
farti  jujlificationit:  jic  ConfefUo  Sacerdo- 
ti 0 fertur  in  fifuum  venite  uceptu  ; no» 
in  eanfam  remifsionis  ucipiendx . Et  ad 
Cssn.^amvis ...  in  eadem  difl.  Gratia- 
nus, allatis  in  utramque  partem  Cano- 
nibus , fubjunglt : ^Htbus  autboritati- 
bus , vel  quibus  rationum  firmamentit 
utraque  fententia  SatisfaBionisjpf  C»n- 
fefsionis  innitatur , in  medittm  breviter 
eatpofuimus;  eui  autem  harum  potius  ad- 
hxrendum fit, leBorts judicio  referuaturi 
utraqste  enim  fautores  habet  Sapientes  , 
IS  Religiofos  viros  s Igitur  nonfemper 
compertum  fuit  in  Ecclefia,  Confeffio- 
nem  oris , dc  Sacramentalem  fuilTe  ne- 
ceffariam  ad  falutem . 

Uego  eon/equentiam:Omnt»  enim  au- 
thoiitates  , quas  profert  Gratianus  di- 
re<fl^,de  exprefse  non  impugnant  Con- 
fellionem  particularem , fed  publicam; 
quantum  autem  ad  illius  propriam.» 
Mtntentiam  , non  abnuo  , ipfum  hac  ia 
re  fluiftualTc.  Unde  GregorlusXIlI.  in 
Bulla  emendationis  Decreti  fignificat 
aperti  , Gratianum  , dc  alios  autboref 
juris  Canonici  in  aliquos  errores  inci- 
dllTe,  venia  tamen  utcumque  donan- 
dos, qu6d  ipforum  ctate  res  illa  non- 
dum erat  aperti  definita,  ficut  innotuit 
pofi  definitionem  OecumenicorumL.» 
Conciliorum  Lsteranenfis,  Florentini, 
dc  Tridentini  , quibus  illi  antiquiores 
erant , Icripfit  enim  Gratianus  Decre- 
tum circa  annum  Domini  1 1 fo. 

Adde  qudd  ex  omnibus  Canonibus  » 
dc  authorltatibus  a Gratiano  contra..» 
neceflitatem  ConfefEonis  citatis,  nullua 
c(l  Canon  , qui  evincat  aperte  neceffa- 
riam  non  efle  Confellionem  ; nulluf- 
que  eft  , qui  non  facile  polEt  explicari » 
vel  de  Coiifellione  publica  non  facien- 
da pro  omnibus  peccatis,  vel  de  remif- 
(ione  peccati  obtinenda  per  Contritio- 
nem cordis,  dc  animi  Coiifsflionem  foli 
Deo  fadlam  ante  Confeffionem  facra- 

men- 


De  ConfeJJione  Peccatorum . 603 

tnenulem:  quod  utique  non  negamus . habentur  in  Capitulari,  nec  in  Can.)3. 

Vrgenf.  Illa  Confeflionis  neceflitat  Coacilii  Cabilonenfis  fecundi  fub  Leo- 
non  fuit  femper  comperta , de  rata  is  ne  III.  qui  Canon  totus  ex  Theodori 
Ecclefia,  cujus  obfervantiam  plurime  Poenitentiali  fumptus  videtur.  Cujus 
Ecclelie  neceflarid  tenendam  non  cen-  utique  rej^onfionis  indicium  ell,  qu6d 
fuerunt : at  ita  eft  de  obfervantia  Con-  in  Concilio  Florentino , ubi  adlara  efl 
fellionis:  Greci  namque  illam  foli  Deo  de  iis  omnibus , in  quibus  Grcci  k La« 
faciendam  elTe  afferunt,  ut  docet  ipfe-  linis  deficiebant;nulla  fadla  eft  mentio 
met  Gratianus  in  cap.  ult.  de  Panit.  de  non  frequentata  k Grccis  Confef- 
diftin^.i.  ex  Theodoro  Archiepifeopo  fione  : nili  qu6d  Eugenius  Papa  queff- 
Cantuarienft  natione  Tharfenii  , ac  vit  ab  aliquibus  Grecis  dotftioribus,cur 
fubinde  apud  Grccos  enutrito  , quem  , eorum  Sacerdotes  ante  lacrificii  cele- 
inquit  Baronius  ad  annum  66S.  Vita-  brationem  fua  peccata  non  confiteren- 
lianus  Papa  milit  in  Angliam  . Hic  au-  tur  : ac  fi  fuppofuiflet  Eugenius  ibi 
tem  feribit  in  fuo  Pasnitentiali : J@a/-  Confeffionem  oris  apud  vulgum  Gr^co- 
dam  Deo  folummoJd  confiteri  deierepec-  rum  in  ufu  fuiffe  , quando  de  folis  eo- 
eata  dicunt,  ut  Greecii  quidam  veri  S*~  rum  Sacerdotibus  eos  interrogabat . 
dtrdotibui  confitenda  e fi  percenfent , ut  Adde  quid  , Arcudius  Cnecorum  Ri- 

tota  feri  SanSa  Exetefia  . ^uod  utram-  tuum  peritiflimus,  agent  de  lacramen- 
que  non  fine  magno  fruSu  intra  fanBam  to  Pcenitentie,  feribit  eum  apud  Sacer- 
fit  Eeelcfiam  : ita  dumtaxat  ut  Deo  , iy  dotes  Grccos  abufum  non  confitendi 
tboe  perfeBorum  efi  f qui  ut  Oloffa  iH  , propter  feveritatem  Canonum  Poeni- 
non  habent  nifi  venialia  , unde  non  indi-  tentialium  introduiftum  effe  ; quia  in., 
gent  orii  Confefsione  f^eciali  ) at  cum-»  variis  Canonibus  Posnitentic,  quos  re- 
David  dicamus : DeliBum  meum  eogni-  fert,  decernitur  Epifeopis,  dt  Sacerdo- 
tum  tibi  feci , (y  infufiitiam  meam  non  tibus  ob  certa  quadam  peccata  , qui- 
abfeondi  . Dixi  confitebor  adverfum  me  bus  accidebat,  ut  plerique  fufpenfi  ma- 
injufiitias  meas  Domino  ,iytu  remififh  nerent  ab  officio  , dum  ea  confiteban- 
„ impietatem  peccati  mei , Sed  tamen  tur. 

,,  Apoftoli  infticutio  nobis  fequendo.,  Preetereh,  Grcci  inter  Schifmaticos, 
„ eft  , ut  confiteamur  alterutrum  pec-  eruditiflimi  quidam, ajunt  eam  Confef- 
„ cata  noftra,  dc  oremus  pro  invicem , lionem  inter  fuos  obtinere . Nicolaus 
f,  ut  lislvemur . Confefsio  itaque  , que  Cabafitas  in  explicatione  Liturgic  cap. 
„ foli  Oeo  fit,  quod  eft  Juftorum,  pur-  39.  docet  aperti  Confeffionem  facra- 
»,  peccata  ; ea  ver6  que  Sacerdoti  mentalem  ita  feribens  : S'imus , pofi 
„ fit,  docet  qualiter  ipfa  purgentur  mortem  Cbrifli , etiam  fide  iy  Peeniten- 
,,  peccata : Deus  namque  lolutis , dc  tia , iy  Confeffhne  opus  e/fe , ly  Sacerdo- 
„ faneftitatis  Author  , plerumque pre-  tum  oratione;  nec  poteff  bomo  folvi k 
„ bet  hanc  fue  Pmnitentie  medici-  peccatis , nifi  beecpr<eceferint . Hiere- 
„ naminvifibili  adminiftratione,  ple-  mias  Patriarcha  Conftant.in  Orientali 
j,  rumque  medicorum  operatione , id  cenfuraConfeffionisAuguftanf  cap.tr. 
„ eft,  Abfolutione  Sacerdotum  . It<i_,  Lutheranos  arguit ,qu6d  negarentCon- 
Theodorus  . feflionis  neceffitatem  ; nam  ita  feribit . 

Re/pondeo,  omiflis  variis  aliorum  re-  Dicimus  eum, qui  confitetur  tunc  demum 
fponlionibus,  illas  vocet  far  Orer;}  vi-  per/eBam  peccatorum  fuorum  confequi 
ocri  imperiti  Scoliaftis  ignorantia  ex  curationem  , fi  peccata  omnia,  omnefque 
margine,cui  prefixe  fiierant,in  textum  torum  partes,  quantum  animus  illi /ufi- 
Gratiani  irrcpfifle;  he  enim  voces  non  cit  > ij  quantum  meminifft poteft , eum 

G g g g > eon- 


N. 


Digitized  by  Googlc 


I (5’04  TraSiJ,Difp.lLArt,llLSeBJl.§lu<tJi,L 

! tantTitOyiJ  humiliato  eorde  reeenfucrit.  Canon  invenitur , his  folit  verbis , a/ 

j atque  coiifelfus  fuerit^  fceeritque  omnia,  tota /aoBa  Eeelefia  . Tertid  , Theodo- 

I qute  maximi  illii peccatit , qute  admifit,  rui  ut  approbet  Eccleflz  totius  dogma 

adverfantur,  »t  arrogantiam  humilitate  de  nece^itate  confitendi  Sacerdotibus  , 

corrigat . ait  utrunujue  , puta  foli  Deo  confiteri  , 

Sed  eftA  fint  ex  voces  ( ut  Graei  } in  & confiteri  Sacerdotibus , intra  S.  Ec- 
Canone  Theodori , nibil  aliud  inde  fe-  denam  non  (liie  magno  Frudu  fieri'; 
quitur  , exeo  quod  indefinite  tribuat  quia  nempe  Confeflio,que  fit  Sacerdoti 
eum  Grxcis  errorem  , nifi  qu6d  aliqui  iupponit  eam  , qua  foli  Deo  fit  ex  hu- 
Graci  in  eo  fuerunt  errore  , forte  foli  militate, & Contritione  cordis.^artd^ 
Sacerdotes  refpedu  fui;  non  autem  in-  contrarias  in  fpecie  fentcntias, quarum 
ferri  potefi  , illam  apud  Gracos  omnes  altera  dicit  , uni  Deo  confitendum  , aU 
obcinuifTe  confuetudinem  . ImbNice-  tera  Sacerdotibus  etiam  eflc  conftten- 
phorus  Cartophilax  ait,eam  confitendi  dum  , ita  conciliat,  ut  perfedit,  id  efi, 
confuetudinem  apud  Gracos  antiquif-  Jufiis,  & iis,  qui  nullius  peccati  morta- 
fimam  fuifle  , in  epiflola  fcilicet  ad  lis  confeii  fibi  funt , uni  Deo  confiteri 
Theodorum  de  poteflate  ligandi , & fufficiat,Nec  opus  fit  confiteri  Sacerdo- 
folvendi,  cujus  fragmentum  exter  to-  tibu» ; aliis  vero,  nempe  qui  mortali 
mo  f.  Bibliotheca  Patrum  , ubi  fic  ha-  peccato  fnnt  infedi , necefle  fit  Sacer- 
bet:  Omnes  olim  oportebat  ad  ipfos  Pon~  doti  confiteri  , quare  nobis  inAitutio- 
tifiees  accedere  tfuaque  illis  occulta  pro^  nem  Apoftoli  fequendam  afferit . Ita 
dere,  ij  fte  vel  reconeiliationem,  vel  re-  dumtaxat , inquit , ut  Beo,  qui  remiffbr 
pudium  ferre  . Ignoro  autem  qui  faSui*  eR peccatorum , peccata  noRra  confitea- 
fit,  cur  beee  sninits  oiferventur,  quamvis  mur , fiT  hoc  PcrfeQorum  eR  ,feu  jufto- 
exiRimo  Pontifices  negotii  ticdio , fre-  rum,  ut  ait  poftea  , fed  tamen  ApoAoli 
quentique  multitudinis  turbulentia  de-  iaAitutio  nobis  feqiienda^  , utconfi- 
fatigatos,  id  opera  ad  Monachos  tranfif-  teamur  alterutrum  peccata  noftra:  vel> 
fe,  ad  eos  fcilicet,  qui  veri  probati  funt,  ut  habetur  in  Capitulari;  quod  utrum- 
aliifque  valeant  ejfe  utiles .. ..  Si  quis  «}ue  non  fine  magno  frudu  intra  fan- 
expertusfit , l3  homo  fragi  , igt  citm  hoc  «am  fit  Ecclefiam:  ita  dumtaxat,  ut  3c 
Sacerdotio  fungatur , ad  illum  iaprimis  Deo  , k quo  eft  remifTio  peccatorum  , 
accedendum  eR  , confiteamur;  Sc  fecundCim  Apofioli  ia- 

Q^orumcumque  verb  Gracorum  fit  ftitutionem  confiteamur  alterutrum  . 
error  ille,  non  probat  eum  Theodorus,  Vrgebis  : £x  eodem  Canone  videtur 
fed  Improbat  omnino  : /Vrwd  , qula_>  negari  efficacitas  ConfelTionis  externe 
contrariam  opponit  ei  totius  Eeelefia  faCta  Sacerdoti : fic  enim  feribit:  Cbn- 
dotArinam  , dum  ait : Qmdam  Deo  fo-  fejfio  itaque  , qua  foli  Deo  fit , quod  eft 
liim  confiteri  debere  peccata  dlcunt,ut  fu  fi  orum,  purgat  peccata;  ea  veri  , qua 
Grsci,  quidam  Sacerdotibus  , ut  tota_<  Sacerdotibus  fit, docet  qualiter  ipfa  pur- 
fere  S.  Ecclelia  , nam  particula  (^feri  ) gentur peccata  : igitur  ConfelEo  faCta_> 
paucos  foliim  excipit  Grscos  , qui  licet  Sacerdoti  non  aufert  peccata, 
hoc  errore  , & aliis  qiiibufdam  etlam_>  Sego  confequentiam  \ Illis  enim  ver- 
gravibus  impliciti,  nihilominus  adhuc  bis  non  negatur  efficacia  ConfelTionis, 
in  Eeelefia  tolerantur  . Secundi , parti-  fed  determinatur  modus,quo  tolluntur 
cula  ( feri)videcur  adfcititia;non  enim  peccata  ,quafi  dicat  : Solus  Deus  eA  , 
habetur  apud  Ivonem  Carnotenfem-,  qui  ut  Author  principalis  , & caufa_> 
par.if.  decreti  cap.if^.  nec  apud  Bur-  princeps  remiflionis condonat  peccata; 
cbarduin  lib.1p.cap.149.  apud  quos  ille  modus  autem,  quo  communiter  illa 

. con- 


— dvT 


De  Confejffione 

tondonat,  efl  ConfelTio  fa<fta  Sacerdo- 
ti; unde  ilatin]  fubjungit : Oeus  nam- 
que fulucis  , &c  ihnditatis  Author  , de 
largitor,  plerumque  hanc  prabet  fute 
Poenitentia  medicinam  invifibili  ad- 
miniOratione , plerumque  medicorum 
operatione:quod  ita  didum  obfervant 
illius  Decreti  emendatores  , uc  ille  Ca- 
non oper (Itionis  appellatione, doceat  or- 
dinarium purgandi  modum  efle  per 
Sacerdotis  Abfulutiones : Deuseninuj 
( inquiunt  ad  marginem  } ut  continud 
fubjungitur  , fanitatem  largitur  , ple- 
rumque medicorum  operatione,  non 
dicit  autem  fola  dumtaxat  ollenfione  . 

Inflant  iterum  . Qua  fuerit  Canoni- 
ftarum  fententia.non  potell  evidentius 
innotefeere,  qukm  ex  Glofla  Joannis 
Teutonici : fed  ille  dift.p.  de  Poenit.  in 
principio  ducet  humano  jure  peccato- 
rum Confeflionem  clTe  introdudam ; 
oit  enim  : didendum  efl  ergo  , quando 
Confeffio  oris  inftituta  fuit : dicunt  qui- 
dam , tnftitutam  fuijfe  tn  Paradifo  jia- 
tim  pofl  peccatum , dicente  Domino  ad 
jldiim  , /frfaw  ubi  es  l Ideo  enim  queefs- 
vit , ut  ipfo  conflente  peccatum  daretur 
forma  aliis  impoflerum  confitendi ; fed 
quia  in  illa  interrogatione  Dominus  mi- 
nus exprefse  videbatur  ad  confitendum 
roonuijfe  ; ideo  pofl  exquifivit  a Cain^ 
fratricida  expreffius , ubi  est  Frater 
tuus  ? Alii  dicunt , qudd /ub  lege primd 
fuit  inftituta , quando  yo/lse  pr recepit 
Acbasifcrimen Juu  confiteri,  llp  lapidatus 
efl.  Alii  dicunt, qudd  in  novo  Tefiamen- 
to  djacobo  dicente:  Confitemini  al- 
terutrum Peccata  vestra  : Sed  melius 
dicitur  eam  tnftitutam  fuiffe  i quadam 
univerfalis  Ecclefire  Traditione  potius , 
quam  ex  novi  , vel  veteris  Teftamenti 
authoritate  : l3  Traditio  Eccltfire  obli- 
gatoria eftfUt  praeeptum . Unde  colli- 
git : ergo  neeejfaria  efl  Confe/fi»  in  mor- 
talibus apud  nos , apud  Grrecos  non  : 
quia  non  emanavit  apud  illos  Traditio 
talis  ,fieut  nee  conficiunt  in  aymis  ,fed 
infermentatis . 


Peccatorum'.  tfo5 

„ Nego  antecedens:  Non  enlm.inquic 
„ DodordiH.17.  num.9.  Ecclcfia  ten- 
,,  talTet  tam  arduum  praeeptum  im- 
„ ponere  omnibus  Chriflianis,  nifi  ef- 
,,  fet  praeeptum  divinum  : velqula_> 
,,  non  invenitur  ubi  ab  Ecclefia  impo- 
,,  natur  iftud  praeeptum , quin  ante 
,,  hoc  Sandi  reputarunt , hoc  prace- 
„ ptum  de  ConfefTione  obligare  ; il 
„ enim  allegatur  illud  Capitulum , 
„ Omnis  utriufque  fexus , patet  qu6d 
,,  illud  cil  Innocentii  III.  in  Concilia 
„ Lateranenfi : fed  ante  illud  tempua 
,,  per  multos  annos  fuit  AugulUnus 
„ plufquam  per  odingentos  annos , 
„ qui  pradicavit  Confeflionem  valde 
„ eife  ncceflariam ....  Nec  Canonifla 
„ facile  inveniret  aliquod  Concilium, 
„ vel  praeeptum  proprii  , ubi  expri- 
„ matur  praeeptum  de  Confersione_« 
,,  lacienda,  ficuti  hic  loquimur  . Unde 
„ colligit  Dodor  , ipfum  Gloflatorem 
,,  irrationaliter  loqui  \ turpe  enim  ef- 
,,  fet  Theologo  dicere  , aliquid  cfl*e  in 
,,  Biblia,  & nefeire  ubi  illud  invenire- 
„ tur , & ita  inconveniens  debet  e(Te 
„ Canonilla  dicenti  aliquid  efle  cx 
,,  univerfali  Traditione  Ecclefla  , de 
,,  non  invenire  in  Canone,  fi  Canon 
„ fu  flicien  ter  continet  univerfalesTra- 
„ ditiones  Ecclefla:  non  allegat  autein 
,,  aliquod  CapitulumCanonis  ad  iflam 
„ Traditionem  ; fed  cantum  poilfub'^ 
„ dit , qu6d  Traditio  Ecclefla  efl  obii- 
„ gatoria. 

Objicitur  , bt  expenditur  factum 
Nectarii  . 

O Ejiciunt  qtiartd : Si  Confeffio  re- 
veri  eflet  de  jure  divino,  a nullo 
Ecclefla  Pallore  merit6  poflet, ab  roga- 
ri : fed  Nedarius  Epifeopus  Conftanci- 
nopolltanus  abrogavit  Confeflionem 
auricularem  in  Ecclefla  fua.ob  fcanda- 
lum  aliquod  ortum  ex  Confeifione  no- 
bilis cujufdam  mulieris  , ut  conflat  ex 
Sozomeno  lib.  7.  hiflorix  cap.  16.  ubi 

rem 


Digitized  by  Google 


6o6  TraB~hDifp.lLArt,llI,Se  HAL^ludiJlJ, 


,,  rem  Hc  narrat : In  Ecclefia Condan* 
,,  tlnopolicaiia  presbyter  p^nitentib  iS 
„ deputatas  hoc  munere  functus  edj 
,,  donec  mulier  quzdam  nobilis  ob 
„ peccata  qu*  confeiTa  fuerat , ab  hoc 
„ Presbytero  jejunare  ac  Deo  fuppli- 
„ care  jufla,  & ob  ipfam  caufam  qu6d 
,,  in  templo  morofa,  feab  homine.» 
„ Diacono  coudupratam  prodidilTet . 
„ Hoc  autem  cognito  vulgus  ut  ob 
„ contumeliam  Ecclefic  illatam  in> 
„ ^gnabatur,  acerbillimifquecalura- 
„ nlis  premebantur  Sacerdotes . Ne- 
„ (Sarius  itaque  perplellus  , quodnam 
„ huic  infortunio  remedium  adhibe- 
^ ret , ftupratorem  ipfum  Diaconatu 
„ privavit,  Sc  confulentibus  quibuf* 
,,  dam  , ut  unicuique  liberum  j^rmit- 
,,  tcret,prout  ip£e  fibi  confeius  eflet,6c 
,,  confideret  ad  myfteriorum  commu- 
„ nionem  accedere,  Penitentiarum  il- 
„ Ium  Presbyterum  exauAoravit.Sub- 
„ jicit ; Ipfum  morem  alias  Orientales 
„ Ecclefias  fuifle  imitatas.  Exquibus 
j,  colligit  Calvinus  lib.  j.  Inditut.  c.4. 
„ num.  7.  S/  lex  Dei  erat  auriexUrit 
Confeifio , qui  au/us  e{J  NeUariui  eaout 
refigere,  ac  convellere  i NeQarium/an- 
Bum  Dei  iomitient,o>iiriiiui  veterurafuf- 
fragiit  probatum,  bxrefeoz,  iS  JcbiJma- 
$it  accufabunt  i Sed  eodem  calculo  dam- 
mabunt  Ecclefiam  Conftantinopolitanam, 
in  qua  confitendi  mor  -m , non  ad  temput 
modd  diffimulatum  fiuijfe , fed  adfuam 
ujque  memoriam  obfoleviffie  narrat  So- 
%pmenui;  tmd  non  Conftatitinopolitanam, 
fed  Orientales  omnes  Ecclefias  defrBienis 
reas  agant , quee  snviolabilem  fi  verum 
dicunt ) legem  , & Cbrifltanis  omnibus 
mandatam  neglexerant . 

Nego  minorem:  Nam,ut  prcclart  do- 
cent Bellarminus,  Suarez  dift.  17.  q.a. 
Vofquez  q.90.  art.i.dub.j.  &c,  Erimd, 
negari  potefl  fatftum  iilud  : Tum  , quia 
ut  declarat  S.  Gregorius  lib.  6.  £pifto> 
larum  cap.ir9.HiftoriaSozomeni  k Se- 
de Apoftolica  non  admittitur  , qu6d 
aaulM,mentiatut : Tam , quia  Sozome- 


nus  ipfe  ciim  elTet  Novatianis  P^niten* 
ti«  Sacramenti  hodibns  impense  addi- 
<dus,  potuit  illam  hidoriam  , ut  eorum 
parti  duderet,  gratis  conF.ngere  : Tum, 
quia  ipfe  non  refert  abrogationis  huju- 
fce  Poenitentiarii  Sacerdotis  hidoriam, 
(Sc  feriem,  ut  rem  fuo  tempore  certam  , 
& condantem  , led  ut  rem  controver- 
fam  , de  qua  varii  varie  fentiunt;  ait 
enim  : ^uid  autem  boefit , aut  undK^ 
fuwpferit  originem,aut  quam  ob  caufam 
id  fubUtum  fuerit , alii  forfitan  aliter 
referunt:  ego  autem  quid  mihi  videatur  , 
explicabo  . Quibus  verbis  fignificat , fe 
narrare  rem  , non  quam  viderit , aut  k 
tedibus  hde  dignis  acceperit ; fed  ut  il- 
lam probabiliorem  judicabat : Verhin 
oniam  NIcephorus  lib.  la.  hid.  c.20. 
Socrates  lib.  p.  fuK  hidorie  cap.  19. 
hujus  fatdi  ii  NetSario  hidoriam  refe- 
runt; idcirco . 

Refpondee  fecundi  , Sozomenum  non 
aflerere  abrogatam  fuiffe  b Necdario 
ConfelConem  auricularem  , 9e  Sacra- 
mentalem,  ut  contendit  Calvinus,  ut- 
pot^  ciim  ibidemillam  efle  neceflariam 
ad  impetrandam  veniam  aderat : fed 
dumtaxat  refert  abrogatam  fuifle  Con- 
fcdionem  publicam  , nec-non  , dc  mo- 
rem illum  Eccleiiadicum  , quo  Peeni- 
tentiarius  Sacerdos  ad  crimina  publica, 
& graviora  excipienda  defignatus , di- 
fcernebat  ea,  pro  quibus  publica  Posni- 
tentia  eflet  agenda  , ab  illis  pro  quibus 
non  edet  publice  poenitendum  : quem 
utique  morem  propter  illud  fubortum 
fcandalum  Neiftarius  abrogavit . 

Qu6d  autem  hcc  fuerit  Sozomeni 
fentcntla  , apparet  ex  verbis , que  ante 
illa  in  objectione  feribit;  Quoniam,/»- 
„ quit , non  peccare,  divinum  efle  , de 
,,  ultra  humanam  naturam  cognofei- 
,,  tur  ; Pcenitentibiis  autem  , quamvis 
„ frequenter  deliquiflenc , veniam  da- 
,,  re  Deus  juflerit,  & ad  impetrandam 
„ denique  veniam  , confiteri  peccata 
„ necefle  fit;  odiofum, ut  credibile  ed, 
,,  Sacerdotibus  ab  initio  vifum  fuit , 

tan- 


De  ConftJJione 

tanquam  in  theatro, audiente  Eccle- 
ftx  multitudine,  delidta  pronuntia- 
” re.  Presbyterum  itaque  aliquem  , vi- 
” ue  integritate  maximi  fpedtabilem  , 

**  fecretorum  etiam  tenacem  , ac  fa- 
»>  pieiitcm  huic  officio  prafecerant,cui 
» accedentes,  qui  peccaverant, a<fla  vi- 
n tc  fux  confitebantur  : ille  venS  , pro 
j,  cu)ulque  delidlo,quid  aut  facere  fin- 
„ gulos,  aut  luere  oporteret , intermi- 
^ natus  abfolvebac  , ut  ii  fe  Ipfi  com- 
milTorum  poanas exigerent.  AtNo- 
vatianis  quidem  , quos  Pcenitentic 
**  nulla  cura  frangit , illo  nihil  opus 
fiiic  : in  crteris  autem  feclis  in  hunc 
” ufque  diem  durat.  Sollicite  autem  in 
M occidentalibus  Ecclefiis , 8c  maximi 
M in  Romana  fervatur;  ibi  enim  mani* 

M feftusell  Poenitentium  locus;  (lant 
,,  autem  in  eo  maelii , ac  velut  lugen* 
tes,  (initoque  demum  Dei  (acrificio 
participes  non  fadii , quorum  parti- 
” cipes  fieri  veros  Dei  cultores  fas  erat, 
**  cum  plandtu  ac  lamentatione, femet- 
**  ipfos  in  terram  pronos  abjiciunt : 

» tamen  ex  adverlb  lamentabundus 
» Epifeopus  occurrens  , confimiliter 
ai  humi  cum  ejulatu  collabitur  , ac  to- 
a,  ta.  Deique  Ecclefic  multitudo  lacry- 
y,  mis  fuffunditur : pofl  hsc  Epifcop>is 
primus  erigitur,  ac  jacentes  erigit.de 
” quantiim  fatis  efi  pro  peccatoribus 
” pfnitentidra  agentibus  precatus,  eos 
V dimittit privatim  . Deinde,  fponte 
» fua  quifque  vel  jejuniis,ve1  lotionum 
at  ciborumve  abllinentia,  vel  aliis.qui- 
a>  bus  juftus  e(i,  femetipfum  afHigens  , 
tempus expediat,in quantiim Epifeo* 
pus  prafiiterit , exadlo  demum  pr«- 
finito  die , pmni  jam  quafi  debito 
’*  quopiam  exoluta  , k peccatis  abfol- 
” vitur  , dt  populo  in  Ecciefia  conjun- 
” gitur . H«c  Romani  Sacerdotes  ; ab 
at  ipfo  inde  exordio  etiam  ad  noftram 
a,  ufque  memoriam  cuftodiunt  in  Ec- 
„ clefia  veraCoiifiantinopoIitana,  Pre- 
sbyter poeiiitentibus  deputatus  hoc 
munere  fundus  cll  nempe  donec 


Peccatorum  l ' <^07 

„ fcandalum  ex  Confeflione  nobilis 
„ focmlnc  contigerit . 

Ex  eo  Suzomeni  loco  patet  aperte  : 
Primi  , Pmuitentiarium  aliquem  inlli- 
tutum  efle  , qui  publicis  prselfet  pfni- 
tentiis  : Sfcundi  , publice  pjf.iitentes  ei 
Presbytero  lingula  fu*  vit*  peccata 
detexifle,  publica  pariter  , & occulta  , 
fpeciali  Confeflione : non  alio  quippe 
confilio  virum  integrf  vit* , fecreto- 
rumque  tenacem  huic  officio  pr«fecere: 
quia  fi  publica  tantum  ei  peccata  con-^ 
fiefli  fuinTent,non  erat  in  eo  fccreti  tena- 
citas admodum  efflagitanda  . Tertii  ^ 
poenitentes  vit*  fu*  Pgnitentiario  pri- 
vatim confeflbs , ex  ejus  imperio  , feii 
confilio  publica  quedam  , aut  etianuj 
occulta  propalafle  pollet  Confeilione 
publica:  nam  ideo  fapientem  presbyte- 
rum ei  pr*fecere  muneri,  qui  pro  cujuf- 
que  delido , quid  facere  fi  ngulos  opor- 
teret , & quas  k fe  pf  nas  exigerent  ipfl 
jejunando,  fupplicando  , vel  etUm  oc- 
culta publici  confitendo,  ficuti  Mwo- 
na  fuam  cum  Diacono  confuetudinem 
etfifixretam  evulgavit.  Unde  Spzo- 
raenusexaudorationem  illius  Pjniten- 
tiarii  improbat , qu6d  ea  peccandi  fr«- 
num  auferat , tollendo  verecundiam-j 
eorum  , qui  fua  confitebantur  ipfi  deli- 
da.  Verbis  enim  in  objedione  relatis 
„ h«c  immediate  fubjicit : Pfnitentia- 
rium  illum  presbyterum  exaudora- 
vit , quod  quidem  ex  tempore  porro 
’ irritum  vindicatum  fiiit;  jam  tamen, 
**  ut  opinor  ,ipfa  vetudate,  de  eicon- 
’*  junda  gravitate,  atque  fe  veritate,  ia 
*>  promifeuam  oc  dilFolutam  vitanu., 
» paulatim  delabi  incipiente;  (iquldem 
» ante^,  ut  ego  exiltimo, minora  eraiit 
,,  peccata,  tamen  ob  verecundiam  eo- 
„ rum  , qui  fua  ipforum  delida  Ipfi 
enuntiabant ; tamen  ob  (everltatem 
eorum.qiii  Judices  ejus  rei  condituti 
**  erant : at  ille  pudor  inprimis  erat  in 
>s  occultorum  explicatione  . 
i>  Confirmatur  hic  refponlio  ex  So- 
,,  crate  lib.y.faidorl^c.ij).  ita  &>'ril>ea- 

te: 


. Digilized  by  Googie 


n 


>> 

>> 

>> 

9» 

» 

»> 

»> 

>1 

»> 

«> 

»> 

•> 

»> 

•» 

»> 

>» 

»> 

«> 

» 

» 

9> 

»> 

» 

» 

» 

•* 

»9 

99 

99 

99 

99 

99 

99 

99 


.5c8  TraB.l.Difp.JI,Art,llL5e6l.II, 


te  Per  id  tempus  vifum  fuit  Ecclefif, 
m Pre&byreri , i)u!  in  lingulis  Eccle- 
fiis  !'enittiui*  pr*erant,  tollerentur; 
i(lc;'je  hac  de  caufa  ab  illo  tempore  , 
pui>  Novatiani  fe  ab  Ecclelia  fejun- 
M-rant,  recufaveranti]ue  cum  his,qui 
tempore  perftcutionis, regnante  De- 
cio cuncitatz  lapri  erant  (Communi- 
care , Ecclefiarum  Epifcopi  Canoni 
adjunxerunt  , ut  in  fingulis  Ecclefiia 
Presbyter  quidam  Pjnitenti*  pr«ef- 
htt , quo  qui  poft  Baptifmum  lapfi 
fuilTcnt  coram  Presbytero  ad  eam_> 
rem  delignato  pccccta  fua  confite- 
rentur . Ifte  Canon  adhuc  apud  alias 
fetftaa  ratus,  firmufque  manet : Soli 
autem  , qui  fidem  confubflantialita- 
tis  tenent  cum  Novatianis , qui  cum 
illis  in.ea  fide  confentiunt , Presby- 
terum Pfnitentiarium  rejecerunt  ; 
Novatiani  vero , ne  initio  quidem  , 
illam  quafi  appendicem  admiferunt: 
Epifcopi , qui  ;am  pr«funt  Eccleflis , 

?|uamvis  ad  longinquum  temporis 
patium  hoc  teneant  inflitutum ; ta- 
men temporibus  Nedlarii  Epifcopi , 
immutarunt , propter  cujufdam  fa- 
cinus , quod  tum  fbrfan  in  Ecclefils 
admiffum  fuit:  Mulier  quaedam  no- 
bilis ad  Presbyterum  Pfnitentiarium 
accedit, peccata,  qu(  pofl  Baptifmum 
commiferat,particulatim  confitetur^; 
Presbyter  mulieri  mandatum  dat,ut 
jejuniis,  & continuis  precibus  fe  de- 
deret,qu6  una  cum  peccatorum  Con- 
feflione  , opus  dignum  Poenitentia 
oftenderet , Mulier  longius  in  con- 
fitendo progrefla  , alterius  culpc 
feipfam  infimulat , docet  Diaconum 
Ecclefifcum  ipradormivifTe;obquod 
facinus  hoc  modo  patefiatfliim  , Dia- 
conus ab  Ecclefia  ejedlus  efltTumul- 
tus  inde  in  populi  multitudine  exci- 
tatus: nam  inaignabatur,non  folCim 
de  admiflb  flagitio,  veriim  etiam 
qu^d  inde  gravis  infami»,  & contu- 
melic  nota  Ecclefi»  inufla  eflet.  Ita- 
que cum  Sacerdotibus  ob  hanc  cau- 


,,  fam  efTet  vehementer  objedlacum 
„ Eudemon  quidam  Eccicfie  Presbyter 
„ genere  Alexandrinus  Epifeopo  Nc- 
„ «flario  dedit  confiliuin  , ut  Presbyte- 
„ rum  Pocnitentiarium  tolleret  , & li- 
„ beram  daret  poteflatem  , ut  pro  fua 
„ quifque  confeientia  ad  myfleria  par- 
„ ticipanda  accederet : nam  eo  pa<flo 

foliim  efTe  futurum  , ut  Ecclefia  om- 
,,  ni  macula  careret  infami».  Ifla  om- 
„ niaab  Eudemone  ego  ipfe  accepi  , 
,,  huic  noftr»  hiftori»  mandare  neuti- 
„ quam  plane  dubitabat . 

„ Eadem  ex  Socrate  , & Sozemeno 
Cafliodorus  hifloric  tripartit»  lib.  9. 
cap.^d.  & Nicephorus  Calixtus  lib.  la. 
hiflori»  cap.  ap.  exferibunt,  ac  refe- 
runt. 

Ex  quibus  aperti  colligitur  Nedla- 
rium  aorogalTe  tantfim  tria:  Primum  , 
poteflatem  , feu  munus  Sacerdotis  P{- 
nitentiarii  conflituti  fuper  publicos  p{- 
nitentes,  eumque  exaunoraire,veI  quia 
id  imprudenter  illi  mulierculc  manda- 
verat ; vel  quia  noverat  illam  id  indi- 
caturam in  publica  fua  Confeflione  ; 
nec  tamen  prohibuerat : vel  quia  diu- 
turniores PocnitentI»  moras  in  Ecclefia 
mulieri  prcfcripliffet;  unde  occafio  fuit 
committendi  fceleris  , vel  fcandali.  iV- 
euntium,  publicam  Poenitentiam  , ejuf- 
que  exercitium  profcripfit,  quibus  diri- 
gendis Poenitentiarius  ille  Presbyter 
conflitutus  fuerat ; e6  qu6d  occafione 
'hujus  Ppnitenti»  public»  ortum  fuit 
illud  fcandalum  . Tertiitm , publicam 
Confefsionem  prohibuit  ,qu»erat  ve- 
luti  pars  Ppnitentic  public»  , & per 
quam  flagitium  fpmin»  cum  Diacono 
populo  innotuerat.  Non  autem  abro- 
gavit Confefsionem  privatam  , nec 
exauifloravit  Presbyteros  excipiendis 
Confefsionibus  privatis  , & Sacramen- 
talibns  ab  Epifeopo  defignatos;nec  eri- 
puit eis  abfolvendi  poteflatem  . Quod 
utique  colligitur  primi,  quiatantiim 
abrogavit  eam  Confefsionem ,quc  No- 
vatianorum  occafione  fuerat  iaflituta  : 

at 


De  Confejfiom  Peccatorum . 609 

•t  ConfeCiio  privata  pridem  ante  No-  tur  : nam  ex  .T»fr«/eNei3ar5us  liberam 
vatianos  erat  in  ufn,  ut  condat  ex  Ire-  dedit  potedatem  , utprofua  quifque 
n*o  , Origene  , dtc.  Seeundt , tantiim  confcientia  ad  myderia  participanda^ 
removit  eam  Confefjioncm  , cui  pecu-  accederet . Ex  Soxpmtna  permldt  uni- 
liariter  Presbyter  Ffnitcntiarius  erat  cuique  liberum,  ut  ipfe  fibi  confciuaef- 
dedinatus  : at  ille  non  erat  dedinatui  fet  ,&  confideret , ad  communionem-# 
ad  privatam  Confefsionem  excipien-  myderiorum  accederet  . Ex  Ca^odora 
dam  ; fieri  enim  non  poterat  ut  unus  (ingiilos  ad  communicandum  judicio 
dumtaxat  Sacerdos  iii  amplifsiina,  ac  confeientiz  fua:  reliquit.  Ex  N/ct/Aw, 
valde  populofa  Civitate  Condantino-  cuique  pcrmifit  pro  confcientia  , 8c  fi- 
policana,  imperii  fede , fufficeret  priva-  ducia  fua  communicare,  dc  immacula- 
tis Confefsionibus  tot  hominum  exci-  tis  participare  myderiis  : ergo  permidt 
piendis  . Tertio  , Netdariut  eam  folum  ad  Eucharidiam  accedere  deinceps  fine 
abrogavit  Confefsionem,  qute  fuerat  privata  quacumque  Sacramentali  Con- 
occafio  fcandali,&  cujus  abrogatio  vi-  fefsione. 

debatur  necedaria  fedando  tumultui  Nego  majorem".  Ea  quippe  libertas  4 
excitato  in  plebe  Condantinopolitana;  Nedtario  deinde  concelTa  pcenirentibus 
hcc  autem  fuit  Confiefsio  publica;  nam  in  eo  fuit , ut  antequam  ad  Euchari- 
ex  Socrate  tumultus  ille  excitatus  ed  diam  accederent,  ii  non  adigerentur 
in  populo:  quia  mCilier  in  confitendo  ampliiis  confiteri  Poenitentiario  Sacer- 
progreffa  longius  , ilagitium  cum  Oia-  doti.fed  pofTent  cuicumque  Presbytero 
cono  admilTum  vulgaverat . vellent  ex  deputatis  ab  Epifcopo  confi- 

Nee  refert  qubd  in  textu  Grcco  So-  teri ; quia  concefla  libertas  ed  intelli- 
cratis  non  habeantur  ill®  vocetjongifts  genda  confbrmiter  ad  ea,  qu*  refcrun- 
in  confitendo pTogrejfa  : nam  alia;  datim  tur  ibi,  nimirum  ut  Poenitentes  publici 
adieida; , fcilicet  alteriut  eulpte  feipfam  eximerentur  onere  , quod  ante  permlf- 
infimulaf.  odendunt  aperti  fecundam  fionem  hanc  iisimpofitum  erat;  hoc 
ejus  Confefsionem;illa quippe  fui  ipfius  autem  onus  in  eo  fuit,  ut  antequam  ac- 
infimulatio  , qua  manitcdat  fuum  cum  cederent  ad  myderia,  Ptenitentiario  fi- 
Diacono  flagitium  , ed  accufatio,  feu  gillatim  acffa  vitx  fux confiterentur, de 
Confefsio  , non  quidem  privata  , qux  alter  nemo  poTet  eos  abfolvere:  fed  ab 
omnino  fecreta  erat , fed. publica  , per  hac  obligatione  liberati  funt  iNedfa- 

3uam  crimen  idud  innotuerat:  quomo-  rk» : dum  etiam  ab  onere  publicx  P«- 
o enim  fcelus  idud  occultum  venilfet  nitentix  , tum  & publicx  Confefiionis, 
in  cognitionem  tum  Cleri,tum  populi,  qua  tenabantur  aliquando  debita  qiix- 
efletque  incaufa  cur  Diaconus  ifuo  dam  evulgare  coram  univerfa  multitu- 
gradu  exturbaretur  , dc  tam  grandis  in  dine  popiili;podea  quippe  permifii  funt 
populo  tumultus  fieret?Non  abs  re  igi-  communicare  fine  iis  oneribus  ; at  non 
tur  Chrido-Phorfonus  infua  Interpre-  ideo  permiifi  funt  illi  pcenitentes  ad 
tationc  Socratis  , has  voces  addidit  ce-  Eucharidiam  accedere  fine  purgatione 
xtui  Grxeo  , hngtus  in  confitendo  pro-  peccatorum, ideoque  nec  abfque  priva- 
grefia  . ta  Confellione  . Quod  dc  ipfis  hxreticis 

Vrgebit : Eam  Ne<5tarius  Confielsio-  patet , contra  quos  agimus, ajunt  enim 
nem  abrogavit  , quam  prxmittere  de-  ad  Eucharidiam  admittendos  non  efie, 
bebat  peccator  , ut  dign^  ad  Euchari-  nifi  pribs  k Padore  probatosainde  Me- 
diam accederet : fed  hxc  ed  quam  fa-  lantdhon  in  Augudana  Confeflione  fic 
cramentalem  appellamus;  igitur  illam  ah§.De  Confejfione  : Confefsio  non  ed 
fufhilit . Minor  condat . Major  proba-  apud  nos  abolita ; non  enim  foiec  por- 
Tom.X.  H h h h ri- 


Digitized  by  Googie 


(Tio 


TraHJJ)iJp.U./4rtJILSe^.II.^^aJI.L 


rigt  corpus  Domtn^nifi  «ncea  explora- 
ti cis,  & abfolutis.  £t  Calvinus  }.In* 
>•  ftit.cap^.jubet,ut  fiftant  fe  oves  Pa- 
ti (lori  I quoties  facram  cocaatn  parti- 
ti cipare  volunt;  adeo  non  reclamo,  8c 
ti  maxime  velim  hoc  ubique  obfervari. 

Inflabit:  Putnitentiarhjs  occafione 
Novacianorum  inflitucut  , debuit  elTe 
fccrctorum  tenax  ex  Sozomeno; /ervans 
Jecretum  , ex  Cafsiodoro,  taciturtms,ex 
Nicephoro : at  (i  fuilTet  irDitutus  re- 
gendis ptenitentibus,  dc  pcciiit  ac  Con- 
fefsionibus  publicis,  efflagitau  non  ef- 
fet  in  eo  tam  arda  fecreti  , iigillique 
religio;  ergo  tantiim  infiitutus  exci- 
piendis Confefsiotiibus  privatis,  ideo- 
que  hac  abrogata  , privatK  Confelsio- 
■es  abrogate  videntur , 

Ne^o  minorem:  Ex  Sozomeno  quippe 
debebat  ille  pro  cujufque  delido  prs>* 
feribere , quid  oporteret  facere , (eu  lue 
le  Ungulos,  ut  debitas  i (e  pixnas  fceifr 
rum  exigerent . Ex  hilloria  tripartita  , 
fecundum  cujufque  culpas  fta(iuebat 
multa:  ad  id  impense nccelTaria  fuit 
infpedio occultiorum  culparum,  in- 
tentionum, & circumftantiarum  , ut 
iatisfadioiies  , & jiotnas  delidls  pares 
injungeret  utilitati  poenicentis  , & Ec- 
clefia;,quafdam  etiam  ex  occultis  Gon- 
fefsione  publica  declarare  juberet , fed 
id  fuie  privata  Ckinfefsione  non  pote- 
rat ,qua:  virum  fecreti  tenacem  , pro- 
bum, dc  prudentem  exigit.  Ouplex  ita- 
que Confefsio  fuit , qua  publici  pteni- 
tenteseo  tempore  fua  peccata  confite- 
bantur. Vnafeeret*  feu  privata  , qua 
ftatim  ab  initio  Poenitentist  fingula  vi- 
te fueada  Poenitentiario  detegebant, 
tit  ab  eo  Pteiiitentie  modum,  & ratio- 
nem acciperent  . publica, quam 

interdum  in  parte  fatisfadionis  ede- 
bant , ubi  p^itentis  utilitas  , aut  £c- 
clefie  ratio  ^flulabat . Utramque  So- 
cratesin  nobilifsimc  mulieris  ppniten- 
tia  defignat  . Prioid , privatam  coram 
Pfnitentiario , qua  ad  Presbyterum  il- 
lum accedens  , peccata , qu«poft.Ba- 


ptifmum  admlferat , particulatim  con- 
fitetur . Secundo  , publicani  coram  po- 
pulo : qua  Presbyter  audita  Confefsio- 
ne  fecreta  mulieris  , ei  muldam  impo- 
nit , dc  mandat , ut  jejuniis  , dc  conti- 
nuis precibus  cum  peccatorum  Confef- 
fione  opus  dignum  Poenitentia  oOen- 
deret . Hac  ipfa  Confdsione  dum  ma- 
trona fungitur  , longius  confitenda 
progreflaiforfan  ex  indifereta  devotio- 
ne (ua,vei  etiam  ex  imprudentlori  con- 
fiKo  Presbyteri,  turpe  cum  Diacono 
crimen  ita  patefecit  , ut  inde  tumultua 
in  populo  (it  excitatus , dc  ejedus  ab 
Ecclefia  Diaconus . 

Vrgetis  iterum:  Mulieres  ob  vere- 
cundiam, dc  pudorem  (exus,  non  age- 
bant P^uitentiam  publicam ; ergo  ma- 
trona, qua  Nedario  dedit  occafionem 
abrogandi  Poenitentiarium,  non  emifit 
Confefsionem  publicam . 

Difiin^uo antecedens ; Ita  frequenter, 
ut  viri , concedo : nunquam  omnind  , 
QCgo;  nam  ex  Hieronymo  in  Epitaphio 
,,  Fabiolc  ad  Oceanum  ; ea  primarie 
,,  nobilitatis  fceraina  , quod  (ecundo 
,,  marito  nupfiiret , repudiato  priori  , 
,,  qui  tanta  vicia  habuilTe  narratur  , ut 
,,  ne  fcortumquidein,j|dc  vilemancI' 
,,  pium  , ea  fuAinere  polTet : ita  pod 
„ lecundi  viri  mortem  in  femet  rever- 
„ fa  ed  , ut  faecum  induerer  , ut  erro- 
,,  rem  publice  fateretur  , dc  tota  urbe 
„ fpedante  Romana  , aote  diem  Pa- 
„ fchx  , in  Bafilica  Laterani , (laret  ia 
,,  ordine  ptenitentium  ,dc  coram  Epi- 
,,  fcopo  , Presbyteris,  & omni  populo 
„ collacrymantibiis  , fparfum  crimen, 

,,  ora  lurida  ,fqualidas  manus,  dc  for- 
„dldacoila^ublnicteret- 

Vrgeiis  : Pceniiemia,  dc  Confelsio 
publica  diu  viguerant  anteNovatia- 
norum  fchifma,  dc  herefim  : igitur  illa 
Confedio , quam  abrogavit  Nedariua  , 
non  erat  Confe(Eo  publica , fcd  ea, 
quam  appellamus  fecretam  , de  facia- 
mentalem  . 

« /fiffisigvo  $ntf cedent:  Viguerunt 


6H 


De  Cunf efficti  e Peccatorum  • 


prorfus  ratione , qu&m  ab  Eplfcopis  in- 
ditu ue  Gnt,  occaQone  hzrefu  Novacia* 
noruni , concedo : eodem  modo, nego: 
fateor  equidem  , qu6d  ance  illud  No* 
vatianorum  fchifma  plerique  publicam 
PoBoitenciam  agebant  , & fua  publici 
peccata  confitebantur  , vel  Hpilcopo  • 
vel  ei  Sacerdoti , (quem  ab  Epilcopo  ex 
plurimis  ad  excipiendas  Confeflionea 
defignatis  feligebant,  ut  condat  ex  O- 
rigene  fupra  laudato  : tunc  enim  uni 
dumtaxat  Sacerdoti  peccata  fua  non 
tenebantur  aperire  , uti  podmoduiTt_< 
contigit  occatione  Novatianorum,£pi- 
feopi  enim  daiuerunt , ut  publici  po- 
nitentes  certum  aliquem  Presbyterum 
pocnitentiis.de  pccnitentibus  prefedium 
ad  irent  , ei  fua  confeiTuri  peccata  , dc 
przfcriptam  ab  eo  Pccnitentiam,6c  Sa* 
tisfadlionem  impleturi . Cujus  utique 
publici  Pcenitentiarii  inditutio  nulla.^ 
memoratur  apud  veteres  EccleGz  Oo- 
diores  ante  perfecutionem  Decii , dc 
fchifma  Novacianorum;  fed  ab  eo  tem* 
pore,quo  Novatiani  difcefTerantidc  fe- 
paraveruntfe  ab  Ecclefta : quoniam  illi 
recufabantcommunicare  cum  iis  , qui 
gralTante  perfecutione  lapG  fuerant,  de 
quos  nonnulli  Prstfules  nimia  facilita- 
te ad  Communionem  line  debita  Satif- 
fadione , de  poenitentia  admiferant,de 
quibus  acriter  conqueritur  S.  Cypria- 
Qus  ietm.de  laffit ; idcirco  ut  £cclefi-i_> 
tam  gravi  malo  deinceps  occnrreret , 
nova  conditucione  fancivit  , ut  publi- 
corum aliquot  criminum  , nonnifi  poft 
exfolutos  ex  hujufce  Pcenitentiarii  pr;- 
feripto  fecretioris  Poenitentice  labores  , 
ad  facrorum  participationem  myde- 
riorum  admitterentur  ii , qui  podBa* 
ptifma  lapfi  fuiffent  , ut  odenderent 
contra  Novatianos  aliquam  in  Ecciefia 
potedatem  ede  dimittendi  peccata  , 
quando  proliciebant  penitentibus  Pref* 
byterum  , ut  ab  eo  diipoliti  per  exerci- 
tia posnitentise  polTent  ab  Epifeopo  re- 
conciliari: Tum  etiam,  utdifciplinc 
feveritatem  obfervarent , ac  illiacuiu 


prsponeret  Sacerdotem  , ut  per  fpon- 
taneas  Pcenitentium  poenas  eorum  de- 
litdis  aliquo  modo  pares  eos  ad  myder 
lia  recipienda  compararent,  cum  eoa 
non  admitterent,  nifi  Sacerdotis  illius 
ope  , dudfuque  , per  dignos  Poeniten- 
ti«  labores , dc  frudlus , k gravioribus 
peccatis  anteii  purgarentur . 

Indant  haretiev.  Illam  ConfeUionem. 
Ncdlarius  abrogavit  , qux  podmodum 
non  fuit  in  ufuinEcclefu  Coudanti- 
nopolitana  : at  quacumque  ConfelEo 
facienda  hominibus  pod  hujufmodi 
abrogationem  , non  fuit  amplius  ibi  ia 
ufuj  igitur,dcc.Major  condat  ex  didlia. 
Minor  verd  probatur  ex  S.  ChryTodo- 
lao  ipfius  Neidarii  in  Sede  Condanti- 
nOpolitana  SuccelTore  , qui  plurlbi  do- 
cet non  elTe  confitendum  hominibus, 
fedfoli  Deo : maxime  verd  Homil.a.in 
Pfalmum  fo.ubi  ait:  Peccata  tnadieite; 
ut  deleat  illa ; fi  tanfunderit  alicui  di- 
tere  , dicito  ea  quotidii  in  anima  tua : 
non  dico  ut  eonfitearit  conferva  tuo  , ut 
exprobret , dicito  Deo  , qui  curet  illa , 
£c  ferm.de  Pmnit.  dc  ConfelT.  Nunc  aur 
tem  , inquit , neque  neceffarium  efJ  pra- 
fentibut  confiteri  : cogitatione  fiat  deli- 
Boruminquifitio  ,fine  tejle  fit  hoc  judi- 
cium , folut  te  Deut  confiteutem  videat, 
£t  Homil.4.de  Laz*to:Neque  enim  con- 
ferva ejl  confitendum , qui  in  publicum 
proferat , fed^  Domino  . Ubi  S.  Chrylb- 
domus ConfelEoni  , quam  improbat, 
opponit  eam,  que  dt  Deo,  dc  quz  Rc  in 
anima  , ac  cogitatione  , dc  intra  con- 
Icientlam  : igitur  S-ChryTodomus im- 
probat omnem  ConfclEonem  facien- 
dam hominibus  . 

Nego  minorem : Et  ad  ejus  probatio- 
nem dico  , S.Chryfodomum  improba- 
re foliim  ConfeUionem  publicam , non 
ver6  privatam  ; loquitur  enim  de  Coh- 
felEone , ex  qua  fequi  polTet  exprobra- 
tio; talis  autem  erat  Confeifio  publica; 
nam  , ut  notat  Origenes  homil.  a.  in 
Pfalm. j7.cum  publica  ConfelEo  feret, 
fentper  aderant , qui  polTent  exprobra- 
Hhhha  re. 


DigiJz 'd : 


■ogk 


6 1 X TraBJ.Di/p,ILArt,IlI.SeH.lL^^(e/iJ. 

, re,  unde  ait;  Sf  hujufmodi  bomo  memor  tere  peeeata  tua  ? cave  enim  homini  <ti- 
deliBi  fui  confiteatur  ea  , qua  eommifit,  xeris  , netihi  exprobret  ^ neque  enim 
iy  humana  confufione  parvi  pendat  eos  , confervo  confiteris  ,fei  ei  qui  Dominus, 
fui  exprobrant , (y  eum  eonfitentem  sto-  Quibus  fignificat , quotidianam  Con* 
/an/,  a»r  rrr/dr»/ , E)ufmodi  ver6  non  fefsioneni  (latim  elfe  faciendam,  ac 
eft  ea  Confeflio,  que  fit  in  Sacramento  peccavimus  : non  igitur  loquitur  de_, 
Sacerdoti:nulla  enim  potefl  ex  ea  fequi  Confefsione  Sacramentali.quam  nulli* 
exprobratio  ; quia  fine  tellibus  Iit , & bi  negat,  fed  dumtaxat  de  Confefsione 
■rdillimo  fllentii  debito,  feu  figilloSa-  privata,  que  fieri  potefl,  8c  debet  4 
cerdotes  allringuntur  . Hinc  addit:  quolibet  homine,ut  videlicet  per  Cun« 

Nunc  autem  neque  neceffartum  eflpra-  tritionem  peccati  veniam  pofsitobti- 
fentibus  tefiibus  confiteri : nam  his  ver-  nere  . 

bis  oflcndit  aliquando  fuilTe  necefla-  ^r^n//ainlem:QuefueritS.Chry- 
rium  coram  tellibus  , idebque  publice  foAomi  de  Confefsione  fententia  , ap- 
confiteri , fed  eam  necelTitatem  e(Te_r  paret  diAindle  ex  Cafsiano  illius  Di- 
fublatam  4Ne<5lario:  nefcilicet  ejuf-  fcipulo  : at  hic  negat  omnem  Confef- 
snodi  publica  Confefsio  amplius  foret  fioncm  faciendam  elTe  hominibus  ; A- 
enfa  , de  occafio  exprobrationis  fa-  quidem  Collatione  ao,cap.8Lait;  Si  ve- 
ciende  . reeundia  retrahente,  revelare  coram  ho- 

Ve!  dico  , S.  ChryfoAomum  ibi  non  minibus  peeeata  tua  erubefcisfilli  quem 
loqui  de  Confefsione  Sacramentali  , latere  non  pojfunt , confiteri  ea  jugi  fup- 
qua:  fieri  debet  ex  precepto  , fed  dum-  piscatione  non  definas,  qui  iy  abfque  ve- 
taxat  de  Confelsione  uuotidiana:unde  reeundia  publicatione  curare,  iy  fine 
Agnanter  dixit  verbis  Uipr^  laudatis  in  improperio  donare  eossfuevit . 

Si  confunderis  alieui  dicere,  di~  Nego  minorem  i Nam  eodem  n^odo 
cito  ea  quotidie  in  anima  tua  , dcc.quafi  loquitur  Cafsianus,quo  ejus  Prfceptor, 
diceret;  Rem  tibi  grandem  non  fua-  nc^npe  vel  de  Confefsione  publica,que 
deo,  neque  adhortor,  ut  quotidie  con-  coram  populo  fiebat,  6c  exquafzpe 
fitearis  peccata  tua  Sacerdoti , qui  ex-  oriebatur  exprobratio,&improperium, 
probret  illa,  & fuis  increpationibus  non  ver6  de  privata,quz  Sacerdoti  fie- 
perllringat ; fed  alium  tibi  Confefsio-  bat , ut  Vicario  Dei , feu  Chrilli , non 
nts  modum  aperio  , nempe  ut  diebus  vcr6  nt  homini  Ampllcl,  ac  puro;  unde 
Angulis  peccata  tua  privatim  Deo  con-  Confefsio  hsc  ceiiferl  poteA  fieri  Deo, 
Atearis  in  anima  tua,  unde  fubdit:Ecce  quia  fit  homini  vices  Dei  gerenti  : A- 
iabes  codicem,  ubi /iribas  quotidianum  quidem  Sacerdos  pro  ChriAo  legatio- 
expenfum  \ habeto  codicem  eonfeientiam  ne  fungitur . 

tuam,  iy  feribe  quotidiana  peccata  : ycl  dico  , cum  illis  vetbis  adhortari 

quando  accubueris  fuper  firatumtsium  , ad  quotidianum  confeientiz  examen, 
iy  neminem  itifeftum  pateris , antequam  & privatam  Confcfsionera  diebus  fin- 
venittt  tibi  fomnus , profer  in  medium  gulis  coram  Deo  de  peccatis  poA  illan» 
codicem  eonfeientiam  tuam  . confeientix  inveftigatioiiem  facien- 

Idem  etiam  fuadet  in  prsfata  horni-  dam;  ait  enim  ante  verba  fupra  Inuda- 
lia  de  Lazaro , ubi  monet , quod  A ali-  ,,  ta : Quis  efl  , qui  non  pofsit  dicere, 
quando  habuerimus  corruptx  cupidi-  ,,  Peccatum  meum  cognitum  tibi  feci, 
tatis  in  anima  conceptum  , Aatim  fuf-  „ & injuflitiam  meam  non  operui?Ut 
locemus ; A verb  in  opus  prudictit.oc-  „ per  hanc  Confefsionem  etiam  illud 
cidamus  per  Confefsionem  Aatim:  Cur  ,,  confidenter  fubjungerc  mereatur:  Et 
trgo  ,ias]^i,pudefcis,iy  trubefeisdi-  „ cemififU  impietatem  cordis  mei. 

Quod 


De  Confejflone  Peccatorum . 


„ Quod  fi  verecundi»  retrahente , Scc. 

Ohjiciunt  quintd  : Plurimi  Theolo- 
gis Principes  aperte  fatentur,  Confef- 
fioiiem  non  divino  >ure,  fed  dumtaxat 
humano  efie  prsceptam  : nam  Hugo 
Vi(florInus  lib.  de  Sacramentis  par.  14. 
cap.i4.dlcit,  Chrifium  non  dedilTe  ho- 
minibus przceptum  fua  peccata  confi- 
tendi . Et  Magifier  fent.  difl.i^.propo- 
nit  fententias  utrintjue  probantes  , & 
negantes  i>ecersitatem  Confefsionis  , 
nec  ipfe  quidquam  refolvere  videtur  , 
falcem  ex  jure  divino.  HtAIenfis4.p. 
qu.iS.memb.j.art.i.  Dominus,  inquit , 
non  inftituit  ConftJJior.em  , ut  erat  exer- 
cenda ai  ipfis paeni tenti im . Taiidcrru, 
S.Bonaventura  dif).i7.par.i.art.i.  q.;. 
aperti  docet,  Chrifium  Dominum  non 
infiltuilTe  Confelsloncm  , fed  iHam  efie 
opus  pure  humanum  : Vnde  , inquit, 
non  ejl  datu  virtus  Sacramenti  ipfi  Con- 
fejjioni  ,/ed  Abjblutioni  : ideo  reQi  ho- 
minibus puris  irjlitutio  debuit  referva- 
ri.  Igitur  Confel&io  non  efi  de  jure 
divino . 

Difiinguo  antecedent'.  Fatentur  non 
efie  de  jure  divino  expliciti,feu  dlfiln- 
Ai  , St  exprelse  , concedo  : taciti , & 
impliciti  , nego  ; Fatentur  enim  illi , 
Chrifium  D.  dedilTe  Apofiolis  ejus  vi- 
ces agentibus  potefiatem  dimittendi, 
& retinendi  peccata  : ac  fubinde  im- 
pliciti (altem  etiam  mandavit  Confef- 
fionem  fieri , quippe  c6n,ut  diximus , 
fcire  non  pofsit  Sacerdos,  que  peccata 
fint  remittenda , qusve  retinenda  , nlfi 
pcenitensea  difiindii  declaraverit.  Nec 
aliud  certe  volunt  Hugo  Vidiorinus, 
Magifier  fentent.dt  Alenfis  . Quantfim 
ver6  adSeraphicum  Dodiorem  major 
videtur  difiieuhas  ; nihilominus  facili 
potefi  explicari  ; duo  namque  difiin- 
guit  infacramento  Poenitentls  : unum 
formale  quod  efi  Sacramenti  completi- 
vum , Sc  hoc  efi  Abfolutio  , five  facul- 
tas abfolvendi , vel  medicandi , aliud 
ver6  materiale, hoc  efi  detedllo  peccoti, 
£tu  morbi ; Primum,  inquit , Oomious 


6iS 

infiltult , qui  potefiatem  clavium  con- 
oeffit.dc  penes  hoc  refidet  virtus  Sacra- 
menti ; Secundum  ver6  non  Infiituit  in 
fe  , fed  infinuavit . Cujus  utique  qua- 
druplicem profert  rationem  : Ex  bis  , 
quz  didla  funt,V»j'»;>,quatuor  polTunt 
rationes  elici , per  quas  Dominus  im- 
,,  mediate  Confefsionem  , & ex  prefse 
„ non  infiituit : Prima  quidem  , quia 
„ non  oportuit : Secunda  ver6  , quia 
,,  hnevt^untarium  efie  debere  docuit: 
„ Tertia , quia  efi  Sacramentum  recl- 
,,  divantium  : , quia  quantum 

,,  efi  de  fe  , efi  opus  humanum  , unde 
,,  credo  qu6d  non  per  fe  infiituit , & 
„ fi  dicatur  infiltuilTe  , hoc  efi  intelli- 
,,  gendum  , infiuuando,  St  authorita- 
,,  tem  dando  « 

Expenduntur  obibctionbs  Calvini. 

OBjicit  Calvinus  lib.^.lnjlit.nu.\6, 
capu^  Deus  iinpofsibilia  nec  in- 
ftituit , nec  jubet : fed  Confefsio  enu- 
merativa  omnium  peccatorum  efi  im- 
pofsibilis;  ac  fubinde  non  efi  i Deo  in- 
ftituta.  Probat  minorem  Calvinus  va- 
riis Scripture  facra  authoritatibus,ma- 
xime  ex  Pfal.19.iT  j8.  ubi  David  tefta- 
tur  , fe  fua  peccata  non  pofie  figilla- 
„ tlm  recenfere  : DeliBa , inquit,  quit 
inteUigit  7 ab  occultis  meis  munda  wc_« 
,,  Domine.  Et  iterum  : Iniquitates  mete 
„ fitpergrejfee  funteaput  meum  , (Tf. 
„ Nimirum  f inquit  Calvinus  ) intel- 
,,  ligebat  Propheta , quanta  efliet  pec- 
j,  catorum  noftrorum  abyfius.quim 
„ multe  fcelerum  facies  , quot  capita 
„ ferret , & quam  longam  caudanu, 
,,  traheret  hec  hydrarnon  ergo  ad  re- 
,,  cenfendum  Catalogum  fe  confere- 
,,  bat , fed  de  profundo  malorum  cla- 
,,  mabat  ad  Dominum,  Obrutus  fum, 
„ fepultus  fum  , & fufibeatus , infero- 
„ rum  porte  circumdederunt  me,  im- 
„ merfum  alto  puteo  , deficientem,  dc 
„ moribundum  manus  tua  extrahat  . 
„ Quis  fuorum  peccatorum  nunc  fup- 

pu- 


Digitized  by  Googie 


<J  1 4 Traci.LDiJp.il.  Jn.UI.Sefi.II.^ceJi.L 

,,  putationem  cogitet,  ubi  Davidem  ram  excutienda  fune  unius  tantfim  die 
,,  videt  fuorum  numerum  inire  non  delida  , memoriam  confundi , tanta  Ce 
,,  polfe  ? Hac  Calvinus.  turba,  & varietas  deii(fforum  ingerit  t 

mitjorem  ; Tam  eaim  pofslbiVit  igitur  bac  enumerativa  Confeffio  An» 
eft  Confersio  fpecialis  , & enumerati va  gulorum  delidiorum  eft  impoflibiiis. 
peccatorum  apud  Sacerdotem  , quam  Diftinguo  antecedens : Si  per  delidla 
upud  Deum,  fed  Calvinus  ipfe  num.tS.  intelligas  quoslibet  hominis  defedlus  , 
fatetur  Aeri  polTe  accufationem  om>  nec-non  ,&  veniales  culpas  , quas  uti» 
nlum  peccatorum  coram  Oeo;ait  enim;  que  neceOe  non  elt  in  ConfelTione  ape» 
„ Qmd  , inquies  , ergo  ne  conAtenda  rlre  , valde  difficile  eft  , omnia  totiui 
>,  non  funt  Angula  delidiai’  ergo  nulla  anni  deliCia  in  memoriam  revocare  , 
(,  ConfeCio  Oco  accepta,  nifi  duobus  concedo:  fi  intelligas  graviores  culpas, 
ifiis  verbis  conclufa  , Peccator  fum?  qua  in  ConfeSione  manifeftari  debent 
„ Im6  ver6  danda  potius  opera  , ut  nego;  nullus  enim  efi,  qui  adhibitii  di» 
„ quantiim  in  nobis  eft  • totum  cor  ef»  ligenti  difquifitiotte  confcientic  facili 
„ fundamus  coram  Domino:  nec  mo»  son  memoretur  omnium  graviorum., 
„ d6  nos  peccatores  uno  verbo  fatea»  criminum  a fe  per  anni  curriculum  pa- 
,,  mur  , fed  ut  tales  nos  vere  , de  ex  tratorum  : fi  qua  autem  pofi  illam  dili» 
,,  animo  agnofeamus  : quanta  fit,  dc  gentem  inquifitionem  crimina  memo- 
(,  quim  varia  peccatorum  labes,  tota  riam  fugiant,  peenitenti  fatis  erit  ge- 
„ cogitatione  recognofeamus  : non.»  neratim  de  omnibus  occultis,  dc  omiffis 
„ mod6  nos  immundos  , fed  qualis  fit,  confiteri . Cui  utique  alTertioni  refra» 
,,  dc  quanta  , quamque  in  multis  par»  gari  non  potefl  Calvinus  , ciim  dicat 
,,  tibus  nofira  immundities  : nonmo»  nmm.tS.  qu6d  cum  peccator  fe  totum 
,,  db  debitores , fed  quantis  fimus  de»  coram  Deo,per  Angulorum  peccatorum 
„ bitis  gravati,  dc  quot  nominibus  ob-  accufationem  effuderit,  ferib  ac  finceri 
„ Ari<^i{  non  modb  vulneratos  , fed  cogitare  debet , plura  adhuc  reflare,  ac 
„ quim  multis  , dc  lechallbus  plagis  profundiores  efle  malorum  fuorum  re- 
„ faucii  fimus  ; ita  credimus  . Quibus  celTus,quam  quos  pfnicus  excutere  pof» 
fatetur  non  fatis  efle  confiteri  Oeo  ge»  fit ; atque  adeo  debet  exclamare  cum 
neratim  , Sc  univerfim  fe  peccatorem  Davide : DeliBa  quit  intelligiti  Ah  Ot- 
profitcrl  coram  Oeo,fed  ultrii  neceflum  tuitis  meis  munda  ne  Dtmint . 
efle  , ut  pofl  accuratum  examen  con-  s,  Vrget ; Illa  faltem  enumerativa 
fcientia  , diligentemque  peccatorum.»  „ Confeffio  turbat  animse  pacem  , dC 
inquifitionem  , dc  difeuisionem  , poeni»  „ fiduciam , acfpem  in  Deum  ; addu- 
tens  fua  peccata  coram  Deo  profitea-  „ cit  quippe  pmnitentis  confeientiam 
tur  : Nihil  autem  aliud  ad  Sacramen-  „ in  dubitationem  , curani , dc  fciUici» 
talem  Confefsionem  requirimus,  quam  ,»  tudinem  , qu6d  nempe  in  inquiren» 
cjufmodi  peccatorum  accufationem.»  „ dis  fuis  delidlis  non  futis  temporis 
coram  Sacerdote  cum  ea  prssvia  difcuf-  ,,  impenderit,  non  jufla  opera  incu» 
llone,  quam  viri  prudentes  adhibere  „ buerit,  dc  multa  per  ne^igentiam 
folent  in  rebus  gravioris  momenti . „ praterierit , quorum  remiflionem,dc 

Jnffat  CaMnus  •.  Non  poteft  peeni»  „ Abfohitionew  non  potuit  obtinere : 
tens,  etfi  omnem  impendat  animi  con»  ,,  non  igitur  Deus  illius  Confeflionis 
tentionem , ad  rationem  vocare  totius  „ eft  author , qu«  cft  vera  carnificina  , 
anni  aAa  , dc  quid  fingulis  diebus  pec»  „ crudeliter  divexans  animas  eorum  , 
cavit  colligere  : fiquidem  experientia  „ qui  aliquo  Dei  fenfu  afficiuntur . 
unumquemque  convincit,ubi  ad  vefpe»  owfwdfw : Nam  ille , quiont» 

nem. 


— l'“-4 


De  Confejfione  Ptccatorum  a 61$ 


aeni , ^an  potuit , adhibuit  diligen- 
tiam ad  invefliganda  , de  confitenda_a 
fua  peccata  , habet  certam  animi  tran- 
quillitatem ac  fiduciam  , quod  4 Oei 
tnifericordia  per  Abfolutionem  Sacer- 
dotis ejulmodi  peccatorum  veniam_> 
confequetur : inde  pacatum  habet  ani- 
mum, de  cum  fiducia  accedit  ad  thro- 
num mifericordia  , de  Deo  quem  pro- 
num novit  ad  mifcrendum,impeiise  fa- 
mulari (ludet ; ut  irrogatam  ipfi  per 
peccatum  injuriam  pro  viribus  refar- 
ciat . 

Vrfet  tandem  Calvinus  Inftit^ 
ea^.^.ante  Concilium  Lateranenre,nul- 
lam  fui(Te  legem  Confellionis , in  eoquf' 
Concilio  , edita  legis  O/iirhfi  utriujqut 
/rxor  barbaries  fidem  abrogat : Nam  ^ 
inquitjf  c(0^ jubent  Boni  Patret , omnem 
utriufque  fexut  quot  anni  t fime  i propria 
Sacerdoti  confiteri , omnia  peccata  faceti 
hominet  lepidi  excipiunt  ^ bocpreecepto 
teneri  folot  hermaphroditas ^ ad  neminem 
vero  fpeclare,  qui  fit  mas  , vel  feemina  . 

Refpondeo , Concilium  Lateraneiife 
non  (latuilTe  ut  Fideles  confiterentur; 
id  enim  jure  divino  (latutum  e(Te  intel- 
lexerat , fed  ut  przceptum  divinum  . 
Confelllotiis  foliim  femel  in  anno  ab 
omnibus  , dt  lingulis  ratione  utentibus 
impleretur.  Qu^d  objicit  Calvinus  bar- 
bariem, frivolum  ett.Primi  quia  Gram- 
matica leges  plerumque  Ecclefia  fper- 
nlt . Seeundd  quia  frequens  eft  hic  lo- 
quendi modus  in  Scripturis  , Deutero- 
nomii 7.  Non  erit  apud  te  /teritis  utriuf~ 
gue  fexus  . Judicum  18.  Circiter  tria 
millia  utriufqsu  fexus , 3.  Paralipome- 
non  Liberis  eorum  utriufque  fexus  ^ 
Tertidt  quia  Plinius  fecundus  vir  difer- 
tiilimus  lib.i. Illufirium  virorum,  in 
Romulo  hancufurpat  loquendi  formu- 
lam : Ludos  yinnuit , Circenfesfimula- 
vit , ad  quot  eunt  utrittfque  festus  mul» 
titada  venijfet , (7c, 


(^U  ABSTIO  SbCUNDA. 

Vtr/im,  d quibus,  iy  de  quibus , fieri  de* 
beat  Confejfio  ex  pr recepta  Ecclefia  l 

Notandum primS , Ecclefiam  habe- 
re poteliatem  przcipiendi  , aut 
(altem  determinandi  ufum  Sacramen- 
torum , nec-non  , dc  ea , qua  fpeiflant 
ad  eorum  mini(lratianem,de  fulceptio- 
nem,  ut  docet  Concilium  Tridentinum 
feJT.ss.  cap.z.  ubi  ita  feribit : Declarat 
(fanda  Synodus  ) hanc  poteftatem  per* 
petu6  in  Ecclefia  fuiire,uc  in  Sacramen- 
,,  torum  difpenfatione  falva  illoruin_> 
,,  (ub(lantia,ea  (latueret,  vel  mutaret, 
„ que  fulitipientium  utilitati, feu  ipfo- 
„ rum  Sacramentorum  venerationi  , 
„ pro  rerum  , temporum  , de  locorum 
„ varietate,magis expedire  judicaret... 
„ Quare  ognofeens  S.  Mater  Hcclefia 
„ hanc  fuam  in  adminidratioiie  Sacra- 
„ mentorum  authoritatem , Iic4t  ab 
„ initio  Chridian*  Religionis,non  in- 
„ frequens  utriufque  fpeciei  ufus  fuif- 
„ fet , tamen  progrelTu  temporis  latit- 
j,  fime  jam  mutata  illa  coniiietudine  » 
u gravibus,  dc  judiscaufis  adduAa » 
j,  hanc  coniiietudinem  fub  altera  fpe- 
n cie  communicandi  approbavit,  dc 
„ pro  lege  habendam  decrevit , quatn 
,,  reprobare,aut  fine  ipfius  Ecclefi*  au- 
,,  thoritate  pro  libito  mutare  non  li- 
cet. Queritur  ergo  utrum  cxhypothefi, 
quod  non  e(Tet  przcepta  Confellio  fa- 
cienda de  jure  divino , Ecclefia  iilain 
legitimi  prccipere  potuerit,  & de  fadlo 
przceperit  ,ac  determinaverit  tempus, 
quo  fit  facienda . Circa  quam  rcfoluti^ 
nem  non  confentiunt  Theologi , Tri- 
plex enim  ed  eorum  capitalis  fenten- 
tia:Prima  ed  Durandi  in  4.d;ff.i7.f.8. 
uum.y,  docentis  , Ck>nfe(Doncm  Sacra- 
mentalem , quatenus  ed  accufatio  om- 
njum  peccatorum  etiam  internorum  , 
non  pofle  precipi  ab  Ecclefia;  ac  fubin» 
de  aut  nonelfe  prpeeptum  annufs  Con- 
fe(lionis,pure£€cIcfia(licum,  aut  nul- 
lum 


Digitized  by  Googie 


6\6  TraHXDif^.lL^rt.III.Sc^.ll.^wtJi.I!. 


Ium  efle  pnrceptum  , fed  tantCim  con- 
flliiim  : Secunda  ientencia  eorum  eft  > 
qui  docent, Ectlefiain  non  potuifTe  qui- 
dem precipere.ac  determinare  tempus 
faciende  Confeflionis  , nili  ;am  illa  fa- 
cienda eflet  ex  jure  divino  ; unde  pre- 
ceptum  Ecclelianicum  Confeflionii  an- 
nue efl  tantiim  determinatio  , modifi- 
catio , feu  applicatio  divini  precepti 
fervandi  hoc  , aut  illo  determinato 
tempore  . Ita  docent  Soto  in  4.dift.i8, 
queft.i.  art.i.  conci.  4.  & Canus  in  re- 
lecSione  de  Poenitentia  par.  p.  Tertiu-» 
ver6  fententia  eorum  efi  , qui  docent 
prcceptum  annue  Confefsiunis  , non 
e(Te  folam  declarationem  , aut  deter- 
minationem juris  divini , fed  omnino 
fcelefiafticum  prcceptum  , ad  cujus 
obfervantiam  tenentur  omnes  fideles . 

Notandum  /?f«ndd,omnes  Theologos 
^ faltem  paucis  exceptis  ) convenire , 
qu6d  '£cdefia  non  habeat  dirediam  au- 
thoritatem  , aut  poteflatem  circa  adlus 
puri  interiores,  de  qui  interit'is  con- 
fummantiir, quales  funt  odlus  alTenfus, 
vel  diffenfus  intelledlus,  odii, vel  amo- 
ris , aut  complacentie  voluntotis  in  re 
prohibita,  vel  illicita  ; Ecclefia  enim  in 
id  poteflatem  dirediam  non  habet  , 
qu<^  nec  prohibere  potefl,  neque  illius 
tranfgrefsionem  punire  : at  tranfgref- 
lionem  precepti  circa  adlus  internos 
punire  non  potefl  ; quia  deduci  noa_< 
poflunt  ad  ejus  judicium  ; nec  fubinde 
illos  adius  potefl  precipere.  Utrum  au- 
tem hujufmodi  a^us  puri  internos  in- 
diredle  faltem,  & ratione  alterius  pre- 
cepti fervandi  precipere  pofsit , affir- 
mat Oodior  in  j.  difl.  37.  ubi  agens  de 
obligatione  charitatis,  ait,  illius  atflum 
precipi  pofle  ab  Ecclefia,  quatenus  ille 
eliciendus  efl  , ut  religiose  fefla  prece- 
pta  ferventur , & debitus  eo  tempore_« 
Deo  cultus,  qua  decet  reverentia  , ei 
impendatur . Queritur  itaque  utrum 
Ecclefia  diredli,  vel  indiredli  precipere 
pofsit  Confefsioneffl  omnium  peccato- 
rum, etiam  internorum. 


Notandum  tertid,  duplicem  diflingui 
poffe  obligationem  alicujus  precepti 
fervandi . ynam  quidem  per  fe,  & im- 
mediatam , que  videlicet  oritur  ex  vl 
talis  precepti,  id  efl  , feclufo  omni  alio 
precepto  tam  divino  ,j;quim  humano  . 
Sic  per  fe  precepta  efl  agenda  Peeni- 
tentia  i peccatore  , quando  maximi 
occurrit,&  imminet  mortis  periculum. 
/llteram  ver6  mediatam  , dc  per  acci^ 
dens  , que  non  peritur  ex  precepto  ip- 
fius  rei,  que  Heri  debet,  & impleri : fed 
dumtaxat  ex  precepto  alterius  rei  fii- 
ciende  , aut  fufeipiende  , que  debiti 
non  fieret , nifi  aliud  premitteretur  , 
tanquam  previa  difpofitio;fic  P^niten- 
tia  dicitur  precepta , quoties  Tumenda 
efl  Euchariflia  ab  homine,  qui  peccato 
mortali  inquinatur  , ne  videlicet  reci- 
piens corpus  Chrifti  indigni,  judicium 
iibt  manducet  . Difficultas  itaque  efl  , 
utrum  Confefsio  fit  facienda  per  fe  ex 
precepto  Ecclefiaflico , aut  tantum  per 
accidens  , femel  in  anno  , videlicet  oc- 
cafione  implendi  precepti  de  fufeipien- 
da  Euchariflia  tempore  Pafcbali . 

Tria  itaque  hic  funt  determinanda  : 
Primum,  utrum  Ecclefia  diredti,  & per 
fe  precipere  potuerit,  ac  reveri  prece- 
perit  , faciendam  Confefsionem  : Se- 
eutidum,  de  quibus  peccatis  fieri  debeat 
ifla  Confefsio,  ut  fiat  fatis  illi  Ecclefia- 
ftico  precepto;  Tertium,  quinam  re- 
neantur ad  hujufmodi  precepti  obfer- 
vantiam . 

Conclusio  Prima. 

REvera  Eeciefia  praeipere  potuit,  ae 
de  faBo  prteeepit  per  fe  faciendam 
Confeftionem  ftngulit  annis.  Probatur 
utraque  pars  ex  Concilio  generali  La- 
teranenfi  fub  Innocentio  III.  ubi  fla- 
tuitur  : Omnis  utriufque  fexus  fidelis  , 
poftquam  ad  annos  diferetionis  pervene- 
rit-. omnia  fuafolus peccata  faltem  femel 
in  anno,  fideliter  confiteatur  proprio  Sa- 
cerdoti : iyinjunBam  fibi  Peenitentiam 
propriis  viribus  Rudeat  adimplere  , fu- 
feipiens  reverenter  ad  miniss  in  Pafcbt 

Eu- 





- « 


De  ConfeJUtone  Peccatorum . 


Eucbariftia  Suramentum , nif  forti  de 
confilio  proprii  Saeerdotit  ob  aliquam^ 
rationabilem  eaufam  , ad  tempus  ab  ejnt 
perceptione  duxerit  abfUnendum  ; alio- 
quin  , iy  vivens  ab  ingrejfu  Ecetefis  ar- 
ceatur , iy  nioriens  Cbrijtiana  careat  fe- 
pultura  . Vnde  hoc  fuiutare  ftatuttim 
frequenter  in  Ecclefiis  pradicetur , nc^ 
'qui/^uam  ignorantiae  corcitate  velamen 
exestfationis  ajfumat  . Quibus  verbis 
duo  determinantur : Primum  , qu6d  fit 
facienda  Confefsio:  iVc»n</«w,qu6d  fit 
facienda  faltein  femel  in  anno.Utrum- 
que  autem  ab  Ecclefia  przcipitur  , ut 
nedum  liquet  ex  verbis  hujus  decreti , 
fed  etiam  ex  paravi  poena  , qua;  tranf- 
crelToribus  ibidem  infligitur.-non  enim 
Jolet  Ecclefia  tanta  feveritate  animad- 
vertere in  filios,  nifi  propter  tranfgref- 
lionem  prcccpti  proprie  didti,  8c  cujus 
obfervantia  fit  ad  fulutem  necefTaria. 
Nec  valet  reponere  cum  Durando,  fe- 
veram  illam  Eeclefix  animadverfipnem 
eos  perftringcre,  non  qui  omiferint  fa- 
ciendam Confefsionem  , fed  tantimuj 
qui  neglexerint  fufeipiendam  Eucharl- 
ftiam  tempore  Pafchatis . 

Hzc,  inquam,  refponfio  nulla  efl : 
7'um  quia,  vocabulum  f alioqui  ) quod 
e(l  comminatorium  pccnx,  ex  zquo  re- 
fertur tam  ad  Confelilonem  , quam  ad 
cnmmunionem;nec  unam  potius, quam 
oltcram  per  fe  defignat;  Tum  quia,sioa 
potefl  meliiis  innotefeere,  quz  fuerit 
Concilii  Lateranenfis  fententia  , quam 
ex  Concilio  Tridentino  : at  ex  hoc  li- 
quet,Lateranenfe  przcepifTc  faciendam 
Confirlfionem  femel  in  anno;  ait  enim 
Tridentinum  feir.14.  can.S.  Si  quis  do- 
cuerit  jOonfeffionem  omnium  peccatorum, 
qualem  Ecclefia  fervat,  efe  impoffibilem, 
ty  Traditionem  humanam  a piis  abolen- 
dam; aut  ad  eam  non  teneri  omnes, iy  fin- 
gulos  utriufque  fexus  Chrifii  fideles, jux- 
ta magni  Concilii  Lateranenfis  ConRitu- 
tionem  , iy  ob  id  fuadendum  effe  Chrifii 
fidelibus , ut  non  confiteantur  tempore-» 
$juadragefimce , anathema  fit . In  quo 
TonsJC. 


617 

utique  Canone , ut  apparet  , nulla  fit 
mentio  Communionis  Pafchalis  ; ex 
quo  colligere  licet , Concilium  fignifi» 
care,qu6d  in  Lateranenfi  Confeflio  pre- 
cipiatur,  non  tantum  per  accidens  , ot 
mediate,quatenu8  videlicet  eft  medium 
neceflarium  ad  digni  communican- 
dum , fed  etiam  immediati  , ac  per  fe  ; 
ita  qu6d  ad  ejufmodi  annuam  Confef- 
fionem  teneantur  etiam  ii,  qui  aliunde 
excufarentur  a praecepto  communio- 
nis ; & confequenter  ille  peccaret  du- 
plici peccato  , qui  Confelilonem  an- 
nuam , & Communionem  in  Pafchate 
omitteret . Adde  qu6d  fi  przeeptu  m 
faciendz  Confefslonis  non  elTet  didin- 
ifum  a przcepto  fufeipiendz  Euchari- 
(liz  , fequeretur  non  effe  quinque  di- 
Aint^a  Eccleftz  przcepta  , quod  uti- 
que ed  contra  communem  fidelium., 
lententiam . 

Dices  : Nulla  lex  poted  przcipere., 
adium  , cujus  tranfgredbrem  non  po- 
ted  judi  punire  : fed  nulla  lex  humana 
poted  judi  punire  illum,  qui  non  con- 
fiteretur peccatum  fibi  (oli  notum  ; 
quod  utique  probatur  , quia  non  poted 
eum  punire  propter  tranfgrefsionem  , 
cujus  non  poted  ede  nota  tranfgrcf- 
fio  : at  Ecdefia  non  poted eertd  node, 
utrum  peccator  omnia  occulta  fua  pec- 
cata five  interna  , five  externa  confi- 
teatur: igitur,  &c. 

Nego  minorem  : Ecclefia  enim  legiti- 
me prfeipit  faciendam  Communionem, 
ut  etiam  fatetur  Durandus  , licet  non 
pofsit  interdum  punire  illius  przccpti- 
violatorem  , puta  fi  quis  reciperet  Eti- 
charidiam  ore  tantum  , non  ver6  illam 
in  domachum  trajiceret . Qu6d  autem 
Ecclefia  fzpe  przcipiat  ea  , de  quibus 
non  poted  facili  judicare  , ac  cogno- 
fcere  in  foro  externo , nec  fubinde., 
tranfgredbres  punire  , apparet  ex  prz-. 
cepto  Horarum  Canonicarum  recitan- 
darum fingulis  diebus  a Clericis  , nec- 
non  auditionis  Midz  diebus  Domini- 
cis, &fedi  vis,  defimilium  aCluum,  qui 


Digitized  by  Googie 


6i  8 TraH,LDifpJl,Art,lllSeSiJUȤlu<tJi,Il, 


requirunt  aliquam  certam  intentionem 
internam,  qua:  per  externum  opus  fa« 
tls  aperti  non  manifeOatur . Similiter 
quando  tales  adus  prncipiuntnr  , qui 
necefTari6  non  debent  fieri  publice  , 
nain  pofTet  quis  dicere,  fe  in  occulco  le- 
gem impleviffe , quamvis  revera  illam 
non  impleverit . 

Rtfpondeo  fetnnii  : negari  poffe  mi- 
norem ; fieri  enim  potefl , ut  qui  publi- 
ca commifit  crimina  , nec  ad  proprium 
Sacerdotem  accedit;  fi  interim  ille  i vi- 
vis excedat ; in  eum  ita  non  confefTum 
potefl  animadvertere  bcclefia ; de  prc- 
fcripta  a Lateranenfl  Concilio  poen4 
eum  muldare  . Hinc  apparet , quim 
levi  fundamento  dubitaverit  Duran- 
dus , an  determinatio  Concilii  Laiera- 
nenris,fit  potius  pra;ceptum,quam  con- 
$lium. 

Adde  qubd  ipfemet  Durandus  in  de- 
ipfum  videatur  militare;  nam  circa  me- 
dium qiiedionis  fubdit  , f.ccteliam  per 
authoritatam  Chrifli  pofic  prsteipere.» 
ConfelFionem ; boc  enim  dicere  nihil 
e(l  aliud  , quim  revera  fateri  EcclerMm 
pofle  diredi  Confefsiofrem  praecipere 
per  authoritatem , quam  habet : nam 
icclcfia  totam  fuam  authoritatem  ha- 
bet 4 Chriflo , ac  fubinde  omnia  , que 
przcipit  circa  fufeeptionem,  aut  admi- 
niflrationem  Sacramentorum,  prccipit 
authoritate  Chrifli . 

Ex  bis  itaque  liquet , qu6d  etfi  Con- 
fcfsio  non  eflet  facienda  ex  jure,dc  prsr- 
cepto  divino  , eam  Eccicfia  precipere 
pofTet : at  ver6  chm  fit  jure  divino  pee- 
cepta,  fialtem  aliquando  in  vita  facien- 
da , quando  videlicet  peccator  tenetur 
Mcurrcpe  ad'remirsionem  peccatorum 
per  Abfolutionem  facramentalem  obti- 
tlendam  ; idcirco  Eccicfia  merito  ;ure_>. 
determinavit  certum  temptM,  in  quo 
debeat  divinum  illud  preceptum  ad>- 
impleri,  ut  docet  Tridentinum  felE  14. 
cep.  f . circa  finem  ibi ; Neque  enim  per 
Lateranen/e  Concilium  Eeclefia  /latuit , 
9t  Cbrijli pdtlti  conpurevtur,  quad-jar» 


divino  neeef ortum , iS  inpitutum  tffe3 
intellexeTOt-Jed  «//r<ect/r«m{divinum) 
Confejionh  ab  omnibus,  pngulis,  eum 
ad  annas  diferetionis  pervenirent, imple~ 
retur , Condonat  Dodor  fubtilis  4.  di- 
ftind.  17.  num.  \i^  De  tertid  artieuh 
dico,  qubd  Ecelefia  praeeptuns  illstd  ( di> 
vinum  Confefsionis  ) quantum  ad  ali- 
qua prtcdiBorum  non  fpeeifieavit  , <3T 
quantum  ad  aliqua/pecificavit . Prteei- 
pua  autem  fpteifitatio  bujus praeepti  in- 
venitur in  illo  capitulo  extra  dePteni- 
tent.  iy  Remijf.  Omnis  utriu/que  fexus . 
Et  infra  num. 28.  ^oad,  quando  , Ee- 
tlepa  determinavit prteeeptum(divia\xm. 
Confefsionis^  Jeilieet  femel  in  anno. 
Non  ait  Dodor ; Ecelefia praceRit  Con- 
fefsionem , fed  dettrmistavit praeeptum  , 
icUicet  divinum . 

Petes  x.  Vtrum , Jl  Confefsio  non  tffet 

jure  divino  facienda , nee  b CbriHo 
preteepta,  eam  preteipercLa 
pttssiffet  Eccicfia  ? 

Refpondeo  , qu6d  (■  Confefsio  facra- 
mentalis  ii  Chriflo  foltim  fuiffet  inllt- 
tuta,&  pro  arbitrio  facienda,vel  omit- 
tenda;illam  Ecelefia  non  pocuiflet  pr<e- 
cipere,  qualis  de  fado  prccipttur,nem- 
pe  ut  fiat  de  omnibus  peccatis  morta- 
iibus,etiam  occultis;  idque  non  folhm; 
quia,  ut  volunt  aliqiii,Ecclcfia  caret  po- 
teflate,  fakem  direda,circa  adus  mer& 
internos;  boc  enim,  ut  flatim  diximus, 
non  efl  adeo  certum  : fed  quia  Ecclefra 
non  potefl  prccipere  rem  tants  diffi- 
cultatis , qualis  ed  Confefsio  omnium 
peccatorum  mortalium  , nift  aliunde 
haberet  unde  ejufmodi  difficultatem-» 
alleviaret;  quemadmodum  revera  alle- 
viatur,  ac  minuitur  rauoneeffcdus  re- 
ni ifsionis,  & fandificaciouis  , ac  reno- 
vationis interioris  hominis  , quss  fit  pea 
gratiam  fandificantem  coliutam  inAb- 
tolutione  lacerdotali' : fed>'  Ecdefi*  non 
habet  ex  le  , qubd  hujufmodl  gratiaaa 
landificantcm  propria  virtutrconferre 

pof- 


De  ConfejUione  Peccatorum . 6 1 p 

|>orsit ; «c  fubinde  nihil  habet , un4e_*  Dieet : Cujiu  efl  prcfcribere  tempiM 
pofsit  illam  difficultatem  delinite, alio*  aliquid  faciendi  ex  poteftateordina^ia^ 
quin  ex  fe  haberet  vim  inftituendi  ali*  ejufdem  eft  ex  eadem  poteftate  pr»ci- 

3uod  Sacramentum  , cujut  contrarium  pere  Tubllanciam  a<flus,cum  tempus  ac- 
eclaravimus  difp.  prooemiali ; igitur  fi  cefibrii  ad  a(Sum  prccipiatur^  tanquam 
non  obfiante  vi , & efficacia  hujus  Sa-  ipfius  circumflantia  : fed  Ecclefia , ut 
cramenti , quod  eft  reconciliatorium^  mox  didlum  eft  , poteft  prefcribere  , de 
Deo  , quam  interdum  in  viris  piis  , dc  reverit  prcfcripfit  tempus  faciend^Con* 
cum  devotione  hoc  Sacramentum  per*  fefsionis  : igitur  illius  ufum  etiam  prsc* 
cipientibus,  confcienti*  pax,  ac  fereni*  fcribere  poteft . 

tas  cum  vehementi  Spiritus  confolatio*  DiBtnguo  majorem:  Quando  fubftan- 
ne  confequi  folet,  ut  loquitur  Triden-  tia  , dc  exercitium  hujus  adius  non  fu- 
tinum  , lefT.  14.  cap.j.fi  , inquam  , his  pcrat  communiter  humanam  facilita* 
non  obftantibus,  multi  funt  ex  Catho*  tem,concedo;  quando  fuperat,  negorde 
licis , qui  pre  nimia  verecundia  non_»  fimiliter  diftindla  minore,  nego  confe- 
implent  divinum  praiceptum  Confef*  quentiam  : circumftantia  enim  tempo- 
Conis:  quod  Ecclefia  declaravit,  faltcm  ria  faciende  Confefsionis  non  fuperat 
femel  in  anno  efTe  implendum  : quaatd  communiter  humanam  fragilitatem; 
magis  ab  ejufmodi  precepto  implendo  fecus  eft  autem  de  fubftantia  aiflus  ; 
deterrerentur  , fi  inde  non  eflet  certi  nam,  ut  optimi  ait  Conink.  difp.  f . de 
fperanda  peccatorum  remifsio  ? Poenitentia  dub.  4.  num.  43.  Confhfsio 

Hanc  rationem  approbat  Dodlor  ; omnium  peccatorum  mortalium  in  plu* 
quippe  dift.17.  num.9.  impugnans  fen*  ribus  cafibus  multis  eft  valde  difficilis  ; 
tentiam  eorum  , qui  dicunt  Confefsio*  itaut  plurimi  eam  horreant  tanquanui 
nem  non  obligare,  nift  ex  prccepto  Ec*  mortem , de  mallent  feri  mori , quin 
„ clefie,  ait:  Id  non  pofTe  faciliter  im-  qutedam  peccata  confiteri , atque  vix 
t,  probari, nifi  quia  vel  Ecclefia  non  ot*  ulla  arte  , ac  timore  inferni  propofito  , 

«,  tentalTet  tam  arduum  pr«ceptura_<  pofliint  ad  Confefsionem  induci,  dc  in- 
•*,  imponere  omnibus  Chriftianis , nifi  ter  confitendum  fentlunt  tales  angu- 
„ eflet  prcceptum  divinum  , dec.  Qm*  ftias  , quales  experiuntur  capitis  lup- 
bus  fignificat,nimiam  efle  difficultatem  plicio  damnati : atqui , nifi  fit  maxima 
!n  ipfo  precepto  implendo  , ut  ab  Ec*  quedam,  ac  fere  extrema  necefsitas  , 
clefia  fula  preferibatur , nifi  aliunde  h poteftas  humana  non  poteft  rem  adeo 
Chrifto  O.  jam  ftatutura  fuiflet.  Faten*  ' difficilem  prccipere  : ergo  chm  eo  cafu 
dum  eft  ergo , qu6d  quemadmodum_>  f quo  videlicet  Sacramentum  Confef- 
Ecdefia  non  poteft  pracipere  alicui , ui  fionis  eflet  liberum  k prccepto  divino  1 
profiteatur  flatum  reiigtofum  , quem  non  eflet  hic  talis  necefsitas , non  pof- 
Chriftus  O.  voluit  efle  liberum,propter  fet  Ecclefia  eam  Confefsionem  preci* 
annexam  difficultatem  ipfi  ftatui;quan-  pere . 
quam  aliunde  varias  utilitates  habeat : 

iu  nec  propter  ejufmodi  difficultatem  Venti.VndefitineboandatannutJntr* 
potuiflet  prcfcribere  hominibus  obii*  fuem  viget  pr^eeptum  Ecclefia  de 
gationem  confitendi  peccattC,  fi  Chri-  * faciende^  annua  Cknfeffione  i 

ftus  O.  Fctnitentic  facramentum  infti* 

tuendo  , ac  impliciti  faltem  Confefsio-  Refpondeo , annum  illum  pofle  com- 
item defignando,  illius  ufum  penes  Poe-  putari  ab  uno  Pafchate  ad  illud  fe- 
nitentium  libertatem  , dc  arbitrium  re*  quens;  vel  abuna  Q^dragefima  Io_ 
liquiflet . aliam  frauentem ; veiXdie,  quo  emifla 

liii  s eft 


Digitized  by  Googie 


6io  TraH,I,Difp,lLArtJllSeBJ.l,§ltMfl.lt, 


eft  ultima  Conflcfsio  ad  eumdem  diem 
.anni  fcjuentis  ; communior  tamen  , & 
verior /cntentia  cll , illum  annum  elFe 
computandum,  juxta  communem  fup- 
‘putationem  k prima  die  Januarii  ufque 
ad  ultimam  Decembris.  Prima  pars 
condat , quia  quocumque  ex  his  tribus 
modis  afsignatis  ducatur  exordium  an- 
ni , fi  intra  illud  fpatium  peccata  quis 
confiteatur  , redl^  dicitur  fatisfeciiTiL.> 
prsiccpto  annux  Confefsionis  per  La- 
tcranenfc  Concilium  prxfcripto  . Hoc 
tamen  intellige  de  prxcepto,  & obliga- 
tione per  fe,  que  Tcilicet  oriatur  ex  vi , 
& efficacia  ipflus  prxcepti  faciende 
Confefsionis ; contingere  enim  poted  , 
nt  per  accidens,  hoc  ed,  ratione  prxce- 
pti fufcipiende  Eucharidix , aliquis  te- 
neatur iterum  confiteri  in  quindena_* 
Pafchatis,  quo  tempore  viget  prxce- 
ptum  faciende  Confefsionis  ; fi  nempe 
aliquo  mortali  peccato  laboret  , nec 
pofsit  ad  facram  Synaxim  accedere  , 
nid  prxvia  Confeftione  fadla,  de  fufce- 
pta  Abfolutione  facrameiitali . 

PoHerior  tamen  fiart  communior  ed , 
de  fecurior:  verba  enim  legis  accipien- 
da funt,  ficuti  fonant , niii  aliunde  ali- 
quid obdet:  Hinc  quando  Ecclefia  pre- 
cipit  faciendam  annuam  Confefsio- 
nem  , annus  debet  accipi  fecundiim_> 
communem  fupputationem  , quxeda 
prima  die  Januarii  ufque  ad  ultimum 
Decembris  • 

Petes  j.  /f«  qui  non  eft  eonfejfut  intra-* 

annum  i teneatur  flat  ini  confiteri 
initio  anni  Jequentit  ? 

Refj>on<!eo  id  videri  probabilius : 
quando  enim  tempus  non  prxfcribitur, 
ut  terminus  , quo  prxceptunf  expirat , 
fcd  tantum  ultra  quod  protendi.ac  dif- 
ferri non  debeat  talis  prxcepti  exeeu- 
tio  , adhuc  elapfo  illo  tempore  , prxee- 
ptum  idud  obligat : fte  quando  prxfi- 
gitur  certum  tempus  alicui  debitori  ad 
folvendum  debitum,  tr-infaeio  eo  tem- 
pore , debitor  ille  manet  femper  obli- 


gatus , ad  folvendum  illud  debitam  t 
quippe  ciim  tempus  non  fuit  illi  prxfi- 
xum  , ut  in  eo  debitum  expiraret , fed 
ne  ultra  illud  debiti  folutio  dilTcrretur: 
fcd  prxfata  coiiflitutionc  Concilii  La- 
teraiienfis  tempus  anni  iioii  ponitur,  uc 
terminus  , quo  prxeepeum  expiret,  fed 
ultra  quod  diiforri  non  debeat  adim- 
pletio prxcepti  Confefsionis ; verba_« 
enim  illa,  ut  /altem  femel  in  anno  confi- 
teatur, xquipollent,  ne  ultra  annuni-* 
confiteri  diff'erat . 

Unde  non  tantum  efl  prxceptnm  af- 
firmativum femel  confitendi  fingulis 
annis  , fed  etiam  negativum  , fcilicct 
non  dilTcrrciidi  ulterius  i quod  utique 
prxeeptum  tranfgrcditur,  qui  non  fta- 
tim  elapfo  anno  confitetur  , c(im  jam 
tam  falubre  remedium,  ac  medicamen- 
tum , ultra  qu4m  par  fit , differat . Ex 
quibus  patet,  difcrlmen  e(Tc  inter  prx- 
eepeum faciende  Confefsionis  fingulis 
annis  , de  prxeeptum  recitandi  Horas 
Canonicas,audiendi  facruin  diebus  Fe- 
ftivis , de  Dominicis  , nccnon,  dc  fufei- 
piendx  Euchariflix  tempore  Pafchatis  , 
in  his  enim  prxeeptis  tempus  prxfcri- 
bitur , tanquam  terminus  illius  exeeu- 
tionis  , cui  annexa  fit  obligatio  illud 
opus  implendi , tanquam  tributum  il- 
lius diei,  dc  temporis;  unde  prxeeptum 
Communionis  Pafchalis  , utpoci  fpe- 
cialitcr  latum,  propter  reverentiam,  dc 
celebritatem  illius  temporis  , expirat 
cum  ipfo  tempore  ; ficuti  prxeeptum-» 
audiendi  MifTam  expirat  cum  die  Do- 
minico, dc  Fedo . 

Petes  denique  : Vtrum  qui  providet /e 
non  pojfe  confiteri  reliquo  anni  tempo- 
re , quia  videlicet  navigaturut , aut 
peregrinaturus  in  remotam  regionem  , 
ut>i  non  bahebit  Confefsionis  copiam  , 
teneatur  fiatim  confiteri  , antequam-* 
aufpieetur  illam  navigationem  , aut 
peregrinationem  ? 

/iffirmo  . Cu  jus  utique  ratio  eft  facir 
lis  j cbm  enim  prxeeptum  dc  facienda 

Coo' 


-■Bnjr  —.1 IT7  f. 


De  ConfeJJlone  Peccatorum . Cii 


Confefltone  fit  pnfcriptum  pro  toto 
anno,  & pro  qualibet  anni  parte  , con- 
feqiiens  efi,  quod  !n  qualibet  parte  an- 
ni polTit  impleri:ergo  qui  non  poteft  in 
aliis  anni  partibus  illud  implere,  tene- 
tur hic  , & nunc  ei  fatisfacere  ; fic  qui 
non  poteft  audire  MlfTarn  die  Feftd 
hora  undecima  cum  fefqui , tenetur  il- 
lud tempus  anticipare  , quoniam  vide- 
licet totum  tempus  antemeridianuin_, 
prarferiptum  eft  pro  impletione  illius 
pr*ccpti  . 

Dicet:  Qui  przvidet  fe  impediendum 
die  feflo  ab  auditione  Mi(Tat,non  tene- 
tur adefie  die  Sabbati:fimiliter  qui  pro- 
videt fe  pricpediendum  k jejunio  die_> 
Sabbati,  non  tenetur  illud  tempus  an- 
ticipare jejunando  die  veneris  : igitur 
pari  ratione,  qui  previdetfe  impedien- 
tliim  ab  implendo  prxeepto  faciendz 
Cunfeliionis  per  reliquum  anni  fpatium 
nun  tenetur  illud  tempus  anticipare. 

Nego  paritatem  , & ratio  difparitatis 
eft  , quud  obligatio  audiendi  MilTam  , 
aut  jejunandi  iion  incipit  ante  diem_< 
illum  prsefixum,qu6  videlicet  huic  pr^- 
cepto  faciendum  eft  fatis  ; unde  quan- 
tumvis tempus  illud  przveniret,  mini- 
me tali  obligationi  fatisfaceret  ‘ fecus 
autem  eft  de  obligatione  confitendi ; 
hec  enim  cum  fit  annua  , incipit  k pri- 
mo die  anni,&  ad  ultimum  ufcjue  diem 
perfeverat , non  qu6d  revera  illa  obli- 
gatio debeat  impleri  illo  primo  die;fed 
qu6d  mihi  liberum  fit  primO  dieeifa- 
tisfacere,  fi  ita  velim  ,ac  proinde  dum 
prKvideo  me  aliis  diebus  illud  debitum 
non  polTe  exolvere,teneor  illud  imple- 
re ipfo  primo  die,quo  id  licet,  & juvat. 

Conclusio  Secunda. 

SOli  , iy  omnet  Baptixati  ypojlquam 
aJ  annot  diferetionit  pervenerint , 
tenentur  ad  prtceeptum  annua  Confef~ 
fonit , 0 aliquo  mortali  peccato  infician- 
tur Ita  Lateranenfe  Concilium  ( ut  pa- 
tet ex  ejus  verbis  in  prccedeiiti  con- 
clufione  laudatis^  quae  Tridentinum-» 
iclT.  14.  cap.  jr.  ita  interpretatur : Neque 


enim  per  Lateranenfe  Coneilium  Eccl-fix 
Llatuit , ut  Cbrifli fidelet  confiterentur  , 
quod  jure  dtvino  neceffariumjj  infH  tu- 
tum elfie  intellexerat ; fed  ut  praeeptum 
Confejfionit  faltem  femel  in  anno  ab  om- 
nibus, iy  fingulit , eunt  ad  annot  difere- 
tionis  perveni/Tent  impleretur  . Igitur 
illi  omnes,  & foli  obligantur  tCim  divi- 
no,tura  Ecclefiaftico  praecepto  ad  Con- 
feflionem  faciendam  , qui  poft  Baptif- 
mum  mortaliter  peccaverunt . An  au- 
tem jure  divino  infideles  teneantur  ad 
Confiellionem  , faltem  femel  in  vita  fa- 
ciendam ; ac  fubinde  peccent  mortali- 
ter , non  foliim  propter  negledlum  Ba- 
ptifma  , fed  etiam  propter  non  fufee- 
ptum  Pfnitentiae  Sacramentum  , vide- 
tur affirmare  Dodlor  dift.  17.  num.  29. 
ubi  ait  : qubd  fi  Confeffio  effit  tantuntj 
pracepta  jure  Eeelrfiafitco,non  videretur 
quid  Infidelet  tenerentur  ad  praceptunt 
de  Confiffione ; quia  fecundum  /Ipoflo- 
lum  I.  Cor.  p.  ^luid  mihi  eft  de  iit , qui 
foris funt  .judicare  ? 

Id  autem  aperti  docet  Richariut 
in  4.  dift.  17.  art.  2.  Sylvefter  verbo 
Confeffio  . Nec-non  , & Hiquaus  in  fuo 
Commentario  ad  diB.  17.  Do(Soris,ubi 
fuam  afiertionem  fic  probat;Lex  Evan- 
gelica,  inquit  promulgata  eft  tam  fide- 
libus, quiim  infidelibus,  ficut,&  reme- 
dia illius  legis, qualia  funt  Sacramenta, 
& eorum  prccepta  : ergo  comprehen- 
dit tam  fideles  ; qu&m  infideles  . Ante- 
cedens conftat.Confequentia  probatur: 
Ad  obligationem  legis  aut  pracepti  in 
genere  , quod  fpe^at  ad  fubftantiam 
legis  , non  requiritur,  qu6d  prxceptufis 
pro  omni  ftatu,  materia,  & circunftan- 
tia.Ioquendo  de  affirmativo, adimplea- 
tur ; led  fufficit  qu6d  In  ftatu  determi- 
nato, materia,  tempore,  de  circumftan- 
tiis  determinatis  : fed  hoc  non  tollit, 
quin  aliquis  obligetur  lege  , licet  nun- 
quam occurrat  ei  tempus  , in  quo  prz- 
ceptum  legis  affirmativum  adimplere 
debeat,  aut  materia, quam  determinat: 
ergo  poteft  ftare  obligatio  legis.de  pr^ 

cepti; 


Digitized  by  Googie 


6 XX  TraBd.DifpA.L  /irtAlLSeB.ll.^deJiJl, 


ceptl.-quamvis  ad  exercitium  at^liis  non 
Qbligct,nifi  ex  conditione  prcrequifita, 
quam  lex  ipfa  determinat.Major  patet; 
quia  ipfn  lex  implicat  illam  conditio- 
nem  determinatam ,qu«  poted  non  po- 
ni , aut  non  concurrere . Minor  proba- 
ttir;  ex  lege  naturali  quilibet  tenetur 
fuicurrere  proximo  extreme  indigenti 
dum  potefl  ; quamvis  autem  non  oc- 
currat cafus  adimplendi  hoc  prfceptunt 
non  iode  fequitur , quin  quifque  tenea- 
tur lege  .Similiter  quifque  tenetur  pro 
Republlct  vitam  , dc  bona  exponere, 
quamvis  necelTitas  determinata,  in  qua 
tenetur  ad  hatc,in  exercitio  non  occur- 
vat.Sic  tenetur  iidells  ad  Confellionem 
fidei,  dt  vitam  commutandam  pro  ejus 
defenfione  coram  tyranno  , fi  occurrat 
cafus , dc  fic  de  cteteris : ergo  obligatio 
legis  non  tollitur , neque  confunditur 
cum  exercitio  operis  preferipti,  quam- 
vis circumdantia  particularis  operis 
perficiendi  non  occurrat . Sed  eodem 
modo  obligatur  infidelis  ad  legem.» 
Bvangelicam.  ejufque  prccepta,  quam- 
vis non  pro  fiatu  infidelitatis  retentat , 
quia  fic  nequit  aliquod  ejus  prfceptum 
pofitivum,ut  eft  proprium  hujus  legis, 
adimplere  ( quia  neque  fidei , qux  ed 
fundamentum  ceterorum  , neque  Ba- 
ptlfmi,qui  ed  Sacramentum  fidei  ^ fal- 
tem  frudluos^  quantum  ad  falutem . 
Hucofi]ue  HIqueus . Et  contlnud  ad- 
ivngit:  Quidquid  ad  hec  dicatur,  pr;- 
cepium  Euebaridie  comprehendit  in- 
fideles , quamvis  hoc  preceptum  pro 
ftatu  infidelitatis  nequeat  adimpleri . 

S/  re/^ofitfear.lnKdelem  fufeepta  fide, 
& Baptifmo , podie  fumere  Euebari- 
Aiam , non  ita  Sacramentum  P^niten- 
tie.nifi  peccaverit  pod  BaptIfmum:non 
tenetur  autem  peccare , ficut  tenetur 
fufeipere  Fidem  ,dc  Baptifmum.Contra 
facit;  qu6d  fic  neque  omnes  Fideles  te- 
neantur prccepto  ConfelTionis,  fed  fo- 
liim  illi  , qui  baptizati  mortaliter  pec- 
caverunt. Imb,  inquit  Hiquieut,  neque 
sa  illo  datu  unquam  fuit  obligatio  P(- 


nltentlc  , nifi  ratione  peccati  mortalis 
perfonalls  , ut  fupponit  Tridentinum 
felT.  14.  cap.  1.  &4.  Ciim  tamen  pra- 
ceptum  Ptenitentiz  omnes  obligaciat , 
non  in  exercitio  , nifi  ex  fuppolitionc 
peccati,  fi  fieret.  Sicut  ergo  praiceptum 
Eucharldlz  obligat  Infideles,  ut  ita  di- 
cam , in  a(du  lignato  , quamvis  non  in 
exercito,nifi  adimpleatur  conditio  prf- 
via,  nempe  per  fufeeptionem  Fidei,  de 
Baptifmi , dc  in  retate  adulta;  fic  etiam 
prxeeptum  Ptenitentiie  obligat  infide- 
les , fuppofito  Baptifmo  , de  materia.^ 
ipfius  Poenitentia  , nempe  peccato  pod 
baptifmuoi  adluali  mortali  . Sed  hoc 
etiam  fufficit , quia  non  aliter  obligat 
fideles  , quos  tamen  obligat  fecundum 
omnes,  non  in  exercitio  , nifi  fuppona- 
tur  peccatum  tale  . Unde  fi  hxc  ratio 
eximat  infideles  ab  obligatione  prece- 
pti,  quia  in  eo  fiatu  non  polTunt  habe- 
re adtum,  per  quem  adimpletur  prece- 
ptum  , fic  etiam  eximendi  funt  ab  ejus 
obligatione  fideles  jufti  pro  datu  jufii- 
ti«  . 

Refpondco.  Plane  eximendi  funt  fide- 
les jufii  pro  fiatu  jufiitie  , dc  ab  omni- 
bus eximuntur , qui  dicunt.prcceptum 
divinum  Confelfionls  obligare  folos  il- 
los , qui  baptizati  mortaliter  peccave- 
runt . Neque  ufpiam  Tridentinum  in- 
finuat.  Poenitentiam  efle  omnibus  fide- 
libus neceiTariam  ; fed  , ut  loquitur 
feir.14.  cap.  1.  hominibus  qui 

fc  mortuU  aliquo  peccato  inquincsffcnt . 
Sed  neque  Scotus  obligat  omnes  fide- 
les ad  confitendum,ait  enim  did.  ip. 
„ num.  18.  De  fecundo  articulo  dico  , 
„ qu6d  hoc  prateeptum  includit  quis 
„ debet  confiteri , quia  adultus.  Num- 
quid  omnes  ? Sequitur : ided  , habens 
ufum  rationis.  St  cognofeens  pecca- 
tum, quod  commifit,putii  in  Baptifmo, 
vel  pod  Baptifmum  ; quia  illud  folCim 
ed  materia  ConfelEonIs:IgItur  HiqUK- 
ut  non  videtur  ratiocinari  confbrmiter 
ad  ipfius  Dodtoris  principia  , neque  il- 
lius argumentum  glurimbm  urget:plu* 


De  ConfeJJione  Peccatorum  • 613, 


riml  namqne  negant , infideles  teneri 
prscepto  divino  ad fumendam  £uch*> 
riftiani . 

£t  infuperdifcrlmen  intercedit  inter 
obligationem  ad  Sacramentum  Eucha- 
riftic , St  P^nitentiz : non  enim  aliter 
obligatur  quis  ad  ConfetTionem  ratio* 
ne  prccepci  fumende  Eucharifiic  , 
qu4m  quia  illa  eft  medium  ad  ejufmo- 
di  fufeeptionem  ab  homine  , qui  reua 
e(i  alicujus  peccati  mortalis*quia  digni 
ac  debiti  non  poteft  ab  eoitifcipi  Eu* 
chariftia,  nifi  pri(is  obtinuerit  remilEo- 
nem  peccati  mortalis;  quam  utique  ha* 
bere  non  poteft  fine  Confefiione  , & 
Abfolutione  in  re,  vel  in  voto.  Conclu* 
dendum  ergo , qnbd  prcceptum  divi* 
num  Confeflionis  per  fe  dumtaxat  diri* 
gitur  ad  baptizatos  , qui  in  Baptifino  , 
vel  poft  Baptifmum  mortaliter  pecco* 
verunt;  ac  fubinde  infideles  non  com* 
prehendit;  nec  confequenter  novi  mor* 
Calis  peccati  Reiceniendi  funt,  propter 
omilTam  Sacra  mentalem  peccatorum 
accufationem . 

lierunt,  quidqnid  fit  de  pr*cepto  di- 
vino refpei^u  infidelium  , certiim  eft 
fialtem  eos  norr  teneri  ad  annuam  Con* 
felTionem  ; quippe  ciim  hate  obligatio 
tantitm  oriatur  ex  authoricate,  St  pra»* 
cepto  Ecdefie  . Porro  Ecclefia  nullam 
aurhoritatem  habet  in  Infideles  non- 
dum baptizatos,  ut  docet  Apoftolus,r. 
ad  Cor.  f mihi  efl  de  iit , g»i  fo^ 
rii  fnnt , judicare  l 

autem  omnes  Adulti , etiam_r 
pueri  Oatim  , ac  ad  annos  difcretionia 
pervenerint , teneantur  ad  Confeflio- 
nemannuam  ex  precepto  Ecclefiaftico, 
aperti  colligitur  ex  ConcrlKs  Latera* 
nenfi  ,&Tridentino,  ubi  decernitur, 
qu6d  omnis  utriufque  fexils  fidelis  , 
poftquam  ad  annos  diferetionis  perve- 
nerit, omnia  fua  peccata,  fahem  femel 
in  anno  confiteatur ; illx  enim  voces 
compledumur  etiam  omnes  pueros  fi- 
deles baptizatos,  ustis  rationis  compo- 
tes , peccati  morulis  reos , St  fibi  con* 


lirios:  illi  namque  ad  annos  diferetionis 
pervenerunt , quia  difeemere  pofTunt 
bonum  , Se  malum  , pudefieri  de  men- 
dacio , vel  alio  fimili  peccato  , laudare 
pietatem  , St  alias  virtutes  fibi  notas  . 
Unde  Oodordift.17.  n.  34.  inquirens, 
quis  teneatur  ad  preeeeptum  annu» 
Confeflionis.  Quantum  ad  quis, inquit, 
,,  Ecclefia  fpe^cavit , <|uia  peccatot 
,,  adultus , poftquam  fcilicet  ad  annoP 
„ diferetionis  attigerit , Stc.  Et  nihil 
„ aliud  eft  , quam  adultus  fecunduna 
,,  intelleAum  priiis  aflignatum  , pittA 
„ nam.  iS.  uii  ait . Per  quem  adultum 
„ non  intelligo  tantz , vel  tantz  zta- 
„ tis  : fed  qu6d  habeat  ztatem  ad  co- 
,,  gnofeendum  juftum  , vel  injuiiunt 
„ contra  legem  Oei . Quibus  verbis 
Dodior  nullum  adultum  excipit  1 lege 
Ecclefiaftica  facienda  annuf  ConfefEo- 
nis;  ac  fubinde  infert  ad  eantencri 
omnes  etiam  pueros  rationis  compotes. 
Et  meritb  quidem  ; quia  diftinguere*» 
non  debemus , ubi  lex  ipfa  non  difti»> 
guit;  odiofum  enim  eft  diftinguere,ubi 
jura  non  diftinguunt ; at  ea  lex  Con- 
cilii Lateranenfis  ab  unrverfoli  ftatuto 
fideles  omnes  obligante  , non  excipit 
pueros,  nec  eos  diftinguit  ab  aliis  fide- 
libus : igitur  eum  communi  fententia 
dicendum  eft ; pueros  rationis  compo- 
tes,ac  mortalis  peccati  reos  obligari  ad 
annuam  Conf^onem , ftatim  ac  ad 
annos  diferetionis  pervenerint . 

Dicer.  Ex  ftatuto  l4iteranenfi  «quali- 
ter pracipitur  Confeffio,dt  Communio} 
atqui  Communio  non  obligat  puero* 
ftatim  atque  pervenerint  ad  annos  A- 
feretionis:  ergo  nec  Confeflio’ . 

Reffondethn^o  difp.  rf.  nUfli.  rfr» 
ex  ipfis  verbis  c^ligi  diverfitafeib;nain 
Communio  pracipitur  cum  illa  lilMita- 
tione  : Kifi forte  de  proprii  Saeefdotif 
eonpliotob  aliquam  rationahilemiaufar» 
ad  temput  ah  hujufmodi  perceptioni  da^ 
xerit  ehftinendmn.Htc  auteirt  rationa- 
bilis caufa  prudenter  aftimatur  efTf , 
quaAdiu  nondarti  plene  agnofcitdi- 

gnita- 


6 24  TraiiJ.DiJp.ILArt.III.SeB,IL^<tJi,IL 


gnitatem  hujus  Sacramenti,  ut  ad  illud 
cim  debita  reverentia  accedat. 
quam  non.dcrint  Authores  , (jui  affir- 
ment, idem  elTe  tempus  difcretionis  ad 
Confeffionem,  dc  Communionem;itaut 
quilibet  puer  ,ciim  ad  annos  dilcretio- 
nis  venit , de  obligatus  eft  lege  Confef- 
fionis  , obligatus  etiam  fit  recipere  Eu- 
charilliam,  nili  exprefsc  tempus  ik  Con- 
fefiario  prorogetur.  Ratio  praecipua  eft; 
quia  ^qualiter  imponitur  omnibus  fide- 
libus praeceptum  Confersionis  annuae , 
de  Communionis  Pafchalis  . Additur 
autem  illa  limitatio:  Niji fjrti,8ic.qa\a, 
poflunt  elTe  plures  caufx  prorogandi 
tempus  Communionis , quira  Confef- 
fionis . 

Qud  autem  annd  prscise  incipiat 
haec  obligatio  , de  fufficiens  adfit  in_< 
pueris  ulus  rationis  , non  poteft  a no- 
bis cert6  determinari;nam  ( inqnit  Db~ 
Bornum.tS.)  in  multis  ante  etatem 
confuetam  ( put^  ante  annum  feptl- 
mum  ) malitia  fupplet  xtatem  , de  non 
tantiimin  malis  , ut  dicunt  communia 
verba , quia  forte  Kabe't  citius  pruden- 
tiam ad  malum  ; unde  dicitur  doli  ca- 
pax ; fed  etiam  in  bonis  , juxta  illud  in 
legenda  S.  Agnetis':  fides  non  in  annis 
computatur.  Unde  etiam  Concilium 
Lateranenfe  nullum  certum  xtatis  an- 
num determinavit , fed  abfolut^  dixit : 
Poftrquam  ad  annos  difcretionis  per- 
venerini,relinquens  Paftorum,ac  Con- 
feflariqrura  dilcrctioni , dt  judicio  , ut 
iftud  decernant , ac  determinent ; fit 
enim  plerumque,  qu6d  aliqui  anno  fute 
aetatis  feptimo,ingenio  maturiores  fi nt, 
dt  de  rebus  fidei  meliiis  ac  perfeiftiiis 
informati  , quam  alii  anno  duodecimo. 
Hinc  appofiti  Cutechifmus  Romanus 
3.cap.i7.  num.jj.ait;  Primum exCon- 
filii  Lateranenfii  eanone  , cujus  issitium 
eft\  Omnis  utriufque  (c^ii%,p(rfpicitur, 
rseminem  Confijjfonis  legi  adflriBum  cjpe 
Mte  eam  ataterss,  qua  rationis  ufum  ha- 
iere  potejl ; neque  tamen  ea  ttas  aliquo 
annorum  numero  definita  eft , fed  illud 


universe  Hatuendum  videtur ^ ai  eo  tem- 
pore Confe/fionem puero  indifiam  efte,eitm 
inter  ionum , iy  malum  difeernendi  vim 
haiet , in  ejufque  mentem  dolus  cadere 
poteft  ; nam  eism  ad  vitee  tempus  quifqste 
pervenerit  , in  quo  de  falute  eeterna  deli- 
ierandum  eft , tum  primum  Sacerdoti 
peccata  confiteri  deiet , ehm  aliter falu- 
um  fperare  memini  liceat,  qui  feelerum 
conficientia  pr/cmitur . 

CoNtfLusio  Tebtia. 

PRosarile  eft , eum  , qui  dumtaxat 
venialium  peccatorum  reus  eJfiet,non 
teneri  ex  pracepto  Ecclefiaflico  ad  an- 
nuam Confiefisionem  • Haec  eft  Oodlorls 
,,  dilt.17.num.af.  ubi  ait.  Oico  igitur, 
,,  quantum  capio  ex  ftatutis  Ecclefia 
,,  generalibus;  nullus  tenetur  ad  Con- 
,,  fofsionem  venialium  in  quocumque 
,,  cafu  : nec  in  boc  Ecclefia  fpecificavit 
,,  prxeeptum  de  Confefsione  ; & hoc 
„ rationabiliter,quiaipfa  utitur  Sacra- 
,,  mento  Ptenitentite,  tanquam  tabula 
,,  fecunda  contra  naufragium  , quod 
,,  non  eft  in  venialibus.  Nec  aliquis  te- 
„ netur  ad  aliquam  Contritionem  de 
,,  venialibus  : im6  in  adtuali  volunta- 
,,  te , vel  aiflu  venialis  moriens,  falva- 
„ bitur;  vapulabit  tamen:  non  videtur 
,,  autem  , quod  aliquis  teneatur  ad  fe- 
,,  eundam  partem  Peenitentix,  qux  eft 
,,  Confefsio,  de  quo  non  teneatur  ha- 
,,  bere  Contritionem,  vel  Attritionem. 
,,  Hxc  e;iam  patet  ex  alio,  quia  ( ficut 
„ fupra  dieftum  eft  ) venialia  delentur 
,,  totaliter  quantum  ad  culpam,dc  pee- 
,,  nam  , quandoque  fine  aliquo  opere 
M fpeciuli , ficut.per  a<ftum  ferventem 
1,  contemplationis  in  Deum  ,quemad- 
„ modum  gutta  confumitur  a flamma 
„ vehementi . 

„ Si  quxras,quomodo  ergo  Sacerdos 
„ cognofeet  vultum  pecoris  fui,  fi  ille, 

„ qui  dixit  fe  vixifle  innocenter  , non 
„ tenetur  confiteri  venialia  fua  ? 

,,  Refipossdeo:^\  quisfibi  confiteretur 
,,  foliim  venialia , ex  quo  cognofeee 
„ ipfum  non  fecifTc  , nifi  venialia  l Ex 

nul- 


- ‘ rfe'. 


Ve  Confejpone  Peccatorum  , 


,,  nullo,  nili  ex  Confefsione  fua.  Unde 
,,  extrev.de  offic.ordinarIi,cap.  (igni* 
„ licavit : Confitenti  firnitentialiter  in 
„ omnibus  credendum  eft  , quia  non  efi 
„ verifmile,  quid  quis  fit  immemor /ka 
„ faltttis  : ergo  fi  eodem  modo  credat 
,,  venienti,  & dicenti ; Domine  regra* 
,,  tior  Oeo,quia  ex  quo  fui  ultlmd  con* 
,,  felTus,  non  habeo  confeientiam  de 
j,  peccato  mortali  : date  mihi  Eueba- 
j,  rifiiam,&  in  illa  Pcsnitentia  tantam 
,,  habet  cognitionem  vultus  pecoris , 
„ quantam  fi  narrafiet  venialia  per 
,,  duos  dies;  nec  aliam  certitudinem 
t,  polTet  habere  de  propriis  venialibus, 
,,  fi  confiteretur,  quim  modb  habet  de 
„ innocentia  ejus  , fcilicet  per  pro- 
t,  prium  tefiimonium  ejus.  Hfc  DoBor, 
,,  Qmbus  aperti  docet,  eum  qui  dum* 
„ taxat  haberet  peccata  venialia  , non 
„ tener!  ad  annuam  Confefsionem,  ex 
„ prfcepto  Ecclefif.ldem  docet  S.Tho- 
„ mas  in  haedift.  q.j.  art.i.queftiun- 
„ cula  }.  ad  j. 

Et  probatur  infuptr  prim6  , quia  ex 
vi  (latuti  Concilii  Lateranenfis,  tenen* 
tur  omnes  fideles  omnia  fua  peccata_> 
confiteri : fed  nemo  potefi  omnia  ve* 
nialia  confiteri  , nec  propter  eorum 
multitudinem  illa  in  memoriam  redu* 
cere,ac  fubinde  mens  Concilii  non  fuit, 
nomine  peccatorum  compledfi  venia* 
lia  . 

Deinde , gravilsima  poena  infligenda 
pr«fcribitur  iit , qui  tale  preceptum 
non  implent,nem pe  ejectio  ab  Ecclefia, 
& privatio  Ecclefiafiicsefepulturx,  ut 
fupri  diximus:fed  oon  videtur  xquum, 
aut  rationi  confentaneum  , ei  qui  pec* 
cata  venialia  confiteri  recufaret , pec* 
nam  adeo  gravem  infligere:  ergo  idem 
quod  priiis  . 

Demum , ut  fuprK  ofiendimus , prz* 
ceptum  Ecclefiafilcum  de  annua  Con- 
fefsione  efi  determinatio  precepti  di- 
vini: atqui  prcceptum  divinum  non_> 
obligat , nin  ad  confitenda  mortalia  : 
ergo  nec  Ecclefiafiicum.  Minor  confiat 
Tbot.jC. 


ex  Concilio  Tridentino  felT.i  4.  cap.f. 
ubi  dicitur  : Genialia  , quibus  a gratia 
Dei  non  excludimur,  iff  in  qute  frequen- 
tius Jabimur  ; quamquam  reQi  , iy  uti- 
liter , eitra  omnem  pretfumptionem  irut 
Confefsione  dicantur  , quod  piorum  ho- 
minum upts  demonHrat , taeeri  tamen 
eitra  eulpam  , multifque  aliis  remediit 
expiari  pojfunt . 

Dieet : Finis  Confelsionis  Sacramen* 
talis  annue  efi,ut  accedatur  ad  Eucha* 
riftiam  majori  cum  reverentia,nec*non 
ut  Pallor  i pfe  fiias  oves  cognofeat ; fed 
ad  utrumque  confert  venialium  Con* 
fefsio  , nam  ex  notitia  venialium  , Pa- 
llor animam  fui  fubditi,  & fiatum  con* 
feienti»  intelligere  non  obfcurt  potefi, 
utfalutaria  det  ei  monita  , tpfumque 
muniaaadverfus  futura  peccata  , etiam 
mortalia  , Se  fimilirer  immunitas  k ve- 
nialibus maxime  confert  ad  dignanut 
Euchariftic  fufeeptionera  : igitur  hzc  , 
etfi  fola  fint , tamen  funt  confitenda  . 

Refpondeo , majorem  efle  veram  ex 
con:;ruitate  , non  ver6  ex  necefsitate  : 
nam  , ut  Pallor  fui_  pecoris  , vultuni 
agnofeat , & ovis  fibi  commllTz  (latum 
ac  confeientiam  percipiat, latis  eft  qu6d 
in  tali  cafu  p^nitens  fe  ofiendat  Sacer- 
doti , dieatque  fe  non  habere  confeien- 
tiam ream  alicujus  mortalis.  Similiter, 
ut  quis  digne  accedat  ad  Eucbarilliam, 
& abfque  omni  defedlu  etiam  veniali , 
non  efi  necefle,  qu6d  ejufmodi  venialia 
peccata  confiteatur : quippe  cbm  per 
alia  remedia  pofsint  expiari , ut  ftatim 
diximus  ex  Concilio  Tridentino  . 

PsTHS : Vtritm  Ecclefia  pofjlt  preetipere 
Confefsionem  venialium  l 

jifflrmant  communiter  Theologi, id- 
que  probant:  Primd,  quia  videtur  illud 
de  fatfio  fuifie  prsceptum  Religiolis 
S.  Benedidi  in  Clementina , Ne  in  agro 
Dominico,  ubi  decernitur  : Ne  in  agro 
Dominteo  , faero  videlicet  Monachorum 
nignrum  { ideft  Benedidlinorum  ) Re- 
K k k k li~ 


Digitized  by  Googie 


6i6  Tra^.LDiJp.lI,  Art.lILS  e 


titionem  iodeeorum  aliquid  oBrepat,  aut 
uitiofum  quidquam perniciosi  infegetem 
ctale/iat , /id  ut  in  illa  potius  florei  ho- 
noris , iy  honeflatis  frstOus  in  uhertate 
/uecrefeant  ia  eis  . iye.  Ea  eaufa  Con- 
ftitutionis , Sequitur  Conftitutio : Sani 
fingulis  men/ihus , tam  in  MonaHeriis  , 
quam  extra  ( fublata  oecafione  quacum- 
que ) ad  Confeffionem  femel  accedant  om- 
nes, (j/nguli  Afonaehi;Et  in  prima  Do- 
minica men/is  eujuslihet  ia  Manajleriit 
fewper  communicent-,  nifi  ex  caufa  forti, 
quam  Abbati , Priori  , aut  Panitentia- 
riis  Monafterii  non  differant  intimare  , 
torumque  judicio  vel  ab/lineant , vel  re- 
cedant . 

Q^maugm  autem  in  ea  ConAitutio* 
ne  non  nat  mentio  peccatorum  venia* 
liiim  ; attamen  , inquit  Canus  rele<ft.(ie 
Pantt.  c.r.&  Navarriisde  Pccnit.dift.tf, 
c(im  cis  Religiolis  prscipiatur,  ut  con- 
fitear  tur  fingulls  metinhus,  confcquent 
eft  illos  teneri  ad  confitenda  peccata 
venialia,  fi  alia  non  occurrant . Veriim 
liatc  ratio  mihi  videtur  Infirma;  Illa^ 
namque  Conftitutio  obfolut^  non  obii* 
gat  ad  faciendam  Confeifionem  fingu* 
jis  menfibus,  fed  tantiini  ex  hyputhefi, 
qu6d  jpH  Rellgiofi  Confcflione  opu* 
habeant ; fi  enim  in  nullum  prorfus  Ia* 
berentur  peccatum  , haud  dubium  eft, 
quod  ad  Confeifionem  virtute  illius 
Conftitutionit  non  tenerentur;  ac  fub* 
inde  fupponlt  fummus  Pontifex  , ipfos 
R.elIgiofos  egere  Confeflione , ut  pec- 
catorum remiflionem  obtineant : ciira 
autem  venialia  remitti  poilint  fineCon- 
fefsione,  inde  confequens  eft  , mentem 
fummi  Pontificis  non  fuilTe,  ut  Bene* 
ditftini  virtute  hujus  Conftitutionis  te* 
neantur  ad  Confcfllonem  venialium  , 
Ita  qu6d  peccatum  inobcdlcntitt  incur* 
rant , Ii  ejufmodi  venialia  peccata  non 
confiteantur . 

Sed  quidquid  iit  de  hac  Confiltutlo- 
neiprobablllus  apparet  Ecclefiam  polTe 
prarcipere  Confefslonem  venialium  ; 
Tu^  quia  interdum  Ecciclia  fert  ali* 


?|uam  cenfuram  pro  veniali  peccato, 
cilicet  miiiorem  excommunicationem, 
ad  cujus  cenfurc  Abfolutlonem  occer- 
faria  eft  manifeftatio  talis  peccatl:71u»s 
quia  confiteri  peccata  venialia  eft  a(ffus 
virtutis  Punitentitr,  ergo  cadere  potell 
fub  przcepto : Ecclelia  enim  prccipere 
poteft  omnem  atfium  virtutis  ; Tum  de- 
nique , quia  Confefsio  venialium  pluri- 
mum conducit  ad  profc(‘lum  fplritua- 
lem,  quippe  cUm  propofitum  efficax  in- 
volvat peccatum  veniale  , in  quod  ho- 
mo folet  cadere , extirpandi,  ut  fuadet 
experientia  In  iis  , qui  venialia  peccata 
confitentur;licetenim  non  confiteantur 
omnia  , fed  dumtaxat  ea  , que  ipli  vo- 
lunt, nihilominus  hoc  magnum  eis  fre- 
num eft  , & remedium  ad  corrigendos 
defedus  ordinarios,  & peccata  levia . 

Dices  Ecclefia  non  poteft  mutare^ 
materiam  Sacramenti , ac  fubinde  non 
)x>teft  facere  materiam  necefiar!am,^{ 
ex  inftitutione  Chrilli  non  eft  neccUa- 
rla:  fed  fi  przciperet  Confefsionem  ve- 
nialium, mutaret  materiam  Sacramen- 
ti Pccnicentic  , quia  materiam  non  ne- 
celTariam  , dt  liberam  , revera  necelTa- 
riam  efficeret ; Tiquidem  fuo  przcepto 
confticueret , ut  peccata  venialia , qust 
non  funt  neceiTarlb  confitenda,  necef- 
farI6  de  facflo  confiteri  deberent:  Igitur 
peccatorum  venialium  Confelsioncm 
Ecclelia  przcipere  non  poteft  . 

Rcjpondeo  negando  minorem:Quam- 
vis  enim  Eaclefia  przciperet  Confef- 
fionem  venialium,non  mutaret  propte- 
rea  materiam  Sacramenti  Poenitentiz  k 
Chrifto  inftitutam  : quoniam  cjufmodt 
materia  eft  peccatum  , non  tantlim.» 
mortale  , fed  etiam  veniale , quam  uti- 
que matarlam  reverji  mutaret , (i  illud 
quod  eft  peccatum,  declararet,  non  cITe 
materiam  Confefsionis ; vel  quod  pec- 
catum non  eft  , declararet  efle  ejufdein 
Confefsionis  materlam:fecus  autem  eft 
in  propofito,nam  Ecclefia  fuo  przcepto 
faceret,  materiam  eflie  neccftariam.qus 
alUs  erat  quideos  fttfficieae,lket  Ubera  • 


- Digti.zGd  by 


T)e  Conftjfiont  Peccatorum  . • <»27 


^rgeMt  : Saeramentatn  PosnUentlc 
per  fe  prim6  ordinatur  ad  retnirsionetn 
culpc ; igitur  illa  culpa , ad  cujus  re- 
nifsionem  non  e(t  necetTarium  hoc  Sa- 
craraentum,  qualia  funt  peccata  venia* 
lia  , non  potell  fieri  materia  necelTaria 
hujus  Sacramenti . 

Difiingnt  ctnfequent  : Non  poteft 
fieri  materia  necelTaria  , itaut  fine  illa 
non  poTsic  unquam  miniftrari  hoc  Sa- 
cramentum, concedo:  ita  qu6d  non  fiat 
materia  necelTaria  , qur  hic  , dc  nunc 
debeat  remitti  virtute  hujus  Sacra- 
menti , nego . 

Qjl  ABSTIO  TbKTIA. 

tjfe  ieheat  Confrffio , at  ft 
p:rf<3a  l 

Notandam  primi  , veteres  Theo- 
logos ad  perfeAam  Confefsio- 
nem,  fexdeclm  condiciones  defideralTe, 
lequentibus  verfibusexpreflas . 

Sit  fimptex , bumilii , Confejjio  pura , 
fidtlis  , 

Atque  ; frequent , nuda , difcreta  ,//> 
bent , verecunda , 

Integra  ,/ecreta  , lacrfmabilit , aece^ 
lerata  , 

Fortis , is  aceufans , iS  Jit  parere  pa- 
rata . 

Quas  omnes  conditiones  preclare  ex- 
pen31t  Seraphicus  Do<fior  in  4.  diH.ii. 
p.i.  dub.j.in  explicatione  textUs  Magi- 
„ ftri  . Sufficientia  autem  , inquit , dr 
^ numerus  harum  conditionum  poteft 
accipi  fic:  Quadam  enim  funt  con- 
ditiones , qua  funt , & debent  elTe 
**  in  Confefsione  fecundOim  fui  redtam 
**  quantitatem  . Si  fecundi'im  redlam 
» quantitatem  , hoc  tripliciter  . Aut 
s>  quanthm  ad  integritatem, aut  quan- 
s>  tiim  ad  numeralitatem , aut  quan- 
» tiim  ad  diuturnitatem:  & fic  funt 
„ tres  conditiones  , fcilicet , quod  fit 
j,'  integra  , qudd  C\t  frequens.  St  accele- 
rata , Si  quantum  ad  alTociationtm, 


,,  fle  debet  habere  duarum  focietaten 
partium,  fcilicet  Contritionis, & Sa- 
tisfactionis. Quantum  ad  Contri- 
*'  tionem  , fit  lacrjmaiilit , quantitia 
" ad  Sacisfaitionem  fit  parera parata  . 
**  Vel  quanciim  ad  utrumque , & fic 
*•  fortis.  Q^ntum  ad  qualitatem, aut 
s>  ipfius  ConTitentis,  aut  Confersiunis. 
I,  Si  Conficentis,  fic  funt  quin  tjueeon- 
„ ditiones  : fecundiim  vim  rationalem 
j,  (ttfimplex,  fecundum  concupifeibi- 
lem  debet  elTe  libens,  fecundum  ira- 
fcibilem  bumilis  , in  fermone  fidelis  , 
**  dt  in  ligno  verecunda , St  fic  funt 
**  quinque  . Si  in  fe  confiderctur  , fic 
debet  elTe  pura,  ut  nihil  intermi- 
*>  fceat , debet  elTe  nuda,  ut  nihil  cela- 
» tum  teneatrquantlim  ad  circumRan- 
» tias  , debet  elTe  difcreta  , ut  nihil  ad- 
„ dat ; debet  efle  fecreta , ut  aliis  non 
„ pateat : debet  elTe  accufatoria , ut 
feipfum  puniat . £t  fic  funt  tres  par- 
tes quantitatis,  tres  ratione  ad jundti 
” quinque  ratione  fubjeCti,  dc  quinque 
ratione  fui  : & fic  in  univerfo  funt 
” fexdecim  . Ita  Seraphicus  Dodlor  . 

Notandum  fecundo  : Harum  omnium 
conditionum  hunc  fenfum  efle  , qu6d 
Confefsio  debeat  efle  , pTxmofimplex  , 
ideR  , verbis  ingenuis  , non  autem  ar- 
tificiosi concinnatis  edita  ,ut  ea  ratio- 
ne aliquid  occultetur  , vel  ut  ptenitens 
difertus,  dc  eloquens  appareat , quod 
utique  vanum  elTet,  dc  omnino  perver- 
fum:  Secu sido  bumilis  , ideR,  cum  ani- 
mi abjeiRione  , dc  humilitate  , que  ap- 
pareat tam  in  verbis  , quam  in  rompo- 
fitione,  dc  habitu  corporis:  Terti6, 
pura,  id  cR  fine  ulla  adjuntRIone  rerum 
inutilium  ad  accufatioiiem  , quo  fper 
Clat , ut  unufquifque  propria  , non  ve- 
r6  aliena  confiteatur  ; Quartd  , fidelis  , 
ideft  , vere , dc  fine  mendacio-,  quia  in 
Confefsione , nec  dici  debet  quod  fa- 
tflum  non  eR  , nec  negari  quod  com- 
miflum  eR  : Quinto  , frequent , id  eR , 
qu&d  fepius  fiat , nec  poR  diuturnum 
tempus  protrahatur  , ne  videlicet  plu- 
Kkkk  a . ri- 


Digi;:;c:l  by  G-iOgle 


tfi  8 TraH.I.Difp  JI.ArtJnSeBdJ.^^Jl.in. 


rima  peccata  excidant  i memoria  : Se- 
xt6  , tiuda , hoc  eft  , diflindla,  & clara, 
ne  peccati  gravitas  , aut  fpecies  occul- 
tetur,dc  unumquodque  peccatum  juxta 
gravitatem  , ut  probabiliter  exiftima- 
tur  , pccnitente  proferatur  ; Septimd 
dt/creta,  id  eft,  honeda,  8c  debitis  ver- 
.his  explicata  ; Odav6  , libens,  hoc  ed, 
voluntaria  , ut  nempe  fiat  ex  animi  de- 
liberatione propter  Deum  placandum  , 
de  peccati  veniam  obtinendam:  Non6, 
*erecu»da,  id  ed,  confufionem  , ac  ani- 
,mi  verecundiam  propter  peccati  turpi- 
tudinem prxfe  ferens,ne  videlicet  quis 
peccata  fua  , quali  fabulam  recitet , 8c 
-enuntiet ; Oecimb  , integra , hoc  ed , 
omnia  prorfus  peccata  tam  quoad  nu- 
merum , quim  quoad  fpeciem  , de  ag- 
gravantes circumdantias  refereas:Un- 
decimo , /ecreta  , id  ed  , ut  fiat  fo- 
liim  fecretb,  non  autem  publici  , fed 
etiam  , ut  fit  auricularis  , de  uni  dum- 
taxat ^cerdoti ; Diiodecimb./aci^wa- 
bilit , hoc  ed , ut  dolorem  de  peccatis 
commiflis  annexum  habeat . Oecimd 
terti6,aeee/era/4,id  ed,qu6d  fiat  datim 
atque  fe-fe  pod  admilTum  peccatum-, 
obtulerit  occafio  fufeipiendi  Abfolutio- 
nem  : Decimd  quartd  ,fortit , ne  vide- 
licet ob  timorem,  dc  verecundiam  , ali- 
quid ex  necelTario  dicendis  omittatur . 
Decimb  quintd  , accayanr  , hoced,  in 
feipAim,  non  ver6  in  dzmonem  , aut 
tentatioiiem  crimen  admidum  refun- 
dat . Denique  , quod  (n  parere  parata , 
hoc  ed,quod  pocnitens  habeat  animum 
implendi  ea  , qua:  fibi  a Confedario 
preferibeniur  in  fatisfadlionem,  dc  ex- 
piationem delidlorum  . Ex  his  autem 
omnibus  conditionibus  plurime  invi- 
cem conveniunt , dc  dumtaxat  fpeiflant 
vel  ad  majorem  reverentiam  Sacra- 
menti, vel  ad  ampliorem  frutSum  ex 
Confeffione  percipiendum  . Undepro- 
pofiti  nodri  non  ed  de  bis  omnibus  fi- 
gillatim  fufiori  fermone  difTerere  , /cd 
dumtaxat  de  undecima  , dc  duodecima, 
nempe  quod  Confeflio  debet  clTe  lecre- 
ta , & integra  . 


Notandum  tertid,  duplicem  difiingui 
pofTe  in  Confeffione  integritate,  unam 
materialem  , alteram  formalem  . Ma- 
terialis dicitur  , quz  revera  fit  de  om- 
nibus omnino  peccatis  mortalibus  in 
fpecie  , numero  , dc  circumflantiis  ag- 
gravantibus ; ita  quod  nullum  omnino 
fit  ejufmodi  peccatum  , quod  in  Con- 
felfione  non  aperiatur  : formalis  vero  , 
quz  licet  non  omnia  omnino  mortalia 
peccata  aperiat:  non  miniis  tamen  cen- 
ictur  integra  , de  valida;  quia  nullum 
reticet  abfque  rationabili  caufa , auc 
inculpabili  oblivione  , feu  ignorantia  ; 
dc  ided  Abfolutione  Sacramcntali  veri 
informatur,  ac  perficitur.  Queritur 
itaque  ucriim  Confelfio  debeat  elfe  in- 
tegra alterutro  ex  his  modis:  Unde  tria 
hic  occurrunt  difciitienda  : Primum  , 
Utriim  Confeflio  neceflario  debeat  fieri 
fecreto  : Secundum  , utrum  fieri  debeat 
de  omnibus  omnino  peccatis,  tam  quo- 
ad numerum  , quam  quoad  fpeciem,db 
circumdantias  . Tertium  , utrum  liceat 
aliquando  dimidiare  Confeflionem . 

Conclusio  Prima. 

COnftfio  auricularis  efl  infinuata  a 
Cbrijlo  non  prtccepta:  tam  et  fi fem- 
per  d fidelibus  frequentata,iy  in  Eeclefia 
recepta  . Ita  docet  Concilium  Triden- 
tinum/f/:i4.  rap.y.  ubi  ait:  Cecterum 
quoad  modum  confitendi  fecreto  apud  fo- 
litm  Sacerdotem  , etfi  Cbriflns  non  ve- 
tuerit,quin  aliquis  in  vindiSam  fuorunt 
fceleruni , iSfui  bumiUationem  , tum  ob 
aliorum  exemplum,  tum  ob  Ecelefiic  of- 
fenfe  eedipeationem , deliSa  fua  publici 
confiteri  poffit : non  efi  tamen  boe  dioino 
preeeepto  mandatum  , nec  fatis  confulti 
humana  aliqua  lege  praeciperetur  , ut 
deli&a , prafertim  feereta  , publicaef- 
fent  Confeff.one  aperienda',  unde  eum  k 
fanUifflmis  , IS  antiquiffimis  Patribus  * 
magno  unanimique  confenfu  , fecreto-* 
Confejfio  Steramentalis  , qua  ab  initia 
Eeclefia  fanBa  ufa  fuit , Is  modd  etiam 
utitur  , fuerit  feniper  commendata  ; ma- 
nifefU  refellitur  inanis  eorum  calumti» 

qui 


De  Confej^ont  Peccatorum  , 619 


^ui  eam  h divino  mandato  alienam  > ly 
inventum  humanum  effe  , atque  h Patri- 
bus in  Concilio  Later anenfi  eongregatit  , 
initium  habui ffe , docere  non  verentur , 
Et  eadem  fefT.  can.d.  Si  quis  negaverit , 
Confejponem  Sacramentalem  , vel  infii- 
tutam  , vel  ad  Jdlutem  necejfariam  effi 
jure  divino  ; aut  dixerit , modum  Jeere- 
ti  confitendi  foli  Sacerdoti , quem  Eccle- 
fia  Catholica  ab  initio  femper  obferva- 
vit , iy  objervat , alienum  effe  ab  infii- 
tutionejy  mandato  Chrifli,  iy  inventum 
effe  humanum  , anathema  fit . 

Idem  probatur  authoritate  Patrum 
maxime  vero  Ori^^enis  homil.a.  in_> 
Pfal.j/.  Tantummodd  , inquit , eireun- 
/pice  diligentius,cui  debeas  confiteri  pec- 
catum tuum  . Proba  prius  Medicum , 
cui  debeat  caufam  languoris  exponere, 
iye.  ut  ita  demum  , fi  quid  ille  dixerit , 
qui  fe  prius,  ut  eruditum  medicum  often- 
derit , iy  mi/ericordem  : fi  quid  confilii 
dederit , facias , iy /equaris:  fi  intellexe- 
rft , iy  providerit , talem  effe  languorem 
tuum, qui  in  conventu  totius  Ecelefiee  ex- 
poni debeat , iy  curari  , ex  quo  fortaffis  , 
iy  cicteri  ecdificari  poterunt , iy  tu  ipfe 
fatili  fanari-,  multa  hoc  deliber  ationejiy 
Jutis peritd  Medici  illius  confilio  Procu- 
randum eft . Ex  quibus  liquet , qu4m 
turpiter  hallucinetur  Rhenanus  in  ar- 
gumento libri  Tertulliani  de  Poeniten- 
tia, cum  ait,  ex  publica  Exomologafi  , 
feu  Confeflionc , fecretam  fumprifle 
origiiiem:potius  enim  vice-verfa  ex  fe- 
creta  ConfeiTione  publica  Poenitentia 
procelTit ; (iquidem  non  priiis  publice 
dicebantur  peccata , quam  Sacerdoti 
privatim  fecreto  manifeflata  fuiflent , 
ut  ipfe  judicaret , de  quibus  eifet  agen- 
da poenitentia  publice  , vel  fecreto . 

Unde  quoniam  apud  nonnullos  ino- 
leverat cofuetudo  peccata  tantiim  pu- 
blici- confitendi  , illam  uti  contrariam 
ApnIIolicc  do<fIritif  fubmovendam  (la- 
tuit S.Leo  epift.80.  quae  eft  ad  Epifco- 
pos  Campania*,  ubi  inter  cztera  fcribit: 
Illam  etiam , contra  Apoflolicxm  regu- 


lam, prtefumptionem,  quam  nuper  agno- 
vi i qui  btt fiam  illicita  u fur  potione  com- 
mitti , modis  omnibus  conflituo  ,fub'mo- 
veri  ( de  Peenitentia  videlicet,  qua  ita  b 
fidelibus pofiulatur')  ne  de fingulorunt^ 
peccatoruqs  genere  , libellis  feriptapro- 
feffio  publici  recitetur : cum  reatus  con- 
fidentiarum fiuffciat  folis  Sacerdotibus 
Indicari  Confeffioue  fiecreta . ^tiamvit 
enim  plenitudo  fidei  videatur  effe  'lauda- 
bilis, quapropter  Dei  timorem  apud  ho- 
mines erubefcere  non  veretur : tamem 
quia  non  omnium  hujufimodi  funt pecca- 
ta, ut  ea  , qua  Panitentiam  poficunt,noit 
timeant  publicare  , removeatur  tam  im- 
probabilis eonfiuetudo , ne  multi  a Peeni- 
tentia remediis  arceantur:  dum  aut  eru- 
beficunt , aut  metuunt  inimicis fiuis  fs9a 
rfierari,  quibus  pofisint  legum  Confiitu- 
tione  percelli:  Sufficit  enim  illa  Confeffio,. 
qua  primum  Deo  offertur , tunc  etiam 
Sacerdoti  , qui  pro  deliBis  poenitendum 
precator  accedit . Tunc  enim  demum  plu- 
res  ad  Peenitentiam  poterunt  provocari  , 
iy  populi  auribus  non  publicetur  con- 
ficientia confitcntis . Idem  docet  S.Hie- 
ronymus,  qui  exponendo  illud  Eccle- 
liaftis  cap.io.  Si  mordeat  fierpens  in  fi- 
lentio , ait:  Si  quem  fierpens  diabolus  oc- 
culti momorderit , iy  nullo  conficio,  eum 
peccati  veneno  infecerit  ,fi  tacuerit , qui 
percuffus  eft,  iy  Peenitentiam  non  egerit, 
nec  vulnus  fisum  fratri,  aut  Magifiro 
voluerit  confiteri-,Magif!er,qui  linguam 
habet  ad  curandum  prodeffie  non  poterit : 
fi  enim  erubeficat  agrotus  vulnus  Medico 
confiteri  , quod  ignorat  medicina  , non 
curat.  , 

Quod  autem  fecreta  Confeffio  facra- 
mentalis  k Chrifto  D.  fuerit  infiiiuata  , 
colligere  licet  ex  perpetua,  & conflanti 
Ecclefic  Traditione , ac  praxi;  nam, 
inquit  , S.  Auguftinus  lib.7.  de  Baptif- 
mo  contra  Donatiftas  , c.a  j.  Sunt  mul- 
ta,qua  univerfia  tenet  Ecelefia,  iy  ob  hoc 
ab  Aooftolis  praeepta  bene  creduntur  , 
quamquam  ficriptanonreperiantur.Cixeti 
ergo  ab  initio  unive'-^--i'jck:fia  ufa_« 
' fue- 


<5  j o TraB,I.Difp.ll,/rt.llI.SeB.IL§lu(efl.lIL 


fuerit  Ccnfefsione  fecreta  , St  m<Ho 
etiam  uratur;  coufequens  eft  illudit 
Chrifto  D.  per  Anoftolos  ad  u05  ufque 
fuifretranfmiirum  : merito  er;^o  Co  ici- 
lium  Lattrauenfe  Dr.Tferibcudo  ohlij^a- 
tionein  confitendi  fi/itfuli»  angis  , ait : 
SoIhi  pfteata  faltrm  fim-l  in  anno  Jidt- 
iittr  esnfit^tur  proprio  Saerrioti  . Ubi 
particula  folnt  fii^nificat , obligationem 
illam  non  efTe  dicendi  peccata  fiia  pu* 
blic^  , decoram  multis  , fed  dumtaxat 
coram  fulo  Sacerdote . Htc  ratio  con- 
firmabitur in  oh;e<Sionum  folutione . 

Dicet : Nullibi  in  Scriptura  legitur , 
Chriflum  D.  imperalTe  potnitentibus  , 
ut  privata,  & fecreta  Confefsione  pec- 
cata fua  Sacerdotibus  manifefiarent : 
igitur  non  infiituit  ilium  fecretum  con- 
fitendi modum . 

iiego confiquentiam Accurata  quip- 
pe, nec  unquam  interrupta  fecrete 
Confefsionis  a primis  Ecclefic  tempo- 
ribus , ad  hcc  noftra  tempora  confue- 
tudo,quz  nec  i Conciliis, nec  a fummis 
Pontificibus  originem  duxit , fufiiciens 
indicium  eft  , illam  non  alium  , quim 
Chriftum  habere  authorem . 

Adde  quod , ciim  /aeramentum  P^ni- 
tentia  infiitutum  fit  ^ean.  ao.  ex  cujus 
inftitutione  colligitur  etiam  Confdlio- 
nis  inftitutio,inde  pariter  deduci  potaft 
illius  fecretus  faciendi  modus , utpote 
qui  magis  deceat  eximiam  illam  nove 
legis  fiiavitatem.nec  non  & jucundant 
Chrill-  D.  difpofitionem  , qui  jugunt-, 
iuum  fuave  efTe  voluit , Ac  onus  fuum 
kve  : Ciim  itaque  manifeffatio  om- 
nium peccatorum  etijim  occultorum  , 
& internorum  ex  fe  habeat  annexam 
verecundiam  ; ac  fubinde  plurimam 
difficultatem  , haud  dubium  eO  , quin 
Chrifius  D.  voluerit , illam  declaratio- 
nem fieri  modo  miobslaboriofo  8c  p^ 
naii  , qualis  ef)  fecretus  : quem  uticpie 
modum  verifimile  efi  , eum  docuiffe  , 
ciim  fufeitatus  k mortuis  , per  dies  40. 
apparuit  Difcipulis,  loquens  de  regno 
Dei;  ideft«  dc his  > que fpecftam  ad 


Ecclefie  regimen  , de  hominum  fala» 
tem  , inter  que  remiffio  peccatorum 
per  facramentalem  Confeffionem  , de 
Abfoltitionem  fufeipiendam , preci-» 
puum  locum  obtinet . 

Dicet /ecundd-.ConfeiRo  publica  pec- 
catorum , potefl  efTe  Sacramentalis,  Ac 
valida  , ut  condat  ex  Tridentino  ver- 
bis fupri  laudatis;  igitur  Chriflus  non 
inftituit,  iicc  ordinavit,ut  peccatorum 
Confeffio  fieret  fecretd  : 

Nej^o  cbnfequentiam  : Aliquid  enim  k 
fuperiore  potefl  dupliciter  inferiori 
preferibi : Primi  quidem  determinati, 
quando  in  particulari  non  foliim  pre- 
feribitur  ris  agenda  , fed  etiam  modus 
quo  debet  peragi ; fic  Chriflus  preferi- 
pfit  Ecclefi^  nondum  ut  baptizares, fed 
ut  baptizaret  in  aqua  cum  invocatione 
fandliffimc  Trinitatisr.SVmetfd  quando 
fuperior  ita  determinat  in  particulari  , 
modum  exequendi  legem  a fe  latam,ut 
inferior  liber  perfeveret  ad  eum  modu 
ufurpandum  , vel  alterum  , quem  ipfe 
prudenter  lellimaverit  magis  expedire 
iiir  privatae  , vel  publice  Ecclefie  uti- 
litati . Hoc  autem  pofleriori  modo 
Chriflus  D.  ordinavit  Confeffionem 
fieri  fecreto  , non  tamen  prohibuit,  ne 
quis  confiteretur  publice  , ubi  pruden- 
ter eflimaret  id  conducere  ad  majorem 
Ecclefie  edificationem  , aut  propriam 
lalutem  . 

Petes  , Vtrum  liceat  aliqanJo  confiteri 
per  Interpretem t quando  videlteet pcf 
nitent  non  callet  idtonta  Sacerdotit  « 
nee  Sacerdot  idioara  pemttentit  ■,  If 
adefi  tertiut , qui  utriufquc  linguam 
calleat  i 

/fj^riff«;idque  inquit  Lugo  d.if.nufo. 
omncsTfaeolog!  fieri  poffe  abfque  ron- 
troverfia  conveniunt  paucis  exceptis.  Ac 
ufus  fidelium  id  probat  , Ac  fuadet  ra- 
tio, quia  peripfum  fufficienter  manife- 
flantnr  peccata  Sacerdoti  in  ordine  ad 
Abfolutionem , Ac  per  hunc  modum-. 

Sa- 


De  Confejjiont 

Sacerdos  poteft  etiam  fufficienter  nofTe 
dlfpo(itionem  poenitentis  in  ordine  ad 
recipiendam  Abfolutionem  . Quod  uti- 
que confirmatur  ex  facramentu  Matri- 
monii, quod  omnes  concedunt  cele- 
brari pofTe  per  Interpretem  coram  Pa- 
rocho , deteflibus:  quid  ni  ergo  fieri 
etiam  poterit  Confetliu  per  Interpre- 
tem’ nam, ^inquit  Lugo)  videtur  major 
notitia  requiri  in  Parocho  ut  validd 
afliftatMatrimonio.quam  in  Confelfa- 
rio  , ut  ahfolvat;  quia  in  Matrimonio 
ideo  requiritur  pr^Ieiitia  Parochi , de 
teflium,ut  polTit  legitime  Ecclefia  con- 
llare  de  Matrimonio  celebrato,  fi  fort£ 
conjux  pofiea  id  negaret,  vel  ut  conju- 
ges id  pofCnt  apud  Ecclefiam  probare  : 
ad  hoc  autem  pofTet  apparere  infuffi- 
ciena  confenlus  prafiitus  per- interpre- 
tem , quia  Parochus  non  potefi  tefiari 
deconienAi,  cbm  ipfe  non  intelligat 
idioma  contrahentium;  fed  folum  pof- 
fet  dicere,!  nterpretem  dixifle  illos  con- 
lientire:  Unde  fi  pollea  conjuges  nega- 
rent confenAim  , de  dicerent  Interpre- 
tem fuifTe  mentitum  , non  pofiet  ali- 
quid plani  contra  ipfos  probari , cimi 
totum  reduci  deberet  ad  teftimonium 
unius  Interpretis  . Si  ergo  conceditur 
fufiiciens  illa  notitia  per  Interpretem 
data,  ut  Parochus  validi  aflifiat , faci- 
lius concedi  debet  fufiiciens  fimihs  no- 
titia ad  Confefsionem  Ikcramenulem, 
in  qua  non  requiritur  notitia,  qua  po- 
fiea pofiit  apud  Ecclefiam  probari  illud 
peccatum  , vel  ejus  Confefiio  , fed  qua 
Confeflarius  in  foro  interno  poflit  pos- 
nitenti  contra  fe  loquenti  credere  , ad 
quod  fufiicit  modus  ille  loquendi  per 
Interpretem,  ficut  in  aliis  rebus,  dc  ne- 
gotiis humanis  . Huc  ufque  Lugo  , ex 
quibus  ad  miniis  fequicur , de  fufiicien- 
ter  ad  nofirum  propofitum,qu6d  equi 
faltem  defideretur  prefentia  contra- 
bentisin  matrimonio, utTuum  confen- 
fum  manifefiet  Sacerdoti , ac  defidera- 
retor  preefencia  penitentis  in  facra- 
mento  Pccnicentir,  ut  fua  peccata  ma- 


Peccatoruml 

nifeftet:  igitur  quemadmodum  ille  fuf~ 
ficienter  fuum  confenfum  declarat  pe^ 
intelledlum  coram  Parocho,dc  tefiibus» 
ut  cenleatur  valide  contrahere;  fic  poi- 
nitens  per  Interpretem  fufficienter 
peccata  fua  raanifefiabit  Sacerdoti  pr;- 
fenti , ut  ab  eo  legitimi  polsit  abfol  vi ; 
fi«|uidcm  ad  valorem  Sacramenti,  nihil 
aliud  requiritur  , quim  ut  peccata  ma- 
nifefientur  Sacerdoti,  tanquam  Judici* 
in  ordine  ad  obtinendam  eorum  remif- 
fionem . 

Dicet : Oodor  fubcilis  in  4.difi.  17, 
num.ji.  refpondens  ad  argumentum  k 
fe  propofitum  num.a.  nempe  qu6d  non 
omnes  teneantur  confiteri  peccata  fua 
Sacerdoti;  quia.  Inquit,  nullus  obliga- 
tur ad  impolllblle  , fed  mutus  non  po- 
tefi  loqui , item  omnis  extraneus  inter 
illos  , quibus  efi  barbarus  . ell  mutus  : 
ergo  non  tenetur  confiteri . 

RtfpoHdef.kA.  aliud  dicltur,qu6d  ta- 
lis debet  confiteri  per  Interpretem,  vel 
per  alia  figna  k verbls,quc  poflTunt  efie 
nota  Sacerdoti . Secundum  efi  bene,> 
concedendum  , fi  aliqua  talia  figna 
communia  confiteri  muto, vel  barbaro* 
& Sacerdoti . Sed  primum  non  videtur 
neceflarium:  quia  forum  ifiud  ex  natu- 
ra fua  efi  fecretilfimum  : ergo  non  te- 
netur aliquis  ad  ifiud  Corum,  ut  aliquo 
modo  publicum,Sed  licet  Interpres  ve- 
lit celare  , dc  teneatur  celare , ficut  Sa- 
cerdos, tamen  fi  velit  malignari,ipfe  de 
Sacerdos  pofTunt  efie  teftes  contra  ac- 
culatum  , dt  ita  ex  natura  hujufmodi 
accufationis,  hac  accufatio  potefi  ve- 
nire In  publicum  , dc  ita  non  efi  petni- 
tentialis . Ex  hoc  patet , qu6d  pluribua 
Sacerdotibus  fimul  non  efi  confiten- 
dum neceflarid,  ut  melihs  judicetit. 
QuAd  fi  fiat,non  efi  facramentalitCon- 
feiEo;  maximi  autem  videtur  , qudd 
non  fit  confitendum  per  Interpretem  * 
quando  timetur  ipfum  non  efie  fecre- 
tarium  idoneum  : dt  fi  in  tali  cafii  ific 
hifiiet  incompoffibilitatem  confitendi 
homini  idoneo  * confiteatur  Deo  cum 

,piO- 


Digitizod  by  Googlc 


331  TraH,hDifp.ILArt.IlL  SeH.II.^afl.IlL 

propoflto  confitendi  homini  opportu*  quidem  neceflaria  , e fi  tamen  fufficient 
nitate  oblata . Igitur  ex  mente  Oodio*  ad  falutem  ; de  etiam  interdum  utilia 
rii,  Confelllo,  que  fit  per  Interpretem,  tum  poenltenti , cCim  Ecclefie  , ac  fide- 
non  ell  facramentalis  , nec  valida . lium  edificationi  . 

Nr^oe0/7/e^0ra/tan<-'Do(fIor  enim  ni-  Conclusio  Sbcunda. 
hll  aliud  his  verbis  fignificat , qu4m_j  omnino  peccata  mortalia^uf 

qu6d  ea  Confcflio.qua  fit  per  Interpre-  v_y  poft  diligentem  eonfeientiee  difeup- 
tem  , non  fit  abfoluti  neceflaria  ad  fa-  fionem  memoria  oeeurrunt , neeefftnii 
lutem,utpote  que  nec  fit  a Chrifto  pr{-  funt  aperienda  ia  Confejjione  , non  tan- 
cepta,  necab  Ecclefia  propofiw,  ut  ne-  tum  in  genere , fed  etiam  in /pede,  ae 
ceflarid  facienda  , maximi  quando  ti-  figillatim  ; fubindeque  ut  ConfeJJio  fit 
metur  confefll  criminis  evulgatio  : non  vdtda  , debet  eje  formaliter  integra  . 
enim  verifimile  ell , Chrillum  D.  qui  Hec  efi  de  fide  determinata  in  Conci- 
Tult  omnes  homines  falvos  fieri,  & qui  lio  Tridentino  fitir.  14.  cap.  f.  ubi  ait : 
dedit  femetipfum  Redemptionem  pro  ,,  Ex  infiitutioneracramenti  Poeniten- 
omnibus,  infiitnifle,  ac  precepifle  mo-  „ tie  jam  explicata  , univerfa  Ecclefia 
dum  illum  confitendi , qui  vergeret  in  ,,  femper  intellexit , inilitutam  efTe_* 
prejudicium  ptenitentis , dc  Sacramen-  „ etiam  4 Domino  integram  peccato- 
tum  nimis  difficile , ac  onerofum  red-  „ rum  Confeflionem  , dc  omnibus  poft 
deret;  maxime  cum  prtecipiendo  corre-  „ Baptifmum  lapfis  jure  divino  necef- 
dliouem  fraternam , voluerit  eam  fe-  „ lanam  exiftere  : quia  Dominus  no- 
cretd  fieri;  ait  enim  Matth.  18.  Si  pee-  „ fter  Jefus  Chriftus , e terris  afcenfu- 
tmerit  in  te  frater  tuui,nade,iS  corripe  „ rusadca»los,Sacerdotesfuiipfius  vi- 
tum  inter  te,  iS  ip/um  folum.  Qug  ver-  „ carios  reliquit,  taaquam  Prcfules,dc 
ba  fic  expendit  S.Augufiinus  ferm.  \6,  „ Judices,  ad  quos  omnia  mortallaw 

de  verbis  Domini  t ^uid  in  te  peccavit  „ crimina  deferantur  , in  que  Chrilll 
/u /cit^uia  peccavit',  quia  enim  tecretum  ,,  fideles  ceciderint:  qu6  potellate  cla- 
fuit  quando  in  te  peccavit , fecretum-»  „ vium  , remiffionis,  aut  retentionis 
quare  cum  corrigit  quod  in  te  peccavit „ peccatorum  , fententiam  pronun- 
nam  fi  Jhlut  nofti,  quia  peccavit  in  te,  iy  „ tient : condat  enim  , Sacerdotes  ju- 
eum  vit  toram  omnibus  arguere  , non  et  „ dictum  hoc , incognita  caufa  ,exer- 
eorreptor,fed proditor . Si  igitur  voluit  ,,  cere  non  potuifle,  neque  cquitatem 
Chridus  D.  correptionem  fraternam_<  „ quidem  illos  in  penis  injungendis 
fieri  fecretd,  quis  exidimabit  eum  vo-  ,,  lervare  potuifle , fiin  genere  dum- 
luUTe  , ut  Confcfsio  facramentalis  pec-  „ taxat , Sc  non  potius  in  fpecie,  ac  fi- 
catorum occultorum  fieret  publici  ? „ gillatim  , fua  ipfi  peccata  declaraf- 
Meritd  igitur  Dotftor  cenfet , non  efiTe  ,,  fent . Ex  his  colligitur , oportere  k 
neceflarid  confitendum  per  Interpre-  ,,  Penitentibus  omnia  peccata  morta- 
tem  , maximi  quando  timetur , eum_>  » lia,  quorum  pod  diligentem  fui  dif- 
non  efle  tenacem  fecreti ; ac  fubinde  ,,  cuffionem  confeientiam  habent , in 
Confefsionem  illam  per  Interpretem  , „ Confeflione  recenferi,etiamfi  occul- 
non  cenferi  Confeflionem  lacramen-  „ tiflima  illa  fint , dc  tantCim  adverfus 
talem  , ad  quam  regulariter  , dc  per  fe  ,,  duo  ultima  Decalogi  prscepta  com- 
obligantur  omnes  fideles  ex  Inditutio-  ,,  mifla,  qu«  nonnunquam  animam 
ne  Chridi;licet  reveri  poffit  efle  Sarra-  ,,  gravifis  lauciant , dc  periculofiora_> 
mentalis , quatenus  pgnitens  volunta-  „ lunt  iis.quz  in  manifedo  admittun- 
rii,ac  pro  libito  ad  eam  recurrit:quem-  „ tur : nam  venialia , quibus  i gratia 
admodum  Confeffio  publica  non  eft  „ Dei  non  excludimus , dc  in  qua  fre- 

quen- 


t 


De  Confejfione  Peccatorum , ^33 


j,  quent!&>1d>!iiiur,  quanquam  reAi  , 
„ & utiliter,citraque  omnem  prxfum- 
,,  ptionem  in  Confellione  dicantur  , 
„ quod  pioruoi  hominum  ufua  demon* 
f,  Hrat ; taceri  tamen  citra  culpam_i 
,,  multifque  aliis  remediis  expiari  pof- 
,1  funt.  Veriim  cuin  uni verfa  mortalia 
peccata,etiam  cogitationis,homines 
,1  irjt  filios , & Dei  inimicos  reddant : 

••  necelTumeft  omnium  etiam  veniam, 
„ cum  aperta,  de  verecunda  Confelfio* 
j,  ne,  a Deo  quxrere.  Itaque  dum  om« 
„ nia,  qux  memoris  occurrunt,pccca* 
„ ta  , Chrifti  fideles  confiteri  (ludent  , 
,,  procul  dubi6  omnia  divinx  miferi* 
„ cordis  agnofcenda  exponunt;  qui 
>,  ver6  fecus  faciunt,8c  fcienter  aliqua 
„ retinent , nihil  divins  bonitati  per 
„ Sacerdotem  rimittendum  propo- 
„ ni:nt;rienim  erubefcat  sgrotusvul- 
„ nus  medico  detegere.quod  ignorat, 
„ medicina  non  curat. 

Ita  Concilium . Quibus  verbis  aperte 
declarat , omnia  omninb  mortalia  pec- 
cata , qus  po(l  diligentem  confeientix 
difquiritionem  occurrunt , elTc  necef- 
fari6  in  ConfelTione  aperienda  . Quod 
utique  probat  duplici  ratione . Pemi  , 
quia  Deus  in  (aeramento  Poenitentix 
peccata  dimittit  per  modum  judicii,in- 
tervenienteacculationeex  parce  pteni- 
terttis,  de  lententia  Abfolueionis  , ex 
parte  Sacerdotis  : fed  fententia  Sacer- 
dotis non  poted  legitimi  ferri  incogni- 
ta caufa  , neque  Sacerdotes  squitatem 
fervare  polTcnt  in  poenis  iojungendis,(l 
in  genere  dumtaxat , dc  non  putius  in 
fpecie,  aut  figillacim  fua  peccata  poeni- 
tentes  declaralTent : igitur  ita  funt  de- 
claranda. Secundi  in  hoc  Sa- 

cramento , non  (bliim  habet  rationem 
Judicis;  fed  etiam  Medici:  fed  Medicus 
non  poted  prudenter  ac  fapienter  con- 
veniens morbis  remedium  prsfcribcre, 
nifi  omnes  e/ufmodi  morbos  noverit , 
omnemque  infirmi  habitudinem  per- 
fpetdam  babucrit : igitur  nec  Sacerdos 
poted  falutarem  Pisnitentiam  prsfcri- 


bere  poenitenti,  nifi  omnia  illius  pecca- 
ta didinde  cognofeat:  noffe  autem  illa 
' non  poted  Sacerdos,nifi  ipfe  peeniteas 
aperuerit  . Confequens  ed  er^  , ut 
omnis  omnino  peccata  in  ConKlCone 
aperiantur . Unde  prsclari  Concilium 
can.  7.  definit;  jV^tirx  dixerit  in  Sacra- 
mento PeenitentitC  ad  remifflonem  pecca- 
torum , neccjfarium  non  effe  jure  divino 
confiteri  omnia  , iyfingula  peccata  mor- 
talia , quorum  memoria  eum  debita  , iy 
diligenti  prtt meditatione  habeatur , Q* 
eircumflaneiat,  qua  peccati  Jpeciem  mu- 
tant anathema  fit , 

Neque  exidimandum  eil , Concilium 
hanc  dodrinam,  tanauam  novum  ali- 
quod dogma  in  Ecclefiam  ingeflide  ; 
condat  enim  fulficientcr  ex  didis, com- 
munem eam  efTe  SS.  Patrum  dodri- 
nam  , quod  omnia  omnino  mortalia 
peccata  lint  in  Confeffione  aperienda  : 
Ita  namque  docet  S.  Cyprianus  ferm. 
de  lapfis , ubi  loquendo  de  iis,  qui  R.ei 
no:i  funt  perfidis  , aut  idololatrix,  fed 
tamen  in  alia  peccata  lapfi  funt , ait : 
Sjutnti-,  iyfide  majores^,  iT  timore  me- 
lioret funt,  qui  quamvis  nuito  facrifieiiy 
aut  libelli  facinore  confiriBi  : quoniam 
tamen  de  hoc  vel  cogitaverunt  Jj  hoc  ip- 
fum  apud  Sacerdotes  Domini  dolenter  , 
iy  fimpliciter  eonfitentet , exomologefini 
eon/cientite  faciunt, animi  fui  pondus  ex- 
ponunt, iy  falutarem  medelam  parvis  li- 
cet , is  modicis  vulneribus  exquirunt  , 
feientes  feriptum  tfie  : Deus  non  irride- 
tur , Idem  docefAuthor  libri  de  vera  , 
& falfa  Pxnitentia,  cap.ip.  Cautusfit  ^ 
ne  verecundia  duBus  , dividat  apud  fe^ 
Confeffionem  , iy  diverfa  diverfis  Saeer- 
dotibus  velit  manifeftare.  Quidam  enim 
uni  celant , qua  aliis  manifefianiacon- 
fervant;  quod  efi  fe  laudare  , iy  ad  bypo- 
erifim  tendere  , iy  fem per  venia  carere, 
ad  quam  per  frufia  putant  pervenire . 
Idem  pariter  ducent  S.  Ambrofius  lib. 
de  paradifo  , cap.  14.  S.  Gregorlus  ho- 
mil.  10.  fuper  Ezechielem,  S.Hierony- 
mus  in  cap.  IO.  Bcclefiadici , quorum 
LIIl  ora- 


Digiiizod  hy'  Goo^If 


<^34  TraH.hDifp.lLArt, 

oracula  referuntur  parte  fecunda  Ca* 
techifmi  Tridentini,  Tit.  i*  Peenittnt. 
Sacramento,  nam.  6i. 

Quibus  etiam  fuifragatur  ratio  Theo> 
logica  : Praeceptum  enim  Confeflionis 
ex  inftitutione  Chrldi  O.fubrogatum 
eft  precepto  Contritionis  r fed  Contri- 
tio fieri  necefTarlb  debet  de  omnibus 
peccatis:  non  enim  potcfl  unum  pecca- 
tum deleri  de  via  ordinaria  , quin  pari- 
ter omnia  deleantur  : Unde  Contritio 
non  delet  peccata  , nlfi  omnia  detefle- 
tur:  igitur  nec  ea  delere  poteft  Confef- 
fio , & Abfolutk) , nlfi  omnia  Illa  pec- 
cata fubjlcianturEcclefic  clavibus. 

Petes;  ^uiAfentiendumjitie  cirennt- 
/a'!tiii  feceatorum  i 

Ktfpondco , eascircumflantissefTe^ 
triplicis  generis  ; alique  enim  mutant 
fpeciem  peccati;  nam  fi  quis  habeat 
rem  cum  virgine  libera,  & confentien- 
te,  erit  limplex  fornicatio;  fi  cum  con- 
jugata, erit  adulterium  : fi  cum  paren- 
te dt  proxima,  erit  inceflus;fi  cum  voti 
fponiione  Deo  confecrata , aut  in  loco 
facro  , erit  facrilegium  : que  omnes 
circumfiantie  diverfum  peccatum  efi!> 
ciunt . Alie  ver6  aggravant  tantiim_< 
notabiliter  intra  eamdem  fpeciem  ; fi 
quis  enim  centum  , vel  ducentos  au- 
reos fuictur,  gravitis  peccat , quim_i 
Js  qui  unum  dumtaxat  nummum  au- 
reum furtim  accipit. Alie  verdcircum- 
flantic  nec  fpeciem  mutant , nec  nota- 
biliter aggravant , ut  fi  quis  hominem 
interficiat,  percutiendo  cum  ferro  , li- 
gno, aut  Iapide . 

Quantum  autem  ad  circumfiantiat 
mtMantetfpecietn  , conveniunt  omnes 
TheoIogi,eas  cITe  nece(Tarl6  in  Confief- 
fione  aperiendas  , ut  etiam  docet  Con- 
cilium Tridcntlnura  prefato  cap.f.  ubi 
ait : Colligitur  prfterei  etiam  eas  rir- 
,,  cumftantias  in  CcnfcfTone  cxpli- 
„ candes  efle,  que  fpeiero  peccati  mO- 
„ tant : aut  fine  illis  peccau  ipfa  ne- 


>,  que  i potnhentibut  integri  expor 
,)  nantur , nec  judicibus  innotefeant  , 

& fieri  nequeat,  ut  de  gravitate  cri- 
.,  minum  retffecenferepoflint , dc  pf- 
„ nam  , quam  oportet  pro  illis  pceni- 
,,  tentibus  Imponere  ; unde  alienum  i 
„ ratiore  eft  , docere  circumftantlas 
„ has  ab  hominibus  otiolis  excogita- 
,,  tas  efle  ; aut  unam  tantiim  circum- 
„ flantiam  confitendam  elTe  , nempe..» 

„ peccafle  in  fratrem  . 

Quantbm  autem  ad  circumftantlas  , 
quz  peccatum  non  aggravant,nec  pec- 
cati fpeciem  mutant , conveniunt  om- 
nes cum  fubtili  Dodtored.  17.  num.  20. 
eas  non  efle  neceflario  manifeftandas 
in  Confefllone.^r  a/t/t  pcrd  tircumfian- 
tiit , inquit  Dotftor,  nihil  ad pro- 
poftum  /peBant,  (y  fine  quibut  tanta  ef- 
fiet grani  tat  , quanta  ^e  illit  eiremm- 
flantiit  impertinentiiut,  fatuum  tfl  con- 
fiteri,utpote  fi  aliquit  peteat  eum  aliqua, 
qUee  vocatur  Bertba , vel  Lucia,  tT  ejufi- 
modi , 

Qiiantiim  ver6  ad  circumftantlas  no- 
tabiliter aggravantes  , variant  inter  fe 
Authores;  quidam  enim  contendunt 
eas  efle  neceflarld  aperiendas  iu  Con- 
fcflione,i  ta  Alenfis  t^lpart.q.  i S.mrwA.4. 
Cajetanus . t.  a.  quafi.  4.  Major  i»  4. 
difi,  4.  qu.  4.  iye.  Alii  ver6  neganteum 
S.  Bonaventura  difi.  17.  j.  part.  art.  a. 
qutefl.  j.  Dodior  ver6  fubtills  loco  mox 
laudato  ow.Multee Junt  eireumflantite , 
ex  quibus  peccatum  tH  aliquo  medogra- 
vius , fy  boe  vel  exparte  objeBi , velete 
parte ptrjonee peteantit , de  quibus  non 
e/l  itaeertuni , quod  oporteat  illas  con- 
fiteri: tamen  tutum,  (y  utsle  efi  boe  fieri, 
Idque  maximi  quia  idfignificat  & Au- 
giiftinus  vel  quifquiseft  Author  llb.  de 
vifitatione  infirmorum,cap.p.;§lnc  erga 
mentem  gravius  exacerbant  facinore  , 
inquit,  Dei  Angelo  manifrfia  , nibil  ob- 
fcutum  dicens, culpam  multis  ambagibus 
involvens  , (yc.  Dfignanda  /unt  etiam 
in  quibus peceaBi,  loca,  fi  recordaris  , iy 
tempora  ;rwn  quibus  ptteaBi  perfoniq  , 
4 ••  «19« 


De  Conjejltom' FeicatorUm  • , 


htH  noniifi»  ipftrum,  tyutU  ptecato  de- 
f fiunt,  fceretd  eorrigend»  famUiaritat  . 
in  qua  peceajli,  laiilii  4ttat,  in  quograr 
du /ervieiai  ExtUfm  , utntnt /emet  an, 
(M  confu:tudine,vtrum  ntctffitate,  an  em 
voluntate  ceeidifti . Hit  enim  omniius 
fua  inflant  judici  a\f  enim  injudieiitfet- 
eulartbui  'a  lacis  loea  difiernuntur , alia 
tenfkra  vindicatur  homieidinnt  in  Regit 
euria,alia  in  via  publica,alia  in  aggredi 
villa  : aliquando  pro  tempore  temporalit 
ignofeitUT  infantia  , defertur  aliquando 
JineButi,  qua  media  defervet  atat,feve- 
ra  adbibetur  babeua.ln  folemnibut  pra- 
ciptti  Natalitiit  perpetrata  feroci  p)e~ 
Buntur  exterminio  facinora  ,fie  ,iyea~ 
tera  quanti  de/lrrSioribut  eliminanda 
/hntanimadverfionibui,  in  loeit  Deo  fa- 
cratit , in  temporibut  f-fit  D'0  dieatit , 
in  atate  diferetiori  , in  perfonit  proprii 
Deodelegatii , ingradibui  eommifii  fu- 
blimioribuf.nonne  cui  plut  committitur, 
plm  ab  eo  exigitur  l Nonne  miniit  eff  ho- 
minem oeetdijfe  , /alu»  bominet  ? Nonne 
leviui  efl  femel  deliquijfe  qudm  eentiet  l 
Nonne  celeriorem  confequitur  veniam  ex 
neceffitate  cecidijfe  , qudm  ex  voluntate  ? 
&c. 

Fateor  tamen  plures  in  eis  fententiis 
numerari  circumftantias  , quas  omnes 
conveniunt  non  cfTe  de  neceflltate  Sa- 
cramenti qu6d  in  Confefsione  aperian- 
-tur  , fcilicet  tempus  orationis  , tempus 
jejunii  , dc  «tatis  . 

Unde  poti&ima  ratio  deducitur  ex 
authoritate  Concilii  Tridentini ; IJcic 
enim  noluerit  exprelM  definire  hanc 
qucfiionem  inter  Oodures  controver- 
lam  ; non  obfcuri  tamen  noftrani  par- 
tem affirmativam  tuetur  locis  fupri 
laudatis.  Siquidem  Concilium  docet 
idcirco  confitenda  efTe  peccata  in  fpe- 
cie,  ac  figillatim  ; quia , inquit,  conflat 
Sacerdotes  non  poflc  fervare  ^quita- 
tem  in  injungendis  poenis,  fi  in  genere 
dumtaxat , « non  potius  in  fpecie , ac 
figillatim  peccaw  cognofcant:dt  decla- 
rant, cur  circornOantiff  mutantes  fpa- 


ciem  , fint  confitende  , hanc  rationem 
pxofctt,qu6d fine  illit peccata  ipfa,neque 
d potnitentibut  integri  exponantnr  , ne- 
que judicibus  innotefcaat , (y  jieri  Uf- 
queat;  ut  de  gravitate  criminum  reBb 
cenfere  pofpnt,  ij  peeuam  , quam  oportet 
pro  illis , pvnitentibus  imponere . Porro 
bc  rationes  «qualiter  prubant  necelsi- 
tatem  conGtendi  circumflantias  nota- 
biliter aggravantes  ; nam  per  fe  notum 
efl,  majorem  poenam  efTe  injungendam 
ei,  qui  unico  adu  eripuit  multa  millia 
aureorum,  puta  Principi , qui  uno  Edi- 
(‘loinjuile  lato  plures  fubdicos  fpdliat; 
quam  qui  tantiim  tres  «ureos  tribus  di- 
flintSis  furtis  abflulii . 

Adde  qudd  , fi  circumflantia  aggra- 
vans circa  eamdem  fpeciem,0Qn  habe- 
ret novam  malitiam  fequereiur  illum 
non  gravids  peccare , qui  incefluou, 
commifit  in  primo  gradu,  quam  qui  il- 
lud committeret  in  tertio  , de  quarto  : 
fequeretur  fimiliter,  qu6d  qui  amputaf- 
fet  alcui  aures,  & nares  , & brachia  , 3c 
pedes,  atque  oculas  ei  efFodifTet . dum- 
raodd  ipfum  non  occidifTec.fatisfaceret 
pracepto  Confeilionis  dicendo,  fe  gra- 
viter aliquem  vulnerafTe  . 

Item  qui  explodendo  tormentiim 
bellicum  voluntarie  occidiffet  plures 
homines  fuum  delicum  fufliciencer  ex- 
plicaret, dicendo:  fe  reum  effe  homici- 
dii . Que  utique  abfurda  funt,  Gonclu- 
dendum  igitur  cum  CaeechirmoCon- 
,,  cilii  Tridentini,  tit.  de  Pxnit.eap.6x. 

,,  qubd  non  foldm  peccata  gravia  nar- 
,,  rando  explicare  oportet  ; verCim-., 

,,  etiam,que  unum  quodque  peccatum 
„ circumllant,dc  gravitatem  valde  au- 
„ gent,  vel  minuunt.  ' 

■■  Nec  obfat,  qu6d  circumflantia  nota- 
biliter aggravantes  intra  eamdem  fpe- 
ciem  , non  conflituaiit  formulitcr  di* 
flin^a  peccata ; fuflicit  enim  , qu6d  ea 
xronflituant  virtualiter,  feu  equivalen- 
ter;  unum  namque  peccatum  notabili- 
ter grave  ex  aliqua  circumflantia  , mo- 
.raliter  «quivalet  multU  numero  diflin- 
L I i I 2 diis 


r 

\ 

6iS  TraSi,LDifp,lLArtJIhSeSiJL^wtJl,JIl. 

'Ais,  ut  patet  exemplis  jamadduAis:  maxime  conferunt  ad  hoc  ut  Sacerdo* 
unde  non  videntnr  lufficienter  explica-  rcAum  de  crimine  pofsit  ferre  judi- 
'Ti  quoad  numeinm  peccata  mortalia,  cium  . 

niu  explicentur  circuftantie  intra  eam-  /Id probationem  verb  dico  , qu6d  etC 

dem  fpeciem  notabiliter  aggravantes . Confcfsio  fit  potius  accufatio  , quikni 
Dices:  Nullus  ad  id  obligatur, de  quo  excufatio  ; attamen  hxc  accufatio  talis 
'non  extat  prxceptum  : fed, nullum  ex-  cHTe  debet,  ut  ex  ea  Sacerdos  pofsit 
tat  prxceptum  divinum  , aut’  Ecclefia-  agnofcere  dcliAi  gravitatem  , Sc  juxta 
Aicum  de  confitendis  tircumliantiis  in-  illam  prxfcribere  debitam  , & non  ex- 
tra eandem  fpeciem  notabiliter  aggra-  cedentem  SatisfaAionem  : ad  hoc  au- 
vantibus:  igitur  nullus  ad  id  tenetur,  tein  conducit  explicatio circumdantix 
Sr^o  niinorem:  Siquidem  divino  pr^-  minuentis  gravitatem  peccati  ; ac  fub- 
cepto  cenemur  id  omne  in  ConfelTione  inde  illa  efl  in  Confefsione  aperienda  . 
exprimere  , quod  neceffariuui  efl  ad  Dices  tertid  , Id  non  videtur  necef- 
'perfcAam  Sacramenti  Pceiiitentis  ad-  fari6  , ac  tut6~afTerendum  , & facien- 
miniflrationem,&  fufccptibnem.  Porrb  dum,  quod  psnirenti  nimiam  anxieca- 
hujufmodi  circuraflantiarum  declara-  tem  animi  ingerit , Sc  eum  rt^ddit  fesn- 
tiosd  id  neceflariaefl : cbm  enim  hoc  per  dubium  de  validitate  fur  Confef- 
Sacramentum  fit  inftitutum  4 Chriflo  fionis  : at  ita  fiet  fi  circumdantix  gra- 
D.  per  modum  judicii,  quidquid  requi-  ves  fint  aperiendx;  quis  enim  definiet  , 
riruradhoc,  ut  Sacerdos  reAi  de  cri-  quanta  intendo  , & quanta  duratio 
minum  gravitate  judicare  pofsit,&  de-  aAus  requiratur  , ut  peccatum  cenfea- 
bitam  poenam  prxfcribere,  cadit  fub  tur  notabiliter  gravare  intra  eamdem 
prxeepto  divino.  Cbm  igitur  explicatio  fpeciem;  igitur,&c. 
circumAantiarum  intra  eamdem  fpe-  Nc/a  mmorr/n  , Prim6  namque  facili 
ciem  notabiliter  aggravantium,  necef-  apparet  circumdantia  aggravans  ex 
iaria  dt  ad  hoc,  ut  ConfefTarius  reAum  parte  magnitudinis , vel  multitudinis  . 
de  peccatorum  gravitate  judicium  ef-  Idem  etiam  apparet  ex  Intendone  , Sc 
formet  r idcirco  fatendum  ed,  Confef-  duratione  aAus  peccaminod  ; quilibet 
donem  illarum  circumdantiarum  cade-  enim  pocnicens  per  cxaAain  fux  con- 
re  fub  prxeepto  divino  . fcientix  difquidtionem  refeire  potcd  , 

Dices  fecundb ; Si  neceffarium  edet  quandiu  perfeveraverit  in  aAu  odii 
confiteri  circumdantias  notabiliter  ag-  proximi,  & quantbm  in  ipfoodioexar- 
gravantes  intra  eamdem  fpeciem  ; pari  ferit , ut  nempe  idud  in  Confefsione.* 
ratione  apericnd^elTent  in  Confefsione  aperiat . Idem  autem  dicendum  de  cx- 
circumdantix  notabiliter  minuentes  teris  , ac  fubinde  non  efl  adc6  difficile 
peccati  gravitatem  ; fed  hoc  videtur  cjufmodi  circumdantias  aggravantes 
efle  contra  rationem  Confefsionis,  qux  in  memoriam  revocare , Sc.  eas  in  Con,- 
debet  efTe  accufatio , non  autem  excu-  fefsione  exprimere . 
fatio:  igitur,  Sk. 

Mrwrrw;  Quemadmodum  enim  Petes  i.  Qualis  , i3  qnanta  effe  debeat 
parvus  peccatorum  numerus  explican-  Confcietitia  difquifitio  pratia  td 
dos  ed,  ut  reAum  de  peenitente  feratur  . Jalutarens , isstegram 
judicium  , fic  etiam  aperienda  ed  cir-  Confefsionem  i 

rumdantra  notabiliter  allevians  , put^ 

fi  quit  peccaverit,  vel  ex  ignorantia,vel  Refpondet  Dofiorditi.t/.  nu.  jp.  eam 
-ex  vehementi  tentotione  , vel  ex  metu  defiderari  inquifitionem  , quam  polTet 
-im  minentis  periculi  mortis ; hxc  enim  aliquis  apponere  circa  aliquod  nego- 
• tium 


— -D(g4tl2€d 


De  ConfeJJtone  Peccatorum',  <?37 


tiam  multum  arduum  , quod  flbi  mulr 
tum  e(Tet  cordi ; tamam  deberet  appo- 
nere circa  Omnia  peccata  mortalia  re- 
ducenda ad  memoriam,  6c  illa  redurfla 
ad  memoriam  debet  eidem  confiteri , 
non  dividendo  Confefsionem:  quia,  ut 
dicit  Auguflinus  de  vera  , & falfa  Pee- 
nitentia  , & ponitur  de  Pienitentia  di- 
flinift.  y.  cap.  Confideret . Quidam  uni 
tclant , quod  alii  mani/cftandum  confer- 
vant;  quod  efl  fe  laudare,  iS  ad  bjpocri- 
fm  tendere , (T  ftmper  venia  earere  , ad 
quam  credunt  per  frufia  pervenire . 
Idem  docet  Catechilmus  Concilii  Tri- 
dentini  tit.  de  Pcsnir.  num.  da.  dicens  : 
Sed  in  Confeffione  fumma  illa  eUra  , & 
diligentia  adbibenda  efl  , quam  in  rebut 
gravi flimit  ponere  folentm,  omneque  (lu- 
dium ita  eb  conferendum  , ut  cernamus 
anima  vulnera  ,iy  peccati  radices  avel- 
lamus , 

Hac  tamen  ita  intelligeuda  funt,ut 
ejufmodi  difquifitio  Rat  cum  ea  dili- 
gentia , quam  patitur  humana  fragili- 
tas , ne  forte  , ut  habet  idem  Catechif- 
mus  nnm.dd.  nimis  diffoluti,  iS  remifc 
conjeientiam  noflram  ferutati  fimus , 
adeoque  negligenter  peceataadmi/fa  me- 
snoria  repetere  fluduerimus,  ut  ea  ne  re- 
cordari quidetd' voluilfe  meritd  videri 
polfimtis : id  enim  fi  ftilum  fuerit , Con- 
fejfionem  iterare  omnino  oportebit : pru- 
dentia igitur  opus  efl  ne  pasnitens,  vel 
nimis  leviter  fe  examinet , vel  nimium 
ie  in  ejufmodi  inquificione  divexet,  in 
prf  judicium  fanitatis  corporis, ac  quie- 
tudiois  mentis . 

Conclusio  Tehtia. 

NOn  requiritur  abfoluti  ad  perfe- 
(lam  Confeffionem  sntegritas  ma- 
ter talis  ; ab  ea  namque  exeufat  impoten- 
tia pbnfica,ly  moralis.  Hac  efl  commur 
nis  , illam^ue  exprefsis  verbis  docet 
Concilium  FriderTtinum  fefr.14.  cap.f. 
ubi  ait : Conflat  nihil  aliud  in  Eeclefiak 
peenitentibus  exigi,  quam  ut podquam 
. guifque  diligentius  fe  exeufferit,  iy  con- 
fciesitia  fua  fimnl  omnes  latebras  explo- 


raverit, ea  peeeata  eorfiteatur,  quibusfe 
Dominum,  iy  Deum  Jhum  mortaliter  of- 
fendijfe  meminerit-,reliqua  autem  pecca- 
ta , qua  diligenter  cogitando  non  occur- 
runt , in  univerfum  eadem  Confefsionem 
inclufa  effe  intelliguutur . 

Ratio  autem  hujus  Conclufionisefl; 
quiaOeus  impofsibile non  jubet,  ne- 
(jue  Chriflus  O.  id  pro  medio  necefla- 
rio  ad  falutem  in(lituit,quod  interdum 
fit  impofsibile  :Ted  interdum  accidit  > 
qu6d  Confefsio  materialiter  integr^ 
omnium  peccatorum  fit  impofsibilis 
phyfice,&  moraliter:  igitur,dtc.  Major 
conflat : Minor  probatur,  quantum  ad 
primam  partem,  nempe  qu6d  illa  inte- 
gritas aliquando  pbylicc  fit  impofsibi- 
lis , tum  ex  parte  pcenitentis  , fl  nempe 
dum  confitetur,  fubitd  obmutefeat,  vel 
fl  ita  morte  przoccupetur,  ut  non  pof- 
fit  aliquod  peccatum  in  fpecie  , aefi- 
gillatim  declarare  , fed  tantiim  figiia 
Contritionis,  necnon  & defiderii  fu- 
fcipieiulz  Abfolutionis  manifeflare  ; 
quibus  in  cafibus  conveniunt  omnes  > 
illum  debere  necelTaribabfolvi : vcl  ex 
parte  ConfefTarii  , fi  nempe  fit  furdus  , 
aut  diverfi  idiomatis  , ncc  alius  pofsit 
occurrere  , qui  peccata  figillatim  exci- 
piat:vel  fi  plures  occurrant  abfolvendi, 
quos  pro  temporis  anguflia  non  potcfl 
figillatim  audire  , puta  cum  imminet 
naufragium  , incendium  , aliudvc  exi- 
tium , quibus  in  cafibus  , ut  conflat , 
phyfice  impofsibilis  efl  integritas  ma- 
terialis Confefsionis . Nec  tamen  veri- 
fimileefl  Deum  voluIfTe  hujufinodi  ho- 
mines in  eis  cafibus  excludi  k fufccptio- 
ne  facramenti  Pcenitentic  , quod  pro 
omnibus  pofl  Baptifmum  lapfis  , tan- 
quam  medium  necelTarium  ad  falu- 
tem , fuit  inflitutum  : igitur,  dtc. 

Probatur fimiliter  eadem  minor  de 
impotentia  morali ; plures  namque..* 
occurrunt  cafus,  in  quibus  dimidianda 
videtur  Confefsio,  nec  cenfetur  vigere 
prcceptum  confitendi  omnia  prorfus 
peccata , etiam  que  memoris  occur- 
runt , 


Digitized  by  Googie 


6 3 8 T raB.l.  DiJp.IL  Art.llLSeB.lJ.^^deJi.lll. 


runt , quos  vidfre  poteris  apud  Autho* 
res  rafuum  confcienti^iPr^rclpui  autem 
cafusfunt:  /’r/w«r , quando  grave  ex 
Coiifefsione  talis  peccati  emergeret  in- 
commodum, & damnum  pcenitenti , 
puia  fi  probabile  Immineat  periculum 
mortis  corporalis , aut  alterius  mali  x- 
quivalentis,  nempe  mutilationls  mem- 
brorum , perpetui  carceris  , exilii,  dcc. 
yd  fi  tempore  peftls  ConfelTarius  pro- 
babiliter timeat  infedlionem  peftlfe- 
ram,fi  diu  cum  peenitente  pelle  infetflo 
perfeveret  j bis  enim  in  cafibus  poterit 
poenitens  graviora  confiteri  peccata,  de 
Abfolutionem  percipere . 

SecMtilut  c»fkz  rft  fi  immineat  peri- 
culum mortis  fpirituaiis  , tam  ipTi  poe- 
nltenti,  quam  Confefsario  , puta  fi  fioe- 
tnina  proclivis  ad  peccatum  carnis, 
prudenter  |udicet  ConfelTarium  eam 
■d  ejufmodi  peccatum  follicltaturum  , 
fi  peccatum  illud  , dc  peccandi  procli- 
vitatem aperiat . Cenfet  tamen  Logo 
difp.id,  num.7j4.  dillinguendum  effie: 
tiam  , inquit , fiaftemina  timeat  fibi  ex 
illa  fbilicitatione  periculum  confen- 
tiendl , vel  certe  Importunas  preces  , 
aut  Inftantiam  Confeflarii , quod  non 
leve  incommodum  fceminae  atfert , po- 
tell  Illud  tacere:  fi  nihil  horum  timeat, 
non  ell  qu6d  curet  de  malitia  Confef- 
farii  . Debet  tamen  obfervari  regula_, 
communis  , qim  tradi  fblet  in  materia 
fcandali , ut  fi  polsit  commode  vitari 
damnum  proximi, finedamno  nollro, 
vitari  debeat  ex  obligatione  charltatls- 
Quare  ficut  ad  petendum  Sacramen- 
tum ab  illo,  qui  ell  In  peccato  mortali, 
requiritur  aliqua  fpeclalis  utilitas  e/us, 
qui  petit:  fic  debet  in  prefenti  interve- 
nire rpcciallscaufaexcurans  ad  confi- 
tendum huic  , & non  alteri . 

Tertiu! , Si  panitens  prudenter  ti- 
neat , qubd  ConfelTarius  prxter  fuiira 
confenfum  , fit  peccatum  revelaturus 
alteri  , ex  eo  videlicet , qudd  noverit 
cum  miniis  diferetum  , nec  fecreti  te- 
nacem. Valdi  tamen  cavendum  efi  j>{- 


nitcnti,  Inquit  Conink  , difp.7.  dub.  ^ 
num.  77.  nefimilia  de  fuoConfeflario 
fufpicctur,  fine  gravi  admodum  funda- 
mento , quale  eliet,  fi  fciret  eum  ali- 
quando Confefsionem  revelafle  , aut 
aliquos  ob  peccata  in  Confitfsione  au- 
dita male  tradlalTe  , aut  ad  llagitluni 
follicitalTe  , aut  tam  proclivem  efle  in 
vitia,  ut  obvias  quafque  foemiiias  fibi 
familiaret,ad  turpia  follicitet,  aliits  h(c 
fufpicando  gravifsime  peccaret . 

Ut  autem  legitimi  ab  integritatc-ii 
Confefsionis  eis  in  cafibus  eximi  pofiit 
panitens,  tria  debeat  concurrere;  /V/- 
m«w,qu6d  fit  necefsitas  facienda  Con- 
fefsionis , vel  ex  precepto  divino,  putk 
fi  urgeat  periculum  mortis:  vel  expra- 
cepto  Ecclefiallico  annu(  Confefsionis; 
fi  enim  quis  confiteatur  dumtaxat  de- 
votionis caufa , non  video  curipfeob 
ejufmodi  motiva  legitimi  pofsit  Con* 
fefsionem  dimidiare  . Secundum , qu6d 
non  facilis  fitrecurfus  ad  alium  Con- 
fcirarium,cai  polTet  fieri  integra  Con- 
fefsio,  abfque  metu  eorum  damnorum, 
& periculorum  : Tertium  , qu6d  kac 
incommoda  fint  gravia  , Sc  extraordi- 
naria Confefsioni ; nec  enim  , ut  bene 
advertit  Conink  num.  76.  ut  aliquod 
peccatum  omittat  in  Conftfsione,  fuf- 
ficitqu6d  ConfelTarius,  qui  me  habebat 
pro  valde  pio , de  callo , auditis  meis 
peccatis  me  habiturus  fit  pro  gravlfsi- 
mo  peccatore ; aut  qu6d  graviter  fit  re- 
prehenfurus,de  pudore  affedurus:  Hac 
enim  non  funt  extraordinaria  Confef- 
fioni  , fed  quali  Illius  appendices  . 

Quartum  cafum  profert  Oodlor  di^, 
30.  qu.-x.n.-xi.  ubi  ait;  Quc>d  ConfelTor 
„ indifereti  mioillransSacramentum 
,,  Poenitentia  tenetur  non  llatim  con- 
„ fiteri  de  fadlo  fuo  indifereto, quando 
„ fcillcet^Confeflbrfuus  poterit  llatim 
■„  devenire  in  notitiam  perfona  , circa 
„ quam  indiferete  exercuit  ufum  cla- 
„ vium  : dc  hoc  ad  mimis  tenetur , non 
,,  in  fpeclali  exprimere  culpam  circa., 

,,  quam,dc  modum  quo  indiferefe  exer 


De  Confc^oni  Peccatorum ; 


^ CuSt;  vel  pnecisi  in  univerfali  di« 
cendo  fic,  mea  eulta  indi/lretc,  & /«• 
debiti  minifiravi  Sacra  'nentum  Peeni* 
teneitt ; vel  11  ureret  eum  con{cien« 
» tia  de  Confeflione  facienda  fupcr  hoc 
a>  infpeciati  , ut  dicit  argumentum; 
i>  guiaefl-  peccatum  mortale  fpeciale  , 
„ & circumfla  >ti.e  fpecialiter  aggra* 
,,  vante*  , tenetjr  expedlareopportu- 
nitatem  confitetidi  alicui,  qui  ex  tali 
*’  Confeflione  peccati , dt  circumflan- 
” tiarum  , non  poffet  devenire  in  noti* 
**  tiam  perfonc  huic  confelTz . Qiiod 
(i  nunquam  poflit  haberi  talis  Con* 
» fefTor , quin  ex  explicatione  peccati, 
n & circumflantiarum  poffet  devenire 
y,  in  culpam  , & perfonara  ifti  confef- 
y,  fam;ille  eflincafuimpoffibilitatisad 
confitendum  homini  , quia  plus  te- 
netur ad  prxceptum  non  prodendi 
culpamiibi  confelTam,qu4m  ad  con* 
” fitendum  explicit^  culpam  Aiam  : 
*•  quia  ad  primum  multipliciter  ex  lege 
nature  , ut  probant  rationes  ad  pri- 
*,  mam  ConcluAonem  , & multipKci* 
>,  ter  ex  lege  pofltiva  divina,  ut  pro- 
,,  bant  rationes  ad  fecundam  Conclu- 
fionera  . Ad  fecundam  vero  ad  plus 
de  lege  pofltiva  divina,utdidlum  e(l 
dift.ij.  ergo  ifle  confiteatur  Deo  . 
^bintnm  tafum  addunt  alit^ui,  nem- 
Pe  tunc  licere  Confeffionem  dimidiare, 
Suando  videlicet  peccatum  aliter  reve- 
lari non  potefl , quin  pariter  reveletur 
peccatum  perfone  complicis , feu  cum 
qua  psnitens  peccavit.  Ita  docent  Na- 
varrus  cap.p.  nu.  & plurcs  alii  Cofui- 
ilc . l/eritm  oppoflta  fententia  commu- 
nior efl.de  tutior,  camque  indicat  Sub- 
tilis Dodlor  dift.31.  q.a.  n.id.  ubi  ait : 
,,  Veqruid  dicoiQ^od  non  tantum  pcc- 
,,  catum  principale  coiifitentis  , dc  cir- 
„ cumflantias  peccati ; quia  circum- 
„ flantiiE  non  poflunt  bene  revelari  fl- 
„ ne  revelatione  faCli , fed  , dt  perfona 
„ £n:unda,cum  qua  peccatur:  Qiiiaau- 
,,  tem  confieetis  vult  famam  perfone, 
,,  cum  qua  peccavit,  lalvare,  idell,  dc- 


619 

„ beret  velle , ficut  fui:  imo  co  magis  , 
,,  quod  perfona  illa  fibiconjuntfla  fuit 
,,  in  crimine ; tantum  enim  magis  te*> 
„ netur  ei  ad  boni  reflitutionem,  quod 
,,  (>er  illam  amifit , dc  ad  cuftodiam  il- 
„ lius  boni  , quod  potefl  cuflodire.noa 
,,  obflante  ullo  modo  commiilb . //arc 
Do3or,ubi  licet  folbm  exprefs^  doceat^, 
perfonam  complicis  debere  etiam  fub 
flgillo  Confeflionis  celari  a Confeflario 
nihilominus  fatis  indicat , ejufmodi 
perfonam  complicis  pofTe  detegi  ia_i 
Coiifefliooe,  quippe  cum  illam  in  Con« 
Feffione  manifeflatam  debeat  Sacerdoa 
celare.  ■' 

Id  autem  aperti  docet  DoAor  Ange» 
licus  in  4.  difl.id.  qu.j.  a.a.  qu.  unic.f, 
ubi  ait:  Ad  quintum  dicendum, quod  ho- 
mo in  Confrffionc  debet  famam  alteriut 
euHodire  quantum  potefl , fed fuam  eoti- 
/btentiam  magit  purgare  debet ; ideo  fi 
eireumflantia,  qun  ducit  in  cognitionem 
perfonee,fit  en  neeefitate  Confefiion*s,/if- 
eundum  regulam  datam  , tune  debet  tott^ 
fiteri  occultando  perfonam  quantum  po- 
teft ; fi  autem  non  fit  de  neceffitate  Cotfef- 
fionit , debet  dimittere , or  alteriut  pec- 
catum prodat-  Ejufdem  fententix  efl 
Dotflor  Seraphicus  S.  Bonav.4.  difl.  1 1 . 
p.a.a.i.  q.j.  n.p4.  ubi  fic  feribit : Ol- 
,,  cendum,  quod  aliena  peccata  aut 
funt  i m pertinentia  ad  peccati  noflri 
accufationem  , fed  ex  quadam  alTo- 
” xiatione  refert  ea,dt  ad  quandam  ex- 
’*  cufationem  ille,  qui  confitetur  , quia 
folatium  efl  miferisfocios  habere  pf* 
» narum ; de  mal^  facit,  qui  fic  conlitc- 
» tur:  ficut  multi  (impllces  accufant 
,,  aliquando  omnes  vicinos  fuos  , ut 
„ miniis  confundantur , ut  fl  dicant : 
„ Sumus  latrones  , ufurarii , perjurii , 
dt  confimilia  ; & ules  i CanfefTori- 
bus  corripiendi  funt , quia  ar^anLj 
’*  formam  Confeflionis  non  fervant . 
” Aut  peccata  aliena  noflris  funt  con- 
juntfla , dc  admixta;  ita  quod  fine  il- 
»»  Iis  non  potefl  beneculpa  propria  ex- 
M plicari,  dt  tuuc  licitum  efl  confiteri 

ca- 


54o  T raBJ.DiJp,  II.  Art.HI.Se5i.lI.§ludtJi.lII, 


> eatenus  , quatenus  non  potell  fine 
” alieno  peccato  culpa  propria  explica* 
**  ri . Unde  aliquando  in  generali ; ut 
»*  fi  mulier  cognita  eft  ab  Epifcopo 
i)  ^quodabficj  fulficic  dicere,  quod 
n aliquis  magnus  Prclatus  eam  cogno* 
(•  vlt . Si  a perlbna  Religiofa , fufficit, 
„ quod  In  generalltate  fua  fiet , quia 
j',  latit  apparet  genus  culp».  Si  vero 
' defcendatad  perfonam  fingularem  , 
” increpanda  eft  perfonaconfiteos  , Si 
*’  vero  peccatum  non  poteft  explicari 
**  fine  explicatione  perfon*  decermina- 
**  tse:  ucpote,  fi  mulier  inordinate  k vi* 
>>  ro  cognita  eft ; tunc  fi  dicat  de  mari* 
>1  to  , non  peccat  , pro  eo  quod  non 
t»  poteft  aliter  confiteri  propriam  cui* 
j,  pam.  Et  tunc  non  debet  attendi  ac- 
^ cufatio  aHena,red  accufatlo  propria. 
Et  fic  generaliter  verum  eft , quod 
peccata  aliena  non  funt  dicenda  in 
” Confeflione  , nifi  eatenus  , quatenus 
funt  propria,  nec  Confeflbres  debent 
•'  inquirere  . Unde  illi  Confefibres,  qui 
•>  ramufculos  in  Confeflionlbiis  inqui* 
» runt  , & audiunt  de  aliis  malum  , <Sc 
» fuftinent  ,.viz  ,aut  nunquam  ii  pec* 
„ cato  detraiftionis  excufati  polTunt;de 
„ nefeiun:  mederi  animabus,  dum  pa* 
tlunturcos,  qui  veniunt  ad  medici- 
nam , alios  accufando , fibi  infligere 
” vulnus  grave  • Hucufyue  S.  Bona~ 
*’  ventura . 

Accedit  S.  Bernardus  In  formula  ho* 
neftoB  vitr,verfus  finem;  De  nullo  fa-or- 
fut  finiftri  loguarh  (^quantumcumque  fit 
verum , vel  manifeflum  ) nifi  in  Confef- 
fione , tr  boc  ubi  non  potes  aliter  manift- 
flare peccatum  tuum . . 

Quod  autem  ejufmodi  complicis  per- 
fonam io  Confeflione  pceniiens  poflit 
revelare  licite  : Probatur  primi  , quia 
licitum  eft  uti  jure  fuo  , & propriam., 
utilitatem  corporis  , aut  animz  qiix* 
rere  ; etiamfi  inde  fequatur  incommo- 
dum proximi : licitum  eft  enim  ad  de- 
fenfionem  propriie  vitK  facere  aliquid  , 
ex  quo  indirecfte  fequatur  mors  alterius 


fed  peenitens  habet  jus  ad  faciendam 
integram  Confeflionem  , ut  confuUt 
fuc  Uluti , & cure  fpirltiiall : ergo  lici- 
ti poteft  Illud  peccatum  manifeftare  , 
ex  cujus  manifeftatione  fequitur  decla- 
ratio perfoiic  complicis  , etiamfi  ex  illa 
manifeftatione  oriatur  aliqua  infirma- 
tio ipfius  complicis  apud  Confeftarlum, 
maxime  cbm  talis  infamia  fit  parvi  mo- 
menti , quippe  cum  crimen  complicis 
uni  dtimtaxat  homini  revelatur  , qu! 
Dei  vices  gerit , & diftricfi  obligatur 
ad  illud  peccatum  celandum . 

Deinde  , eo  ipfo , quo  quis  fe  volun- 
tarie facit  complicem  , & participeio-j 
alicujus  criminis  , etiam  fe  fubjicit  poe- 
nis debitis  , & omnibus  appendicibus 
ipfius  criminis : igitur  cCim  peccatum 
Iftud  commilTum  fubjici  debeat  chivi- 
.bus  Ecclefue , dc  explicari  Confefiarip 
eo  modo,  quo  commilTum  eft  , quando 
.modus  ille  vel  variat  fpcciem  peccati  , 
vel  illud  notabiliter  aggravat;  Hinc  eft 
quod  fi  non  poflit  peccatum  ille  aliter 
manifeftere  , neceflario  debet  explicare 
etiam  peccatum  complicis . 

O>nfirmatur\\dc\tco  Chriftus  Domi- 
nus voluit  fideles  manifeftare  omnia 
fua  peccata  , etiam  occulta  Sacerdoti , 
non  obftante  Infamia,  quB  ex  ejufmodi 
Confeflione  oritfir : quia  fumma  ex  illa 
Confeflione  integra  exurgit  Panitentis 
utilitas:  Ipfaenim  y inquit  Concilium 
Tridentinum  felT.  14.  cap.  f,  bujufmodi 
Confeffionii  difficultas  , ac  peccata  dete- 
gendi verecundia , gravis  quidem  videri 
pojfet , nifi  tot  tantifque  commodis  , iy 
confolationibus  levaretur , qug  omnibus 
digni  ad  boc  Sacramentum  aceedentibut 
per  Abfolutionem  eertijfimi  conferun- 
tur : igitur  fi  non  obftante  propria  in- 
famia pofsim  omnia  peccata  mea  oc- 
culta Confeflbri  revelare  propter  fum- 
mam  utilitatem  inde  confequendam  , 
quidni  pari  ratione  potero  manifeftare 
perfonam  complicis  , ut  videlicet  inte- 
gre Confefsionis  frudum  , St  utilita- 
tem confequar  l 

De- 


De  Conftjftone 

liciti  poAtim  f inquit 
dc  Juflitiac.ti.  dub.i 2.)  aperire  alie- 
num crimen  alicui  perfonz  , quando 
hoc  necelTariuni  e(l,  ut  me  in  re  magni 
momenti  adjuvetiqula  non  teneor  cum 
notabili  meo  damno  alienam  famam 
omnino  illziam  fervare:  ergo  multo 
magis  potero  id  aperire  in  Confefsione 
quando  hoc  necelTc  eft , ne  tenear  pec- 
cata iterum  confiteri , & pofsim  ad  in- 
ilituendam  vitam  fpiritualem  a Con- 
feflario  aionita  falutaria  excipere  ; qui- 
bus maximi  caveam  periculum  in  idem 
peccatum  relabendi . 

Quod  autem  poenitens  teneatur  ad 
integritatem  fuc  Confefsionit , perfo- 
nam  complicis  manifeifare , apparet  ex 
ifatim  ditliis: poenitens  enim  tenetur  ad 
integre  confitendum  omnia  peccata_> 
mortalia  , quoties  id  licitum  efl,  nec  ex 
alio  majori  prccepto  ab  ejus  impletio- 
ne  prohibetur:  igitur  fi  licite  pofsit  per- 
fonam  complicis  revelare,  quando  id 
exigit  Confefsionis  integritas , nec  po- 
teft  aliter  fuum  peccatum  manifeftare  , 
ad  id  prccepto  divino  tenetur. 

Deinde , virtute  precepti  fisciende 
Confefsionis  integrae  obligatur  homo 
ad  confitenda  fua  peccata , etiam  tur- 
pifsima,  non  obfiante  fumma  verecun- 
dia , ac  detrimento  proprie  famx  apud 
ipfura  ConfefTarium,i  quo  forti,  ut  vir 
pius  ac  religiofus  antei  habebatur:  igi- 
tur multo  magis  obligatur  ad  ea  de- 
claranda peccata  cum  periculo,  ac  pre- 
judicio  fame  aliene:  quando  aliter  non 
potefl  peccatum  fuum  integre  explica- 
re . Confequentia  patet ; ctm  enim  ex 
charitate  homo  magis  teneatur  vitare 
propriam  infamiam',  quim  alienam  , 
etiam  minus  teneretur  ad  confitenda 
propria  fua  peccata,  quim  aliena : igi- 
tur cum  teneatur  fua  , quantumvis 
enormia  peccata  manif^are , etiamfi 
incurrat  prejudicium  fue  fame , multo 
magis  ad  id  obligatur  , quamvis  inde_> 
oriatur  quedam  infamia  proximi . 

Denique , fi  peenitens  non  teneretur 
ToediSif 


PeccMorum . 64 1 

perfonam  complicia  manSfefiare  in 
Confefsione,  quando  aliter  peccatum 
fuum  declarare  non  potefi , fequeretuc 
conjugatos  non  obligari  ad  confitenda 
peccata  , que  in  adtu  matrimoniali  in- 
terdum committuntur  ; quando  maxi- 
mi uterque  notus  efl  ConfefTario  ; de 
fubinde  non  polTe  illa  peccata  k Con- 
feffario  judicari , dc  retineri:  at  hoc  vi- 
detur abfurdum  ,utpotecbm  vergat  in 
prejudicium  falutis  conjugatorum  , 
nec-non  in  nimis  relaxatam  admini- 
ftrationem  hujus  Sacramenti . 

Dicej />rimo:Pcenitens  non  potefl  de- 
clarare in  fua  Confefsione  peccatum 
complicis  , quin  illum  infamet  apud 
ConfefTarium  : at  propter  integritatem 
fue  Confefsionis  non  potefl  infamare 
proximum  fuum  apud  ConfefTarium  ; 
Igitur  nec  illius  peccatum  revelare.Ma- 
jor  conflat . Minor  probatur  ; Quando 
concurrunt  duo  precepta  fi  mul  larvan- 
da , quorum  unum  efl  juria  naturalis  , 
aliud  vero  juris  divini  pofitivi ; nec 
utrumque  fimul  fervari  potefl , magis 
fervandum  efl  prcceptum  juris  natu- 
ralis, qu&m  juria  pofitivi  , fi  enim  vi- 
geat prcceptum  pofitivum  faciende 
Confefsionis,  dc  fimul  occurrat  prece- 
ptum  naturale  tuende  vite  proximi  , 
magis  teneor  ad  tuendam  vitam  pro- 
ximi , auam  ad  faciendam  Confefsio- 
nem;  fed  integritas  Confefsionis  efl 
tantum  juris  pofitivi , prohibitio  autem 
iflfamationis  proximi  efl  juris  natura- 
lis : igitur  magis  tenetur  peenitens  ad 
non  infamandum  proximum  ,quim  ad 
faciendam  ConfelGonem  integram . 

Nego  minorem  , de  ad  ejus  probatio- 
nem dico  , in  eocafu  non  vigere  prc- 
ceptum juris  naturalis  de  non  infaman- 
do proximo  propter  prcceptum.  Se  uti- 
litatem Integre  Confeflionis;  non  qu6d 
hoc  prcceptum  pofitivum  ner  fe  dero- 
get ifli  prccepto  naturali;  led  quia  Im- 
mutat circumflantias  , que  in  illo  prz- 
cepto  naturali  includuntur,  dc  fub  qui- 
bus prcceptum  naturale  tantum  obli- 
M m m m gat : 


Digitized  by  Googlc 


TrA^J.DiJp,U,/4rt.IILSeHJL^j4(t/iJII, 


gat , quia  proccptum  naturale  confer* 
vandi  famam  proximi  non  ell  abfolu* 
tum  , 8c  generale  pro  quocumque  tem- 
pore ac  loco  , & quibufcunque  politis 
circumflantiis,fed  tantbm  quando  non 
occurrit  caufa  rationabilis  in  contra- 
rium, licut  conflat  ex  aliis  prcceptis  ju- 
ris naturalis  . Nam,  ut  optime  adver- 
tit noder  Bofeo  difp.^.  fetd.y.  num.aS. 
prxeeptum  naturale  : Non  oceUes  , non 
obligat  (impliciter , de  abfolute  f nam 
licet  occidere  malefadlores  authoritate 
publica  , licet  occidere  authoritate  pri- 
vata injiidum  invaforem  vitc,&c. ) fed 
cura  hac  limitatione  : Ivfontem  , ^ 
ftum  nott  occidet , Exod.aj.  v.7.  Item  , 
fcandalum  acceptum  vitare  juris  natu- 
ralis ed,  fed  non  cum  gravi  di^rimento 
proprio.  Et  hinc  prxeeptum  politivum 
audiendi  Sacrum  die  Dominica  , edice- 
re potcd  , ut  mulier,  qux  alioquin  ad 
vitandum  fcandalum  acceptum  juve- 
nis alicujus,illam  inordinate  diligentis, 
deberet  Ce  continere  domi;nihilominus 
ut  impleat  idud  prxeeptum  , polEt  ire 
ad  templum  , tjuia  non  tenetur  fe  pri- 
vare Sacro , dc  impletione  prxeepti , ut 
cum  illo  detrimento  profpiciat  alteri , 
ex  malitia  peccatuto.Simili/er  ed  pre- 
‘ceptum  naturale  defendendi  Rempu- 
blicam  : d tamen  id  nequeo  facere  abf- 
que  revelatione  figllli  Sacramentalit 
f cujus  obfervatioed  jurisquodammo- 
do  poTitivi ) nulla  ed  obligatio  , quia 
tunc  folum  teneor  defendere  Rempu- 
bllcam  quando  pofAim  fine  majori  in- 
commodo , qu4m  fit  commodum  illud, 
uod  Refpublica  accipiet  ex  mea  defen- 
one  : jam  autem  incommodum,  quod 
oriretur  ex  revelatione  figilli , longe 
majus  ed  , quam  quodeuaque  commo- 
dum Reipublicx.  Igitur  ad  propofituoi 
nodrum  , jus  naturale  prohibens  reve- 
lationem complicis  cum  ejus  infamia  , 
intcliigitur , nifiadfit  ratioeiabilis  cau- 
fa, qualis  occurrit  integritas  ConfelCo- 
mis,cu  jus  bonum  longir  predat  infama- 
lione  complicis  apud  foiuat  Coafella- 


rium  i unde  hxc  infamia  non  exculat 
ab  integritate  materiali  Confeflionis . 

Hit  ad<fr,qu6d  magis  habenda  fit  ra- 
tio reverentix  debitx  facraniento  Pee- 
nitentix , dc  boni  fpiritualis  ipfius  pos» 
nitentis,  qux  requirunt  ut  integri  con- 
fiteatur , quam  tantillx  jadlurx  fama 
ipfius  complicis  , cujus  perdenda  peri- 
culo ipfemet  voluntarie  fe  expofuit , 
cum  tale  peccatum  cum  pmnitente., 
commifit:  quare  prxeeptum  de  integri- 
tate Confeflionis  non  infert  hic  aliquid 
contra  jus  naturx  , fed  quod  ei  maximi 
confentaneum  ed  i ficut  nec  Judex  in 
foro  externo  agit  contra  jus  naturx  , 
dum  reum  cogit , ut  complices  decla- 
ret , & prxeipit  tefli , ut  accufati  cri- 
men proferat . 

IJicet  fecundd  : Illud  non  ed  fuaden- 
dum  ad  praxim,qu6d  maxime  Confef- 
fionem  odiofam  efficit:  fed  revclatie 
complicis  reddit  ipG  Confeflionem  poe- 
niteasi  odiofithmani  ac  fubinde pe- 
riculum ed,ne  ab  ea  poenicentem  aver- 
tat : igitur  id  non  ed  fuadendum , & 
adereiidum . 

Nego  majorenr.  Propria  enim  infamia 
facit  Confefsionem  odiofam  ipfi  pani- 
tenti , & ex  le  magis  avertit  a Confef- 
fione  , qu4m  avertere  pofTet  complex  : 
nec  tamen  propter  iilam  verecundiam, 
dc  infamiam  peenitentis  legitimi  dimi- 
diaretur Confefsio  : igitur  neque  di- 
midianda eft  propter  infamiam  com- 
plicis . 

Dieet  tertii  ; Peccatorum  Confeflio 
non  alia  ratione  cenfetur  ad  falutem 
necefTaria,qu4m  quia  ita  Chridus  D.in- 
flituit,  dc  ordinavit:  fed  verifimlle  non 
ed,Chridum.  O.  voluifTe  hoc  Sacra- 
mentum indituere  cumdifpendio  , de 
damno  famx  proximi,  dc  obllgafle  poc- 
nitentem  ad  manifedandum  crimen 
complicis,  quando  abfqiie  ejufmodi  re- 
velatione non  poted  integri  confiteri: 
igitur  poenitens  non  tenetur,nec  debet 
propter  fervaiidam  integritatem  Con- 
{eifilonis  perfonam  complicis  revelare  . 

Nego 


De 

NrfO  minerrn! : Cimi  enimChriftus 
D.Hue nitentia:  lacramentum  inflicucrit 
per  modum  veri  judicii,  inde  iit , qiiAd 
ficut  in  vero  judicio  reus  habet  jus 
declarandi  crimen  fui  complicis, quan- 
do Id  requirit,  & prccipit  Judex,  (k  ac- 
ctifator  ac  tcUIs  habet  jus  manifcflan- 
di  crimen  Ipfius  Rci,dc  ejus  complices, 
quando  id  necelTarium  eft  ad  perfe* 
silonem  judicii  , etlamfi  ex  Illa  decla- 
ratione complex  patiatur  damnum  , 
tum  In  fama,  tiim  in  bonis  fortunse,  dc 
vite;  fic  in  Tribunali  Pcenitentia;,  poe- 
nltens  fei|>fuiB  accuians  habet  jus  de- 
clarandi in  Confeflione  foclum  fui  cri- 
mlnis,(i  hfc  declaratio  neccfTariafit  ad 
integritatem  Confeflionis  , licet  ex  ea 
declaratione  complex  patiatur  aliquod 
damnum  in  fua  fama  apud  ConfelTa- 
rium . 

/Jicet  denique  : Si  ptenitens  tencatnr 
revelare  perfonam  complicis  , ut  inte- 
gri coniiteatur  , etiam  tenebitur  ad 
manifeflandum  peccatum  alterius  , 
quamvis  non  complicis  , fi  non  polfit 
fine  hujufmodi  manifeftatione  pecca- 
tum fuu  ConfelTarIo  explicare,  puti  fi 
dedit  potionem  alicui  non  conjugate 
ad  extinguendam  prolem  ex  fornica- 
tione , vel  adulterio  conceptam  : fed 
hocefl  falfum  , poenitens  enim  nullum 
habet  jus  ad  revelandum  peccatum  , 
cujus  non  eft  particeps,  & reus,  quod- 
que in  ejus  focietate  non  eft  cSmilTum: 
Igitur  pari  ratione  non  tenetur  ad  ape- 
tiendam  perfonam  complicIs,ad  obfer- 
vandam  Integritatem  ConfefTionls . 

Hego  Jequelam  majoris : Et  ratio  di- 
''fparitatls  ell,qu6d  proximus  per  pecca- 
tum cum  ipfo  pocnitente  non  comrnif- 
fum  , non  fe  fe  fubdidit  perfediioni  ju- 
dicii in  foro  Pfnitenti*  circa  ipfum_> 
p^nitentem  exercendi , neque  Confef- 
farius  ex  eo  qu6d  habet  jus  cogno- 
fcendl  delidium  p^nitentis  , habet 
etiam  jus  cognofeendi  delidiiim  pro- 
ximi , quod  non  efl  circumflantia  pec- 
cati quod  ipfe  posnltensaccufatiimper- 


FucMo;-itrt:*  645 

tinens  enim  efl  ad  potionem  datam 
pro  fuffocando  fftu  , & procurando 
abortivo  , qu6d  fftus  natus  fit  ex  adul- 
terio aut  fornicatione  ifecus  autem  efl 
de  perfon a complicis  , cujus  delidlum 
efllcircumflantia  mutans  fpeclem  , vel 
notabiliter  aggravans  peccatum  , de 
quo  poenitens  confitetur  . 

Ad^serte  tamen  , Poanitentem  non_# 
pofTe  manifeflare  perfonam  complicis  , 
nifi  quando  id  necdTarium  efl  ad  inte- 
gritatem Confefsioni.';  unde  Ii  quae  So- 
ror dumtaxat  venialiter  peccaliet , in 
non  refiilendo  fatis  prompti  violenti^ 
fratris,  fluprumei  inferre  nitentis;non 
liceret  ei  forori  in  Confeflione  fratria 
perfonam,  8e  crimen  detegere , quia  in 
eo  cafu  non  haberet  jus  propter  inte- 
gritatem fuse  Confefsionis  ad  revelan- 
dum peccatum  fui  fratris;  quia  peccata 
venialia,  eortimque  cIrcumflantIz,non 
debent  nccefTarib  in  Confefsione  ape- 
riri: unde  fufficeret  ei  dicere,non  refli- 
ti  ea  , qua  debebam  animi  promptitu- 
dlne,  de  fortitudine  ei  , qui  me  ad  pec- 
catum carnis  impellebat . Idem  dicen- 
dum de  peccatis  jam  commifiis  , qu* 
ubi  denii6  aperiuntur  In  Confefsione  , 
non  debet  Indicari  perfona  complex,  fi 
nota  pofsit  efTe  ConfcfTario;  quia  ejuf- 
modi  peccatorum  accufatio  non  efl 
necefTariaad  integritatem  Confefsio- 
nis: unde  eo  in  cafu  fatius  efl,  ejufmo- 
di  peccata  iterum  non  confiteri , aut 
faltem  cum  en  circumflantia  ,iqu«e  per- 
fonam complicem  indicaret . 

etdverteadum Jeeundo  , qu6d  qui  re- 
velat peccatum  complicis  fine  ulla  ne- 
cefsitate  , vel  utilitate , peccat  contra 
juflltiam  , adeoque  tenetur  ad  rcfli- 
tuendam  famam,  quz  ex  tali  indifereta 
Confefsione  adempta  efiet  apud  Con- 
felfarium  ; eadem  enim  efl  ratiojinfa- 
mationis  in  Confefsionc,ac  extra  Con- 
fefslonem  , quando  id  perfe  Confefsio 
non  exigit : fed  Infamatlo  extra  Con- 
fefsionem  , qu«  fit  fine  necefsitate  , de 
utilitate,  eflinjuila,  dc  per  fe  obligat 
M m m m 3 ad 


Digitized  by  GoogI 


544  Tra£iJ,Difp.lLArtdlLSeHM.§lfMfi,in, 


•d  redicutionem  fams  , coconvenien- 
riori  modo,  <]uo  hcc  reftitutio  fieri  po- 
tefl:  ij^icur  idem  dicendum  de  infama» 
tione  fadfa  per  Confeftionem  . 

PETes  X.  Vtrum,  qui  hahet  ea/ut  rtfer- 
vstot,  oeeurrentc  necc^tate,  poffit  con- 
fiteri non  re/ervjtos  ei  Sacerdoti,  qui 
non  habet  facultatem  ahfolvendi  a re- 
fervatii , non  aperiendo  ei  ejufmodi 
referoata  peccata  ? 

Afirmativam  partem  docet  Aleniii 
j^.part.qu.\^,memh.^.art.i.ad  ultimum, 
ubi  refpondens  huic  argumento . Pro- 
pter qua;dam  peccata  recurrendum  e(l 
ad  fumnium  Pontificem,>]ui  habet  ple- 
nitudinem poteilatis  ablolvendi,  fed 
ad  ipfum  non  ed  recurrendum  propter 
minora  peccata  , a quibus  abfulvcr^ 
potefl  Sacerdos  ordinarius  : igitur  ali- 
quando neceJum  efl  dividere  Confef- 
fionem  . Aif.  Dicendum  , qu6d  aliud 
e(l  confiteri  peccata  fua  uni  Sacerdoti, 
& quadam  alii, ut  fic  minor  appareat 
malitia  fua,  & aliud  ed  , cum  non  pof- 
„ dt  abfolvi  ab  illo,qui  immediate  ha- 
„ bet  anime  fux  eurum  , de  confenfu, 
>,  & voluntate  illius  adire  fuperio- 
,,  rem  , qui  poted  eum  abfolvere  : & 
,,  hoc  qnia  non  potcd  abfolvi  ; Primo 
,,  modo  enim  dividens  Coafelfionem.* 
movetur  ex  inordinata , & perverfa 
,,  voluntate,  qua  vult  fein  parte  ju- 
„ dideari , ciim  fe  deberet  coutemne- 
,,  re.  Secundo  modo  dividens  movetur 
„ ex  bona  voluntate  propria,  dc  alie- 
„ na^quia  fic  providere  intendit  faluti 
„ propria;  nec  talis  dicitur  dividere 
„ Confetlionem  , cbm  de  confenfu  , & 
,,  confilio  unius  alii  confiteatur  . 

Iterum , ut  apparet , non  negat  A- 
lenfis  , prenitentem  debere  peccata  re- 
fervata  aperire  Sacerdoti , a quo  abfol* 
vitur  k non  refervatis;  quippe  ciim 
aperti  dicat,eum  de  confilio  ipfius  Sa- 
cerdotis debere  recurrere  ad  Superio- 
rem , ut  pollit  eum  refervatis  abfol- 


vere : qualiter  autem  podet  Sacerdos 
id  confulere,fi  poenitens  ejufmodi  pec- 
cata non  aperiret  ? 

Unde  negativa  fententia  probabilior 
efl  , nempe  qu6d  confitens  ei,  qui  non 
potefl  k reft^vatis  abfolvere  , tenetur 
etiam  peccata  relervata  confiteri: TVtm, 
quia  cum  Sacerdos  fit  faltem  indiredle 
poenitentem  etiam  k refervatis  abfolu- 
turus,  necefTum  efl,  qu6d  ejufmodi 
peccata  etiam  cognofeat , ac  de  ejs  ju- 
dicet ; Tum  , quia  horum  peccatorum 
manifeflatio  plurimum  infervit  ad  co- 
gnofeendum  , utrum  pcenitens  fit  di- 
gnus Abfolutione,  nec-ne:  nam  horum 
ratione  fieri  potefl , ut  nuliomodo  fit 
abfolvendus , puti  fi  habeat  concubi- 
nam , quam  non  vult  abjicere  , fi  nolit 
reflituere  aliena , &c. 

Dicet : Nullus  tenetur  eadem  pecca- 
ta bis  confiteri,  alioqui  nimis  grave  ef- 
fet  onus  Confeflionis;  fed  panitens  te- 
netur peccata  refervata  confiteri  ei , 
qui  habet  poteAatem  ab  eis  direde  ab- 
folvendi : ergo  non  debet  ea  confiteri 
Sacerdoti  non  .habenti  potellatem  ab 
eis  peccatis  direde  abfolvendi . 

tlego  majorem,  qnantiim  ad  eum  ca- 
fum;  nec  enim  illud  onus  iterandx 
fonfefllonis  eft  tanti  momenti, ut  pro- 
pterca  debeat  integritas  Confeflionis 
violari,  maximi  ciini  ptenitens  libi  hoc 
onus  debeat  imputare,  propterea  quod 
fuafpontc  hanc  obligationem  contra- 
xerit. 

Dicet /eeunddi  Poenitens  non  tenetur 
ad  Confefsionem  , nlfi  Sacramentalem, 
que  fiat  apud  legitimum  judicem  ,qui 
poffit  folvere  , vel  ligare;  fed  Sacerdos 
ordinarius  non  eft  legitimus  judex,  re- 
fpedu  peccatorum  refervatorum , 6e 
coufequenter  Confcifio  ei  fada  non 
potefl  elTe  Sacramcntalis : igitur  non 
tenetur  ad  illa  peccata  confitenda  . 

Hego  minorem  : Licet  enim  Sacerdos 
ille  non  fit  legitimus  judex  ejufmodi 
peccatorum  per  fc,  & diredi,  ita  quod 
fi  panitens  dumtaxat  confiteretur  pec- 
ca- 


- Digiiizeci  ^/  Ctin^tc 


De  Confe/Jione  P eccatorum  • M5 


k cata  refervata , non  pofTet  facramenta- 

s liter  de  eis  judicare:  attamen  e(l  faltem 

indiredle  eorum  peccatorum  Judex  , 
k quatenus  videlicet  conjun(fla  funt  cum 

( aliis  , de  quibus  , flcut  & de  (latu  poe- 

I nitentis  , poteft  judicare  : qua  ratione 

I eorum  peccatorum  refervatorum  accu* 

j fatio  , potcft  dici  ConfelTio  facrainen- 

\ talis , quatenus  illa  peccata  funt  veluti 

uxdam  circumflantiz  eorum,a  quibus 
ebet  diredJ  abfolvcre , eaque  prafen- 
tem  (latum  peccatoris  in  ConfeQlone 
manifeftandum  concernunt,  ut  judice» 
tur  an  debeat  abfolvi , nec>ne  . 

Petes  i.  Vtrunt  Ugitimi poljit  ahfolvi 
nortbundut  , qui  nullum  piceatum  in 
particulari  potuit  confiteri ,fed  folhm 
figna  generalia  doloris  oH indere  l 

Re/pondeo  , moribundum  illum  con- 
coniiderari  pofTe, dupliciter  ; nimirum 
vel  quatenus,  przfente  Sacerdote  ,'dat 

3iuadam  figna  doloris  , quibus  odendit 
e peccaffie  , & de  eo  dolere , fed  ex  eo 
quod  fubito  privetur  loquendi  faculta» 
te , non  potell  ullum  peccatum  in  par» 
ticulari  confiteri : ^el  confiderari  po- 
tefl , quatenus  ante  adventum  Sacer- 
dotis odecderit  quadam  dgna  Pccni» 
tentiz  , & podulaverit  ConfelTarium  : 
interini  ver6  omnem  ufum  rationis 
perdiderit;  itaue  Sacerdos  adveniens 
non  polTit  ullum  ab  eo  Poenitentiz  fi- 
gnum  habere,fed  tantum  refeire  k pr;- 
fentibus,  qu6d  Potnitentiz  figna  dede- 
rit, & ConfefTarium  petierit . Dico  ita- 
que moribundum  lioc  utroque  modo 
ronfideratum  legitimi  abfolvi  poITe,ut 
colligitur  ex  Concilio  Arau(icaiio,c.i  i. 
ubi  dicitur , Subito  obmutefeem  ( prout 
flatutum  eft ) baptizari  , ' aut  Perniten- 
ti am  accipere  poteft  , fi  voluntatis  pric- 
tcritec  tifiimonium  aliorum  verbis  ha- 
beat , aut  prafentis  in  fuo  nutu  , quo 
fcilicet  dolorem  de  peccatis  fignificet  . 
Item  Concilium  Carthag.j.cap.  j4.ait : 
%'t  tegrotantes , fi  pro  fe  refpondere  non 


poffunt , eum  voluntas  eorum  teflimo- 
niumfui  dixerit , baptixntur  militer 
IS  de  panitentibus  agendum  eil , Idem 
Carthag.4.capu$7.  Is  , qui  Poenitentiam, 
in  infirmitate  petit.,  fi  cafut  dum  ad  eum 
Sacerdos  invitatus  venit , oppreffus  infir- 
mitate obmutuerit, vel  in  pbrenefim  ver- 
J'us  fuerit,  dent  teflimonium  qui  eum  au- 
dierunt , 6r  accipiat  Poenitentiam  : Ipf  fi 
continua  creditur  moriturus , reconcilie- 
tur per  manus  impofitionem,  & infunda- 
tur ori  ejus  Eucbariflia  . 

Nec  valet  reponere  , Concilia  h«c 
dumtaxat  loqui  de  Abfolutione  k cen- 
furis  :-hoc  emm  gratis  omnino  dicitur: 
Tum  ,quia  Concilia  comparant  hanc 
Reconciliationem  cum  Baptifmo  , qui- 
bus (ignilicat  fe  loqui  de  reconciliatio- 
ne , qu®  fiat  per  Sacramentum  ; Tum  , 
quia  loquuntur  de  Reconciliatione  > 
qu®  fieri  debeat  ante  fumptionetn  Eu- 
cbarldlz  : hzc  autem  debet  elTe  Sacra- 
mentalis  in  Iis],  qui  inficiuntur  peccato 
mortali,  ut  docet  Concilium  Tridenti- 
nyamfef.s^.can.7. 

Porri  hanc  veritatem  aperte  tradit 
S.Leo  epid.  91.  qu*  ed  ad  Theodorum 
Epifeopum  Forojulienfem  , ubi  feribit 
de  reconciliandis  per  Pwnitenti*  Sa- 
cramentum,dc  sL\t:^uod  fi  aliqua  <egri- 
tudine  ita  fuerint  aggravati  , ut  quod 
paulb  ante  pofcebant  Jub  prafentia  Sa- 
cerdotis , fignifieare  non  valeant , tefti- 
monia  eis  fidelium  circumflantium , prjo- 
deffe  debent ; utfimul  iy  Poenitentia , IS 
reconciliationis  beneficium  confequan- 
tur . Ubi  non  loquitur  de  Abfolutione 
k cenfuris  : fiquidem  antea  dixerat  : 
Mediator  Dei,  & hominum  homo  Jefus 
Chriflusbanc  Prepofitis  Ecclefiee  tradi- 
dit poteflatem  , ut  iy  eonfitetstibqsfafif- 
foBionem  Poeni  tenti  a darent  ,iy  eadem 
falubri  fatis faSione  purgatos  ad  Com- 
munionem Sacramentalem  per  januam 
reconciliationis  admitterent . Ubi  clare 
docet , fe  loqui  de  Sacramentali  Abfb- 
lutlone  . Deinde  , cum  docuiffet  qua_j 
cbarltate , & diligentia  Sacerdotes  fe 
^ huic 


Digitized  by  Googie 


TraH.LDifp, 


huic  operi  impendere  debeatit,fiibjicic: 
Si  autem  ali  quit  eorUm  ,pro  quibut  Do- 
mino fnpplieamut , quocumque  interee- 
ptut  oiflaeulo  , i mtinere  indulgentia 
prafentit  exciderit  , & priu/quam  ad 
conjlitata  remedia  perveniat , tempora- 
lem vitam  humana  conditione  finierit , 
quod  manent  in  corpore  non  receperit , 
txutat  carne  , non  poterit  eon/equi . Ex 
quibus  aperte  condat  S.  Leonem  non 
loqui  de  Abfolutione  ^ cenfuris  , quae 
poted  etiam  mortuis  impendi,  ut  patet 
ex  capite  A nobit  i^.iye. 

Suffragatur  etiam  ratio  : Nam  (1  talis 
Abfolutio  edet  invalida  , maxime  quia 
non  fupponeret  veram  materiam,nem- 
pe  veram  fui  ipllus  accufationem,  cum 
oflenfione  doloris,  ex  quo  Sacerdos  co- 
giiofcat  , poenitentcra  eflc  dignum  Ab- 
folutione; at  ita  non  ed,  fiquidem  Poe- 
nitens  fufficienterodendit  fe  dolerede 
peccatis  cum  Poenitentiam  podulat,  & 
jam  incipit  generarim  confiteri , c(im 
petit  Sacerdotem  accerfiri ; fimili  feri 
modo,  quo  quis  per  Interpretem  confi- 
tetur , dum  ipfi  peccata  fua  confignat  , 
Ut  ea  Sacerdoti  explicet;  ciim  enim 
adantes  Sacerdoti  przfenti  Poeniten- 
tiam, & defiderium  moribundi  expli- 
cant,indar  Interpretum  ipfius  Confef- 
fionem  Sacerdoti  exponunt.ficque  iple 
Sacerdoti  jam  prsefcnti  veluti  per  In- 
terpretes peccata  manifedat , ac  Panl- 
tchtise  figna  profert . 

Dicet : Ad  AbfoIutiOnem  Sacramen- 
talem  pr5requiriturConfeino,per  quam 
datOs  pfnitentis  polllt  cognofei : atqui 
per  hujufmodi  figna  , penitentis  datus 
cognofei  non  poted:igitur,&c.Z7c/We, 
per  Illa  figna  ConfefTartus  nihil  cogno- 
lcit,quod  ante  nS  fciebat,  nam  tantum 
generatim  cognofeit  talem  peccafTe;  at 
non  poted  exercere  judicium  fine  di- 
dintda  cognitione  caufie:  igitur  Sacer- 
dos non  poted  juridicam, & Sacramen- 
talem  Abfolutioneni  proferre  circa_, 
hunc  moribundum  . 

Refpondea  adprintum , negando  mi- 


norerti , fufficienter  enim  per  hiijufmo- 
di  figna  Sacerdos  cognofeit,  illum  ho- 
minem egere  Sacramento  Penitentis , 
ac  fubinde  reum  e(Te  peccati  ; neque 
enim  ad  hoc  uc  quis  dlretde  abfolvatur, 
neceflTum  ed  , ut  confiteatur  aliquod 
peccatum  in  particularl;yam  fi  aliquis, 
qui  multis  annis  in  gravillimis  vixilTet 
peccatis,  foliim  confiteretur  unum  pec- 
catum veniale  , v.  g.  fc  aliquando  vo- 
luntarie didraedum  fuifle  inter  oran- 
dum , & fubitO  deftitueretur  fenfibus  , 
fecundhm  omnes,  deberet  abfolvi , & 
tamen,moralIter  loquendo,Sacerdos  ex 
illa  Confellione  non  poffet  magis  de  il- 
lius datu  judicare  ,quam  fi  foTcim  ge- 
neratim dixHTet  fe  peccalTe;  ergo  etiam 
hoccafu  deberet  abfolvi . 

Ad  fecundum  nego  majorem  : Per  ea 
namque  figna  ^ pf  nitente  exhibita  Sa- 
cerdos cognofeit  tanquam  Judex  in 
Tribunali  Penitentl*,  hunc  hominem 
Deum  ofTendiire,&  de  hoc  dolcre.qiio- 
rum  utrumque,faltempodremum, prius 
non  noverat  fub  ea  ratione  Judicis  . 

Dicet  fccundd  : Si  pfnitens  , qui  ab- 
fente  Sacerdote  , dedit  Pfnitentis  li- 
gnum,valide  <5c  licite  poITet  abfolvi, fc- 
queretur  , qu6d  liceret  per  litteras , & 
internuntium  Confeffario  abfenti  pec- 
cata facramentaliter  confiteri  ;fcd  hoc 
tanquam  erroneum  dogma  proferi- 
ptum  ed  i demente  VIII. & Paulo  V. 
ut  jam  diximus  agendo  de  forma  hujus 
Sacramenti ; igitur;  8cc. 

Uego  fequelam  majortt : longi  enim 
diverfus  ed  cafus  hominis  moribundi 
ab  homine  , qui  per  litteras  Sacerdoti 
abfenti  peccata  lua  declararet;  nam 
moribundus  , quafi  per  Interpretem 
confitetur,  fci licet  per  tedimonium  eo- 
rum , qui  audierunt  illum  pollulantcm 
Confefrarium  , & viderunt  figna  Con- 
tritionis ab  eo  edita  . 

Infuper fitaceerAoi  eo  in  cafu  non  cen- 
fetur  abfens  , quia  habet  abfolvendum 
priefentem,nec-non'&  prifentcs  teftes, 
qui  declarant , moribundum  Illum  ha- 
be- 


De  Minifiro  Sacramsnti  PoenitemU . <J47 


bere  TolunUlem  efficacem  fufciplendi 
Sacramentum  Penitentlz . Secus  au- 
tem eft  de  homine  prorfus  abfente*. 
quia  ConfeiTarius  non  habet  nec  habe- 
re poted  certitudinem  moralem , qubd 
poenitens  ille,  qui  per  litteras  coafefTus 
eft,  Tit  in  debito  (latu,  ut  polllt  abfolvi, 
Unde  ad  minorem  dico,  hanc  alTertio- 
nem  non  repugnare  dednitioni  Cle- 
mentis VIII.  qua  damnavit  hanc  pro- 
pontionem  : Licet  per  litterai  , aut  In- 
ternuntium Confelfario  abfenti  peccata 
/acramentaiiter  confiteri  ,i!f  ab  iodcm-> 
abfcnte  abfoJutionem  obtinere . Primb, 
quia, ut  diximus,  hic  cafus  omnino  di- 
verfus  eft  a nodro;  Secundi  , quia  ipfe- 
tnet  Pontifex  interrogatus , an  mori- 
bundus lic  deberet  facramentaliter  ab- 
folvi: refpondit  debere  abfolvi  , & fe 
eum  abfbluturura  , II  talis  occurreret 
occafio,  nec  eum  cafum  fuo  decreto  ul- 
lo modo  comprehendi . Nam  , ut  refert 
ConInk^/yp.7,f;«m.iov.an.idu8.  id.A- 
prills  , IlluftriiTimus  Cardinalis  Bellar- 
minus  , & Illudrifsimus  Archiepifeo- 
pus  ArmacanusteOati  funt  feidab  eo 
audivilTe  . 

Confirmatur  ex  Rituali  Rom.  edito 
authoritate  Pauli  V.  in  quo  Summus 
Pontifex  non  foliim  permittit  , fed 
etiam  prccipit  omnibus  Parochis  , ut 
in  tali  cafu  moribundo  Sacramentalem 
Abiblutionem  impendant , (ic  enim_< 
habet : Si  inter  confitendum  , vel  etiam 
antequam  incipiat  confiteri  , vox  ^ lo- 
quela ggrum  deficiant,  nutibus,  fignis 
tonetur.  Sacerdos  , quoad  ejus  fieri  pote- 
rit , peccata  peenitentis  tognojeere,  qui- 
bus utcumque , ve!  in  genere , ve!  in  /fie- 
cie  cognitis , vel  etiamfi  confitendi  defi- 
derium  ,fiveperfe  , fiveper  alios  oflen- 
derit , abfohendus  efl . 


Qju  AB  ITIO  Quarta. 

^is,  iy  quatis  tffe  debeat  Minijler  Sa- 
cramenti, etsi  fieri  debeat  Confejfio  . 

TRia  maximi  hac  in  quedione  fune 
determinanda : Primum  , utrum 
fulns  Sacerdos  (it  Minider  facramenti 
Puenitentic ; Seeundstm  , utrum  id  om- 
ni Sacerdoti  conveniat  virtute  fui  cha- 
raderis  , & Ordinis : Tertium , utrum 
Confedarius  debeat  ede  ita  fecreti  te- 
nax , ut  nulla  unguam  ratione  ipd  li- 
ceat peccatum  fibi  confelTum  alteri . 
quam  poenitenti  manifedare,  ac  decla- 
rare . Qua  ut  didindius  refolvantur  . 
de  appareant . 

Notandum  primi , eum  inter  cetero* 
fuide  Vvicleffi  errorem,qud>d  Sacerdos 
non  edet  necedarius  Minider  facra- 
menti PcBnitentix,  ficut  tedatur  Vval- 
denfis  tomo  a.cap.t^y,  quem  nonnulli 
ex  recentioribus  h^reticis  hoc  in  errore 
fecutifuiu,  ut  colligitur  ex  Concilio 
Tridencino  fejfi.s^  etpA.  ubi  (latuit : 
Cirea  Minifirsm  autem  hujus  Sacra- 
menti declarat  S.Synodus  ,falfas  ejfe,  iS 
a veritate  Evangelii  penitus  sdieuas  do- 
Orinas  omtses  ,qu£  ad  alios  qsto/vis  ho- 
mines preeter  Epijeopos , iS  Sacerdotes 
clavium  miniflerium  ptmieiosi  exten- 
dunt,putantes  verba  illa  Domini:  ^uec- 
eumque  alligaveritis  fuper  terram, erunt 
alligata  in  eeeto , iy  qutccumque /il- 

veritis  fuper  terram  , erunt  /biuta , iy 
in  eeeto  , iy  quorum  remifiritis  peccata  , 
remittuntur  eis,  iff  quorum  retinueritis, 
retenta  funt,  ad  omnes  ChriHi  fideiet 
indifferenter  ,!y promiftui  contra  infii- 
tutionem  hujus  Sacramenti , itafstijfe-» 
di3a  , ut  quivis  poteftatem  habeat  re- 
mittendi peccata , publica  quidem  per 
correptionem  ,fi  correptus  acquieverit  , 
fieret  a veri  per  fiont aneam  ^nfeffio- 
nem  euieumque  foBam . 

Non  defuerunt  etiam  quidam  Ca- 
tholici . qui  MagidruJii  feotentiarum 

fe- 


Digitized  by  Google 


^4^  TrA£i.l,Difp,ll,ArtdlLSe^.ll.§lu£ji.lr. 


fecuti  /«4,  dijl.17.  etfi  concefTerjntjfo- 
lum  Sacerdotem]efre  Miniftrum  hujus 
Sacramenti , putaverunt  tamen  ii»  ne* 
ceflitate,abfente  Sacerdote,peccatorem 
teneri  confiteri  Laico : Dixtrunt  enim, 
ut  refert  S.  Bonaventura  eadem  difl. 
p.  j.dab.t,  cttod  fuinffue  medis  habetur 
foteflas  esb/glvetfdi,/eilicet  authorita- 
rs,i7  fit  eft  Dei : excellentia  , iT/ie 
tfi  Cbrifti  hominis : potestate  aa- 
thoritate  coMmissA,(3*/c  e]t  Sacerdotis’. 

MERITO  vrtKKfiS fic ehyufiitis SanSi’. 

iy  virtute  unitatis  Ecclesiasticae,  iy 
fic  eft  cujuslibet  viri  fidelis , & ideo  di~ 
eunt , quod  talis  Confeffio  quodammodo 
eft  Saeramensttm  Ecelefieex  probabilius 
tamen  eft  dicere,  quod  non  fit  Sacramen- 
tum Eeelefiee  , cuns  deficiat  ipfi formale  , 
/tilicet  poteftas  clavis:  Jed  eft  aliquid  lo- 
co ejus . 

'»  Notandum /ecundb,poteRatem  ad  ab* 
folvendum  k peccatis  Sacerdotibus  no* 
VK  legis  ik  Chrifto  D.  concelTam  , de* 
claratam  fuifTe  Mattb.  16.  metaphori* 
tk,  nomine  clavium  , ubi  Dominus  Pe* 
tro  hanc  poteflatem  fpondens.ait;?'/^! 
dabo  elaves  regni  caelorum , & quodeun- 
que  ligaveris  fuper  terram,  iSc.  Porrd  , 
„ inquit  Serapbicus  OoAor  4/i7. 18. 
„ art.  1 nomen  clavis  tranflatum  efl 
„ ad  fpiritualia  ab  ipfis  corporalibus  : 
n In  his  autem  corporalibus  clavis  efl 
,,  inflrumentum  ad  removendum  ali* 
ja  quod  obftaculum . QiMniam  igitur 
,,  in  fpiritualibur  invenimus  aliquod 
,,  obflaculum  ad  ingrediendum  in  re* 
,,  gnum  cflefte,neceire  eft  illud  remo- 
,,  vere:  ideo  ad  fpiritualia  nomen  r/a* 
„ vfr  transferimus , vocantes  elavem 
„ illam  virtutem  , per  quam  obftacu* 
a,  Ium  removetur , five  per  quam  ex- 
„ eluditur  , vel  includitur . 

„ Secundbm  hoc  icitur  notandum  , 
;,  qubdetim  triplex  Iit  obftaculum  in* 
„ ^ediendi  in  regnum,  & triplex  po* 
„ teftas  illud  removens,  triplex  eft 
„ clavis  fpiritualis,  differens  fccun* 
,,  dCim  gradum,  & dignicatem.Obfta- 


„ culum  autem  ingrediendi  in  calum, 
„ eft  {debitum  alicujus  peccati,  hoc 
autem  eft  triplex  . Primum  peccati 
„ mortalis  commifsi , & hoc  eft  debi- 
,,  tum  asterni  fuppIicii.Hoc  autem  ob* 
,,  ftaculum  folus  Deus  amovet ; quia 
,,  removetur  per  culpae  deletionem,  & 
,,  ideo  poteftas  hoc  removens  eft  po* 
„ teftas  divina,  qu«  ab  aliquibus  dici- 
,,  tur  clavis  authoritatis . Secundum 
,,  obftaculum  eft  debitum  peccati  con* 
„ traifti,&  illud  eft  debitum  folutionis 
,,  pretii,  & hoc  folvi  potuit  per  eum  , 
„ qui  potuit  fatisfacere  , talis  autem 
„ fuit  folus  Chriftus;&  ideo  h«c  pote- 
,,  ftas{removens  illud  obftaculum  eft 
,,  folius  Cbrifti  , & vocant  eam  aliqui 
„ elavem  excellentice^errXom  obftacu* 
,,  Ium  eft  debitum  peccati  dimifsi  , 
,,  quia  poftquam  homini  dimilTa  eft 
„ culpa,  adhuc  eft  obligatus  ad  tem* 
„ poraiem  poenam , & hoc  removeri 
,,  poteft  per  illum  , qui  poteft  peccati 
„ poenam  taxare : & talis  eft  Minifter 
„ Chrifti,  non  tantbm  Chriftus,  & illa 
,>  poteftas  eft  hominibus  communica* 
„ ta.  St  vocatur  ifta  poteftas  clavis  nti- 
„ niftersi.-.Cism  igitur  triplex  Iit  obfta* 
„ culum,  triplex  eft  clavis  . Prima  fci* 
„ licet  authoritatis,  4 qua  eft  fecunda, 
„ fcilicet  excellentic,  8c  haec  eft  in  folo 
,,  Chrifto;dc  tertia  eft  clavis minlfterii, 
,,  quK  defeendit  i clave  authoritatis  , 
„ mediante  clave  excellentiz  : Sc  de_> 
,,  hac  didhim  eft  Petro:  Tibi  dabo  cla- 
„ ves  regni  ceelorum  . 

„ Paul6  aliter  hanc  veritatem  ex* 
,,  plicat  Do<ftordift.ip.  num.4.ubi  ait: 
„ Authoritas  judiciaria  fententiandi 
,,  coelum  huic  aperiendum  , vel  aper* 
,*  tum  elTe,  poteft  intelligi  tripliciter. 
,,  Uno  modo  authoritas  fimpliciter 
„ principalis  . Secundo  modo  , non^ 
„ principalis,  fei  pnecellcns . Tertio 
,,  mado  , non  principalis, nec  prccei* 
,,  Iens,fed particularis.  Prima  foli  Deo 
„ convenit  propter  duo . 

,,  Prim6 , quia  ipfe  folus  ex  fe  eft  jii* 

ftus : 


- DtyUuad-by-i 


De  Minijiro  Sacramenti  Poenitentia . ^49 


fttis  I im&  ipfk  julHtU  : Primum  au* 
tem  judicium  non  poteft  compete* 
,,  re  , niii  primo  jufto , (juia  judicium' 
„ non  eft  perfeftum  , nifi  fit  juihim , 
„ juxta  illud  Pfalm.  Feci  Judicium  ,iy 
,^/ufhtium  i fi(}uidem  judicare  eft  jus  , 
vel  juftum  diiftare  . Primum  autem 
,,  juftum  oportet  elTe  perfeifliflimum  , 
„ 5c  ita  juftifiimum : ij^tur  primi  jufti. 
j,  Secund6,quia  judicare  eft  Prcfiden- 
„ tis,  juxta  illud  Apoftoli  ad  Rom.i4i 
„ Tu  quit  et , qui  Judicat  alienum  fer^ 
„ vumi  Primus  autem  Prcfidens  , non 
pot^  efle  nifi  Deus  folus  . Unde  fi* 
f,  cut  non  poteft  alii  communicare  di* 
„ vinitatem , fic  nec  primam  potefta* 
,,  tem  judicandi , nec  per  confequens 
„ elavem  fimpliciter  principalem,ape* 
„ riendi  coelum  . 

„ Secunda  clavis  «Icilicet  non  prin* 
,,  cipalis.  tamen  prccellens,  poteft  in* 
,,  telligi  quantiim  ad  duplicem  pree* 
^ minentiam  . Unam  quidem  in  uni* 
,,  verfalitate  caularum  judicandarum, 
„ aliam  in  firmitate  fententic  defini-; 
„ tivx  . £t  utraque  preeminentia  po* 
„ teft  convenire  illi,qui  omnia  merita, 
„ Se  demerita  novit  , que  funt  cauDe 
p,  propter  quas  coelum  eft  aperiendum, 
„ vel  claudendum  , Se  cum  hoc  habet 
„ voluntatem  infeparabiliter  confor* 
„ mem  juftitie  divina  . Propter  pri- 
„ mum  poteft  in  omnibus  caufisien* 
„ tentiare,quia  omnes  novit...  Propter 
„ fecundum  poteft  ejus  fententia  fim* 

„ pliciter  efie  firma  , dc  irrevocabilis  , 
„ quia  femper  jufta  . Hec  clavis  cum 
„ utraque  preeminentia  proprii  eft 
„ Chrifti , qui  novit  omnia  merita , de 
„ demerita  judicandorum  , de  femper 
„ juftitic  divine  conformiter  j‘idicat . 

,,  Nec  ilia  poteft  efle  inEcclefia  mili- 
„ tante  , faltem  congrui  non  poteft  ; 

„ quia  nullus  in  Ecclefia  novit  omnes 
„ caufas  judiciarias  , nec  habet  volun- 
Pf  tatem  immutabiliter  juftam . Tertia 
„ clavis,  fcilicet  particularis,quantiim 
f,  ad  caufas  cognofeendas , & infirma, 
Ttm.X, 


,,  quantiim  ad  fententiam  ferendam, 
„ puta  qu6d  fit  aliquando  revocabilis  , 
„ poteft  conferri  alicui  in  Ecclefia  Mi* 
„ litante,qui  poteft  in  illa  caufa  nofle, 
,,  de  in  illa  , lecundhm  legem  divinam 
„ reifti  judicare  ; de  fi  quando  preter 
„ illam,  lententia  ejus  non  erit  firma  , 
„ fed feciindnm  illam  erit  firma.  Po- 
,,  teft  ergo  in  Ecclefia  efle  una  clavis 
,,  coelum  aperiendi,  fcilicet  authoritat 
,,  fententiandi  particulariter  , de  non 
irrevocabiliter  , alicui  celum  efle  aper* 
tum  . Congruit  etiam  iftam  efle  In  Ec* 
clefia  , de  hoc  in  Sacerdote,  ut  Hierar* 
chia  Hcciefiaftica  fit  ordInata,de  ultima 
reducantur  in  primum  per  medium  . 

Notandum  tertid,  figlllum  Confeflio* 
nis  nihil  aliud  efle,  qu4m  obligationem 

Sjiia  Confeflarius  tenetur  ad  fervandum 
ecretum  de  Iis  omnibus , que  audivit 
in  Confeflione,que  utique  obligatio  id* 
circo  metaphorice  fgiUum  appellatur; 
quia  ficut  fecreta  figillo  folent  obfi* 
gnari;  ne  aliis  manifefta  fiant : ita  pec* 
cata  Confeflbri  manifeftata,perpetuo  fi* 
lantio  , quafi  facro,dc  inviolabili  figillo 
debent  obfignari,  ne  aliis  innotefeant . 
Ciim  autem  fit  triplex  jus,  quo  quis  te* 
neri  poteft  ad  fervandum  fibi  deman* 
datum  fecretum  , nempe  jus  naturale  , 
divinum  pofitivum  , dc  Ecclefiafticum  ; 
Queritur  an  Confeflarius  hoc  triplici 
jure  obligetur  ad  celandum  peccatum 
(ibi  in  Confeflione  manifeftatum  . 

Co  N CLUSIO  Prima. 

SOlus  Sacerdot  /egit  Evangelieee  ejl 
legitimui  MiniHer  Sacramenti  Pee- 
nitentitc  , cui  fieri  debeat  Saeramentalit 
ConpJJio  . Hsx  eft  de  fiJe  determinata 
in  Concilio  Tridentino  fc(r.i4.  cap.io. 
Si  quit  dixerit, Saeerdotettoui  in  peccato 
mortali  funt , pote  flatem  ligandi,  iyfol- 
vendi  non  habere  , aut  non  Jblum  Sacer- 
dotet  efe  Minifirot  ^bfiolutionit , fed 
omnibut,  iffinguUt  Cbrijti  fidelibut  ejfe 
diftum  : §Jueeeumque  ligaoeritit  fuper 
terram  erunt  ligata  (S  in  caelo  , U*  quec- 
cumque  foheritit  fuper  terram , erunt 
N n n n fo- 


Digitized  by  Googlc 


5 o Tra^.LDifp.n.Art.III.Se^.If,^u£/}.IF‘, 


filuta  !y  in  cvlo , iy<f  morum  rtmiferitit 
ptccata  remittuntur  cis,  quorum  reti- 
uueritis,  retenta  funt-.quorum  veriorum 
virtute  quilibet  abfolvere  poffit  peeeata, 
publica  quidem  per  correptionem  dum- 
taxat ,f  correptus  acquieverit ; Jecreta 
veri  perjpontaneam  Confe/ponem  , ana- 
thema fit.  Patet  hcc  veritas  exfa^o 
Chrifti  D.  qui  Joan.  3.  conferens  focuU 
satem  abfolvendi  k peccatis , Tolis  eam 
A]H>(lolisdedit:nam  c(im  infufflalTet  in 
eos,  & dixilTet:  decipite  Spiritum  fan- 
Bum  : (latim  Tubjicit : Quorum  remife- 
ritispeeeata  tije.  Clare  iniinuans  illis 
folis  hec  verba  dicere  , qui  per  Angula- 
rem ordinationem  ad  hoc  Spiritus  fan- 
<3i  gratiam  acciperent : tales  autenLj 
futit  foli  Sacerdotes  ; igitur,  &c. 

Probatur  infuper  eadem  veritas  au- 
thoritace  SS.  Patrum,  qui  unanimi  cal- 
culo ducent , hanc  ablelvendi  poteAa- 
tem  folis  Sacerdotibus  novs  legis  effe 
concelfam.  Ita  S.Ambroilus  lib.  de  Pa- 
radifu  , dt  libro  de  Poenitentia  , 11  hi  Io- 
quens  de  poteftate  ligandi, dt  abfolven- 
di,dicit:  ^us  boe  folis  efl  permiffum  Se^ 
ter  dotibus-,  S.Hieronymus  exponens  il- 
lud Matth.  id.  Tibi  dabo  elaves  regni 
ceclorum  : Habent  , judiciariam 
potejlatem  alii  dpofioli  , babet  omnis 
Eeclefia  in  Epifcopis,iy  Presbyteris:  fed 
ideo  Petrus  eam  fpeeialitir  aeeepit , ut 
omnes  intel ligant, quid  quieumqste  i ve- 
ritate fidei,  & focietate  Ecclefix  fepara- 
tar,  nec  i peccatis  folvi,  net  culum  pote  fi 
ingredi . 

Idem  teUantur  ceteri  Patres , maxi- 
me S.Leo  epift.91 . 6t  ante  eoe  S.Pacia- 
Dus  tradiatu  contra  Novatianos.  Porr6 
banc  veritatem  probat  Subtilis  Do<Ror 
fuprii  laudatus  num,  6.  ex  eo  qubd  Sa- 
cerdos fit  mediator  inter  Dcum,&  pec- 
,,  catorem  ; Congruit , inquit , ifism_, 
„ authoritatem  elTc  in  Eeclefia,  dc  hstc 
„ in  Sucerdote,ut  Hierarrbia  Ecclefia- 
„ dica  fit  ordinata,  de  ultima  rcducan- 
,,  tur  ad  primum  per  medium:  Hierai^ 
,,  chia  ed  medifi  inter  Oeuin,peccaa>- 


>,  remque  reducendum  . Moc  etiam_, 

„ congruit  perfetdioni  caufarum  fe- 
,,  eundarum  in  effie  morali,Deus  enim 
„ univerfaliter  non  negat  creaturis 
„ cauTalitatem,  qua  poteft  eis  compe- 
,,  tere  , im6  dt  illam  communicat , de 
,,  ad  ejusadlionem  caulis  fecundis  af- 
„ fifiit . Ex  quo  ergo  in  effe  gratuita 
„ polTibile  eft  hominem  habere  iftara 
„ cauTalitatem  redudlivam  , que  dici- 
,,  tur  clavis  , congruum  efl , qu6d  hoc 
i,  Tupremo  in  Eeclefia,  Tcilicet  Sacer- 
,,  doti , detur. 

Eamdem  veritatem  aperti,de  nitidi 
declarat  Seraph.  Dodlor  dill.  19.  art.a. 

,,  qu.i.ubiait:  Oicendum^ficut  dicunt 
„ Sandli,  de  hoc  etiam  innuit  ipTe  mo- 
,,  dus  tradendi  Ordioes)qu6d  in  ordi- 
„ neSaccrdotali  clavium  potellatcon- 
„ fertur . Hujus  autem  ratio  efl  infli- 
„ tutio  divina.  Inflitutionis  autem 
,,  congruitatem  videre  pofiumus, quo- 
ji niam  harum  clavium  conTcrvatoc 
„ habet  efficaciam  Mediatoris  , dr  offi- 
„ cium  Reconciliatoris . Mediator  au- 
„ tem  eft  inter  Deum  , dt  hominem  , 

„ reconciliator  ver6  reducendo  ad  Ec- 
,,  clefiam  , de  reconciliando  Ecclefic  . 

,,  Ad  hoc  autem  ut  poflit  efTeMediator 
„ perfetflus,  de  competens  inter  Deum 
„ 8c  hominem,  oportet  qu6d  pofTe  ha- 
„ beat  offerendi  dona,  dc  facrificia  pro 
„ peccatis,  in  quibus  Deus  placatur  . 
„ Ad  hoc  , qu6d  poffit  effe  reconcilia- 
,,  tor , oportet  qu6d  poffit  reducere  ad 
„ corpus  Chrifli  myilicum  , cujus  ca- 
„ put  eft  ipfie  Chriftus  verus  : dc  ut  re- 
„ dia  fit , dc  ordinata  potefios,  oportet 
,,  uu6d  habeat  pofie  conficiendi  fan- 
,,  dliffimum  corpus  Chrifii.Hoc  autem 
pertinet  ad  Tolos  Sacerdotes : Et  ideo 
mirabilis  Dei  Tapientia  orditMUifRmo 
modo  ordinans  Eccicfiafticas  poteila- 
tes,hanc  potefiatem  ligandi, de  iblveo- 
di  Tolis  Suerdotibus  commifit ; dc  ita 
in  ordine  Sacerdotali  dantur  clavea . 

Objicies  primi:  S.Jacobua  cap.f.mo- 
act , ut  Tua  peccata  fibi  mutuh  coafi- 

tean- 


' De  Minijiro  Sacramenti  Pcenitemia  . C^i 


teantur;  ait  enim  : Confitemini  erga  al- 
terutrum  peccata  veflra,iy  orate  pro  in~ 
vicem,  ut/aivemini:  Multhm  enim  valet 
fteprecatia  yufii  a^dua.  igitur  non  cen- 
fec  foli  Sacerdoti  faciendam  efTe  Coa* 
felEonem . 

Refpondeo  : Triplicem  In  Scriptura.» 
diilingui  ConfefEonem  peccatorum  fa* 
ciendam  proximo : unam  quidem  fatis* 
/adoriam , que  fiat  ofTenfo  fratri  ad 
impetrandam  ab  eo  veniam,  & pacem: 
aliam  confultoriam  , qua  fiat  ad  capef- 
fendum  confilium  neceflarium  ad  fa* 
lutem  : tertiam  verb  facramentalem  , 
qux  fiat  ad  veniam  obtinendam  per 
Abfolutionem  : Prima  quidem  fieri  po* 
tefl  cuilibet  proximo  oSenfo:  Secunda 
'Ver6  homini  jufio , & erudito  , prefer* 
tim  autem  Palloribus, ac  viris  Religio* 
lis,  quorum  o/ficium  ell  publice, <Sc  pri* 
vatim,fideles  Evangelica  dodrina  illu* 
ftrare  , dc  falutari  exhortatione  confo* 
lari . Tertia  autem  fieri  dumtaxat  po* 
tefl  Ecclefia;  Sacerdotibus  , quibus  folis 
concefTa  ell  k peccatis  abfolvendi  po* 
teflas.  Porro  de  hac  pofleriori  videtur 
dumtaxat  loqui  S.Jacobus,  cum  monet 
confitenda  elTc  alteri  peccata^/tquidem 
riirs  fermonem  fecerat  de  Sacerdoti* 
us  , monendo  fideles,  ut  fi  quis  ex  eis 
infirmatur , inducat  Presbyteros  Hccle- 
iia;  , qui  orent  fuper  cum  , & ungant 
olcoj  unde  (latim  colligit  : Confitemini 
ergo  alterutrum  peccata  verfra  : quibus 
sion  obfcure  fignificat,  apud  eoselTe.» 
deponenda  peccata  , quos  jam  dixerat 
efle  ad  vocandos,ut  orarent  fuper  infir* 
snum , & eum  ungerent . Ne  ver6  quis 
cxiflimaret  peccata  mortalia , quibus 
aegri  confcientlam  oneratam  haberent, 
per  illam  Sacerdotum  orationem  , Oc 
niiniflratam  facram  Undionem , polTe 
deleri , fubjungit : Confitemini  aitem- 
trum peccata  vefira.  f ut  explicat  Hugo 
Vidorinus  lib.  de  Sacramentis  : ) Hoc 
cfl  inter  vos  homines  hominibus , oves 
Palloribus  , fubjedi  Prelatis  , laici  Sa- 
cerdotibus , iJ  qui  habent  peccata,  iis 


qui  peccata  dimittendi  potellatem  ha- 
beat . 

O^/iciei/eeundd:  S.  Cyprianus  lib.j. 
Epillularum  fecundiim  editionem  Pa- 
melli  epilLi docet:  Si  fuii  infirmitate 
opprefitti  non  pofit  enpeBare  Sacerdotii 
adventum,  reconcilietur  per  Diaconum, 
fuBapriui  exomologefi,  idell  Confeflio- 
ue.  Similiter  de  furtis  cap.  fures  , legi- 
mus: Fures,  iy  latrones,  fi  in  furando,  & 
depredando  occiduntur,  vifum  efi  pro  eis 
non  effe  orandum  : Sed  fi  eomprebenfi , 
aut  vulnerati  , Presbytero  , ve!  Diacono 
eonfefis  fuerint, communionem  ets  non  ne- 
gamus . 

Refpondeo : Cyprianum  loqui  non  de 
Abfolutione  facramentali , led  de  ea  , 
qua  publice  pcsiiitentes  recipiebantur 
in  Communionem  Ecclefitr,  ut  pofTent 
cura  aliis  communicare  , & divinis  in* 
rerelTe . efd  alterum  dico  , in  eo  capite 
non  dici  , qu6d  Diaconus  polllt  furem 
Sacramentaliter  ablblvere  , fed  qu6d 
poflit  audire  ejus  Confeflionem  , & ju- 
dicare , utrum  fit  vere  contritus,  & di- 
gnus cui  Sacramentum  EucharilHa:  mi* 
nillretiir,quod  tunc  temporis  Diaconi, 
abfente  Sacerdote,  fidelibus  con(erre_» 
folebant . 

Objicies  tertio  varias  SS.Patrum  au- 
thoricates  , quibus  fignificate  videntur 
potellatem  clavium  ad  omnes  omnino 
fideles,  praifertim  bonos,  8c  pios  perti- 
nere, eamque  ab  illis  exerceri,  quotief* 
cumque  vel  olTeiifas  fratribus,  qui  in  fe 
peccafTent,  pmnitentibus  remitterent ; 
yel  ftafradlos,  de  impeenitentes  divino 
judicio  puniendos  relinquerent. Ita  prf 
caceris  S.  Augutlinus  lib.j.  contra  Do- 
nacitlas  cap.  iS.  ubi  de  Apollolis,  qui* 
bus  didlum  erat : Quorum  remi/eritis , 

„ lic  loquituti;  Ergo  fi  perfonam  gere- 
„ bant  Ecclefia  , & fic  cis  hoc  didum 
»»  cll,  tanquam  ipli  Ecclefia  diceretur : 

,,  pax  Ecclefia  dimittit  peccata  , 8e  ab 
„ Ecclefia  pace  alienatio  tenet  pecca* 

,,  ta,  non  fecundCim  arbitrium  horni* 
„ nura  , fed  fecundiini-arbitrium  Dei , 
N n n n a de 


Digitized  by  Googie 


<S’5 1 Tra!i,I.DifpJI,Art»llLSefi,Jl,^U(eJi,IT^, 


,,  & orationes  Sandlorum  fpiricua- 
t,  lium,  qui  omnia  dijudicant , ipfi  au- 
j,  tcm  a nemine  judicantur.  Petra_. 
,,  enim  tenet  , Petra  dimittit  ,coIum- 
j,  ba  dimittit , unitas  tenet , unitas  di- 
,,  mittit;  pax  autem  hujus  unitatis  in 
,,  folis  bonis  cft  , vel  jam  fpiritalibus  , 
,,  vel  ad  rpiritalia  concordi  obedientia 
,,  proficientibus  ; in  malis  autem  non 
,,  efl,&c.  Et  infra  de  malis;  Remiffam 
j,  tamen  peccatorum  non  dabant, que 
„ per  orationes  Santflorum,  ideft  , per 
„ columba:  gemitus  datur.  Non  enim 
,,  raptoribus,  & fmneratoribus  diceret 
,,  Dominus  tf  cui  dimiferitis peccata  , 
„ &c.  Et  lib.%„  cap.li.  Quapropter,/»- 
;,  ^ur/.  Sacramentum  gratiedat  Deus 
j,  etiam  per  malos , ipfam  ver6  gra- 
„ tiam  non  nifi  per  feipfum  , vel  per 
„ Saiidtos  fuos  , dc  ideo  remiflionem-» 
„ peccatorum  , vel  per  feipfum  facit  , 
n vel  per  illius  columbe  membra,  qui- 
,j  bus  ait : Si  cut  dimiferitit , 3cc.  Et 
„ tjufdcm  aperis  Ub.6.  cap.t^  Chm,  in- 
,y  f«/'r,bomini  malo  veraciter  adDeum 
>»  conyerfo  peccata  dimittuntur,ab  eis 
„ dimittuntur,  quibus  iple  veraci  con- 
,,  verfione  conjungitur . Idem  quippe 
„ Spiritus  fandus  ea  dimittit  , qui  da- 
,,  tu  s eft  omnibus  Sandlis  (ibi  tharita- 
„ te  coh^rentibusifive  fe  noverint,five 
„ non  noverint . Similiter  ciim  alicu- 
,,  jus  peccata  tenentur  , ab  eis  utique 
„ tenentur,  ik  quibus  ille  cui  tenentur, 
„ vite  diflimilitudine  , dc  pravi  cordis 
„ averfione  disjungitur.  Prseterea  tra- 
dat.fS.  in  Joan.dicit,  qu6d  dum  nobis 
invicem  peccata  dimittimus,  ea  in  ter- 
ra folvimus,  ut  &in  cmlofolvantur. 
Et  tradi. 131.  ad  ea  verba  : Quorum  re- 
miferitts,  dtc.  Ecclefie  charitas,  inquit, 
eorum,  qui  participes  fui  funt , peccata 
dimittit,eorum  qui  non  funt,  tenet.  Si- 
milis eft  locus  apud  S.  Ambrofium  lib. 
p.  in  Lucam  ad  illud  : Sohite,  addu- 
cite,v\>\  fic  ait:  SoMt  enim  manus  Apo- 
fJolica,  talis  aBus,  talis  vita  , talis  gra- 
ti a , cfio  talis  t is  tu  ut pajftt  ligatos  fol- 


vert . Proferri  etiam  poteft,quo<I  Orf- 
genes  homil.  i.  in  i6.  Matth.  feribit  : 
Omnes  eos,  qui  veftigia  Petri  fequuntHr, 
habere  fohendi,  iy  ligandi  pote  flatem  . 
Et  quod  TheophilaCius  in  Matth.  i9. 
apertis  verbis  tradit,  dicens  : Non  enim 
folitm,  qu€  fchunt  Sacerdotes  .funt fo- 
luta, Jid  quKcumque.iy  nos  injarih  afe- 
Bi  vel  ligamus , vel  folvimus , iS  ipfa-» 
erunt  ligata,  vel  foluta  . 

Refpondeo,  nos  jam  ex  parte  his  om- 
nibus authoritatibus  feciffe  fatis  in_» 
Difp.  proeemiali , ubi  demonftravimus. 
Sacramenta  valide  adminiftrari  etiam 
per  malos  Miniftrns . Addo  infuper  lo> 
cis  mox  laudatio SS.  Auguftinum  , dc 
Ambrofium.non  loqui  de  Miniftris  Sa- 
cramenti , neque  de  Sacramentali  mo- 
do remittendi  peccata  , qui  fit  per  au- 
thoritatem  minifterialem.fed  de  modo 
impetratorio  , qui  proprius  eft  fandtis  , 
dc  piis  Viris.  Neque  enim  Deus  dimit- 
tit alicui  peccata  extra  Sacramentum 
ad  orationes  perverforum  , fed  jufto- 
rum . Qua;  duo  apertillime  diftinguic 
S.  Auguiiinus  lib.  4.  contra  Donatiftas 
cap.4.  ubi  difputans  de  h«retico,dc  ra- 
ptore, utrum  remittant  peccata,  ait;  Si 
per  vim  Sacramenti  Dei  ,fcut  ille  pe  iy 
ipfe  ip  per  meritum  fuum  , nec  ille,  net 
sile . <^ibus  fignificat , peccata  inter- 
dum dimitti, vel  per  minifterium  abfoL 
ventis  , vel  per  meritum  impetrantis  ; 
quem  utique  pofteriorem  modum  re- 
mittendi peccata  , etium  agnofeit  Ec- 
clefia  in  Santftis  cum  Deo  regnantibus: 
dicit  enim,  inquit  Eftius  dift,30.  $.3.  in 
Hymno  ad  B.  Virginem:  Solve  vincula 
reis ; dt  iterum  : Nos  eulpis  folutos  mites 
fac  , iy  capos . Et  ad  Apoftolos  : Nos  i 
peccatis  omnibus  folvite  juffu  queefu- 
mus  . Et  ad  Martyrem:  Solusa jam  ftnt 
vincula  tui  Jacrati  eortoris , nos /6’/w_» 
vinculis feeculi,  &c.  Dicitur  axsttm  juf- 
fu , propter  certitudinem  eiTecftus  con- 
fequentis  earum  interceiTionum  . Item 
ad  Prccurforem  : Salve  polluti  labri 
reatum,  fauBe  ^oarsnes , E diverfo  quo- 


• Ve  Mtntjlro  Sacramenti  Poenitentia . 5 3 


que  dicuntur  SanAi  li.qare  impceniten* 
tes,  8c  eorum  retinere  peccata, quando 
divinam  juflitiam  circalmptenitentes  , 
& potilTimiim  circa  damnatos  appro* 
bant . Unde  vox  eorum  e(l  in  Pfalmo  : 
ni/irearit  omnihu!  qui  operantur 
■iniquitatem  , Nam  ficut  lii  extremi  Ju- 
dicii die  Sancft!  futuri  funt  Judices  , ita 
& nunc  quodammod6  judicant  malos  > 
& impios  , divinam  etiam  in  hac  vita 
circa  cos  approbando  iententiam  . Ad 
id  ver6,  quod  ex  Origene  , dc  Theo- 
phlladio objicitur,  jam  fuprarefpon- 
'liim  eft  ad  primam  objedtionem  , ubi 
diximus  triplicem  efle  Confeirionem ; 
unam  quidem  Satisfadforiam  , de_> 
qua  hi  duo  Authores  funt  intelligcn- 
di. 

Pftes  : Vtrum,ahftnte  Saterdote,  iy  ur- 
gente mortit periculo , nliqttis  pec- 
cati niortaln  eonfciut  confiteri 
teneatur  Laico , aut 
Diacono  ? 

Refipondeo , ejufmodi  Confeffionem 
varios  Authores  confulere.^/V/wd  nam- 
que Author  libri  de  vera  , & falfa  Pce- 
nitentia  cap.  lo.  dc  ex  eo  Gratianus  , 
cap.  ^ueni panitet, did.i.de Poenit.ubi 
ait:'  Tanta  Confifiionis  vit  eH,  utfideeff 
Sacerdot , confiteatur  proximo  : ficpc  » 
enim  contingit,  quid  ptenitent  non  ^tefl 
verecundari  coram  Sacerdote  ; ijfi itie  , 
qui  confitebitur  , poteflatem  non  habeat 
Jolvendi  : fit  tamen  dignut  venia  Sacer- 
dotis defiderio,qui  confitetur  /ocio:  Mun- 
dati enim  funt  leprofi , dum  ibant  orare, 
vei  fe  oUendere  Sacerdotibus  , antequam 
ud  eos  pervenirent.  I/nde  patet, Deum  ad 
cor  injfpieere  , dutn  ex  neeefsitate  prohi- 
bentur ad  Sacerdotes  pervenire  . Stepb 
quidem  quierunt  eos  fani  , iy  heti  : Jed 
dum  quierunt , antequam  perveniant  , 
vtoriuntur . Sed  mifericorJia  Dei  ubi- 
que e fl , qui  iy  jttjiis  Parcere  novit , etfi 
non  tam  citi , jicut  fi  fohtrentur  i Sa- 
cerdote . 


Idem  docet  Petrus\Cantor  Parifienfi  s 
in  Summa  de  Sacramentis  fol.io}.  ubi 
eandem  tuetur  fententiam  ut  commu- 
nem eadem  libri  de  vera  , dc  falfa  Pce- 
nit.  authoritate  fretus  . Ecee  ex  hae  au- 
tboritate  habemus  , qudd  in  neeefsitate 
confitendum  fit  laico/ fi  Saeerdos  defit  i iy 
non  folum  venialia,  fed  etiam  mortalia^ 
Deinde  fibi  authoritatem  Bedz  obji- 
cit , qui  hoc  videtur  de  venialibus  tan- 
thm  intelligere,  cui  (ic  refpondet ; Sed 
hoc  forti  difium  efi  in  ca/ii,ubi  Sacerdot 
haberi  poteft ; quod  videtur  ex  eo  quod 
fequstur  ,fcilicet,  quid  fine  Confefsionh 
emendatione  peccata  nequeunt  dimitti  s 
Si  enim  tanta  necefsitatis  efi  Confefsio  , 
quid  fi  deefi  Sacerdos  , confitendum  fit 
cuieumque  in  mortis  periculo  ,fed  num- 
quid  '^udao  , vel  Gentili , vel  Haretieo 
maniftfiol  Non  videtur,  quia  contempto- 
resJunt , iy  irrifores  Cbriltiana  Reli- 
gionis,iyc,  Pofte^  probat,  nec  morioni, 
nec  puero  confitendum  e(Te  , fed  layto 
difereto  , quinonfcandali%eturps-opter 
ejufmodi  Confefsionem  . Quarit  amplius 
idem  Petrus  , atque  refpondet  ea , qu« 
mihi  videtur  hic  inferenda, ut  qua  fue- 
rit tum  multorum  vulgata  praxis  evi- 
dentibs  demonftretur  ; An  iy  fimiliter 
mulieri,  qua  non  feandalitptur  per  ejuf- 
modi  Confefsionem  f Item  fi  fidelis  fer- 
viens  yudao  moriatur  in  via  , domino 
prafente  folo  fuo  , non  habens  peccata-» 
aliqua  , in  quibus  "Judaus  ille  velit,  vcl 
pofsit  detrahere  eonfitenti,  vel  Eeelefia : 
iy  illepritt/quam  moriatur  , confiteatur 
yudao  illi,  iy  eum  adjuret  per  j)eum,iy 
fidem  quam  ei  debet,  ut  Pienitentiam,iy 
Confefsionem  fuam proteftetur  Ecetrfta : 
an  credetur  ei  poflmodum  hoe  prot  'lian- 
ti > nonae  commendabit  Eeelefia  talem-» 
Confefsionem , ciim  nullum  ex  ea  fcqua- 
tur  periettluml  R.Credo,  qudd  Dominut, 
qui  dat  in  tali eafu pernitenti  Contritio- 
nem  , ipfam  quid  agere  debeat , docebit 
per  internam  infpirationem.Potejl  enim. 
Ut  credo  , propter  tantam  necef/tutem 
etiam  hoc  'Jstdeco  vel  haretieo  confiteri  j 

po- 


Digitized  by  Gt)Oglc 


^54  L'D^JL/4rtMLSeii,U.^<e^jr, 

potejl  autem  commendaMiter  oLHinere,  quid  valtat  illa  Confe^fo.Cai  fic  refponr 
iw  talihui  confiteatur  , fi  didet  ei  eoa-  det.  yaJet  Confcffio  fida  laieo,  ubi  arti- 
fci  ntia . euJus  neceffltatit  , non  contemptui  Reti  - 

Iu  eciam  docuit  Pr^pofitivus  , ut  gionis,  excludit  proprium  , vel  alienum 
vulgawm  doctrinam  , ficiit  ex  ejus  Sacerdotem.  Deinde  docet.  Patres  muU 
Summa  msnufcrlpta  colligitur,  a.  cap.  tiplicem  aireruifle  abfolvendi  potefta* 
de  Confeffioae,  ubi  fic  Tctibit,  ^teritur  „ tem:  Efl , inquit,  poteflas  abfolven- 
utrum  ediquis  polfit  confiteri  foeio  fuo  . ^ di , ex  authoriute  quz  e(l  Dei : Eft 

»>  Quod  fic,probatur.Bcda  tiiper  illum  ,,  poteltas  fuper  excellentia,  de  fafc  eft 
„ locum,Conficcmini  alterutrum  pec-  „ Chridi  hominis,  dcc.  Tertia  potedas 
„ cata  vedra , dicit  , qu6d  peccata  ex  „ ed  ex  vits-  merito , dc  fulTragiis  ora« 
M deliberatione  fadla  debet  quiscon-  ,,  tionum,dc  hcc  e(l  Sandtorum  in  £c> 
^ fiteri  Sqccrdoti ; faiila  ver6  ex  indr>  ,,  clefia  , qua  unus  alii  meretur  pri* 
,,  mitate  , vel  ignorantia  poted  con>  „ mam  gratiam,  qua  abibivit  i peccar 
„ fiteri  focio . Contra  hoc  Cc  ; Aliquod’  ,,  tis.Alia  autem  potedas  ex  officio  Mi- 
,,  peccatum  failum  ex  infirmitate  , ,,  nidrorum  concefla  Sacerdotibus;  ed 
„ gravius  ed  omni  peccato  cx  delibe-  ,,  ultima  ex  unitate  fidei,  dc  cfaaritatis, 
,,  ratione  fadio.Nam  peccatum  forni-  ,,  dc  hac  pro  necefli  tatis  articulo  de- 
„ cationis,quod  fit  ex  infirmitate, gra-  „ fcendit  in  omnem  hominem  ad  pro 
,,  vius  ed  verbo  otiofo.quod  quis  dicit  ,,  ximo  fubveniendum  : dc  hanc  pote- 
,,  ex  deliberaiione.Ergo  aliquod  mor-  ,,  datem  habet  laicus  in  articulo  ne- 
„ tale  peccatum  debet  quis  confiteri  „ ceffitatis,  dc  mulier  fimiliter,Articu- 
„ fodo  Sc  veniale  Sacerdoti . Solutio  ; „ culo  ferente  docet , Abfolutionem 

„ Beda  per  peccatum  infirmitatis , in-  ,,  illam  efie  Sacramentalem,  ut  ed  Ba- 
,,  tellexit  peccata  quotidiana,  fine_>  ,,  ptifmus a laico  datus,  dclaicumeo 
„ ouibus  vix  poted  effe  vita,  quia  hac  „ cafu  veri  Minidri,  ided , Sacerdotis 
,,  uepe  ex  infirmitate,  vel  ignorantia  „ Vicarium. 

„ procedunt . dVi/fa,cr//ar  quid  con-  Ita  quoque  S.  R.aymundus  lib.}.de 
„ ferat  confiteri  focio  , Videtur  qudd  Panit . dc  remifT.  $.  ao.  ubi  ait;  iSVd,  ^ 
„ nihil  conferat , Nam  focius  non  ha-  graviora  eoicqualibut  pandenda  fiunt , 
,,  bet  potedatem  ligandi,  atque  fol-  eumdeejl  Saeerdot.iy  urget  periculum  : 
„ vendi;ergo  nibil  confert  focius, ma-  venialia.  Sacerdotii  ablata  copia  , licet 
„ xime  cum  polfit  invenire  Sacerdo-  confiteri  cottqualibni,iJ  hoc fiUfficit , ut 
„ tem.  Solutio.  Dicimus,  quidquid  di-,  dicunt  plerique  Dodoret ; fi  tamen  ex 
„ cat  Beda,  qu6d  femper  meliused  contemptu  non  prectermittatur  Sacer  dot, 
t,  confiteri  Sacerdoti , quam  focio  , dc  Alii  vero  dicunt , iy  credo  tutiitt , qudd 
,,  focio  noned  confitendum,  nifi  in  utriufique  generit  peccata  Sacerdotibut 
,,  neceflitate  . Neceflitas  autem  ed  fiunt  pandenda  , quibui  eft  eoneefia  po- 
,,  in  minimis  peccatis.  Pene  enim_.  tefiat  ligandi,  iS  abfolvendi,  fi  habeatur 
,,  eflet  impoffibile  femper  quoties  pec-  eorum  copia . Et  anteii  fT.  i q.  dixerat  S. 
„ camus  Sacerdotem  invenire  , fed  Augudini  authoritate  fretus,dt  Decre- 
„ Ibcium  de  facili  reperimus : dcciim  tide  Pmnit.  did.  i.  dc  de 

,,  quis  confitetur  focio,  folvitur  cx  de-  Confecratione  did.  4.  cap.  Sanctum  . 
„ fiderio  Sacerdotis  , ut  dicit  Augudi-  Tanta  ed  vis  Confeffionis  , ut  fi  immi» 
„ nus . Hkc  tlle  * neat  articulus  neceffitatis,  vel  quia  in- 

Albertus  Magnus  in  4*  did.  17.  firmatur  ad  mortem, qui  confiteri  vult, 
art.  vS.  hanc  quadio.nem  proponit.  /^a  vel  debet  intrare  bellum  judum,  dc  de- 
uUquii poffitt  confiteri  fiuo  /ocio  , iS ad  ed  Sacerdos , confiteatur  proximo : de 

ita 


De  Minijiro  Sacramenti  P cenitent U 2'-  <555 


iM  non  foKtm  Clericojfed  etiam  Laico,- 
trei  focio  poflTet . 

jHfxandcr  /ileitfit  Summe  q.tp, 
fNcmb.i.  art.i.dkit,  Confe(nonem_> 
laico  f«<Ham,utilem  eflTe  multis  de  cau> 
fis,  dc  Abfolutionem  i laico  datam,  ef* 
fe  Abfoluiiunis  k Oeo  impetrationem  ; 
atque  in  hujus  rei  probationem  afTere 
S.  Augufiini  didium  jam  exfcriptum  , 
fed  fub  nomine  S.  Gregori! . iS*.  Bona- 
vexfura  in  dift.i/.  p.^.dub.  j.  dt  art.  2. 

. 1.  teftatur  nonnullos  Dodtoresexi- 
imare,Confel11onem  illam  elTe  Sacra» 
mentalem  ; contrarium  tamen  proba» 
bilius  judicat . Sed  parbm  In,tere(l , ah 
fit  Socramentalis  , nec-ne  , 'mod6  pri- 
marium Abfolutionis  Sacramentalis 
elTedtum,  ideft  , falutem  , quoquo  mo- 
do in  ptenitente  producat , 

Cardinalis  Hofienfit  lib.  f.  Summ«, 
tit  . de  Ptenit . dt  remilT.  c.  14.  ubi  ca- 
fus  explicat,  in  qiiibus  licet  non  conli- 
teri  Parocho  luo , Septimo , inquit  , 
tempore  neceflitatia  2<S.  q.A.  Si  Pref- 
” iftert  de  Poenit  difl.  j.  ^uieunqut 
” Prttiytrr  : quia  , ficut  ait  Augufti- 
X*  nut,  tanta  eft  ris  Confeflionis,  qu6d 
y fi  immineat  neceflitatis  artkulut;  ut 
,»  quia  infirmatur  ad  mortem  is,  ^ui 
,,  vult  confiteri , vel  oportet  eum  in- 
,,  trare  bellum  , dc  deeft  Sacerdos  non 
folbm  proprius , fed  ,dc  quilibet;  in 
tali  articulo  poteft  etiam  laico,  vel 
etiam  mulieritfi  non  adfit  alius,con- 
*’  fiteri.de  Pnenit.dift.i.^rw 
” & di(i.  , &deConfecra- 

»*  tione  dift.  4.  SanBam  eft , iye.  Non 
»»  tamen  Hwetico,  vel  excommunica- 
» to  debet  quis  confiteri . CJ^ntc  au- 
1,  tem  virtutis,  (It  ejufmod i Confellio, 
„ paulA  poft  explicat;  Quod  autem  di- 
,,  dtiim  eft  de  Laico,  vel  mulierc,intel- 
ligas  quoad  oftendendam  fidem  Sa- 
cramentalem;  Unde  fi  fic  moriatnr , 
faWacur,  debitum  tomen  Sacramen- 
“ tunt  deficit  , quia  nullus  poteft  veri 
**  abibivere.ut  fcilket  verum  fit  facra- 
X*  meatum  Pcenitcnti;  , nifi  Sacerdos 


,,  fit;ideoque  fi  talis  evadat, 'debetite-  1 
rum  Sacerdoti  proprio  cbnfiteri . 
Sinti/iter  S.Thomas  In  ifi^.iniin  - 

quxfl-  i*  art.  j.  qufiJNmtHlxL  i.  Dicen- 
dum , qu<6d  iicut  Baptifmus  eft  Sacra- 
mentum necefsitatis , ita  , dt  Pocniten» 
tia.  Baptifmus  autem  qui  eftSacra--- 
mentum  necefsitatis  , habet  duplicetn  t 
Miniftriim;  unum,  cui  eK  officio  bapti- 
zare incumbit  , id  eft , Sacerdotem  : • 
alium  , cui  ratione  necefsitatis  difpert-.. 
fatio  Baptifm!  committitur  . Ita  etiain 
Idinifter  Pocnitentio  , cui  Confefsio 
facienda  ex  officio  eft,  eft  Sacerdos;  fed 
in  necefsitate  etiam  Laicus  vicem  Sa- 
cerdotis fupplet , ut  ei  Confefsio  fieri 
pofsit.  Et  poft tk  in  Refponfo  ad  pri- 
mum docet,  in  hujufmodi  Cortfefsione 
inelfe  rationem  Sacramenti,  de  ea, que 
ad  Sacramenti elTentiam  pertinent , li- 
cit  non  omnia ; quos  vero  defunt,  de- 
fetftum  fcilicet  Sacerdotis  , a fummo 
Sacerdote  fuppleri:  Quando  necefSitaB 
imminet , debet  facere  p^hitens , quod 
ex  parte  fua  eft,fcilicet  conteri,dt  coti- 
fiteri  cui  poteft.  Etpault  poft ; Nihilo- 
minus Confefsio  Laico  ex  defiderio  Sa- 
cerdotis faifia  , Sacramentalis  eft  quo- 
dammodd,  quamvis  non  fit  Sacramen- 
tum pcrfetftum . Poftei  refponfione 
ad  fecundum  alTerit,  Laicum  e(Te  con- 
fitentis  Judicem  , e6qu6d  ratione  rte- 
cefsitatis,dt  Sacramenti  adipifeendi  fc 
fe  ei  confitens  fubjectt . 

yerhm  dico  hi$,dc  fimilibuS  auhtori- 
tatibus,  dc  fententiis  non  fignificariil- 
lam  Confefsionemi  pf  nitente  fatftam, 
de  Abfolutionem  a Diaconis  , aut  Lai- 
cis  datam,  eiTeSacramentalem  ; quip- 
pe omnes  omnino  Ecciefiar  Doiftores 
conftanter  docent  clavium  potcftateafl 
ad  folos  Epifeopos,  de  Presbyteros  pera 
tinere  , uti  aperti  definit  Concilium-»* 
Tridentinum  ftf.  14.  cap.6.  Itaque  illa 
confefsio  poteft  quidem  e(Te  faiutaris 
propter  Contritionem, dc  verecundiam 
ac  humilitatem  annexam  ; nam  (in- 
„ quit  Dodlor  d>y9.  ip.qttiefti-p,  >Tan* 

Con- 


Digitized  by  Google 


6 $6  TraB.LDi/p.IL/4rt,ULSeB.U,^UieJi.If^, 


»,  Coiiferso  poteft  efle  'materia  vere* , 
„ cundiz  , que  eft  una  pcana  debita_« 
,,  peccato  : dc  in  huc  conii  tena  folvit 
„ aliquam  pmnam  , quam  folverct , (i 
confiteretur  Sacerdoti  : fed  quia  ac* 
„ culatio  ad  hoc  ex  prscepto  iit , de 
„ non  aliud,  ut  fequatur  lententia  ; dc 
Layeus  nullam  habet  fententiandi 
„ authoritatem  in  iAo  foro  ; fequitur  , 
„ qudd  nullum  przceptum  eA  de  accu- 
fando  fe  Layco  : dc  furt^  utilius  elTec 
,,  non  accufare  fe  illi,fi  polTet  zqualem 
„ verecundiam  habere  apud  lareco- 
gitando  eadem  peccata  , dc  fic  eque 
,,  puniri.  £t  A diceret  aliquis,  qu6d, 
,,  necelTarium  eA  non  confiteri  Layco, 
„ quia  nulli  .licet  diffamare  fe  , nec 
,,  prodere  peccatum  fuum  occultura  , 
„ maximi  quando  ille,  cui  prodit,  non 
„ przfumitur  celator  fecreti , nec  feit 
„ melibs  confulere  peccatori , quim_t 
„ ipfemetAbi;  forte  enim  propter  con* 
,,  Alium  requirendum  , liceret  revelare 
,,  peccatum  fuum  alicui  Layco  difere* 
„ tiori . Sed  nec  hoc  patet,  quia  confi- 
„ lium  poiTet  inquiri  pofito  cafu  in— > 
,,  univerfali  de  aliquo , abfque  revela* 
,,  tlone  peccati  fui.  Quid  igitur  de  ma- 
M lefa(floribus  damnatis  confitentibus 
„ Layeis  ? Refpondeo  , Amplicitas  ex* 
„ cufat  eos,  ne  in  hoc  peccent : dc  hu- 
„ militas  eorum  eA  meritoria  eis  pro 
,,  quanto  volunt  illud  , quod  pertinet 
„ ad  facramentum  Pccnitentiz  fupple* 

,,  re  , Acut  poiTunt . Sed  viro  dilcreto , 

,,  qui  bene  fciret  ad  quid  eA  ConfelEo 
j,  inAituta:  nec  fort^  utile  foret , nec 
,,  ffine  forte^  neceffarium  talem  Con* 

„ tcAionem  facere . ItaDoAor. 

Conclusio  Secunda. 

NOn  omnit  Sacerdos  extra  imminens 
periculum  mortis, efl  Minijler  Sa- 
cramenti Peenitentiee , cui  fieri  deieat 
Confeffio  ; Jed  tantiim  ille,  cui  ad  sd  con- 
teffia  efi jurifdiSio  . Hac  eA  communis 
apud  Theologos , dc  exprefs^  colligitur 
ex  Concilio  Florentino  in  Decreto  £u* 
genii,  ubi  docet,  MiniArum  hujus  Sa* 


cramenti,eAe  Sacerdotem  laientem  ami 
tboritatem  abfolvendi  ordinariom  , vel 
delegatam  . Quibus  verbis  cbm  explicet 
ea,quc  jure  divino  ad  cAentiam  Sacra* 
mentorum  requiruntur,  AgniAcat  hanc 
authoritatem  , Ave  poteAatem  jurifdi- 
diionis  requiri  jure  divino.  Idem  aper- 
te fatis  docet  Concilium  Tridentinum 
/efilt^  eap.r.  ubi  ait,  Abfolutionera  4 
peccatis  efle  adlum  judiciarium  ex  in* 
Aitutione  ChriAi  : ad  hunc  autem  re* 
^iritur  jurifdliflio : unde  cap.p.  ait: 
^oniam  igitur  natura  , iy  ratio  'Judi- 
cii illud  expojeit , ut  fententia  in  fuhdi- 
tos  dumtaxat  feratur-,  perfuafum  femper 
in  Eeclefia  Dei  fuit , ij  verijfimum  efe 
Synodus  beee  confirmat  i nullius  momenti 
Abfolutionem  eam  efe  debtre,  quam  Sa- 
cerdos in  eum  profert  in  quem  ordina- 
fiw  t aut  fubdelegatam  non  babet  juri- 
fdlaionem . Unde  etiam  csp.  Si  Epifeo- 
pus,  de  Potnitent.  dc  remilT.  in  6.  Aatui* 
tur , nulla coniuetudine  poiTe induci. 
Ave  pwfcribi , ut  quis  fine  licentia  Su- 
perioris poilit  Abi  ConfeAarium  eligere 
quia  nimirum  contra  jus  divinum  nul- 
la confuetudo , aut  preferiptio  poteft 
pravalere : ex  quo  apparet  hanc  necef- 
Atatem  jurifdidtionis  ex  ipfa  natura,  dc 
inAitutione  Sacramenti  confequi : Si 
enim , qu6d  quilibet  Sacerdos  non  pof- 
fit  quemlibet  abfolvere,proveniret  tan- 
tum ex  jure  humano,  contra  illud  pra- 
feribi  poiTet : quia  fecundum  veriorem 
fententiam.prafcribi  poteA  contra  om- 
ne jus  humanum . 

Difficultas  putem  eA.  unde  proveniat 
ejufmodi  jurifdidiio  : quidam  enim_« 
Theologi  docent  cum  Armacano  Hb.ti 
ouaAionum  Armenicarum  cap.4.pote- 
uatem  jurifdidlionis  in  huc  Sacramen- 
to non  diAingui  k poteAate  ordinis:at- 
que  ita  Sacerdotem  utram^ue  Amul  ac* 
cipere  in  ordinatione  omnino  comple- 
tam, Aeque  quemlibet  Sacerdotem  pof- 
fe  valide  quemvis  legitimi  difpoAtum 
abfolvere,  licit  illicite  ob  £ccleAa  pro- 
hibitionem. Vertim  hac  fententia  aper- 
ti 


De  Minijiro  Sacramenti  Poenitentia  • 657 


te  repugnant  Concilio  Trideotino  c.7. 
decernenti , deliSorum  refervat tonem 
eonjonam  ejfe  divina  autiioritati,  (y  non 
tantum  in  emterna  politia  , fed  etiam  co- 
ram Deo  vim  habere  ; veruntamen  pii 
admodum  , ne  hae  ipfa  occafione  aliquis 
pereat,  in  eadem  Eeclefia  Dei  cufloditum 
Jemper  fuit , ut  nulla  jit  refervatio  in  ar- 
ticulo mortis : atque  ideo  omnes  Sacer- 
dotes , quoslibet  peenitentes,  d quibupois 
peccatis,  iy  cenfuris  abfolvere  poffunt  •. 
extra  quem  articulum  Sacerdotes  cum  ni- 
hil pojfunt  in  eajibus  refervatts,  id  unum 
paenitentibus  perfuadere  nitantur  , ut  ad 
fuperiores , iy  legitimos  *fudict\pro  be- 
neficio Abfolutionis  accedant . Quibus 
verbis  aperti  docet,  non  foltim  illicite, 
led  etiam  invalide  aliuuos  Sacerdotes 
abfolvere  k peccatis  refervatis  ; ac  fub- 
inde  falfum  ell.eot  omnes  habere  com* 
|>letam  jurifdiclionem  virtute  fuc  or> 
dinationis  . 

Cenfent  nonnulli  cum  Navarro  in 
fumma  cap.e^,  num.j.  iy  cap.-xp.num.^^ 
Sacerdotes  quidem  in  fua  ordinatione 
accipere  jurifdit^ionem  habitualem  , 
non  talem  ac  tantam,  ut  valide  pofsint 
abfolvere  ; Ecclefia  id  fua  prohibitione 
impediente  . Iterum  hsc  fententia  pe- 
ne coincidet  eum  ptiEcedente : nam  fi 
cuivis  Sacerdos  jure  divino  , & virtute 
lux  ordinationis  habeat  fufficientem_. 
potefiatem  , ut  adtu  pofsit  ab  omnibus 
peccatis  abfolvere,nulla  ratione  Eccle- 
fia  poterit  efficere  , ut  potnitentem  de- 
biti difpofitum  valide  abfolvat , ficut 
nulla  fua  prohibitione  potell  efficcre,ut 
iipifeopus  aliquem  invalide  ordinct,aut 
confirmet . 

Tertii  Aliqui  docent  cum  S.  Antoni- 
no r/V.  17.  cap.4.  Sacerdotes  in 

fui  ordinatione  accipere  quidem  pote- 
flatem  jurifdidlionis,  fed  qux  etiam  fe- 
clusa  omni  Ecclefix  prohibitione  non 
poffit  reduci  ad  adlum  , propter  defe- 
dtum  materix  : nam  ut  aliquis  Judex 
exerceat  adtum  jurifdidioiiis,  non  fatis 
c(l,  qu6d  a Principe  Judex  infiituatiir  , 
Tom.X. 


fed  prxtereit  neceffiarium  e(l , qu6d  ha- 
beat fubditos,&  determinatum  locum, 
ubi  ejufmodi  )urifdi<Sionem  exerceat  ; 
Unde  ut  Sacerdotes  valide  poffint  ali- 
quem pcenicentem  abfolvere , neceflum 
eft,  qu6d  Eeclefia  ipfis  aliquos  fubditos 
affignet : quia  Chriftus  D.  hoc  Sacra- 
mentum ita  infiituit  , ut  nullus  fine  au- 
thoritate , & determinatione  Ecclefias 
poffit  in  alterum  fententiam  ferre., 
quam  fententiam  veriorem  exifiimo  . 

Quarta  tandem  fententia  docet  po- 
teftatem  Ordinis,quam  folam  Sacerdos 
in  fui  ordinatione  accipit , elTc  difiin- 
diam  a poteflate  Jurifdidtionis  , quam 
pofica  accipit  ^ Prxiatis  Ecclefix  ; un- 
de fit, ut  neminem  pofsit  abfolvere,  nifi 
priiis  accepta  hac  authoritate,qux  fient 
libere  conceditur  , fic  etiam  liberefu- 
fpendi  potefi,  dc  revocari.  ItaAdedina 
de  Pcenit.  trad.2.  qu.jp.  conclufionc  j. 
Soto  in  4.  difi.18.  qu,4.  a.a . Suarez  di- 
fp.id.  fe^.}.  n.7.  Quam  utique  fenten- 
tiam  probant  maximi  his  momentis  , 
qux  alibi,agendo  de  Ordine,  examina  - 
bimus,ajunt  autem  Trident.  dcFlorenti 
difiinguunt  hanc  jurifditSionem  in  . 
ordinariam  , dt  delegatam  ; ac  fubinJe 
cenfent  hanc  potdlate  pofTe  delegari, 
id  autem  falfum  elfet , fi  potefias  juri- 
fdidlionis  effiet  eadem  cum  potefiate  or- 
dinis: nemo  enim  dixerit  potefiatem 
ordinis  poffic  delegari ; ac  fubinde  cen- 
fent Concilia,  potefiatem  jurifdidtionis 
k potefiate  ordinis  effie  difiindbtm.  De^^ 
rWe  omnis  Jurifdidlio  eft  effienrialiter 
fuperioritas,  ^ux  iiitrinfec^  dicit  refpe- 
(fium  ad  fubditos,-  ficut  enim  nullus  re- 
vera pntefi  effie  dominus  , quin  habeat 
fervum  , ita  nec  Superior  effie  potefi,ae 
jurifdicfiiunem  habens, nifi  habeat  fub- 
ditos : fed  Sacerdos  virtute  fux  ordina* 
tionis  nullos  acquirit  fubditos  : igitur 
nec  virtute  illius  jurifdiiflionem  obti- 
net. 

Denique  ejufdcm  eft  conferre  juri- 
^itflioncm  , cujus  eft  dare  fubditos,  in 
quos  exerceatur  ejufmodi  jurifdidio  : 

O o o o fed 


tf  5 3 TrjiSiJ.Difp,lUrtMlSeaJL^je/i.IK 


fed  EccIcGa  Sacerdotibus  ordinatis  af- 
fignat  fubditos , in  quos  exerceant  /u- 
rildid^ionem,  <Sc  authoritatem  judican» 
di  (aeramen taliter ; igitur  etiam  dat 
hanc  /urifdi(9ionem  . 

Dicet  \ Urbanus  II.  ut  refertur  cap. 
FIacuu  de  Ponitentia . Statuit  ut  iein- 
ctpt  nnUi  SaeerAotum  licent  quemlibet 
commi funt  alteri  Sacerdoti  ad  Pirniten- 
tiam  fupeipere  , fiaee/u:  eon/en^u  , cui 
prtitt fe  eommift . Igitur  priits  cuilibet 
licebat  , quemvis  ad  Poenitentiam  , & 
Abfolutionem  fufeipere . 

Hego  coHfequentiam  : Siquidem  ibi 
iion  agitur  de  Poenitentia  facramentaU 
fed  tantum  de  Poenitentia  publica  , & 
decernitur  ne  aliquis  agendo  folemnem 
Poenitentiam  poftquam  commilTus  eft 
uni  Sacerdoti  , ut  illam  juxta  illius  ju- 
dicium , dc  preferiptum  agat,  polilt  fi- 
ne hujus  Sacerdotis  licentia  alteri  ft_, 
committere  in  eadem  caufa  , nift  forti 
Sat^erdos  ille, cui  fe  primi  commiferat, 
ei  injunxiffet  aliquid  indecens  propter 
ignorantiam  : hoc  enim  in  cafu  pofTet 
alterum  convenire . 

Dices /eettndi-.Potedas  /urifdiAionis, 
feu  remittendi  peccata  conceditur  cui- 
libet Sacerdoti  in  fua  ordinatione;  ut 
decernit  Concilium  Tridentinum  feip. 
t4.cap.6.  his  verbis: Z>wr  quoque  ( fan- 
dia  Synodus^  etiam  Saeerdotes,qui tee- 
cato  mortali  tenentur,  per -oirtutem  Spi- 
ritut  fanBi  , in  ordinatione  collatam  , 
tanquam  ChrifU  Minijlrot , /unBionem 
remittendi  peccata  exercere,  eorque  pra- 
ve fentire , qui  in  malit  Saeerdotihut 
hanc  poteilatem  non  ejfe  contendunt.  Ubi 
Concilium  docet  , Sacerdotes  habere 
poteftatem  jurifdiiflionls  virtute  fua 
Ordinationis;  igitur  illa  potefiasnnii 
eft  diftindia  a poteftate  Ordinis;ac  fub- 
inde  quemadmodum  quilibet  Sacerdos 
poteft  exercere  poteftstem  Ordinis  in- 
dependenter  k qualibet  prohibitiorte_> 
Ecclefie  , pari  ratione  pr)terit  exercere 
jurifditftionem  , dc authoritatem  abfol- 
vendi . 


Adde  quid  Concilium  dicat  Sacerdo  • 
tes  habere  authoritatem  eandem  quae 
conccITa  foit  Apoftolis  vi  verborum  . 

Ioan.io.  Quorum  remiferitis peceata:*\ 
ipoftoli  virtute  verborum  illorum  po- 
terant quemlibet  abfolvcre:igitur  idem 
prartare  polTunt  Sacerdotes  . 

A/rf»  con/equentiam  , juxta  tertiam 
fententiam  ; quamquam  enim  poteftas 
remittendi  peccata  conferatur  fecun- 
dfiin  fubftantiam  , dc  virtutem  cuilibet 
Sacerdoti  in  ordinatione  , non  tamen 
confertur  exercenda,nifi  aflignatis  fub- 
ditis  , in  quos  exerceatur  , ac  fubinde 
confertur  quidem  intrinfeci  completa 
quautiim  ad  virtutem  , fed  complenda 
extriiifcci  quantum  ad  exercitium  , dk 
applicationem  fubje(fti,in  quod  illa  po- 
teftas exerceatur  : non  fecusaefiRex 
tribueret  aliquibus  poceftatem  judican- 
di , dc  conflitueret  eos  Judices,  non  af- 
figiiaret  tamen  illis  fubditos  , fed  defi- 
gnationcin  ipforum  permitteret  pro- 
vinciarum Gubernatoribus  , ubi  judi- 
carent expedire  bono  regni  , 

Ad  id  quod  fubjungitur  , non  aliam 
quemlibet  Sacerdotum  accipere  in  fua 
ordinatione  poceftatem , quim  que 
Apoftolis  concefla  fuit  , quando  eis  di* 
«Sum  eft  : ^orum  remiferitis  ,iSc. 

Refpondeo  concedendo  non  aliam_« 
precise  vi  verborum  illorum  potefla- 
tem  accipi  , fed  quemadmodum  preter 
hanc  poceftatem  ex  Chrifti,  voluntate 
mifli  funtin  univerfum  mundum  , qua 
millione  complementum  poteilatlsja- 
rifditftionis  fuit  eis  collatum  , ita  pre- 
ter eam  , quam  quilibet  Sacerdos  reci- 
pit in  ordinatione  fua  potellatem  , de- 
bet ejiifdcm  complementum  recipere 
ab  Ecclefia  , qu»  illi  fubditot  aflignet . 

Objiciet  fecundi  ; Si  vera  eflet  noftm 
fentencia  , fequeretur  Sacerdotes  reci- 
pere ab  Ecclefia  poceftatem  abfofvendi: 
quod  abfurdum  eft  ; alioqui  dicendum 
elTct : Ego  te  abfolvo  authoricate  Ec* 
clefiz . 

Refpondeo  , negando  fcquclam  : Sa- 


> 


\De  MimJlroSacrsmhiti  PdenitentU»  6^9 


ctrdotet  recipiunt  a Chri(k>  in  fua  or- 
dinatione poceftatem  )ur!fdi<Hionis,  'a, 
qua  efficienter  ell  remiflio  peccatorum , 
pofico  qu6d  fubditi  affignentur  , adeo- 
que  habent  h Chrifto  poceftatem  abfol- 
vendi  , & ab  Ecclefia  recipiunt  tantum 
deHgnationem  fubditorum  , quod  non 
eft  recipere , nifi  complementum  pote- 
iiatis,  a quo  non  pocell  dici  Sacerdos  Gc 
recipere  poceGatem  abfolvendi ; Geuti 
ignis  non  recipit  poteGacem  combu- 
rendi ab  eo , qui  materiam  combuftlbU 
lem  illi  approximat,  nam  ille  qui  a 
Principe  conliitucus  Judex  recipit  a 
gubernatore  Pro  vinci  X poteftatem  ju- 
diciariam, deGgnatos.in  quos  judicium 
ferat , Gibditos  habet  a gubernatore^ 
Provincie  . 

C oNCLUsio  Tertia. 

COnfessarius  JiriBi  tatetur  jure 
natur  te  , divine  fiofitivo,  & Ecelc- 
fitt/tico  ad  Jervandum  jigiUum  Confeftio- 
nts,  ita  ut  nulla  ratione  pofiit  alteri  re- 
velare ea , qu<e  ftbi  in  ConfefUone  mani- 
fejlata  funt . ilnc  eG  communis  apud 
Catholicos  , & quanthm  ad  obligatio- 
nem ex  jure  EccIcGaGico  , deGnita  in 
Concilio  LateranenG  fub  Innocencio 
III.  cap.  Oomis  utriu/t/ue /eMut,n\»\  Ga- 
tuitur  . Cav-at  autem  omnino  Saeerdot , 
ne  verho  aHtfigns,  aut  aliquo  quovit  mo- 
de ali/uatenut  prodat  peccatorem  j /r</ fi 
prudentitri  eonfilio  indiget,iHud  abfque 
uUa  expreftione  perfome  cauti  requirat; 
quoniam  qui  peccatum  in  paenitentiali 
judicio fibi fecretum  prafumprerit  reve-r 
lare  , non  folum  a Sacerdotali  officio  de- 
ponendum decernimus  , verum  etiam  ad 
agendam  perpetuam  poenitentiam  in  ar- 
Bum  Monaflerium  detrudendum  . Quod 
utique  decretum  approbat  Cone.  Trid. 
fers;i4.  cap.f,  Q^ntum  autem  ad  obli- 
gationem ex  jure  naturali  , laborant 
Theologi  in  aGignanda  genuina  ratio- 
ne hujus  obligationis.  Aliqui  enim  eam 
repetunt  ex  mcndacip  , quia,  inquiunt, 
nufquam  licet  mentiri : at  fi  Sacerdos 
revelaret  Copfeffionem  mentiretur.; 


natn  diceret  fe  feire  ut  eft  homo , qu6d 
nefeit  ut  homo  , lad  tantum  ut  Dei  vi- 
carius. Verum  hanc  rationem  refellit 
Dodior  diG.ai.  num.4.  /Vfmd.quia  Sa- 
cerdos ex  poteGate  clavium  Gbi  com- 
mifsa  in  propria  perfona  cognofeit , dc 
decernit  in  caula  peccatoris  , ejuldem 
enim  eG  in  perfona  cognofeere  , cujus 
cG  in  caufa  fententiare  de  ea  : fed  Sa- 
cerdos non  in  perfona  Dei  fententiat 
abfolvendo  conGtentem : igitur , dc  Gc 
audit  , Sc  cognofeit : Minor  patet;  non 
enim  abfolvit  principaliter,fed  tantilm 
miniGerialiter  ; abfolvere  autem  mini- 
fterialiter  fibi  non  compctit,niii  in  per- 
iotta  propria, G enim  in  perfona  Dei  lo- 
querctur,abfolvendo  conGtentem,  verd 
pofset  dicere  Gne  prece  prisvia,quil  eG, 
Dominus  te  abfo!vat,Fgo  tc principaliter 
ubfolvojy gratia  infundo;  Geut  Angelus 
verd  dixit  in  perfona  Dei;  Ego  te  eduxi 
de^gypto./a^^rr  non  magis  audit, vel 
abfolvit  Sacerdos  in  foro  ConfeGionis  , 
in  perfona  Dei,  qu&m  cooGciat  Eucha- 
riGiam  in  perfona  cjusrquia  fqud  excel- 
lens eft  adlus  IGe,  Geut  ille,  i adlus  Sa- 
cramentalls,  in  qua  operatur  vinus  di- 
vina,ficut  hlc:im6  videtur  ibi  plus  age- 
re in  perfona  Dei, vel  ChriGi , quam_i 
h!c.  Ibi  enim  profert  verba  ChriGi, 
Cerpusmeum  , Se  in  perfona  ChriGi , de 
quo  prsmiGt . ^i pridie,  quam  patere- 
tur,Stc.  Ita  quod  totum  illud;  Aceipite, 
Scc.Hac  eft  corpus  meum;  dicit  ipfe  reci- 
tando verba  ChriGi, non  fic  in  propoG- 
to.Unde  non  pr^niteit  hic.CbriGus  vo“ 
lens  abfolvere  peccatorem  dixit  (ic,Ego 
te  abfolvo : fed  !y  ego , Gat  hic  pro  per- 
fona MiniGri:  ex  hoc  ergo  patet , qu6d 
magis  , vel  non  minus  conGcit  in  per- 
fona ChriGi,  quim  abfolvat  vel  audiat 
ConfelGones  iii  perfona  ChriGi : fed 
conGcit  in  perfona  propria  ; unde  noa 
mentitur  poG  Mifsam  dicent , Ego  fcio 
hodie  me  coniecra&e  : igitur  pariter 
non  mentiretur  , dicendo : Ego  hodie 
audivi  talem  conGtentem  hoc  pecca- 
tum . Tertid,  fi  luee  ratio  cisct  vera.ter- 
Oo  00  3 que- 


Digit'?ed , ; tiooglc 


660  Tra^J.Di/p.II,Arf,UI.  SeB.II,^<eJ^.ir» 


•queretur  Sacerdotem  non  pofie  in^ 
Confeflione  auditum  peccatum  alteri 
inanifeflare  , non  revelata  per(bna,ni(t 
mentiretur;  ied  hoc  falfum  apparet  per 
illud  extra,  de  Peen.  & Remift.  e. i . O/- 
fieii , ubi  Innocentius  111.  relpondet 
^Cardinali  Legato,qui  rcripferat  cafum, 
quem  audierat  in  Confefsione,&  fuper 
.eum  confliium  petierat  li  fummo  Pon- 
tifice ,qui  ipfum  non  redarguit  , qu6d 
revelafset  peccatum  hujuTmodi  in  uni- 
verfaliper  Scripturam:  fed  refpondit 
qualiter  (it  tali  perfonc  confitenti  con- 
lulcndum  . Quarto  , patet  ex  commu- 
ni ufu  Confisorum  , qu6d  Confefsor 
extra  Confefsionem  potefl  dicere  , hoc 
aut  illud  fuifse  fibi  confersum,  ubi  non 
efl  fericulum  manifeflandi  perfonam 
confitentem  ; fed  flante  przdidla  ratio- 
ne id  non  liceret,  quia  nufquam  licet 
mentiri : igitur  , &c.  Unde  concludit 
Docflor  , qu6d  cum  Sacerdos  non  au- 
.diat  Confefsiones,  nec  abfui vat  ut  per- 
fona  Dei , fed  tantum  ut  ejus  Minifler, 

■ & vires  gerens  , idcirco  non  mentire- 
'tur,  fi  aliquod  peccatum  (ibi  confefsum 
alteri  manifeflaret . 

Itaque  , quatuor  alias  rationes  pro- 
fert Dodlor  num.S.quibus  fuadet  figil- 
lum  Confeflionis  efle  de  jure  naturx  : 
qua  quoniam  per  fe  clara  funt,  ac  per- 
fpicuz  , idcirco  hic  eas  tranfcribendas 
elfe  volui : quarum  Prima  fuoiitur  ex 
ratione  charitonis . Secunda  ex  ratione 
fidelitatis  . Tertia  ex  ratione  veritatis  , 
vel  veracitatis.  Quarta  tx.  rationeuni- 
.tatis  , vel  mutuz  utilitatis.  Prima  talis 
,,  efl,  lex  natura;  de  charitate  fraterna 
exprimitur  Matth.7.0/;;n/fl  quaeum- 
•„  que  vulti!  , ut  faciant  voiit  btminet , 
„ hoc  facite  illis  . Hicc  eft  enim  lex  , iP 
Propheta  . Et  Luca;  6,  Prout  vultis, ut 
o,  faciant  homines  volis  , iP  vos  faeite_f 
•tt  illis . Sed  fic  intelligi  debet  illa  pro- 
„ pofitio  legis  natura;  de  charitate  fra- 
■„  terna  , qutc  vultis  volis , idefl , qu« 
,,  debetis  fecundfim  retflam  rationem 
„ velle:  & hoc  intelligitur  in  illapro- 


,,  politione  Matth.  aj.  Diligtt proxU 
„ mum  tuum  ,fieut  teipfum . Sed  quili- 
„ bet  debet  diligere  fecundum  redlam 
,,  rationem  famam  propriam:  ergode 
,,  celationem  peccati  fui  confefTi  , de 
„ per  confequens  Coafeflbr  debet 
,,  idem  diligere,  dt  velle  ipfi  confelfo: 

„ fed  revelatio  tolleret  confeOTo  fa- 
„ mam;  ergo,  &c.  Minor  probatur  peP 
,,  Scripturam  Ecclefiaflici  41.  Otratt.* 
„ hale  de  bono  nomine,  Sc  reddit  ratio- 
„ nem  de  hoc;hoe  enim  magis permane- 
„ bit  tibi,  quetm  mille  thefauri  magni, 
„ is  pretiofi . Ib-obat  etiam  per  aliud  , 
„ iahdens-.Somevita:  numerus  dierum, 
„ bonum  autem  nomen  permanebit  in-t 
„ teternum.  Proverb.ai.  Melius  etl  no- 
,,  men  bonum  , quam  divitite  multa  , 
„ Item  per  rationem  probatur.  Quili- 
,,  bet  enim  fecundiim  redlam  ratid- 
,,  nem  debet  fibi  velle  vitam  civilem  t 
,,  hsc  autem  tollitur  per  ablationc.n.-. 
,,  fama; , quia  in  hoc  aliquis  vivit  vita 
,,  civili,  quod  idoneus  efl  ad  atflus  ali-» 
,,  quos  competentes  (ibi  in  illacivita*. 
te,  fed  fama  amilTa,  privatus  efl  ha* 
bilitate  ad  tales  adlus,  quia  amifit 
flatum  dignitatis  iUxCx  , fcilicet  ha* 

, bilitatem  ad  adus  , quibus  ali4s  di- 
, gntis  elTet . Secunda  pars  minoris  , 
fcilicet  quod  revelatio  peccati  con- 
,,  feffi  tollit  confelfo  hujufmodi  fa- 
mam  , probatur  , quia  qua  ratione 
,,  potefl  uni  revelari  , potefl  8c  alter!, 
„ & fic  omnibus  ; fed  in  tali  revelatio* 
„ ne  efl  manifeflum  , quod  flatus  di* 
„ gnitatis  illxfc,  que  confidit  in  fama 
„ ejus  apud  concives  , tollitur  illi . 

,,  Secunda  ratio.  Quilibet  delege_» 
„ nature  tenetur  fervare  fidelitatemj 
,,  proximo  fuo  , quam  vellet,  & debe* 
,,  ret  fibi  velle  fervare:  fed  committent 
,,  fecretiim  maximum  alteri, vellet  fibi 
„ fervari , & deberet  velle  fibi  fervari, 
,,  tanquam  fecretum  ; ergo  alter , cui 
„ committit.tenetur  illud  fibi  fervare. 
„ Hac  ratio  tangitur  Prov.it.  ^tti 
ambulat  frauduUnter , rtvelat  areana\ 

qui 


— [>tgtfecd  by 


De  Minijiro  Sacramenti  Pcenitentia 66 1 


y*»»  autfta  fidelit  eB , celat  amici  eom- 
mijfum  . 

Tertia  rath.  Quilibet  e<  lege  natu- 
„ rx  cenetur  fervare  proinilTuin  lici* 

,,  tum:  fed  recipiens  fecretum,maximi 
„ illud  in  ConfelTione  detedlum  , etii 
,,  non  explicite  , tamen  impliciti  pro* 
f,  mittit  lefervaturum  , quia  fine  tali 
„ promiiro  , faltem  fubincelletflo , non 
,,  committeretur  fibi  talefecretum:er* 

„ go,  8cc.  Hxc  ratio  probatur,  vel  po* 
f,  teli  fumi  ex  illo  verbo  : Loquimini 
,,  veritatem  unu/quifquc  eutnproximo 
iifvo. 

n ^arta  ratio . In  hoc  communitas 
„ aliquam  habet  unitatem  proportio* 
„ natam  unitati  corporis  , quia  ibi  ell 
,,  ordo  Superioris,  8c  inferioris  , <Sc  ce* 
t,  laetur  Superior  influere  in  inferio* 
„ rem  , & inferior  fubrninillrareSupe* 
,,  riori , ;uxta  illam  parabolam  Pauli 
„ de  corpore  myflico,  & in  naturali  in, 
„ cliverffs  locis;  fed  in  civitate.inferior 
,,  ell  miniis  fufliciens,  & miniis  fciens, 
(,  & in  Ecclefia  peccator  inferior  . Su- 
„ perior  autem  ell  Hierarcha  , qui  & 
„ potell  confulere,&  reco.iciliare:ergo 
r,  de  Uge  nature  ell , quod  nullus  ex* 
,,  eludat  Inferiorem  a recurfu  ad  Siipe* 
,,  riorem  ; quia  hec  ell  communis  uti* 
j,  litas  membrorum  ad  invicem  . Sed 
„ revelatio  fecreti  exrludit  talem  re* 
„ curfuin  inferioris  ad  Superiorem  in 
j,  conlilio  animx  , 8e  per  confequens 
>,  influentiam  Superioris  in  inferio* 
t,  rem  : quia  nullus  recurreret.  Ii  regu- 
„ laritcr  illud  , de  quo  queric  conii* 
1,  lium  , vel  remedium  , non  eflet  fer* 
>,  vandum  fecrccum  ; ergo  eadem  lege 
„ natnrx,  qua  tenetur  quilibet  ad  fer* 
„ vandam  unitatem  corporis  Chrilli 
„ mvflici,&  ad  communem  utilitatem 
»,  aliis  ,licut  membris  in  corpore  , te* 
„ netur  celare  fecrccum  hoc  . 

,,  Idem  probat  Ootflor  de  obliga* 
„ tionc  petenda  ex  lege  divina  pofiti* 
„ va  ; Qmlibet  Chrillianus  ( inquit 
„ n.ii. ) tenetur  non  dare  occafionem 


,,  alteri , qua  revocetur  k lege  Chrilli: 
„ fed  lex  Chrilli  ell  de  Con^lTione  fa* 
„ cienda,  ut  ell  oflenfum  dill.ip.igitur 
,,  quilibet  in  lege  Chrilli  tenetur  non 
„ retrahere  aliquem  k Confeflione  fa~ 
,,  cienda ; fed  revelans  ConfelEonem 
„ occaflone  data , retrahit  aliquos  k 
„ Confeflione  : ergo  , dcc.  Si  dicas, etit 
„ ille  Sacerdos  revelat  , tamen  alius 
,,  erit  celator  fecreti : hoc  nihil  ell  , 
,,  quia  ille  quantum  ell  ex  genere 
„ operis  fui,  dat  occalionein  altesi  ca* 
„ vendi  eodem  modo  a Angulis  Con* 
,,  feflbribus . Item  ficundd  Ac:  ChriAus 
,,  Aatuit  arbitrium  Pienicencix  efle  ul- 
,,  timum  in  terris  quantum  ad  illud 
,,  crimen  confeflwm.quod  patet  ex  ilio 
„ verbo  Matth.i5.^a//can;^«f  /blve- 
,,  rit  /uter  terram  , eritfolutum  , i/J  in 
„ catti,  id  eft  , Analiter  , de  ultimate 
,,  approbatum  : dc  Joan.ao  , ^uorunt 
„ remiferitii peccata,  iyc.  fupple  in  ju* 
„ dicio  divino  Analiter  remilTa  appro* 
,,  bantur:  ergo  peccat  contra  legem 
,,  Chrilli  quicuinque  aliquid  in  iflo  fo* 
,,  ro  difcuflum  , dc  ibi  Analiter  termi* 
,,  natum  deducit  ad  aliud  forum  pu* 
,,  blicum:  fed  revelans,  quantum  in  fe 
„ ell,facit,  qudd  deduci  poflit  ad  aliud 
„ forum  : ergo  , dtc.  Tertid  Ac  , Dans 
„ occafionem  peccandi  mortaliter  exe* 
,,  quendo  prxeeptum  ChriAi  , peccat 
,,  mortaliter  : quia  prxeeptum  , quod 
,,  eflet  debiti  exequendum,  iAequan* 
„ tinn  in  feeA  , facit  indebite  exequi, 
,,  fed  revelans  Confeflionem  dat  occa* 
,,  Aonem  indebiti  exequendi  ChriAi 
,,  prxeeptum  de  conRtendo.quia  men* 
„ daciter ; dat  enim  occafionem  , ut 
,,  aliquis  in  Confeflione  feipfum  lau* 
„ det,  de  alium,  quem  odit,  vituperet, 
„ ut  Ac  indigne  iConfeflbre  promo* 
,,  veatur  ,de  alius  puniatur:  ergo,dcc. 

Ob/ieiet primd-.Ex  S.Bernardo  lib.4. 
de  prxeepto  , de  difpenfatione  ; ^uot 
tfi  infUtutum  pro  cbaritate  , tton  debet 
contra  ebaritatem  militare ; Sed  Agil* 
Ium  Confeflionis  militaret  contra  cha* 

-ri 


Digitized  by  Googie 


661  Tra^.  LDrJp.n.Jrt.lILSf^,JI.^u<eJiJf^, 


titatem  , aliquibus  in  canibus  , puta  (i 
aliquis  noverit  in  Coi>retiinne  PaAa- 
rem  aliquem  , & animarum  ReAorem 
«ITe  hereticum  , quem  inducere  no>i_> 
fotTet , ut  ab  erroribus  difTcminar.dis, 
dc  inficienda  plebe  (ibi  commilfa  defi* 
fleret:  quo  in  cafu  effer  contra  charita* 
tem  ejuDnodi  non  deiiuneiare  , non  fe- 
cut  ac  contra  charitatem  militaret,  qui 
bominem  pefleinfedtum  noffetcuoi-u 
cjeteris  converfamem  , nec  alios  mo- 
neret , ut  ab  e)us  confortio  efugerem; 
igitur  tale  figillum  non  efl  afferen- 
dum . 

Negat  minorem  DoAor;Non  eft  enim 
contra  charicati*  ordinem ,qu6d  inter- 
dum non  caveatur  oliquod  malum  , ad 
fcrvandam  Sacramento  debitam  re- 
verentiam , qu«  utique  longe  pr*:- 
flantius  eA  bonum,  quam  illud  quodli- 
bet , quod  ex  revelatione  confellionls 
poffet  accidere.  Charitatis enim  & |u- 
flitia:  ordo  eA,  ut  majus  bonum  prxfe- 
ratur  minori : nam  Oeuter.id. 
fuodjufium  efl  eneqH^rit  : Ergo, inquit 
DoAur  , eharitativi  quod  (baritatit  elt 
txtqueris.  Unde  colligit  reprobandunt 
*Ae  hunc  verfum  Jurifperitorum  . Eri 
bterefif  crimen  quod  nec  eonfcffh  celat 
quia  hzc  fentencia  cA  falfa  . 

^d((ep»d</Confcirarius  alia  via  pro- 
videre poAit , ne  malum  iflud  longius 
grafletur,  nempe  vel  monendo  Epileo- 
pum  , ut  diligenter  inquirat  de  admi- 
niAratione,  Sc  fide  ReAorum  Abi  fub- 
ditorum  , & refeiat  ab  eorum  plebe  , 
utrum  ab  iis  doceanturCathohea  dog- 
mata: ea  tamen  ratione,  ut  neque  ullo 
figno  , direAe  vel  indireAe  manlfcAec 
cum  a qui  fibi  confeffus  fuerat . 

Dieetftcundb-.  Nullus  poteA  obligari 
cd  id  quod  vergit  in  proprium  dam- 
num fuK  confeientiai : fcd  celatlo  con- 
fefli  peccati  aliquando  vergeret  in_> 
damnum  propriae  confcicntic  ipAus 
ConfeAarii ; puta  A quis  evocatus  in 
Judicium  adjuretur  de  veritate  dicen- 
da , quam  novit  per  ConfelTionem  : A 


enim  veritatem  non  proferat , perjuris 
crimen  incurret;  Aeque  peccabit  mor- 
taliter . 

Nego  minorem  : Illa  eni m fecreti  ce- 
latio  non  erit  in  prfjudicium  confeien- 
tise  ipAus  ConfelTarii  , nec  pcrjurii  eri- 
men  incurret : quippe  cbm  ad  revelan- 
dam hanc  veritatem  non  teneatur  vir- 
tute juramenti  , quia,  ut  diximus,dum 
occurrunt  varia  prscepta , quer  Amul 
fervari  nequeunt  , maximi  fervandum 
eA  illud  , quod  eA  majoris  ponderis,  St 
momenti : hic  autem  apparet  Agilium 
Confefsionis  effe  gravioris  ponderis  , 
quam  praeceptum  juramenti : quia  vi- 
delicet obligatio  ad  fervandum  Agil- 
ium fundatur  in  jure  naturali , divino 
poAtivo  , dt  EccleAaAico  . 

Dicet  tertid  : Sacerdos  ex  ConfeAio- 
ne  cognofeens  Abi  paratas  effe  infidias 
io  nemore  quod  erat  ingreffurus  , per 
unum  ex  conjuratis  , qui  poenitens  fa- 
Ai,  ei  facramentaliter  confitetur  ante 
illum  ingreffum  , poteA  ex  hac  notitia 
alio  declinare:  fed  Ac  declinando  reve- 
laret ConfefEonem  : igitur  licet  ali- 
quando non  fervare  Agilium  . 

N-gat  minorem  DoAor;  num.io.  nam 
poteA  dici , inquit  qu6d  Sacerdos  lAe 

multiplicem  occaiionem  poteA  ha - 
„ here  non  intrandi  nemus  , aliam  ab 
,,  iAa  malitia  latronum  Abi  deceAa  , 
,,  & ad  multiplicem  aliam  poteA  co- 
,,  gicare,de  dicere  coram  illis;  utpote, 
,,  Volo  hoc,  & illud  facere,  ad  illum 
,,  dr  illum  locum  declinare,  antequam 
,,  procedam  ulteriUs  ; dc  A ex  tali  oc- 
,,  caAone  allegata  videatur  divertere, 
„ nec  verbo, nec  faAo  revelat  Confef- 
„ Aonem  . St  autem  non  pofAt  ex  ali- 
„ qua  occaAone  divertere,  quin  appa- 
„ reat  illis  aliis,  quod  propter  Confef- 
,,  Aonem  diverteret,  de  in  hoc  faAo 
„ revelaret  ConfcAionem  , dicit  qui- 
„ dam  qudd  tenetur  intrare  , dc  A ex- 
,,  ponit  fe  morti  , hoc  eA  , pro  caufa_« 
„ juAa.ut  fcilicet  fervet  legem  Oei  de 
„ Agillo  Confefilonis , dc  perconfe- 

quens 


DigltlTBd  by 


De  Miniflro^acramtnti  Poenitentia.  66 i 


0 queat  fl  moritur  , martyr  eft  . 

„ . Sed  «liter  poteft  dici , qu6d  f«<fta 

„ poflunteirerignacquivoca  , quit_> 
if  diverPimode  ^divertis  concipi  po(- 
„ fimt,  ad  hoc  icilicet,  vel  ad  illud  fa- 
„ <Jium  : igitur  non  debet  reputari  re- 
t,  velativum  Confcllionis  , aifi  ex  na- 
„ tura  fua  prodat  peccatum  coufef* 

,,  fum  ,fed  divertere  i nemore  non  fic 
„ ducit ; quia  ii  illi  alii  non  fuilHent 
„ priiis  collocuti  de  illa  intcrfeifiiane, 
„ nunquam  per  hoc,qu6d  ille  divertit, 
,,  cognorcerent  illum  eife  confeiTum.. 
,,  de  voluntate  occidendi  iihimj  Si  ta* 
n men  divertere  ex  ratione  fui  eft  fi- 
,,  gnum  duCiivum  in  notitiam  talis 
M peccati  confeiTi,duceret  quoCcunque 
,,  in  hoc,  Sc  iflos,  eque  Ii  non  fuiflent 
,,  collocuti , fleux  & fuilTeitt  collocuti . 
,,  Geoeralirer  igitur  potcR  dici  qu6d 
,,  lignum, quod  eft  de  fe  indiiTercns  ad 
,,  hoc  quod  eft  tale  peccatum  elTe  con- 
,,  felium,  vel  non  elTe,  licet  litaliqui- 
,,  bus  magis  fignum  determinatum  ex 
„ aliquo  luppofito  , non  eft  figauin_i 
„ revelativum  Confellionis  , nec  per 
„ confequens  fimpliciter  iilicLtuni_i 
„ CoiifefTario  . 

O/cfs  quarto-.  Ex  hypotefi  quhd  Sa- 
cerdos abfolvcm  aliquem  Epifeopum 
Simonlacum  , ad  cujus  Ab&lutionem 
nonhabeot  potellatem,  dc  quhd  Sacer- 
dos ille  teneatur  ftatim  conhteri,  ut 
MilTam  celebret  , etiam  tenebitur  re- 
velare Cx>nfelTionem  fibi  facfam, decla- 
rando fe  indebite  abfolviffe  ab  ifto 
peccata  fimonif  Epifeopum  corrfcfsum, 
quia  peccatum  illud  mortale  eft,dt  ifte 
circumliantix  aggravant : graaioreft 
enim  limonia  ab  Epifetrpo  Catfta,  quam 
h quovis  alioClerics .propter  majorem 
Epifeopi  Icientiam  . dt  dignitatem:fed 
fic  confitendo  revelat  peccatum  iftius 
Epifeopi  fimonuiciiigitur  licet  aliquan- 
do revelare  peccatum  confeffum  . 

Rsfpinrlet  DoBor , num.ai.  primh 
„ qiiod  qui  fic  indifereti  adminiftravit 
„ facTamentum  1‘^iiitcntuB  , tenetur 


„ non  ftatim  confiteri  de  fadlo  fuo  in- 
difcrcto  , quando  fiilicet  ConfelTor 
,,  devenire  polTet  in  notitiam  perfonf, 

„ circa  quam  indifereti  exercuit  ulun 
„ clavium:  vel  Ii  teneatur,  faltem  non 
„ debet  tn  fpeciali  exprimere  culpam 
,,  circa  quam, de  modum,quo  indifere- 
,,  te  cxercuit;fed  vel  univerfim  dicen- 
„ do:  Mea  culpa  indifcrete,de  indebitd.. 
„ miniftravi  facramencum  Pqnhentif: 
,,  vel  Ii  ,ftimulante  eonfeientia  , exi- 
,,  (limet  fe  teneri  ad  detegendas  cir- 
,,  cumftantias  aggravantes,  debet  ex- 
,,  pedlare  opportunitatem  confitendf 
„ 'alicui , qui  ex  tali  Confelsione  pec- 
,,  cati , & circumftantiarum,  non  pof- 
,,  fit  devenire  in  notitiam  perfonc  , 
„ qiiK  fuerat  libi  confefia . SI  autem 
„ non  pofsit  taiis  ConfdTor  inveniri, 
„ quin  ex  explicatione  peccati,  & cir- 
„ cumftamiarum  polsitagnofciperlb- 
„ na  , que  libi  fuerat  confelTa  , ifte  in 
,,  eo  cala  non  debet  peccatum  iftud 
„ confiteri  homini , fed  fufficit , qu6d 
„ illud  confiteatur  Deo : C2^  , inquit 
„ Docior , plus  tenetur  ad  preceptum 
„ non  prodendi  culpam  fibi  confief- 
,,  fam,  qu^m  ad  confitendum  expliciti 
,,  culpam  fuam  ; quia  ad  primum  te- 
„ netur  lege  nature  , & p^tivu  divl- 
„ na  , ad  fecundum  ver6  tenetur  tati- 
„ thm  lege  divina  pofitiva.//a  ZTeffor. 

Ex  iis  irtferet  primi  , violationenu, 
figilli  efic  peccatum  contra  Religio- 
nem.quatenus  eft  contra  reverentiam, 
& bonum  Sacramenti  ; nec  non  & ha- 
bere malitiam  gravem  contra  jufti- 
tiam  , quatenus  eft  contra  jus  naturale 
lecreti  ,quod  violatur  , dc  quod  etiam 
exclufa  ratione  .Sacramenti  , obligaret 
Confelfarium  ad  fervandum  fecretum  , 
etiamii  elTet  dumtaxat  revelatio  pec- 
cati venialis . 

Inferes  feeutsdi  , neminem  polTe  uti 
cognitione  per  Confefsionem  hablta_« 
ad  aliquid  faciendum,  vel  fugiendum  , 
nili  aliunde  bujufmodi  notitiam  ha- 
beat extra  Confefsionem  .Ita exprefse 

de- 


i 


Digitized  by  Google 


ff  54  B.l.  Vijp.  IL  Art.  III.SeB, 


dcfiniyit  Clemens  VIII.  in  motu  pro- 
prio , quem  edidit  anno  iS94-  die  id. 
Maij  , pro  Regularibus  circa  cafus  re- 
iervatos,  ubi  prarcipit , qu6d  tam  Sufie- 
■ rtoret  pro  tempore  exigentes  > quhnt-» 
Confejr trii  , qui  poftea  ad  fuperioritatit 
gradum  fuerint  promoti  , caveant  dili- 
gentifjimi,ne  ea  notitia,quam  de  aliorum 
peccatis  in  Confeffione  habuerunt,  ad  ex- 
ttriorem gubernationem  utantur.  Quod 
„ antea  docuerat  Dodior,  nuni.}}.  ubi 
refpondens  ad  d.Argumentum.nem- 
f,  pe  qu6d  Abbas  cognofcens  per^Con- 
fefsionem  aliquem  ex  Monachis, ex> 
,,  tra  Monaflerium  degentem  habere_» 
„ focietatem  ibi  fufpeclam  , per  quam 
femper  allicitur  ad  pecccandum  , 
„ pofsiteum  in  Moiiallerium  revoca- 
ri re  , ut  illius  faluti  confulat . Dicit 
r,  DoBor  , qu6d  fi  in  Collegia ell  con- 
r,  fuetudo  communis, ut  fine  nota  qui- 
ri libet  extra  Monallerium  curam  ha- 
r,  bins  , vel  line  cura  moram  trahens  , 
r,  revocetur  pro  libito  przridentis:  vcl 
II  etiam  non  pafsim  pro  libito  , fe4 
r,  quandoque  pro  alia  caufa  honella  , 
II  ut  nunc  ille  quiefeat  in  claullro  ,' 
ri  nunc  laboret  cumMartha  in  exterio- 
ri ri  minillerio,&  nunc  ille, prout  utile 
r,  vifum  fuerit  prafidenti . Dico  tunc , 
II  qu6d  Monachum  confelTum  decri- 
r,  minecommilTo  in  aliquo  loco  extra 
II  Monallerium  , ubi  moratur  , potell 
II  Abbas  ad  Monallerium  revocare  : 
quia  in  hoc  nullo  modo  peccatum_i 
I,  confelTum  prodit  , licet  aliquis  dixe- 
I,  rit , quod  ConfelTor  nullo  modo  po- 
I,  teli  fe  hebere  aliter  ad  confelTum  , 
I,  ratione  Confefsionis  quantiim  ad 
n quemcumque  adlum  extra  forum  il- 
ii lud,quam  Ii  penitus  nihil  audivilTet. 
I,  Si  autem  ell  confuetudo  inCollegio, 
1,  quod  non  transferatur  Monachus  Hc 
I,  de  loco  forinfeco  ad  claullrum  , nifi 
I,  ratione  delidti , vcl  infufficientia;  | 
I,  in  cura  Illius  loci , non  videtur  tunc 
I,  licitum  Abbati  confelTum  ad  Mona- 
„ (lerium  revocare'* 


I,  Si  dicas,  Von  apponit  remedium 
I,  ad  falutem  ovis  lux.Refpondeo,  con* 
„ fulat  Tibi  in  foro  Poenitentia*  mdiort 
II  modo  , quo  poterit , ut  Illum  locum 
I,  Tibi  periculofum  dimitttat.  Si  nolue- 
,,  rit , non  attentet  elTe  Deus  , fed  de- 
,,  fedlus  occultos  libi  fecundlim  julli- 
I,  tiam  incorriglbiles  , Oei  corredlioni 
I,  dimittat . 

I,  Idem  dicit  dc  vitando  excommu- 
„ nicato  cognito  ex  fola  Confcfsione  : 
„ nam,/«^«//,li  ConfelTarius  per  aliam 
„ viam  potell  nolTe  eum  elTe  excom- 
I,  municatum  , poterit  ipfius  confor- 
„ tium  vitare:  fin  autem  , non  foliim 
,,  non  debet,Im6  non  licet  vltare,quia 
„ talis  violatio  ell  de  /iire  politi  vo  Ec- 
„ clefiallico  tanthm  : non  prodere  au- 
I,  tem  tenetur  Ille  de  lege  naturz,&  de 
,,  jure  politivo  divino, & Eccicliallico: 
„ quando. autem  przcepta  videntur 
,,  elTe  contraria , illud  , quod  ell  fupe- 
„ rius  , magis  obligat , « ideo  ell  Er- 
„ mius  fervendum  , nec  fervans  illudi 
i,  de  pratermlttens  aliud  , peccat . Ita 
„ DoBor. 

Petes  i.  Utrum  ad  requifitionem  peeni- 
tentis pojsit  interdum  Confejfarius  re- 
velare peccata  confefPajLqu/c  aliter  non 
novit , nifi  in  Confeffione  ? 

Affirmat  S.  Thomas  dill.ai.  qu.j. 
art.}.  negat  vero  Alenfis  4.  p.  qucll.ip. 
memb.i.  art.a.  dc  cum  eo  Subtilis  Oo- 
^or  dill.ai.qu.a.num.18.  QuIa,/Of»;>i 
,,  obligatio  ad  celandum  peccatunu, 
I,  confelTum,  non  ell  tantum  jus  con- 
,,  Etentis  , fed  jus  communitatis  om- 
„ nlum  Edelium  , dc  totius  EccleEx  , 
„ nec  non  dc  reverenti.^  debito;  Sacra- 
„ mento  : nam  ex  revelatione  peccati 
„ confefsi  fequeretur  continua  per- 
,,  turbatio  In  communitate  , quia  paf- 
,,  fim  quilibet  reputaret  alium  abomi- 
,,  nabilem  ; non  ell  autem  In  poteEate 
,,  poenitentis  renuntiare  juri  commu- 
,,  nitatis ; ncc  non  dc  reverentlz  debi- 
I,  ta;  Sacramento , ac  fubinde  non  po- 

tcE , 


J)  e Minijlro  Sacramenti  Poemtentta . 5 5 


M teft  > eo  petente , OonfelTarius  pec* 
„ cAtum  iftud  reveUre . 

Deinde , pollkt  ConfefTarius  reve* 
lare  Confeisionem  cum  licentia  peni* 
tentis  , proxima  daretur  occafio  men- 
tiendi in  Confefsione , & fallendi  Con- 
feflbrem  , & non  confitendi  integri 
peccata  fua  : nam  diffamati  de  aliquo 
crimine  , quod  cpmmiferunt , etfi  de_« 
eo  non  fint  convin<Si,poffent  noncon- 
fiteri  iflud  crimen,  & fic  dare  licen- 
tiam Confeffario  , ut  revelet  «peccata , 
quibus  notum  fiat,paenitentem  non  effe 
reum  illius  peccati.de  quo  infamabatur: 
fed  hoc  vergeret  in  ludibrium  Sacra- 
menti , & manifeflum  fieret  facrile- 
gium*,  igitur , &c. 

Denique  , (i  hoc  ita  liceret , poffiet  ex 
licentia  poenitentis  obligari  ConfefTa- 
rius  ad  revelanda  peccata  , quando  cfl 
fufficiens  motivum  , Sc  obligari  etiam 
poffet  poenitent , dc  vi  aut  promiflis  in- 
duci, ut  concedat  talem  licentiam;  fed 
hoc  vergeret  in  detrimentum  liberta- 
tis , maximi  requilite  ad  frequentatio- 
nem hujus  Sacramenti:  igitur,licit  re- 
velari poflit  fccretum  , quando  confen- 
tit  ille,  qui  celandum  commiferat,non 
tamen  potefl  revelari  fecretum  Con- 
feflionis  , quia  quatenus  efl  obligatio 
fecreti  facramentalis  , non  efl  in  pote- 
ftateipfius  poenitentis  . 

Quid  igitur  faciet  Confeflbr,quando 
poenitens  vult  peccatum  fiium  prodi  ? 
Dico  ( inquit  DaBor)  qu6d  confitens 
potefl  pofleil  peccatum  fuum  extra 
” Confeffionem  dicere  , & fi  utfecre- 
tum,adhuc  licentia  fequens  non  ab- 
folvit  Confeflbrem  it  legenaturx, 
» quin  teneatur  celare  : fed  fi  dicit,  ut 
M non  habeatur  fecretum  , de  maximi 
M apud  aliam  perfonam.vcl  apud  alias 
,,  certas, quibus  forti  licet  propter  ali- 
„ quem  bonum  finem,  uui  potefl  fequi 
ex  revelatione  Illis  faiSa,  vel  ilii , 
tunc  ConfefTor  potefl  dicere  illud 
’*  tanquam  fibi  publici  dii3um  extra 
” omne  fecretum  . 

Ttm.X. 


,,  Sed  num^id  potefl  tunc  dicere ; 

Audivi  hoc  in  Confeflionei’  ReffoH- 
” deo  , Dicitur  , qu6d  hac  fola  verba  , 
” Audivi  hoc  peccatum  hujus  perfoum 
” in  Confefjitne , includunt  peceatunui 
*'  mortale  , quia  includunt  revelatio- 
» nem  hujus  ut  cogniti,  eo  modo  quo 
M non  licet  revelari . Unde  cui  pofl 
» Confeffionem  revelatur  extra  omne 
„ fecretum,  caveat  in  modo  narrandi, 
,,  ne  hoc  narret  tanquam  fibi  didlum 
modo , quo  non  licet  revelari  . 

Petes  a.  Vtrum  folut  Sacerdos  teneatur 
ad  figiUum  Confeffionis  ? 

Refpondet  DoBornu.\%^on  tantfim 
ConfefTorem,fed  dc  eos,qui  ab  illo  me- 
diati , vel  immediati  accipiunt  pecca- 
tum confefTum  ipanitente,  vel  quibus 
peccatum  iflud  quomodocumque  noti- 
fiestur  in  ordine  ad  Confeffionem  , te- 
neri ad  fervandum  figillum  , Dico  (in- 
„ quit  DoBorj<\\xt>A  non  folum  Con- 
feflbr,  fed  dr  is , cui  ConfefTor  reve- 
’*  lat,  licit  illiciti,  tenetur  celare.  Pro- 
” batur  , quia  transferens  aliquid  in_« 
” alium  de  fadlo  , quod  non  potefl  Ii- 
” citi  de  jure  transferri , non  dat  illi 
» alteri  jus  utendi , vel  transferendi 
» illud  in  alterum  , quia  ex  quo  non_, 

„ habuit  jus , non  potuit  jus  in  alium 
„ transferre,  quia  nemo  dat  quod  non 
,,  habet : fed  ConfefTor  revelans  non 
habuit  jus  transferendi . Idem  dico 
de  illo,  qui  audit  Confeffionem  con- 
” licentis,  alius  fcilicet  i ConfefTore,  fi 
” enim  audit  cafualiter  non  peccat,te- 
” netur  tamen  ad  filentium  ; (i  ver6 
» dolosi  , mortaliter  peccat , dc  adhuc 
I»  tenetur  ad  filentium  . /ta  DoBor  . 

Hinc  ad  figillum  tenetur:  Primd.qus 
vel  maligni  peccata  confitentis  audi- 
vit, vel  cafu  , de  fine  culpa  ; hac  cnin» 
res  tranfit  cum  fuo  onere;aliis  onerofii 
furet,  atque  odiofa  Confeifio.  Secundd^ 
Interpres  , quando  eo  utitur  penicens 
in  Confeffione  facienda.  Ratio  eff,quia 
P P P P ille 


666  Tka^.1.  Difp.ll.  Art,llI.SeSi,IL§lu(iefl,IF, 


ill<  non  prcbet  foM  prsnttenti  minidC' 
riuin  , fed  etiam  Sacerdoti , qui  (ic  per 
interpretem  cognofcit  peccata  confi- 
tentis , ilcut  is  per  eum  loquitur . TVr- 
tio,  qui  ciim  non  fit  Sacerdos,  gerit  ta- 
men fe  pro  Sacerdote  audiendo  Con- 
felliones  . ^u»rto,  Dodlor,  & quicum- 
que confulitur  in  ordine  ad  Confelfio- 
nem  facramentaiem , cui  ex  licentia 
poenitentia  , tam  ejus  perfona , guAm  . 
peccatum  aperitur  . ^into.  Superior  j 
jk  quo  cum  pari,  aut  fimili  declaratione 
pofiulatur  poteftas  abfolvendi  poeni- 
tentem  ^ cafu  refervato . Sexto , cui 
ConfelTarius  etiam  injufii  Confeifio- 
nem  poenitentis  revelat . Septimo , qui 
indicem  faciendje  Confeilionis  fcriptis 
exaratum  invenit;  illum  autem  tenetur 
reftiiuerc,  vel  comburere . 

Pf.Trs  Vtrhm  ^ndex  , vel  Pralatm 
pofpt  uti  fci‘^'ti i, Ttom  haheret  ex  re- 
prrto  i!!o  indi  er  ad  pu-nendum  eum  , 
qui  /iripfit , de  peccatis , qute  tn  eo 
exarantur . 

Se/pondeo  non  polTe.  Ita  pr*  cteteris 
docet  Henriqnex_  lib.  de  Poeiiitentia_» 
,,  facramentali,  ubi  ait.  Qrii  forte,  aut 
,,  de  induflria  qusrens  invenit  char- 
tam  , ubi  reus  peccata  fcripferat  in 
fubfidiuin  memoriz  pro  facienda_> 
’’  Confeffione  noii  tenetur  figillo  , fed 
’’  magno  fecreto,e6  qu6d  ea  charta  cf- 
’*  fet  via  ad  Confellionem:  fcd  fi  Judex 
” autPrstlatus  propter  talia  fcripta , 
» vel  ex  uno  facrilcgo  Confefiario,  vel 
» ex  multis  peccata  intellexerit , vel 
>,  etiam  inquirens  bona  fide,  & proce- 
„ dens  in  caufa  advertit  notitiam  ha- 
’ builTe  ortimi  cx  Confeilionis  detc- 
” (ftiotie  , tenetur  llatim  celTare  ab  ea 
’*  inquifitione:',  & orocelTu  judiciali , 
’*  8c  fa(3a  pro  infernis  habere  , neque 
»>  poteft  reum  de  re  interrogare  . quia 
n ad  eam  fcientiam  non  procellit  hu- 
» mano  modo . 

,,  Idem  docet  AntorAus  Diana : An 


„ qui  invenerit  chartam , In  qua  fer!- 
pta  erant  alicujus  peccata,  teneatur 
illa  abfeondere  fub  figillo  Confelfio- 
*’  nis  ? Refpondet , Quiinvenerit  de- 
” fcripta  peccata,  quae  litteris  manda- 
*’  vit  forte  aliquis  memoriae  caufa  , ut 
» eaexadIiCis  confiteatur,  tenetur  fi- 
»>  gillo  ,'five  jam  Confefsio  fadla fit  , 
,»  fave  adhuc  facienda  . Communis 
„ Doaftorum  ratio  eft  , quia  chartae  il- 
„ lius  tenor  eft  aliquid  Confeilionis, 5c 
quafi  Confefsio  fcripta  , ut  aquipa- 
rari  chart^  illi  ; eo  modo  , quo  quis 
cafu  audit  Confefsionem  , eft  enirn 
” charta  illa,  quafi  internuntia  juvans 
*’  memoriam  confitentis  : itaque  cen- 
» fetur  figlllata  facro  figillo  ; 8c  retfti 
» quidem  , nam  charta  illa  dici  poteft 

i,  Confefsio  inchoata . 

„ Similiter  Navarrus  cap.iS.  nu. 

,,  Peccat  qui  invenerit  feriptum  , ia_/ 
quo  aliquis  fia  peccata  ad  memo- 
riam Cunfefsionis  fcripferat , & ea 
divulgat,  dt  idem  eft  de  eo, qui  legit 
” etiamfi  non  divulgat  , fi  fcbedulam, 
*•  cujus  principio  feriptum  erat  , me- 
»»  moria  meorum  peccatorum  , aut 
» aliud  fimiie,  quaicire  teneretur  ejus 

j,  authorem  nolle  ea  ab  alio  legi  . 

„ Confentit  Dominicus  Soto  in  4. 
fentent.  dift.i8.art.ro.  Quid  autem, 
inquit,  fi  rem  fciat,  non  per  Coiifef- 
fionem  , fed  per  viam  Confefsionis, 
” ut  fi  quis  fcripfit  fua  peccaca,dt  per- 
” diditicriptum  , quod  Pr*latusinve- 
>*  nit  ? Scio  hoc  ufu  veniffe,  ut  quidam 
>>  Prtelatus  per  hanc  viam  ad  inquifi- 
>»  tionem  procelTerit , fed  fuit'jure_* 
„ optimo  a Superiore  de  h.ic  re  puni- 
,,  tus;  eft  enim  Confefsio  tam  facra,ut 
„ id  etiam,  quod  ad  eam  ordinatur,fit 
perpetuo  filentio  fepeliendum  , de 
quod  diiiium  eft  de  Prolatis  Ecde- 
” fiallicis  , intelligendum  de  Prsttori- 
” bus,  dc  judicibus  fxcularibiis  . 1 

Rodericus  Acugna  Archiepifeo  pns 
Bracchar.  tratft.  de  Confcjfariis  foUici- 
tantiins,  quxft.  1 j.num.  jS.  idipfum-> 
• ' con- 


V 


Bi§itizo<^l:y  Googlc 


. Dt  Minijiro  SAcrkmtnH  Poenttentii ♦ '^CSrj 


^■firmat  exemplo  petito  ex  S.  Thona 
„ de  Villa-nova,  quod  fic  narrat.  Qui,- 
dam  Cathalanus  , inquit , interfecit 
adverfarium,  de  illiui  cadaver  fecre- 
’ tdfepulturc  tradidit : poHe4  Cleri* 
" cum  ignotum  ad  homicidii  pecca- 
*'  tum  expiandum  quzfivit  , apud 
» quem  omnes  neciscircumdantias , 
tt  ac  temporis  , de  loci  , de  convicdus 
a>  propalatis  necis  caulis , de  fepultura 
••  de  plano  confeffus  eft  , de  ad  ulti- 
,,  mum  fupplicium  damnatus  . Ctim  , 
prout  moris  ed  , ad  excipiendam_> 
condemnati  Confefsioiiem  Confef- 
for  accederet,  renuit  mifer  homo  ad 
eam  induci , dictitant  Confefsionis 
**  facramentum  a Domino  Salvatore 
*’  fuide  inditutum  , remque  maximi 
*>  periculi  elTe,  de  nocumenti:  iiidabat 
» Presbyter,  monebant  amici,  ne  tan- 
,,  tum  in  fe  fcelut  fufeiperet  , ut  Gmul 
,,  cum  corpore  animam  perdere  vel- 
„ let , fed  pertinax  humo  a fententia 
dimoveri  recufabat : putabant  cir- 
cumdantes pr2  mortis  terrore  d 
” mente  difcefsilTe  . N.  jp.  Cum  hoc 
” cafu  ad  Archiepifeopum  Valenti- 
” num  fandluni  Thomam  Eleemofy- 
» narium  deferrentur,petiit  bonus  Pa- 
ri dor  ^ Pretore,  ut  fiipplicii  exeeutio- 
» nem  differret , permitteretque  ho- 
9,  minem  ad  fe  deduci , ne  ovis  illa_> 
„ periret ; tanti  viri  refpectu,  tamque 
judf  petitionis  indantiu  motus  Pr;- 
tor  annuit,  )ubet  damnatum  fub  cu- 
” dudia  ante  Prcfulcm  prsrrentari.Ille 
” hominem  monitis  lenire  procura- 
’*  vit  , enix^  obtedans  , ut  flbi  caudtm 
1’  tantz  pertinacite  aperiret.Homo  ne- 
M ci  dedinatus,  lacrymis  oboriis,Con- 
» fefsionem  illius  deli(dl  Sacramenta- 
9,  Icra  expodiit  caufam  fuilTe  ultimi 
,,  fupplicii , cum  ConfelTor  elTet  frater 
,,  hominis  a (e  necati,  quod  ipfe  tunc 
ignorabat,  dr  nullus  alius  id  dete- 
gere potuilTet . Pius  Prcful  eum  elTe 
**  bono  animo  monet  , apud  fe^ecinet 
*’  cum  Pretoris  airenfu  , data  redi- 


■„  tuendi  fide,  podquam  certam  dif- 
quifitionam  pra-mitteret  : afcivdt 
Confeflarium  , eumque  rei  ignarum 
remotis  arbitris  coram  devoto  Cra- 
*'  cifixo  ita  vehementer  codrinxit , ut 
’*  cum  Poenitentia;  lignis  ad  Prslati 
>1  pedes  prodratus  errorem  , dc  figilli 
11  fratdionem  fateretur,dolorem  fratris 
91  interfedi,  dc  amorem  caufatus  . Ar- 
I,  chiepilcopus  in  ipfius  Palatii  cubi- 
99  Culo  Presbyterum  alfervari  jubet , 
99  Pretori  rei  gedae  , dt  acculationis 
originem  ex  Confefsionis  fac  ramen- 
to fumptam  exponi:  unde  attentae., 
” lege  divina,  celTandum  a procciTu  , 
**  dc  exeeutione  fore,  cum  doctorum 
1*  Virorum  fententiis  prudenti  Prcco- 
II  ri , dt  viro  religioni  facrarum  rerum 
99  additdo  facile  perfuadere  valuit.Di- 
91  mittitur  homicida  cum  populi  ad- 
9,  miratione,  dc  Sacramentorum  venc- 
99  ratione , Confeifario  mitiori  pcena, 
quitm  ut  fcelus  exigebat,  punito  . 

. £x  his  omnibus  aperte  condat  ne- 
minem polTe  uti  fcientia  petita  ex  indi- 
cibus Confefsionis  ad  punienda  pecca- 
ta , de  quibus  aliquis  fefe  erat  accufa- 
turus  . Quamquam  non  inficiar  , quia 
ubi  ejufmodi  indices  perveniunt  ad 
notitiam  Prclaci,  vel  Judicis,  defervire 
pofsint  velut  adminicula  quadam  ad 
diligentiorem  indagationem  criminis  , 
de  quo  Jam  infamabatur, aut  accufaba- 
tur  ille  apud  Judicem  , vel  Pralatum  ^ 
qui  illum  Indicem  fcripfit . 

Petes  ULTIMO ; Ex  qua  Confiffione 
oriatur  loe  figi  Ilum  i 

Refpondeo,or\t\  ex  omni  Confelsio- 
ne  Sacramencali , five  interim  illa  fit 
valida , five  invalida  ; hoc  eli , five  ha- 
beat revera  annexam  remifsionem  pec- 
cati per  Abfolutionein  /aeramen  calem^ 
propter  legitimam  difpofitionem  p<e- 
nitentis,  five  non  j propter  illius  defe- 
(dum  ; quia  etfi  invalida  Confe/sio  non 
fic  complete  facramentaiis  9 proptereh 
P p p p 3 qu6d 


Digitized  by  Googie 


^68  TraSiJ.Dtfp.TI»  Art.lILSeH.ll.^^aJlJF, 

qu6d  non  confequMtur  elTedlum  Sacr«*  proxima  partialis  . Dicitor  trrcfo,  pr$^ 
menti,  nec  annexam  habeat  Abfolu-  priorum,  utiniinuetur  qu6d  aliorum 
tioiiem  Sacerdotalem,  propter  manifC'  peccata  ftraul  cum  propriis  declarari 
flam  indirpoGtionem  ipfius  pf  nitentis,  non  debeant,  niG  forte  ipfa  propria^ 
iiiltem  e(t  racrameiitalis  inchoati  , Sc  Gant , vel  ita  com  nunia  per  aliquam 
Incompleti.  participationem  , aut  per  alium  roo* 

Aide  qti6d  G fola  Confefsio  valida  dum,  ut  aliter  declarari  iionpoGint. 
obligaret  ad  Gqillum  , occaGonem  in>  Conabitur  pceiiiteiis  in  hoccafu  non 
de  fumerent  peenitentes  non  frequen*  declarare  perfonam  complicem  , ni(t 
tandi  Confersionem;  ciim  enim  eifent  aliter  peccatum  aperiri  nequeat . Oici'> 
dubii,  utrum  defedu  Contritionis  , vel  tur  quarcb.  Sacerdoti  f.i9a  ; quia  nullus 
alicujus  alterius  difpofitionis , forent  inferior  Sacerdote  huc  Sacramentuoi 
digni  fufeipiendx  Abfolutionis,  necne,  poenitentibus  adminidrare  poteG  , ut 
vix  moveri  poflTent , dc  allici  ad  conG*  ex  infra  dicendis,ubi  de  P(iiitcntiz  Sa- 
tenda  fua  peccata  , G peccatum  no cramenti  Minidro  agetur , innotefeet  . 
habens  annexam  Abfolutionem,  podet  Dicitur  quinto,  ad  remi/iianem pcceala- 
alicui  revelari.Tenetur  igitur  Sacerdos  rum  poft  Bapti/macommiffbrum,  ut  hii* 
ad  fervandum  Ggillum  refpetdti  eorum  jus  Sacramenti  edeidus  fpecialisindi- 
omnium,  quos  novit  accefsilfe  ad  Con-  cetur.  Dicitur  fext6  , vtrtutc  clavium 
fefsionem  cum  animo  reveri  fiifcipien-  Ecclefia  ; quia  in  hoc  Sacramento  non 
■ Ax  Abfolutionis  Sacramentalis;  lecus  Gc  remifsip  peccatorum,  niG  per  virtu- 
autem  G compertum  haberet, prenitea-  tem  potedatis,  quam  i Cbrilio  £ccIcGa 
tem  illum  tantiim  convenide  Gmula*  recepit.  , 

torie,ut  nempe  eccuTatione  Confefsio- 

nis , ipfum  in  malum  aliquod  alliceret,  ARTICULUS  QUARTUS 
& induceret. 

Em  bis  «//r]fe,Confefsionem  Cc  pof-  De  Satis/uQione  Saeramentali . 

fe  deGniri ; Confepo  Sacramentalis  eff 

accufatio  peccatorum  propriorum  poft  T AM  fatis  fuperque  condat , Satisfa* 
Baptifmaeommiffbrum,faBa  Sacerdoti,  J (dionem  ede  partem  integralem^ 
ad  obtinendam  remifponem  illorum  vir-  sacramenti  Pf  nitentia  ; Primam  qui- 
tute  clavium  Ecclefix . Dicitur  primo  , dem  ordine  intentionis  ; podremam_> 
accufatio,  tum  quia  debet  ede  quadam  verd  ordine  exeeutionis . Ed,  inquam  , 
externa  propria  culpa  agnicio,per  tno-  prima  ordine  intentionis;  idcirco  nam- 
dum  accufationis  Guda  A ptenitente  , que  Panitentiam  ufurpamus , ut  Deo 
qui  ut  reus  veniam  petens  attendi  de*  faciamus  fatis  per  debitum  dolorem,& 
bet;  tum  m detur intelligi,qu6d Geri  pcenam  convenientem : Hinc  S.  iGdo- 
non  debeat  per  modum  excufationis , rus lib.d.  Originum  ,cap.  ult.ait:  /^- 
vel  mera  narrationis  , aut  commenda-  mitentiam  appellari  qua ft  punienti am  , 
tionis  propriarum  virtutum.  Ut  ali-  dqudd  bomofe  puniat  peenitendo  i nihil 
quando  Gc  a quibufdam  , non  quidem  enimmliud  agunt , quos  veraciter  peeni- 
f ut  opinor  ) ex  animo  jadlantia  , fed  tet,nifi  ut  id  quod  mali  fecerunt  ,impu- 
ex  aliqua  Ignorantia,  & imperitia,  aut  nitum  ejfe  nonpnant.  Et  Author  libri  dc 
ex  quodam  loquacitatis  contraido  ba-  vera  , & falfa  P^nitentla  cap.  19.  ait  , 
bitu  . Dicitur  fecundb,  peccatorum pofl  Panitentiam  derivari  ii  poena : Peenite- 
Baptifma  commi  forum  ; quia  illa  funt  re  , inquit , eft  patnam  tenere,  utfemper 
remota  materia  Sacramenti  Pocniten-  puniat  in  fe  uteifeendo  , qusd  commiftt 
tic  , & Confelsio  eorumdem  materia  peeeando  : pena  enim  proprie  dicitur 

1«- 


- -0§rttzed  by-G(K)gIt' 


Ve  Satis/aHione  %acr  ament  ali  • ^^0 


leflo,quc  punit,  & vindicat  quod  quiC- 
que  cotninifit:  ille  igitur  p^narn  tenet  , 
qui  femper  punit.quod  commifilTe  do- 
let. Nam  , inquit  S.Auguflinus  lib.  fo. 
Homiliarum  homil.  yo.  fion/u^cit pr- 
■ nitenti  mores  in  melius  eommufare,  ly  i 
fualis  recellere  , ni  fi  ly  de  iis  , qua  mali 
faBa/itnt , fatnfiat  Domino  per  Peeni- 
tentia  dolorem  , per  humilitatis  gemi- 
tum , per  contriti  cordis  faerificium , 
Nullus fiquidem  peena  deiita gravioris 
Sftipiet  veniam,  ni  fi  qualemeumque,  et  fi 
minor  efl,  quam  debeat,folverit  poenam. 
Quoniam  verbSatisfanio  pofleriored 
ordine  executionis,  de  nonnifi  poli  re- 
ceptam facramentalem  Abfolutionein 
folet  impleri , de  ipfa  pollremo  loco 
agendum  ell . 

Porro  Satisfactionis  nomen  ,e(l  vom 
. ^quivocal;  interdum  enim  fignilicat 
omnem  illam  aCtionem  ,quaqui$.facit 
Xacis  , quantiira  debet , live  iolvendo 
debitum  , live  refpondendo  de  fe  con- 
cepte cxpet^atiani , five  denique  red- 
dendo fufficientem  rationem  eorum , 
de  quibus  rogatur;quo  pofteriori  fenfu 
S.  Petrus  monet  epitt.  i.  cap.  j.  Parati 
femper  ad  SatisfaBionem  omnipofeenti 
vos  rationem  de  ea,qna  in  velis  eB fpe: 
Aliquando  fumitur  pro  ea  aiftione,  qua 
quis  fe  excufat , atque  defendit : quo 
fenfu  S.  Ambrofiiis  fupra  : Lacrimas 
Petri  lego,  SatisfaBionem  non  legd;  ubi 
fignatur  excufatio  , atque  defenfio  no- 
mine Satisfactionis  , ut  probant  fe- 
quentia  h*c  vexhv.^nod  deleri  non po- 
teft , ablui poteB\hXv\\itLX\Ao  (Iridtifis  fu- 
mitur  proeaomni  atftione,  quacom- 
penfamusfive  damnum  illatum,  five 
injuriam  perfonz  fiadtam.  Denique  ali- 
quando fumitur  pro  ea  fola  atftione, 
qua  compenfatur,  live  «qualitas  reddi- 
tur propter  injuriam  perfonx  illatam  , 
qii.r  eft  propria  illius  acceptio  . 

Nam  Satisfa'ftio  proprii  diltinguitur 
a Reliitutione , quod  hec  Iit  in  rebus  , 
illa  inacftionibus  ; compenfatio  fatfta 
ad  Injuriam  peccato  illatam  compen- 


iandam  pronrit  eft  Satisfacio , fitque 
per  opera  afftiCtiva  , ideft  , quibus  ipft 
nos  affligimus , caftigamus,  punimus 
propter  injuriam,  olTenfanique  k nobis 
Oeo  faCam  , dt  ablatum  honorem  , dc 
ohfequium,quod  ei  debebamus  impen- 
dere,nec  impendimus  ; quamvis  enim 
peccator  nihil  pofsit  P Deo  fubftrahe- 
re ; tamen  quanthm  in  fe  eft , aliquid 
fubftrahit.dii  ab  eo  per  affedtum  aver- 
titur, dt  convertitur  ad  creaturas  . 

In/uper,Sut\shAio  fumpta  pro  com- 
peniatione  injurie  per  peccatum  illats 
confiderari  poteft  tripliciter,nempe  vel 
perrefpeCum  ad  Deum,  vel  perrefpe- 
dtum  ad  Eccleliam  , vel  per  refpeCuni 
ad  proximum:  contingit  enim  inter- 
dum , qu6d  per  peccatum  injuria  liat 
Deo  , ut  maxime  contingit  in  peccatis 
internis  ; vel  qu6d  illud  vergat  in  £c- 
cleliae  fcandalum,  dc  przjudicium  : vel 
denique  in  damnum  proximi . 

Denique,  injuria  Deo  illata  poteft 
compenfari,  vel  ratione  culpz , vel  ra- 
tione p^nx  . Compenfatur  ratione  cul- 
pz  per  Contritionem,d(  Abfolutionem 
facramentalem  , per  quas  peccator 
mundatur  4 peccatis  , dc  in  Dei  gra- 
tiam , dc  amicitiam  reftituitur  : com- 
penfatur ver6  ratione  p;nz,  dum  pfna 
temporalis  peccato  debita  poli  remif- 
fam  culpam  per  aliam  peenam  , auc 
quidpiam  .iliud  exolvitur. 

Htcautem  fermo  eft  maxime  de  Sa- 
tisfadlione  per  refpedlum  ad  Deum,  dc 
ad  Eccleliam;  unde  nobis  incumbit  de- 
terminandum hoc  in  Articulo:  Primi, 
utrum  ; Secundi,  quid:7crr/d,q0o- 
modo  homo  polsit  Deo  proadmilTb 
peccato  debiti  fatisfacere  : Pofirenii 
nobis  agendum  erit  de  Satisfactione, 
quz  fiebat  in  ordine  ad  refarciendanu., 
injuriam  Eccleliz  per  peccatum  illa- 
tam , dc  expiandum  ingeftum  fcanda- 
lum . 


Digitized  by  Google 


^70  TraSi.L  DifpdL  ArtAV»  §lu<eJiA. 


Q.U  AE  S T_I  O P a 1 M A . 

Vtrum  bomo  pofjit , (j*  debeat  Deo  fatii- 
faeere  pro  pena  temporali  peccato 
debita  : 

Notandum primd  , Sat!sfa(flionem 
elFe  ai^Unnenjjqua  reparatur  in(> 
qualitas  urta  ex  injuria  alteri  illata>in> 
quo  diilinguitur  a Re^itutlone  , per 
quam  reparatur  incqualitat  orta  ex  re 
aliena  ablata  invito  Oumino  ,Sck  Sa- 
tifpaisione,  qua  e(l  perpefsio  quadam 
potns  ab  alio  prafcriptae , dc  inflidla  . 
iJndereuf  , dum  patitur  fibi  prasfcri' 
ptai  a Judice  poenas  , non  tam  fatisfa- 
cit.quani  fatifpatitur.Ciim  autem  pec- 
cator Deum  olTendens  , duplicem  fa- 
ciat inaqualitatcm:  unam  ,qua  conlll- 
tuit  in  creatura  fuum  ultimum  finem  , 
ex  qua  incurrit  reatum  poena  xterna  : 
alteram  , qua  nimis  indulget  propria 
voluntati  ,&  voluptati,  delet^ationem 
inordinatam  percipiens  in  polTellione  , 
& fruitione  creatura;  Prima  inxquali- 
tas  removetur  vel  per  Contritionem, 
vel  per  Attritionem  cum  Sacramento 
Poenitentia : Secunda  ver6,ctiam  re- 
manet rdlituenda  per  debitam  Satisfa- 
diionem  . 

blotuttdum  fecundi  , qu«')d  Satisfaiflio 
in  genere,  fit  debiti  folutio:qua:  defini- 
tur a Dodtore  fubtili  in  4.  dijl.s.num.^ 
Rediiitio  voluntaria  tequivaltntis , alias 
ind.iiti  ; Cujus  definitionis  particulas 
ibidem  explicat  Dodor . Prim<>  dicitur 
Reddiiio,ium  ut  dillinguatur  a fimpli- 
ci  doi1aciunc;quia  redditio  non  e(l  fim- 
piex  donatio  . fed  debiti  folutio  : tum 
etiam  ut  fignificeturjSatisfadlionem  ef- 
fe  adtum  juilitia  , & ad  alterum  ; quia 
proprie  nullus  fibi  aliquid  reddit . Se- 
cundo dicitur  voluKt.r‘a  ; tum  quia  eft 
aiflns  virtutis  jttflitia  : omnis  autem 
atflus  virtutis  moralis  debet  effe  volun- 
tariiis;tnm  etiam  qnia  omnis  redditio, 
quK  uon  cft  voluntaria,  magis  eil  fatis- 


pafHo,  quam  fatisfatflio.  Terti& , 
valentit,e\\ioA  enim  per  Satisfadionem 
redditur,debet  quandam  habere  squa- 
litatem cum  debito  , idque  vel  fecun- 
dum proportionem  Geometricam,  qua 
ex  juflitia  diflributiva  major  debetur 
fatisfadlio  digniori  perfonc  Icff,  quiin 
minbs  digna:  vel  fecundum  proportio- 
nem Arithmeticam  , qua  [ex  juflitia^ 
(ommutativa  tantum  datur  pro  tanto', 
V.  g.  centum  aurei  folvuntur  pro  toti- 
dem debitis.  Quando  autem  aliqua  So,- 
tisfadlio  has  omnes  conditiones  habet, 
dicitur  pserfeBa  ; quando  deell  «equoli- 
tas , dicitur  de  congruo , quia  creditor 
non  tenetur  illam  acceptare  ex  jufHtio, 
fed  dumtaxat  ex  liberalitate , dccon> 
gruentia;  quando  ver6  fit  ad  «qualitar 
tem,  fed  ex  bonis  4 creditore  concedis, 
dicitur  ex  condigno  , quia  licet  id  quod 
redditur  fit  ex  gratia  creditoris  , tamen 
revera  pretium  redditum  equivalet  de- 
bito , 

Notandum  tertii,  SatisfaAionem  pro 
peccatis  generatim  didingui  duplicem, 
nimirum  Sacramcntalem  , & non  Sa- 
cramentalem ; Prior  ex  Cone.  Trid. 
fejf.  14.  cap.%.  e]l  aBio  , per  quam  in  fa~ 
cr amento  Pienitentiec  retribuimus  Deo 
eompenfationem  aliquam  pro  peeeatis  , 
juxta  prtcfcriptum  , U fententiam  Sef 
cerdotis : Pollerior  ver6  eft  atlio , per 
quam  homo  conatur  fatisfacere  Deo 
pro  peccatis  in  eum  commidls,  fibl  ipft 
poenas  preferibendo ; vel  ab  Ecclefia 
injundlas  animo conftanti  tolerando « 
Utraque  definitur  i DoAoit  dift. 
q.  I.  nu,  1 1.  fic.  SatisfaBio  eB  operatio 
exterior  laboriofa  , vel  ppnalis  volun- 
tarii fumpta  , ad  puniendum  peccatum 
commijfum  i fe,iy  boc  ad  placandum  di- 
vinam offenfani : vel  ejl paffio  ,feu prna 
voluntarii  tolerata  in  ordine  precdiBo , 

Porro  hic  de  utraque  loquimur  , in- 
quirentes utrum  necede  fit  ,&  utile  , 
Deo  fatisfacere  pro  peccatis  . Negati-  * 
vam  partem  tuentur  Lutherani,&  Cal- 
viniftie  cum  eorum  hcrefiarchis : nam 

U- 


De  SatisfaHione  Sacramentalt : l 


tutlierus  phiribi , fed  maximi  ferm.  de 
Indulgentih  habitoanno  if  i8.  aflerit . 
cx  nulla  Scriptura  colligi  pofTe  qu6d 
divina  juditia  Poenitentiam  , five  Sa- 
tisfatdionem  h peccatore  exigat,  fle  p?- 
nas  medicativas  , flt  fatisfadlorias,  elTe 
humanum  commentum  , atque  nuga- 
mentum . Et  lib.  de  captivitate  Babjlo- 
nie.i  lo^uens  de  Catholicis,  (ic  ait : Eos 
„ non  intelligere  , quid  fit  vera  Satis- 
„ fatdio  , fle  eam  fic  extollere  , ut  fidei 
„ in  Chridum  non  relinejuant  locum  , 
j,  miferrimi  excarnificatis  populorum 
confcientiis,  alio  currente  Romam, 
„ alio  huc,  alio  illuc  ; Illo  in  Carthu- 
>,  fiam;  alio  in  alium  locum;illo  virgis 
„ fe  flagellante  ; alio  corpus  fuum  vi- 
j,  giliis , fle  jejunus  occidente  : qii* 
„ mondra  tibi  debemus,  Romana  Se- 
,,  des,  fle  quis  homicidis  ritibus,  fle 
,,  legibus,  quibus  totum  mundum  eo 
,,  perdididi , arbitratur  fe  pofTe  Deo 
,,  per  opera  pro  peccatis  fatisfacere  , 
cui  foia  fide  fatisfit . 

Idem  lentiunt  ejus  Se<?latores , Mc- 
tavBhon  in  Apolog.  AVwn/V/wj  in  exa- 
mine Concilii  Tridentini  ad  c.  8.  Idem 
paritet  Cahinut  Hb.  j.  Indit,  cap.  4.  ii 
num.  jy.  ufque  ad  jp.  ubi  cum  plurima 
virulento  ore  ditderia  in  Theologi* 
Dodtores  blaterafTec,  qu6d  Satisfacflio- 
nem  pro  peccatis  propugnent  , dicit 
num.a/.JVBWf  tibi peflihntes  eorum  «<f- 
niai  propone,  gratiam  Dei  in  prima  pec- 
C-Uorum  rfmiljlone  /olam  operari  , fipo- 
fiea  eeeiderimus  ad  Jecundam  teniam-3 
impetrandam  opera  noftra  eooperarv,bxe 
p loeum  habeant , anni  on^e  Cbrifio  /«- 
periinfunt  attrihutajUi  Calva  manent? 
Immani  quantum  b<ee  differunt, iniqui- 
iatei  noflraspofitas  effe  in  Cbrifio  , ut  in 
ipfo  expiarentur, is  uoftrii  operibut  ex- 
piari : Chrrfium  effe  propitiationem  pro 
peeeati!  noflris , (y  Deum  operibut  pro- 
pitiandum. Et  na. 28.  odendens  Sntisfa- 
Aionem  pro  omnibus  peccatis  elTc  im- 
poilibilem,  ait : ergo  Jatifficirn- 

dl  exitum  invenient  in  tanto peccatoruni 


eumulo  ? fi  uniut  diei  effiet  SatitfiaBio  ■ 
peeeati  uniut : dum  illam  meditantur 
pluribui  fie  involvunt:  quando  diem  nul- 
lum t>r/eterityuftiffimu!  qui/>/ue , quo 
non  aliquotiet  labatur . Ad  eorum  verd 
SatisfdBiones  dum  fe  accingent,  numero- 
fa  , vel  potiui  innumera  accumulabunt . 
yam  praeifia  eft  fatisfiaciendi  fiducia  ,■ 
quid  morantur?  quomodo  adhuc  de fia- 
titfiaciendo  cogitare  audent  ? 

Adverfus  quos  omnes  Errones , duo. 
datuenda  funt  in  hac  quzdione  : Pri- 
mum , qu6d  Satisfadlio  pro  peccatis  fit 
necefTaria  : Secundum , quod  flt  utilis 
ad  remillionem  ptenc  ztern* , fle  tem- 
poralis pod  remifTam  culpam  peccatis 
debite . 

Conclusio  Prima. 

REveri  neceffiarium  efi  bomini  per 
opera  bona,iy  afJliBiva  Deo  fatis- 
facere pro  peccatis.  Condat  hec  veritas, 
ac  firmatur  innumeris  Scripture  ora-, 
culis , quibus  SS.  Prophete,  fle  Apodoli 
homines  hortantur  ad  expianda  fua_< 
peccata  per  opera  meritoria,  fle  fatisfa- 
fltoria.  Sic  DanieI  cap.4.  monebat  Na- 
buchodonofor  : Peccata  tua  eleemofynis 
redime  , iS  iniquitates  tuas  miferieor- 
diis pauperum  . Sic  Matth.}.  S.Joanncs 
Baptida  Saducfos,fle  Pharifxos  venien- 
tes ad  Baptirmum  fuum,alloquens,  di- 
cebat . Progenies  viperarum  , quis  de- 
monfirabit  vobis  fugere  a ventura  ira  , 
facite  ergo  fruBus  dignos  Peenitentiie  . 
Et  A(flor.2tf.  Apodoli  Judeis,  fle  Gentip 
bus  annuntiabant,ut  F^nitentiam  age- 
rent , fle  converterentur  ad  Deum  , di- 
gna Poenitenti*  opera  facientes . .Alia 
his  limilia  funt  facre  Scripture  , tam_, 
veteris,  quim  novi Ted.-imenti oracu* 
Ia,in  quibus  prjter  converfionem  men- 
tis, fle  vite  novitatem,  exiguntur  ope- 
ra fatisfatdoria  , fle  afflidtiva  , quali.t_« 
funt  jejunium,  fletus,  planidus.  Se  p«- 
nitentes  monentur  fe  vedire  facco , 
cooperire  capita  fua  cinere  , membra 
fua  mortificare . 

Quam  utique  veritatem  variis  ratio- 
ni- 


L. 


Digitized  by  \^OOglc 


Tra  Difp.lL  ArtJf^, 


fiihiif  probat  Conciliuin  Tridcntinum 
„ rHr.14.  cao.S.  Maximi  , inquit,  quia 
divinam  ciementiam  decet , ne  ita_> 
noblt  ahfque  ulla  Satisfadtioue  pec* 
**  cata  dimittantur  , ut , occafione  ac- 
*'  cepta,  peccata  leviora  putantes,  vel 
**  injurii,  dc  contumelion  Spiritui  fan* 
*•  dio  , in  graviora  labamur,  thefauri- 
M zantea  nobis  iram  in  die  irc . Procul 
j»  dubio  enim  magnopere  a peccato 
revocant , dc  quafi  fratno  quodam.» 
^ coercent  hse  fatisfadiaria  poenc,cau- 
tiorefque  , & vigilantiores  in  futu- 
rum pcenitentes  efficiunt , medentur 
**  quoque  peccatorum  reliquiis,  de  vi- 
” tiofos  habitus  , male  vivendo  com- 
**  paratos,  contrariis  virtutum  adtio- 
» nibus  tollunt.  Neque  verd  fecurior 
» ulla  via  in  Ecelefia  Dei  unquam  exi- 
it {limata  fuit  ad  amovendam  immi- 
ii  nentem  a Domino  p^nam  , quam  ut 
„ hac  Ptcnitentia  opera  homines  cum 
^ vero  animi  dolore  frequentent.  Ac- 
cedit ad  hac,  qu6d  dum  latisfacien- 
*’  do  patimur  pro  peccatis,  Chriftoje- 
” fu,  qui  pro  peccatis  noflris  fatlsfecit, 
ex  quo  omnis  noftra  fufficlentia  e(l  , 
’*  conformes  efficimur  , certiirimam., 
11  quoque  inde  arrham  habentes,  quod 
11  (1  compatimur,de  conglorificabimur, 
M ut  non  (it  per  Chrifium  Jefum  ; nam 
„ qui  ex  nobis  , tanquam  ex  nobis  ni- 
,,  hil  poflumus,  eo  cooperante,qui  nos 
confortat,  omnia  poAumus ; ita  non 
’ habet  homo  unde  gIorietur,fed  om- 
’*  nis  gloriatio  nofira  in  Chriflo  ell,in 
quo  vivimus.in  quo  mereinur,in  quo 
’*  latisfacimus  , facientes  frudus  di- 
» gnos  Pcenitentia.qui  ex  illo  vim  ha- 
t>  bent,  ab  illo  offeruiftur  Patri , dc  per 
» illum  acceptantur ii  Patre. 

,,  Debent  ergo  Sacerdotes  Domini , 
,,  quantiim  fpiritus,  dc  prudentia  fug- 
gelTerit,  pro  qualitate  criminum,  de 
” pfniteatium  facultate,  fcculares,  dc 
” convenientes  Satisfadliones  injun- 
” gere,ne  fi  forte  peccatis  conniveant, 
& indalgentiiis  cum  pteniteatibus 


,,  agant , levillima  quaedam  opera  prtf* 
guvKDmis  delidlis  indulgendo,alie- 
norum  peccatorum  participes  effi- 
ciantur . Habeant  autem  pr«  oculis 
’*  ut  Satisfiadlio,  quam  imponunt,noa 
**  fit  tantiim  ad  nove  vite  cufiodiam, 
>*  de  infirmitatis  medicamentum  , fed 
SI  etiam  ad  prcceritorum  peccatorum 
» vindidam  , dc  caftigacionem  : nam 
„ claves  Sacerdotum  non  ad  folven- 
,,  dum  dumtaxat,  fed  dc  ad  ligandum 
,,  conceflas , etiam  antiqui  Patres , dc 
credunt , de  docent , nec  propterei^ 

’ exiflimarunc  , lacramentum  Poeni- 
” tenticelTe  forum  ire,  vel  poenarum, 
*'  ficut  nemo  unquam  Catholicus  fen- 
” fit , ex  ejufmodi  noflris  Satisfadio- 
» nibus  vim  meriti , dc  Sacisfadionis 
ii  Domini  noflri  Jefu  Chrifli  vel  obfer- 
„ vari , vel  aliqua  ex  parte  imminui : 
,,  quod  dum  Novatores  intelligere..» 
,,  nolunt , ita  optimam  Poenitentiam 
novam  vitam  efle  docenc.ut  omnem 
’ Satisfadionis  ritum  , dc^ufum  toU 

Ita  Concilium,  quibus  omnibus  non 
foliim  neceflitatem , fed  de  utilitatem 
Satisfadionis  commendat.  Primo, qui% 
k peccato  revocat ; Secundo , quia  Do- 
minum nobis  iratum  placat , «conci- 
liat: Tertio,  quia  Chrifli  D.  PafEonis 
meritum  nobis  comparat.nofque  Chri- 
flo patienti  conformes  efficit : ^arto , 
quia  cum  Chriflo , ac  per  ChrifluDU, 
Deo  Patri  oblata,  ipfius  In  nos  miferi- 
cordiam  provocat:^rnre,qula  non  eft 
tantbm  ad  nove  vite  cuflodiam,dc  In- 
firmiutis  medicamentum,fcd  etiam  ad 
przteritorum  peccatorum  vindidam  , 
dc  cafligationem . 

Idem  probatur  ex  conf)anti,ac  perpe- 
tua Hcclefie  praxi,  ut  colligere  licet  ex 
Tertulliano  lib.de  Pcen!t,cap.p.ubi  ait: 

„ Hujus  igitur  Poenitentie  fecunde,de 
unius  , quando  in  ardlo  negotium 
cfl,  tant6  operofior  probatio  efl ; ut 
non  fola  Confeientia  przferatur,fed 
” aliquo  etiam  a<flu  adminiflretur  . Is 

adlus. 


— Bigirirod  bjrCiOtjqle 


De  Satisft^ione  Sacramcntali , 6']i 


aAus^ui  nugis  grcco  vocabulo  «x- 
„ primicur , & frequentatur  , exomo- 
logefis  efl , qua  deliiftum  Domino 
noflrum  con6temur,  non  quidem  ut 
ignaro,fed  quatenus  fatisfadlioCon- 
**  fellione  difponitur,  Confeflione  P«e- 
nitentia  nafcitur  , Pccnitentia  Deus 
>*  mitigatur.  Itaque  exumologefis  pro- 
» llernendi  , de  humiliandi  hominis 
» dtfciplina  e(I , converlionem  injun- 
gens,  miferlcordix  illicem  . De  ipfo 
„ quoque  habitu, atque  vi<fiu  mandat, 
,,  lacco,  & cineri  incubare,corpus  for- 
dibus  obfcurare,animum  rateroribus 
dejicere  , illa  per  qu«  peccavit  trifti 
trafitione  mutare:  ccterbm  paflum  , 
& potum  pura  non  noflTe , non  ven- 
tris  fcilicet , fed  anima;  caufa  , ple- 
« rumque  ver6  je/uniis  preces  alere  , 
>»  iiigeinifcere , lacry mari  ,&  mugire 
«I  dies,  nodiefque  ad  Dominum  Deum 
,1  tuum.  Presbyteris  advolvi,  & charis 
j.  Dei  adgen  iculari , omnibus  fratribus 
„ legationes  deprecationis  fuxinjun- 
gere . Hae  omnia  exomoldgelis  P«b*‘ 
nitentiam  commendant,  ut  de  peri- 
**  culi  timore  Dominum  honoret , ut 
*’  in  peccatorem  ipfa  pronuntians  pro 
Dei  indignatione  fungatur,  & tetn- 
» porali  afflitflione  aterna  fupplicio— > 
•>  non  dicam  fru(lretur,fed  expugnat. 
,,  Ciim  igitur  provolvit  hominem, ma- 
„ gisrelevat;ciim  fqualidum  facie,ma- 
,,  gis  mundatum  reddit:  cCim  accufat, 
excufat : cbm  condemnat,  abfolvit . 
In  quantiim  non  peperceris  tibi  ,in 
tantum  tibi  Deus  , crede,  parcet . 

” Idem  docet  Origenes  homil.  ly.  in 
Levit,  ubi  appellat  opera  afflidfiva  pre- 
t/um,  quo  peccata  redimuntur.  Similiter 
S.  Cyprianus  ferm.  de  lapfis , ubi  inter 
„ catera,  ait:  Conhteantur  iinguli  de- 
lidfum  futim  ; dum  qui  deliquit,  ad- 
huc  in  faculo  eft,  dum  admitti  Con- 
* fellio  ejus  poteft.dum  Satisfadio,  & 
” remillio  fatSa  per  Sacerdotes  spud 
*’  Dominum  grata  eft.  Convertantur 
*>  ad  Dominum  mente  tota  , de  Pccni- 
Tom.X. 


,,  tentiam  criminis  veris  doloribus  ex- 
primentes.  Dei  mifericordiam  de- 
precentur  , illi  fe  anima  profternat, 
” illi  mosditia  fatisfaciat , illi  fpes  ho- 
” minis  incumbat  . Rogare  qualiter 
debeamus,  dicit  ipfe  : Revertimini, 
»»  inquit , ad  rae  ex  toto  corde  veftro  , 
» fimulque  de  jejunio,  de  fletu.de  plan- 
M idu,  de  fcindite  corda  vedra  , de  non 
„ .vedimenta  vedra  : ad  Dominum  to- 
,,  to  corde  redeamus.iram, de  oflenfam 
ejus  , jejuniis  , fletibus,  plantdibus , 
ficut  admonet  ipre,placeamus.£r/o- 
” fra\  Quam  magna  deliquimus  , tam 
” granditer  defleamus  , alto  vulneri 
” diligens,  ac  longa  medicina  non  de- 
» iit,  Pcsnitentia  crimine  minor  non 
fit.  Putafne  Dominum  tepolFcpla- 
u care,  quem  verbis  periidis abnuidi , 
,,  cui  patrimonium  prxponere  malui- 
,,  di,  cujus  templum  fucrilega  conta- 
gione violadi  ? Putas  facile  eum  mi- 
” fereri  tui,  quem  tuum  nonefledixi- 
” di . Orare  oportet  impendiis  , de  ro- 
” gare  , diem  lutdu  tranfigere,  vigiliis 
» nodfes  , ac  fletibus  ducere  , tempus 
» omne  lacrymods  lamentationibus 
» occupare, dratos  folo  adhxrerc  cine- 
„ ri , in  cilicio  , de  fordibus  volutari ; 
,,  pod  indumentum  Chridi  perditum  , 
nullum  hic  jam  velle  veditum  ; pod 
diaboli  cibum  malle  jejunium;  judis 
operibus  incumbere,  quibus  peccata 
” purgantur  : eleemofynis  frequenter 
infidere,  quibus  a morte  animx  li- 
’»  berantur . 

Idem  pariter  docent  SS.Chrvfodo- 
mus,  Ambrodus,  Eligius,  Augudinus  , 
de  plures  alii , quovis  fxculo  florentes  , 
ut  jam  liquet  ex  iis,  qux  diximus  , dc- 
mondrando  rationem  Peenitentix  ma- 
xime confidere  in  affctdu  Juditix  vin- 
dicantis , ac  punientis  peccatum  , per 
opera  affliiffiva,  dc  penalia  . 

Reponunt  b/cretici,  opera  quidem  af- 
flitdiva  commendari  tum  a Scriptura  , 
tum  a Patribus , non  quidem  ratione_» 
fuijfed  ratione  cbaritaiis,  fidei,  ac  pie- 
Qj  q q ta- 


^74  TfaB.I.  Dijp.IL  Art,  IF, 


tatis,  quas  prafupponerc  debent , ut 
Deo  grata  fint,  & accepta.  Secundo,  di- 
cunt. Patres  byperbolice  locutos  fuiflc, 
&ideo  pluscxtulifle  opera  fatisfaAo- 
ria , quam  par  efliet,  ut  populos  ad  Pce- 
fiitentiani  vehementius  excitarent.7Vr- 
tio  dicunt , exercitia  Pftiitentic  k Pa- 
tribus commendata  nihil  aliud  eflie , 
quim  preces,  de  orationes, quibus  Deus 
Interpellandus  e(l , dc  provocandus^  ut 
peccatorum  admiflbrum  veniam  con- 
cedat , non  autem  veras,  ac  legitimas 
eflie  compenfationes . 

^ , qu&m  futilia  fint  h*c  diver- 

ticula , apparet , quamvis  enim  bona^ 
opera  affliiftiva  , Sc  fatisfadoria  fuppo- 
nant  fidem,  de  charitatem,  undeuium 
meritum  obtinent,  nihilominus SS.Pa- 
tre_s  conflanter  illa  appellant  pretia  , 
quibus  redimuntur  peccata.de  compeo- 
lationes  pro  peccatis. 

Ad  fecundum  dico,  qu6d  fi  ita  facili 
liceat  detorqueri  dida  SS.  Patrum  ad 
hyperbolicum  fenfum  , nihil  certi  po- 
terit haberi  ex  eorum  dodtrina  , quod 
juvet  ad  confirmanda  , de  illuflranda 
fidei  dogmata. 

^ Ad  tertium  dico.fatis  conftare  ex  lo- 
cis SS.Patrum  a nobis  laudatis  ejufmo- 
di  fatisfadloria  opera  appellari  com- 
f cnfationesjdc  adf  us  juflitis;;  ac  fubin- 
dc  falfa  cfl  , ac  fatua  hareticoram  re- 
fponfio  . 

Objicit  Cahinur.Hsec  de  Satisfadlio- 
ne  alTertio  derogat  merito  Fafllonis,  8c 
,,  Satisfadlionis Chrifli  : Q^idenim, 
quafo,  nobis  praftitiflet  Chriflus  , 
inquit  num,  jo.  eap.  4.  fi  adhuc  pro 
peccatis  pmna  exigeretur?  nam  eCtm 
” dicimusDeum  pertuliiTe  omnia  pcc- 
*’  cata  noflra  in  corpore  fuo  fu  per  li- 
» gnum.iion  aliud  fignificamus,quam 
it  defunifium  pena,  & vindidia  , qua 
„ peccatis  noflris  debebatur  . 

infuper  , ex  ejufmodi  dodirinafe- 
quitur  , homines  non  juftificari  gratis , 
fcd  intuitu  operum  fatiifadtoriorium, 
quod  aperte  militat  in  plurima  Scri- 


pture facre  oracula  teftantia,  oos  gra- 
tis juftificari . 

Benique : Hcc  noftra  de  Sarisfadtio- 
ne  afliertio  Pelagianifinum  (apit , utpo- 
te  que  falutem  noftram  propriis  operi- 
bus tribuat,  ea  nimium  extellat  . 

Refpondeo  ad  primum  , negando  an- 
tecedens : Tantfim  enim  abeft  ,ut  hu- 
jufmodi  Satisfadiio  quidpiam  deroget 
Satisfadiioni  , quam  Chriftus  O.  pro 
nobis  in  cruce  j^terno  Patri  obtulit , 
quinimd  C inquit  Concilium  Tridenti- 
„ num  loco  fuprli  laudato  ^ dum  fatis- 
„ faciendo  patimur  pro  peccatis.Chri- 
„ fto  Jefu  , qui  pro  peccatis  noftris  fa- 
„ tisfecit , ex  quo  5nis  noftra  fuflicien- 
j,  tia  eft  , conformes  efficimur , certif- 
» fimamque  inde  arrham  habemus  * 
„ qu6d  fi  compatimur  , & conglorifi- 
,,  cabimur . Q^busfignificat,  omnem 
noflram  Satisfarftionem , habere  dum- 
taxat vim  , & efficaciam  ex  applicato 
nobis  per  illam  merito  Paflionis  Chri- 
fti ; nec  inde  fequitur  Satitfadtionem_> 
Cfarifli  deficere.  Ex  fe  quidem  ellfuffi- 
cientiffima  , fed  nobis  debet  applicari 
per  Satisfadiiones  proprios.  Cui  utique 
dodirinc  repugnare  non  pofliint  htere- 
tici , quippe ctim  ipfimet  doceant,  me- 
rita Chriili  per  fidem  applicari  creden- 
tibus, nec  tamen  exiftimant,  fidem  me- 
ritum Satisfadlionis  Chrifti  evacuare  . 

Ad  fecundum,8c  tertium  dico.falfura 
efle  , qu6d  noftra  Satisfadlio  nimium 
tribuet  propriis  noftris  operibus;  fiqui- 
dem  noftrr  Satisfactionis  meritum  to- 
tum refundit  in  gratiam  Chrifti  O. 
Neque  enim,  C inquit  Concilium  Tri- 
dentinum  ) ita  noftra  eft  Satisfactio 
h*c,  quam  pro  peccatis  noftris  exfolvi- 
mus , ut  non  fit  per  Chriftuin  Jefum : 
nam  qui  ex  nobis , tanquam  ex  nobis 
nihil  poflumus,  eo  cooperante,  qui  nos 
confortat , omnia  poflumus  : ito  non_« 
habet  homo  unde  glorietur,  fed  omnis 
gloriatio  noftra  in  Chrifto  eft  , in  quo 
vivimus  , in  quo  meremur  , in  quo  fa- 
tisfacimus.facientcs  firudtus  dignos  Pf- 

ni- 


De  Satisfa^ione  Sacramentali . 6'j  5 


nitentic,  qu!  ex  UIo  vim  habent,ab  illo 
ofTerantur  Petri,&  per  illum  acceptan- 
tur k Patre . 

Objicit  fecunibCalvirnt  Impofli- 
bile  eft  Deo  fatisfacere  pro  omnibus 
peccatk : Primo  , quia  ofTenfa  Dei  eft 
Infinita  , Sat!sfa(ftio  autem  hominis  > 
quantumvis  magna,  & diuturna , fem- 
per  erit  finita,  ac  fubinde  improportio- 
nata  , qusr  Deo  reddatur  , ad  conipen- 
fandam  irrogatam  injuriam  : Secundo , 
inquit  num.  37.  etfi  ipfis  concedatur 
peccata  aliquot  juxta  Satisfacftionem 
pofTe  redimi,  quid  tandem  facient , ubi 
tot  peccatis  obruuntur,  quorum  Satis- 
fadtionibus  nec  centum  vite , vel  fi  to- 
te in  bcc  fint,  fullicere  queant?  Tertio, 
quia  homo  efi  ferviis  Dei , fervus  au- 
tem non  poteft  fatisfacere  domino  ;fi- 
quidem  nihil  nifi  debitum  offerre  po- 
teft . igitur  homo  nulla  ratione  poteft 
pro  peccatis  fatisfacere . 

Ne^o  eonjequentiam  , de  ad  primum 
dico:<|u6d  qua  ratione  ofTenfa  Dei  cen- 
fetur  jnfinitaj  nempe  infinitate  extrin- 
leca,  & ratione  objeifti,  eadem  ratione 
hominis  Satisfatftio  poteft  effe  infinita: 
quippe  ciim  tendat  in  objeAum  infini- 
tum , ut  etiam  declaravimus  in  prece- 
^enti  Volumine  , agendo  de  Satlsfa- 
dt!one,quie  fieri  potuerit  ik  puro  homi- 
ne pro  eluendis  omnibus  peccatis  ho- 
minum , fi  Deus  ita  ftatuiflet,  de  ordi- 
nalTet . 

Ad  fecundum,  qu6d  etfi  plurima  fint 
hominis  peccata,maximi  venialia,non 
tamen  tanta  funt,  quin  poflint  expiari, 
de  digna  Satisfadtione  compenfari;funt 
enim  pro  peccatis  quotidianis  quoti- 
diana nobis  k Chrifto  donata  remedia. 
Inter  que  prxeipuum  locum  obtinent 
haec  verba  orationis  Dominicae:  Dimit^ 
te  fiobit  debita  noTlra . Nam  , inquit 
S.  Auguftinus  in  Enchirid.  cap.  7.  de 
quetidianit  brevibus  ,levibufque peeea^ 
tis  , fne  quibus  beee  vita  non  ducitur  , 
quotidiana  oratio  fidelium  /atisfacit, 
Mcundumverb  locum  tenent  cleema- 


fync.ac  opera  mifericordi*:  Nam,  in- 
quit idem  S.  Auguftinus  epift.  89. 
miferieordia  Dei  adjutus , iy  gratia  ,fe 
ab  omnibus  peccatis  abftinuerit  , qua 
etiam  crimina  vocantur , atque  illa  pec- 
cata ,fine  qusbus  hic  non  vivttur  , mun- 
dare operibus  miferieordia , ij  piis  ora- 
tionibus non  negleteerit , merebitur  bine 
exire  fine  peccato  : quamvis  hic  cimi  vi- 
veret, habuerit  nonnulla  peccata,  quia 
ficut  illa  non  defuerunt : ita  etiam  re- 
media, quibus  purgarentur  , adfuerunt. 
Tertium  autem  lucum  obtinet  condo- 
natio injuriarum,  dicente  Chrifto  Do- 
mino ; Dimittite , ly  dimittetur  vobis : 
Unde  S.Auguftinus  hom.37.  poftquam 
diftinxiffet  Poenitentiam  in  quotidia- 
nam, ludiuofam,  dc  competentium,  af- 
ferit  quotidiane  Pfnitentlefundamen- 
tum  , maximi  confidere  in  his  verbis 
Chrifti  D.  \latth.  6.  Dimitte  nobis  de- 
bita noftra  , ficut  iy  nos  dimittimus  de- 
bitoribus noftris ; dc  ftatim  fubjungit : 
Confutuit  medicinam  , firmavit paBum, 
bie preces  diBat , ibt  peccanti  refpondef, 
novit  quo  jure  res  agatur  in  cfloiquomo- 
do  impetrari  poffint  defiderata.  Dimitti- 
mus : Dimitte , ait : ^uid  enim  babes  , 
quid  DeopraRas,i  quovis  utprafletur 
tibi,  dcc. 

Ad  tertium  dico , qu6d  etfi  homo  fit 
Dei  fervus,dc  mancipium;  nihilominus 
ci'im  fit  ad  ejus  imaginem  fatuus  , par- 
ticipat aliquid  ejus  libertatis,  in  quan- 
tfim  eft  dominus  fuorum  aAuum  per 
liberum  arbitrium ; ideoque  Deo  fatis- 
facere poteft  ex  hoc  qu6d  agit  per  libe- 
rum arbitrium,  quod  quamvis  fub  Dei 
beneficio  fit,  dc  fub  ejus  Dominio,nihi- 
lominus  quoniam  ab  eo  ipfi  traditum 
eft,  ut  illo  libere  utatur , idcirco  habet 
etiam  ipfe  homo  dominium  qiioddam 
Sn  fua  opera  , ac  fubinde  poteft  Ilia  of- 
ferre in  compenfationem , deSatIsfa- 
dUonem  fuorum  deliiftorum . 


1 


Cox- 


C7<^  TraCl-l.  Dtfp.ll.  ArlAP\ 

CoNCLiisjo  Secunda.  pietatem  fuam . . . ExpeBat  cemerfip^ 

Re  VERA  Ppnitens  divina  gratia  ad-  nem  noftram  , ut  revertatur  , (3*  ipfe  ad 
jutus  potefi  Deo  fatisfaeere  pro  gratiam . 
ycena  temporali  . Ica  dcRnicum  efl  in_>  Similiter  S.  Auguflinut  ferm.  j4.  de 
Concilio  Trident.  feflT.  14.  can.  ij.  Si  diverfis,  ubi  ait ; Omnia  ergo prtcterita 
quis  dixerit , pro  peccatis , quoad  pee-  tonverfis  dimittuntur  ; emtera  autem-» 
tiam  temporalem,  minimi  Deo  per  Chri-  bu/us  vitx  funt  queedam  gravia,iy  mor- 
J7f  merita  fatiifieri poenis  ab  eo  infliBis,  tifera,qu/e  nsft  per  vebementiffinsam  mo- 
iy  patienter  toleratis  , vel  i Sacerdote  lefliambumiliationiscordis,iyContri- 
injuvQis.tfed  neque  fponte  fu/eeptis , ut  tionisJpiritUs , {y  tribulationis  Paeni- 
jejuniis  , orationibus , eleemofynts  vel  tenthe  non  relaxantur  ; b^ec  dimittun- 
aliis  etiam  pietatis  operibus , atque  ideo  tur  per  claves  Eeelejiie  •,  fi  enim  tu  te  eee- 
optimam  pfnitentiam  efie  tantum  novam  peris  judicare,  fi  tibi  coeperis  difplicere, 
vitam , anatbemafit . Deus  veniet, ut  mifereatur\fi  tu  te  puni- 

EIoc  etiam  prob*ant  Scripture  facre  re  votueris  , parcet  ille  ; qui  autem  bene 
illlaomnibus  in  locis  , quibus  opera  Cu'  agit  poenitentiam, /uus  ipfie punitor  efl  . 
tisfa(ftoria  ac  poenalia,  que  conjun-  Sed  oportet  ipfe  in  fie  ejjfe  feverus  , utiu 
guatur  Contritioni,  vel  ad  eam  fe-  eumfitmiferieorsDeus.HtSLAWtgjatsn. 
quuntur  , dicuntur  effe  remifllva  pec-  lapfam  cap.  %.^antamvis  aflhBionem, 
cati;  nec>non,5c  ex  illis  oraculis, quibus  quantumvis  laborent, iy  indecorum  fubi- 
homines  dicuntur  cavere  , ac  fiigere_»  re  efio  contenta , dummodb  ab  /eternali- 
diviium  animadverfiunem  , & damna-  bus  panis  libereris.  OefcrIptisafl]iifUo- 
tionem  per  frudtus  pccnitentiz  . Sic  nibus,  & laboribus  quos  pccnitendo 
Matth.  j.  S.Joannes  BaptiQa  Pharifj;os  fubire  debet,  fubdit : Talis  vita  , talis 
alloquens,  dicebat : ^is  vobis  demon-  aBio  PanitentiK  ,fi fuerit per/everans  , 
firavit  fugere  a ventura  ira  ? facite  ergo  audebit  fperare  , fi  non  gloriam  , eertb 
frufius  dignos panitenti^e.Ht  S.Paulusji.  parue  vacuationem.  Tandem  concludit: 
ad  XX.  Si  nofmetipfos  dijudicare-  Peccator  ergo  fi fibi  ipfi  non  pepercit  , k 

wuSyUon  tstique  Judicaremur',  dum  judi-  Deo  illi  parcitur !y  fi  futuras  poenas, 
eamur  autem  , b Domino  corriptmur , ut  gebennee  preceipuas  in  boe  parvo  vitee, 
tten  cum  boc  mundo  damnemur  . fpatiocompenfetverit,fripl'um  ab  aterno 

Idem  connanter  docent  SS.  Patres  , judicio  liberat.  Capite  iilc.lib.f.  Hexa- 
muxiinc  S.  Cyprianus  epift.  pf . Datur  tner . Refpice  nos  quoque  Domine  'Jefu  , 
opera  ne  SatisfaBior.ibus  , iy  lamenta-  ut, iy  nos  propria  recognorcamus  errata^ 
tiombus  jujtis  , delsBa  remittantur  , ne  folvamus  piis  fletibus  culpam,  mereamur 
vulnera  laebrymis  abluantur  , pax  vera  indulgentiam  peccatorum  . 
falj/c pacis  mendacio  tollitur,  iyc.  Qui-  Concinit  S.Profpcr  lib.  j.de  vita  con- 
bus  Invcliic  in  Fortunatum,  & Felicif-  templativa  cap.  7.  delaicis  , qui  ultr6 
fimum,  qui  pacem  dabant  laplis  ante  crimina  confitentur, St  de  iis  ptcniten- 
pcradlam  SatisFaiftionem.  S.  Chryfo-  tiam  libenter  fufeipiunt  : ^uddfiipfi 
Hornus  homii,  d.in  j.ad  Timoth.4'’/Vir,  fui  '^Judices  fiant , iy  velati  fua  iniqui- 
\r\cpx\x,quantafit  Dei  clementia,  non  ti-  tatis  ultores  hic  infe  voluntariam  pee- 
bi  dedit , ut  temporalem  mortem  ,fed  ut  nam  feverifsimee  animadverfionis  exer- 
ecternam  redimere  pofps . Idem  Pluribi  ceant  , temporalibus  poenis  mutabunt 
habet  S.  Ambrofius  lib.i.  dc  Poeniten-  aeterna  fupplicia  , iy  iacrymis  ex  veru-» 
tia  cap.  4.  ubi  ait:  ExpeBat  gemitus  no-  cordis  compunBione  fluentibus  reflin- 
flrss.fed  temporales,  ut  remmittat-,  ex-  guent  aterni  ignis  incendia  . Et  poftei 
pcBat  lacrymas  noflras , tst  profundat  de  Clericis,  qui  iJem  faciunt 


-Digituod  by.Gou^'^!.: 


Ve  SatisfaBwne  S acr  ament  ali , .6"j~j 


tari  eui  miniftraiant , non  animo  , /?</ 
efficio  reparati .flitain  tanquam  mortuam 
f tangunt  t certi  qu6i  reconciliato  pbi 
tfficaet!  pienitetitiie  fruHibas  Oro  non_, 
foluiii  amiffia  rreraiaot  ,/ed  etia  n civet 
/iipernte  civitatis  jf  Hi,  ad  gaudia  fent- 
piterna  perveniant . 

Pariter  S.  C®fari'is  Arclaceiilts  Epi- 
fcopushomil.t.  Mor\ip catione  pr*fe  nti 
futura  mortis  fententia  praevenitur  , iy 
dura  eulptc  autbor  humili  Uur , culpae 
eonfuraitur , dumqne  exterior  a/fiiHio 
vo/untariic  diftriBienit  infertur  , tre- 
mendi judicis  ifenfa pedatur  , ij  ingen- 
tia debita  labor  folvit  exiguus,  qua  vix 
tonfumpturus  erat  ardor  <eternus . Cum 
autem  audis  SS. Patres  Tignificare  qu6d 
p(na  Kteriia  remittatur  per  fatisfactio- 
nes  nodras  , non  fic  accipias  velim  , 
quafi  cenferent  remiHis  per  poeniten- 
tiam peccatis  adhuc  n^nam  «ternam_i 
deberi ; hoc  enim  fallum  eft  :.fed  qu6d 
folvatur  ea  pecua  quje  fuilTet  xterna^  fi 
peeeatum  quoad  reatum  culpx  noiua 
tuilTet  deletum  . 

Quaestio  Secunda. 

Sn*  > iy  qualia  fiP'  debeant  opera  Sa- 
tisfaHoria  l 

3 

SVppono  primo  ex  Concilio  Triden- 
tinu  opera  faclsfadiurla  debere  ef- 
fe  honefia ; fiquldem  per  opera  maU 
ijon  poITumus  mereri  remilllonem  p®- 1 
nie  ,cum  potius  novam  pmnam  merea- 
muriunde  Concilium  feir.14  ca.8.dicit. 
Satisfactiones  nofiras  ex  Chrifio  vim_> 
habere  , dc  per  eum  offerri  £terno  Pa- 
tri , 3c  per  Chriftum  acceptari  a Patre. 
Et  can.i4.dcfi;ilt ; Si  quis  dixerit,  Si- 
tisfadionet , quibus paenitentes  peccata 
redimunt , non  r/Pr  cultum  Dei,  pei  tra- 
ditiones bor, linam  , doSrin.tm  de  gratia, 
iy  verum  Dsi  cultum,  atque  ippim  bene- 
ficium mortis  Cbrifli  objearantes  , ana- 
thema pt.  Certum  ef)  autem  quAd  opus 
malum,  vel  indJifereas  non  fit  Dei  cul- 


tus , nec  acceptetur  i Patre , nec  per 
Chriflum  vim  hibeat  : fiquidem  Pater 
^ternus  non  potefi  acceptare.nec  gra- 
ta habere  opera  , qu*  ipfi  difpliccnt  » 
qualia  funt  o nuia  opera  iiala  : nam. 
inquit  Sapiens  cap.14.  Odio  punt  Deo 
impius,  iy  impietas  ejus.  Similiter  Deua 
condignt  placari  non  potefi  per  opera, 
quz  ipfi  funt  Indifferentia  , Sc  que  Ipfi 
non  placent;  ille  namque,nec  ejus  cul- 
tum concernunt,  nec  per  Chriflum  of- 
feruntur ; nam  eo  ipfo  , quo  opus  ali- 
quod tendit  In  Dei  cultum,  dc  gloriam, 
non  eft  Indifferens  , fed  reveri  bonum, 
ac  meritorium  efl ; Igitur  inde  conflat, 
omne  opus  fatisfa(florium  debere  ne- 
ceffari6  efTehoneUum . 

Suppono  recundd,o^\i%  Satlsfadlorium 
debere  effe  honeflum  honellate  fuper- 
naturoll;  Tum,  quia  debet  procedere 
ex  meritis  Cbrifli,  dc  per  eum  Patri  of- 
ferri; quz  autem  fiunt  ex  meriti,  Chri- 
fll , fupernaturalia  funt;  7^*01 , quia  id 
fufficienter  indicat  Concilium  Triden- 
tinum , ciim  ait : Opera  fatisfadloria_» 
pertinere  ad  Dei  cultum,  dc  ab  eo  acce- 
ptari ad  rcmilfionem  pane  peccatis 
debite , de  ad  confecutionem  premii 
cterni ; ac  fublnde  effe  meritoria. Unde 
docet  Concilium  cap.8.  Neque  veri.  In- 
quit , Pecurior  ulla  via  in  Ecclepa  Dei 
unquam  exipimata  fuit , ad  amovendam 
imminentem  a Domino  poenam  , qudm-3 
ut  hac  panitentia  opera  hominer  eunt 
vero  animi  dolore  frequentent.  Qms  au- 
tem verus  animi  dolor  , nifi  adlus  fu- 
pernaturalis  fpei , aut  charitatis  l 

Unde  Concilium  Ibidem  colligit  : 
Neque  vero  ita  noftra  e!t  SatisfaSio  bae, 
quam  pro  peeeatis  nofris  exoivimus , ut 
nonptper  Cbripuni  yfum ; nam  qui  ex 
nobis  , tanquam  ex  nobis  nihil  pojpumus, 
eo  eooperante , qui  nos  confortat  , omnia 
poffumus  i ita  non  babet  homo  undeglo- 
rietur  , fed  omnis  gloriatio  noFtra  iiLj 
Cbrifo  ef , in  quo  vivimus  , in  quo  me- 
remur, in  quo  fattsfacimus , faeientet 
fruSus  dignos pxnitenti a , qui  exilio 

vim 


Digi;:;c;l  by  Google 


(?7  8.  TraHJ,  DiJp.Il, 

vim  haient , *l>  illo  offiruntar  Potri, 
per  illum  occeptantur  a Patre.  au- 
tem fiunt  per  Chriftum, debent  fieri,  be- 
neficio ipfiuc  grati(r;ac  fubtnde  debent 
efTe  fupernaturalis  ordinis . 

Suppono  tertid:  Opus  Saiisfadtorium 
debere  efTe  voluntarium  , & liberum  : 
Tbm,  quia  adius  fatisfadlorius  e(l  acftut 
moralis  , & humanus  ; libertas  autem 
eft  principium  moralitatis , & honefta- 
tis  : Tum,  quia  ficut  homo  non  peccat, 
nifi  libere  operando , ita  nec  potcfl  fa- 
titfacere  pro  peccatis , nifi  liberd , ac 
voluntarie  patiendo  poenam  , vel  fibi 
injuniflam  aSacerdote  , vel  ab  eodem 
poenitenteofurpatam  ; TVm,  quia  opus 
fatisfadiorium  debet  cedere  in  gloriam 
Dei;  quippe  cum  ordinetur  ad  refar- 
ciendum)us  divinum , accompenfan- 
dam  injuriam  ipfius  divius  Majeflati 
irrogatam  ; ac  fubinde  debet  elTe  opus 
laudabile  ; nihil  autem  laudabile  cfl , 
quin  fit  liberum,  & in  noflra  poteflatc, 
ut  docet  Dodtor  quodiibeto  iS.num.p. 
ubi  ait : Dico,  quod  laudabile  , 0*  vitu- 
perabile , imdgeneraliut  ,preemiahile  , 
(5*  punibile,  continentur  Jiib  hoc  commu- 
ni , quod  efl  imputabile , iS  illiut  com- 
munis efl  una  ratio  : hecc  fcilicet,  aBum 
ejfe  in  libera  poteftate  agentis.  Unde  fe- 
quitur  adium  fatisfadtorium  debere^ 
efTe  liberum,  faltem  denominative  ab 
illo  pio  afTedtu , feu  vero  animi  dolore 
quo  elicitur  vel  imperatur.  Oixi,faltcm 
destominativi, muhi  namque  exifiimant 
Satisfadlionem  augeri  per  opus  , aut 
paflionem  externam;  fic  qui  jejunat  de 
fadlo  , plus  meretur  , quW  qui  foliim 
vult  jejunare  , nec  potefl  propter  infir- 
mitatem , aut  imbecillitatem  corporis, 
quamvis  in  a<^u  interno  ,dc  voluntate 
jejunandi  efTent  pares,  6e  squales.Un- 
dc  Concilium  Tridentinum  cap.p.  do- 
cet , quod  quamvis  flagella  temporalia 
k Deo  homini  immifTa,non  fint  in  ejus 
poteftate,  fed  veniant  ei  ab  extrinfcco, 
fi  tamen  ea  voluntarie  acceptet,  & pa- 
tienter toleret:  nihilominus  fatisflsdo- 


ArtJF,  §lwtJldL 

ria  funt , quia  aliquo  modo  fiunt  illiul 
patientis , in  quontiim  videlicet  ea  ac- 
ceptat ad  purgationem  peccatorum  , 
eilque  patienter  utitur  ad  obtinendam 
plenariam  delidli  remiflionem  . 

His  itaque  prxmlflis,  tria  fiiperfunt 
hac  in  qusftione  determinanda  : /V»* 
mum  , utrum  opus  fatisfadorium  de- 
beat efTe  pcenale:  Secundum,  utrum  de- 
beat efTe  externum  , vel  internum:7Vr- 
tium,  qu«nara  convenientia  fint  opera 
fatisfanoria . 

Conclusio  Prima. 

OPus  SatisfaBorium  regulariter  de- 
bet e^e punale.CoWighwt  exCon- 
cilio  Trid.  fefT.t4.  ubi  opera  fatisfa(fto- 
ria  vocat  p,enas /atisfaBorias  . Et  Can. 
1 i.pecnas /ponti  fufeeptas , vel  a Deo  in- 
fliBas  , vel  b Sacerdote  injunBas . Idem 
etiam  apparet  ex  Scriptura  facta  , que 
quoties  Satisfadlionis  faciende  i)  pec- 
catore meminit , toties  etiam  fignificat 
ad  Id  elfe  ufurpanda  opera  pccnalia  . 
Sic  Joel.3.  Convertimini  ad  me  in  toto 
corde  vejlro,  in  jejunio,  in  jlettt,iy  plan- 
Bu.  EtMatth.ii.  ubi  Chriftus  O.  lo- 
quens  de  Tyriis,  & Sidoniis,  ait,  quod 
fi  in  eis  fadte  fulfient  virtutes  , quas 
fuCrat  operotus  in  Bethfaida,&  Corro- 
zaim  , in  cilicio  ,&  cinere  poenitentiam 
egij/ent . Conflat  fimiliter  ex  authori- 
tate  omnium  SS.Patrum  in  prima  con« 
clufione  precedentis  queflionis  lauda- 
torum , qui  omnes  unatilmi  calculo  , 
conteftantur,SatIsfa(fli6nem  fieri  debe- 
re per  opera  affiidliva,  & punitiva.Un- 
de  S.Grcgorius  homil.ao.in  Evangelia: 
yuBum  tft  , ut  peteator  tanti  majorcu» 
inferat  jibi  lamenta  per  Pttniteutiam  , 
qttante  majora  fibi  intulit  damna  per 
culpam . 

Hinc  Subtilis  Oodlor  dlfl.iy.  qu.i. 
num.i  I .Satisfadlionem  definiens , ait : 
Dico  , quod  SatisfaBio  efi  operatio  labo- 
riofa  , vel  pocnalts  voluntarii  aecepta  ad 
puniendum  peccatum  commiffum  a fe  ,iS 
boc  ad  placandam  divinam  offenfam  : vel 
eBpajfio  , /cu  prna  voluntarii  tolerata 

in 


DeSatisfaHioneSacramcntsli  i 6j9 

in  ordine pradiQo.  Et  num.8.  «ntea  di-  per roerarneftnm  Ppnitentieejine  ma^it 
y,  xerat,  qu6d  Satisfatfti»  in  ifto  incei-  n')flrit  fleti , ij  laborihm  . divina  id 
^ le Au  magis  confidit  in  «Aibus  poe-  exigente  ^uflitia^pervenirt  nequa  juar^ 
naiibiis  , vel  pafllonibus  voluntariis,  peTu/nut.,  ut  meritd  Poenitentia  laiorio- 
quam  in  aliis  aAibus  bonis  non  poc-  /us  quidam  Baptifmut  d.VB. Patri im  di- 


naiibiis  , licet  quandoque  poflit  per 
**  aliquem  aAum  bonum  non  pinalem 
*>  fatis^eri  : quia  bene  poted  Deus  a- 
»»  Aum  magnum  charitatis  acceptare 
st  pro  punitione  debita  uni  ciilpe;  licet 
•,  enim  non  fit  propria  punitio  , ed  ta« 
„ meii  majus  bonum  , 8c  magis  Deo 
reddens  honorem,  quim  illa  que  ef- 
fet  propria  illius  punitio  . Sed  regu- 
’ lariter,  ficut  culpa  ordinatur  per  pee- 
’*  nam  , & non  per  aliquod  aliud  ma- 
’’  gls  bonum,  quam  Iit  culpa:  ita  fatif- 
**  faAio  ido  modo  diAa  confidit  in  a- 
» Alonibus  , vel  paiTionibus  habenti- 
ss  bus  rationem  peene.  Et  hoc  ed  quod 
„ dicit  S.Augudinus  rfewrii  , iyfalfa 
,,  Poenitentia,  & ponitur  did.td.cap.x, 
i>unt  digni  fruQus  virtutum  , tfui  non 
,,  fu/fleiunt  pKnitentibui : poenitentiii^ 
enimgraviores  fruUus  poflulat,  mt  do- 
lore , iy gemitibut  mortuus  impetret 
’’  vr/nni.  Idi  autem  aAus  poenales, vA 
*’  palTioiies  voluntarie  , in  genere  re- 
os ducuntur  ad  aAum  interiorem  di- 
»t  plicentie  , vel  paflionem  triditis,  & 
,,  ad  aAum  exteriorem  confitendi  pro- 
„ prium  peccatum,  quod  ed  valde  poe- 
,,  nale.  Vel  ad  palTionem  concomitan- 
tem  verecundiam  , & ad  aAum  fim- 
pliciter  exteriorem  , vel  paflionem  , 
’*  fcilicet  macerando  carnem ; & om- 
” nit  talis  maceratio  dicitur  contineri 
’»  vel  reduci  ad  jejuniumtvel  elevando 
’»  mentem  In  Deum,&  hoc  fit  per  ora- 
ss  tionem  : vel  fua  temporalia  erogan- 
» do,  quod  fit  per  eleeraofynam  . 

Hanc  Subtilis  DoAoris  vcritatem_j 
confirmat  Concilium  Trident.  felT,i4. 
cap. 2.  Primb,  quia  Poenitentia  ed  la^ 
boriofus  Baptifmus;  loquens  enim  de 
innovatione , 8c  reditutione  hominI$  , 
quzfitper  Poenitentis  meritum,  ait: 
Ad  quam  novitatem , iy  integritatem^ 


Bus  fuerit . Secundd  , quin,  inquit  c.14. 
SatisfiAib  defervit  ad  cavendum  futu- 
rum peccatum ; Procul  dubio  ait  ,•  ma- 
gnopere d peccato  revocant,  iy  quafi  flra- 
Ho  quodam  coercent  htc  fdtisfxBoriee  pee- 
nee  t cautiorefque , iy  vigUantiores  in 
futurum  beenttentes  effleiunt . Ubi  enim 
homo  expertus  ed  poenam  , non  facili 
in  culpam  relabitur ; unde  Philofophus 
3.Ethic.ait,quid  peccatorum  medicinae, 
funt  paene.  Tertii,  quia  per  Satisfa- 
Aionem  conformes  efficimur  Chrido: 
Dum,  inquit.  Satisfaciendo  patimur  pra 
peccatis  , Cbrifto  ^efu  , qui  pro  peeeatit 
noflris  fatisfeeit , ex  quo  omnis  noflra-» 
fuflseientia  efl  , conformes  efficimur  ; ccr- 
tijjimam  quoque  inde  arrham  habentes  , 
quod  fi  compatimur  , iy  conglorificabi- 
mur. 

Idem  docet  Catechlfmus  Romanut 
,,  part.2.eap.q.num.s;’i.  ubi  ait : Duo 
precipui  in  SatisfaAione  requirun- 
tur. Primum  ed  , ut  is  , qui  fatisfa- 
” cit , judus  fit,  ac  DA  amicus,  opera 
*’  enim  qu;  fine  fide,&  charitate  fiunt, 
**  nullo  modo  Deo  grata  elTc  podhnt . 
’»  Alterum  , ut  ejufmodi  opera  fufci- 
s>  piantur , que  natura  fua  molediam, 
» & dolorem  afferant:  cbm  enim  pre  - 
]>  teritorum  fcelerum  compenfationes 
,,  fint , atque  ut  S.  Cyprianus  Martyr 
j,  (lih.\.  cpiB.t^.poft  medium')  ait , re- 
demptrices peeeatorum  ; omnino  ne- 
celTe  ed , ut  aliquid  acerbitatis  ha- 
beant,  quamquam  non  femper  illud 
**  confequantur , ut  qui  fe  in  illis  mo- 
*»  ledis  aAionibus  exercent , doloris 
» fenfum  habeant:  Sepi  enim  vel  pa- 
tt  tiendi  confuetudo  , vel  accenfa  tn_ 
si  Deum  charicas  efficit , ut  que  per- 
„ peflugraviflimafunt , nefentiantur 
. ,,  quidem  . Nec  tamen  idcirco  fit.quo- 
„ minut  es  ipfa  opera  fatisfaciendi 


8 o TraSiJ.  Difp,  IL  Art.ir.  §lu<eji.ll. 


j,  vim  Iiab«ant.'flquidem  hoc  proprium 
cH  filiorum  Oci  , ita  ejus  amore  , de 
pietate  inflammari  , ut  acerbiflimis 
laboribus  cruciati,  aut  nihil  fere  in- 
” commodi  fentiant,  aut  omnia  iattif- 
**  fimo  animo  perferant . 

Hanc  veritatem  pariter  probat  Oo- 
AorSeraphicus  /114.  art.x. 

gu-i.  ratione  quadruplici . <^6d  Satif- 
fadiio  fieri  debeat  per  opera  pcenalia, 
inquit , ratio  ell  quadruplex.  Prima 
ell,  quia  ibi  eft  honoris  ablati  reddi- 
tio , unde  honorem  illum  debet  ho- 
” mo  reddere  amplius,  quam  (i  non 
” abdulilFet,  & ideo  requiritur,ut  non 
» tantiim  Deo  famuletur  per  opera- 
>•  tionem  bonam, verum  etiam  fcipfum 
„ dejiciat  per  ptenam  aflumptam  . iV- 
,,  eunda  ratio  eft:  quia  «ft  primo  deor- 
„ dinati  reordinatio,&  quia  deordina- 
^ tum  per  culpam  optimi  ordinatur  in 
poena:  ideo,&c.  Tertia  ratio  eft;quia 
” ibi  eft  infirmati  curatio  , quiainfir- 
’*  matus  per  delediationis  calorem.cu- 
” ratur  per  pocnalitatis  algorem  , & 
» ideo  , &c.  %uarta  ratio  eft  j quia  ibi 
» eft  debiti  abfolutio,  dc  quia  peccator 
,,  debitor  poene  , ideo  debet  perpee- 
„ nam  fatisfacerc  . H*c  ille  . 

Dicei  primi  : S.  Anfelmusin  libro 
cur  Deus  homo  , cap.iy.iSc  20.  ait  : Sa~ 
tisfaeere  eft  bonorem  debitum  Dee  im- 
pendere ; Sed  hoc  fit  omni  opere  bono; 
ergo  non  foliim  per  opera  poenalia,  fcd 
per  omnia  alia  poteft  fieri  Satisfadlio  . 

Rejhondet  Seraphicus  Dodlor:^r/e- 
niam  eft  debitum  hanoris,ieuiem  ex  bo- 
no eoUato  , is  bune  debemut  per  gratia- 
rum aBiinem . Eft  venient  ex  mandato 
injunOo  , iS  bune  debemut  per  obedien- 
tiam  , is  fubjeilionem  . Eft  venient  ex 
Majeftatit  imperio  : bune  debemut  per 
latriee  adorationem  . Eft  venient  etiam 
ex peeeato  eommijfo  , iS  ifte  honor  reddi- 
tur Deo  per  fuiipfiut  punit  iorum  ,is  hoc 
eft  in  Satitf  iBione . 

Dieet /eeundo-.tion  deletftatur  Deus 
in  poenis  noftfis  : ergo  non  magis  pla- 


cent opera  ■poenalia  Deo  , quim  alia; 
led  per  illud  quod  magis  placet  ei , cui 
debetur  Satisfadlio  , mcliiis  fatisfit; 
ergo  , &c. 

Refpondet  S.Bonaventura:/^rf  illud 
quod  objicitur  , quod  non  deleBatur  in 
peenit  Deus  , dicendum  , quod  verum  eft 
ea  ratione  , qua  ptenee  : fed  ea  ratione  , 
qua  eurantet  eu/pom  neftram  , iS  bono- 
rantet  divinam  Juftitiam  , bene  deleQa- 
turin  eit. 

Dicet  tertii:  Quxdam  funt  peccata, 
quse  perpetrantur  cura  triftitia,  ut  putU 
invidia  , & acedia  , drc.Sed  Satisfadlio 
debet  efle  per  contrarium  ; ergo  fine_» 
poena  debet  de  his  peccatis  Satisfadlio 
fieri . 

Refpondet  Dotftor  Seraphicus, 
etft  in  quibufdam  peeeatit  comitetur  tri- 
fiitia  , radix  tamen  eft  ex  delcBatione 
libidinofa  . 

Dicet  quarto  : Satisfadlorium  eft 
poenale  per  fe  loquendo  ; ergo  magis 
pcenale,  magis  fatisfadlorium:  fed  ava- 
ro eft  magis  poenale  dare  obulum  , 
quam  largo  marcam  : ergo  magis  fa- 
tisfacit  per  obulum,qukm  ille  permar- 
cham  . Similiter  pot^  dici  in  jejunio  , 
& oratione  , & hoc  eft  inconveniens  , 
quod  mali  de  malitia  fua  commodunu, 
reportent . 

Re/pondetiAem  Dodlor:  ^dd  ali- 
quid efl  p/eiiale  natur <e,  qua  natura  eft, 
ut  puti  jejunii  abflinentia  , iS  erogatio 
bonorum  , in  quibut  fuBentatur  humana 
infirmitat . Aliquid  ratione  eulpee , iS 
inordinationit  volunt atit . Prima  pxna- 
litat  refpieitur  perfe  in  SatitfaQionei 
fecunda  veri  non  , 6“  de  iUa  fecunda  op- 
pofttio  intelligitur  . 

Conclusio  Secunda. 

LIeit  ordinarii  oput fatifaBoriunu^ 
debeat  effe  pecnale  , nibilominut 
omne  oput  meritorium  , tam  internum  , 
quam  externum , poteft  ejfe  veri  fatisfa- 
Elorium.  Hatc  eft  communis  in  utraque 
fchola  Angelica , & Subtili , nec  enim 
contrarium  docuit  Dotftor , ut  ipfi  per- 

pe- 


De  SathfaHione  Sacramentalt . i 


|feram  affingunt  nonnulli  ThomiAx  ; 
nam  , ut  condat  ex  jam  didis  in  prima 
Conclutione^  ipfedifertc  pronuntiat, 
tium.8.  qu6d  etii  ordinarii  Satisfadio 
'confidat  in  aliquo  adu  pcenali:  tamen, 
inquit,  poted  per  aliquem  adum  bo- 
„ num  non  poenalem  fatisfieri  , quia 
„ bene  poted  Deus  adum  malum  cha- 
„ ri tatis  acceptare  pro  punitione  debi* 
,,  ta  uni  culpx;  licet  enim  non  fu  prn> 
„ pria  punitio,  ed  tamen  majus  bo- 
„ num  , & magis  Deo  reddens  hono* 
(,  rem  , quam  illa  , qux  eTTet  propria 
„ illius  punitio  . Et  ibidem  inter  adus 
„ poenales  ex prefse  ponit  o8um  inte- 
„ riorem  difpltccntia  , vel  pjffionem 
„ trinitia . 

Et  ibidem  , num. tj.  ait ; De  primo 
dieo  , quod  SatisfaUio  eft  operatio  exte- 
rius lahorio/i  , vel ppnalis  , voluntarii 
ajfumpta  ad  puniendum  peccatum  com- 
mijjum  aje  , IS  1>9C  ad  placandam  divi- 
nam ojfenjam : vel  eft  pajjio , /eu  ptcno-t 
voluntarii  tolerata  in  ordine  pradiSlo  . 
^ IHo  modo  accipitur  Satisfacio  multb 
ftriQiits , iS  particularius , quAm  Satif- 
faUio  primo  modo , quia  illa  potuit  con- 
ftfiere  in  aBu  poenalis  paffionis  volunta- 
riae interiori , vel  exteriori . Non  ergo 
negat  adibus  interioribus  omnem_i 
^ vim  fatisfaciendi,fcd  fi  aliquam  negat, 
ea  ed  Satisfadio  dride  fumpta,&  con- 
didinda  ab  aliis  Poenitentiz  partibus  , 
puti  Contritione , & Confeffione:nam 
continub  fubjungit ; Secunda  ( fcilicet 
in  quibus  condat  illaSatisfadioJ/»a/r/; 
quia  ut  opus  extes-iut , vel  pajfto  diftin- 
guitur  contra  aBum  , vel pajjionem  inte- 
riorem mentis  ^ id  ed  , Contritionem  ) 
tr  eonts-a  aBum  oris  (id  cd  , Confetfio- 
nem  ) vel pajponem  concomitantem,  non 
eonfiftit  SatisfaBio , nift  in  illis  tribus 
operibus  difficilibus , fcilicet  jejunio  , 
Oratione,!y  eleemoJyna,de  quibus  diBum 
tfl  tertio  articulo  pr/tcederue  , vel  in_3 
pajjionibus  voluntariis  concomitantibus 
ifta  tria  opera  difficillima  . 

Forrb  conclufionis  ratio  edra^/ma, 

Tom<X, 


quia  liomo  poted  peccare  per  adum_> 
■nere  internum,  igitur  conveniens  fui^ 
ut  etiam  per  adum  pure  internum  pof- 
fet  fatisfacere  pro  peccato . Deinde,  in 
tantum  Satisfadio  nodra  confert  ad 
remilllonem  peccati,  in  quantbm  ad  id 
acceptatur  i Deo  : fed  Deus  poted  ac- 
ceptare adum  charitatis  in  compenfa- 
tionem  injuriz  fibi  illate  i igitur  adus 
ille  poted  efle  reverk  fatisdtdurius.Z7r- 
nique , fi  quid  obedet  quominus  opus 
meri  internum  poiTet  ede  fatisfado- 
rium  , maxime  quia  non  edet  poena- 
le ; fed  ita  non  ed : Ci'im  enim  omnis 
adus  meritorius  fit  adus  virtutis , ha- 
bet femper  adjundam  aliquam  diffi- 
cultatem, & molediam,  quamvis  aliun- 
de deledationero  inferat,  ut  condat  de 
contemplatione,  que  dum  recreat  ani- 
mum , affligit : igitur  omnis  adus  me- 
ritorius poted  ede  fatisfadorius . 

Conclusio  Tertia. 

OPera  ftttisfoBoria  communiter  re- 
diguntur ad  tria  capita,  nempe 
jejunium  , orationem  , eleemojynam  , 
Ita  ConciliumTridentimun  fe/f.6.c.\^ 
ubi  inter  adus  poenitentia  numerat  fa- 
tisfadionem  , quz  per  jejunia  , elec- 
mofynas  , orationes  , fle  alia  pia  fpiri- 
tualis  vitz  exercitia  flt . 

Hanc  Concludonem  probat  Dodor 
,,  num,  12.  Quia  , inquit,  peccatis  in. 

genere  didindis  in  tria  membra, 
*’  fcilicet  in  peccatum  camis  , in  pec- 
catum  concupifcentiz  oculorum  , fl^ 
” fuperbiam  vltz,i.^0a».3.correfpon- 
» dent  de  congruo  propriz  fatisfadio- 
» nes  in  genere  , fcilicet  peccato  car- 
„ nis  jejunium  , vel  univerfaliter  quz- 
„ cumque  maceratio  carnis  magis  or- 
,,  dinata  ad  reprimendum  talepecca- 
tum  carnis,  flt  fubido  comprehendo 
vigilias,  peregrinationes,afperi taces 
vediuni , nuditatem  , vel  difcalceu- 
” tionem  , im6  generaliter  quemcum- 
*’  que  laborem  fatigantem  . Peccato* 
autem  fuperbiz , fle  exteris  fpiritua- 
» libus  magis  appropriate  correfpon- 
R rr  r dcc 


Digitized  Google 


(T  8 2 Tra^.I.  DlfpJl,  ArtJP'". 


„ det  oratio, qux  8c  humiliat  fpiritutn 
,,  Deo  , 8c  roborat  contra  peccata  fpi- 
ritualia.  Peccatis  autem  circa  tem- 
poralia , ut  avaritie  , vel  cupiditati 
*’  cuicumque , ut  rapinc  , furti , vel 
*’  ablationis  injufic,  magis  approprifl- 
tk  correfpondet  erogatio  eleemoff- 
» narum . Et  ratio  litorum  elt,  propter 
SI  majorem  correfpondentiam  pf  ne  ad 
» culpam  , ^ara  per  qux  peccat  quit  > 
per  hdc , iif  torquetur  . 

In  idem  confpirat  Dodtor  Seraphi- 
cusifi p.i.a.t.  7.4.  ubi  perora- 
tionem intelligit  omnem  a<5ium  con- 
templativi ad  Deum  relatum;  per  jeju- 
nium omnem  carnis  afHi<^ionem  , qun 
confiltit  in  vigiliis  , & flagellis  , Sc  je- 
juniis proprii  dicitis  : per  eleemofynam 
autem  omne  opus  pietatis  proximo  Im- 
penfum,  five  fpirituale,  five  corporale. 
£t  probat  fufficientiam  , ac  dillincftio- 
nem  harum  partium  , primo  fecundum 
appropriationem  ; Cum  enim  , inqtlit  « 
triplex  fit  radix  peccati  ,fieut  dicitilr  ift 
yoanfie  t aut  eoHcupiJcentia  earnit , 0" 
etntra  banc  eft  jejunium  , aut  concupi- 
fientia  oculorum, iy  contra  bane  efi  elet- 
mofyna  , aut  /Itperbia  vita  , (y  contra 
banc  eft  oratio\  hoc  dico /icundlun  appro^ 
priationem  , quia  unumquodque  borum 
valet  contra  omnes,  appropriativi  tamen 
mqgit  opponuntur  . 

Secundo  , per  proprietatem  : Opus , 
inquit, ptenale,aut  ordinat  nos  ad  Deum, 
iy  fic  eh  oratio  , aut  ad  nos,  CT  fic  efl  je- 
junium , quod  macerat  Carnem  noftram  ; 
cut  ad  proximum  , iyfic  eft  eleemofyna  . 
Tertii  fecundum  reconciliationem  ; 
^uia  , inquit,  per  orationem  Deo  reeon- 
ciliamur  . Sed,ficut  dicit  AuguUinus  de 
/erm.  Domini  in  monte:  Si  vis  orationem 
tuam  volate  in  ceelttm,  fac  duas  alas,fii- 
licet  jejunium  , (y  eleemofynam . Tobie 
II.  Bona  eft  oratio  eum  jejunio , ly  tlee- 
tnofjna  . ^jtart*  fufficlentia  accipit  ur. 
g'//a  , Inquit , duplex  eft  vita  , fctlicet 
adiva , iy  contemplativa  ; qnantim  ai 
contemplativam  , oratio ; quantum  arf  a- 


Bivam,  tleemofynax  ut  autem  bomt  fit 
ii/pofitus  ad  utramque  facit  jejunium  . 

Diees:CoMtut\a  contrariis  Curari  de- 
bent; fed  multo  plura  funt  genera  pec- 
catorum : igitur  mult6  etiam  plura  de- 
bent elTe  ramedia . 

Diftinguo  minorem-.YAiiUeo  plura  funt 
genera  peccatorum,  fpecialia,  concedo: 
communia  , St  univerfalia , nego : nul- 
him  enim  elt  fpeciale  peccatorum  ge- 
nus , quod  ad  alterutrum  ex  tribus  afli- 
gnatls  non  revocetur  . 

Dices  fecundi  : Si  eleemofyna  elTet 
fatisfadlor!a,maxime  quando  fit  de  bo- 
nis propriis  jufti  acquifitis  , St  necefla- 
riis : at  ut  fic  non  poteft  elTe  fatisfadlo- 
ria  , quia  unurquifque  tenetur  fe  magis 
diligere,  quam  alterum, ac  fubinde  non 
debet  in  alterius  ufum  impenderc,quod 
fibi  neceffarlum  efl . 

DifltnguO  minorem:  Si  fibi  fit  abfolu- 

neceflarium  , eoncedo:  fecus  , nego: 
Porro,  inquit  Seraphicus  Oodor  a.a. 
f.i.  neceflarium  dicitur  dupliciter.  Vei 
facundum  nature  arcHitudinem:  velfe- 
curtdiim  communem  ufum  vivendi . Si 
fecundum  nature  ardlltudinem  , non 
tenetur,nec  oportet  ei  imponi,  qui  pec- 
cavit,qnia  hoc  efl  perfedionis  illorum, 
qui  totum  vidlum  expediant  k Chriflo, 
licut  Aint  viri  ,(}Ui  funt  in  flatu  perfe- 
dlo : & ideo  fi  fiat  eleemofyna  , debet 
fieri  de  eo  quod  fupereft  huic  necefla- 
rio , St  bene  efl  fatisfadloria . Alio  mo- 
do dicitur  neceflarium  , quod  expedit 
homini  fecundbm  communem  modum 
vivendi.De  quo  dicit  Auguflinus, 
multa  fuperflutt  habere  probabimur  , fi 
fota  neeejfaria  teneamus , St  de  tali  fit 
proprii  eleemofyna  fatisfedloria  : de_» 
fuperfluo  ver6  non  fit  , qtiantCim  efl  ex 
rigore  jufliiiee  • Tamen  credo,  qu6d  di- 
vinr  mifericordia;  benignitas  tanta  efl, 
qu6d  totum  acceptat , de  quafi  pro  ni- 
hilo falvat  nos  . Hs:e  Slraphlcus  Do- 
dlor . 

Dices  tertii : Si  oratio  pofTet  effe  fa- 
titfadloria , ihaxittil  vel  mentalis , vel 

YO- 


De  S at  i sfaB  tone  Sacra  menta  li , 683 

v<K*l>*;  fed  neutra  e*m  r*tio«em  ob-  . 

tinet : non  quidem  mentalu  ; quia  h*c  Pitm  !•  ex  illit  tribui  iomt 

non  eft  Iqboriolk  : neque  etiam  voca-  oferibusfit  utagii /utiifaQoriuiu  i 
lis , quia  plerumque  efl  impcrfe^a;  igi- 
tur, &c.  Seraphieus  D6«5tor,  are.». 

tiegat  minorem  Seraphicui  Dodtor  fu^ad  6.  iy  7.  Ad  illud  quod  quoricur* 
ubi  diftinguens  triplex  genus  ora-  quod  eft  magis  fatisiadorium  , dicen- 
tionis,  dicit  eas  elTe  fatisfa<aorias:Qu?-  dum,  qu6d  unumquodque  hnrumfe- 
,,  dam  , /«fa//,  oratio  eft  pure  menta-  eundum  appropriationem.  Tamen  fi 
„ lis  , quedam  vocalis,  qu(dam  media,  generaliter  loquamur  , dicendum,qii6d 
„ Puri  mentaJii  efi  , quando  labia  non  *n  Satisfaeftione  tria  fuut , Icilicet  vita- 
,,  moventur  , fed  cor  ad  Deum  loqui-  tio  culpx,  & contra  hanc  valet  maximi 
,,  tur.  Puri  uoeatis  efi  , quando  nihil  oratio  : it-caadto»  eft  augmentum  gra- 
,,  cogitat  in  his  quar  dicit , nec  in  ge-  tia; , 6c  ad  hanc  maxime  valet  eleemo- 
„ nerali , nec  in  Ipeciali  , ita  quod  re-  fyna  , quia  homo  facit  fibi  amicos  , qui 
„ ferat  intentionem  ad  fenfum  verbo-  impetrant  gratiam  : Tertium  eft  folutio 
,,  rum,  vel  finem  ; fed  cum  orat , fabri-  p«ii«  , & hoc  maxime  eft  in  jejunio,  & 
,,  cat  caftra  ,&  fic  mentalis  fimpliciter,  hoc  eft  infimum  in  Satisfatftione  ; alia 
„ excedit  vocalem  . Alia  eft  mixta  , in  duo  pr*ponderant . 

„ qua  fcilicet  orat  mentaliter,  & voca-  Sed  quidquid  fit,audiendus  eft  S.Au- 
„ liter . Et  de  ifta  diftinguendum;quia  guftinus  confulens,aC  monens  ferm.fp. 
y,  aut  verba  illa  impediunt  affeclum  , At  ttmpott : ^ui  vult,  orationem  fuam 
y,  quia  fic  inflammatus  eft  quod  imme-  volare  ad  . Deum  , faeiat  illi  duat  alati 
„ diate  fertur  in  Deum  , Sc  talis  utilior  id  efi,eleemofynam,iy jejunium.iy  afeen-^ 
;,  eft  oratio  mentalis;(i  autem  juvatur,  celeriter , iy  exaudietur . Idem  ha- 
,,  utilior  eft  vocalis:&  multi  funt  tales,  bet  in  Plalm^p.  circa  finem:  ^uam  ce- 
a,  de  maxime  illi  , qui  non  funt  viri  fpi-  leriter  , inquit,  accipiuntur  orationet 
a,  rituales  , ad  quorum  afle^us  provo-  bene  operantium  , iy  bocjuftitia  hominit 
a,  candos  inftitutx  funt  orationes  vo-  bac  vita  \ jejunium  , eleemofyna,  ora- 

a,  cales  . tioivii  orationem  tuam  volare  ad  Deum  , 

a*  Si  qurratur,que  oratio  fit  fatisfa-  fac  illi  duat  alat , jejunium  , ly  oratio- 
a,  (ftoria,  credo  qu6d  omnis,  quia  nulla  nem . 
a,  eft,in  qua  non  laborent  virtutes  ani- 

aa  males  : de  quantum  deletftantur  fpi-  QuAerbs  t.-  Vtrum  feripoUft  SatitfaSi» 
a,  ritus  ,.  tantum  caro  frequenter  tabe-  per  flagella  divinitut  immijfa , vel 
aa  icit , de  virtutes  animales  miniis  funt  a cauflt  fecundit procurata  l 

aa  intentas  regimini  corporis.  Credo 

aa  tamen,  qii6d  illa  inter  ceteras  eft  fa-  Affirmat  TVrV. /r^i4.  rap.p.  ubi  ait : 
aa  tisfaiftoria  magis  , in  qua  accenditur  Docet  preeterei.  ( S.  Synodus  ) tantam 
aa  homo  ad  gemitum  , quia  hec  eft,  in  ejfe  divina  manifleentia  largitatem  , ut 
aa  qua  Deus  maxime  deleiftatur . Unde  non  jhlnm  panit  fponte  i nobit  pro  vin- 
aa  quia  illud  eft  gratis  fpecialis  , ideo  dicando  peccato  jufceptit , aut  Saeerdotit 
aa  non  imponitur  a Sacerdote,  fed  prs-  arbitrio  pro  menfura  deliBi  impofitit , 
aa  ambulum  ad  illud.fcilicet  oratio  vo-  fed  etiam  , quod  maximum  amorit  argu- 
ti calis . Et  quia  non  eft  ftatus  in  voci-  mentum  eft,  temporalibut  flagellit  a Deo 
aa  bus  , fed  ordinatur  ad  intell^dlum}  infliBit  , iy  a nobit  patienter  toleratit  y 
aa  hinc  eft  quod  Oominus,dc  Ciregoriua  apud  Deum  Patrem  per e fumChriflurn 
t»  mittunt  i vocali  oratione  od  menta-  /atitfacere  valeamut . Itcta  Cao.ii.  Si 
*a  lem  • R r r r a quit 


Digitized  by  Google 


Tra^.L  Di/p.IL  Jrt.lr, 


684 

^uit  dixerit , pro  peeeatii,  quoad  poenam 
temporalem,  minimi  Deo  per  Chrifii  me- 
rita fatisfieri  panis  ab  eo  snfliQis,  (y  pa- 
tienter toleratis , vel  d Sacerdote  injun- 
Uisyfed  ne/fue /ponte  fafceptis,  &c.  ana- 
thema fit  . Cumque  hic  non  flat  diftin* 
«Sio  inter  flagella  , que  k Deo  infligun- 
tur fpecialiter  propter  finem  Satisfa- 
<Sionis,dc  inter  illa, que  Deus  permittit 
naturaliter  evenire  ob  alios  fines,  vide- 
tur idem  de  utrifque  dicendum. 

Ratio  autem  hujus  allertinnia  non 
alia  cft  , quam  Chrifii  D.  voluntas,que 
utique  nubis  innocefcit  per  Ecclefi* 
fententiam  exprelTam  in  laudatis  Con- 
cilii verbis,maximc  quoad  flagelia,que 
k Deo  fpecialiter  infliguntur  in  Satis- 
faiSionem,&  peccatoris  emendationem 
nam  Provcrb.j.jg«ftn  diligit  Dominus, 
earr/>//.Similiter  riebr^-orum  i i.^em 
diligit  Dominus , eafiigat : flagellat  au- 
tem omnem  filium  , quem  recipit ; quia 
videlicet  hujufmodi  flagellis  , dc  caftl- 
gationibus  patienter  tuleratis  peccato- 
res pro  fuis  delidis  Deo  fatisfaciunt . 

Quod  utique  praeclare  confirmat  fan- 
«Sus  Hieronymus  in  Commentario  ad 
caput  primum  Propheta  Nahum  , ubi 
,,  ait:Qmd  ergo  (ut)  contra  Dominum 
,,  cogitatis?  I ple,qui  creavit  mundum, 
j,  dc  confummationem  ejus  faciet . 
,,  Quod  fi  vobis  videtur  crudelis  ,jigi- 
,,  dus,dc  cruentus,  qu6d  in  diluvio  gc- 
,,  nus  delevit  humanum  , fuper  Sodo- 
„ mam  , & Gomorrbam  ignem,  & ful- 
„ phur  pluit  , digyptlos  fubmerfit  flu- 
,,  (Sibus  , Ifraelitarum  cadavera  pro- 
„ liravit  in  eremo  : fcitote,eum  ideorad 
„ prsifens  reddidifie  fupplicia  , ne  in 
„ «eternum  puniret.Certi  aut  vera  funt, 
„ C^ae  Propbctse  loquuntur  , aut  falfa; 
,,  Si  vera  funt , qua;  de  feveritate  ejus 
,,  videntur  docere  , ipfi  dixerunt : Nott 
,,  vindicabit  bis  in  idip/um  in 

„ tribulatione.  Sin  autem  falfu  funt,(k 
„ & falfum  eS  , quod  dicitur:  Kon  con- 
ti duplex  tribsslatio'.  Falfa  efl  er- 

„ go  , & crudelitas,  qua;  in  lege  deferi- 


„ pta  e(l . Quod  fi  verum  eft,  ut  neg«> 
,,  re  non  poterunt , dicente  Propheta  ! 
,,  Non  vindicabit  Dominus  bis  in  ii 
,,  ip/Um  in  tribulatione : ergo  qui  pu- 
„ niti  funt  , poliea  non  punientur  . Si 
,,  autem  illi  poliea  punientur, Scriptu- 
j5  ra  mentitur,  quod  dicere  nefas  efl . 
,,  Receperunt  ergo  , & qui  in  diluvio 
j,  perierunt,  & Sodomitx,  de  /Lgyptii, 
„ Ifraclitz  In  folitudine  mala  fua  In  vi 
,,  tafua. 

,,  Quiret  hic  aliquis, fi  fidelis  depre- 
,,  henfus  in  adulterio  decolletur  , quid 
,,  de  eo  poflea  fiet.Aut  enim  punietur, 
„ & falfum  eft  hoc  , quod  dicitur  : Non 
,,  vindicabit  Dominus  bis  in  idip/um  in 
„ tribulatione  , aut  non  punietur:  & 
„ optandum  eft|de  adulterio, ut  imprx- 
„ fentiarum  brevi , & cita  p«na  cru- 
,,  datus  fruftrentut  zternos . Ad  quod 
„ refpundebimus  , Deum  ut  omiiluns 
,,  rerum,  ita,  & fuppiiciorum  quoque 
„ fdre  menfuras,dc  non  pratveniri  fen- 
,,  tentia  judicii  : nec  ilii  in  peccatorum 
,,  exercendx  dc  hinc  pfnx  auferri  po- 
„ teftacem  , & magnum  peccatum  ma- 
,,  gnis  diuturnifque  Iui  cruciatibus.  Si 
,,  quisautem  punitus  fit , ut  ille  in  Ic- 
» Ifraelltis  maledixerat,  & qui 

,,  in  Sabbato  ligna  collcgerat,tales  po- 
„ ftea  non  puniri^quia  culpx  levis  prx- 
„ fenti  fupplicio  compenfata  fit . 

Unde  monet  Do(Sor  , dijl.i%.  qu.i. 
quod  Confeflarius  poteft  injungcre_» 
pauperi  ptenam  illam,  quam  fubit  quo- 
tidie propter  egeftatem  , dc  inopiam  io 
Satisfa«Sionem  fuorum  deli(Sorum:Re- 
quirltur  inquit  in  if.)  diferetio  Sa- 
„ cerdocis  , ut  non  imponat  alicui  pa- 
,,  nam  nimis  fibi  difconveiiientem,  fcd 
„ aliam  , qux  magis  fibi  convenit , 8c 
,,  quem  forte  melius  adimplebit:  utpo- 
,,  te  pauper  , nec  elccmofynas  poteft 
„ dare, nec  orare,fed  oportet  cum  con- 
ii tinue  laborare  pro  vi(Su  fuo  necefla- 
,,  rlo:  nec  jejunare,  quia  tunc  non  fuf- 
t,  ficeret  ad  laborem  necelTarmm  pro 
„ viciiu  neceffario  continue  acquiren- 
do . 


De  Satisfaflione  Sacr amentati <j8  5 


„ do . Qma  ergo  ipfe  labor  continuus 
„ e(t  Obi  je^nium  continuum  , quia_> 
j,  continua  maceratio  carnis  ,tantum- 
„ modo  inducendus  e(l , ut  illum  labo* 
,,  rem  fubeat  in  remiffioiiem  peccato* 
rum,  intendens  illum  ad  hunc  finem 
„ referre, faltem  quoufque  occurrat  fibi 
j,  opportunitas  folvendi  aliquam  aliam 
,,  Siiisfatflionem.dc  aliqua  alia  polTunt 
),  ci  ita  temperati  , & diminute  Impo* 
j,  ni , ut  (int  fibi  pofiibilia  , Confimili* 
ter,  dives  qui  lapfus  efl  ad  peccatum 
carnis, Ii  efl  adeo  delicatus, qu6d  non 
„ velit  jejunare  , nec  aliam  maceratio* 
,,  nem  notabilem  fubire  , vel  pr*fumi- 
„ tur  qu6d  fi  fibi  imfioiieretur,  cito  ab* 
,,  jiceret,  & fic  peccaret  novo  peccato  , 
inducendus  elt  ad  oraijonem,(Se  cice* 
,,  mofynam,  8c  illud  (ibi  imponendum 
j,  eO  , quod  libentius  recipit , & quod 
„ creditur  perfeverantiiis  adimplere  . 

„ Vel  fi  omnino  nullam  Psniten* 
„ tiam  velit  recipere  i Sacerdote  impo- 
„ fitam  , dicit  tamen  fe  habere  difpli* 
„ centiam  de  peccato  commifTu,  & fir- 
h mum  propofitum  non  recidivandi, 
,,  abfolvendus  efl , dr  non  cll  refpuen* 
,,  dtis  , ne  cadat  in  defpcrationem  , & 
I,  nuntianda  efl  fibi  poena  , qua:  efTet 
„ pro  peccatis  facienda  , 3c  qubd  eam 
,,  in  fc  , vel  in  cquivalenti  abfque  im* 
„ pofitione  fludeat  adimplere, alioquin 
,,  fulvet  ad  plenum  in  purgatorio.  Hsc 
,,  mifericordia  fatis  confonat  illi  Pro* 
„ phetix  Ifa  4a.de  Chriflo,quam  Mat* 
,,  th.ia.  cap.  recitat,  Arundinem  quaf- 
n fatam  non  confringet,  iy  Unum  fumi- 
» gant  non  extinguet . Arundo  quafTata 
j>  efl  peccator  quafTatus  tentationibus, 
M & peccatis ; linum  fumigans , efl  Ii* 
>,  num  nimis  humidum  ex  peccatis, ta- 
t,  men  aliquid  habens  de  igne  charita* 
»,  tis  , & hic  extinguitur  , fi  perduri* 
» tiam  Sacerdotis  ad  nimis  difficile..» 
>,  obligetur:  fed  iton  extinguitur , II 
>,  przdicatiir  fibi  , qu6d  oportet  eum 
>,  hic, vel  alibi  poenam  folvere:  & quod 
„ fludeat  hic  tantam  poenam  folvere » 


,,  quanta  peccatis  debetur  , ne  alibi 
„ acrior  exigatur . H/ec  Doclor , 

Qmbus  fignificat  prim6  injungen* 
dam  e(Te  SatisfadlIonem,qua'ntum  fieri 
potefl,aequivalentem  ac  correfponden- 
tem  peccatis  , ut  videlicet  qua;  fatisfa* 
ciat , & puniatur  in  eo  genere  , in  quo 
peccavit : ubi  autem  id  heri  non  poteft 
ilifficit,ut  injungatur  Satisfaeflio  in  alio 
genere , quz  flt-tequivalens,  ac  propor- 
tionata  facultati,  & viribus  pccnitcntis, 
in  quo  maxime  defideranda,&  fpedlan* 
da  efl  difcretio.ne  videlicet  per  nimiam 
indulgentiam  leviorem  Satisfartloncm 
injungendo,particeps,&  reus  fiat  alieni 
peccati,  de  vilem  reddat  medicinam  in- 
firmo necefTarlam,  neve  ex  altera  parte 
pcenitentis  inRrmiiati  non  fatis  pru- 
denter confulens , ci  przfcribat  illum 
Satisfadllonis  modifln,  quem  fine  peri- 
culo dcfperationls,aut  novi  peccati  im- 
plere non  polTit.  Secundo,  qu6d  ubi  p^ 
nitens  non jpotefl  congrue , de  fuis  pac- 
catis  correfpondentem  Satisfadlionem 
pcrfolvere,potcflei  ConfelTarius  injun- 
gere pro  Satisfadlione  eas  penas  , dc 
calamitates,  quas  ipfe  patitur . Cujus 
utique  ratio  efl  manifefla  ; illud  enim 
omne-,  quod  acceptum  efl  Deo  in  Sati- 
sfadllurcm  pocnz  temporalis,  etiam  cfl 
medium  congruum  fatisfaclendi:igitur 
quando  facultas  non  fuppetit  ad  aliud 
perfolvendum.  Sacerdos , qui  efl  Judex 
inferior  , de  miniflerialls , debet  fe  con- 
formare legi , dc  voluntati  Dei,  de  pr<e- 
feribere  in  Satisfadlionem  ea,que  quan- 
dam  cum  delldlo  correfpondentiam  ha- 
bent , etfl  non  omnimodam  , nec  pro- 
portionatam  . 

Quaeres  a.  ZUrttm  peenitent fatifa^ 
cerepeffit  Deo  per  opera  aliunde 
, pnecepta  ? 

Refpondeo  , triplicem  hac  de  re  apud 
Do<5lores  fcholafllcos  elTe  fcntentlam  , 
quarum  prima  negat  , Satisfaiflionem 
fieri  per  opera  aliunde  prscepta  , cx  eo 


Diyiiizod  by  Googie 


6B 5 TraSf.J.  Difp.IL 

qti6(1,ut  fu  perfcdla.fieri  debeat  ex  al!a> 
indebitis  ; ita  plerique  Scotida  conten- 
dunt, maximi  Faventitius  in  did.39. 
ditp-is-  cap-7*  Secunda  aflirmat  , po(Te 
fatisfieri  per  opera  przcepta  /ure  hu- 
mano, non  vero  /ure  divino,  aut  natu- 
is . Ita  Syivefter  verbo  Satitfad/o.Ter- 
//« denique  fententiadocet , etiam  in 
operibus  aliunde  prccepiis  pofle  Satif- 
fadiionem  preferibi , qute  apud  recen- 
tiores  Theologos  /am  communior  vi- 
detur, nobifque  etiam  probabilior  ap- 
paret . Tum,  quia  id  colligitur  ex  Con- 
cilio Trident.  felT.d.  cap.io.  ubi  uiv.Ptr 
ohfervationem  mandatorum  Dei  , iS  Ee- 
elefi/C  in  ipfa  ^ufUtia  , per  Cbrifii gra- 
tiam accepta  , eooperante pde  bonit  ope- 
ribuijcrefcunt  atque  magitjuW fleantur. 
tt  cap.d.  tiibil  ipjh  jufhficatii  ampliitt 
deeffe  credendum  eft,quominut  plene  illit 
quidem  operi but,  quee  in  Deo /unt  faBa, 
d/V/v/C  legi, pro  tita  hujus  flatu,  fatisfe~ 
ei/Te,iy  vitam  eeternd  fho  etiam  tempore, 
ft  tamen  ingratia  Heeejferint,  confequen- 
dam  veri  promeruiffe  cenfeantur.QWid  ni 
igitur  pari  ratione  cenferi  pofTent  veri 
fatisfecilTe  pro  pfna  temporali,maximi 
fi  opera  ifta  prscepta  poenalia  fint  ? Si 
enim  opera  bona  ex  hoc  prccise  > quia 
debita  ex  hoc  przcepto  non  perdunt 
vim  merendi  gratiam  , & gloriam,  cur 
opera  bona  , & poenalia  perderent  vim 
fatisfaclendi  , ex  eo  qu6d  aliunde  funt 
pracepta? 

Deinde , Ecclelia  pracipit  jejunia  in 
Satisfadionem  ; igitur  cenfet  opera_> 
przcepta  polTe  elTe  fatisfadloria . Patet 
antecedens  ex  Colledla,  quf  dicitur 
Sabbato  ante  Oominican»  tcrtiam-j 
Quadragefima  ; Da  quafumus  Domi- 
ne , nofiris  effeQum  jejuniis  falutarem  « 
ut  ca/ligatio  carnis  ajfumpta  ad  noflra- 
rum  vegetationem  tranfeat  animarum . 
Et  S.  Leo  Papa  rcrm.4.  de  Quadragefi- 
ma.  fic  ait:  Magna  divinet  inflitutionis 
falubritate provifum  efl , ut  ad  recupe- 
ra ndam  mentium  puritatem, qtaadrags*- 
ta  nobis  dterum  exercitatio  mederetur , 


ArtJFv 

in  quibus  aliorum  temporum  eulput , (j* 
pia  opera  redimerent, iy  jejunia  caJl a de- 
coquerent,pat  extindlioiiem  poenz  tem- 
poralis. 

Denique, \st  ait  Lugo  difp.i/.  nu.}f. 
tota  condignitas  SatisFadionis  funda- 
tur in  eo  , qu6d  homo  laudabiliter 
calligans , eo  ipfo  placat  iram  Judicis  • 
ne  illum  iterum  puniat:  ille  8utcm,qut 
ex  pracepto  fecadigat,  non  miniis,led 
magis  laudabiliter  fe  cadigat ; notu., 
enim  miniis  , fed  potius  magis  honc- 
ftum,  8c  laudabile ed,  exteris  paribus, 

' facere  aliquid  ex  pracepto  , quim  abf- 
que  illo:  ergo  ma^is  placet  Oeo,  & per 
confequens  magis  placat  ilium  ejuf* 
modi  cadigatio  per  opera  przcepta , 
quiim  per  fpontanea . 

Dicet  primi  : Non  poted  quis  fatis- 
facere  duplici  debito  eadem  folutione  , 
quia  non  edet  zqualitas  inter  debitum, 
& pretium  : igitur  (i  aliquod  opus  flt 
jam  Deo  debitum  ex  przcepto.  non_« 
poted  per  illud  folvi  debitum  conira- 
<dum  ex  peccato . 

Dijlinguo  antecedens : Si  res  illa,  qusf 
offertur  in  folutione , non  habeat  mul- 
tiplicem bonitatem,  Sc  valorem , con- 
cedo: fecu$,nego:  tunc  enim  fecundhm 
diverfum  fui  valorem  pluribus  debitis 
fatlsfacere  poterit.  Porro  opera  przce- 
pta habere  polTunt  duplicem  valorem  , 
unum  quidem  moralem,  & meritorium 
defumptura  exubjedlo,  dccircumdan- 
tiis  ejus,  nccnon  ex  dne,  propter  quem 
elicitur,  & ex  principio  gratia  habi- 
tualis, quo  mediante  producitur:  alte- 
rum ver6  fatisfaBorium  petitum  ex  dif- 
ficultate illius,  feu  ex  pcena,  de  labore, 
qui  in  exercitio  ejus  reperitur.  Ratione 
primi  valoris  , poffumus  implere  debi- 
tum pracepti,&  fatisfacere  debito  obe- 
dientiz, & religionis:  ratione  ver6 fe- 
cundi poffumus  fatisfacere  Oeo  de_* 
condigno  pro  pesna  temporali  peccato 
mortali  debita  :Si  enim  v.  g.  nummua 
aureus  duplicem  habet  valorem,unum 
tatione  metalli , alterum  ratione  ima- 
ginis. 


De  Satisfz^ione  Sacramtntali  i 587 


gin!s,aut  figiTII  principis  in  eo  exarati; 
6t  ratione  primi  valeret  quinque  num- 
mos argenteos , & totidem  ratione  fe- 
cundi : pofTct  aliquis  debens  alteri  de- 
cem nummos  argenteos  , quinque  ra- 
tione mutui  accepti, & quinque  ratione 
mercinm  , utrique  debito , & pro  utro- 
que titulo,  ad  cqualitatem  latisfacere, 
ipfi  tradendo  hunc  nummum  aureum: 
ita  k fimili  dicendum  de  operibus  prsc- 
ceptis,  qiic  duo  pofTunt  impendi  in  Sa- 
tisfadtionem  virtutis  obedientic  , Se 
Religionis,  Se  in  Satisfadiionem  pro 
peccatis.  Si  enim  quis  unico  jejunio 
V.  g.  pofiit  fatisfacere  triplici  prccepto, 
nempe,  dum  Religiofus  virtute  fuss  re- 
gula tenetur  jejunare  lingulis  diebus 
Veneris , 6c  ex  prccepto  Ecclefic  per 
totam  Quadrageiimam,  necnon  in  Fe- 
riis quatuor  Temporum  ; ubi  enim  tria 
hcc  fimui  concurrunt,  unico  jejunio 
eis  fit  fatis  : quidni  pari  ratione  po- 
terit etiam  eodem  jejunio  fatisfa- 
cera  , & prccepto  Ecclefic , Se  man- 
dato ConfelTarii  boc  jejunium  prffcri- 
bentis . 

Z7/fcr  feeundd  : Si  quis  debeat  Eccle- 
fic unum  Calicem  ex  voto.  Se  alterum 
'ex  Teftamento,  Se  legatione  illius,  cu- 
jus eft  heres , non  fatisfaciet  dando 
Unicum  Calicem  : quod  enim  ex  voto 
donat,  non  folvit , Se  quod  folvit  ex  vi 
Te(iamenti,non  donat.Similiter  Equis 
debeat  centum  nummos  Pctro  ratione 
mutui , Se  infuper  alios  centum  ab  eo 
fuerit  furatas  , non  fatisfacie  dando 
femef  ei  centum  nummos  : igitur  net 
quis  Oeo  fatisfaciet  per  unicum  jeju- 
nium, quando  jejunare  tenetur  ob  pre* 
ceptum.  Se  propter  compenfattdsra  in- 
juriam Deo  irrogatam . 

Nfgo  eonfiquentianr.  Et  ratio  difpari- 
tatis  eft  petenda  ex  materia  : nam  ma- 
teria jullitix  commutati  vz  confidit  in 
Omnimoda  cqualitate  folutionis  cum 
debitis  , aut  juribus , que  falvari  non 
poteft  in  Unica  folutione  , quando  de- 
bita illa , auc  jura  funt  plura , aut  di- 


verfa . Secus  ver6  ed  in  debitis  legali- 
bus , puti  voti , legis,  Poenitentic  in- 
junidc  , Se  flmilibus , in  quibus  magis 
attenditur  mens , dc  intentio  Legisla- 
toris,quim  res  ipfa:  cCim  autem  inten- 
tio Legislatoris  pofiit  tendere  in  idem 
opus  faciendum  ex  diverfo  motivo,pU'- 
ti  fiquis  eodem  die  teneatur  jejunare 
ex  Ecclefic  prccepto  ; quia  dies  ille  eft 
Vigilia  alicujusSan<di,5t  ex  voto,quia 
ad  id  tenetur  ex  regula,quam  profelfus 
ed,  fi  <]|uis  Confedarius  pro  Poenitentia 
preferibat  jejunium  ejufdem  diei  pce- 
nitenti , quem  aliunde  fcit  obligari  ex 
voto,  & Ecclefic  prccepto  ad  jejunan- 
dum , poenitens  ille  eodem  jejunio  fa- 
tisfacict dc voto,  delegi,  &injuni^c 
libi  Poenitentia . 

Qu*«Bs  j.  Vtrum  panitens  implens  isLj 
/latu  ptecati  mortalis  injunUam  fiii 
Satisfa&ienem  , rnerh  ita  eam  exe- 
fuatur,  ut  omnino  debitstm  folvat,nee 
iterum  teneatur  ad  eam  ia  fiatugri^ 
tix  implendam  l 

Re/pondet~  Dodor  num,  rp.  affirma 
tlvam  partem  fibi  non  videri  improba- 
,,  bilem  :,(^uia , inquit , negativa  fen- 
tentis  videtur  nimis  dura  contra^ 
peccatores , de  occafio  majoris  ob- 
” dinationis  . Si  enim  ide  hodie  ve- 
” ri  poenitens,  de  humiliter  recipiens  ' 
•*  Sstisfaiftionem,  ed6  jejunium  trium 
» dierum,  recidivat  in  peccatum  mor- 
» tale,  de  dc  illo  non  penitens,  fccurt- 
tf  do  die  jejunat,  quia  fibi  fuit  impofi- 
„ tum . Si  dicas  ,t\\i6A  illud  jejunium 
„ fecunde  dici  non  ed  aliqua  Satitfa- 
(ftio  exterior  , magis  occafio  ed  in- 
ducendi idum  jam  lapfum,  ut  tenio 
’*  die  non  jejunet , de  perconfequens 
” ad  novum  peccatum  mortale : quia 
tranfgrediendoidam'poenam  injun- 
>»  (Sam  k Sacerdote,de  receptam,  vide- 
»>  tur  ede  peccatum  mortale , cum  fit 
I,  tranfgrclGo  prccepti  Ecclefic, dt  Vi- 
carii  Dei  in  illo  aido . 

Ex 


Digitizod  by  Cnogle 


58  8 TraB.I.  DIfp.lL  ArtAF,  §lu£fl.ll. 


„ Ex  irto  potefl  formari  talis  ratio  . 

Si  poft  lapidum,  & ante  Poenitentiam 
*’  novam,  non  exequatur  quis  Satisfa- 
’’  clioiicm  prlftinam  fibi  impofitam  , 
’’  peccat  mortaliter  novo  peccato:  er- 
»>  go  fi  exequatur  , bene  facit , quia_> 
M acium  obedienti*  facit , fed  non  fa- 
» cit  atfium  obedientix  , nifiinquan- 
„ tiim  illud  efl  fibi  impofitum  tan- 
, quam  pars  Satisfactionis  . Dico  ergo 
*,  une  prxjudicio,  qiibdqui  femel  vere 
* pocnitet,  & recipit  Satisfactionem  , 
” vel  Peenitentiam  condignam  fibi 
•’  impofitam  ub  Ecclefia  , clave  non 
>’  errante  , quaniumcumque  pollea 
» recidivet , nunquam  tenebitur  , nifi 
1«  ad  illam  unicam  Satisfadtionem_. 
,,  adimplendam  : <5c  fi  eam  impleat  in 
charitate , melius  eft  , quia  non  tan- 
tum folvit  poenam,  fed  meretur.  Sed 
*’  fi  adimpleat  cam  voluntarie  extra 
*’  charitatem  , folvit  quidem  poenam  , 
fed  non  meretur  gratiam  . Si  autem 
” ipfa  ab  eo  extra  charitatem  exigitur, 
*•  folvitur  poena , licet  ipfe  non  lolvat. 
>»  Et  in  primo  eft  Satisfadtio  fimplici- 
II  ter  , quia  reconcilians  , & placans  : 
II  in  fecundo  eft  quidem  Satisfaiftio , 
,,  quia  voluntaria  redditio,  fed  nec  re- 
„ concilians,  nec  placans  . In  tertio 
autem  eft  Satisfadtio,  ultra  quam—, 
” non  exigetur  poena  ulterior  . Ex  fe- 
” eundo  membro  fequitur  , qu6d  fi 
*’  magnam  partem  Satisfadtionis  fibi 
” impofit*  explevit  in  peccato  morta- 
» )i , & poft  iterum  pfnitet  de  peccato 
II  novo,  non  eft  fibi  iterato  Pfnitentia 
M imponenda  pro  peccato  , de  quo  fa- 
„ tisfecit , licet  extra  charitatem  , fed 
tantum  de  navis  peccatis , qux  fue- 
,,  runteaufa  quare  illa  Sutisfaaio  fuit 
mortua . 

” Objicit  Ooclor'  Si  arguas,  mortua 
*’  eft  : ergo  non  eft  Satisfadtio  . Rc~ 
»’  fpondef.  Non  fequitur,nifi  qu6d  non 
i>  eft  Satisfadtio  placans  , nec  reconci- 
II  lians  In  amicitiam.  InHat.  Et  fi  dici- 
II  tur:crgo  non  eft  Satisfadtio.  Refpon~ 


„ dcf.  Non  fequitur,  quia  fufficitDeo, 
qu6d  quis  voluntarie  folvat  poenam 
debitam  ad  punitionem  peccati  c5- 
mifli ; quia  etiam  quod  miniis  appa- 
” ret,  fufficit  fatifpaffio  . Eatet  in  adti- 
’*  bus  humanis  : fi  enim  alicui  offenfe 
**  in  Regem  correfpondeat  prxcisd  fe- 
ri eundum  legem  abfciftio  manus  ,•  fi 
II  ifti  etiam  invito  abfeinditur  ma- 
I,  nu$,fatifpatitur,&  in  tantum  fufficit 
„ Regi,  quod  fecundum  legem  , &;u- 
ftitiam,  non  debet  ab  eo  poenam  ul- 
teriorem  exigere  , & tamen  non  re- 
cipit eum  in  gratiam,vel  amicitiam: 
” mult6  magis  ergo  poftet  fufficere_> 
**  pro  punitione  culp*  , fi  aliquis  fibi 
» pf  nam  debitam  Infligeret , licet  non 
» edet  In  gratia, vel  amicitia  ipfius  Ju- 
II  dicis  offenfi . 

,1  Ex  tertio  membro  poteft  d ici,qu6d 
„ talis,  fi  propter  novum  peccatum,in 
j,  quod  recidivat , damnaretur,  ante- 
quam  compleflet  totam  poenam  fibi 
impofitam , puniretur  in  inferno 
” temporaliter  poena  correfpondente 
” illi,  qux  non  fuit  hic  foluta  : & illa 
” foluta  poft  tempus  aliquod  non  pu- 
i>  niretur  amplius  illa  pccna  , ficut  8c 
II  de  veniali,  quia  moriens  In  peccato 
,,  veniali  fimul  cum  mortali , non  pu- 
,,  niretur  xternaliter  pro  veniali,  ut 
dicetur  inferius  . Et  eodem  modo  in 
propofito  : ex  quo  enim  fecundfim 
” plenam  juftitiam  punitivam  femel 
*’  impofica  eft  pjna  temporalis  ifti  pro 
” peccato,  de  quo  vere  poenlcuit,  nun- 
» quam  ifti  pro  illo  debebitur,  nifi  pf- 
II  na  temporalis  ,dc  illa  foluta , nulla 
II  alia . /j4CC  DeBor  . 

Ex  quibus  apparet, Dodlorem  pro-  ' 
habile  cenfere  , Satisfadllonem  reveri 
fieri  pofle  valide  in  ftatu  peccati , quod 
maximd  probat  ex  impugnatione  op- 
pofitx  fententix:  Primd,  quia  hxc  fen- 
tentla  eft  nimis  dura.  Seeundb , quia 
caufat  obftinationem  peccatorum: 7Vr- 
tid  , quia  dat  anfam  peccandi , e6  quod 
poenitens  relapfus  , Judicando  Satisfa- 

dlio- 


' Dignjee  l y 


De  SatitfaHione 

<fUonem  fibi  impofitam  non  prodefle  , 
illam  non  perfolvetjquod  cft  peccatum 
inobedientic  contra  prcceptum  Con- 
feffarii . 

Quod  utique  confirmatur , quia  non 
debet  aggravari  onus  peccatoris,  aut 
excludi  ab  eo  beneficium  Sacramenti , 
& mortis  Chriflt ; fed  nullum  efl  fun- 
damentum afferendi,  Penicentem  non 
poffe  fatisfacere  , nec  valide  implere-» 
iacisfa(3ionem  fibi  przfcripcam:fi  enim 
effet  aliquod  fundamentum  hujus  af- 
Tertionis  , maxime  vr/quia  Satisfadillo 
efl  effedus,  ve/  pars  Sacramenti , ve/ 
quia  eff  fpeciale  Dei  beneficium  : ve/ 
quia  fieri  debet  per  Chriifum:  fed  nulla 
ex  his  rationibus  id  concludit.  Noa-« 
quidem  ex  eo  , quod  (it  effedus  Sacra- 
mentalis  : nam  etiam  imprcflio  chara- 
dferis  eH  effedtus  facramentalis  Baptif- 
mi,Confirmationis,&  Ordinis,ad  quam 
tamen  non  requiritur  (fatus  gratia . 
Non  ex  eo , qu6d  fit  fingulare  aliquod, 

& extraordinarium  Dei  beneficium  , 
quo  peccator  indignus  e(l : nam  etiam 
impredio  charaderis  e(l  tale  benefi- 
cium, quod  tamen  confertur  peccatori. 
Non  ex  eo , qudd  Satisfadio  noflra  fit 
per  Chriffum  Jefum,  id  efl,  virtute  Sa- 
cramenti, per  quod  merita  Chrifliap- 
licantur,  feu  communicantur  fideli- 
us , nam  accipit  charadlerem  impref* 
fum:Ergo  confimiliter  peccator  poterit 
fatisfacere,  & fatisfaciet  ex  opere  ope- 
rato^er  Cbri fiunt , id  ed , per  virtutem 
facramenti  Pfnitentia , per  quod  fide- 
libus applicantur , feu  communicantur 
merita , & Satisfadiones  Chrifli . 

Reponunt  adverfarii,nen  fultim  pro- 
pter prefatas  rationes , Satisfadionem 
in  flatu  peccati  effe  nullam  , fed  quia 
ut  fit  valida  , debet  acceptari  ^ Oco,  & 
ei  per  Chriflum  offerri  Satisfadlio  au- 
tem in  flatu  peccati  non  potefl  acce- 
ptari k Deo.dona  enim  iniquorum  non 
probat  Alti^mus.  Quod  utique  confir- 
mat Concilium  Tridentinum  , ci'im  ait 
loco  mox  laudato,  /n  quo  (Cbrifto^  9i- 

rom.X. 


Sscramentali , 6^9 

vintut , in  quo  meremur , in  quo  fatisfa- 
cimui , facientes  fruQut  dij^nos  Poeniten- 
tia , qui  ex  illo  vim  habent,  ab  illo  of- 
fernntur\Patri,  & per  illum  acceptantur 
d Patre  . Unde  Catechifmus  Romanus 
par.i.  cap.f.  num.ioj.  ait : Duopraci- 
pue  in  SatiifaBione  requiruntur  : Pri- 
mum efi  , ut  is  qui  fatisfacit  ,jujtus  jit , 
ac  Dei  amicus ; opera  qua  fne  fide , ly 
cbaritate  fiunt , nullo  modo  grata  ejfe^ 

Deo  poffunt  t alterum,  ut  eiufmodi  operes 
fufeipiantur , qua  naturafua  dolorem  , 
iy  molefliam  afferunt . 

Iterum  contra  . Non  plus  requiritur 
datus  gratiz  ad  validam  Satisfadio- 
nem  , quam  ad  perfedum  aduin  Con- 
tritionis:fed  Contritio  ut  fit  valida, non 
przfupponit  flatum  gratiz;  igitur,dcc. 

Major  conflat : quia  Contritio  non  fo- 
ICim  delet  peccatum , fed  etiam  partem 
pfnz  temporalis  peccato  debiez  , im6 
interdum  totam  folvit  ptenam,  utfup- 
ponit  Concilium  Tridentinum  felf.  14, 
cap.3. 

Deinde , Aatus  gratiz  idcirco  requi- 
reretur, ut  perfona  fatisfaclens  Deo  ef- 
fet grata  , & accepta  : fed  hoc  non  efl  • 
abfoliitl  neceffarium  ad  dignam  Satis- 
fadlonem  : ejuia  perfonz  dignitas  con- 
ftflit  In  amicitia  Dei , & filiatione  !n  . 
ordine  ad  hzrcditatcm  confequendam, 
necnon  & ad  ea  , quz  proximi  ad  eam 
ordinant,  ut  funt merita  , fed  folutio 
p^nz  temporalis  potefl  fieri  feorfim  ab 
his  circumflantiis  : ergo  ad  validam  il- 
lam folutionem  non  cfl  ncceffe,  qu6d 
perfona  fatisfaclens  fit  Deo  grata  , Sc 
accepta . Minor  patet;  quia  non  auge- 
tur jus  ad  hzreditarem  przcisl  ex  tali 
folutionc  pccnx  temporalis , quando 
maxime  illa  fu  in  operibus  non  meri- 
toriis,quamvis  tollatur  impedimentum 
removens  , ac  retardans  ejus  affecutio- 
nem  , ac  fubinde  per  illam  folutionem 
non  angetur  amicitia  hominis  ciim_, 

Deo,  quz  fundatur  in  gratia fandifi- 
cante],  ex  qua  provenit  ipfius  hominis 
diguitas,  neque  per  fc  confertur  major 
S s s » glo- 


D tized  by  CjOOylc 


6^0  Tra B,l.  Di/p.Il.  Art.iy,  ^ceJiJL 


gloria  e(TentIal!s  virtute  ip{iusSatisfa- 
(Aionis  , (|uando  aliunde  non  e(l  merU 
toria  , 8c  confcquenter  non  crefcit  Sa- 
tisfaiAio  ex  dignitate  perfonac.niii  pra- 
eite in  quantum  Satisfacftioni  adjun- 
(ftum  cfl  meritum  : dignitas  enim  per> 
fonz  juftz  non  influit  in  a(f}um  , nili 
dum  aiflus  elicitur  ex  inclinatione.» 
mflus  Juflitiz  , quz  efl  ipfa  charitas  : 
ied  acHus  boni  indifferentes  in  ratione 
meriti , non  fundant  meritum  , neque 
eliciuntur  fecundum  przdidlam  incli- 
nationem , neque  ad  vitam  hoc  modo 
magis  conferunt  in  homine  jufto,quum 
in  peccatore  : ergo  net^uc  etiam  Satis* 
faefiio  indifferens  in  ratione  meriti,  feu 
quz  non  efl  przcise  meritoria gratiz  , 
aut  gloriz  , recipit  valorem  a juflitia  , 
aut  dignitate  perfonz  , quando  non.^ 
dicitur  ab  hominc  juflo,  Iccundiim  in- 
clinationem charitatis  . 

Unde  ad  Concilium  Tridentinum  : 
dico,  illud  verbis  laudatis  loqui  de  Sa* 
tisfaclione  flmpliciter,nempe  quatenus 
efl  reconciliativa,  & meritoria  de  con- 
digno , ad  quam  haud  dubie  requiritur 
vita  in  Chriflo  , feu  (latus  gratiz : de 
hac  autem  Satisfadlione  hic  non  efl 
fermo  , fed  tantum  de  Satisfaiflione  , 
q uatenus  cfl  folutio  debiti  , & vindica- 
tiva  peccati  , quz  utique  fieri  potefl 
q^uovis  in  flatu  . De  hac  etiam  Satisfa- 
tflione  reconciliativa  , & meritoria  lo- 
quitur Catcchifmus  Romanus  , ut  col- 
ligitur ex  num.  przccdcnti , ubi  ait : 
A tque  ita  fit , ut  ^uUis  nihil  deeffi  vi- 
deatur , eiim  operibui , qux  Dei  virtute 
effciunt,lpp  iiviua  legi  pro  humana,mor- 
talique  conditione  fatiifaccre  , <3*  vitam 
Kt  ernani ,quam  /eiUcet, fi  Dei  gratia  or- 
nati i vita  dece fferint,eonftquentUT, me- 
reri foffint . Quibus  verbisjUt  apparet, 
loquitur  Catcchifmus  de  Satisfadione 
reconciliativa,  & meritoria  de  condi- 
gno vite  zternz,  non  autem  ut  eflfo- 
lutiva  ptsnzdebitz  peccato. 

Quam  utique  duplicem  Satisfaflio- 
nis  acceptionem  etiam  agnovit  idem 


Catechifmus.chm  ait  num.Sp.WwflaW 
definierunt  SatitfaSionem  fie  •.  Satisfa- 
cere efl  Deo  debitum  honorem  impen- 
dere . ^uSd  autem  nemo  debitum  hono- 
rem Deo  poffit  tribuere  , nifi  qui  peccata 
omnino  vitare  confiituat , fatis  apparet , 
Et  fati  facere  eft  peccatorum  eaufat  ex- 
cidere , ir  eorum  fuggeflioni  aditum  non 
indulgere  , in  quam  fententiam  alii  af- 
f:n ferunt , fatifaUiov.em  ejfe purgatio- 
nem , qua  elicitur  quidquid  for  diurna 
frater  peccati  maculam  in  anima  refe- 
dit,  atqufi  panis  tempore  definitit, qui- 
bus tenebamur  , abfolvimur . Quz  duz 
partesSatisfadionis, purgatio  fordium, 
& abfolutio  ^ pcsnis  , quarum  prima.^ 
Yion  convenit  Satisfaeflioni  peccatoris: 
quia  fut  ait  Scotus  fuprk}  rree  efl  reern- 
cilians,  nec  placant.  Altera  autem  com- 
etit , quia  efl  voluntaria  redditio  dc- 
Iti,  fivc  cfl  ref  debitz  integra  folutio . 
Ci‘im  enim  virtute  Clavium  pfna  tem- 
poralis Purgatorii  mutata  (it  in  p^nam 
temporalem  hujus  vitz  , qui  hanc  vo- 
luntarii- reddit , integri  folvit  rem  de- 
bitam : amicus  ejus  ut  , vel  inimicus  , 
cui  folvit,  quid  interefl  ? Nonne  ini- 
micus potefl  fatisfacere  debito  juflitia 
comrnutativz,  folvendo  pretium  rei 
emptz?  Nemo  dubitat.  Cur  non  (imi- 
liccr  poflit  fatisfacere  debito  judicia 
vindicativz,  feu  punitivz  ? 

Oblidunt  adveifarii : Scriptura  fa- 
cra  aperti  tcflattir  , Deum  reprobare., 
omnem  P{nitentiam,5c  Satisfadlionem 
oblatam  ab  homine  pcenitente  in  flatu 
peccati.  Sic  Ifat.^S.^are  JeJunavimus, 
O*  >70«  afpexifti  l humiliavimus  animat 
noftras , iy  nefcijii  l Feee  in  die  jejunii 
veftri  invenitur  voluntas  vipra  , lyc.  Et 
Proverb.  i y.  Longi  eft  Dominus  ab  im- 
piit  > iy  orationes  Juftorum  exaudiret. 
Et  1.  ad  Cor.  ij.  Si  tradidero  corpus 
meum  , itaut  ardeam,  ebaritatem  autem 
non  habuero  , nihil  mihi prodejl . 

Refpovdeo  , prioribus  Scripturz  ora- 
culis, idcirco  reprobari  opera  peccato- 
rum , non  przcisc  , qiiia  Eunt  in  flatu 

epe- 


Digitized-by  Guogle 


. Ve-  Satiffii^.ione-  SacrmemAlk» 

peccicijfcdijaia eliciuntur  ctint  fatisfaciat  aut  mereatur  de 

peccandi:  ideo  namque  Ifaias  dicit  re-  cond>gno,iSc  ideo  gratia  eft  principiurd 
probari  jejunia  Judzorum,  quia  anne-  Qiiinia luditis  apud  Oeum. 

X a habebant  levia  peccata  contentio-  ad  id  requiritur  promilHodi- 

nis  & inimiciciz  : Ecce , inquit  ad  Htts  vina, in  qua  juditia  tam  Satisfadlionis, 
iffcoHicntioHtt  Jejunatis,  Q percutitis  quam  meriti  fundatur;  hfc  autem  non 
pugno  impii , iTc.  Ad  Apodolum  rf/ca , nt  hominibus  in  peccato  mortali  ma- 
ipfum  non  loqui  tanthm  de  charitate_«  nentibus  , fed  judis  . Secundum  etiam 
habituali,  fed  etiam  de  acduali . Porro  dici  non  poted  , nili  mere  gratis  : ubi 
condat , fine  charitate  a(duali  aliquem,  enim  revelatum  ed , aut  unde  condat, 
polTe  judilicari,  ut  fit  in  infantibus, qui  Deum  hac  liberalitate  uti  cum  inimicis 
martyrium  fubeunt,  nec  non  & in  eo  fuis,  ut  eis  remittat  poenas,  pro  quibus 
ndulto,qu!  bona  fide  pro  Chrido  mori-  ipli  vere  non  fatisfaciunt , cum  lex  ge- 
tur,quamvis  ejus  memoris  non  occur-  neralis  fit,ut  quantum  ^uis  gloridcavlt 
rat  peccatum  quo  reus  tenetur , quod-  fe  in  deliciis , tantum  ei  detur  tormen- 
que  affedu  charitatis  detcdari deberet,  torum  ; dee  contra  generalis  etiam  lex 
Non  igitur  loquitur  Apodolus  genera-  fit,  ut,  quod  fine  charitate  fit,  nihil 
liter  , fed  tantiim  de  homine  adulto , profit  ? ItaSuaret^. 
qui  fuis  bonis  operibus  intendit  pro-  Rcfpondeo  primi  , prorfus  ede  indif- 
mereri  vitam  sternam  . Quod  utique  ferens  ad  rationem  Satisfa(dIonis,qu6d 
exequi  non  poted  , nifi  fit  in  datugra-  fiat  fi  ve  de  condigno,  fi  ve  de  congruo, 
tis,  & habeat  charitatem  habitualem . dummodb  debitum  exolvat ; ficutipd 
Objiciunt  fecundi,  Poensquscum-  pariter  indifferens  ed , qu6d  liberaliter 
que  hujus  vits  per  fe,  ac  nud^  fumpts,  & ex  mlfericordia , vel  exatde  , feu  ex 
non  funt  comparabiles,  nec  ullam  pro-  juditia  i Deo  acceptetur  . 
portionem  habent  cum  poena  vits  fu-  Rcfpondeo  fecundo : Satisfotdionem., 

turs , ac  fubinde  per  fe  non  habent  in  datu  peccati  exhibitam , effe  foluci- 
valorem  , ut  remittant  illam  poenam  : vam  poens  de  condigno  , quantum  ad 

igitur  necelfarla  ed  gratia,  4 qua  hunc  folutionem  poens  temporalis  debits , 
valorem  recipiunt : hsc  autem  gratia  non  autem  quantiim  ad  reconciliatio- 
ed  fan<dificans,a  qua  Satisfatdio  digni-  nem:  Hfc  enim  SatisfadHo,  inquit  Oo- 
ficatur,  & proportionem  moralem  ha-  dlor , «a»  eJ7  reconcilians , nec  placans  , 
bet  ad  pjnam  alterius  vits:  igitur  talis  & idcirco  non  difponit  fatisfacientem 
gratia  prsrequiritur  ad  validam  Satis-  ad  vitam  sternam,  nec  removet  impe- 
nudionem  . dimentum  ab  ejus  confecutione  psfpt- 

Dijlinguo  primum  eonfequens  : Ad  diens,  nempe  peccatum.  Porro  Satisfa- 
cam  neceffaria  ed  gratia  auxilians , de  «dio  illa  non  ed  de  condigno  ex  opere 
adjuvans , concedo  ; quia  ut  diximus  , operantis  , nec  fuum  mutuatur  valo- 
illaSatisfa^Io  fieri  debet  per  Chridum:  rem  , fuamque  moralem  proportionem 
hoc  ed  , beneficio  ipfius  gratis  fanedi-  ad  debitum  perfolvendum  ex  dlgnita- 
ficantls  & habitualis , nego , maxime  te  perfons  , fed  habet  illam  condlgni- 

3uando  Satisfatdio  ed  tantum  folutiva  tatem  ex  opere  operato  , feu  quatenus 
ebits  poens  . Sacramentalls  ed  , & fuum  valorem  , 

Satisfatdio  Illa  In  datu  pec-  fuamque  moralem  proportionem  ad 
cati  elTet  folutiva  poens  debits  , vel  de  debitum  perfolvendum  accipit  ex  di- 
congruo , vel  de  condigno : Non  pri-  gnitate  Sacramenti , per  quod  opus 
loum  , quia  poenltens  in  datu  peccati  idud  elevatur  &condItuItur  pars  inte- 
indJgniu  ed  cujufvis  boni , ac  fubinde  gralis  Sacramenti:  quia  injungitur  vir- 

S s s s a tute 


Digitized  by  Googlc 


69  i TraSiJ,  DifiJI,  AttJF, 


tute  claviutn,&  acceptatur  i Deo,qua- 
tenus  condonando  peccatum  per  Ab- 
folutionem  Sacramentalem , commu* 
tavit  poenam  xternam  inhanctempo* 
ralem  Satisfa(ftionem . 

Pateor  itaque  , SacisfacSionem  im- 
penfam  in  (latu  peccati  mortalis  , non 
cfTe  condignam  ex  opere  operantis:  fed 
nullus  hanenus  probavit,  eam  (ic  non 
debere  fieri, nec  qu6d  fulficere  non  pof> 
fit , fi  fit  tantitm  condigna  ex  opere_> 
operato  . Nihilominus  , quamquam_< 
liasc  Forte  vera  fine , quantiim  ad  fpe- 
culationem  , attamen  fi  praxim  atten- 
das , tutius  efi  fuadere  poenitentibus  , 
ut  omni  (ludio  incumbant  injundlas 
iibi  Satisfadliones  implere  in  (latu  gra- 
tis , fecundum  prudentem  eorum  exi- 
ilimatlonem,  hoc  e(l,  c^uando  non  funt 
confdi  alicujiis  peccati  mortalis  , quia 
Satisfadlio  in  eo  (latu  exhibita,  non 
foliim  eft  folutiva  pten*  debitz  , fed 
etiam  promeritoria  ulterioris  gradus 
gratis , ficut  de  novi  juris  ad  augmen- 
tum gloria; . 

APPENDIX. 

De  SktiifaBione , feu  P initent  ia 
publica  . 

NOtum  eft,  ac  compertum  apud 
Theologos,  duplicem  e(Te  Satis- 
fadlioncm,  Sacramentalem  unam , Ca- 
nonicam alteram  . Prior  eft , qu*  k Sa- 
cerdote ad  mitum  ptenitenti  injungi- 
tur poft  emilTam  fuorum  delidlorum.1 
Confefiionem  , de  ante  concelFam  Ab- 
folutioncm  facramentalem  : pofterror 
ver6  , qute  prsfcribiturob  Ecclefia  , dc 
llatuitur  vel  In  Conciliis  , vel  in  Cano- 
^ nibus  P^nitentialibuE  pro  gravioribus 
delldlis  diluendis . 

H*c  rurfus  duplex  eft.prrtra/a  vide- 
licet, de  publica  , (eu  que  privati,  dc  in 
particulari  fit  ^ pocnitente  , ac  (emotis 
omnibus  arbitris,  vel  quz  in  confpedlu 
Ecclefie  , dc  fidcKum  ex  prxeepto  Mi- 


niftrorum,  ac  Poftorum  Eccleluftleo- 
rum  exercetur . 

In/uperhmcittmm  duplex:  nempe 
que  fiebat  ab  adultis  ante  Baptifmum  , 
ut  ad  illum  fufeipiendum  fefe  dilpone- 
rent:altera  ver6,  qux  pro  peccatis  poft 
Baptifmum  commiffis  expiandis  fufei- 
piebatur.  (^6d  enim  nemo  adultus  fi- 
ne aliqua  publica  pmnitentia  ad  Batif- 
mum  admitteretur.colligitiir  ex  Aiftor. 
a.  ubi  S.Petrus  monet: Poenitentiam, tn- 
quit , agite  , iy  bapti%etur  unufquifque 
veftrum  . Hujus  pariter  veritatis  teftes 
funt  Patres  , atque  imprimis  Tertullia- 
nus lib.  de  Poinit.  ufque  adp.  caput,ubi 
ait:  Saluti  bominit  precmtniUrat  Pani  - 
tentiam  defiinare  purgandit  mentibut 
prtcpifitam,  l7  mundam  pedoris  domum 
Juperoenturo  Spiritui  fando  parare - 
Undecap.d.  necciTitaiem  hujus  peeni- 
tentix  indicat,  qox» lavacrum  afpgnatio 
ejl fidei,  fcu  vit*  Chriftianc,quia  Judut 
ex  fide  9/er/r,qu5  fides  a Posnitentif  fide 
incipitur,  dc  commendatur  , qua  nimi- 
rum corda  purificantur;Nbw  ideo  ablui- 
mur, inq\i\t,ut  delinquere  definamus,fed 
quia  defivimus  , quoniam  jam  corde  loti 
fumus ; beeeenim  prima  abdicantis  tin- 
dio  efi  metus  integer  . 

Huic  omnes  Patres  adftipulantur, ma- 
ximi S.  Auguftinus  horoil.  27.  cap.  i. 
ubi  ait;  Neque  ad  Baptijmum  Chrifti,in 
quo  omnia  peccata  delentur  , quifquam 
bene  accedit , nifi  agendo  Petnitentiam 
de  vita  prifiina',  nemo  enim  elicit  vitam 
novam,  nifi  quem  veteris  pornitet  JEt  ho- 
mil.  yo.cap.  11.  Poenitentiam  hanc  ne- 
vum  hominem  parturire,  ait : Donec  per 
Baptifmum  falutare  omnium  prxteri- 
torumfiat  ablutio  peccatorum  , uttau- 
quam  puero  nato  dolores  tranfeant,  qui- 
bus viftera  urgebantur  ad  partum  , iy 
trifiitiam  latitia  eonfequatur , Omnis 
enim  qui  jam  arbiter  voluntatis  fuce 
conditutus  efi  , eism  accedit  ad  Sacra- 
menta fidelium  , nifi  eum  peeniteat  vitee 
veteris , novam  nonpoted  inchoare  . Et 
poftea:  efib  baepeenitentia  cumbapti- 

ItM- 


— Digitized  by  Cwoglc 


De  Poenitentia  puhltcal  69 i 


%antttr,/bli  parvttli  Junt  immunet,  non- 
dum enim  uti  pofunt  libero  arbitrio  . 
Ceterorum  hominum  nullus  tranfit  ad 
CbriHum.^t  incipiat  e!fe,quod  non  erat, 
nifi  eum  peeniteat  fuiffe  quod  erat . 

Hoc  ipfom  etiam  docet  Concilium_j 
Tridentinum  felT.d.cap.d.  ubi  inter  ce- 
teras difpoiitionet  ad  juiHficationem  » 
maxioie  per  Baptifmum  obtinendam  , 
Paiiitentiam  annumerat,cum  aav.Mo- 
ventur  adver/us  peccata  per  odium  ali- 
quod , iT  doteHtttionemt  hoc  ejl^  per  eam 
panitentiam,  quam  ante  Baptijmum  agi 
oportet,  &c. 

Hujus  aurem  Pccnitentlie  ritum  lu- 
culenter explicat  S.Augullinus,fcd  ma- 
xime homII.17.ex  fo.necnon  & lib.ii. 
de  Symbolo  ad  Catechumenos  cap.  i. 
arlterlib.  4.  etiam  cap.  1.  ubi  varios 
ujus  Pffinitentix  ritus  enarrans  , qui- 
bus nodie  ante  Baptifmum  proxima_i 
Catechumenus  initlabatur,refert  quod 
fufceptus  in  utero  ab  Ecclcfia  matre_> 
parturiebatur,  meminit  figni  crucis, 
cxorcifmorum  , orationum  , Cantico- 
rum fpiritualhim  , infufflatlonum,  cili- 
cii, inclinationis  cervicum,  humilitatis 
pedum  , pavorlfque  , cum  quo  quis  ex 
loco  fecreto  producebatur  in  confpe- 
dium  totius  £ccleriz,Ibique  cervice  hu- 
miliata.quK  male  fuerat  ante  exaltata, 
in  humilitate  pedum,  feu  nuditate,  ci- 
licio fubdrato  excommunicatus  pete- 
bat, Proba  me  Deus,  IS /cito  cor  meum; 
ficque  purgatus  cantato  falutis  cantico 
accipiebat  fymbolum  , 6c  profitebatur 
renuntiare  fe  diabolo , pompis  , dc  An- 
gelis ejus.  Hanc  autem  Poenitentiam 
non  agebat  Catechumenus,ut  pro  pec- 
catis Deo  faiisfaceret;  eorum  enim  re- 
miflionem  gratuitam  plenilTimam  in_, 
Baptifmo  accepturus  erat,  fed  ut  fe  ad 
gratiam  fufcipiendam,dc  vitam  novam 
profitendam  veteris  odio,&  deteftatio- 
ne  pararct.lta  Bagotius  di(Tert.i.cap.a. 
fedi.i. 

Hic  autem  non  e(l  futurus  fermo  de 
Ptcnicentia  , & SatisfatSione  publica  , 


?|ue  fiebat  ante  Baptifmi  fufeeptionem, 
ed  dumtaxat  de  ea,  qu*  poft  fufee- 
ptum  Baptifmum  fieri  lolebat  it  fideli- 
bus , qui  in  grandia  peccata  lapfi  fue- 
rant , de  qua  utique  Ptcnicentia  tria., 
funt  delibanda;/’r/w«w,quotupIex  illa 
fuerit:  Secundum, c{\aat  illius  erant  gra- 
dus : Tertium,  de  quibus  peccatis  fieri 
folebat:  que  utique  omnia  in  fequenti- 
bus  paragraphis  difeutiemus  • 

$.  I. 

Sjtotuplex  fit  Poenitentia  publica  ? 

Panitenti*  publica;  tria 
fuilTe  genera;  alia  enim  erat  im- 
perata , & prateepta  ab  Ecclefia  ; alla^ 
voluntarii  i pernitentibus  petita  , & eis 
conceiTa  ; alia  deniquc/a/r»/«ir , qua 
utcumque  ab  Illis  duabus  erat  dlfiln- 
dla:  Prioris  poenitentia  exempla  pluri- 
ma fuppetunt  in  hifioria  Ecclefiaflica  , 
conftatque  nedum  ex  Conciliorum  de- 
cretis, & fandtionibuSifcd  ex  antiquif- 
fimis  Canonibus , dc  Ritualibus  poeni- 
tentialibus , in  quibus  decernuntur,  dc 
praferibuntur  poena  pro  certis  quib'if- 
dam  criminibus  eluendis  fubeunda  a 
Poenitentibus. 

Imo  idipfum  colligitur  ex  Scriptura 
facra  : nam  Chrifius  Dominus  confe- 
rens Apo{lolis,de  eorum  SuccelToribus, 
Matt.iS.v.iy.  potefiatem  ligandi  pec- 
catores, dc  eos  abfol  vendi , quomodo 
quivisjjiiridica  hac  fua  poteflate  uti  de- 
beat ,fic  praferibit,  ut  fi  peccatum  oc- 
cultum fuerit , clam  reum  cafilgct ; (i 
ver6  admonitus  non  refipuerit , adhi- 
beat unum  , aut  alterum  teflem  , quos 
fi  non  audierit,  tandem  eum  ad  Eccle- 
fiam  deferat : Si  peccaverit  in  te  frater 
tuus  , vade,  iy  corripe  eum  inter  te  , iy 
ipfurtl  folum  . Si  te  audierit , lucratur 
eris  fratrem  tuum  . Si  autem  te  non  au- 
dierit , adbibe  teflem  unum,  vel  duos,  ut 
inore  duorum, vel  trium  teftiumftet  om- 
ne verbum,  ^uddfi  non  audierit  eos, dic 
Ecclefiec . 


Digitized  by  Googl 


^■94  Trafi,  L Di/pi  Ih  Art»  IV, 


Ex  quo  praeepto  Cbrifti  S.  Augufii- 
nus  In  cap.  ultimo  lib.  de  Corrept.  Sc 
Gratia  infert,qu6d  Paulus  peecatf 
res  coram  omnibus  corripi  , ut  cateri  ti- 
morem baheant , de  his  peccatis  acci- 
piendum efle,qux  non  latent . Et  Ia. 
ferm.  i5.  de  verbis  Domini  cap.d.  de 
fequentibus  , duo  h«c  Chrlftl, « Apo- 
Hbll  prtECepta  concilians,  ait,  in Jecreto 
corripientium  effe  fratrem , eunt  in  te 
peccaverit,  ideft  , cum  tu  fets,  quia  pec- 
cavit, §uia  enim  feeretum  fuit,  quando 
' in  te  peccavit,fecretum  qu,sre,  citrn  cor- 
ripis quod  peccavit . Nam  p fotus  nofti , 
quia  peccttvitin  te  , iy  eum  vis  eoram-3 
omnibus  arguere  , non  es  correptor  , fed 
proditor  . Et  allato  exemplo  S.  Jofeph 
B. Virginis  conjugis  , fic  pergit:  Pecca- 
vit ergo  in  te  frater  tuus  , fi  tu  fotus  no- 
fii  , tunc  vere  in  te  fotum  peccavit.  Nant 
fi  muttis  audientibus  tibi  fecit  inju- 
riam , iy  in  itlos  peccavit , quos  teftes 
Jhee  iniquitatis  effecit : hanc  rationem 
reddit : Quando  me  audiente  fratri  meo 
quifqut  injuriam  facit , abfit  ut  a me 
injuriam  ittam  alienam  putem.  Prorfus, 
iy  mibi  feeif.  imo  iy  mibi  ptus  fecit,  cui 
putavit  placere  quod  feci f.  ergo  ipfa  cor- 
ripienda funt  fecretiits , qua  peccantur 
feeretiiis  . Novit  nejcio  quem  bomieidam 
Epifbopus,  iy  nemo  alius  eum  novit,  nec 
prodit , inquit  AuguBinus  , nec  negli- 
git,  corripit  Infecreto,  & perfuret 
Ptenitentiam . Sunt  bomines  adulteri  in 
domibus /itis, in  fecreto  peccant, aliquan- 
do nobis  produntur  ab  uxoribus  /uis , 
plerumque  xplantibus , aliquando  mari- 
torum falutem  quarentibus ; nos  non-, 
prodimus  in  palam  Jed  in  fecreto  argui- 
mus, ut  ubi  contigit  malum , ibi  moria- 
tur malum . 

Quibus  verbis  S.  AuguBinus  defi* 
gnst  crimina , ob  que  maximi  Poeni- 
tentia publica  elTet  agenda,  nempe 
adulterium , de  homicidium , que  ciim 
fecreta  dicit , non  ita  intelligit  fuifle 
occulta,  ut  non  in  aliquorum  notitiam 
Tcocrint : nam  adulterii  illius  uxor  ac- 


cufatrix  erat'eonfcia  , de  tum  illud 
probare  pofTet , aliquos  domeBIcos  te- 
Bes  habebat ; nihilominus  vult  S.  Au- 
guBinus adulterum  illum  non  publice, 
id  eB  , in  conventu  totius  Ecclelie  ar- 
gul,fed  privatira,  hoc  eB,  in  confpetBu 
peccatorum  , nempe  , vel  in  prefeutia 
ipfius  uxoris.que  criminis  erat  confcla, 
necnon  de  doraeBIcorum  , vel  etiam_, 
forte  quorumdam  Sacerdotum  fecreti 
tenacium  . 

Qu6d  autem  ea  perpetua  fuerit  in 
Ecclelta  praxis,nempe  cogendi  aliquos 
peccatores  ad  Ineundam  Pcenitentiam 
publicam  , conBat  ex  libro  3.  ConBi- 
tutlonum  ApoBolIcarum  . ubi  cap.  j8. 
legimus  : Si  aliquis  durus  , objiinatuf- 
que  erit,  die  Ecelefia:  fi  non  audierit, fit 
tibi  ut  Ethnicus , iy  Publicanus : iy  ne 
ad  Ecclefiam  tanquam  Cbriflianum  ad- 
mittas , iyc.  Si  autem  vult  ageri  Pani- 
tcntiam,fufcipe ,{yc.  Et  cap.41.  At  verb 
quem  a Poenitentia  alienum  viderit , iy 
obdurui/fe,  bune  tu  cum  maerore  ut  infa- 
nabilem  ejice  ex  Ecelefia . Tollatis  , in- 
quit, improbum  ex  vobifmetipfis , iy  fa- 
cietis reverentes  filios  ^ae/.Euthychia- 
nus  Papa  apud  Burchardum  lib.  11. 
cap.14.  ad  rem  noBram  diredibs  colli- 
mare  videtur  : Si  quis  verb  perpetrato 
perjurio, aut  qttolibet  criminali  peccato, 
timens  Poenitentiam  longam,  ad  Confef- 
fionem  venire  noluerit , ab  Ecelefia  re- 
pellendus eft,five  a eonfortio,  iy  commu- 
nione fidelium  , ut  nullus  eum  eo  come- 
dat , atque  bibat,  neque  oret,  neque  iiu» 
JUa  domo  eum  recipiat . 

Antiqui  iBius  moris  telKs  eB  5.  Cy- 
priannsepiB.  ya.  adverfus  Novatianos 
difputans,  cbm‘dixit : Nee  ad  Peeniten- 
tiam  quis  i nobis  compelli  pote  fi  ,fi fru- 
Sus  Peenitentiee /ubflrahatur . Ad  P®- 
nitentiam  igitur  compelli  folebant  , 
quos  crimina  perpetralfe  conBabat.  Id- 
que  probat  Cyprianus  argumento  fani 
notando;  E6)qu6d  authoritatem  pecca- 
ta remittendi  Oeus  Ecclelia  conceflie- 
rit  t credens  authoritatem  cogendi  ad 

Pa- 


Ve  Poenitentia  puhlica tfP5 

P<en!tent«am  er  audioritateabfolven-  dicet  hanc  in  popnh  Dei  diligenti  anu 
di  necefTaridconfequiv  Ad  eumdein_i  adhibeant , ut  uhiettmque  talei  in  pote^ 
morem  refpiciens  quoque  Pacianus  fiate  eorum  ab  Epifcopit  requifiti  fue- 
fcribebat  epiO.  contra  Symproiiia-  rint , abfque  mora  eot  exhibeant,  ne 
num  : Sive  baptiiamut , fve  ad  Peeni-  forti  fi  dijjimulaverint , aut  mandatum 
tentiam  cogimusfeuveniam  relaxamut,  Epifeopi  eontempferint,  ab  EecUfia  Dei 
Cbrifio  id  auflore  traBamus . proJeBi , nee  fepulturam  eum  fidelibut 

Hinc  publici  peccatores  de  crimine  accipiant . 
quomodocumque  convidli , fi  fponti  Si  Comitet , aut  eorum  Minifiri  au* 
P^nitentiam  publicam  agere  nolebant,  xllium  Epifeopis , vel  eorum  vices  ge- 
nonfolum  adeam  pergravem  Eccle-  reiitibus denegabant , tum  gravilfimt 
fic  Interminationem,  & fententiam_>  pro  ratione  denegationis  a Principibus 
excommunicationis  cogebantur;  fed  puniebantur.  Explicari  hoc  meli(is,dr 
& fi  Cen furis  Ecclefiafiicis  non  defer-  difcretiiis  non  potefi,  quam  verbis  Ca- 
rent, ad  id  cogebantur  authoritat^  rolini  Capituli  , quod  habetur  lib.  7. 
Frincipum,&  virtute  brachii  fiecularis.  Capitularium  cap.  aliius  dc 
ut  confiat  ex  Concilio  MoguntSno  fub  fere  ante  otfiingentos  annos  in  fuos 
Rabano  can. 38.  ubi  legimus  : ^'r /i]»/-  Canones  retulit  Ifaacus  Lingunienfis 
fropi  iveefiuofot  penitus  invefiigare fiu~  tit.  4.  c.  i Si  aliquis,  tam  liber,  quhm 
deant,  omnino  deerevimt/s  . ^id fi  pee-  fenus,  aut  EccUfiafiicus,  vel  Fifcalinus 
nitere  noluerint, de  Ecclefia  expellantur,  proprio  Epifeopo,  vel  fuo  Sacerdoti  , aut 
^dd fi  Sacerdotum  admonitionibus  no-  Arcbidiacono  inobediens,  vel  contumax, 
luerint  aurem  accommodare , volentes  in  five  de  hoc  , five  de  alio  quolibet  feelere 
priBinis  perdurare  criminibus , oportet  extiterit,  omnes  res  ejus  d comite  f aut  a 
eos  per  ftceularis  potentia  difciplinam  Mifio  Epifeopi  contendantur, ufque  dum 
d tam  prava  eonfuetudine  coerceri . Si-  Epifeopo  fuo  obedi  at, aut  eamniei  petni- 
milis  Canon  legitur  in  Concil.Turon.  teat.  ^uddfi nee  feita  correxerit,  (5*  ad 
fub  Carolo  cap.  41.  Ilb.i.  cap.4;.  Bur-  Epifeopum  , & Canonicam  Poenitentiam 
chard.  Iib.7.  cap.39.  l^ormae.  Concil.  venire  diftulerit , a Comite  comprehen- 
tap.79.  Sue(fion.\’esb  cap.i  1.  Ivo  par.9.  datur, iSm  carcerem  fub  magna  ammna 
ap,6^. Obtentum  eB etiam  d devotifiimo  retrufus  teneatur, nee  rerum  fuarum  po- 
Priucipe,  ut  inetfli,};;  quilibet  alii  per-  tefiatem  habeat,  quoufque  Epifeopns jssf- 
diti  , examen  Epifeoporum  refugientes  , ferit . ^tdd  fi  Comes  , vel  ejus  Miniflri 
per  judices  publicos  ad  eorum  prafen-  heee  adimplere  diBulesint , 'ganonie^  ab 
tiam  deducantur,  ne  ulterius  illecebram  Epifeopo, vel  d fuo  Minifiro  exeommuni- 
peceandi  nutriat  punitas  vitiorum . eentur,  ly  tsfque  dum  hac  plenius  adim- 

Hinc  fit  inanifefia  ratio,  qua  Reges,  pleat  Jemper  Communione  Catbolieorttm 
ac  Principes  commoti  tam  lubenter  eareat : ufque  dum  ipfi  Epifeopobuma- 
Epifeopis  , & eorum  Mir.iftris  autho-  niuserga  eum  aliquid  agere  placuerit , 
ritatis  fuz  auxilium  commodarunt.  Sivero  , quod  non  optamus  ,ipfe  Comet 
Tunc  enim  vitiis  regna  purgantur  , aut  de pradiBis  caufis  , aut  de  ipfa  Ex- 
eam difciplina  Ecclcfiaftica  in  lis  dili-  communicatione  inob'diens  aut  negli- 
genter  cufioditur  . Unde  in  Concilio  gens  apparuerit,  bonere  Comitatus, paria 
Tullcnfi  2.  cap.  2.  fic  fiatuitur  de  Vir-  ter , iy  Communione  eareat , ufbue  dum 
ginum  , & Viduarum  corruptoribus,  ambo  in  noBramprafentiam  veniant, ut 
riri  autem  , qui  vim  eis  intulerunt  , iy  nos  illum  Epifcopali  autloritate  , atque 
ipti  cenfura  EcclefiaBica  ad  Paniten-  imperiali  metu  ita  eorrigamur,ut  C/Cteri 
tiam  eottjlringantur , Principes , iy  ^u-  timorem  babeant,  ne  deinceps  talia  com- 

mit- 


Googk 


tfpff  TrdH»I.  DiJb,IL  Art»IV» 


wittere  uVatenut  aaJeant . H*c  Mofi- 
mis  que  mihi  neceflTarium  afcribere  vi- 
fum  eft  , eo  qu6d  Illius  temporis  pra- 
xim  evldentiifimi  admodum  explicent. 

Similiter  in  Capitulis  Caroli  Calvi 
ex  Synodo  Piflend  ann.Sd3.cap.4.  A'»/ 
autem  EfitJiopi,Evangeliea,(7  Apofioli- 
ca,  atque  Epifcopali  autboritate , fenio~ 
rem  , iS  regni  quemlibet  potentem  , f 
commonitus  juxta  Evangelieum  praee- 
ptumfe  rttofitte  homines  corrigere  no- 
luerit, ly  liclt  ipfe  talia  non\  faciat; 
tamen  fi  fui , nel  in  fuo  oh/equio  manen- 
tes talia  fecerint, fi  eos  non  correxerit,  IS 
emendari  qua  faciunt  non  obtinuerit  , 
tofque  ad  Pfuitentiam  non  produxerit , 
ipfe  excommunicetur  /eeunditm  facros 
Canones , donec  fuos  homines  ad  emenda- 
tionem, ly  Panttentiam  reducat.  Dein- 
de hujus  rei  ratione  reddita,  pergit:  Si 
autem  ip/e  potens , vel  fenior  fatis  fece- 
rit Epifeopo  , 0*  Miffis  regiis  , quia  fuos 
homines  ad  emendationem  ,&  ad  Poeni- 
tentiam nonpotefl  addueere;fed  feipfum 
vult , aut  talibus  immunem  oFlendere  , 
aut  digni  fatisfaeere  , iy  hujufmodi  mo- 
ItHias  a fuo  ohjequio  rejicere  , iy  Dei 
inimicos perfequi  , tunc  aut  non  excom- 
municetur,aut  ab  excommunicatione  fol- 
vatur.  Nec  minfiis  evidenter  precedens 
hoc  capitulum  quod  contendimus  con- 
firmat. 

Nihil  hac  in  caufa  legi  potefl  illu- 
(Irius  , Sc  augulUus  lege  Arnulphi  Im- 
peratoris,quK  refertur  Can.  j.  Concilii 
Triburieauc  ,quod  celebratum  eft  an- 
no Spf.  fedente  Papa  Formofo  . Poft- 
quam  preciarum  prooemium  legi  fue 
texuit  ex  variis  Scripture  locis,tandem 
fic  colligit:  Idcirco  non  potentiam  often- 
dentes  ,fed  juFlitiam  exhibentes, priCei- 
pimus,  Iy  autboritate  noRra  injsmgimus 
omnibus  regni  nojlri  Comitibut,  pofi- 
quam  ab  Epifeopis  anathemate  Excom- 
municationis percelluntur , iy  tamen  ad 
Poenitentiam  non  inclinantur , aut  ab 
ipfit  comprebendantur;lff  ante  nos  perfe-, 
rantur,  ut  qui  divi  na  judicia  no  n veren- 


tur, humana  fententia  feriantur,  (ye.Si 
tam  rebellet  fuerint , ut  comprehenden- 
tibus repugnare  fiudutrint , iy  in  tali 
temeritate  interfeRi  fuerint  , judicio 
Epifeoporun  interfeRoribus  nulla  im- 
ponatur Poenitentia,  iy  proeeepto  nofiro; 
yueregildi  nulla  ab  eis  extorqueatur 
compotio . Ipli  Comites  ab  Epifeopis 
excommuniestiad  Poenitentiam  agen- 
dam ab  ipfis  Epifeopis  coguntur,  dc 
Imperatori  ab  eo  puniendi  filluntur  . 
l/ueregeldi  vox  Germanica  fignidcans 
illis  temporibus  mul(ffam  pecuniariam 
homicidii  caufa  impolitam.  Ita  Mori- 
nus  lib.  y.  dePoenit . cap.  it. 

Ex  quibus  apparetj,  aliquos  peccato- 
res ad  ineundam  publicam  Pecniten- 
tiam  fuilTc  coadlos,  non  foliini  per  £c- 
clefie  interminationem,  & imperium  , 
fed  etiam  per  authoriutem  Principum 
nec-non  , & Magiftratus  Pecularis . 

Poenitentia  publica  ;etiam  fieri  fole- 
bat  ab  aliquibus,  qui  voluntarie  , ac  li- 
bere fe  fe  nltr6  ei  fubjiclebant , cujus 
quidem  voluntarie  Pf  nitentie  memi- 
nit S.  Ambrofius  lib.  i.  dc  Poenitentia, 
ubi  ait:  Si  quit  occulta  crimina  habent, 
propter  Chriftum  tamen  Radiosi  egerit, 
quomodo  iRie  recipitur , fi  ei  communio 
non  refunditur}  Ubi  vocabulum  fiudio- 
si  fignllicat  Pccnitcntiam  voluntarie 
fufeeptam,  maxime  ciim  loquatur  fan- 
dius Ambrofius  de  crimine  occulto, 
propter  quod  eluendum  Poenitentia-» 
publica  nufquam  imperabatur . Qu6d 
autem  fermonem  faciat  S.  Ambr^us 
de  Pmnitentia  publica,  apparet  ex  his, 
que  fubjicit : Volo  veniam  reus  fieret , 
petat  cum  lacrimis, petat  gemitibus, pe- 
tat populi  totius  fletibus , ut  ignofeatur, 
iy  ob/eeret,cum  feundd,  iy  tertid  fuerit 
dilata  ejsss  Communio  , credat  remijfius 
fe  fupplicajfe  , fletus  augeat  mi/er  abi  li- 
ter, poRea  revertatur,  reneat  pedes  bra- 
chiis,ofculetur  ofculis,lavet fletibus,  lyc. 

Nec  obfcnrl  idipAim  colligitur  ex 
his  S.  Auguftini  verbis  bomilia  yo.  c.4. 
Hemo  arbitretur , fratret  proptereh  fe 

eon- 


Googie 


. De  Poenitentia  publica  . 6^-j 

tonfilhrm  fdutifere hujMi'dchtre  Peni-  licitas  FuifTc,  bona  fide  crediderat , Pf- 
•tenti/e  contemnere  t quin-maltot  forti  nitentiam  ejferit: /^ai^/o/avimjuit,  ^«/.r 
Avertit,  ir  nevit  aJ /kera  altaria  aece^  per/haferatfii  , iy  putaAat  i fe  virum 
dere,  quorum  talia  crimina  non  ignoror,  jureiimilfam  , net  Euangelii  vigerem  j 
Multi  enim  corriguntur  , ut  Petrut  i noverat,  in  quo  nniendi  univer/a  cau/lt~ 
tnulti  tolerantur  , ut  yudat , multi  or-  tio  viventibut  virts  feeminit  amputatur, 
/ciuntur , Quia  nimirum  non  deferun-  dum  multa  diaboli  vitat  vulnera  ,.unum 
tur  ad  Ecclefi*  Amiftites  . Nos  verb  i incauta  vulnus  accepit , Et  podea  ait  , 


Communione  prohibere  quemnuam  non 
polfumus , quamvis  hac  prohibitio  non» 
dam  ft  mortalis , fid  medicinalis  , nif 
aut  /ponte  confe/fum,  aut  in  aliquo  ,five 
f acui  ari,  fsve  Ecclefiaflieo  judicio  nomi- 
natum, atque  conviBum  . Quibus  figni- 
ficat,  aliquos  peccatores  nor.  convictos 
ultr6>  ac  fpontd  confiteri  peccata,  pro- 
liberi  a Communione  , de  falurifera 
Illius  Pfnitentic  confilium  amp1c(fti . 

Huc  denique  fpediat , quod  S.  Leo 
epiOola  8o.de  Confeflione  publica  non 
divul{>atorum  peccatorum  , quam  im- 
periti Sacerdotes  nonnulli  ab  hujuf- 
modi  pfnitentibus  fpontaneis  exige- 
bant,quia  in  aliis  ufurpatam  videbant, 
diflerens  , laudat  quidem  nonnullorum' 
plenitudinem  fidei  , qua  propter  Dei  ti- 
morem apud  homines  erubefeere  non  ve- 
retur , eam  tamen  confuetudinem  , aut 
potius  ttbufum  vetat , ne  multi  i Peeni- 
tentiic  remediis  arceantur, dum  aut  eru- 
be/eunt  , aut  metuunt  ini  micis  fuis  fu  j-i 
foBa  referari,  quibus  poffint  legum  eon- 
fiitutione percelli . Quorum  fidei  pleni- 
tudinem laudat , non  id  tautiim  , ad 
quod  vi  legis  tenebantur , fcd  aliquid 
amplius  fponte  fecifTe,  quofque  multos 
indifereto  illo  rigore  ConfclTionis  pu- 
blica a Poenitentix  remediis  arceri,  ait 
Leo  ,eam  non  coadtos  ,/ed  fpuntanea 
pietate  amplexos  cir.’,  valde  probabile 
cH  . ' 

i'  Hujus  autem  fpontanex  Penitentix 
varia  proferuntur  exempla  a SS.  Patri- 
bus, imer  qux  prxclarum  refert  fan* 
Aus  Hieronymus  epift.  jo.  qux  Fabio- 
Ic  ell  epuaphium,ubi  narrat  quomodo 
Fabiola  ob  illicitas  nuntias,  iitpote  fu-- 
perflite  marito  coasractas,icd  quas  fibi 
I.  Tom.  X. 


iUamfiedolui/fe  , quafi  adulterium  com- 
mifijfef,  feu  quafi  ejus  rea  fuiffet , nee 
ob  ignorantia  Ti  , veniam  meruifTe  . 
Quare  quindiu  bona  fide  illi  fecunda 
viro  jun(51a  haud  dubii  , ut  tunc  moris 
erat,  Euchariftlam  percepit , nec  ab  ea 
per  Epifeopi  imperium  prohibita  e(i;ae 
pofi  mortem  fecundi  viri  in  fsmetipfam 
reverfa  , P^nitentlam  popofeit  , & in- 
duta faceo  errorem  publici  confefri_, 

. eft  .‘cum  fcilicit  Evangelii  vigore  co-- 
gnito  , peccatum  fuum  agnovit , faecum- 
induit , Cr  fietit  in  ordine  persiitentiunt 
ante  diem  Pa/ebrc, aperuit  cunBis  vulnus 
/Uum  , {7  decolorem  in  corpore  cicatri- 
cem flens  Roma  confPetcit . Diffuta  ha- 
buit latera  , nudum  eaput , cloufum  os , 
Non  e/l  ingreffa  Eeelefiam  Domini  , fed 
extra  eum  Maria  forore  Moyfis  fepara- 
ta  eonfedst , ut  quam  Sacerdos  ejecerat 
ipfe  revocaret . Qtiamobrem  Fabiola_, 
Pgniteiitiam  baiic  non  coaCla  fiibiit , 
fed  volens  popolcit  ob  crimen  toti  Ro- 
mz  notum,  non  occultum  . 

SoLF.MNis  PoENiTr.NTiA  ea  diciiUT, 
quam  pcenitens  perpetud  obfervandam 
fufeipiebat , & ad  vicz  aufterioris  in- 
iHtutum  fe  obftri.igebat  vel  in  Mona- 
llerio  , vel  fub  Momichorum  cura  , & 
difciplina.Unde  fiatus  ille  non  tantiim 
habebat  officia  aliqua  Pccnitentiz  pu- 
blicz  five  iniperatz  , five  concefiz  , fcd 
etiam  in  his  pcrfevcraiitiam  , & quam- 
dam immobilitatem  annexam  induce- 
bat , in  quo  differebat  ab  ea  condicio- 
ne pocnitentium,  quz  tantum  erat  via, 

& przpiratio  ad  reconcHiatioiiem  ob-  ' 
tinendani  , qua  obtenta  certab  it  obli- 
gatio agendz  ulterius . [-'cenitentiz  pu- 
blica r Sicus  namque  erat  de  iis  , qui  i 


Digitized  bv  Googie 


8 Traii,  L Difh.  II,  Art,  IV, 


ciideriorem  vitam  fuerant  profefCrnam 
ad  ejus  obfervantiam  revera  per  Eccle- 
fiae  AntiHites  poterant  cogi , & fi  ab  eo 
inftituto  devialTent  , ad  illud  Ccnfuris 
£ccle(iafticis  debebant  revocari.  Pteni* 
tentes  autem  illi  dicebantur  Cbnve>>f, 
non  quod  omnes  , qui  hoc  PtenitcntiK 
genus  , & infiitutum  fufcipiebant,gra* 
viorum  criminum  Rei  fuiflent,pleriquc 
enim  ex  pietate  fponti  illud  alTume* 
bant  ,fed  quiadiftindfi  erant  i Mona- 
chis cum  quibus  degebant , quamquam 
ab  eo  inAituto  non  polTent  deflemere  . 
Hinc  Canon  yj.  Concilii  Toletani  4. 
ejufmodi  pcenitentes , & Monachos  in 
eadem  velut  clalTe  collocat  , delicien- 
tefque  tanquani  ApoAatas  onathemate 
percutit:  cumque  , inquit,  esc />- 

cularibut  aeeipientet  Peenitentiani  to- 
tUHierunt  fe , iy  rurfut  pneiarieantet 
Laiei  effeBi  funt  eomprebenji  ab  Epi- 
fcopo  , ad  Panitentiam  , ex  quA  recejfe- 
runt , r exsertentur . ^»d  fi  aliqui  per 
Pcenitentiam  irrevaeabiles  fiunt  „nee  ad- 
moniti revertantur , veri  ut  /IpoBata 
eoram  Ecelefia , anatbematii  fintentia 
condemnentur  . Et  idem  Aatueiis  de_r 
Monachis  ApoAatis  , fub;ungit : ^uee 
fiorma  fiervabitur  etiam  in  l/iduii,  l/ir- 
ginibufique  fiaeris  , ac peeni tentibus  fee- 
minis,  quK  fianBimonialem  babitum  in- 
duerunt , Is  poti  e a aut  veflem  mutarunt  , 
aut  ad  nuptias  tranfierunt . 

In  idem  confpirat  Concilium  Tole- 
tanum otAavum  Can.7.  ubi  renovans 
prcfacum  decretum  , ait : ^uoniat»^ 
tanta  exiBit  perverfitas  hominum  , ut  hi 
quos  fiub  religiofio  habitu  Peenitentiee 
profielfito  per  peccatorum  veniam  'ad  nia-' 
nvn  Sacerdotis  deducit , vel  adduxit  , 
iterum  rediviva  malitia  ad  prifiina:  vi- 
ttefiordes  revocet , hujus  rei  ‘aufia.  Sxjno- 
dus  decernit, ut  fi  qui  ingenuorum  utriufi- 
que  fixus  , fiub  nomine  Peenitentiie  in 
habitu  religiofio JUnt  eonverfiati-.pofl  beec 
autem  comam  nutrientes,  vel  veFlimenta 
fitteularia  Jumentes , ad  id  quod  relique- 
rant , redierunt,  aut  redierint , ad  Epi- 


fitopit  Gvituis,  s«  tufut  territorio  /hnt 
coHverfi,  eomprebenfi  rurfiUs  legibus  Pee- 
nitentia  ia  Monafleriit  fiubdantur  in- 
viti . ^u6d  fi  facere  propter  aliquem 
poteHatis  vigorem  difficile  fuerit , tunt 
ficui  prifiinorum  Canonum  ftatuerunt 
Decreta,  quoufique  ad  dimiffium  ordinem 
revertantur,  exeommunicati  habeantur. 

£x  quibus  aperte  conAat,  hujufmo- 
di  Potnitentes  longe  diverfos  fuifle  ab 
aliis  pcenitentibus  pqblicis  , tantiim  . 
enim  abeA.ut  qui  in  eo  Aatu  verfaban- 
tur , alieni  eAent  k Communione  , dc 
participatione  Sacramentorum  F.ccle- 
fic  : lm6  eis  Ecelefia  excommunicatio- 
nem comminatur,  nifi  ad  Aacum,queoa 
deferuerant , revertantur. 

Cujus  utique  folemnis  Potnitentin 
luculentum  , ac  preciarum  exemplum 
profert  Concilium  Toletanum  1 a,ca.x. 
in  perfona  Vuambe  Regis  Hifpani , 
qui  cum  k gravilfimo  morbo  convaluif- 
fet,aud!ens  profe  fa<Aum  fuifie  votum, 
qudd  fi  illi  reAitueretur  fanitas,  perpe- 
tuam PoBiiitentiam  ageret , omni  habi- 
tu, & jure  regio  fe  abdicavit,  dc  fufee- 
pto  Religionis  debito  cultu  , 8c  vene- 
rabilis Tonfurc  facre  fignaculo,  Poini- 
tentic  inAitutum  fufeepit . Qualis  au- 
tem , quamque  acerba  , 8c  auAcra  fuit 
quorumdam  hujufmodi  converforum  , 
Icu  pornitentium  Satisfadio  , non  ob- 
fcur6  enarrat  S.Joannes  Climacus  in 
fcala  perfedtionis , maxime  vero  gra- 
du V. 

Cfim  iiuellexilTem  ego  imbecillis 
„ homo , efie  quamdam  raram,  Sc  inu- 
„ litatam  , abjedlilfimaraque  vivendi 
„ rationem  quorumdam  , qui  in  priva- 
„ to  , & feparato  quodam  loco  , quem 
„ Carcerem  dicunt , degunt , fubjeiAo 
,,  tamen  illi  alteri , quod  fupra  laudavi 
„ fiderum  (ideri  coenobio  , & adhuc  ibi 
„ morarer , rogavi  fandum  illum  Pre- 
,,  fidem  , uti  mihi  liceret  fedem  illam 
„ coram  infpicere.  Ceifit  precibus  meis 
„ ille  inclytus  Cmnobii  AntiAes,  qu6<t 
,,  nollet  me  ulla  ratione  odienfum  . 

. Chm 


— Digrr^j 


. "De-^Poeniteniis^  offpp 


„ C<iraefgo«(Hociin»'i]|unp(enitea« 
„ tium  , im6  ver6  »d  regionem  iugen* 
tluih  ^Carcerem  inquam  } veniiTecn  , 
vidi  reveri^,  fi  fas  elt  dicere,  qu(e,uti 
M folct,  hominis  ignavi  oculus  non  vi* 
,,  dic  a dc  inertis  aures  non  audierunt  , 
,,  queque  in  cor  pigri  non  afcende* 
„ runt  ; far^a  , inquam  , dc  verba  que 
„ Oeo  quodammodo  polfint  vim  infer* 
„ re,  ftudia  dc  habitus  que  clementiam 
j,  ipfius  ilacim  infiectanc  ; Vidi  quof* 
„ dam  ex  innocentibas  illis  reis  totas 
„ nolles  ad  ufque  mane  fub  dio  im* 
motis  pedibus  liantes  , dc  miferabi- 
„ ter  cpm  fomno  , dr  natura  luciances, 
„ vique  hujus  pene  fractos.;  dum  nuli 
,,  lam  fibi  penitus  quietem  indiilge* 
„ rent;  im6  feipfos  graviter  adhuc  ub* 
„ jurgarent,  dc  conviciis  infuper  , dc 
„ contumeliis  excitarent.  Alios  ctelum 
„ intuences,dt  illinc  opem  cum  lamen- 
„ tabili  voce,  gemituque  inrplorantes. 
n Alios  item  ,qui  in  precibus  perleve* 
t,  rabant , manus  poli  terga  fcelerato* 
„ rum  ritu  revindti  vultus  alto  mfrore 
1,  confufus  humi  defigebant , ut  qui  fe 
„ indignos  judicarent , qui  c^lum  re* 
„ rpicerent,nihil  aulos  loqui,nec  ullam 
r,  vocem  mittere,  nec  precari, Oeumve 
*,  prte cogitationum  turba, dc  confeien* 
y,  tix  trepidatione  , de  ignominia  ap- 
I,  pellare  , non  habences  quid  dc  quo* 
„ modo  dicerent’,  undeque  precuot-* 
„ exordia  ducerenc,fed  folam  animam 
,,  ratione  confufam,  menteraque  Deo, 
pleni  tenebris,  dc  fubtili  quafi  defpe- 
„ ratione  alTedli , reprssfenuntes . Se* 
debant  alii  humi  in  pavimento  fu* 
,,  per  cinerem,  de  faecum  ,genibufque 
vultum  tegebant  .frontibus  humum 
,,  ferientes  : alii  aflidui  pedlus  tunde* 
„ bant  , anime fuc  ftatum  primum, 
„ vitamque  preteritam  ( quam' cum 
,,  virtute  traduxerant  ) revocantcs.£x 
„ his  ergo  alii  pavimentum  lacrymis 
,,  inundabant , alii  lacrymarum  fonte 
,,  deftituti  , feipfos  diverbcrabant.Alii 
u tanquam  ia  funere  animas  fuas  la* 


nientabannir  , nec  magnttudinenuj 
,,  doloris  petitore  poterant  continere  . 
,,  Alii  imus  (Leonum  inftar^ugiebaut 
„ dc  fpiritu  fremebant  , fed  interim., 
,,  ftrepitum  lamentorum  reprimebant, 
,,  quamvis  vim  doloris  nonnunquam 
„ non  potuerint  fuftinere,  fed  repente 
,,  in  apertos  clamores  eruperint . Spe* 
„ iSavi  ego  ibi  quofdam  eo  corporis 
,,  habitu  , ac  fi  ab  feipfis  exceflilTenCjdc 
,,  alto  m^rore  defixi  ad  fluporem  ani* 
„ mi  , dc  «ternum  filciitiu m redadli 
elTent , tenebris  enim  alti  ITimis  cor.* 
„ fufos  , dc  ad  omnia  vita  officia  velut 
,,  (iupentes  extenfos. 

„ Czterum  animo  ad  extremum  hu- 
,,  militatis  gradum  demilTos  , dc  igne 
„ m^ftitiz  lacrymas  eliquantes  . Spe- 
,,  dfavi  alios  , qui  capitibus  in  terram 
„ promillis  meditabundi  fedebant,cer* 
,,  vicefque  affidue  motabant,dc  ex  imo 
„ pedore  , dc  intimis  vifeeribus , ritu 
„ Leonum,  rugiebant,  dr  ingemifee* 
„ bant. Ex  quibus  alii  veniam  omnium 
„ delidorum  fpei  pieni  petebant,  dc 
„ obfecrabant : alii  fe  indignos  venit 
„ ex  altifsima  bumllitate  judicabant, 
,,  nec  polfe  pro  delidis  fuis  Deo  re- 
„ fpondere  vociferabantur  . Nonnulli, 
„ ut  hic  pfnas  darent  , dc  ibi  gratiam, 
,,  mlfericordiamque  canfequerentur  , 
,,  rogitabant.  Alii  fimul  oneris  coti* 
,,  fcientic  gravitate  deprefll , de  fup* 
,,  plicia  «terna  deprecabantur.de  indi* 
,,  gnos  tamen  fe  c;lo  fincere  procla* 
„ mant , dc  dummodo  hoc  , iiiquiuntl, 
„ fiat , fufficit  nobis : Vidi  illic  ani* 
,,  mas  humiles  contritas , dt  oneris 
,,  pondere  depre(Tas,quK  faxa  ipfa  ver* 
„ bis  , dt  vocifierationibus.precibufque 
„ td  Deum  fufis  ad  fenfum  commife* 
,,  rationis  poflent  fledere  . Nutantibus 
,,  quippe  pronifqucin  terram  capitibus 
,,  dubitabant.Ita  fani  non  ignoramus, 
„ fed  probe  novimus  , nos  deinceps 
,,  omni  p^na  , dc  fupplicio  dignif* 
,,  fimos  , dc  meritd  fani  ; non., 
,1  poflumus  enim  pr«  numaro  , de 
T 1 1 1 3 raul* 


TraB,  DiJjf,lL  Jrt,  IF, 


700' 

mufdtudine  peccatorum’  noiVro- 
rum  fatlsfacere,  etiam  fi  totu&  mun- 
,,  dus  convocatus  nobifcnm  plange* 
„ ret  . Illudenim  rogamus  , illud 
,,  deprecamur  , illud  deinceps  unum 
. ,,  obteliamur  , Se  in  furore  tuo  ar!- 
„ guas  nat , negue  in  ira  tua  , fed,  mi- 
,,  fericorclia  *errif>iat  noi . Satis  enim 
,,  nobis  eft  , fi  & gravHIima  tua  com* 
„ minatione,  & Inexplicabilibus, & re* 
,,  conditis  fuppliciis  liberemur  » Ut 
„ enim  omnis  prorfus  pfna  nobis  re- 
„ mittatur  , veniaijuc  donetur,  petere 
,,  non  audemus;<]ua  fronte  enim  id  au- 
,,  deamus  , qui  v.onim  fandlum  viola- 
vimus  , & pofl  ptimam  culpartiiLj 
,,  omnium  gratiam  profingulari  tua 
„ clementia  fartam  tam  ffdcinquina- 
„ vi  mus  ? Erat  ibi , erat , amici  , verj 
„ tibi , clartqne  videre  Davidis  verba, 
,,  fpertare  * inquam  , af/lidot , iy  eur- 
,,  eiatot  ufque  ad finnrt  totinsvit*  ,qui 
•„  toto  die  eontrifiati  ineedckant,  olen- 
„ tibus  jam  & corruptis  , pmrefartif- 
,,  que  corporis  cicatricibus, ut  qui  nui* 
lam  corporis  curam  haberent  , & 
„ ehliti  erant  comedere  panem  fuumjy 
,,  potum  aqua  lacrymit  ,iy  fletu  mi/cc’ 
j,  baut,  iy  pu/verenuiy  cinerem  pro  pa- 
ti ne  eome dehar.t.OJfa  cuti  adharebant, 
j>  iy  ipfi  ranquum  faenum  eecaruerant^, 
„ Nec  aliud  apnd  illos  audire  erat, 
,,  quam  IitijuftemoHi  voces  , .V«t« 
j,  miferis  nobis  , merito  , merit6,pat» 
,,  ce  . parce  Domine  . Alii  clamabant, 
„ miferere  , mifcrcre  , rurfus  alii  mi» 
,,  ferabilius  : ignofee  Domine,  igro- 
i,  fcc  , fi  uUns  venia  locus  , &c.  t , 
„ ) , Videre  erat  in  ilVis  linguas'ardf  n* 
,,  tes  , & pro  ritu  canum  ex  orepro- 
„ miflas  Alii  in  gravi  Solis  aflu  (c_*. 
,,  cruciabant,  alii  frigore  fetorqac- 
,,  bant , alti  citm  modicum  quid  aque 
„ libaflent , deflerunt  , ut  ne  fiii  one- 
„ rarentur  , alii  cum  panem  guflaflent 
„ dumtaxat , illum  rurfus  procul  abs 
,,  fc  rejiciebant , fe  indignos  dirtitan* 
„ tes,  qui  cibum  humanum  fumerent. 


,,  qiti  beftiarum  opera  exercuMetit  I 

„ Ubi  flgnum  apud  rllos  rlfus  ? ubi 
otiofe  fabulae?  ubi  fubitus  furbr,aut 
,,  ira  ? apud  quos  jam  nefetebatur 
,,  .utrum  adhuc  inter  homines  ullus 
,,  eflet  ire  locus : adc6  ludtus  eternus 
„ omnem  in  illis  ire  motum  extinxe- 
■„  rat . Ubi"verborum  concertatio?  ubi 
„ ferie  ? ubi  nimia  loquendi  libertas  ?, 

i,  ubi  cura  corporis?  ubi  veftigium  va-^ 
„ ne  glorie  ? ubi  deinceps  deliciarum 
„ fpes?  ubi  de  vino  cogitatio  ? ubi 
„ vel  pomi  gullatio  ? ubi  culine  , fic 
„ oli*  folatium  ? ubi  gul*  iliccebre  ? 
„ Omnium  horum  deinceps  in  omni. 
,,  prefenti  vita  fpes  apud  illos  penitus 

j,  fublata  , & deleta  erat  t Ubi  cura.^ 
„ inter  illos  ulla  rerum  humanarum? 
„ ubi  judicandi  quemcumque  alium 
„ libidornufquam.  Sed  hecapud  illos 
•„  perpetub  ingeminabantur  ; hac  ad 
„ Dominum  illi  vociferabantur  . Alii 

i,  quippe  pertus  graviter  tundentes  , 
„ perinde  ac  fl  ad  coeli  flarent  Jiin'uia 
„ ad  Dominum  clamitabant  . Aperi 
„ nobis  , Judex  , aperi  nobis  ,H)Uando 
„ nobis  i pfl  peccatis  noflris  fores  c?li 
„ occluflmus.  Aperi  nobis  . AliididU- 
„ tabant . OBendenobit  fohira  faciem 
’,  tuam,  iy  /divi  erietsut . . . Erat  videre 

in-illis  genua  , que  ex  aflidua  geni- 
colationum  confuetudine  calluni_« 
J,  obduxetant  : oculosexefos,  & de- 
,,  biles  , altofque  in  flnus capitis  rece- 

„ dentes  : genas  habebant  laucias  , & 

„ ardore  ferventium  lacrymarum  adu- 
,,-flas,  vultufque  palleutes,  dcema- 
datas  facies,  nihil  i moriuis,  fi  con- 
,,  ferres.dHTcTentrs.pedhJra  plagarum 
idHbns  lucentia , & exrebris.pogno* 
rum  verberibus  cruenta,  fanguinis 
,,’ex<pcrtorc  rejedlal fpntaw  Ubi  illic 
,,  ledlus  quieti  pofitus?  ubi  mundities, 
„ & adverfus  frigora  veftis  munimen- 
,,  tum  ? rupta  , & lacera  omnia,  & iti- 
,,  quinata  , fordibufque  vermium  Ica- 

j,  tentia.  Nihil  ad  horum  patieniiam 
„ obfelTorum  a demoiiibus  vexatio  : 

nihil 


De  P^nitentia  publica» 


ii  nihit  mo»tooruin  hidui : nihil  !«_» 
exilio  degentium  calamitas:  nihil 
fuppliciani  parricidarum  : nihil  re- 
**  vera  illorum  pfnz  , & inflitfta  tor- 
*’  menta  ad  voluntariam  horum  cadi- 
gatiunem  , & carnificinam  : Rogo  , 

>>  Fratres , nolite  putare,  me  vobis  fa- 
»»  bulas  narrare  . . . Sed  enim  extrema 
9i  vitz  hora  cuipiam  imminente  , tum 
],  ver6  quale, & t]uam  tremendum, mi* 

„ ferandumque  fpetSaculum  videres. 
Nam  quando  focii  P^nitentiz  , ali- 
quem pracedere  fe  ad  mortem  fen- 
” Iere  , fibi  adhuc  przfentem  , & fen- 
” tientem  , omnes  in  orbem  cirenm- 
” dabunt , fitique  aduantes  , 6c  luc‘tu 
” merentes, ardentefque  dsfidcrio  mi- 
>>  ferabili  oris  habitu  , tridiquefermo- 
» ne  capita  agitantes, jam  deficientem 
,,  fumroa  commiferatione  prolecuti 
,,  cogitabant;  Quid  ed , frater,  & 

,,  commilito  noder,  quomodo  habes 
te  ? quid  dicis  ? quid  tibi  Ipei  fupe- 
red?  quid  femis ; aflecutus  ne  es 
”,quod  tanto  labore  quafivilll  ? an 
” nondum  etiam?  Ingredus  es  portam 
’*  falutis  , an  adhuc  'fludluaris  animo? 
» attigidi  metam  ? an  aberradi?dona- 
>7  tus  es  libertate,  an  adhuc  tumul- 
7,  tuantur.  St  torqnent  te  cogitationes 
,,  tuK  ? llludrata  ne  mens  tua  ed  c^le- 
„ .di  lumine  an  adhuc  confufa  tenc; 
bris  , & ignominia  hzret  in  noifle  ? 
accepUU  nc  vocem  aliquam  tibi  in 
” corde  refpondcntem  : Ecce  fatins  fa- 
” (Ius  et  \ remittuntur  tibi  peccata  tw, 
” aut, /t/fi  tua  te /ahum  feeit:a\xi  for- 
V,  talTc  illam  terribilem  odhuc  fenten- 
»>  tiam  audis  , Convertantur  peccatares 
» in  infernum  , St , Ligate  manus  , (3* 
» pedet  ejut , Se  , tollatur  impius  , «C-j 
„ videat  gloriam  Domini  . Quid  re- 
,,  fpondes  omnino  ? frater  , dic  nobis, 
^ obTccramus  te  , ut  & nos  feiamus  , 
. qu*  nos  (bts  expe<flet.Tuum  quippe 
vits  tempus  jano  efduxit  , quod  in 
” omnem  aternitaiem  non  redibit.  Ad 
?’  h*c  alii  morientium  dixere:  Bencdi- 


„ Bas  Dominus , qui  non  amovit  ora- 
tionem meam  , (T  mifericordiam-» 
fuam  a me . Alii  ver6  iterum  , Bene- 
” didus  Dominus , qui  non  dedit  nos  in 
” captionem  dentibus  eorum.bWx  autem 
»»  admodum  dolenter  refpondebant ; 

»*  Forfitan  ptrtranfsvit  anima  nojlra  ac- 
77  ream  potcBatem  t intoltrabilem  a- 
71  quam  ? incerti  adhuc  falutis , St  an- 
,,  xi£  cogitantes  ,quid  in  illo  tremen- 
,,  do  judicii  tribunali  fututum  edet  i 
, Alii  ver6  multo  hoc  tridiCis  refpon- 
’ dcrunt.Vz,  inquiebant  , anim*  , 
” qu*  voti  fui  profedionem  non  invio- 
” latam  cudodivlt : Hzc  in  hora  hac 
’*  fola  experietur, quid  illi  fit  paratum.- 
77  _ ergo  tum  apud  illos  coram  fpe-, 
77  cladem  , & audividem  , parum  ab- 
» fuit  ,quin  meam  negligentiant  cum 
,,  illorum  patientia  , Sc  affliClione 
„ comparando  , defperarem  . Nanuj 
qualis  non  erat  ipfius  loci  afpeclus 
” habitatio  ? tota  domus  obfcura  , & 
” tenebrofa  , tota  olens  , dc  fjtens.to- 
” ta  fordida,  & fqualida.  Carcer  enim 
>’  & damnatorum  ergaftulum  , iion 
” imraeritb  appellata  ell : adeo  ut  fo- 
77  Ilus  loci  contemplatio  fpeiftatorcm 
77  ad  P^nltentiam,*  luClum  incitaret. 
1,  Enim  vcr6  qu*  aliis  gravia,  & Into- 
,,  lerabilia  videntur  , h*c  iis,qui  vlrtu- 
, tis,  & celertium  gratiarum  jaduram 
fecerunt , prona  ,faciliaquc  funt,dc 
” prompti  fufclpiuntur  , 3<c.  •Ita_i 
” S.Joanssts  Abbas  , ditflus  C/ni/acar 
” k fcala  perfcdlonis  quam  compofuiv 


§.I  I. 

^ot , 4r  qui  fuerint  PfnitentitCpubli- 
cee  gradus  ? 

QUamquam  Ecclefia  femper  eadem 
ac  invariata  perfeverct,  codem- 
" que  divinitus  inflillato  amoris, 
ac  zeli  incendio  filios  luos  ad  vit® 
fandlicatem  , Se  puritatem  (llmiilet , Sc 
ad  vitiorum  , ac  peccatorum  expugna- 
tionem , dc  expurgationem,  qua  puteft 


Digitized  by  Googie 


7’o2  TraB,  L Difp»  II:  Art,  IV, 


cura , ac  follicitudine  provocet,  nihilo»- 
minus  non  eadem  femper  fuit  illius 
circa  pfnitentes  exterior  dirciplina,ali* 
quando  enim  indulgentius  egit  cum-j 
peccatorihus,  aliits  autem  acerbii'is:id> 
circo  varia  circa  difciplinam  agendas 
publice  Pfnitentie  didinguenda  funt 
tempora  : Primo  , quidem  ab  Apollolis 
vfqne  ad  exortam  Montani  herefim  : 
Scenndo  , & Montano  ufque  ad  Nova- 
tum . Tertio  , k Novato  ufque  ad  fepti- 
mum , aut  odlavum  feculum;  Denique 
k feptimo  feculo  ufque  ad  hodiernum 
tempus.  In  quibus  varia  apparet  Eccle- 
lic  in  peccatores  animadverfio,  non 
foKim  pro  variis  criminibus,  fed  etiam ' 
fatione  temporum  , conditionum,eta» 
tum,  fexuum,ranitatis,aut  infirmitatis, 
nec  non  & pro  diverfa  animi  compun- 
Aione , Sc  vario  ardore,  aut  tepore  ip- 
forum  poenitentium . 

Uieo  itaqve  primo , ab  ipfis  Ecclefi* 
primordiis  ujfque  ad  Mentanum,  longe 
majorem  , ac  leniorem  fuifle  EccIcTie 
clementiam  circa  peccatores  , quilin_i 
poftmodtim  apparuerit , ut  colligere  li- 
cet ex  faiflo  Apoftoli  , qui  i.Cor.cap.^. 
enarrat  crimen  horrendum  cujufdairi-, 
Corinthii ; Auditur  inter  vos  , inquit  , 
/brnieatio  , (X  talis  fornicatio  , qualis 
tiee  inter  Qentes ; it  aut  uxorem  fratris 
fui  aliquis  haheat . Confideremus,  de 
poense  durationem  , dc  qualitatem, Epi- 
Hola  ^.cap.2.  jubet  S.  Faulus  huic  pm- 
nitenti  Corinthios  qxtctxer.Suffcit  illi, 
qui  ejttfmodi  eff  , objurgatio  bete  , qua 
fit  a pluribus  , itaut  i contrario  magis 
donetis , iX  eonfolemini . Caufa  hujus 
indulgentix  penfitanda.  Ne  forti  abun- 
dantiori  triflitia  abforbeatur,  qus  ejuf 
modt  ejl . Indulgentia;  igitur  , & remif- 
fionis  peccatorum  accelerande  legiti- 
ma caufa  e(I  , vehemens  animi  co<n- 
pundiio  . Unde  ftatim  ad/ic!t , Propter 
quod  obfecro , ut  confirmetis  in  eum  cba~ 
ritatem  - 

Secundd  idem  conftat  ex  S.  de- 
mente Apollolorum  difcipuk>,qui  lib.i. 


Confiitut.cap.td.EpSfcopum  informana 
dedifciplina  fervanda  circa  p^niten- 
tem  , ait : Cum  deliquiffe  videris,  jube- 
ejei  foras , de  quo  ejeBo  doleant  etiam 
Diaconi  , qui  eum  obfirvent  , ij  extra 
Eeclefiam  contineant , idemque  in  Ecele- 
fiam  ingreffi  pro  eo  te  rogent ; poBed  ju- 
bebis ingredi  ,lXfaBa  examinatione,  an 
peeniteat  jfitque  dignus  , qui  in  Ecclefia 
ex  toto  admittatur  , cajliga  illum  jeju- 
niis duarum  , aut  trium  , aut  quinque  , 
aut  feptem  hebdomadarum,  ut  deHQi ge- 
nus , (X  ratio  popofeerit , atque  ita  di- 
mitte illum  ea  locutus,  qui  eum  , qui  de 
peccato  eommifio  alium  admonendi  caufa 
increpat,  docere,  IX  monere  convenit, IXe. 
Quibus,  ut  apparet,  S.CIemens  tempus 
multd  brevius  afiignat  agende  P^ni- 
tentie  , dc  fufeipiende  reconciliationi, 
qu&m  S.Paulus  Corinthio  pr^rcripferar. 

Aliud  etiam  ejufdera  ventatis  nobis 
fuppeditat  argumentum  Clemens  Ale- 
xandrinus  apud  Eufebium  lib.i.  ca.t/. 
de  quodam  adolefcente,quem  S.Joan- 
nes  Apoftolus  cuidam  Epilcopo  iiiAi- 
tuendum,  de  educandum  tradiderat . 
Verhm  adolefcens  ille  vir  fadlus  Pre- 
ceptoris , ac  MagiAri  confpecAum  fu- 
giens , omni  fe  vitiorum  genere  pol- 
luit, de  per  plures  annos  predonum_> 
dux  extitit , donec  S.  Joannes  ab  exilio 
reverfuseum  qucAvit,  de  inventum  ad 
pfnitentiam  revocavit.  Quam  utique 
diuturnam  elfe  noluit , fed  brevi  tran- 
fatfio  Pfnitentiali  tempore,  eum  Eccle- 
fiK  reconciliavit.  Rem  autem  fic  enar- 
rat Clemens  Alexandrinus;  Senem  ad 
fh  adventantem  eomplrBitur,  Prado  pj- 
nitens  , jietu  , iX  maerore  quoad  poterat 
pro  culpa  fatisfecit , iX  dextera  fola  oc- 
cultata laerymarum  unda  fecundo  bapti- 
latur  Apojloltts  rata  , iX  conflanti  affe- 
veratione  , ei /e  a Servatore  veniam,  iX 
remiffionem  peccatorum  precibus  fuit 
impetraturum  pollicetur , atque  ad  ge- 
nua accedent  : ipfam  manum  dextram 
tanquam  aqua  Penitentia  ablutam , 
purgatamque  ofculatus  , illum  ad  Eccle- 


Dt  Poemtentta  publica  l 705 


/(ani  redueit , if  eretrii  prteihus  Deum 
fro  illo  invocat , continuis  jcjwtiis  una 
cum  eo  fc  macerat , variis  divina  Sa- 
ficntitc  fententiis  ejus  animum  , quafi 
guibu/dam  lenociniis  mitigjt,tranquil- 
latque , neque  prius,  ut  fertur  , inde  di- 
/ceffit , quam  illum  Ecclefic  reflitui/fet . 

£x  quibus  evidens  efl  , Poeiiicentiam 
Illam  non  diuturno , fed  brevi  tempore 
fuilTeconfedtain  , fiquidein  S.  Joannes 
dircelTerac  Ephefo,  tautiim  ut  illam  £c> 
clefiam  vifitaret. 

' §uartd  , idem  conflat  cx  libro  a.  Pa- 
doris , ubi  Hermes  S.  Pauli  difcipulus 
enarrat  modum  agende  Focnitentise  , 
tempus  autem,  quo  fit  conficienda,  di- 
llindli  non  prelcribit . £t  lib.;.  colli- 
git, ptenat  cquari  voluptatibus,  licdt  in 
punitionem  annalis  voluptatis,  unius 
diei  p^na  imponatur  : Dulcedo 
iy  voluptas  nullam  memoriam  habent 
propter  flultitiam  , qua  infita  ejl  illis . 
Cum  vero  uno  die  aeee/ferit  hominis  cru- 
, datus , ac  peena  , toto  anui  tempore  t$r- 
fuetur , iye. 

V Patet  denique  ex  Tertiill.  qui  licet 
' omnem  fuo  tempore  agende  Peeniten- 
tic  difciplinam  diferti  ac  luculenter 
expreirerit,non  tamen  meminit  tempo- 
ris preferipti , quo  illa  efTet  agenda : 
Q^d  utique  non  filuilTet , fi  ut  poflek 
factum  efi,Satisfkifliones  poenales  pre- 
feriberenturad  decem  , quindecim  , & 
viginti  annos.  Cujus  utique  difcipline 
meminerunt  omnes  , qui  pofl  af&gna- 
tum  ab  Ecclefla  faciende  P^nitentie 
tempus , de  ejufmodi  difciplina  fcripfe- 
runt . ImA  Tertullianus  ibidem  cap.io. 
figniltcare  iridetur,  non  efTe  diu  pertra- 
hendam Posnitentiam;ait  enim  cap.io. 
Cum  te  ad  fratrum  genua  protendit, 
Cbriftum  eontraBas  , Cbriftum  exorat  , 
aqui  illi  eam  fuper  te  laebrjmas  agunt , 
Chriffus  patitur  . Chriftus  Patrem  de- 
precatur. facili  impetratur  Jemper,quod 
filsus  pofulet . Non  dixilTet  autem  faci- 
le impetrari  peccatorum  veniam  , fi  fe- 
ptem,  aut  decem  anni  elTenc  inlumen- 


di  in  illa  exoranda  , dt  obtinenda . 

Hee  obdat  , quod  Canon  14.  Apoflo« 
lorum  proroget  in  tres  annos  Pfniten- 
tiam  laici , qui  feipfum  mutilaverat  , 
quia  vite  fue  fuerat  infidiator . 

Dico  enim  primi  , hoc  folo  peccato 
certum  Fcsnitentic  tempus  fuilTe  pre- 
feriptum,  eo  quod  cafus  ille  omnino  ef- 
fet  extraordinarius. 

Dico  fecundi : probabile  efle  has  vo- 
ces (annos  tres)  additas  (uiiTe  Canoni 
Apoflolorum:  nam  Canone  i.  Concilii 
Niceni , ubi  eadem  lex  (latuitur,  nulla 
fit  mentio  ejufmodi  p^na  , fed  tantum 
prohibet  , ne  ad  Clerum  promoveren- 
tur , qui  ejufmodi  fcelus  admifilTent . 

Si  opponas  Clementem  Alexandri- 
num lib.5.  Stromatum,  ubi  refert  S.Pe- 
trum  pradicantem,  hanc  ex  verbis  Do- 
mini lententiam  protulilTe : Si  quis  ve- 
lit ex  Ifrael  duci  peenitentia  , 0*  propter, 
nomen  meum  crediderit  in  Deum,  remit» 
tuatur  ei  peccata  pofl  duodecim  annos  , 
R.efpondebo  , hzc  Clementem  defum- 
pfifTeex  nonnullis  libris  apocrvphis.ut 
dt  pleraque  alia  , que  univerfx  Petelia 
praxi  contraria  funt , maximi  ver6  hic 
duodenarius  agende  Pasnitentla  anno- 
rum numerus ; flquidem  conflat  ex  al- 
latis exemplis  illo  ipfo  Apoflolorum 
tempore,non  ita  diu  prorogatam  fuilTe 
Poenitentium  reconciliationem . 

Patio  autem  cur  prioribus  tempori- 
bus Ecclefia  mitius  ageret  cum  p^ni- 
tentibus , petenda  efl'  ex  vehementia 
Contritionis,  qua  afficiebantur  Ecclefui 
nafcentis  filii , cum  in  peccatum  ali- 
quod lapfi  fuiflent : nam  id  femper  Ec- 
clefia conflituit . ac  ratum  habuit  pro 
Contritionis  vehementia  poenas  elTe 
minuendas : ciim  vero  fequenti  tempo- 
re , jam  refrigefcentecharitate , minita 
efTet  intenfa  Contritio  , hinc  durius 
oportuit  agi  cum  poenitentIbus,ac  pro- 
indi  longiori , atque  graviori  Satisfa- 
dlione  opus  erat . 

Hoc  maximi  conflat  i temporibus 
Montani  h«retici,qui  cum  negaret  m^ 

chis , 


Digitized  by  Googie 


rw 


704  TraSi,  L Difp.  TL  Jrt.IK 


chis  , homicS(1it , & idoi atris  veniam 
dari  polfe  ah  Ecclc'ia;cujus  contrarium 
Catholici  tuehannir,  inde  paulo  feve- 
rior  fuit  erga  Pcenitentcs  Eccleflx  difci 
plina,  maxime  in  eos,  qui  moechiK,  ho- 
micidii , 8t  idololatris  rei  eflent , ut 
conflat  ex  epiftola  yjr.  S.  Cypriani  ad 
Cornelium,ubi  inter  varia  fcclera  Prcf- 
byteroriim  , hoc  enumerat  quhd  elTent 
hidulgentiores  erga  penitentcs;  Etpri~ 
wS  , inquit , fiato  per/i eur/onis  it!,  chn 
nantia  t/tltnomntiuin  facinora  ferve- 
rent , iy  faerifieiis  nefandis  non  tantum 
diaieli  altaria  ,fed  adhuc  manus  ipfa 
lapfoTum  , atque  ora  fumarent , commu- 
nicare cum  Lapfs  , & Psnitentia  agen- 
ite  intercedere  non  deftiterunt,  &e.  Et  in 
lib.  de  laplis  , in  hujufmodi  reos  crimi- 
num fine  longiori  Poenitentia  reconci- 
liatos invehitur  , his  verbis  : ef  diaboli 
aris  revertentes, ad  fanOum  Demini  for- 
didis  , tP  infi  Bis  nidore  manibus  acce- 
dunt : Mortiferos  idolorum  cibos  adhuc 
pene  ruB antes , exhalantibus  etiam  nunc 
fcelus  fuum  faucibus, (y  contajfia  funefta 
redolentibus  Domini  corpus  invadunt . 

Hac  tamen  ita  non  funt  accipienda, 
quafi  eo  tempore  indiferiminatim  reia 
concederetur  Abfolutio , abfque  pravia' 
fevera  Satisfutflione,  & Poenitentia  pu- 
blica, ut  videre  efl  apud  Tertullianum, 
maxime  libro  de  pudicitia ; quem'  licet 
jam  Montanifla  icriplerit:  nihilominus 
flgnificat,  quz  fuerit  difciplina  nonfo- 
Kim  apud  Montaniflas  , Icd  , 8c  apud 
Catholicos  erga  reos  graviorum  crimi- 
num ^ ut  ad  Poenitentiam  publicam  ad- 
mitterentur . Sic  enim  feribit  cap.q. 
/idpjtit  Idololatres  , odfiBit  homicida  ; 
in  medio  eorum  adfftit,  iy  meeehus . Pa- 
riter de  Panitentiec  officio  fedent  in  fac- 
eo  jly  cinere  inborrejcunt , eodem  flatu 
ingemifeunt , eifdem  precibus  ambiunt , 
eiftfem  genibus  exorant ,eandem  invocant 
matrem  . ^id  agit  molliffima  , ly  hu- 
mauiffima  difciplina  ? Idololatrem  qui- 
dem , iy  homicidam  feme!  damnas  , nae- 
tbum  verd  de  medio  excipis  , iye.  Plani 


p opendas  de  quibus  patroeiniis  exem- 
plorum , prtcceptorumque  eeeletlium  foli 
tneeehix  , iy  in  ea  fornicationi  gangu*  . 
januam  Peenitentice  expandas . En  po- 
flremis  verbis  declarat  propter  quid 
praecedentia  dixerit , & quid  in  facco  , 
& cinere  cum  precibus  tantopere  crimi- 
num rei  ambiebant , januam  fcilicet 
Pccnitentiae  ipfrs  aperiri . 

Eadem  diligentia  lapforum  caufani 
examinabat  Clerus  Romanus,  ut  rc- 
feiret , ex  epiflola  jt.  apud  S.  Cypria- 
num , ubi  quid  intereii  agendum  eflet 
lapfls, donec  ipfls  concederetur  facultas 
agendz  publice  Poenitende  , declarat 
his  verbis  : Pulfent  fani  fores  , fed  noli 
utique  confringant , Adeant  ad  limen 
Ecdepee  ,fed  non  utique  tranpliant.  Ca- 
prorum cedepium  excubent  portis  , fed 
armati  modePia  , qua  sntdligantfede- 
fertores  fuiffe,R-fumant  precum  fuarurtt 
tubam  yfed  qua  non  bdlieum  dangant  , 
iye.  Multum  illis  propeiet  petitio  mode- 
Fla  .poBulatio  verecunda  , humilitas  ne- 
ce/faria  , patientia  non  otiofa  . Mittant 
) Legatos  pro  fUis  doloribus  laerjmas,  ad- 
vocatione fungantur  ex  intimo  peBorc-t 
prol.st/ gemitus,  dolorem  probantes  com- 
mi fp  criminis.,  ly  pudorem . Ita  monen- 
tur Panitenciam,  dc  pacem  petere  , do- 
nec perfecutiones  fedata  Concilii  cele- 
brandi copia  fiat,  quo  modus  Poeniten- 
tie  illis  agende  definiatur  . 

His  fufltagatur  multis  aliis  locis  S.Cy- 
prianus  , ut  in  fine  libelli  de  lapfis  , ubi 
Laplos  docet  qua  ratione  ad  Poeniten- 
tiam fufeipiendam  (efe  preparare  de- 
beant : Laracntari  eum  putamus  eu  toto 
corde  , jejuniis  ,Petibns  , planBibus  Do- 
minum deprecari,  qui  ex  primo  criminis 
die  lavacra  quotidie  celebrat , qui  epulis 
affluentibus  paBus  , iy  /agina  largiore 
difentus  cruditates  fuas  poBridie  eru- 
Bat,  nec  cibos  , iy  potus  fnos  cum  paupe- 
rum necelfitate  communicativi  hilarit, 
iy  hetus  incedit , quomodo  mortem  fuara 
defet ! iye.  Et  paul6  ante  medium  Tra- 
(Satus , Cafli,  & /Emilii,  qui  tormentia 

TC- 


ftiji!: rjby  Licrnt^k: 


De  Poenitentia  publica,  705 


vexari  lapfi  erant,  Ponicenti»  poftula- 
tionem  defcripferat:  Deprecabantur  Uli 
non  lacrymarum  mi/i  ratione  ,fed  vuJnf- 
rum ; nee  fua  lamentabili  voce , fed  la- 
ceratione corporii  , iS  dolore . Manabat 
pro  /letibut  Jdnpuit , iy  pro  lacrjmit 
eruor /emiuftulatit  'oi/ceribut  dejlnebat . 
Ideo  brevillima  0(!ta  Poeniteniia,recon- 
ciliatio  illis  concelTa  : Potejl , inquit  , 
eito  pro/icere  ad  neniam  eaujfa  talit , pa- 
te/ ejufmodi  eueufatto  e/i  miferabilit . 

Verum  ab  exorta  , & propagata  No- 
vati bcrefi  ufque  ad  7.  /xciilum,  longi 
aufterior  , & exadlior  fuit  circa  Pani- 
tentes  Lcclefla  difciplina;tunc  enim  in 
uatuor  gradus , clalTcs  , feu  Rationes 
iRributus  fuit  P^nitentiz  labor  , quo- 
Tum  primus  dicebatur/feri/t , fecundus 
eruditio  , tertius  fub/lratio,  quartus  ve- 
r6  confijlentia  . Duorum  primorum,  feu 
Lamentantium  locus  erat  extra  portam 
oratorii  feu  loci , in  ^uo  orationis,  ac 
focienda;  faers  Synaxis  caufa  conveni- 
re folebant  fideles ; ficque  Panitentes 
illi  degebant  fub  dio  , & a tc(Ro  Eecle- 
fix  prohibiti  rogabant  fideles  ingre- 
dientes  , ut  pro  fc  orationes  funderent. 

Audientei  Rabant  intra  portam  in  lo- 
co , quem  Ciraeei  ferulam  appellabant ; 
Zonaras  verb  in  Can.  ;o.S.  Bafilii  eos  in 
Ecclcfi»  veRibulo  collucat , unacum_> 
Catechumenis  , ex  quo  fcilicet  ledllo- 
nem  Scripturarum  , & conciones  ad 
Cathecumenos  fscRasaudire  poterant : 
at  deinceps  ejiciebantur  k confortio 
Catechiimenorum;nam  legimus  in  Ca- 
none 11.  S.  Gregorii.  /ludiens,  inquit, 
po/l  Scriptura:  , iy  doSrinam  ejiciatur  , 
nee  precatione  dignut  habeatur  \ quia  vi- 
delicet Illi  ad  manuum  impofitionem  , 
non  accedebant  fteut  Catechumeni, qui 
dicebantur  competentes  , dc  cxurcifmis, 
aliifque  ritibus,quos  Catechumenorum 
Sacramenta  appellat  S.  AuguRinus,ad 
Baptifmum  przparabantur. 

In  tertio  gradu  erant  Subjlrati  , fic 
appellati,  quod  auditis  Scripturis  , & 
MifTa  Catechumenorum  ad  pedes  Pre- 
Tam.X. 


sbyterorum  fe  fe  proflernebant,  ut  ma- 
nus Impofitionem  acciperent : Ht  nun- 
quam Rantes,  fed  femper  Iplis  etiam 
diebus  remillionls  genuflexi  orabant  in 
parte  templi  finiRra  , nudis  pedibus, 
crine  demilTo  , & facie  fqualida  , ut  ex 
Laodiemnte  Synodi  can.19.  Carthago 
Can.92.  & S.  C^farii  /Irelatenjis  , ho- 
mil.}4.  intelligitur . Quod  autem  crine 
demilib  fuifle  dicuntur  , id  eos  comam 
nutrlvifTe  fignificat , non  quidem  , ut 
opinor,  ublque,fed  illis  in  locis,  In  qui- 
bus qui  lugebant, capillum  non  tonde- 
bant; nam  in  Africa,  & in  Hifpania  p(- 
nitentibus  coma  tondebatur  , ut  ex 
S.  AuguRini  ferm. fS.de  tempore  intel- 
ligitur . 

Quartus  gradus  dicitur  Conf  flentia , 
in  quo  purgatis  per  opera  laboriofa_< 
concedebantur  manus  impofitiones 
EpifeopI , & Cleri , nec  amplius  ejicie- 
bantur extra  Ecclefiam  , fed  In  ea  Ra- 
bant , concedebaturque  illis  MilTz  Fi- 
delium interelfe  , St  omnibus  , quz  ad 
facrificiunt  pertinent ; ita  tamen  ut  nec 
oblationem  facere  , nec  ChriRi  D.  cor- 
pori communicare  fas  efTet . Porrd  ho- 
rum ptenitentium  Rationis  locus  erae 
amboni  proximus  , feu  medius  , Inter 
ambonem,  6c  fideles  participantes  cor- 
pori ChriRi . 

Horuni  autem  graduum  exprefla  fit 
mentio  in  pofiremo  Canone  epIRolz 
Canonica  fancRi  Gregorii  Neoczfarien- 
fis,  ubi  legimus  ; Fletus  eft  extra  por- 
tam oratorii  , ubi  peccatorem  Flantem-* 
oportet  fideles  ingredientes  orare  , ut  pro 
Ji  ptecentur.Auditio  eFl  intra  portam  in 
Narthece  ubi  oportet  eum,  qui  peccavit  , 
/lare  ufque  ad  Catechumenos  , iy  illine 
egrediiauditns  eaim,in<^uit,po/  Scriptu- 
ras,{y  doSrinam  ejiciatur , iy  precatione 
indignus  cenfeatur-.Subjlratio  autem  e/ , 
ut  intra  portam  templi  flans  eum  Cate- 
chumenis egrediatur:  Confijlentia  efi , ut 
cum  fidelibus  confifiat , iy  cum  Catechu- 
menis non  egrediatur  : pofirenid  eFl  par- 
ticipatio Sacramentorum . Hic  tamen 
V V V V ' Ca- 


Digitized  by 


705  T raciA.  DifpAL  /^rt.IK 


Canon  non  videtur  i S.  Grej^rio  con- 
ditus , Ccd  ab  aliis  ex  S.  Bafilii  Canoni- 
bus colle(flus,&  S.  Gregorii  Canonibus 
annexus  : natn  in  anticjuiflTinia  Cano- 
num Grzcorum  collediione  i Gregorio 
ante  otfiingeiuos  annos  elaborata,  qiic 
efl  in  Bibliotheca  Regia  , ctrteros  Gre- 
gorii Canones  pneter  illum  complebi- 
tur . 

In  idem  confpirat  Harmenopulus  in 
epitome  Canonum  feChy.  tii.j.ubi  Ca- 
nonem  y8.  S.  Bafilii  abbrevians, fic  ait: 
^ui  adnltirtum  comniifit,  annis  quinde- 
stm  pmnit(at,  quatuor  quidem  annis  plo- 
rans , quinqsse  verd  fiudens , quatuor  fe 
fubsiernens  , iS  usto  eonpflens  . Pollmo- 
dum  ver6  omnes  eos  gradus  figillatim, 
& breviflime  explicans. ait: /V/war^ra- 
dus  ejl  flantis  extra  ad  Eeclefiam  , if  in- 
gredientes  orantis  , ut  pro  /e  preecs  fun- 
danf.Seeundus  efl  flantium  foris  in  Nar- 
thece . Tertius  efi  Jlantium  intra  Eeele- 
fiam  pofl amhonem,  ij eum  Catechumenis 
i.i^redientium  : fartum  efl  essm  fideli- 
' bus  orantium,  qui  nondum  tamen  Sacra- 
mentis diqni  eenfentur . 

Omnium  autem  luciilentifiim^  hos 
quatuor  gradus  explicat  Matthatus  Rla- 
llares  in  Nomocanone,ub!  fcrlblt:  Pw- 
sntentes  in  quatuor  ordines  diflinguun- 
tur  , Flentes , /Ittdieutes , Suiftratos, 
Ccnpftentes . Flentes  ilii  fant , qui  fiant 
extra  portam  Oratorii  , iy  ab  ingredien- 
tibus,  ij  egredientiiut fidelibus, preeum 
fubfidium  expoflulatit , iy  peccati  eondo- 
nationens  . Audientes  ilU fiunt,  qui  flant 
intra  portam  in  loco  , qui  Narthex  dici- 
tur, iy  divinat  Scripturas,  eommunifique 
doQrinee explicationem  audiunt,  iypo- 
tlea  eum  Catechumenis  exeunt,  Subflrati 
vero  fiunt,  qui  intra  Eeclefiam  fiant  ,ficd 
pefi  Ambovem  , ipfique  cum  Catechume- 
nis exeuntes , eum  fiotemne  illud  . Q^ii- 
cunque  Catechumeni , i Diacono  pro- 
mulgatur . Corfifientes  denioue,  qui  cum 
fidelibus  precantur  , iypfiallunt  ,fied  ta- 
men Sanflorum  participatione  abflinent 
donec  elapfio  tempore  fiatuto  divinp  Com- 


munionis perfieSio  eos  exceperint , 

Ut  autem  evidentihs  appareat , qur- 
bufnam  in  locis  degerint  poenitentes  in 
illis  quatuor  gradibus  , feiendum  ell  , 
▼eteres  Grstcos,  8e  Latinos  primlim  Ec- 
clefiam  in  duas  partes  dillinxilTe,  nimi- 
rum in  Aulam  , five  Atrium  Laicorum, 
& Sandluariiim  , in  quo  confiflere  folis 
Epifeopis  , PreAiyteris,  & Diaconis  li- 
cebat. Pollmodum  ver6  dillribuerunt 
in  tres  parces  , nimirum  in  facram  , ubi 
erat  Altare, & celebrabatur  Lyturgia,in 
qua  foll  Epifeopi,  Presbyteri,  dt  Diaco- 
ni confillebantrin  templum, feu  partem 
illam  , quam  Grsci  Naos  five  templum, 
ad  citeros  Clericos,  & Monachos  : Ibi 
fedebant , 8c  cantabant  Monachi , Sc 
prccipua  Officia  celebrabant.Nonnulla 
enim  in  Narthece  peragebant.  Narthex 
autem  dicebatur,  quidquid  Ecclefiz  fu- 
perent  ad  portas  ufque  exteriores, quas 
etiam  compledlebatur . Ideo  nonnulli 
duplicem  fecerunt  partem  interiorem  , 
de  exteriorem  . In  interiore  Monacho- 
rum Idiotarum  , Laicorum  fidelium;  de 
in  inferiori  parte  ufque  ad  Narthecem 
exteriorem , erat  Catechumenoriim,dc 
p^nicentium  fubllratorum  locus . Ut 
autem  Sanbuarium  a templo,  tabulato 
aliquo  , aut  etiam  mur6  dividebatur, in 
quo  erant  portz  ab  illis  Sandta:  dibz  , 
ita  templum  i Narthece  in  quofimili- 
ter  portz  erant,  quas  fpeciolas  vocant, 
quibus  templum  cum  Narthece  commu- 
nicabat . Eadem  plane  divifio  in  omni- 
bus majoribus  noflris  Ecclefiis  confptci- 
tur  , nifi  qu6d  rar6  Sanbuarium  , five 
pars  , qu«  ad  Altare,  dt  MilT*  celebra- 
tionem pertinet , a Cantorum  , dc  Ca« 
nonicornm  choro  tabulatis  feparatur.' 
Hujus  triplicis  dilllnbionis  occafione  , 
que  Antiquis  non  erat  in  ufu  , Grsci 
Canonum  Commentatores , Preniten- 
tium  loca  cum  fidelium  locis,aliquando 
videntur  confundere  , inquit  Morinut 
lib.d.  cap.i.  num.io. 

Solus  itaque  primus  Poenitenti/C  gra- 
du» agebatur  fub  dio , dc  4nte  fores  Ec- 

cle- 


Digiuzcvt-b^' 


De  Poemtentia  puhiics . '707 


dcG«  >'  in  tliqulbiu  Ecclefils  • 

ut  coHigicur  ex  S.  BaPiUo  , ad  Ampbi> 
locbium  cap.  9^.  ubi  dc  volunurio  ho- 
micida fle  lonuitar.jDdff  fuatuor  annit 
defiere  extra  foret  oratorii  FUeletin- 

greitentei  rogare  , ut  pro  eo  preeentur, 
£c  caa.p^.de  eo  qui  cum  propria  forore 
zem  habuit , fle  decernit : Triennio  de- 
fleat., fiant  pr£ter  foret  domut  oratoria/, 
iy  rogant  populum  ingrtdientem  adora- 
tionem , ut  unufquifque  pro  ibfo  miferi- 
torditer  ad  Dominum  intenfat  fundat 
preeet . 

Hinc  forte  intcUigitur  qui  flt  fenfus 
Canonis  17.  Concilii  Ancyrani,  ubi  fle 
flatultur  ; Eoi  , qui  rationit  expertia 
animantia  inierunt,  iy  qui  teprofi  funt  , 
vel  fuerunt,  juffit  S.  Sjnodut,  inter  bye- 
wantet  orare.  Nam  inter  hyemantes 
orare,  ut  obfervat,  Albafpinaceus  Io_> 
notis  ad  cutndcm  Canonem,  idem  ed* 
ac  orare  , St  P^nitentiam  agere  inter 
eos,  qui  iropter  graviora  peccata  P(- 
nitentia;  addicii  fub  dio  orare  teneban- 
tur, St  Idclrc6  dicebantur  Hyemantet., 
quia  fub  aperto  aere  omnibus  tempe- 
ftatlbus  eXpo<iti  degebant ; vel  quia,ut 
interpretatur  Martinus  Bracharenfls , 
per  hyemantes  Intelliguntur  (piritibus 
immundis  agitati,  qui  extra  Eccleflam 
degere  compellebantur  , femoti  videli- 
cet a loco  fidelium  , Catechumenorum 
& Poenitentium  . 

Petes  ; Vtrum  quatuor  illi  Peenitentiet 

gradut  necejfarid  ejfent  decurrendi  , 

priufquam  peccatoret  Abfolutionit 

grattan  confequerentur  l 

Refpondeo  , interdum  ocaidlflb  , ut 
peccatores  a gradu  flentium  , ad  Sub- 
dratlonem  abfque  media  AudltloniLj 
pervenerint  , ut  colligitur  ex  Can.  i a. 
Concilii  Nycsni,  ubi  legi  mus:  ^/Viiw- 
gue  metu,iy  lacrymit,  tolerantia,  iy  bo- 
nit  operibut,  eonverfionem  opere,  iy  ha- 
bitu ofiendunt  , hi  impleto  auditionit 
tempore  quod  prafinitum  efi,  merito  ora- 


tionum communionem  habebunt , eum  e» 
qudd  etiam  liceat  Epifeopit  humaniut 
aliquid  de  eo  fi  atuer  e. SxmWittr  ex  Con- 
cilio Ancyrano  can.  7,  l/ifumefi  , chm 
biennio fubUrati  fuerint , efe  reeipien- 
dot  , Im6  non  iemper  Pcenitentes  in- 
choabant Poenitentiam  a primo  gradu, 
fed  pro  variis circumdantiis  , de  animi 
Contritione  ac  dolore  , nunc  ab  audi- 
tione , nunc  k confidentia  Pccnitentia; 
laborem  ordiebantur  . Quod  maximi 
colligitur  ex  S.fliregorio  Ncocatfarienfl 
cap.  1 1.  ubi  fle  habet : in  eampo 

aliquid  invenerint  , vel  in  fuit  adibut  i 
barbarit  reliSum  , fi  aecufati  quidem 
convidi  fuerint , fint  fimiliter  cum  iit  , 
qui  fubfiernuntur,  ( id  ed  , condituan- 
tur  in  tertio  gradu  P^nitentlz^  fl  au- 
tem Jeipfot  denuntiaverint,  iy  reddide- 
rint, etiam  preeibut  digni  habeantur, id 
efi,  condituantur  in  quarto  gradu.  Si- 
militer aliquando  Poligami  in  fecundo 
Poenitentlx  gradu  condituri , abfque_> 
tertio  gradu  emenfo  ad  quartum  per- 
veniebant, ut  flgniflcat  S.BaflIius  Can. 
4.  ubi  loquens  de  Polygamis,aIt;Op(;r- 
tet  COI  non  omnino  arcere  ab  Eeelrfia,fed 
dignari  auditione  duobut  vel  tribut  an- 
ni t,  iy  pofiea  permitti  quidem  cenfiBere, 
feu  in  fidelium  effe  congregatione,  d bo- 
ni tamen  eommunione  abflinere , iy  pe 
poflquam  aliquem  Poenitentia  fruBum 
ofitnderint  , eommunionit  loco  refiBere . 

Petes  a.  ^trum  liceret  pluries  propter 
iterata  crimina  Panitentite  publie/e 
gradut  decurrere  , iy  ad  Abfolueio- 
nem  , iy  fueram  Communionem  media 
Pernitentia  publica  promoveri  l 

Refponde»  verifimilius  e(rc,ejurmodi 
P^nitentiam  publicam  femel  de  gra- 
viflimls criminibus  a<dam,eit  iteratis  , 
non  fuifle  denud  ab  Ecclefla  prsfcri- 
ptam.  Ita  maximi  colligitur  ex  Orlge- 
ne  homil.  if.  In  caput  29.  LevitIcL,tibi 
explicans  verfum  , in  quo  enarratur 
differenda  redemptionis,  domorum  , 
V V V V 2 qu* 


Digilized  by  Googie 


• TraH.J.  DiJp.lL  Art.lF, 


qn*  Ki  pagis  ,&qu*  in  urbibus  , qu6d 
videlicet  domus  vendita  in  pagis,  re- 
deunre  Jubil^  pnlfmt  redimi:  que  ve- 
r6  in  urbibus  , anno  preterito  redem- 
ptionis jus  perimitur,  allegorire  hee 
«daptans  remllTioni  levium, de  gravio- 
rum delitiorum  dicit  iterari  polTe  le- 
„ vium  delitiorum  redemptionem  : Si 
j>  fos  > induit  , aliqua  culpa  mora- 
,,  Iis  ( alias  mortalis  ) invenerit , qu* 
„ non  crimine  mortali,  mninblaf- 
„ phentia  fidei  , qu*  muro  Erclefiafti- 
f,  ci.tSc  Apoftolici  doginatircindta  eft, 
,,  fcd  vel  in  fermonibtis.vel  in  morum 
,,  vitio  confiflat  ; hoc  eft  vendidi(Te_* 
„ domum,qute  in  agro  cft,vel  in  vico 
„ cui  murus  non  eft.  H*c  ergo  vendi- 
,,  tio,  hujufmodi  culpa,  (emper  poteft 
„ reparari ; nec  aliquando  tibi  inter- 
„ dicitur  de  commiliis  hujuTmod^Pf- 
„ nitudinem  gerere  . In  gravioribus 
„ enim  criminibus  femel  tantum  , vel 
„ rar6  Puenitentie  conceditur  locus  . 
f,  Illa  verb  communia  , qu*  frequen- 
„ ter  incurrimus,  femper  P^nitentiam 
»>  recipiunt,  de  fine  intermilfione  redi- 
>,  muntur  . 

Origeni  concinit  S.Ambrofius  lib.  a. 
de  Pfnit.  cap.  lo.  ubi  diferti  ah:A/‘r/- 
tbrtprehtnduntur  ^nifiepiui  a^ndant 
Pniitentiam pHtant,r/nia  Luxuriantur 
IN  Christo  : nuru  p agtrent  Pfni-. 
ttntiaru,  iterandam  popeh  non  putarent', 
quiapeut  unum  Baptifmo  , ita  una  Pee- 
iritentia,qute  tamen  publici  a^itiir;nam 
quotidiani  nos  debet  peenitere  peccati  , 
Jed  htce  deliliorum  leviorum  , illa  gra- 
viorum . Quibus  S.  Ambrofius  docet 
axioma  illud  un.am  effe  Peenitentiam  , 
intelligendum  e(Te  de  Poenitentia  pu- 
blica, quz  fit  ob  graviora  peccatajquia 
femel  dumtaxat  concedebattir,non  au- 
tem qu*  levioribus  peccatis  Indicitur, 
quaque  quotidie  fieri  poteft  , 

Idem  docet  Siricius,  fuinmus  Pon- 
tifex cap.  4.  epiftoi*  i.  ad  Himerium 
Tharaconenfem  Epifcopiim  , qui  hanc 
cl  quxliioncoi  propofucrati^^r  bisverb 


non  intongrui  dileBio  tua  Apo^olieant 
/idem  credidit  con/ulertdam,qui  a3a  P{- 
nitrutia  tanquameones  ad/mot  vomitur 
priRinos , (7  ad  volutabra  redeuntes  , & 
militid!  cingulum  , (y  ludicras  volupta  - 
tes;  iy  nova  eonjtsgia,iy  inhibitos  denui 
app:tivere  concubitus , Quorum  profef- 
fam  inrontinentiam generati  pofl  Abfb-* 
lutionem plii  proiliderunt . Refpondec 
Pontifex:  quibus  quia  jam  fufugium 

non  habent  pee  ni  tendi,  id  diximus  decer- 
nendum , ut  fota  intra  Ecelepant  pdeli- 
bus  oratione  jungantur , faerte  mjperio- 
rum  celebritati  , quamvis  non  merean- 
tur, interpnf.  i Dominicie  autem  menfee 
Convivio  fegregentur  , ut  hae  faltem  di- 
PriBione  correpti, (y  ipp  in  fe  pta  errata 
cafligent , iy  aliis  exemplum  tribuant  , 
quatenus  ab  obfeeinis  cupiditatibus  re- 
trabintur  . §nibu:  tamen  , quoniant-3 
carnali  fragilitate  ceciderunt , viatico 
musTtre  cum  ad  Dominum  eeeperint  pro- 
peifei  , per  Communionis  gratiam  volu- 
mus fubveniri  . ^am  formam, iT  circa 
mulieres,  qua  fe  poil  Peenitentiam  tali- 
bus pollutionibus  devixerunt , /ervan-» 
dam  effe  cenfemus . 

His  accedit  S.  Auguftinus  epift.  P4. 
ad  Macedonium  , ubi  clarillimi:  humi- 
lem illam  graviorum  peccatorum  P{- 
nitenciam  non  repeti  docet  : In  tan- 
thm  autem  hominum  aliquando  iniqui- 
tas progreditur,  ut  etiam pof  aB.tm  pv- 
niteneiam,po3  altaris  reconciliationem, 
velpmilia  , vel  graviora  committant, ly 
tamen  Deus  faeit  etiam  fuper  tales  oriri 
Solem  fuum , nee  minus  tribuit , quam 
tribuebat  largifima  munera  vita , ac 
falutis  . Et  quamvis  cis  in  Eeclepa  locus 
humillima  Poenitentia  non  concedatur  , 
Deus  tamen  fuper  eos  fua  patientia  non 
oblivifeitur,  iye.  Et  paul6  poft  idem  ar- 
gumentum tra<^lans  , feribit  ,eauti,fa- 
iubriterque provifum  effe, ut  locus  illius 
humillima  Panitentia  femel  in  Eeclepa 
concedatur  , ne  medicina  vilis , miniss 
utilis  efftt  agrotis , qua  tanto  magis  fa- 
lubris  eii , quautd  minies  eompatibilrs 
fuerit . Adeo 


- — 'Digitijotrc, 


De  Poemtentia  publica,  709 


' Adeo  autem  hcc  dilciplina  publica 
erat  ,ut  Macedonius  in  Africa  Prefes, 
«ut  ProconfuI  ex  ea  confuetudine  ar- 
^mentaretur  adverfus  Epifeopos  Afri- 
Cf,qui  pro  quibufeumque  fupplicio  af- 
ficiendis intercedebant : (''eiementer , 
Jnquit , ambigo,  atrum  iftud  a Religio- 
ne drfcenilat . Nam  fi  a Domino  peeeata 
■adeo  probibetitar  , ut  ne  poenitendi  qui- 
dem copta  poFt primam  Poenitentiam  tri- 
buatur , quemadmodum  nos pofittmus  ex 
■reltgione  contendere  , ut  i nobis  quale- 
fumque  illud  crimen  fuerit,  dimittatser . 

Ex  his  , & fimilibus  SS.Patrum  ora- 
culis conflanter  docuerunt  veteres 
Theologi , antiquitus  crimina  poii  a- 
Ctam  publice  P^nitentiain  iterantibus, 
non  ede  per  aliam  publicam  Poeniten- 
tiam fuccurfum,  fed  tantiim  per  priva- 
tam , ita  enim  nonnullas  ex  his  autho- 
ritacibus  interpretatur  /llenfis 4.  parte 
qu.14.  memb.  0.  art.i.  ubi  refpondens 
ad  j.ait:  Ipfa  folemnitas  dicit  quandam 
confirmationem,  iy  excellentiam  propter 
quod  repugnat , ut  in  quantum  JhUmnis 
iteretur  , quod  enim  fjlemniter  fit  ,per- 
fetuitatem  importat : iyideo  repugnat  H 
mutabilitas  , (J  per  confiquens  iterabi- 
li tas  ,fed  non  repugnat  quin  itertun  pu- 
niatur, fi  reeidivetur:  debet  enim  puniri 
tanta  peena  , ut  eonfufio  folemnis  Peeni- 
tentia  , in  acerbitate  , /y  magnitudine 
recompenfrtur  . Qmhus  verhis  aperte 
duo  fygt)ificat:Primuns  qu6d  femel  tan- 
tfim  concederetur  , & preferiberetur 
facultas  agender  Pccnitentia;  fmblicx  : 
Secandum  , quod  iterata  crimina  , poft 
illam  peraciam  Poenitentiam  publi- 
cam (deberent  Poenitentia  privata  pu- 
niri. 

! §.  III. 

^icnam  peccata  Pani  tenti ec  publicec 
fubjatebant  ? 

05/frci4ffd«winprimis,SS.  Patres, 
ac  veteres  Kcclcfi»  Dodl6res  pec- 
cata in  tres  clatles  difiinxilTe , & uni- 


cuique cladi  ordinaria  lej^  peculiarent 
aflignafle  caftigationis  , & remedii  ra- 
tionem, & normam:  Prima  eloffis  erae 
graviflimorum  criminum  , qux  capita- 
lia, dc  nonnunqtiam  mortalia  fimplici- 
ter  dicebantur  , inter  que  tria  potidl- 
miiin  rccenfebantur  crimina,  nimirum 
Idololatria,  M^chia,  dc  Homicidium  , 
una  cum  eorum  manifefiis  fpeciebua  , 
& ramufculis.que  etiam  interdum  di- 
cebantur Canonica  , propter Cenfuras 
eis  ^ Canonibus  prxfcriptas  . Se  cunda 
ver6c/<i^f  erat  eorum  criminum  , qua 
mortalia  quidem  cenfebantur,fed  pro- 
cedentibus erant  leviora.  Tertia  deni- 
que eiafps  erat  peccatorum  venialium  , 
& levium  , que  quotidiana  etiam  fe- 
pihs  a SS. Patribus  appellantur,  quam- 
quam etiam  inter  quotidiana  reveri 
fuerint  aliqua  ver^  mortalia  , ut  colli^ 
gere  licet  ex  S.  Augutiino  in  lib.  Sj. 
qiieflionum,quxfl.ad.ubi  omnia  igno- 
rantia,dc  fragilitatis  peccata,  venialia, 
de  quotidiana  appellat ; Alia  funt,  in- 
quit,peccara  infirmitatis  , alia  imperi- 
tia ,alia  malitia  : infirmitas  contraria 
cftvirttiti,  imperitia  eontraria  cHfa- 
pientia;  malitia  contraria  efl  bonitati  . 
Suifquis  igitur  novit  quid  fit  virtus,  iy 
fapientia  Dei  ,potcfi  eflimare,  qua  funt 
peccata  venialia,  iy  quifquis  novit,  quii 
fit  bonitas  Dei , pottil  eilimare  quibus 
peccatis  certa  poena  debeatur  iy  bie  , iy 
in  futuro  facalo  : quibus  bene  traelatis 
probabiliter  judicare  poiefl , quinam-» 
funt  cogendi  ad  Ppnitentiam  luBuofam, 
iy  lamentabilem  , quamvis  peccata  fa- 
teantur, ex  quibus  nulla  omnino  fperan- 
dafitfalus,  nifi  faeripeimn  obtulerint 
Deo  fpiritnm  contribulatum  per  Pani- 
tentiam , 

Certum  efl  autem  aliqua  peccata., 
fragilitatis, aut  ignorantia  per  fe  mor- 
talia , dc  peccatorem  a regno  Dei  ex- 
cludere , nifi  per  facramentalem  Coit- 
feflionem  , de  Ponitentiam  expientur  : 
Unde  dicuntur  venialia, non  quatenus 
veniale  peccatum  difling  jitur  a mor- 
tali , 


Digitized  by  Googie 


710  . Tra  SIJ,  DlJh.U*  Art.IF i 


tali , fcd  quatenus  facilius  de  eis  ve- 
niam i m pe: fubat  peccator,  necitafc* 
veram  oro  tis  Fceaiicntiain  agere  de- 
bebat licuc  pro  cluendis  peccatis  pri- 
mK  ClaiiiS . 

Primum  enim  peccatorum  genus  ca- 
ftigabatur  Ffuiiciitia  publica  , jiixco-* 
fraivriptas  a Canonibus  pfiias.  Srcuit- 
fiuiu  vero  genus  peccatorum  curabatur 
anciiji.itus  eodem  ntudo  , <)'io  nunc 
etiam  curati  folent , videlicet  facra- 
irentali  Coiireiiione  , & Abfulutlone  , 
•c  Satisfactione  privata  : Quamquam 
interdum  contingeret , quOd  aliqua  ex 
ejufmudi  peccatis  etiam  cadigarentur 
pena  canonica,  fcd  non  humili  lu^uo- 
laque  F(nitentia;  Tertium  vcr6  pecca- 
torum genus,  qux  fcillcet  non  erant 
vere  mortalia  , non  curabantur  aliquo 
onere  prxlcripto  ab  Ecclefia  , fed  vcl 
orationum  recitatione  , vcl  elcemory- 
narum  largitione,  vel  pedtoris  percuf- 
iione,  aut  aliquo  ex  illis  remediis  , qui- 
bus jam  pluries  diximus  peccata  pure 
venialia  expiari . 

Hzc  omnia  luculentiilimc  docet  (an- 
dlus  AuguQinus  lib.  de  Fide  , & bonis 
operibus  cap.penult.  ubi  ait:  tiiji  ejfent 
quttdum  i tA gravia,  ut  etiam  excemiuu- 
meatione  pudenda  fmt, non  diceret  /Ipo- 
fiolut  .Congrtg.itit  votis,  i3*  meo  fpiri tu 
tradere  Ituju/modi  hominem  Satai/tt  in 
interitum  carni t,  ut  rpiritus  fahus  fit  in 
die  Domini  ^efu  : Vnde  etiam  dieit : ne 
lugeam  multos  ex  iis , qui  antl  peccave- 
runt , tr  non  egerunt  Pfnitenti*r,i  fuper 
immunditiem  fornicationem  , quant 
gejjerant . Item,  nifi  elfent  quadam  non 
■ea  humilitate  Ppnitentia  fananda,  qua- 
lit  tn  Ecclefia  datur  eis , qui  proprii  pf- 
nitentes  vocantur, /ed  quibufdam  eorrt- 
ptionum  medicamentis  , non  diceret  ipfe 
Dominus : Corripe  eum  inter  te,  0*  ip' 
fum  fotum  , l3fi  te  audierit , lucratus  es 
fratrem  tuum.  Pofiremi,nifi efent  qtta- 
dam  , fine  quibus  hae  vita  uon  agitur, 
uen  quotidianam  medelam  poneret  in-, 
oratione,  quam  docuit , ut  dicamus.  Di- 
mitte uobit,  iyc. 


.Dicq  itaque, tria  tailtiiim  peccatorum 
mortalium  genera  per’publicam  , fcw 
ludtuofam,  dt  huipilcm  i’cnitenciam_> 
fuific  emendata,nunittsmldololatriam, 
Homicidium, 8e  Mpebianr,  quod  utique 
prx  czterls  , luculenter  docet  S.Pacia- 
nus  , ubi  ex  inflituto  in  fuo  parenefi  , 
ciim  de  lutftuofx  Peenitenti*  materia 
difputat , fic  ait : De  modo  criminum-» 
edi/ferens , ne  quis  exiflimet  omnibus 
ptecatis  fummum  diferimen  impofitum  , 
fidulique  requirens  , qua  fint  peeeata  , 
qua  crimina  , ne  quis  exiilimet  propter 
innumera  deliBa  , quorum  fraudibut 
nullit  immunit  eFl , me  omne  hominum 
genutindifereta  pf  ni  tendi  lege  confirin- 
gere  , Oocec  in  lege  Mofayca  minimi 
quoque  peccati  reos  graviter  punitos 
fuiire;Cbriftianos  ver6  per  Chridi  fan- 
guinein  redemptos  afervitute  legis  ia 
libertatem  vocatos  efle.hancque  liber- 
tatem fic  explicat . Hac  illa  libertas , 
quod  non  omnes  adltringimur  quibus 
veteres  tenebantur  , fed  donata , ut  ita 
dixerim  , fylva  debitorum  , ly  remedio^ 
rum  indulgentia  deftinata,  in pauea  eon- 
clufi fumus, ly  necejfaria.  Deinde  Aiflors 
cap.  if.  ubi  Chridianis  per  decretu m_> 
Concilii  Hierofolymitani  interdicitur 
idolothytis , fanguine,  & fornicatione 
( fic  enim  pro  fuffocato  legis  S.  Pacia- 
nus  cum  aliis  tunc  temporis  Patribus^ 
ita  fubjuiigic;  Hac  ePl  novi  Teflamenti 
tota  conclufio  . DefpeUus  in  multis  Spi- 
ritus /ancius  hac  nobis  capitalis  periculi 
conditione  legavit.  Reliqua  peeeata  me- 
liorum operum  compenfatione  curantur. 
Hae  v:ro  tria  crimina,  ut  Bafilifci  ali- 
CUJUS  aflatus,ut  veneni  calix, ut  lethalit 
arundo  metuenda  frint;  non  enim  vitiare 
animam,  fed  intercipere  naverant. ^ua- 
re  tenacitas  humanitate  redimetur,  ean- 
vitium  fatisfxSione  penfabitur,  trifiitia 
jucunditate,  ajperitas lenitate, gravitate 
levieas,honefiate  perverfitas,iy  quacum- 
que contrariis  emendata  proficiunt.^uid 
verd  faciet  contemptor  Dei  l ^id  aget 
/dngu/narius  ? ^od  remedium  capiet 

for- 


“TTigilized  by  G(X)gIc 


PofnitmttA  puhlicd*  7 


fornicator  ? Numtruii  aut  placare  Do- 
minum dcfcrtor  ipjiut  poterit , aut  eon- 
fervare  /an^uincm  fnum,  qui  finiit  alie- 
num, aut  rcitintejprare  Dei  templum  ^qui 
illud  fornicando  violaviti  Itafant  copi- 
talia,  fratrei,  ifia  mortalia . 

Ex  quibus  conflat  Facianutn  non_< 
•lii  crimina],  nec  capitalia  , mortalia* 
que  peccata, quam  tria  illa, idololatrie, 
homicidii,  & adillterii  agnofeere , non 
quia  iis  fulis  charitas  Dei , jufliciaque 
perdicur,fed  qui  ea  tunc  fola  Poeniten- 
tia publica  pf  na  emendabantur  , reli- 
qui peccatores  ab  Eccicfia  quidem  ab- 
ftinebant,  donec  aliis  remediis,  Sacra- 
mentoque  P^nitentic  purgarentur  , at 
^eipfos  excommunicabant:  non  ita  ve- 
ru de  idololatria,  homicidii,  adulterii- 
que criminibus  convidli,  qui  ab  Eccle- 
iia  excommunicati,  nonnili  per  publi- 
cam Satisfadionetn  , & Poenitentiam 
reconciliati  Communioni  reflitueban- 
tur  . 

Idqueipfum  ante  S.  Pacianum  do- 
cuit Tertullianus,qui  in  libro  de  FHidi- 
citia  , quamvis  jam  hatreticus  , fideni_> 
tamen  hac  in  parte  meretur  , quia  ob 
fuum  nimium  erga  peccatores  rigo- 
rem , & aufleritatem  erravit  , nec  tam 
fuum,  quam  Ecclefia! , fuique  temporis 
Chriflianorum  fenfum  refert ; ibi  nu- 
tem reprehendit  Zephyrinum  Papam, 
& Catholicos  , qu6d  erga  fornicatores 
tunc  clTent  indulgentiores  , & non  fo- 
Him  ad  Poenitentiam  , fed  etiam  ad 
Gommunionem  P^nitentia  funtSos  ad- 
mitterent , iifque  refiitnerent  pacent^ 
plenam  , quam  idololatris  , & homici- 
dis negabant.  Vee  enim  Montaniftas 
Novatianorum  antefignonos  tunc  P5- 
nitentiam  facramentalem  , aut  Abfo- 
lutioncm  banc,  fed  fo1mmod6  Com- 
munionem ,&  pacem  , que  duo  plane 
diverfa  erant , Mechis  denegafTe  pro- 
babile efl ; Sed  quidquid  hac  dc  re  di- 
catur , perfpicuum  eil , Tertullianum 
non  alia,  quam  que  ad  illa  tria  capita- 
lia crimina  pertinebant , mortalia, ut 
loquitur , appellatTe . 


Idque  plamtirr  ficibnt  verba  ifla^ 
qulbuscortatur  diluere.quod  fibi  obje- 
^nm  fuerat  a Catholicis,  eque  m^hot 
recipiendos  effe,  ac  ovem,&  drachmft  , 
quarum  illa  errans,  ifla  latitans,  ambo 
requifite  , Se  reperte  cum  gaudio  gre- 
gi, dc  thefauro,  feu.  Ut  loquitur,  arma* 
rio  reflicute  dicuntur  ; lea  enim  cap.7r 
Zicit  periijfc  dicatur  , erit  iy  dt  perdia 
tionif  genere  retraBare,quia  iy  ovit  non 
mPriendo  , fed  errando  , iy  draebma  non 
intereundo,  fed  latitando  perierunt : Itet 
licet  dici periijfe,  quod  fahum  eft:  periit 
igitur,  iy  fidelis  : elapfus  eft  in  fpeOaett- 
ium  quadrigarii  furoris , iy  gladiatorii 
eruoris , iy  feeniea  foeditati t , XifUciC 
vanitatis,  in  iufus,in  eonvMa Jncularit 
fbiemnitatis,  in  officium , ist  minifleritttn 
aliena  idololatria  aiiquar  artes  adhi- 
buit eurioptatis , in  verbum  ancipitit 
negationis  impugit , ob  tale  quid  extra 
gregem  datus  eH  , vei  iy  ipfe  forti  ira  , 
tumore,  amulatione  , quod  denique  fape 
fit  dedignatione  cafiigationit  abrupit , 
debet  requiri,  atque  revocari . ^odpo- 
teft  recuperari  non  periit , ni  fi  foris  per- 
feveraverit . Bene  interpretaberis  para- 
bolam , viventem  adbue  revocans  pecca- 
torem , Mpehum  vero,  iy  fornieatorem  , 
quis  non  mortuum  ftatim  admijfo  pro- 
nuntiarit . 

Item  preclar^  , & erudite  docet  fan- 
clus  Gregorius  NyfTenus  tota  epiftola 
ad  f,eto;um  Micilenes  Epifeopum  , ubi 
Poenitentie  folis  prefatis  tribus  crimi- 
nibus impolite  rationem  petit , noni 
decreto  Apoflolico,  fed  H tribus  preci- 
puis  anime  humane  facultatibus  , fcu 
affeiflibus  , videlicet  ratione  , concupi- 
fcentia,  dc  ira . A ratione  ait  procedere 
idololatriam  , dc  herefim  : i concupi- 
fcemia  adulterium,  dc  fornicationem  ; 
ab  ira  homicidium,  dc  cedem,  que  tria 
dicit  Pfnitentia  publica  , dc  humili  ne- 
ceflarid  debere  puniri . His  itaque  hoe 
mode  diflinBis,  inquit,  quacumque  qui- 
dem precata  ratione  pr  adi  tam  anima 
partem  attingunt,  ejft graviora  a Patri- 
bus 


Digitized  by  Coogle 


7 1 i XrsSid,  DiJjfJL  'ArtJK. 


judicat f /imtyif  majori,  ac  fufficien- 
thri , (y  laboriojiori  eouvcrfone  digna  . 
Slucntddmodum  fidem  in  Cbrifium  nega^ 
vi*  , vel  ad  yudai/mam  , vel  idolorum^ 
talium,  vel  Maniehaifmum,  vel  ad  ali- 
quod aliud  impietatit  genut  defiivificj 
vi/uifit',  qui  voluntarii  quidem  ad  id 
malam  fe  contulit , deinde  feipfiim  con- 
demnavit , totum  tempus  vita  fua  habet 
Poenitentia  tempus ; nunquam  enim  , fi 
myjtica  pergatur, oratio , Deum  una  cum 
populo  adorare  dignus  eenfebitur , fed 
feorfum  precabitur  ; d Saeramer.torum 
autem  Communione  omnino  erit  alienus , 
iye. 

Idem  dicit  de  adulterio  , & cede  feu 
homicidio  . Quamvi»  autem  plurima 
fint  peccata,que  tribus  fupr^  dirflis  ad- 
jungi folent , ut  avaritia  , que  dicitur 
idolorum  fervitus  , & idololatrie  fpe- 
cics  : Tamen  , inquit,  htee  morbi  fpecies 
ineonfiderata  , (j*  abfque  ulla  ejus  cura 
preetermijfa  e fi , quo  fit  ut  hic  morbus  ia 
Ecelefia  redundet,  ly  nemo  iti  his,  qui  ad 
Cieram  adducuntur  , inquirit , num  eo- 
rum aliqui  ei  genere  idololatriec  polluti 
fint . 

Idem  docet  de  fipnore,  & ufura,  qux 
nullis  penis  Canonicis  fubjedla  erant , 
maximi  quando  fiebant  ilaicis;  nam 
Canon,  r/.  Nycjcnus  depofitioncm  in- 
terminatur Clericis  fenerantibus ; tres 
tamen  alias  peccatorum  fpecies  refer:  , 
nempe  furtum  , fepulcbrorum  effolfio- 
nem,  fle  facrilegium  , quorum  Pjniten- 
tia  imponi  folebat.  Sed  iis  tantiim  im- 
ponebatur, ut  ipfe  docet,  quatenus  ad 
unum  ex  prefatis  tribus  capitalibus 
perfpicue  referuntur  : furtum  enim  di- 
vidit in  violentum,  ciim  latro  paratus 
efl  armis,  ad  id  quod  inhiat,  occupare, 
& prohibentem  inter  fleere:  Eft  fle  elau- 
deftinum  , ciim  latenter  rem  alienam^ 
fubripit , eamque  tollit . Prius  ideo  ut 
homicidium  punit;  poOerius  nulla  p^- 
nltentia  publica  cafligat.<SV^«/ci6ror»w 
efijofilonem  duplicem  quoqne  facit:Prio- 
reen,  chm  tantiim  lapides  moventur,fle 


in  alium  ufura  rapiuntur,  fed  corpils 
iatadlum  relinquitur  , necffoli  illiua 
turpitudo  detegitur:  Hoc,  inquit,  licbt 
laudabile  non  fitjut  tomen  venia  dignum 
cjfet , ejecit  eonfuetudo  , Pofteriorera 
cui  p^nitentia  annexa  eii:  fic  deferibit: 
Sedeamis  in  terram  redadic  pulverem 
perferutari,  iy  ojfa  movere,  fpe  aliquem 
eu  defoffis  lucrifaciendi  ornatum  , id  eo- 
dem judicio  condemnatum  efi,  quo  forsti- 
eatio fimpleit . P;nitentia  hanc  fpeciem 
damnarunt , efl  qufld  fit  quafi  fornica- 
tio . Denique  facrilegium  feribit  poena 
miniis  fevera,  qu^m  adulterium  , aut 
homicidium  puniri  , cujus  rei  caufam 
fortfl  brevitatis  caufa  , inflabat  enim_i 
epiflotz  finis,  prxtermifit . 

Idem  prxtcrefl  probatur  ex  univerfo 
Canonum  confenfu , qui  ante  Grego- 
rium  NyfTenum.fle  ipflus  xtate  conditi 
funt.  Nullus  enim  aliis  peccatis,  quam 
tribus  iflis,  fle  eorum  ramis , fle  variis 
fpeciebus  Penitentiam  imponunt.  Hos 
Csnonetdeicripflt  S.Bafiliiis  in  epiflo- 
iis  ad  Amphilochiiim,nullufque  efl  qui 
ad  hcc  dilertfl  pertineat.  Nam  quod  de 
furto  (latuit  Canone  di.  de  eo  furto 
efl  Intelligendum  , quod  S.  Gregorius 
NylTcnus  explicavit:  Quod  de  perjurio 
capa$4.  id  facilfl  ad  Religionis  abnega- 
tionem  reducitur;  non  fecus,ac  prxfli. 
giatores,  fle  incantatores , idque  etiam 
ex  gravitate  pfnz  colligitur.  (>iJod  de- 
nique de  fepulchroruin  effulToribus  de- 
cernit cap.  66,  cum  ea  dillindlione  in« 
telligendum  efl , quam  ex  S.  Gregorio 
jam  enarravimus . Ita  Morinus  lib.  q, 
cap.a. 

Idem  colligit  Morinus  Ibidem  n.  ip. 
ex  Concilio  Eliberitano,  cujus  licet  tot 
fint  Canones,  nufquam  tamen  poeni- 
tentiam , nifi  ob  hxc  tria  peccau  indi- 
cunt: Can.t74.  74.  7f.  Delatoribus,  fle 
falfis  tcflibus  pfnitentlam  imperant ; 
fed  delationes  illx  funt  criminum  , ut 
ipfi  Patres  teflantur  , qux  mortem  ac- 
cufato  inferunt . Idem  dicendum  dc_« 
Can.  14.  Concilii  /Irelateups  i.  ut  ex 

Pesai- 


D!yit;Zod-biy 


De  Poemttntta  publica,  "jii 

Pcenitentia  imponta  , qu*  ad  finem-,  fed  addtnda /unt  Uerynue,nigitus,lyge~ 
ufque  vite  prorogatur.manifeftum  eft.  mitut,  continuata  longo  tempore  ac pro- 
Idem  velut  in  fpeculo  confpicere  eft  traQa  jejunia , iS"  largiut , eleemofynte 
ex  Concilio  /Ancyrano  , ubi  tribus  his  eroganda,  ultrd  nos  ipfos  d Communione 
criminibus  non  modo  penitentiaim-  Ecclejia  removentes , in  luQu  ,ij  in  tri- 
ponitur  , fed  nonnunquam  additur . ftitia  mtslto  tempos-e  permanente s ,ij pat- 
Talis  Peenitentia  ex  antiqua  confactu-  nitentiam  etiam  publici  agentes,  quia 
dine  illi  convenit  .InConciWo  Neoeafu-  jujlum  ejl , ut  qui  cum  snultorum  de- 
riessft  nulli  alii  crimini , quam  ex  his  fru^ione  fe  perdiderat , cum  multorum 
tribus  alicui  infligitur . Nihil  diilimile  adificatione  fe  redimat . , • 

apud  S.  Cyprianum  repetitur . De  Pf-  Hinc  vulgatum  axioma  apud  SS.Pa- 
nitentia  agenda  fepius  verba  facit, fed  tres;  Crimina,qua  leges  fangui ne  vindi- 
femper  de  lapfis  ,hoc  eft,  iis  qui  idolis  eant , Pxnitentia  publica  in  Laieis  , iy 
facrificaverant , aut  idolothyta  come*  depojitione  in  Clericis  vindicanda  Junt. 


derant,  illi  fermo  eft,  fi  duo  loca  exci- 
pias , in  quibus  agit  de  M;chia  , five_, 
adulterio.  Nullum  dubium  eft  , quin 
idem  de  homicidio  pronuntia(Tct,quod 
de  Mfchla , fi  feoccafio  dediiTet . Hac 
Morintss . 

ProgrefTu  tamen  temporis , non  fo- 
liim  hsc  tria  prsfata  crimina  unk  cum 
fuis  appendicibus  per  publicam  Ppni- 
tentiani  fanata,  & punita  fuerunt , fed 
etiam  quacunque  graviflima  judica- 
bantur , ut  colligere  licet  ex  Concilio 
Toletano  primo  cap.  a.  cbm  fic  pf ni- 
tentem definit : Pxnitentem  dicimus  de 
eo,  qui  pofl  Baptifnum,  aut  pro  homici- 
dio,aut  pro  diverfs  criminibus ygravifi- 
mifque peccatis , publicam penitentiam 
gerens  ,fub  cilicio,  divino  futrit  recon- 
ciliatus Altari . Ex  quibus  liquet , non 
tria  tantiim  peccata  , fed  gravlflima_> 
quzque  obnoxia  fulfle  Peenitentix  pu- 
blice . Idem  pluribi  docet  S.  Augufti- 
n<is,  maxime  ver6  fcrm.41.  qui  de  San- 
dlis  inferibitur,  ubi  poftquam  varia  re- 
cenfuHTet  gravia  peccata,  nempe  facri- 
legium,  homicidium,  adulterium,  fal- 
fum  teftimoniuin  , furtum  .rapinam  , 
fuperbiam,  invidiam,  avaritiam,  jura- 
mentum , ebrietatem  alfiduam  , & ea 
diftinxiflet  k minutis  peccatis  , qux  fa- 
cili negotio  redimuntur , maxime  vifi- 
tationc  Infirmorum  , elecmofynz  lar- 
gitione , 8ec.  fubdit  : Pro  capitalibus 
vero  criminibus  non  boc  folitm  /uffieit  , 
Tom,X. 


Quod  utique  preclare  annotavit  S.prof- 
perllb.a.de  Vita  contemplativa  cap.7, 
ubi  feribit:  ^ui  in  aliquo  gradu  Eccle- 
Jiailico  confiituti  aliquod  occulti  crimen 
admittunt , ipfi  fe  vdnaperjuajione  deci- 
piunt, fi  eis  vtdetur  propterea  communi- 
care  , iy  officium  fuum  implere  debere  , 
quod  homines  occultatione  fui  criminis 
fallunt.  Exceptis  enim  peccatis , qua  tam 
parva  funt,ut  caveri  non  poffint,pro  qui- 
bus expiandis  quotidie,  Deo  clamamus  , 
iy  dicimus.  Dimitte  nobis  debita  nofira, 
lyc.  Illa  crimina  caveantur , qua  pttbli- 
cata  fuosAuthores  humano  faciunt  dam- 
nare judicio. ^i  autem  ea  commiferint, 
iy  ideo  prodere  malunl , ne  fententiam 
jujle  excommttnieationis  excipiant , fine 
eaufa  communicant,  Imd  verd  dupliciter 
contra  fe  iram  divtna  indignationis 
exaggerant , iyc. 

Cxfarius  Arelatenfis  HomII.41.eam- 
dem  omnibus  regulam  prxfcrlblt : Ne- 
mo fe  circumveniat  fratres-.Omnis  bomo, 
qui  pofi  Baptifmum  mortalia  crimina 
eomnsiferit,  boc  ejl  homicidium,  adulte- 
rium , furtum,  fal/um  teilimonium  , vel 
reliqua  crimina  perpetraverit , unde  per 
legem  mundanam  mori  poterat  ,fi  pxni- 
tentiam  non  egerit , eleemo/ynam  juftam 
non  fecerit  , nunquam  habebit  vitanLj 
ecternam  , StritftlCis  videtur  hoc  Intelli- 
gere , cCim  crimina  illa  morte  puniri 
per  leges  civiles  efie  afierat.r.on  tamen 
negat  publica  Poenitentia  punienda  ea 
Xxxx  quo- 


Digitized  by  Google 


7 1 4 Traaj.  Dl/p.Tl.  Arf.lF, 


quoque  crimina,  qu*  gravi  tantiim/ed 
non  capitali  poena  pleduntur  . Conci- 
lium Toletanum  4.  cap.  45.  Clericum 
non  mod6  vult  deponi , fed  etiam  ad 
Poenitentiam  redigi , 'qui  crimen  fan- 
gulne  a legibus  vindicandum  commi- 
ferit.  Si  quit  Clericut  in  demoliendit  Te- 
pulchnt  fuerit  deprebenfus  , oportet  Ca- 
nonibut  in  tali  fcelere  proditum  Cleri- 
>eatus  ordine  fubmonert , ij  Peenitentiee 
triennio  deputari.  Unde  S.  Auguftinus 
lib.  p.  in  Oeuteronomium  cap. ^9.  feri- 
bit:  Hoe  nunc  agit  in  Eeclefia  excommu~ 
nicatio  , quod  agebat  tunc  interfeQio  . 
Ciiin  enim  Ecclefia?  nunquam  licuerit 
fanguinem  fundere  , fanguinis  vicem 
fubiit  excommunicatio  ; iu(ftuofaque_, 
PoMiitentla  . Licet  enim  jilura  crimina 
antiquitus  morte,  aut  gravi  aliqua  , & 
corporali  poena  afficiebantur  , quae  hu- 
mili Peepitentia  non  cafligabantur,ve- 
rum  tamen  eft  nullum  gravi  illa  Poeni- 
tentia plexum  fuine,qu'od  lege  vel  Mo- 
fayca,  vcl  Civili,  non  fuerit  graviffima 
p;na  vindicatum . 

§.  IV. 

Vtrum  Pecnitentia  publica  pro  peeeatit 
dumtaxat  publicit  fuerit  prtc- 
feripta  ? 

RE/pondeo  : Id  videri  probabilius  , 
colliglturque  ex  variis  Canoni- 
bus,maxime  vcr6  ex  Canone  4.  Conci- 
lii Ncocarfarieiifis  , ubi  decernitur  : Si 
quii  mulierem  concupifeent  propofuerit 
cum  ea  dormire  , iS,ejus  defiderium  non 
pervenerit  ad effeSum  , manifetlum  eft  , 
qudd  Per  gratiam  fuerit  liberatus . Ubi 
per  liberationem  non  intelligit  exem- 
ptionem a culpa  mortali,  quam  haud 
dubie  contraxit  ille  , qui  moechatus  eft 
in  corde  fuo,  nec  confequenter  etiam 
intelligit  exemptionem  a Satisfactione 
Sacramentali,quam  utique  pro  admllTo 
interno  reatu  luere  debet;  fed  intelligit 
exemptionem  a Poenitentia  publica,  5e 
Cinoalca  , pro  cujus  Canonibus  con- 


dendis, ac  confumandls  Synodus  illa 
verfabatur. 

Q^i6d  autem  hoc  veterum  Ecclefle 
Dodtorum  ,&  Patrum  inftitucum  fue- 
rit, colligitur  ex  Concilio  quod  in  villa 
Inguilembeim  , fub  Ludovico  Pio  an- 
no Sid.  habitum  refertur  in  tomo  3, 
Conril.  Gallix,cujus  Canon  apud  Bur- 
chardum  lib,  11.  cap.  f/.  <Sc  Ivouem 
Carnot.  parte  decreti  i j.  c.  4;.  Aure- 
llanenli  Concilio  attributus  decernit 
juxta  fanQorum  Canonum  /kn&iones,  at 
p quis  rapinam  publieam  , feu  fsrtum 
fecerit , publicam  agat  Peenitentiam  : fi 
vero  occulti  , Sacerdotum  confilio  paeni- 
teat . Idem  quoque  Burchardus  lib.  19, 
cap,  28.  & Ivo  parte  decreti  ijo.  c.4tf. 
ajunt  y fecundum  antiquorum  Canonum 
snftitutionem , facrarum  Scripturarum 
authoritatem  , iS  Ecelefiafiicam  eonfue- 
tudinem  diferetionem  fervandam  h Sa- 
cerdotibus inter  Peenitentes  publici  , fiT 
abfeonsi.  Nam  qui  publici  peccat , opor- 
tet, ut  publici  mulSetur  Poenitentia  . 
Q^i  Canon  habetur  In  cap.  if.  Con- 
cilii Cabilonenfis  1.  & Arelacenlis  6. 
cap.  2<S.  quo  decernitur , ut  qui  de  pu- 
blico crimine  convidi  funt , rei  publici 
judicentur  , Ij  publicam  Peenitentiam 
agant  fecundum  Canones  , ut  refertur  in 
eodem  fecundo  tomo  Conciliorumuj 
GalliaiFruftra  autem  fieret  mentio  pu- 
blicorum criminum  , fi  pro  quibuslibet 
peccatis  mortalibus  etiam  occultis, ea- 
dem Poenitentia  publica  Injundia  fuif- 
fetjunde  hoc  femper  diferimen  fuit  in- 
ter publice  peenitentes, & occuIti,qu6d 
illi  P*niteiitia  publica  , iftl  vero  non- 
nifi  fecreta  Satisfadiione,  & P?nitentia 
corrigerentur  , Idque  , ut  mox  dicatum 
eft,  facundum  antiquorum  Canonum 
inftitutionem  , facrarum  Scripturarum 
authoritatem  , & Ecclefianicam  con- 
fuetudinem;  qua;  utique  tres  authorita- 
tes  tantx  funt , ut  etiam  unica  exiliis 
ad  hoc  firmandum  fufficeret . 

Hocipfum  confirmat  Ivo  variis  te- 
ftimoniis  ex  antiquis  Canonibus  col- 

ledlis. 


Bigiti^ocfby  Googlc 


De  Poenitentia  publica,  .715 


ledlis,  maximi  veru  in  parte  decreti  i f. 
cap.  Si’  in  RUO  habetur,  ut  jit>uis  ined- 
itum occulti  comnu/erit.iy  Sacerdoti  oc- 
culti eonf  Iponem  egerit,  indicetur  ei  re- 
medium Canonicum  , quod  Jubire  de- 
buijfettfi  ejut /acinus  publicatum  fuilfet. 
Verum,  quia  latet  commiffum  , detur  ei 
i Sacerdote  conftlium  ut /aluti  animd 
fud  per  occultam  Poenitentiam  proficiat. 
Hoc  eft , ut  ‘oeraciter  ex  corde  fe gravi- 
ter deliqui  f'  corfiteatur,  iS  per  jejunia, 
is  elcemcjjnas  , vigilias,  atque  Pacras 
orationes  eum  lucrymis  fe  purgare  con- 
tendat , is  fte  adfoem  veni d pro  miferi- 
cordia  Dei  pervenire  confidat . t^uibus 
verbis  Ivo,  non  tam  prooriam  fenten* 
tiam  aperit,  quam  feiifuin  Ecc?efi»  an- 
tiqui ; fiquidem  fatetur  fe  id  dumtaxat 
ufurpare . 

His  addere  licet  Com  illum  Triden- 
tinum  /\jf.  14.  cap.  p.  ubi  cum  dixifTet, 
oportere  d paenitdtibus  omnia  Oeceato-, 
mortalia  , quorum  poti  diligentem  Tui 
difealfionem  eonfeientiam  habent, in  Con- 
fejfione  recenferi  , etiamfi  occultiffima  il- 
la fint : i3  tantum  adverfus  duo  ultima 
Decalogi precepta  eommilfa  , qud  non~ 
nunquam gravsiis Jduciant , iS p'rieulo- 
fiora  Puntiis , qud  in  manifjto  admit- 
tuntur’, ubi  maiiifedc  loquitur  de  pec- 
catis mortalibus;  fubjicit  paul6poll; 
Etji  Cbnftus  non  vetuerit , quin  aliquis 
in  vindiciam  /uorum  /celerum  , (S  fui 
humilsationem  , eunt  ob  altorum  exem- 
plum , tiem  ob  Eeclefid  off"  "Pd  ddifi- 
cationem  deliUc,  fua  publici  confiteri 
peffir , non  efl  tamen  hoc  prdceptunu» 
divinum  , nec  fatis  cor, fulti  humana 
aliqua  lege  prdciperetur,  ut  dehQa  t>rd- 
ferttm  Jieret  a,  publtea  effent  Corfjfione 
aferienda.  £x  quibus  fle  argumentari 
Iicct : Publica  P^nitentia  Confedio 
non  fuit  a Chrilio  pracepta,  nec  ab  Ec- 
clefia  confulte  potuit  imperari , ne  vi- 
delicet pfnitens  infamaretur  : fcd  ea- 
dem oriretur  infamia  ex  Satisfatffione 
publica  pro  occultis  peccatis  ; 0 quis, 
cnimfubirc  cogeretur  PtBiutcntiain_> 


publicam  de  peccatis  occultis,  ille  pro- 
cul dubio  alicujus  mortalis  peccati 
reus  meritb  exiftimaretnr  , Ilquidem_4 
non  iiifl  procjufmodi  peccatis,  illam 
Imperari  ab  Ecclefia  noverint : igitur 
qua  ratione  non  potuit  pricipi  ab  Hc- 
clefia  ConfelTio  publica  peccatorum 
occultorum  , ita  nec  pricipi  potuit  Sa- 
tisfactio , feu  Pinitentia  publica  pro 
peccatis  occultis  . 

Confirmatur  anihor\tate  S.  Aug  illi- 
ni homll.  po.  cap.  4.  ubi  cirn  dilliiixif- 
fet  duplicem  excommunicationem, qua 
quis  removetur  a participatione  Eucha- 
t\i\\3e,fpontanram  videlicet,  & coaCinm, 
feu  imperatam  ab  Ecclcflse  Antillibus  , 
dixilferque;  Implicatus  ergo  quis  tam 
mortif-ris  vinculis pe'ecatorum  detreClat, 
aut  differt,  aut  dubitat  confugere  ad  ip- 
fas  claves  Eeclefid  , quibus  folvatur  tn 
terris,  ut  fit  folutus  in  ceelo’,(S  audet  fibi 
poft  hanc  vitam  , quia  tantum  Chriflia- 
nus  dicitur  ,falutem  aliquam  polliceri  :• 
paul6  poli  infert : ffudicet  ergo  feipfuni 
homo,  in  iftts  voluntate  non poteft. . . ,iy 
eum  ip/cin  fe  protulerit  feveri^md  me- 
dieind,Ped  tamen  medicind  fententiam  , 
veniat  ad  Antifiites  , per  quos  illi  in  Ec- 
elefia  claves  mini/lrantur  , Is  tanquaen 
bonuijam  incipiens  effe  fiiius  , materno- 
rum membrorum  ordine  eudod/to,a  prd- 
pofitis  Sacramentorum  accipiat  Satis fa- 
Qionis  fud  modum . 

Quibus  verbis  fignilicat  ,qu6d  ante- 
quam poenitens  ad  Antillitcs  , &cla- 
viun>  minillros  accedat,  jam  certum 
coDllituit,&  peccati  confciiim  fe  Com- 
munione indignam  judicat  , nec  ad 
Ecclefis  Minillros  accedit, ut  hanc  Ex- 
communicationis fententiam  accipiat, 
fed  modum  quo  Deo.de  Ecclefir.fi  eam 
aliquo  fcandalo  offenderit,  fati<  faciat ; 
,,  fubditenim:  Ut  in  offerendo  facri- 
„ hejo  cordis  contribulati  devotus,  & 
„ fupplex  id  tamen  agat , quod  non 
„ foiiim  illi  profit  ad  recipiendam  fa- 
„ lutem  , fed  etiam  citeris  ad  exem- 

pium  : ut  fi  peccatum  ejus  non  fo- 
X X X X a liim 


,71«  Tr»a.lD!/p. 

,y  It'im  !n  fravi  ejus  maTo/ed  etiam  in 
M tanto  fcandalo  e(l  aliorum;  atque 

hoc  expedire  utilitati  Ecclelis  vide- 
f,  tur  Antiditi , in  notitia  multorum  , 
3,  vel  etiam  totius  plebis  agere  ptsni- 
,,  tentiam  , non  reculet , non  relidat , 
,,  non  lethali , & mortifera  plaga  per 
pudorem  addat  timorem  . Quibus  ver- 
bis S.Augudinus  fatis  aperte  figniflcat, 
foluri  peccata  publica  ,e(Te  Picnitentia 
publica  corrigenda  ; monet  enim  An- 
tidites  , ut  in  imponenda  Pcenitentia_> 
cum  magna  cautione  fe  gerant , ut 
quod  non  grave  fobimmodo  peccatori 
malum  elTet,fed  vertere  etiam  ih  fcan- 
dalum  aliorum  , de  eo  peccato  Poeni- 
tentia in  notitia  multorum  , vel  etiam 
totius  plebis  pro'  Antilliium  judicio 
ageretur . Quod  autem  de  peccato  pu- 
blico loquatur,non  autem  indifferenter 
de  quodlibet  peccato  mortali  , ut  vult 
Morinus//^.y.  aperte  fignificant 
,,  verba  fequentia;  Quid  ed  infelicius, 
„ /;/7»/>,quid  perverfius.quam  de  ipfo 
,,  vulnere,quod  latere  non  poted,  non 
,,  crubefeere , & de  ligatura  ejus  eru- 
,,  befcere  ? 

Idem  docet  S.  Dodior  fcrm.4i.  dtj 
Sandiis,  ubi  explicato  leviorum  pecca- 
torum remedio, graviorum  curationem 
fic  explicat:  /Va  eapitalibut  verb  crimi- 
tiibut , inquit,  r.o» hoc  folum  fufficit,fei 
aiUlendte /unt  Urrj-na  , ruditus , 
miim , continuata  longo  tempore, ac  pro- 
traUa jejunia  , {y  largtores  elcemofynte 
eroganda , ultrb  tmip/bt  a Communione 
r cckfia  remobentet , in  luBu , iy  in  tri- 
fUtia  multo  tempore  permanentes, ly  Pf~ 
r.itentiam  etiam  publice  agentes ; ejssia 
juflum  ejl,  ut  qui  cum  multorum  dcflru- 
(lionefe perdiderit , eum  multorum  adi- 
ficatione  fe  redimat . Quibus  poderiort- 
bus  verbis  aperti’  fignificat,  eum  dum- 
taxat obligari  ad  faciendam  Poeniten- 
tiam publicam  , qui  plures  fuo  fcanda- 
lofo  peccato  offenderat,ac  fubinde  non 
renfet  S.  Augudinus  Poenitentiam  pu- 
blicam eife  agendam  de  occultis  pecca- 
tis . 


U.AruIF. 

<^6d  autem  revera  S.  Augudinu» 
cenieat,  publicam  Poenitentiam  non  ef- 
fe  agendam  pro  quolibet  peccato  mor- 
tali, five  occulto,  live  publico  cluendo, 
aperti  condar  ex  epidola  ubi  lo- 
quens  de  iis  , qui  aliena  bona  furati,  ea 
redituere  recufant,  ait:  Agimus.quan- 
tum  Epifcopalis  facultas  datur  , iy  hu- 
manum quidem  nonnunquam,fed  maxi- 
mi ac  femper  judicium  divinum  eommi- 
nantes : noleutet  autem  reddere  quos  no- 
vimus,iy  mali  ubHuU]fe,iy  unde  reddant 
habere  , arguimus , increpamus,  iy  dete- 
flamur,  quojdam  clam  , quofdam  palam, 
peut  diverptasperfonarum,diverJam  vi- 
detur recipere  niedicinam,nee  in  aliorum 
perniciem  ad  in f uniam  concitari.  Ali- 
quando etiam  , p res  magis  curanda  non 
impedit,  fanUi  altaris  Communione  pri- 
vamus . Non  igitur  cenfet  S.  Augudi- 
nus quodlibet  peccatum  mortale  elTe 
necelfarib  publici  arguendum  . 

£i  fiibfcribit  S.  Leo  epid-ia.  ad  Ru- 
Aicum  cap.tj.  ubi  requirenti  Rudico  , 
quK  Poenitentia  elfet  imponenda  his, 
qui  convivio  Gentilium, & efeis  itnmo- 
latitiis  tifi  funt,  ita  refpondct:  ^i  con- 
vivio foh  Gentilium  , (y  efeis  immolati- 
tiis  ttp  funt , poffunt  jejuniis , {y  manus 
impoptione purgari  , ut  deinceps  ab  ido- 
lothytis abpinentes  , Sacramentorum-» 
Chrifli  pojpnt  effe  participet : p autem 
idola  adoravere,  aut  homicidiis , ve!  for- 
nicationibus contaminati  funt , ad  Com- 
munionem  eos , nip per  Pcenitentiam  pu- 
blicam non  oportet  admitti.  Quibus  ver- 
bis, ut  apparet,  loquitur  S.  Leo  de  pec- 
catis mortalibus  , qua*  poterant  fuilTe 
publica  , & aliquid  facrilegil  habuiffe ; 
unde  monet  ea  debere  jejuniis  , & ma- 
nas impofitione  purgari , quod  utique 
non  convenit  tantbm  venialibus  : qute  . 
tamen  eximit  a Poenitentia  publica  , ad 
quam  obligat  reos  idololatria;  , homi- 
cidii , & mcechic  . Itaque  non  cenfet  , 
omnia  peccata  mortalia,etiam  occulta, 
debere  curari  Panltentia  publica . 

Concinit  pariter  S.  Cxfarius  Arela- 

ten- 


De  Poemtentta  publica . 717 


tenn<!  homil.i.  ubi  diftinguens  peccata 
in  deliifla  levia  , qux  privata  compun- 
«flione  delenda  funt , Sc  in  facinora, 
feu  capitalia  , qus  lacrymis  , rugitu,  & 
gemitu  , ac  longo  tempore  protractis 
jejuniis  expianda  funt , ait  , pro  his 
cluendis  abftinendum  elTe  ik  Commu- 
nione : Nas  ipfos  , inquit , ab  Ecclefsa 
Cammunhne  removentes  in  /uSu,  iy  tri~ 
ftitia  multa  temtare  permanentes Poe- 
ni tertiam  etiam  publiei  acentes  ; quia 
juUum  efi,  ut  qui  eum  multarum  dejl ru- 
fi ione  fe perdidit , cum  multo  rum  adifi- 
tctiasie  fe  redimat . Quibus  poftrcmis 
verbis  ,per  facinora  capitalia,  qu«  dicit 
iVnitentla  publica  debere  expiari,haud 
dubie  intelligit , peccata  publica  , quz 
cum  Ecclefia;  fcnndalo  facta  fuerant, & 
•cum  multorum  deftruAione.  Noncen- 
fcc  Igitur,  omnia  omnino  peccata  mor- 
talia neceflario  debere  Pcsnitecula  pu- 
blica expiari . 

Eis  addipulatur  S.  Eligius  Homll.rj. 
ubi  cum  admonuIITet  publice  pccniten- 
tes  , ut  gravia  facinora  , qu/C  fallente 
diabolo  eommi ferant, cum  gemitu,  iy  fu- 
fpiriis  quandiu  viverent , lugerent',  ad 
peccatores  de  Foiniteotia  non  publica, 
Icd  ejufdem  rationis  cum  ea  , qua:  mo- 
do in  ufu  eft  , agenda,  orationem  hanc 
in  die  cccne  convertit . Vos  etiam  fra- 
tres poji  exhortationem, quans  hac  die  ha- 
buimus ad  pernitentes,  mecum  admoneo  , 
ut  ur.ufquifque  noftrum  recurrat  ad  eon- 
feientiicfute  fecreta  , interroget femeti- 
pfum  , qualiter  per  totum  annum  ( ma- 
xime bis  facris  diebus  ) converfatus  eff  , 
(yfi  invenerit  in  eos-de  fuofpinas,  iy  tri- 
bulos delillorum,jludeat,auxiliante  Deo, 
quantocius  evellere  , (y  evellendo  eradi- 
care ; bifque  eradicatis  e fodiat  vomere 
falutari  , ac  Flercora  , id  cft , bossa  opera 
immittat , ut  poffit  facere  fruBum  ,iy  fi 
bsdie pariter  confeffus  fuerit , ut  valeat 
dignus  interejfe  flemnitati  prafentis 
dtei,  qute,quia  in  eo  Dominus  cusn  /Ipo- 
flolis  fuis  cantavit,  Ceena  vocatur  . Vnde 
fummopere , ut  Sacramenta  corporis , iy 


fanguinis  Domini  digne  recipere  queat , 
quatenus  potius  falutem  , quam  damna- 
tiofsem  AsiuiRAT  . His  fubjungit : Non 
ergo  abhorreamus  peenitentes  iftos  pro- 
pter magnitudinem  /ceterum  fuorttm  , 
quia  fieri  potefl , quod  multi  funt  inter 
vos  , qui  pejora  eommiferint . Audis  p^- 
nitentes  publicos  nonnifi  ob  graviora 
facinora , feu  propter  magnitudinem  fce» 
lerstm  aci  eum  gradum  detrufos  elTe  ? 
audis  Heri  po(Te,ut  alii,  qui  pejora  com- 
miferint , quia  Eccleflx  noti  non  funt  , 
nec  de  illis  convicti,  ab  ea  agenda  libe- 
ri funt?  Audis  przter  Illos  peenitentes 
elTe  alios  in  Ecclefia  peccatores  , qui 
confclentiam  fp!nls,&  tribulis  oblicam 
habcict,  quos  evellere,  & eradicare  eos 
oporteat,  ut  digne  Eanteorporis  Cbri- 
Ai  participes  , hos  fl  ipfo  die  cccns  Do- 
mini pariter  confeill , & confequenter 
ante  Satisfacilioncm  , quz  a Sacerdote 
injungitur  perfectam  abfoluti  fuerint, 
digne  polTe  recipere  Sacramenta  cor- 
poris , & fanguinis  Domini,quz  iioAra 
hodietna  difciplina  eA  , quem  adver- 
farii  duodecim  primis  fzculis  Ecclcfias 
inauditam  elTe  inaniter  garriunt  ? 

Quod  autem  dixerat  Homil.i  j.poA- 
modum  fufiflime  repetit  Homil.  ip.ubi 
peenitentes  more  noAro  Pccnltentlam 
agentes,  & a publicis  pcenitcntlbus  di- 
Ainctos  alloquens  , Ec  hortatur  ad 
agendam  Poenitentiam  : Interim  dum 
cogito , dumque  in  corde  meo  requiro  , 
quibus  verbis  moneam  vos  fugere  a ven- 
tura ira  , nulla  pr<eftantiora  vifa  funt  , 
quam  ea  , quibus  Dominus  in  initio  fute 
precdieationis  omnibus  perfuadere  con- 
tendit , dicens  , Pasnitentiam  agite  , ap- 
propinquavit enim  regnum  caelorum  . 
^uicumque  ergo  veftrum  bis  quadrage- 
num  dierum  obfervationibus  Poeniten- 
tiam,ly  Confefponis  fup  debitum  fe  exer- 
euijfe  reeotit  , agat  Domino  gratias  , & 
quidquid  Dei  templum  in  fe  violando  de  • 
Rruxerit , non  defperet , fed  cito  a mato 
iniquitatis  fnx  confurgat.  Non  enim  qui 
peccat,  fed  qui  in  peccato  per fever at , odi- 

t 1 


Digitized  by  Google 


7 1 8 Tra^.  I.  Difp.  JL  Art,  IK 


IriliifU  . Vt  erifo-Tifrih  Domhi  Cfcrm- 
dum  Marcum  utar  , nuihut  dictt  , quod 
9of-h  dico , omnibus  dio  , •oigiintc ; Si- 
rniiitcr  quod  dico  , omnibus  vobis  dico  , 
Clericis  , Ljicis  , ac  Sr:ilimonialibus  , 
at  ouifqtiis  fe  recolit  invidi -e,  aut  'ctra- 
Bioisis,  odii  quoque,  Ij  fornicationis,  jive 
incoefttts,  iy  perjurii  , caterorumque  vi- 
tioruns  contagione  attaBum  , faltem  ho- 
die per  divinte  falutis  medsea mentum,  in 
quantum  psicvalet  » fe  purificare  procu- 
ret . Confiteatur  adverjum  fe  i<tjuUitiam 
fuam  Domino  , ut  renuttat  isnpietafm 
cordis /hi,  iy  reliquiae  cogitationum  ejus 
diem  feUum  agant  Dsmisio  . Tum  enim 
rclioutg  cogitationis  diem  ftQum  agunt 
Domino,  qjsando  nuUibet  peccator pofi 
prius  datam  Conf./fionem  fe  cohibere  pol- 
licetur ab  iniquitate  fua  , totufque  pro- 
rumpit in  lactymas , iy  in  affiiBionetiLj 
cordis  , quoniam  cor  contritum  , iy  hu- 
miliatum Deus  non  /pernit  , iy  tjufmo- 
di  feUivitas  cuultantibus  /hgehs  fit , 
Veritate  attejiarte,  quec  aif.  S^uia  gau- 
dium tft  in  caelo Jttptr  uno  peccatore  co- 
ram ArgeUs  Dei  . ^jsia  ergo  majora 
crimina  admittentibus , majora  funt  ad- 
bibendaremedia  , cosivertam  me  ad  vos 
quos  Fcclefia  ex  more peenitentes  voc.it  , 
iyc.  CJmbus  verbii  S.  £ligiu&  Clericos, 
Laicos  , & Sandtimoriiales, quantumvis 
fornicationis,  incoctius,  perjurii , cate- 
ronimque  vitiorum  cjufmodt , non  ta- 
men publicorum,  reos,  nec  inter  pu- 
blice pfcniter.tes  numerat,  nec  pro  ex- 
piandis criminibus  ad  illam  Poeniten- 
tiam publicam  diuturnamque  compel- 
lat : fcd  monet  tantiim  , ut  fi  Quadra- 
gefima  initio  aut  progrefTu  Confeflio- 
nis  fuir  debitum  non  exolverimt , fal- 
tem eo  ipfo  die  cocna  Domini  injufli- 
tiam  fuam  , & pcccara  confiteantur,  ut 
ab  eis  per  Ab/uliitiQpem  Sacramenta- 
lem  mundati, diem  fcfluni  apfant,&  fa- 
cram  cum  aliis  ctrnam  percipiant . 

Dices  primd  : Pro  quolibet  crlmine_» 
ollm  pneferi)  ta  fuit  , & injiincSa  lu- 
(ftuofa  Poenitentia:  fcd  ex  SS.Patribus, 


qiiodiibet  peccatum  mortale  crimen_» 
c(l  : igitur  pro  quolibet  peccato  mor- 
tali , (ive  occulto  , fivc  publico  illa  P(- 
nitentia  fuit  injuniffa  . 

N^go  minorem:  Conflat  enim  ex  jam 
di(flis,no'i  omne  peccatum, quod  mor- 
tale appellamus,  crimen  k SS.Patrib  us 
didlum  fuifTe  ,imo  pleraque  vere  mor- 
talia ^ nonnullis  Patribus  levia, & quo- 
tidiana appellata  fuerunt  , ut  conflat 
tum  ex  S.Auguflino  , tum  ex  S.Pacia- 
no : Ille  enim  lib.S4-  quxflionum  q.itf. 
omnia  ignorantias  , & fragilitatis  pec- 
cata venialia  appellat , inter  quz  cer- 
tum efl,  plurima  e(Te  mortalia;  hic  ve- 
ro in  fua  Parseneli  non  alia  crimina  , 
nec  capitalia  peccata  agnofeit , quim 
idololatria;,  homicidii,  & adulterii : 
conflat  autem  plurima  alia  peccata^ 
e(Tc  revera  mortalia  , ac  proinde  non 
omnibus  peccatis  mortalibus  injuutfla 
fuit  Pccnitentia  publica. 

Vrgebis : Canones  adulterio  cuivis 
fivc  publice  , flve  occulte  fatflo  injun- 
gunt eamdem  Poenitentiam,  & Genna- 
dius  lib.  de  Eccicfiaflicis  dogmatibus 
cap.  5:  j.  aflerit,  quod  fi  quis  mortalia—» 
peccata  commifit , publica  Pfuitentia 
latisfacere  debeat . 

Similiter  Fulbertus  Carnotenfis 
ferm.  a.  ad  populum  , docet , propter 
qtiarlibct  peccata  mortalia  , peccatores 
ab  Ecclcfia  fcpararl  , hoc  efl  , excom- 
municari , & deputari  ciim  veniam.» 
pollulant  inter  publicos  peenitentes  : 
igitur  quodiibec  peccatum  mortale.^ 
fubjici  debet  Pfiiitentia;  pablicee  . 

V go  ccnfequentiam  : & ad  Genn.a- 
dium  dico, Eum  dumtaxat  loqui  de  fo- 
lis  gravioribus  criminibus  : nam  alia_> 
agnovit  peccata  mortalia  , qua:Pcciii- 
tentia  privata  pofTent  expiari,  ait  eiiitn 
ibidem  ; Quotidie  Eueharifiite  Commu- 
nionem percipere  , nec  laudo  , nec  repre- 
hendo ; omnibus  tamen  Dominicis  diebut 
commuuicandum  Juadto,  iy  hortor, fi  ta- 
men fine  cfifeQu  pe  ccaiidi fit,  nam  haben- 
tem adhuc  voluntatem  peccandi, gravari 

ma- 


---Dtglli. . 


De  PoemtentiA  publica . 7 1 p 


tnagh  • dico  Eucbarifliic  perceptione  , 
quam  purificari . Et  ideo  quamvis  quis 
peccato  mordeatur  , ij peccandi  non  ha- 
beat de  eatero  volunt.itent,  !y  communi- 
caturus fatisfaeiat  lacrymis,&  orationi- 
bus , confidens  de  Domini  mifiratione  , 
qui  peccata  piet  Conf  ffioni  donare  con- 
/uevit,  accedat  ad  Euchariiliam  intrepi- 
dus , iy /i eurus . eribus  verbis  genera- 
libus per  peccatum  confcieiiciam  pec- 
catoris mordcns,non  aliud  quam  mor- 
tale intellexit , quodque  non  fola  ora- 
tione Dominica  , fcd  lacrymis  ; & ora- 
tione t ipfaque  pia  Confeflione  Sa- 
cramentali  nt  mundandum  . Unde 
non  quodlibet  peccatum  mortale  in- 
tellexit, l'eJ  tantiim  graviora  aliqua 
crimina,  ciim  fubdit : Sed  dc  illo  di- 
co quem  capitalia  , iy  mortalia  peccata, 
non, gravant,  nam  quem  mortalia  crimi- 
na pofi  Baptifmum  commiffa  premunt  , 
hortor  prtus  publica  Peenitesitia  fatisfa- 
ccre  , iy  ita  Sacerdotis  judicio  reconci- 
liatum Comnmnioni fodari  , fi  non  vult 
ad  judiciumjy  condemnationem  fui  Eu- 
cbariftiam perdpere.  Quibus  verbis  non 
tam  Sacramentalem, quam  Canonicam 
reconciliationem,  &c  Abfolutionem  in- 
telligit . 

Ad  Fulbertum  dico,eum  duplicis  ge- 
neris peccata  agnofccre , quorum  alia 
fint  martalia,  alia  ver6  crimina, quibus 
omnibus  Baptifmi  munditia  polluitur  , 
ait  tn\m‘.Si permanfifiemus  in  illa  mun- 
ditia , qua  nobis  per  Baptifmum  dato-r 
tjl,  veri  fecliees  e/femus  fed  non  perman- 
fimus  , cecidimus  enim  per  nofiram  cul- 
pam , non  folhm  in  peccata  , fed  etiam-» 
in  crimina  , propter  qua  Peccatores  ah 
Eeclefia  feparantur , qualia /unt  homi- 
cidia , adulteria,  fornicationes  ,facrile- 
gia,  rapina,  furta,  falfa  teftimonia  ,fu- 
perbia  , invidia  , avaritia  , diutina  ira- 
cundia , ebrietas  affidua  . Quibus  verbis 
Fulbertus  delidla  , quibus  Baptifmi 
munditia  polluitur  triplicia  agnovit  : 
quadam  enim  foKim  funt  peccata, qui- 
bus maculatur,  & perditur  Baptifmatis 


iiinocentia,alia  ver6  funt  crimina, pro- 
pter quf  peccatores  ab  Ecclefia  excom- 
municantur . 

Secobfiat , qu6d  varia  peccata  mor- 
talia recenfeat  , inde  namque  Inferre_> 
non  licet  quodlibet  peccatum  mortale 
excommunicationis  poena  effe  pletflen- 
dum;  licet  enim  avaritiam',  invidiam  , 
& fuperbiam  in  eo  numero  pofuerit , 
non  tamen  licit  inferre , eum  omne  id 
genus  peccatorum  cenfere  excommu- 
nicatione elTe  pledlendum;  nam  aliqui 
ex  e)ufmodi  peccaminofis  adibus  ve- 
niales efl*e  poirunt,quemadmodum  igi- 
tur , quantumvis  ebrietas  omnis  pleni 
libera  , & voluntaria  mortalis  efi  , nec 
tamen,  nlfi  diutina  fit,cenfet  Fulbertus 
eamjexcommunicationis  pena  effe  ple- 
dendam,  nec  pariter  iracundiam  fimili 
pfna  elTe  afficiendam  , nifi  dum  ell  af- 
udua:  ita  non  exiftimavit  Fulbertus 
'omnem  avaritiam  , aut  invidiam  , aut 
fuperbiam  elTc  afficiendam  Excommu- 
nicatione , fcd  tantum  citm  ob  aliquas 
circum(lantias,ac  potiffimiim  fcandali, 
hac  p?na  in  hujufmodi  peccatores  ani- 
madvertendum elTe  Ecclefi*  Pralati 
cenfuerunt  :■  non  fecus  ac  folent  ali- 
qui P.rafules  fub  excommunicationis 
p^na  prohibere  , ne  quis  choreas  agat 
in  Quadragefima,  & fub  interdidojne- 
quis  Clericus  cauponas  ingrediatur,ra- 
tione  fcilicet  fcandali  . 

Obijeiesjecundd:  SS.Patres  triplicem 
dumtaxat  Poenitentiam  agnoverunt  : 
Primam  ante  Baptifmum  , fecundam_> 
venialium  , terriam  reliquorum  pecca- 
torum , quam  luduofam  , & publicam 
fuilTe  colligitur  ex  S.Augufl.Homil.fo, 
& 17.  & lib.  de  Fide,  & operibus,  nec- 
non  epift.  io8.  nam  Homil.  vo.  cap.  9. 
. cbm  dixiffet  S.Auguflinus:  Tertia  aSio 
tfi  Poenitentia  , qua  pro  illis  peccatis 
fubeunda  efl,  nua  legis  Decalogus  conti- 
net,(y  dc  quibus  Apofiolus  aif.^onian 
qui  talia  agunt,  regnum  Dei  non  poffide- 
bunt . Polliiiodum  enumerat  ejufmodi 
peccata  cum  ApoUolo  ad  Ephef.  p.  & 


a 


Digitized  by  Googie 


710  TraH.  I.  Difp.  II.  Art.  ly. 


•d  Gal  >t.  V.  & tandem  colli^t : In  hac 
crgc  Pfcnitentia  majorem  quifque  in  fe 
/rv.  ritatem  dehet  exercere , ut  a feipfo 
judicatui  non  judicetur  h Deo,jieut  idem 
ylpoflolus  ait,  fi  enim  notjudicaremut,  d 
Domino  non  judicaremur.  Afeendat  ita. 
que  homo  aiverfitm  fe  tribunal  menti t 
fuK  ,fi  timet  illud  , quod  oportet  nos  ex- 
bibere  ante  tribunal  Chrijli,  ut  illud  re- 
dpi. It  unufquifque  quod  per  corpus  gef- 
fit.fioe  bonum:  five  malum:  confiituatfe 
ante  faciem  fiam  , ne  hoc  ei  pofiea  fiat . 
Uam  minatur  hoc  Deus  peccatori,  dicens: 
Arguam  te  , ij  jlatuam  te  ante  faciem-} 
tuam  . dtque  ita  eonftituto  in  corde  ju- 
dicio , adfit  accufatrix  cogitatio , tefiis 
confeientia,carnifex  timor.  Inde  quidam 
/anguis  animi  conflentis  per  lacrymas 
profluat:  Poflreied  ab  ipfa  mente  talis 
fententia  proferatur,  ut  fe  indignum  ho- 
mo judicet  participatione  torporis  , iy 
/anguinis  Domini-,Vt  qui  feparari  d re- 
gno ceelorum  timet  per  ultimam  fenten- 
tiam  fummi'yudicis , per  Ecclefiaflicam 
dijeiplinam,  a Sacramento  cpleclis  panis 
interim  feparetur . Verfetur  ante  oculos 
imago  futuri  judicii  : ut  eum  alii  aece- 
dant  ad  altare  Dci,qud  ipfe  non  accedit, 
cogitet  quam  fit  contremifeeuda  illa  pp- 
na  , qua  percipientibus  aliis  vitam  icter- 
nam,alii  in  mortem  prtccipitantur  tcter- 
nam  . Ad  hoc  enim  altare  , quod  nunc  in 
Ecclefia  eli  in  terra  pofitum  terroeiis  ocu- 
lis  expofitum,  ad  myfteriorum  divinorum 
fignacula  celebranda,  multi  etiam  fetle- 
rati poffunt  accederr.quoniam  Deus  com- 
mendat  in  hoc  tempore  patientiam  fuam, 
ut  in  futuro  exerat  feveritatem  fuam  . 
Ad  illud  autem  altare  , qub  prtceurfor 
pro  nobis  introivit  yefus,  qub  caput  Ee- 
clefitcpr ace/fit , membris  eateris  fecutu- 
ris , nullus  eorum  accedere  poterit , dc->  . 
quibus, ut /am  commem  oravi, dixit  A 00- 
ftoluv,  Quoniam  qui  talia  agunt, regnum 
Dei  non  pojfidebunt.  Solus  enim  Sacer- 
dos  ,fed  plani  ibi  totus  affiflet , adjunSo 
fcilieet  corpore , cui  caput  e fi , quod  jam 
afeendit  in  cplum.  Ule  cE  cui  dixit  Apo- 


floltts  Petrus . Plebs  fanCfa  , regale  Sa- 
cerdotium : ^omodo  ergo  in  interiora 
veli  , iy  in  illa  invifibilia  SanQorum  in- 
troire audebit,  aut  potent , qui  medici- 
nam ceelefiis  difciplince  contemnens, no- 
luit paulifper  b vifibilibus  fepararil^ui 
enim  voluit  humiliari  , at  exaltaretur  , 
eum  exaltari  noluerit,  dejicietur  , fiT  in 
eetterum  fe  jungetur  ab  tcternis  SanEis, 
quifquis  hoc  tempore  per  merita  obe- 
dientiic,iy  perSatisfa  E ion  em  Pee  ni  tenti  se 
' non  (ibi providit  looum  in  corpore  Sacer- 
dotis . 

Diflinguo  antecedens  : SS. Patres  tri- 
plicis generis  Poenitentiam  publicam 
agnoverunt,concedo,  nempe  eam,quse 
fieri  folebat  ante  Baptifmum  , Sc  que 
fiebat  pro  gravioribus  deliciis  pofl  Ba- 
ptifmum commilTis  , necnon  & eam  • 
qux  fieri  folebat  pro  levioribus, & quo- 
tidianis peccatis,  qux  pariter  erat  pu- 
blica , ut  etiam  ex  hujus  temporis  ufu 
condat  : qux  enim  Confefiio,  & Peeni- 
tentia  fit  initio  MilTx  , &ante£ucha- 
ridix  perceptionem  , ab  omnibus  Ca- 
tholicis pedlora  tundentibus  , fe<jue_r 
peccatores  profitentibus,vere  Pfniten- 
tia  publica  ed , per  quam  venialia  , Sc 
quotidiana  peccata  diluuntur  ; nullam 
%liam  prxtcr  hanc  triplicem  publicam 
agnoverunt , nego  . Lich  enim  hujus 
triplicis  generis  Pocnitentix  publice 
meminerint  SS.  Patres  , nihilominus 
agnoverunt  etiam  Poenitentiam  priva- 
tam , St  fecretam  , qux  fieri  folebat , 
nedum  ex  Pcenitentium  arbitrio,  fed 
etiam  ex  injunidione  Sacerdotnm,qui- 
bus  fideles  fua  peccata  fuerant  eonfef- 
fi,  unde  neganda  ed  confequentia  . 

Ad  S.  autem  AuguEiuum  dico , eum 
verbis  fupr^  laudatis  , fermonem  face- 
re, non  de  Poenitentia  publica,  dc  repa- 
ratione a participatione  Euebaridix  , 
qux  fieret  per  Ecclefix  Prxfulum  ani- 
madverfioneni,dc  fententiam  in  poeni- 
tentes  publicos  ; fed  dumtaxat  de  ea  , 
qua  fidelis  quifque  fe  propter  peccata 
tanto  beneficio  indignum  judicans  , 

pro- 


Ci-noglf 


De  PoenitentU  publica  . 7 z i 


propriafiw,  ac  privata  rententia  fefe 
ab  Altari  revocabat , ob  afTe(fljin  hu> 
militatis,  & devotionis  . Eftergo  ali- 
qua peccatoris  excommunicatio,quain 
£cclefia  non  facit , fed  ipfe  pcenicens  : 
altera  , qua  p; nitens  publici  ot 
crimen  per  Eccldioe  Prxiatos  exrom 
municatur.  Utramque  excommunica' 
tionem  notat  S.  Aiiguninus  lib.a.  de_> 
Civit.  Dei  cap.y.  cum  ait,  CbriHianum 
ad  reconciliationem  currere,  fi  forti  per 
Peenitentiam  , malamve  confcientiam  i 
corpore  Cbrift i feparatut  e(l . Nifi  enim 
crederet  aliquem  a corpore  Chrifti  fe- 
parari,qui  per  illam  Poinitentiam,  ju- 
dicio EccleAaftico  ,&  fententia  Sacer- 
dotis excommunicatus  non  e(l,  utram- 
que illam,  alteram  Penitenti«,alteram 
malx  confclentix  feparatlonem  non^ 
difcerneret . 

• Porrbquod  revera  Pfnitentia  publi- 
ca non  pro  quibuslibet  mortalibus  pec- 
catis, fed  dumtaxat  pro  gravIoribus,de 
publicis  Injundfa  fuerit , rem  tanquam 
certi(Emam,&  fuo  tempore  do(ffrinam 
receptinimam  tradit  HugoViiflorinus, 
qui  fxculo  duodecimo  vlxit;nam  tradi. 
6.  cap.ii.  fummx  Sentcnt.  ait;  Solem- 
nis  Pxnitentia  dicitur,  quee  fit  in  mani- 
feflo  extra  Ecclefiam  , fcilicet qua  de^ 
graviiut peccatis  ta’/t's>u  injnnritHT,  iy 
de  iit  manifjti  Ecclefiam  la/erunt : iy 
olim  illa  Pxnitentia  non  iterabatur,  iy 
adbnc  quidem  in  quibufdam  Eeclefiis 
obfervatur,  pro  reverentia  Sacramenti, 
nec  injungitur  illa  folemnis  Pxnitentia 
iterum  criminaliter  peccanti  .fed  datur 
aliquod  conplium  . Quod  autem  Hugo 
ait,  illam  non  fuiflTe  iteratam  pro  reve- 
rentia Sacramenti ; non  Idcirco  exlill- 
mateam  fuifle  Sacrainentalem  .quali- 
ter Poenitentia  facrainentniis  nunc  ac- 
cIpitur,alIoqui  facramentalis  P<ei)itcii- 
tia  tunc  temporis  Iterata  non  fuitTet ; 
fed  Idcirco  Poenitentiam  illam  folcm- 
nem  Sacramentum  appellat,  quia  li- 
gnum erat  ejectionis  Illius,  qua  Adam 
ex  Paradifo  expulfus  cll : qucmaduio- 
Tom.X. 


dum  ille  enim  ex  ipfo  deliciorum  hor- 
tulo ejeClus  fuit  , ne  vefceretur  frudlu 
ligni  vitx  : Ita  poenitens  publicus  eji- 
ciebatur ab  Ecclefia,  ne  Chrifti  Oomi- 
ni  corpore  , & fanguine  faguiaretur . 

Idem  apertlflime  docet  Hinemarus 
Rhem.  in  tradl.de  divortio  Lotharii , 
& Tetbergx;  nam  inter.y.  fle  loquitur. 
ai  communione  vivifica,  fcilicet  Eiicha- 
riftlx,  peccantes  publici  gravibus  cri- 
minibus, qua  leges  condemnant  publici, 
medicinali  ferramento  Sacerdotes  ab- 
feindunt,  iy pofi  SatisfaSionem  , ut  con- 
gruere viderint  , falutari  refeci ione  re- 
dintegrare procurant. Quoniam  EcclefitC 
medici  fpiritales  , videlicet  Domini  Sa^, 
cerdotes,  de  fecreti fibi eonfeffis peccato- 
rum infirmitatibus  medicinalia , atque 
falubria  poffunt  dare  confilia  : judicio 
autem  Ecclefiaflieo  , idefl,feparatione  a 
Communione  Ecclefiee,vel agradu  ,five 
i eonfortio  conjugali , neminem  rationa- 
biliter poffusst  fecernere ,nifi  de  crimini- 
bus , aut  publiei  fponte  confeffum  , aut 
operti  conviduns . Et  habet  modum  , {y 
ordinem  fuum  Cjonfeffio  , vel  convidio  in 
Ecelefiafiicis  gradibus , qua  hieponendes 
non  ducitur : iy  babet  modum  , ac  ordi- 
nem fuum  pttblica£onfefpo,vel  convidio 
faeularium  hominum  , quo  publici  de- 
beant judicari  . Non  quid  crimina  gra- 
via non  folvantur  etiam  fecreta  Confef- 
fione, ac  Pxnitentia,  ne  infirmi  in  Eccle- 
fia feand  alitentur  , videntes  eorum  px- 
nas  , quorum  penitus  ignorant  eaufat : 
fed  qnod  plurimorum  condat  perpetra- 
tum notitia  , fiatjanatum fcientia  , {y 
qui  in  Ecelefia  peccavit , per finceritatem 
illi  debitam  exhibere  fludeat  Satisfa- 
dionem  , iy  qui  plures  quantum  ex  /tj 
fuit,  fuo  dedruxit  exemplo, plures  fanet 
humilitatis  antidoto  , fieut  de  fe  Paulus 
dicit : ^i  priiss  fui  blafphemus,  ly  per- 
fecutor,  iy  contumeliofus . Et  videbant, 
inquiens,quoniam  qui  priiss  expugnabat 
hanc  fidem,  idem  nunc  illam  pricdicat,iy 
in  me  glorificabant  Dasm  . Ed  etiam  ut 
qui  in  pluribus  ofendit,  pluribus  pro  e» 

Y y y y Do- 


Digitir^  ■ Chk:  :lc 


TraSi,  L Difp,  JL  Art. IF,. 


Dominum  deprecantibut  eitiitt  reme- 
dium  confequantur . Jdque  pr»bat  ex 
Gregorii  epillola  ji.lib.i  j.  ad  Felicem 
Sicillenfetn  Epifcopum . 

. Exhis,  inquit  Baj^tiuiDilTert.i.  de 
.Pfn.  cap.io.  intelligitur  temporis  il- 
lius ufus,  ac  difciplina,  atque  inprimis 
ab  Hincmaro  agnofcitur  duplex  ex- 
communicatio , altera  mortalis,  altera 
medicinalis : nec  enim  medicinale  Sa- 
cramentum appellaret,  nili  fciret aliud 
efTe , quo  membrum  putre  penitus  ab- 
fcinditur  , non  fanatur . Sfcundd,  ait 
hoc  pcense  genere  non  animadverti , 
«ili  in  peccantes  publice  gravioribus 
criminibus,quf  leges  condemnant  pu- 
blice. Tertio,  id  ita  fieri  vult,  ut  neget 
quemquam  rationabiliter  polTefecer- 
ni , vel  de  gradu  dejici , feu  deponi , (i 
Clericus  eil  , vel  excommunicatione 
ple(fli , (i  Laicus  eft , nili  de  crimini- 
bus, aut  publice  fponte  confelTum,  aut 
aperti  convidium . ^luartd , cum  pu- 
blica Poenitentia  criminis  , publicam_i 
confeifionem  femper  conjundlam  fuif- 
lie  ait , fi  ea  Ecclefiaftico  judicio  impe- 
lata  fuit , ita  tamen  ut  non  fuerit  ea- 
dem Clericorum,  & Laicorum  judicii , 
Confeflionis  > convitftionifque  ratio  . 
^uintd,  hanc  criminum  graviorum,  & 
publicorum  Poenitentiam  publicam  di- 
(linguit  ik  fecreta  ConfiefEonc , dc  Poe- 
nitentia , videlicet  Sacramentali,  qua- 
que illa  crimina  gravia  folvebantur , 
itaut  publica  illa  Poenitentia  non  elTet 


inflituta  pro  illorum  folutione,  feu  rc« 
millione  coram  Deo  , fed  ob  alia  com- 
moda , qu«  recenfet . Sextd  tandem_j 
tres  poenitentia  agenda  rationes  , & 
caufas  affert:  Prima  eil,  ut  tollatur  £c- 
clefix  fcandalum  , quodque  plurimo- 
rum conflat  perpetratum  notitia , Eat 
fanatum  fcientia : Secunda  , ejufdem 
Ecclefia  adiEcatio,  & ut  quos  ille  pec- 
cator exemplo  fuo  deflruxerat , quan- 
tum in  fe  Eierat , eofdem  atque  alios 
plures  fanaret  fua  humilitatis  antido- 
to , aut  etiam  4 peccato  Emili  deterre- 
ret. Tertia  efl,  ut  poenitens  Ecclefia 
fuffragiis  citiCis  remedium  , & poena  , 
qua  exolvenda  fuperefl  , remiflionem 
acciperet.  Oenique  Hinemarus  infi  — 
nuat , Sacerdotes  de  fecretd  fibi  con- 
feflis  peccatis  falubria  confilia  dare 
pofre,leu  confulere,  ut  eorum  rei  fpon- 
taneam  P^nitentiam  illam  agant:  adeo 
ut  probabile  fit  ibi  eam  , quam  nos 
fuperitis  docuimus  Poenitentiam  pu- 
blicam,alteram  fpontaneam,ac  petenti 
conceffam  , alteram  imperatam  intelji- 
gi.  Sed  ut  hac  probabilia  fint,  aut  om- 
ninb  dubia  , id  unum  quod  in  queflio- 
ne  politum  efl , certum  ad  exploratum 
efficitur,  neminem  rationabiliter  fecer- 
ni,  aut  publicae  Poenitentia  fubdi  judi- 
cio Ecclefiaflico  poffe  , nifi  peccantem 
publicd,  de  de  gravibus  criminibus, qu( 
leges  publice  condemnant , aut  fponti 
confefTum  publice , aut  aperte  convi- 
cium . Ita  Bagotiui . 


Dl- 


Digrttrocf  by-CtXJgle 


■ . . 7^3' 

DISPUTATIO  TERTIA, 

De  Sacramento  Extremde-VnSiionis  • 


Irum  aemini  videri  de- 
bet,qu6d  prster  ufurpa- 
tam  a noimuliis  Recen- 
tioribus  tradiandi  me- 
thodum, qui  Sacramen- 
tum Extrem/e-Vn(lionit 
!n  extrema  tantiVn  vite  periodo  con- 
ferri folitum  , omnium  etiam  Sacra- 
nentorum  ordine  poftremo  delinean- 
dum fufcipiunt;  Nos  ver6  tertio  loco 
explicandum  aggrediamur.  Neduin_t 
enim  ad  hujus  tradtacionis  fcriem  fti- 
aiulat  niuftriorum  Theologi*  princi- 
pum  , maximi  fententiarum  Magifiri  , 
ac  Subtilis  Docfioris  agendi  ratio  ; fed 
etiam  inprimis  provocat  Concil.  Trid, 
feir.14.  ubi  explanata  Sacramenti  Poe- 
nicentie  dodlrina  , (latim  ea  tradit , ac 
edocet , qu*  fpe(ftant  ad  facram  Un- 
dtionem  ,qua  morientes  homines  mu- 
niuntar,&  ad  zterne  beatitudinis  por- 
tum , viam  , Sc  accciTum  (ibi  parant . 
Cujus  utique  ufurpat*  methodi  pre- 
claram  hanc  fubjungit  rationem  : yi- 
/itm  eji  fanda  Synodo  praccdenti  dodri- 
na  de  Poenitentia  adjungere  ea , qua  fe- 
quuntur  de  Sacramento  Extrema-yn~ 
Bionit  i quod  non  modo  Pani  tenti  a tfed 
iy  totiui  Cbrifiiana  vita  t qua  perpe- 
tua Poenitentia  ejfe  debet,  eonfumma- 
tivum  exiRimatum  eR  d Patribut. 

Quibus  verbis  luculenter  fignificat , 
tantam  e(Te  utriufque  Sacramenti  opi- 
tulantis , vel  peccato  mortuis,  vel  vit* 
inorientibus  conffderationem  , ut  me- 
riti facra  vit*  morientium  Undiio  vi- 
deatur confummativumftclix  , ac  illu- 
ftre  complementum  falutaris  Pmniten- 
tic , per  quam  peccato  mortui  novam 
in  Chriflo  gratiam  induunt . 

Et  fapienter  quidem, nemo  enim  ne- 
fcit  Pcenitenti*  Sacramentum  divini- 


tus & ChriAo  D.  inAitutum  , ut  pecca- 
torum fordes  , quas  in  hujus  mortalis 
vit*  decurfu  homines  contrahunt  , 
eluere  polTint.  Verfim  nece(rarium_i 
erat  aliud  remedium  , quo  homini  in 
extremis  polita , nec  Abi  jam  per  pro- 
prios adlus  fuccurrere  valenti , conce- 
deretur facra  medicativa  virtus  , qu* 
nedum  peccatorum  , ac  morborum  re- 
liquias extergeret , fed  dc  integram,  ac 
perfetAam  animz  fantAitatem  reAau- 
raret . Id  ver6  przAantiAimum  eA  fa- 
cr«  morientium  UncAionis  , munus  ; 
nam  ut  przclari  aitTrident.  cap.  3. 
Pet  ij  efeRui  hujus  Sacramenti  gratia 
efi  Spiritus  S.  cujus  ynRio  deliRa  , fi 
qua  fint  expianda  , aepeeeati  reliquias 
abRergit . EA  & alia  hujus  facr*  Un-- 
lAionis  cum  Sacramento  Posnitentie 
collatio  , qu*  utriufque  focietatem,  db 
nexum  oAentat.Quemadmodum  enim 
per  P^nitentiam  expungitur  , ac  folvi- 
tur  peccatorum  reatus  , ita  per  facram> 
Undionem  diluuntur  ili*  peccatorum 
reliqui*  , feu  infeAa  eorumdem  recor- 
datio , qu*  hominem  in  extremis  poA- 
tum  angere  folent,  de  cruciari;  nam,ut‘ 
ibidem  loquitur  Concil.  Trid.  ynRio 
hac  agroti  animam  alleviat , (y  confir- 
mat, magnam  in  ee  divina  miferieordia' 
fiduciam  excitando,  quia  infirmus  fuble- 
vatus , iy  morbi  incommoda , ac  laboret 
levius  fert . 

Non  itaque  ordine  prepoAero  hujus' 
Sacramenti  explicationem  elucidationi 
Ptenitenti*  Sacramenti  adjungimus  , 
utpote  cumhzcduo  fauciat*  natur* 
human*  remedia  in  eumdem  Anem,  ac 
fcopum  colliment ; dc  quemadmodum 
Peenitenti*  Sacramentum  fecunda  eA 
poA  naufragium  tabula,  qua  Adeles  ad 
innocenti^  portum  in  Ecclefia  militan- 

Y y y y a te 


\ 

by  Googie 


714  TraB.hJyifp, 

te  fceliciter  pertingunt , ita  per  Extre- 
tnatn-Unrtionetn  ad  Ecclena:  trium* 
phantis  , & Kterns  foelicitatU  porcum 
afplrante  divina  gratia  aura  , foelici 
fucceifu  appellunt . 

Porro  ciim  pauca  fint , qua  k Theo- 
logis dc  hujus  Sacramenti  doiilrina  in 
controverfiam  evocentur,  idcirco  prf- 
fentem  difputationem  tribus  dumtaxat 
Qtiaflionibus  abfolvemtis  , quarum_> 
Trima  hujus  Sacraraeuti  exilientiam  : 
Secunda,  illius  elTentiam  : Tertia,  ejuf- 
dem  efTedus  explicabit . 

Q.U  AESTIO  PaiMA. 

Istrum  Extrema-VnUio  revera  fit 
Sacramentum  i 

NOtandum  primd  cum  Hugone  k 
S.  Vit^ore  lib.  de  Sacramentis 
part.  i]T.  cap.  1.  in  Ecclefia  militante 
triplex  efle  facrum  oleum  , & tria  Un- 
dlionis  genera  , quibus  fideles  perungi 
lolent  , ac  veluti  confecrari : Primum 
eft,  quo  Catechumeni.dc  Neophyti  un- 
guntur in  pedtore,  de  inter  fcapulas,ad 
iacramentum  Baptifmi  percipiendum . 
Secundum  eftChrirma,  quo  baptizat! 
inunguntur  ad  recipiendamSpiritus  S. 
plenitudinem  in  facramento  Confir- 
mationis ; unde  Hugo  appellat  illud 
oleum  principali t Cbrif matis  : Qma  , 
inquit  Magifler  fententiarum  difi.  13. 
ea  ynUione  principaliter  Paracletus  da- 
tur ; unde  ij propter  abundantiam gra- 
tiiC  duos  liquores  mixtos  habet , oleum 
Jcilicet,iy  bal/amum, oleum  eon/iientia, 
ir  bal/amum  bonte  fanue.  ChRisma  verb 
grrece  , dicitur  Unctio  latini  , nec  ta- 
men omne  oleum  ad  l/nBionem  /anBifi- 
catum  Chrifma  vocatur,  fed  illud /olum 
quod  mifcetur  cum  balfamo  capita  Re- 
gum, is  Pontificum  unguntur;  quo  etiam 
bapti%atos  Sacerdos  ungit  ir,  vertice  , IS 
Pont  i fex, per  impofitionem  manus  confir- 
mandos ungit  in  fronte . Tertium  vcr6 
olei  genusjillud  eftquod  dicitur  o/cunt 


, IlL  §ludcft»  L 

infirmorttm  , de  quo  dumtaxat  hic  fu- 
turus eft  fermo. 

Fuit  ptxterei  apud  Fideleslufitato.» 
alia  celebris  undlio,  qux  adhiberi  fole- 
bac  ad  curationem  corporalem  morbo- 
rum , & dzmonum  ejedtionem  , cujus 
quidem  meminit  Tertullianus  lib.  ad 
Sc.npulam  cap.  4.  ubi  refert  Proculum 
Chrillianum  , qui  Torpaciun  cognomi- 
nabatur , per  oleum  curafTe  Euhodes 
procuratorem  , necnon  de  Antoninum 
Imperatorem:  Aloris  etiam  hujus  Chri- 
flianorum  , qui  morbos  oleo  curabant, 
meminit  B.  Hieronymus  in  vita  B.  Hi- 
larionis  , quod  agricuix  ii  ferpencibus^ 
dc  venenatis  animalibus  percufTi , acce- 
pto oleo  ab  illo  benedidio  vulnerafua 
ungentes  , priftiiix  fanitati  fuerunt  re- 
ilituti.  Idem  refert  Ruffinns  Hifl.  Eccl. 
Iib.3.  capw^.  de  Oifcipulis  B.Antonil,de 
Sulpitius  Severus  in  vita  S. Martin!,  de 
muta  , dc  puralvtica  oleo  benedidlo  ab 
eu  curatis,  6c  Palladius  de  duobus  Ma- 
cariis  fiinilia  refert . Ut  prxtermiitam 
plures  alios  , quorum  miracula  per 
oleum  recenfentur  6.  Voluminibus  vi- 
tarum Sanctorum  Surii , quos  ex  indi- 
cibus licebit  peterc.Sic  pariter  S.Dida- 
cus  omnes  argrotos  ad  fe  curationis 
caufa  accedentes,  oleo  lampadis  Eccle- 
fix  penjngebat,dc  fic  eorum  languores, 
dc  infirmitates  curabat . 

Notandum  fecundo  i Extremam-Un- 
dlionem  , qux  infirmis  periclitantibus 
in  Ecclefia  folet  adhiberi,  verum  efTe 
novx  legis  Sacramentum  , varios  Hx- 
retlcos  negalTc  : Primo  namque  illud 
aperti  negarunt  Vvaldenfes  , de  Albi- 
genfes  , necnon  dc  cum  eis  Vviclefus 
iib.4.trialogi  cap.ay.  ubi  contendit  hu- 
jufmodi  exremonian  non  fuifTe  iiChri- 
fto,  vel  ab  Apoflolis  inflitutam.  Ei  fub- 
feribit  Lucherus  lib.  de  captivitate  Ba- 
bylonica, ubi  fic  in  Catholicos  Dodto- 
res  loquitur  : Si  unquam  in  Extie- 
ma-VnBione  , nunc  pnecipui  deliratum 
efi , figmentum  efl  , ex  hac  Apofioli  fen- 
tentia  : Si  quis  infirmetur  in  vobis,  & e, 

d no- 


Digt^-r  ed  by 


De  Sacramento  Extremce-VnHionis . 725 


^ noiis  oportere  hominem  inungi , ehm 
non  Saeramentum  , /ed  figmentum  fit . 
Adflipiilacur  Calvinus  lib.  4.  Iiiftitut. 
niim.18.  & fequentibus,  ubi  contendit, 
Undlioucm  a S Jacobo  memoratam, ad 
fulam  Qratia  11  curationum  percinuifTc, 
qua  dumtaxat  vijjuit  tempore  Apoflo- 
,,  Iorum.  Qpa-, >»1?«;'/,  tindlio  ab  Apo- 
,,  flolis  ufurpabatur  in  infirmorum  fa> 
,,  natione , non  ut  efTet  curationis  or* 
„ ganum  , fed  fymbolutn  dumtaxat  , 
,,  quo  imperitorum  ruditas  admcne- 
„ retur  unde  tanta  virtus  prodiret,  ne 
„ fcilicet  ejus  laudem  Apoflolis  tri- 
,,  buerent.  Oleo  autem  fignificari  Spi- 
„ ritum  randtutn  ,ejufque  dona  , vul- 
„ gare.ac  tritum  efl:  exterum  evanuit 
„ gratia  Illa  curationum,  quemadmo- 
„ dum,  & reliqua  miracula  , qux  ad 
,,  tempus  voluit  Dominus  , ut  no- 
,,  vam  Evangelil  prxdicationem  in_, 
,,  {ternum  admirabilf  redderet . Idem 
fentiunt  omnes  horumHfrcfiarcharum 
Sedatores  , qui  duo  dumtaxat  cum  cis 
Sacramenta  agnofeunt , Baptifmimu, 
videlicet,&  Eucharifliam,  contra  quo- 
rum errorem  pugnandum  erit  in  prx- 
fentiquxftione . 

Notandum  tertid  Quod  etfi  plures 
Theologi  afferuerint  Extremam-Un- 
dioneni  efTe  revera  Sacramentum  , 
ceuAierunt  tamen  , illud  non  fuilTe  It 
Ciniflo  D.  inftitutum  , fed  tanthm  ab 
Apoftolis'.  Ita  prx  exteris  Hugo  Vi- 
dorinus  lib.i.  de  Sacramentis  cap.  fu- 
pra  laudato , nccnon  & Magifler  fen- 
tentiarum  in  4.  difl.  ji.  de  Seraphicus 
Oodor  ibidem  part.i.q.a.  ubi  ciim  im- 
probalfet  lententiam  eorum  , qui  di- 
cunt omnia  Sacramenta  h Chriflo  fuif- 
,,  fe  Inftituta  ,fuhdit : Et  ideo  proba- 
„ hiliiis  alii  dicunt , de  Magifler  vide- 
„ lur  hoc  fentire  , im6  apcrtU  dicit  , 
„ qiibd  Spiritus  S.  per  Apoflolos  hoc 
,,  Sacramentum  inflituit , ficut  fupri 
„ didum  efl  de  facramento  Confir- 
„ matlonis.  Et  qu6d  potuerit  eTe,  ma- 
„ nifeflum  cft  , ciim  ipfc  (it  Dodor 


,,  prxeipuus  , ficut  de  Chriflus.  Et 
‘,  exemplo  patet ; quia  Apofloli , de 
„ Spiritu  fcilicet  didante  , formam_ 
„ Baptifmi  k Chriflo  inliitutam  , de 
„ confirmatam  , ad  tempus  mutave- 
„ runt  , quantd  magis  quod  Chriflus 
„ Infinuavic  inilituere  potuerunt  ? Et 
„ qu6d  ita  fuerit  congruum  , manife- 
„ dum  efl,  fi  attendatur  diverGtas  Sa- 
,,  cramentorum  . Q^xdamenlm  funt 
„ Sacramenta  communia  Legi  veteri, 
,,  de  novx  , quxdam  proprlilfima  legi 
„ novx,  quxdam  medio  modo  . Com- 
,,  munia  funt  Illa  , qux  funt  quodam- 
,,  modb  ex  didamine  naturx , qudd 
„ quia  femper  idem  manet,  illa  Sacra- 
„ menta  ab  initio  cucurrerunt,  ut  ma> 
„ trimonium  , de  poenitentia  , fecun- 
,,  diim  quod  Deus  reconciliavit , de 
,,  hxc qiiidemDominus Jefusconfum- 
„ mavit,  de  cofirmavit  in  lege  nova.dc 
„ non  evacuavit . Quxdam  funt  pro- 
,,  priilTima  legi  novx,  de  hxc  funt,qux 
„ fignant  gratiam  in  tali  (latu  , qux 
„ proprie  competit  legi  novx  : Hxc 
„ autem  duo  funt , Confirmatio  , dc 
,,  Undio,  ubi  fignatur  gratia  Spiritus 
„ S. fecundiim  quam  inungitur  quis 
„ in  pugilem,  ut  pro  Chriflo  audeat 
„ mori  : de  in  Regem  , ut  in  regnunt 
„ caelorum  polTit  intrare  , tanquam  In 
„ fuum.Hoc  efl  novx  Legis  proprium, 
„ ide6  in  veteri  Teflamento , non  ha- 
„ buerunt  certam  figuram  hxc  duo 
,,  Sacramenta,quia  (Ignant  Spiritus  S. 
,,  gratiam  in  aliqua  abundantia,  dc 
,,  Spiritus  fandus  abundanter  noa_» 
„ fuit  datus  , qiioufque  Jefus  non  glo- 
„ rificatus,ficut  dicitur:  ideo  hxc  duo 
„ Sacramenta  a Chriflo  fuerunt  infll- 
,,  tuta  . Quxdam  funt  Sacramenta_> 
,,  media  ,qux  in  veteri  Lege  non  fue- 
„ runt  in  veritate  ; fuerunt  tamen  in 
„ figura  , dc  flgnlficatlone  , ficut  Ba- 
„ ptifma,  Euchariflia,dc  Ordo.  Et  quia 
,,  Chriflus  legem  implevit,  de  figuras 
,,  evacuavit,  hxc  tria  Sacramenta  per 
,,  feipfum  inftituIc:Ac  patet  quo  modo 

con- 


Digitized  by  Googie 


716'  TraSl,  I,  Di/p.lll.  §luitfi,L 

,,  congnientifTm^  (latuta,  & inftieuta  temnens  furceptionemSacrainentoruin 
„ fiint  Ecclefiadlca  Sacramenta,  ut  ni-  Confirmationis,  velExtrem(e-Un(5Uo- 
,,  hil  fit  geftum  per  oblivionem  , fed  nis,  peccet  mortaliter  . 

,,  fecundbm  innumerabilem  Dei  di-  Verbm  omnium  luculentiflimi , 8e 
,,  fpenfationem  . Duo  itaque  hic  funt  apertiflime  hanc  veritatem  tradit  Con- 
f,  (latuenda.  Primum,  qu6d  Extrema-  cilium  Tridentinum  felT.  14.  cap.  1.  de 
„ Untitio  fit  Sacramentum.  Secun-  Extrema-Urxflione , ubi  ait : InfJituta 
,,  dum,  qu6d  8 Chrillo  O.  fuerit  in-  cFl  autem  faera  beec  VnSio  infirmorum 
„ flituta  . tanquam  veri  , improprii  Sacramentum 

Conclusio  Prima.  novi  Teflamenti  h Cbrijlo  Domino  neflro 

EXtrema-Un(ftio  , qute  Jblet  adbi-  apud  Marcum  quidem  infinuatum  , per 
beri  fidelibut  infirmis,  efl  verum  , yacobum  autem  /Ipoflolum  , ac  Domini 
iy  propni  diBum  nova  legit  Sacramen-  fratrem  fidelibus  commendatum,  ac  pro^ 
tum.  H*c  eft  de  fide  declarata  in  Con-  mulgatum  . Et  Can.i.  Si  quis  dixerit , 
cilio  Cabilonenfi  celebrato  temporibus  Extremam- t^nBionem  non  effe  veri  , ly 
Caroli  Magni  fub  Leone  III.  circa  an-  proprii  Sacramentum  i Cbriflo  D.  infti^ 
num  818.  cap.  48.  ubi  decernitur : Se-  tutum,  (y  a B.yacobo promulgatum,  fed 
eundum  B.'Jaeobi /ipoBoli  documentum,  ritum  tantum  acceptum  a Patribus,  aut 
cui  etiam  Decreta  Patrum  confonant ,in-  figmentum  bumanum  , anatbema  fit . 
firmi,  oleo,  quod  ab  Epifeopts  benedici-  Probatur  uMttm  Conclufio  : Primd 
tur,  d Presbyteris  ungi  debent . Et  alie-  q^uidem:  Illud  eft  verum  ac  proprie  di- 
gatis  S.  Jacobi  verbis  fubdit:  Hon  eft  Aum  Sacramentum , quod  ellfignuni 
itaque  parvipendenda  bujufmodi  medi-  vifibile  divinitus  ac  permanenter  infti- 
tina , qute  animee  , eorporifque  medetur  tutum,cui  annexa  eft  proraiflio  gratits 
languoribus.ldem  ftatuitur  in  Concilio  per  illud  conferend*;fed  Extrema-Un-' 
Florentino  in  Decreto  Eiigenii,  ubi  in-  tftio  tres  illos  habet  charadieres;  igitur 
ter  feptem  novz  legis  Sacramenta  nu-  eft  verum,  8c  proprie  didtum  Sacra- 
•neratur  hsec  Extrema-Undlio.Idipfum  mentum:  Major  conftat  ex  his,  que  di- 
pariter  traditur  in  ConcilioMoguntino  ximus  de  Sacramentis  in  genere . Mi- 
celebrato  anno  Domini  i ^49.  ubi  c. ^4.  nor  ver6  probatur  authoritate  S. jaco- 
fic  de  Extrema-Undlione  decernit:  Sa-  bi  cap.  f . fuz  epiftole,  ubi  aav.Infirma- 
eram  VnBtonem  docent  Paftores  noflri , tur  quis  in  vobis  } inducat  Presbyteros 
ejfe  infirmorum  , iy  eorum  , qui  ad  vitee  Ecclefitc  , ly  orent  fuper  eum  , ungentes 
exitum  vergunt  preefidium,iy  per  Domi-  eum  oleo  in  nomine  Domini,  iy  oratio 
num  traditam  effe, quam  ejus  jujfu  primi  fidei  falvabit  infirmum,  ly  allevi  abit 
Apoiloli  exercuerunt. ^<e  dum  per  ora-  eum  Dominus,  ly fi  in  peccatis  pt,remit- 
tionem  fidei  infirmis  adhibetur  , per  di-  tentur  ei.  Quibus  Apoftoli  verbis  , tres 
vina  virtutis  operationem  contra  corpo-  declarantur  conditiones  ad  Sacramen- 
ris  infirmitates,  ly  terrores  conficientia,  tura  defiderande.  Primd  namque  eft  fi- 
alleviationem  , ly  hilaritatem  riti  /It-  gnum  externum  ,&  fenfibijc,  tiiin  ra- 
mentibus  prabet,  leviora  peccata  tollit , tione  materlz,ciim  ratione  formae,ciim 
iy  graviorum  reflant  s reliquias  expur-  dicitur:  Vngentes  oleo  in  nomine  Domi- 
gat, Juxta  Apoftoli  teflimonium,  ly  rece-  ni ; non  fecus  ac  ciim  de  Baptifmo  di- 
ptam  eonfentientis  Ecclefia  doBrinam  . c\x.\it  ■.  baptiiantes  eos  in  nomine  Domi- 
His  accedit  Synodus  Conftantienfis  , ni:  ut  utrubique  fignificetur  fignuni-t 
nam  felT.  ly.  Martinus  V.  decernit,  ab  certum  effedlum  fuum  confequens  ex 
coqui  de  hxrtfi  fufpcdius  eft  , quaren-  virtute  Del.  Secundd,  apparet  conftitu- 
dum  an  credat,  qu6d  Chriftianus  con-  ftitutio  conftans  , & permanens  ex  his 

ver- 


De  Sacramento  Extrema-VnUtoms  l 717 


verbis  : Infirmatur  quis  ia  voHs  ? qu* 
verba  abfolute  , & fine  ulla  temporis 
limitatione  prolata  diriguntur  non  fo- 
Ibm  ad  eos  , ad  quos  fuam  epI(lolani_i 
dirigebat  S.  Apoilolus  , fed  etiam  ad 
omnes  omninb  fideles  Futuros  , utpote 
cbm  illa  epiflola  (it  Catholica,  hoc  ell, 
univerfalis  , & omnibus  ChriAI  fideli- 
bus infcripca.  Tertid,  habetur  promif- 
(io  gratite  mediante  illo  ritu  conferen- 
ds  his  verbis  : Oratio  fidei  Jalvabit  in- 
firmum , is  alleviabit  eum  Dominus , iS 
fi  inpeccatisfit  remittentur  ei.  Ubi  du- 
plex declaratur  effetflus  Sacramenti ; 
primarius  quidem  remilTio  peccati , ac 
iubinde  gratix  InfuFio  : non  enim  re- 
mittitur peccatum  de  via  ordinaria  fi- 
ne infufionegratix:igitur  Extrema  illa 
UncAio  habet  omnes  veri  Sacramenti 
charadieres . 

Reponunt  htcretiei ; Prim6  quidem_i 
Unetioncm,  de  qua  loquitur  S.  Jaco- 
bus , fuilTe  tantum  ad  curationem  cor- 
porum ordinatam  per  donum  miracu- 
lorum , quod  tunc  vigebat  in  Ecciciia , 
ac  fubinde  non  fulue  verum  Sacra- 
mentum . Probant  antecedens  : nam_> 
S.Jacobus  non  aliam  prafcribit  facien- 
dam Untfiionem,  quam  eam,  de  qua_> 
loquitur  S.  Marcus  cap.  6.  quando  de 
ApoAoIis  ad  prxdicandum  miliis  , re- 
fert , quod  ungebant  oleo  multos  aegro- 
tos , is  fanabant : fed  ha:c  UncSio  tan- 
ti'im  erat  curativa , non  autem  Sacra- 
mentalis:  ergo  non  alia  eA  UntAio , de 
qua  S.  Jacobus  loquitur  . 

Veritm  contra  , Apoftolus  exprefsi 
afTerit,  per  illam  UncAionem  rever^ 
fieri  remifllonem  peccatorum  : Si  itui 
peccatis  fit,  inquit , remittuntur  ei:  igi- 
tur non  folCim  loquitur  de  curatione 
corporis  per  donum  miraculorum,  fed 
etiam  de  fanatione  mentis  pergratis 
infulionem , 8c  remllUoneni  peccato- 
rum. Ad  probationem  autem  nego  ma- 
jorem ; liquidem  Undlio  , quam  com- 
mendat S.  Jacobus , longe  diverfa  erat 
ab  ea,  cujus  meminit  S.Marcus  ut  col- 


ligitur tum  ex  parte  miniflri , tum  ex 
parte  fufcipientis,  tum  ex  parte  effe- 
(Aus  . Ex  parte  quidem  Miniftri : nam 
Undtio  dc  qua  loquitur  S.Jacobus,fieri 
debet  per  Sacerdotes , illa  ver6  , cujus 
meminit  S.  Marcus  fiebat  per  Aoofto- 
los  , qui  nondum  erant  Sacerdotes, 
quippe  ciim  dumtaxat  initiati  fuerint  , 
& conflituti  Sacerdotes  Evangelii  in 
nodle  ccenx  pridie  quam  Chriftus  pa- 
teretur . Apparet  etiam  diftintftio  inter 
utramque  Untftionem  ex  parte  fubje- 
ifti  ; fiquidem  Undlio  de  qua  loquitur 
S.  Marcus,  conferebatur  indiferimina- 
tim  tam  fidelibus  baptizatis,  quam^  in- 
fidelibus; imo  prscipue  inftituta  vide- 
tur propter  infideles  , ut  nenmc  vifis 
miraculis  , qu*  per  illam  Undtionem 
fiebant , faciliiis  ad  fidem  pellerentur  ; 
S/gna enim, inquit  S.  Paulus  i.  Cor.14. 
/2/nt  non  fidelibus, /id  infidelibus.\Jn€t\o 
verbdequa  loquitur  S.Jacobus , non 
nifi  fidelibus  baptizatis  debet  adhiberi; 
fiquidem  folos  fideles  alloquitur  Apo- 
flolus , ciim  ait : Infirmatur  quis  in  vo- 
A/r?unde  etiam  fubdit.  Inducat  Presby- 
teros Ecclefitc  , &c.  Tertid  denique  di- 
fcrlmen  inter  utramque  Undlionem 
apparet  ex  parte  effetSus ; namUntftio 
illa,  cujus  meminit  S.  Marcus,  tanthm 
ordinabatur  ad  curationem  corporum, 
maximi  verd  ad  fugandos  dsmones  ab 
energumenis  , illa  ver6  , cujus  memi- 
nit S.  Jacobus,  ordinatur  ad  fanitatem 
animarum . 

jteponunt  fecundd  i S.  Jacobum  illis 
verbis,  iSV  ia  peccatis  fuerit, remittentur 
ei , non  fignificare  qu6d  peccatorum 
remillio  fiat  ex  divina  promiflione  effe- 
dlus  Illius  UntAionIs , fed  foliim  qu6d 
Apoftoli  , five  Presbyteri  utentes  hac 
Undflone  ad  curationem  morborum 
corporalium  , infirmos  priiis  admone- 
bant, ut  pcenitentlam  agerent , mone- 
rentque  eos , peccata  plerumque  efle.» 
caufam  infirmitatls,acfubinde  illa  effe 
per  Pcenitentlam  removenda  , ut  radi- 
citbs  sgritudo  evelleretur  . 


728  TraSi.I,  Di/p.  IU,  ^u<e^.L 


S(d  f<w»/ril:Gr«ti*  concefTo  quid  h*c 
ita  ruit,  nullum  inde  Tui  erroris  patro- 
cinium habent  hcretici , nec pofTunt 
exinde  inferre,  Extremem-Un«ionem 
non  e(Te  verum  Sacramentum  , quippe 
chm  doceant, gratiam  in  Baptifmate.dc 
Eucharidia  non  caufari  ex  opere  ope- 
rato , fed  tantiim  per  (idem  , St  p^ni- 
tentiam  fufcipientis  excitatam  per  vo- 
cem,& prcdicationem  Minidri  confe- 
rentis Sacramentum.  Adde  quod  hsc 
interpretatio  omnino  (idlitla  fit,  utpo- 
te  ciin  S.  Jacobus  ibi  nec  verbum  qui- 
dem faciat  de  illa  Minidrorum  admo- 
nitione, qn«  fidem,  & penitentiam  ex- 
citare debeat  in  infirmo  . 

Probatur  ficundo  conclufio  authori- 
tate,&  traditione  veterum  Patrum,qui 
hujufmodi  facrie  Undioiiis  memine- 
runt . Inprimis  namque  eam  in(inuare 
videtur  S.  Dionyfias  Areopagita  , cap. 
de  Ecclefiadica  Hierarchia  circa  finem 
ubi  loquitur  de  unedione  vivorum,  qu« 
pod  Communionem  fiebat,  & homi- 
nem fanidificabat . Similiter  Origenet 
homil.  a.  in  Leviticum  colligit  ex  pr*- 
fatis  S.  Jacobi  verbis , Sacerdotes  nov{ 
legis  habere  facultatem  remittendi 
peccata.  Idipfum  docet  Tertullianus 
lib.  I.  contra  Marcionem  ubi  mentio- 
nem facit  Baptifmi , Extrem«-Un(dio- 
nis,  & Eucharidiz  , chm  ait : CbriUut 
nec  aquam  reprobavit,  qua/hot  abluit , 
nec  oleum  quo  fuot  unnit,  nec  mellis,  iy 
It^is Jbcietatem,  quajhos  infantat , nec 
panem,  quoipfumfuum  corput repr<c~ 
fentat . Habetur  etiam  apud  Burchar- 
dum  lib.  18.  cap.  II.  Canon.  Eufebii 
Pap* , & Martyris,  quo  jubetur  Sacer- 
dos circa  atgrotum  officio  lingua;  pri- 
vatum ,fi  PxnitcntiK  ejus  tcjles  adfint, 
& figuu  , perficere  ea  omnia  , qua  ei  rea 
alios  fieri fohnt,  id  efi,  orationes  dieere, 
6*  ungere  eum  fanBo  oleo  , (y  Euchari- 
(liam  ei  donare . 

His  confentitS.Chrifodomus  lib.j. 
de  Sacerdotio  ca.d.  ubi  hoc  Sacramen- 
tum quoad  effeidum  comparat  cum.. 


Baptifmo,  dum  inter  alia  Sacerdotum 
dignitatem  commendans  , ait  : Neqne 
enim  folUm  cum  nos  regenerant  Jed pofi- 
modum  etiam  condonandorum  nobis  pec- 
catorum facultatem  obtinent.QwoA  uti- 
que confirmat  ex  prcditdis  Jacobi  ver- 
bis . Sanidus  etiam  Augudiiius  lib.f.de 
Baptifmo  cap.io.'quatuor  agnofeit  Sa- 
cramenta nova; legis,  nempe  Baptif- 
mum  , Extremam-Unidionem,  Eiicha- 
ridiam  , & Poenitentiam  ,ait  enim:  Si 
ad  hoe  valet  quod  diSum  efl  in  Evange- 
Uo  , ut  per  peccatorem  Sacramenta  non 
celebrentur : quomodo  exaudit  homici- 
dam deprecantem  , vel  fuper  aquam  Ba- 
ptifmi, vel  fuper  oleum  , vd  fnper  Eu- 
eharifiiam  , vel fuper  capita  eorum,  qui- 
bus manus  imponuntur  l Nimirum  per 
reconciliationem.  Et  ferm.ny.de  tem- 
pore ante  medium  , Extremx-Untdlo- 
nis  ufum  , St  effedlum  Sacramentalem 
commendat , his  verbis  : Quoties  infir- 
mitas aliqua  fupervenerit , Corpus,  iy 
fanguinem  Cbrijli  ille , qui  tcgrotat,  ac- 
cipiat , (y  inde  (Ceu  de\nde)corpu/culum 
fuum  ungat , ut  illud  quod  feriptum  efi 
impleatur  in  eo  : Infirmatur  quis  ex  vo- 
bis , lye.  Et  expreffiiis  Author  traidatus 
de  reidltudine  Catholicx  fidei , inter 
ejus  opera  tomo  p.^i  xgrotat,in  fola 
Dei  mi/erieordia  confidat,  Euebarifiiatn 
cum  fide,  ly  devotione  accipiat, oleumque 
benediBum  ab  Ecclefia  petat, unde  corpus 
fuum  ungatur , iy  fecundum  Apoftolum, 
oratio  fidei  falvabit  'Jnfirmum  . Item_> 
Innocentius  primus  Augudini  con- 
temporaneus , & ab  eodem  , nec  non 
k Chryfodomo  , & Hieronymo  mi- 
tifice commendatus  , interrogatu^s  i 
Oecentio  Eugubino  Epifeopo  , utrum 
Extrema-Unedio  danda  elTet  peeniten- 
tibus, quibus  extera  Sacramenta  nega- 
bantur, fic  refpondet  in  Epidola  ad  ip- 
fum  feripta  cap.  8.  Panitentibus  ifiui 
infundi  non potefi  ^oleum  fcilicet  Extre- 
m*-Undtionis  ) quia  genus  efi  Sacra- 
menti; Sani  quibus  reliqua  Sacramenta 
negantur , quomodo  unum  genus  putatur 

paf- 


- TtTt?:'"'!  p>' 


De  Sacramento  Extrem£~VnSliotJis  7 29 


polfe  coneedi  ? Petrus  Damianus  ferm.i. 
in  dedicatione  licclefiac ; Tcrtiu/n  , in* 
i|uit,i’fl<Tawf«r«  ff7  VnBio  infirmorum. 
Demum  S.Bernardiis  in  vita  landtiMa* 
lachiz,  circa  finem,  refert  illum, in  fine 
vies  hoc  Sacramentum  poftulaffe  , 

His  adde  confenfum  Ecdefis  fJrs- 
cs  cum  Latina,  qus  Extremam-Un- 
dlionem  inter  nove  lcc>is  Sacramenta 
numerant ; unde  Nicolaus  (iubafilas  in 
expolitione  I.irur<;is,  c.19.  Extremam* 
Uritflionem  verum  elTc  Sacramentum 
agnofeit,  feribit  enim  ; Peccatorum  re- 
millionem,  & ultimum  olei  Sacramen- 
tum perficit  Saccrd<*:um  oratio  , quod 
utique  Apoftolicam  Traditionem  habe- 
re ait  , idque  probat  ex  fuprii  didis 
S.Jacub!  verbis. 

Denique  hanc  veritatem  ratione^ 
probat  Dodcrdlft.jj.  num.i.  Primi 
quidem  , quia  poflibilis  fuit  Oeoinili- 
tuere  fignum  efficax  , quo  homini  in 
Extremis  jacenti  remitterentur  peccata 
venialia  : Sutiudd  , qu6d  hac  inilitutio 
fuerit  congrua; 7>r//d,qu6d  fit  perada. 
Primum  fic  probat:  Pollibile  e(i,iiK/uit, 
t,  Deum  finalitcr  remittere  venialia; 
,,  ergo  poflibilec”T’’i  inilirii  lignum 
,,  efficax  illius  remiifionis.  Confequen- 
,,  tia  patet,  quia  polTibile  ell, hominem 
„ inHituere  lignum  efficax  pradicum, 
,,  cujufcumque  operis  fui  ; ergo  mult6 
„ fortius  ell  Deo  pollibile ; & ita  po* 
„ teli  quodeumque  (ignum  fenfibile, 
,,  cujus  inilitutio  non  includit  contra* 
,,  didionem , inllituere  tanquam  C* 
,,  gnum  pradicum  efficax  illius  effe- 
,,  dus.  Hoc  etiam  congruum  ell, re* 
,,  celTurum  fciiicet  ab  hac  vita , finali* 
,,  ter  a venialibus  abfol  vi  , quia  illa_a 
,,  non  remilTacirent  impcdimentum_> 
„ gloris  confequends,  & non  remilTa 
,,  polTent  elTe  uique  ad  exitum  , quia 
,,  peccator  quafi  continue  peccat  tali* 
,,  bus  peccatis . Hoc  etiam  fadum  ell. 
,,  Probatur  ex  illo  verbo  Jacobi  y.  Si 
,,  iit  peccotit  efl , remittentur  ei  ; non 
«,  inteiligit  de  mortalibus , quia  hsc 
Tom.X, 


,,  non  remittuntur , nifi  in  Baptifmo, 
,,  vel  l*OBnitcntia  : ergo  de  venialibus. 

Aliam  rationem  hujus  inilitutionis 
profert  Concilium  Tridentinum  initio 
doclrius  de  Sacramento  Extreins-Un* 
dionis , quam  utique  repetit  ex  emi- 
nente periculo  , ac  impendente  ho.iii. 
nibus  in  extrema  vits  periodo  conlti- 
tutis:  Tum  ex  timore  divini  Judicii, 
tum  ex  dsmonum  teiuationibus  dirius 
ac  durius  tunc  temporis  infellantium  . 
Ait  autem  : dementiamus  Redemptor 
nofier  , qui  /ervis  fuis  quovis  tempore^ 
voluit  de  fjilutarihus  remediis  adver/ut 
omnia  omnium  bosliam  tela  effe  pro/pe- 
dum:  quemadmodum  auxilia  maxima  in 
Sacramentis  altis  prtcparavit , quibus. 
Cbrifliani  confervare  fe  integros  ^ dunt 
viverent  ab  omni  gr-tviori  /piritus  in- 
eotnmodo  pofiint:  ita  Extremte-VniUonit 
Sacramento finevita  tanquam  firmifif- 
nio  quodam  pnefidio  munivit  ,•  nam  et/i 
odverfariut  noder  oceafionet  per  omnem 
vitam  qutcrat , captet , ut  devorare.^ 
animat  noflrjs  quoquo  modo  po/fit , nul- 
lum tamtn  temput  rfif , quo  vebementiht 
illt*  omnes  ver/uti  te  fuet  nervos  intendat 
ad  perdendos  HOS  penitus,  (y  a fiducia 
etiam  (_fi pofiit')  mifericordia  divina  de- 
turbandis , quam  eum  impendere  nobit 
exitura  vita  perfpicit . 

Objiciunt  Haretiei:  Primi  quidem, 
ritum  illum  ungendi  defumptum  fuilTe 
partim  ab  hsreticis  Valentlnianis.par* 
tim  ab  Ethnicis , ut  docet  S.  Ireneus  , 
lib.i.  cap.iS.  igitur  noii  videtur  ufur* 
pandus  k Fidelibus. 

Re/ponieo primi  negando  antecedens', 
Valentiniani  namque , ut  obfervat 
S.Epiphaniushsrefi  jp.ungebant  oleo, 
& aqua  permixta  , non  quidem  mori- 
bundos , fed  mortuos  , ut  talis  undio 
eis  pro  Raptifmo  prodcITet , ad  idque.» 
adhibebant  qusdam  verba  Hebraica  , 
& inaudita  , quibus  terrorem,  aut  llu- 
porem  audientibus  ingererent.  Ethnici 
pariter  non  ungebant  morientes  , fcd 
jam  vita  fundos ; ac  fubinde  lacer  Ex* 
Zzzz  tre* 


Digiiized  by  CiOOglc 


730  TraSJ.I.  DiJp,III. 


trems-Uii(^ionis  ritus  nihil  commune 
prorfus  habet , cum  illis  prophanis  un- 
dlionibiis.  Adde  quod  non  abjicienda 
videri  debeat  facra  Undtio  , quia  illam 
Ethnici  ufurparunt , alioquin  refpuen* 
diis  etiam  elTet  Baptifmus  , quippe  ciim 
Ethnici  mortuorum  corpora  baptizare, 
ficut  & ungere  Tolerent. 

Objiciunt fetundb  ■,  Sacramenti  vir- 
tus , & efficacitas,  ut  diximus, nullate- 
nus pendet  a lide  Miniftri ; fed  virtus 
Extremae-Undlionis  petitur  ab  ipTo— , 
Miniliri  virtute,  dc  fide  : ait  enim  Tan- 
Clusjacobus  ; Oratio  fidei  falvabit  in- 
firmum , quibus  denotat  Talutem,  & fa- 
nitatem  per  hanc  undiionem  conTe- 
quendam  , oriri  ab  efficacitate  oratio- 
nis , & iidei  Miniliri . 

biej^o  minorem  : Nec  id  (ignideat  A- 
poliolus  : fiq-iidem  ibi  non  ell  Termo  de 
dde  Miniftri,  Ted  EccleTia;,  in  cujus  fide 
Sacramenta  adminiilrantur  . Per  ora- 
tionem fjdei  in  pr^citatis  verbis  non 
debet  intelligi  fidesMinidri  lubjedtiva, 
Ted  objedliva  , quia  nimirum  oratio 
«dhibita  a Miniflro  ad  hoc  Sacramen- 
tum conficiendum  , Verbum  Dei  con- 
tineri, 8c  myderium  fidei,  quod  Taltem 
objetftiv^  debet  Minifler  in  mente  pr«- 
habere,  dum  infirmo  hoc  ininidrat  Sa- 
cramentum, quo  Tenfu  etiam  fidem  ha- 
bere debet  in  aliorum  adminidratione, 
hoc  ed  intentionem  faciendi  quod  £c- 
clefia  intendit . 

Objiciunt  tertib  ; Sacramenta  nove 
legis  indituta  Tunt,ve1  ad  remilfionem 
peccati,  vel  ad  collationem  gratia  Tan- 
tdificantis  : Ted  ad  neutrum  juvat  Un- 
itio Extrema:  igitur  non  cd  nov*  le- 
gis Sacramentum ; Major  patet  ex  di- 
<dis  de  Sacramentis  In  communi . Mi- 
nor vero  probatur  ; Extrema-Vntflio 
non  ordinatur  ad  remiinotiem  peccati 
originalis , quia  jam  Tupponltur  remif- 
fum  per  BaptiTmum  , neq>’e  adualis 
mortalis  , quod  deletur  per  Pieniten- 
tiam  , neque  venialis  , quod  nedutn_i 
per  Peinitcntiam  , Ted  etiam  per  plura 


alia  remedia , & media  poted  expiari) : 
nec  etiam  ordinatur  ad  collationem.* 
gratia,  quia  prima  gratia  confertur  , 
vel  per  BaptiTmum  , vel  reparatur  per 
Poenitentiam,  fecunda  autem  tribuitur 
per  Tufeeptionem  Eucharidia  , ac  Tub- 
inde  ad  id  inutilis  edExtrema-Undio. 

Nego  minorem  , Et  ad  ejus  proba- 
tionem dico , Extremam-Undionem 
ordinari  tum  ad  remiflionem  finalem., 
venialium,  tum  pariter  ad  augmentum 
gratia  finalis,  quem  utique  etTedum 
cetera  Sacramenta  non  predant  eo- 
dem modo  , ut  dicemus  quzd.j. 

Objiciunt  denique  ; Si  aliquod  effiet 
hujus  rotior.ls  fundamentum  , petere- 
tur maximi  ex  cpidola  S-  Jacobi : fed 
hzc  authoritas  nullius  ed  momenti ; 
quippe  cumepidola  illa  fit  dubia  fidei, 
nec  certocondet,  eam  a S.Jacobo  fuifTe 
Tcripcain;  Igitur , dcc. 

Nego  minorem  \ Illam  euim  epido- 
lam  inter  Canonicas  Scripturas  repo- 
nunt nedum  Concilia  Laodicenfe,C&n. 
fp.  Milevitar.um  , Can.j.Cartiaginen- 
fe  quartum  cui  fubfcrlbit  S.  Atigudinus 
Can.47.  <k  Florentinum  , ac  Tridtnti- 
nuni , fed  etiam  SS.  Patres  , maximi 
S.dtbanafim  iii  Syiiopfi  , Hieronymus, 
epid.ad  Paulinum,  /iugujlinut  lib.a.de 
dodrina  Chridiana,&  plures  alii, quos 
laudat  Hiquaus  noder  in  Commenta- 
rio ad  didind.3}.num,d. 

Conclusio  Secunda. 

S/icramentum  Extrenue-VnSionit 
fuit  immediati  a Cbrifio  D.inUitu- 
tum , idquepojl  fuam  Re/urreSionem  , 
Hac  Concludo  duabus  partibus  con- 
dat , quarum  primam  tradit  Dodor 
dld.2).num.7.ubi  ait  : Dicitur  hoc  Sa- 
cramentum fuife  inflitutum  a Cbrifio..., 
'yaeobus  autem  non  erat  nifi  promulga- 
tor,flit  praeo hujus  Sacramenti  a.  Cbri- 
fio  inftituti.lAtpfnm  aperti  docet  Con- 
cil.  Trldent.  felT./.  de  Sacramentis  in 
genere,  Can.i.ubi  ait . Si  quis  dixerit. 
Sacramenta  nova  legis  non  fuifle  omni  a 
a Cbrifio  D.  ttoftro  infiituta  anatbemn 

St. 


De  Sacramento  ExtreWie-VnSiivnis  . 7 3 r 


ft . Et  (eff.t4.  Can.i.Ide  Extrema-Un- 
«ftione  • Si  quit  dixertt  Extremtm-Pn- 
Siofifm  non  ejpc  vtrc  > iy  proprii  Soero- 
mrntum  i Cbrijlo  D.noftro  inflitutim,i 
B.yacoio  promulgatum  ...  anathema  fit. 

Cui  utique  veritati  etiam  ratio  Theo- 
logica fufiVagatur  > tum  quia  Apodoli- 
cam,  & omnem  creatam  authoritatcm 
excedit  facultas  inflituendi  Sacramenti 
quia  folius  Uei  efl  adbibere  fignum  ef- 
ficax , ad  cujus  pofitionem.  Se  applica- 
tionem infallibilitcr  gratia  conferatur: 
Tum  quia  ciim  Chriflus  fuerit  imme- 
diatus fundator  Ecclefiac  , ita  conve- 
niens fuit,  ut  cflet  iimnediatiis  auihor, 
Se  inllitutor  omnium  Sacramentorum  : 
quare  ficut  in  poteftate  l’ctri,aut  Jacobi 
non  fuit  condere  r.ovum  articulum  fi- 
dei , ita  ad  eorum  poteflatem  non  per- 
tinuit novi  Sacramenti  ir.flitutio  , fed 
eorum  tantiim  , qu«  inftituta  funt,di- 
fpenfatio; juxta  illud  Apoftoli  i.ad  Cor. 
4.  Sie  nos  exiftimet  homo  ut  Minifirot 
Cbrifli , iy  difpenfatores  myfteriorunLj 
Dei  . Tum  denique,  quia  non  ell  po- 
tior ratio  , cur  Sacramentum  illud  non 
fuerit  immediate  a Chrifloinflitutum  , 
tcqti^  ac  cetera  Sacramenta  , maximi 
ciim  hoc  ordinetur  ad  remifDonem  pec- 
cati , folius  autem  Dei  proprium  eft 
peccata  dimittere  . Adde  quod  fi  Chri- 
flus conferre  debuiflet  alicui  Apoflolo- 
rum  virtutem  inftituendi  hoc  Sacra- 
mentum , nulla  apparet  ratiocur  eam 
facultatem  feciffet  potius  Jacobo,qu4m 
vel  Petro  Ecclcfie  vifibili  Capiti,vel  to- 
ti Collegio  Apoflolico.Nec  obflat  quod 
folus  S.Jacobus  ex  Apnilolis  de  tali  Sa- 
cramentali  Untflione  fermonem  faciat; 
non  enim  de  ea  loquitur  tanqtiam  In- 
flitutor,  dcAuthor,  fed  dumtaxat  ut 
illius  promulgator.dc  prxco,qui  primus 
Sacramentum  iflud  feripto  promulga- 
verit, quod  prius  viva  voce  ab  aliis 
dumtaxat  fuerat  promulgatum  . 

Q^od  igitur  pofl  Hugonem  a S.  Vi- 
tSore  Magifler  fententiarum  afTerit,ab 
Apoflolis  inflitutum  efle  hoc  Sacra- 


mentum,id non  accipiendum  ell, inquit 
Ellius  di(l,ij.  f.}.  de  prima  illainlli- 
tutione  , qua  lex  aliqua  , feu  quodcun- 
que decretum  Legislatoris  , feu  Princi- 
pis authoritate  ac  poteAate  conditur  ; 
fed  de  legis  , feu  decreti  promulgatio- 
ne , non  quomodocumque  , fed  quafi 
primus  hominum  feripto  tradens  , 6c 
commendans  hoc  Sacramentum  pofle- 
ritati : quo  fenfu  dici  potcfl  aliquo  mo- 
do hujus  Sacramenti  inflitutor  . Sic 
enim  legimus  a Romanis  Pontificibus 
inflituta  qusdam  fuiflit  , velut  it  Lino  , 
ne  qua  mulier,  nif)  velato  capite  in  £c- 
defiam  introiret:ab  Alexandro,  ut  tan- 
tummodo panis  , St  vinum  aqua  mix- 
tum-in  MilTa  offerretur:  a Vidore, 
ut  facrum  Pafcha  die  Dominico  cele- 
braretur , & ab  aliis  alia  , quz  tamen 
partim  divinz  , partim  Apoflolicz  fune 
inflitutionis  . Sed  quia  ab  his  Pontifici- 
bus lege  feripta  promulgata  funt  , aut 
ciim  negleda  effient,  in  ufum  revocata, 
ab  iis  inflituta  dicuntur.Certi  non  ma-. 
gis  dici  potefl.Jacobtim  hoc  Sacramen- 
tum proprie  inllituiffe  , eo  quod  ejus 
quafi  legem  in  epiflola  fua  fcripferit , 
quam  dicendum  fit  Petrum  inllituiffe 
Baptifmi  Sacramentum,quando  in  pri- 
ma fua  concione,  quafi  przcipiens  dixit 
ad  populum,  Ador.i.  Baptixftur  unufi- 
quifque  ve{lrum,Stc.  Sed  ficut  hic  nuda 
promulgatio  fuit  cum  adhortatione,  6c 
commendatione  Sacramenti,  (tc,  & ibi. 
Ita  Ellius . 

Probatur  ettam  fecunda  pars  , nempe 
quod  facramentum  Extremf-Undionis 
dumtaxat  fuerit  inflitutum  pofl  Chri- 
(li  D.  Kefurredionem  : Tum  quia  hoc 
Sacramentum  fupponit  in  Miniflris 
poteflatem  remittendi  peccata, nec-non 
5c  authoritatcm  Epifcopalem  , per 
quam  benedicatur  oleum  , ut  fit  mate- 
ria debita, & apta  hujus  Sacramenti:  at 
Chriflus  D.  poteflatem  plenariam  ad 
remittenda  peccat.i  , tantum  contulit 
Apoflolis  pofl  fuam  Refurredionem  , 
ciim  nempe  iis  A\%\x:./iceipite  Spiritum 
Z z z z 1 San- 


Digitized  by  GoogI 


73»  TraB.LDiJp 

S»nBum^unum  rtmiftrith  pecenta,  rr- 
mittuntur  eis.  Tum,  qu!a  facramentum 
£xtremx-Und!onis  eft  completivum  , 
& confummativum  facramenti  Poeni-' 
tentif,ejufqueelfedlum  fupponit  quan- 
tum ad  remiflionem  peccati  mortalis, 
ac  fubinde  conveniens  fuit , quod  ejus 
Inditutio  fupponeret  inftitutionem  fa- 
cramenti  Ptsnitcntiz.qusc  tantum  fadla 
e(l  po(l  Refurredtionem:  Tum  denique 
quia  ciim  hoc  Sacramentum  Iit  proxi- 
ma difpoTitio  ad  gloriam  confcquen- 
dam  , nulla  appare:  neceflltas  illud  in- 
ftituendi  , quiin  eo  tempore  , quo  ad 
stternam  foclicitatem  hominibus  patere 
debebat  aditus  per  triumphalem  Chri- 
fli  Afccnlidnem  . 

Dices-.  Concilium  Tridentinum  capi- 
te i.  de  Extrema  Undlione  , dicit  hoc 
Sacramentum  fuilTe  infinuatum  Marci 
6.  ubi  de  DiAripulis  a Chrido  ad  con- 
cionandum  miliis  legimus  , qudd  unge- 
bant oleo  multos  agros,  ly  fanahanf.  led 
hcc  defignatio  fuit  vera  inOitutioi  fi- 
quidem  ibi  defignatur  hujus  Saeramen- 
ti  matcria,ncmpe  oleum,  & fubjedf um, 
nempe  «grotus,&  elTedfus,videlicet  re- 
flituta  fanitas  : igitur , Scc. 

Confirmatur  authoritate  Dodioris  , 
qui  in  4.  difl.a.  qu.i.  nu.f.  loquens  de 
Extrema-Undiione  , ait ; Dicitur  quod 
„ Jacobi  %.  Infirmatur  quis  in  vobis  l 
,,  ijc.  inflituta  fit,ied  licit  ibi  promul- 
„ gaverit  illud  Sacramentum  , ell  me- 
„ lius  dicere  , qu6d  fuerit  infiitutum  a 

Chrillo; Legimus  enim  Marci  d.qudd 
„ Apolloli  ungebant  oleo  multos  infir- 
„ mos  , & fanabantur:  conflat  autem, 
„ quod  hoc  non  fecerunt , nifi  in  vir- 
„ tute  Chriiii,quiinf1ituerat  illam  Un- 
dlionem  virtuofain.  Quibus  verbis  Do- 
diorfignilicat , hoc  Sacramentum  tunc 
temporis  fuilTe  infiitutum  . 

Nego  minorem-.  Undlio  enim  illa,qua 
atebaniur  Apolloli  Marci  6.  non  tam 
ordinabatur  ad  falutem  animat , quiim 
ad  fanitatem  corporis  , ac  liibinde  non 
erat  proprii  Sacramentalis,  Infiuper  fic- 


bat  ab  Apoftolis  antequam  efTent  Sa- 
cerdotes . 

Denique  indiferimiuatim  omnibus 
tam  fidelibus,  8c  baptizatis  , quam  In- 
fidelibus, 8c  non  baptizatis  confereba- 
tur . Unde  quando  Concilium  Trlden- 
tinuin  ait  , hoc  Sacramentum  fuilTe  in- 
linuatum  apud  Marcum  , foliim  vult 
tunc  illud  fuilTc  adumbratum  , Sc  figu- 
ratum ; eo  videlicet  modo  , quo  Chrilli 
D.  baptilinus  fuit  adumbratus  in  Ba- 
ptifmo  Juannis,  quia  hic  fuit  illius  um- 
bra , 8c  figura . 

confis-mationem  dieo  , Dodlorem 
eo  luco  dumtaxnt  loqui  in  communiori 
tunc  temporis  Authurum  rententla,qui 
contendebant , Extrcmam-Undlionein 
non  k S.  Jacobo  , Ced  i Chrillo  D.  fuif- 
fe  inflitutam  , ut  pore  cnm  eam  Chri- 
(his  D.  defignavent  Marci  d.  five  inte- 
rimeam  ibi  Chrillus  inflitnerit,  five 
dumtaxat  pollea  , de  quibus  ibi  non 
agit  Dodor  . Quod  autem  h;;c  nollra 
alTeriio  ipfius  dodrinx  confonet , pa- 
tet ex  dill.24.  ubi  num.i.  ait , qrsod  Su- 
eerdoti  competit  duphee  potcftas  fpiri- 
tualis,fcihcet  conficiendi  Euchariftiam, 
ly  abfoloeisdi  Pcetiitentem,  qna  non  fiunt 
una  pot;Uas,quia  una  videtur  prior  fiatfi- 
fit  altera-,cum  iit  corna  contulit  Deus  pri- 
mam , fecundans  autem  non  nifi pofi  Re- 
furrc5ionem  yoan.ao.  Ciim  igitur  fen- 
tiat  Dodior  , Chriflum  D.  non  contu- 
lilTe  Apoflolis  in  node  cccnx  integrum 
& totale  Sacerdotium, fcd  partiale  tan- 
tum , nimirum  poteflatem  fupra  fuum 
corpus  verum  , dc  realeconliecrandum, 
non  autem  poteflatem  fupra  corpus 
inyflicum,  quantbm  ad  remittenda—, 
peccata,  quam  utique  poteflatem  Apo- 
iloli  dumtaxat  receperunt , Joan.io.de 
poflChrifli  Refurredionem  , inde  fit 
confequens  , eum  pariter  docere,  qu6d 
txtrema-Undio  dumtaxat  pofl  Refur- 
redionem fuerit  inilituta  ; quippe  cbm 
illa  ordinetur  ad  remiffioaem  peccati  • 

Neeobilat,  quod  Evangeliflx  non_, 
memincriat  difliude , & exprefsc  illius 

in- 


Ve  Sacramento  Extrema- unSiioms , 753 


inftltutionlt , ficuc , & aliorum  Sacra- 
mentorum:idcirco  enim  aliquorum  Sa- 
cramentorum inditutionem  commen- 
dant , ac  recenfent , quoniam  illa  fpe- 
(flant  vel  ad  falutem  , vel  ad  falutis  ne- 
ceditatem  , vel  ad  Ecclcfia  difpofitio- 
nem  , & flatum  , illiufque  ab  aliis  di- 
lUntfiionem  ; Sacramentum  autem  Ex- 
tremz-Untdiunis  non  efl  ad  falucem-j 
abfulute  neceflarium  , nec  ad  Ecclefia; 
flatum  , dc  dirporitiuncm  . Idcirco  mi- 
rum videri  non  debet  ,qu6d  exprefTam 
illius  inflitutionis  mentionem  non  fe- 
cerint Apofloliijudicarunt  quippe  ad  id 
fodicereTraditioncm  ,five  fcriptis,  fcu 
viva  voce  proimilgatam.Conflat  enim, 
Chriflum  O.  oretenus  Eccleflte  fiiz  per 
Apoftolos  przfcripfifle  , ut  colligitur  ex 
primo  capite  Aiftorum  , ubi  dicitur 
Chriflum  per  quadraginta  dies  Uifci- 
pulis  appariiifle,  & cum  eis  convefcen- 
tem  de  regno  celorum  locutum  fuilTe , 
inflruentem,  & erudientem  eos  de  om- 
nibus ad  Eccleflz  gubernationem  per- 
tinentibus. Adde  quod  multa  etiam 
funt  i Chriflo  przfcripta,&  ab  Apoflo- 
lis  prcdicata,  quz  fcripta  non  funt ; 
nam  Andreas,  Thomas,  Bartholumcus 
plura  przdicaverunt , Sc  non  fctipfe- 
runt;  Extrema  autem  Undio  non  tan- 
tum fuit  ab  Apoflolis  prsdicata  , fed 
etiam  i Jacobo  fcripto  confignata  , & 
promulgata,  quz  fcriptio  prcfupponit, 
hanc  Sacramentalem  Undiionem  fuifle 
k Chriflo  oretenus  inflitutam  , & ab 
Apoflolis  przdicatam. 

-Quaestio  Sbcunoa. 

fit  materia  , i?"  forma  Saera~ 
menti  Extrema-Vnflionit  } 

Notandum  primi  , feu  potius  revo- 
candum ex  jam  pluries  didlis , 
duplicem  efle  Sacramentorum  in  ufu 
rei  fenfibilis  confiflentium  materiam  , 
remotam  videlicet , & proximam  ; Re- 
mota efl  id  quod  alTumitur  , ut  fit  fi- 


gmim  fenfibile  gratiz  per  Sacramen- 
tum corferendz  : fic  aqua  naturalis  di- 
citur materia  remota  Baptifmi  ; proxi- 
ma ver6  efl  ejufdem  rei  applicatio,  de 
ufusific  in  Baptifmate,  ablutio  adlualis 
cciifctur materia  proxima.  Porr6 con- 
veniunt omnes  Catholici,matcriam  re- 
motam Sacramenti  Extremz-Undiio- 
nis  efle  oleum  olivarum  ab  Epifcopo 
benedidtim  , ita  namque  definit  Con- 
cilium Florentinum  in  Decreto  unio- 
nis , nec-non,  de  Tridentinum  cap.i. 
de  Extrema-Undlione , ubi  ex  verbis 
S.  Jacobi  colligit , quod  ex  Apoflolica 
Traditione  Ecclefia  didicit, ac  doctt  ma- 
teriam , formam,  proprium  Minifirum  , 
iy  iffeUum  hujm  falutarii  Sacramenti  : 
intellexit  enim  Ecclefia  , materiam  effe 
oleum  ab  Epijccpo  benediBum;  nam  l^n- 
Bio  aptifpmi  Spiritus  S.  gratiam  , qua 
invifibiUter  anima  /egrotantis  inungitur 
repree/entat  . Hoc  ipfum  fignificavit 
S.  Jacobus,  cum  aw.l^ngentes  eum  oteo\ 
quamvis  enim  non  exprimat  fpeciem 
illius  olei,  attamen  hoc  loquendi  modo 
intelligltur  oleum  commune,  de  ufua- 
le,  quod  efl  folum  oleum  olivarum  , ut 
exprefsi  in  Decreto  Eugenii  declaravit 
Concilium  Florentinum  : unde  Cate- 
chifmus  Romanus  agens  de  Extrema- 
Undlione  «».$>.  dicit , oleum  illud  efle 
liquorem,  non  ex  quavis  pingui,  craf- 
fa  natur a,fed  ex  olearum  baetis  tantum- 
modo eupreffum  ; Unde  fubdit ; /Iptifjs- 
tne  autem  beec  materia  illud  fignificat , 
quod  vi  Sacramenti  interius  in  anima 
efficitur-.nam  ut  oleum  ad  mitigandos  cor- 
poris dolores  magnopere  proficit ; ita  Sa- 
cramenti virtus  animm  trijfitiam.ac  do- 
lorem minuit . Oleum  prett  rea  fanita- 
tem  reBituit , bildritatem  affert , iy  lu- 
mini tanquam  pabulum  precbef.tum  vero 
ad  recreandas  defatigati  corporis  vires 
maximi  accommodatum  efl.^ute  omnia, 
quid  ia  ecgroto  divina  virtute  per  bujus 
Sacramenti  adminiBrationem  efficiatur  , 
declarant.  Difficultas  autem  efl,  ao_» 
oleum  iftud-  debeat  efle  ita  neceflarlo 

ab 


)ii  .yCoogle 


Tra£i.  I.  Difp.  III.  II. 


734 

«b  Epifcopobenedi(flum  , ut  ad  id  non 
fufficidt  (impllcis  Sacerdotis  benedi- 
«ftlo . 

Notntidum  ficundd  , omnes  pariter 
Theolojros  convenire  , materiam  pro- 
ximam Extremre-Unfflionis , e(Te  Un- 
dlionem  ipfam  , feu  applicationem  i- 
pfius  olei  , ut  condat  ex  prcefatis  verbis 
Concilii  Tridentini,  imi  etiam  «x  ver- 
bis S.Jacobi:  : l/ngtnt(s  tum  oleo  , Cui 
pariter  veritati  ratio  Theologica  fuf- 
fragatur:  Sacramenti  enim,  quod  ed  in 
ufu,  materia,  nihil  aliud  ed,quam  ipfe- 
met  ufus  , aut  applicatio  remotte  ma- 
terie ad  fubjedlum  idoneum:  atbxtre- 
nia-Un<ftio  non  confidit , ficut  Eucha- 
ridia,  in  materia  permanenti,  fed  (icut 
Baptifmus,  & Confirmatio  in  ufu;  nul- 
lus autem  poted  ede  alius  ufus  in  £x- 
trema-Undiionc  preter  Undlionem  , 
per  quam  oleum  opplicatur  fubjedlo 
idoneo;  ac  fubinde  adiio  ipfa  ed  mate- 
ria proxima  hujus  Sacramenti  . Porro 
Concilium  Florentinum  requirit  fe- 
ptem  hujufmodi  Un^iones:  Primam 
in  oculis  propter  vifum  ; Secundam  in 
auribus  propter  auditum  : Tertiam  in 
naribus  propter  odoratum:  Quartam  in 
ore  propter  gudum  : Quintam  in  ma- 
nibus propter  tadtum  : Sextam  in  pedi- 
bus propter  gredum  : Septimam  in  re- 
nibus propter  delediationem  ibi  vigen- 
tem . Quamvis  autem  utraque  manus 
Iit  ungenda  , tamen  ha  duc  Undiiones 
pro  una  accipiuntur . Et  idem  ed  de_- 
de  oculis  , naribus  , & pedibus . Que- 
ritur autem,utrum  ille  feptem  Undlio- 
nes  fint  abpjiutd  necedaric  ad  integri- 
tatem, & validitatem  hujus  Sacramen- 
ti , utrum  vero  alique  legitime  podint 
etiam  citra  calum  ncceditaiis  omitti . 

Hetandttm  tertio  , formam  hujus  Sa- 
cramenti voriam  proferri : nam  com- 
munis apud  Latinos  concipitur  in  his 
verbis  : PfT  i/tam  fanBom  J/n^tonem  , 
qr  /iraw  piifimam  nii/tricordiam,  indui- 
geat  tibi  Deut , quidquid  deliquifti  per 
vi/Um ; vel  per  alium  ienfuiii , cui  ipfa 


undiio  adhibetur . Q^  utique  forma.» 
traditur  in  Decreto  Eugenii,  & ab  uni- 
verfali  Ecclefia  in  praxi  ed  . Nonnulle 
tamen  alie  proferuntur  Forma:  hujus 
Sacramenti  ufitate  ab  aliquibus  Eccle- 
(iis  ; nam  Ecclefia  Mediolanenfis  tem- 
poribus S.  Ambrolii  utebatur  hac  for- 
ma indicativa  : b^ngo  te  oJeofanBifieato 
in  nomine  Patrit , iy  Filii , 6*  Spiritus 
JanBi  : ut  more  militis  unBi praparatut 
ad  certamen,  aereas  po[[is  /uperare pote- 
ftates.ha  refert  S.  Bonaventura  dift.i  j. 
art.i.  qued.4.  cui  affinis  ed  illa  forma, 
quam  habet  liber  Sacramentalis  Veoc-' 
torum  confirmatus  per  Leonem  deci- 
mum , ubi  forma  Extreme-Undlionis 
exprimitur  his  verbis  : l''ngo  te  oleo 
/anBo.ut  Lac  unBione  proteBus,  fortiter 
ft.tre  valeas  adverfus  aereas  catervas  in 
nomine  Patrss , ISc, 

Similiter  antiquum  Rituale  , quod 
laudat  Menardus  obfervationibus  ad 
Gregorii  Sacramentarium  ad jediis.A^o- 
go  oculos  tuos  de  oleo  /anBifieato  , ut 
quidquid  illicito  vi  fu  deliqulBi  , hujus 
olei  unBione  expietur, per  Dominum  no- 
ftrum  ^efum  ChriBum  . l'ngo  aures  has 
f aerati  olei  liquore,  ut  quidquid  deleBa- 
tione  noxia  auditus  admijfum  eft  , medi- 
cina fpiritualis  evacuet,  l/ngohas  nares 
deoleofaerato,  ut  quidquid  noxium  con- 
traBum  eB  odorata  fuperftuo  , ifta  mun- 
det medicatio . l^ngo  labia  i fi  a conjeera- 
ti  olei  medicamento  , ut  quidquid  otiofa, 
vel  criminofa  peccati  locutione  , divina 
clementia  mi  fer  ante  , expietur  hac  un-  ' 
Bione , {yc. 

Et  in  Codice  antiquo  Halitgarii  ,qui 
vixit  circa  annum  Domini  820. talis  re- 
petitur forma  (■  ut  habetur  Herbipoli 
in  Bibliotheca  Patrum  Societatis  Jefu  , 
tede  Nicolao  Serario : ) Vngo  te  de  oleo 
f anBifieato.  ut  more  militum,  iy  prtcpa- 
ratus  ad  ItiBamen,  aereas  pofsis /uperare 
catervas , Operare  creatura  olei  in  nomi- 
ne Patris  , ly  Filii , ly  Spiritus  ftssBi ; 
Sit  non  lateat  hic  fpiritus  immundus  , nec 
in  membris , nec  in  medullis , nec  in  ulta 

com- 


DlQ:tizc3 


De  Sacramento  lE.xtrem<e~unBionts  l 735 


e0ntpagine  membrorum  bujut  bominit , 
fed  oprretur  in  eum  virtus  Cbrifli  F/lii 
D)i  Altiffimi  , qui  cum  Patre,  iS  Spiri- 
tu funUo  vivit , iy  regnat  in-feeeula  fa- 
cularum , Arnen. 

Tandem  Arcudius  lib.f.  cap.f.  hanc 
refert  ufitatam  a Gr*cis  formam;  Pater 
fande  , Medice  animarum,  iy  corporum, 
qui  mififli  unigenitum  Filium  tuum  Do- 
minum noftrum  yfum  Chriflum,  omnem 
morbum  fanantem  , iy  a morte  liberan- 
tem , fana  quoque  buncfervum  tuum  i 
corporali  ffpiritualique  infirmitate-,qua 
continetur  , (y  vivifica  eum  per  gratiam 
CbrifU  tui  , potentia  pretiofa  , iy  vivi- 
fica crucis, precibus  fandifiima  Domina 
nofira , Deipara  Maria  femper  Virgi- 
nis , patrociniis  bonorabilium  incorfo- 
rtarum  caelefiium  .divinarum  Virtutum, 
honorandi  gloriofi  Propbetf  Pracurforis 
<3*  Baptiffa  yoannis , SanSorum , claro- 
rum , ac  celebratiffimorum  Aptfiolorum, 
fandorum  ,glorioJorum  , ac  egregiorum 
nidorum  Martyrum  , fandorum  ac  Dei 
ferorum  Patrum  nojlrorum  , fandorum 
fanandi  vim  habentium,acmereedem pro 
fanitate  collatum  non  acceptantium,  Co- 
Jma  , iy  Damiani  , Cyri,  atque  yoannis, 
Panteleonis  , ac  Hermolai  , Serapionis  , 
at  Diomedis,  Photii,  iy  A niceti,  fando- 
rum atque  judorum  Dei genstorum  yoa- 
cbin  , iy  Anna , omniumque  Sandorum. 
^fioniam  tu  Deus  noder  es  fons  curatio- 
num , tibique gloriam  offerimus  , Patri, 
Filio , iy  Spiritui  fando  , nunc , iyfem- 
pcr  , iy  in  fceeula  feculorum  . Arnen , 
Qn.Tritiir  autem  quxnam  illarum  for- 
mam m ii  t prxferenda . 

Conclusio PniHA. 

MAteria  legitima  facramenti  Eu- 
trcma-Vndionis  ed  cleuns  oliva- 
rum ai  Fpifcopo  benedidum  : non  tamen 
ita  neceffario  , quin  eu  difpenfatione-» 
Epifeopi,  vel  fummi  Pontificis  a fimplici 
Sacerdote paffit  benedici , H*c  efl  com- 
munior quantum  ad  tres  partes  qua- 
rum prima  , nempe  qti6d  materia  hujus 
Sacramenti  debeat  e(Tc  oleum  olivarum 


jam  conftatex  primo  notabili:  idfiqui- 
dem  apparet  ex  conflanti  Ecclefie  Tra- 
ditione , ac  Conciliorum  definitione  > 
colligiturqne  ex  epiftpla  S.  Jacobi , ubi 
ait : Vngentes  eum  oleo  . Cujua  utique 
alia  ratio  non  fuppetit  i priori  , quim 
Chriili  D.  voluntas  inditutio  i-qus 
nobis  per  Ecclefi*  fententiam  ,8c  pra- 
xim  nunquam  immutatam  innotefeit . 
Colli^qitur  ver6  k pofteriori  ex  conve- 
nientia , Sc  analogia  olei  cum  eifetftu 
Extremz-Uniflionis  ; oleum  enim  dolo- 
res mitigat,egritudinem  lenit,  confert 
claritatem  , robur  membris  conciliat  , 
luminis e(l fomentum  , dc  Ixtitiam  ac 
pinguedinem  in  Scriptura  defignat  . 
Unde  Thcophiladlus  in  6.  caput  Mar- 
ci : Sicut  oleum  , Inquit , iy  ad  labores 
utile  , iy  lucis  fomtntum  , iy  hilaritatis 
e fi  efedivum-.  ita.iy  Dei  mifcricordiam, 
iy  gratiam  S.  Spiritus  , per  quam  d la- 
bore liberamur  , iy  lucem  , iy  gaudium , 
bilaritatemque  fpiritualem  , quam  acci- 
pimus ,fignificat . Qua  omnia,  ut  fupra 
notavimus  ex  Catechifmo  K.om. mirum 
in  modum  conveniunt  £xtrema-Un- 
dlioni  . 

Hec  obdat , ut  diximus  , quod  S.  Ja- 
cobus  , non  dixerit,  ungentes  oleo  ol  i- 
varum  { enim  ver6  oleum  fimpliciter 
di(dum,ex  vi  vocis,  & in  communi  mo- 
do loquendi  (ignificat  oleum  fuliim  , 
quod  ex  baccis olivarum  exprimitur: 
quemadmodum  cum  aqua  dicitur  ma- 
teria Baptifmi , intelligitur  aqua  natu- 
ralis , dc  elementaris  ; & ciim  dicitur  , 
panem  , & vinum  ciTe  Eucharilliei  ma- 
teriam , ex  vi  communis  locutionta  , & 
fignificationis  , intelligitur  panis  riti- 
ceus  , & vinum  cx  vite . 

Obfervandum  tamen  , oleum  purum 
non  ita  efle  materiam  neceifariam  huic 
Sacramento  , quin  fi  admifeeretur  ali- 
uid  balfami  , materia  illa  foret  in  vali- 
a;  dummodd  per  talem  mixitionem  , 
olei  natura  , vel  ipfius  iifus  communis 
non  corrumpatur  ; ficut  enim  mixtio 
aquf,vel  alterius  liquoris  vini  naturam 

Bon 


Digitized  by  Googie 


7 5 ’ "TraH,  1.  Difp,  lll,  II, 

non  corrumpentis  , non  impedit  quin  ex  Traditione  Apoltolica  derivari; 
fit  leqitima  materia  calicis  confecran-  Ut^nf\\}\t,ab  if>jis  Apofiolh  bujut  S.E*- 
di,  ita  nec  mixtio  balfami  alceriufve  Ii-  clefia  '^morem  ejfe  trtditu-m  , ut  energu- 
quorit , olei  naturam  non  defiruentis  meni  , ».*/  alii  quilibet  eegroti  ungantur 
materiam  fxtremr-Untftionis  non  de  • oleo  Pontificali  benediciione  conjecrato . 
(Iruit . Cujus  utique  praxis  hanc  rationeta_j 

Hec  hii  obftat , qu6d  glofla  in  Cano-  fubjicit  DotSor.num.y.  Confeeratio  au- 
nem  a.  difi.  pf . alTerat  chrifma  fuffice-  tem  Epifcopalit  efi  neeejfaria  ad  boe  ut 
read  Extremam-UnAionem;  nec  qu6d  fit  materia  apta  \ quia  communiter  in.. 
Innocentius  primus  epifi.  ad  Decen-  Sacramentis  confiflentibut  in  u/u  ,/bhit 
tium  capite  8.  fignilicct  , Extremam-  Baptifmus  non  requirit  materiam  fpe- 
UnAionem  fuifle  folitam  fieri  Chrif-  cialiter  conf(cratam,quia  CbriEus  taBu 
mate.  Refpondeo  onsm  tam  glolTam  , mundiffim/c  carnis  fuet  , quando  voluit  k 
qukm  Innocentium  nomine  Cbrifmatis  yoanne  baptixari,  totam  confeeravitjioe 
intelligere  undlionem  , feudefignare  efi , in  ujumifium  dedicavit . Aliam  ra- 
materiam  proximam  , non  ver6  remo-  tionem  fubminifirat  SeraphicusOodIor 
tam  hujus  Sacramenti ; chrifma  enim  dift.aj.art.i.  quzfi.}.  petitam  ex  parte 
Grxee  , Latine  uncflionem  fignificat^.  finis  hujus  Sacramenti : quoniam  , 
Unde  in  Pontificali  Romano,  ciimbe-  inquit,  datur  gratia  fanans  languores 
nedicitur  oleum  infirmorum,  illud  ap-  fpirituales,  ly  datur  gratia  ordinant  ad 
pellatur  chrifma:  ytfit , inquit , ebri-  fanitatem  perftQani  , qu<e  quidem  efi 
fma  tuum  perfeSum , Domine , nobis . gloria  ; ideo  debet  fignari  per  oleum  , 
Nec  his  contradicit  Dot^or,  cbm  ait  quod  efi  curativum  , ratione  curationis ; 
difi.  3).  num.  Non  oportet  ibi  ejfe  !y  per  oleum  confecratum  ratione  ordi- 
aliquid  eonfeUum  ex  oleo,  iy  ba! farno, ut  nationis  ad  fupereminentem  curationem; 
in  materia  Confirmationis,  quia  Corifir-  iy  per  oleum  fimplex , non  permixtum; 
matio  efi  ad  Confeffionem  , iy  confirma-  quia  ad  ingrefum  in  gloriam  requtri- 
tionem  fidei;iy  ideo  in  confirmato  requi-  tur , iy  fuffieiens  efi  bona  conficientia  . 
ritur  non  tantum  puritas  eonfeientiee  fi-  Dicet:  S.Jacobiisfolnm  dicit:  A'»«- 

gni ficata  per  oleum,  fed  odor  bona  fiania  gentes  eum  oleo, non  vero  addit  oleo  be- 
fgnificatus per  balfamum;  fed  bicqui  : igitur  oleum  fimplex,  & natu- 

babet  exire  in  brevi  de  vita  ad  termi-  rale  efi  elTentialis,  & fufiicient  materia 
num  , fiufficit  conficientia  pura  . Quibus  hujus  Sacramenti . 
verbis  Dodlor  folum  fignificat,  non  ef-  l^ego  confiequentiam : Licet  enim  ex- 
fe  neceflarium  qu6d  admifccatur  ali-  plicite  ,&  evidenter  S.Jacobus  non  fi- 
quid  balfami,  nec  aliud;  etiam  probat  gnificaverit,  oleum  illud  debere  benc- 
congruentia  , quam  adducit  , certum  dici, fufficit,qu6d  id  colligatur  ex  Apo- 
enim  efi  Chrifma  fignificare  nitorem_i  fiolica  Traditione, ad  nos  per  alliduant 
confcientic  , atque  ideo  illa  balfami  Ecclefie  praxim  derivata  : neque  enim 
mixtio  efficacis,  dc  fignificationi  hujus  materia  difiimfia  omnium  Sacramen* 
Sacramenti  non  derogat . torum  exprefsi  traditur  in  Scripturx_4 

Probatur  ficeunda  pars , nempe  qu6d  facra,  fed  ex  Apofiolica  Traditione,  &> 
oleum  necefiarid  debeat  efle  benedi-  Ecclefiz  praxi  colligitur  . 

(fium  : id  enim  exprefs^  decernitur  in  Vrgebis:  Non  aliter  ratiocinandunf 
Conciliis  fupra  laudatis,  necnon  doce-  efi  de  materia  Hxtremc-Umfiionis^ 
tur  ab  Innocentlo  tertio  epifi.  citata  quam  aliorum  Sacramentorum  ; fea 
ad  Decentium  : quam  utique  praxim.,  idcirco  colligimus  materiam  BaptifmZ- 
venerabilis  Beda  in  cap.d.  Marci  docet  efle  aquam  naturalem  , etiamfi  non  fit 

be- 


— --hgi  - • 


Ve  Sacramento  'Extrema-VnBionis . 737 


benediifla,quia  ad  Baptifmum  Scriptu- 
ra dumtaxat  flgnificat  aquam  requiri  , 
nulla  fa(Sa  mentione  prerequifltx  be- 
nedl(flioais : igitur  idem  diccndu  m de 
materia  hu;u«  Sacramenti . 

Nego  majorem  ; non  enim  eadem  eft 
paritas  olei  cum  aqua:  7V/m  fa/a,ut  fu- 
pra  dicebat  Oodlor, aqua  naturalis  fpe- 
cialiter  dedicata  fuit  k Chrifto  D.  ad 
effeiftum  Baptifmi  per  contadlum  fua; 
mundilTimz  carnis  , dum  ipfe  baptiza- 
tus  eft  , fecus  autem  eft  de  oleo : Tum 
fuia  ciim  Baptifmus  (it  Sacramentum 
adeo  nccefTarium  , conveniens  fuit  • ut 
ejus  materia  communis  elfet,  Sc  obvia, 
ne  videlicet  propter  defeiSum  benedi- 
diionisaquK,  plurimi  infantes  (ine  Ba- 
ptifmo  decederent, & fic  damnarentur. 
AtcCim  Extrema-Un6lIo  non  (itadfa- 
lutcm  (impliciter  necelTaria  , conve- 
niens fuit,iit  ejus  materia  effiet  benedi- 
dlaad  reverentiam,  dedecorem  ipflus 
Sacramenti,  necnon  de  ad  aptiorem  (i- 
gnificationem . 

Probatur  denique  tertia  pars  , nempe 
qu6d  per  difpenfationem  fummi  Pon- 
tificis , velEpifcopi,  pofGt  interdum 
fufiicere  ad  facramentum  Extremz- 
Untftionis,  quod  oleum  (it  4 fimplici 
Sacerdote  benjediiftum  ; id  enim  patet 
ex  antiquiHima  confuetudinc  Ecclefiz 
Grzcz  , in  qua  (impllces  Sacerdotes  ex 
commiffionc  Epifeopi  oleum  infirmo- 
rum benedicunt , quam  utique confue- 
tudinem  Clemens  VIII.  approbavit, 
monens  in  inftrucfUone  de  ritibus  Grz- 
corum  , quz  habetur  tomo  j.  Rullarii , 
non  effe  cogendos  eorum  Presbyteros, 
ut  accipiant  oleum  ab  Epifeopo  bene- 
di(ftum,quia  ex  antiquiffima  Orientalis 
Ecclefizconfuetudine,  ex  commiilione 
Epifeopi  poffunt  Presbyteri  oleum  in- 
firmorum benedicere  . 

Quam  utique  confuetudinem,  dr  ap- 
probationem refert  , de  expendit  Ar- 
cudiuslib.p.  cap.a.  circa  finem;  Cbrif- 
„ ma,  inquit,  apud  Grzcos,  folus  Epi- 
„ fcopus  conficit , de  diu  affervatur : 
Tom.X, 


,,  oleum  autem  Infirmorum  tunctem* 
,,  poris  benedicitur,  quando  *ger  un- 
,,  gendus  eft.  Ut  etiam  benedicitur 
,,  aqua  , de  oleum  Catechumenorum  , 
,,  quando  quis  apud  Grzcos  baptiza- 
,,  tur.  Cur  autem  non  affervetur,ratio 
„ eft,  quia  cbm  fitcoramiffum  Presby- 
,,  teris , poffunt  illi  pro  neccffitate.* 
,,  quovis  tempore  illud  confecrare , de 
„ fimul  adminiftrare;  ut  contrii,Chrif- 
„ ma  diutibsaffervant  ,qu6d  careant 
„ facultate  illud  conficiendi.  Hoc  au- 
„ tem  totum  etiam  indicat,  de  appro- 
„ bat  inftrudiio  illa  Clementis  otflavi 
„ ad  Epifeopos  Latinos  direifta,  ubi  de 
,,  hoc  argumento  titulus  eft  . Cirta-» 
,,  oleum  janBum  Catechumenorum , Q* 
,,  infirmorum  . Deinde  fequitur . Non 
,,  funt  cogendi  Presbyteri  Craei  olea-» 
„ fanBa,  prater  Cbrifma,  ab  Epifeopis 
„ Latinis  Dteecefanis  accipere . Cum-» 
„ bujufmodi  olea  ab  eis  in  ipfa  oleo- 
„ Tuni , l3  Sacramentorum  exhibitione 
„ ex  veteri  ritu  conficiantur  ,/eu  bene- 
„ dicantur  : Chrifma  autem  , quod  non 
„ nifi  ab  Epifeopo  , etiam  juxta  eorum 
„ ritum  benedici  potefl , cogantur  aeei- 
,,  pere . Sic  ibi . Quamvis  autem  Epi- 
„ (copi,  approbante  Romano  Pontifi- 
„ ce  , beneditftionem  hujus  olei  Pre- 
„ sbyteris  commiferint,  proptereaque 
„ non  afferveturiipfi  tamen  Crocorum 
„ Pontifices,  non  te  privarunt  hac  fua 
,,  jurifdldilone,  fed  femel  in  anno  mo- 
„ re  Latinorum  feria  quinta  facratio- 
,,  ris  Hebdomade  folemni  pompa  , de 
,,  apparatu,  peracfto  facro,iilud  confe- 
„ erant . (^o  deinde  prefentes  , qui 
„ divinis  officiis  interfunt , deiiniunt  . 
„ Reifti  ne  hoc  au' temere  fiat,  ex  fiib- 
„ fequentibus  clarum  facere  conabl- 
,,  mur  . Si  priiis  tamen,  ficutl  ordinis 
,,  ratio  poftulare  videtur , de  nume- 
,,  ro  Minlftrorum  , quorum  hadlenus 
,,  mentio  faifta  eft,  egerimus  . 

Obfervat  ibidem  Arcudius  , hanc  fa- 
cultatem benedicendi  oleum  , ad  Pre- 
sbyteros Eccclcfiz  Orientalis  dima- 
A a a a a naf- 


/ 


Digiiized  by  GotJglc 


738  TraB.LDi/p. 

naflfe  ex  coneeflione  Epifcoporum  . 
Quemadmodum  enim , inquk,  EpiTco- 
i qui  «lliduo  fuo  munere  incumbe* 
ant,  mulca  per  feipos  prcftabant,  que 
poftei  Presbyteria  commiferunt , vel 
quia  ipli  aiiis  occupationibus  , potif- 
limbm  ver6  munere  concionandi  de 
rebus  facris  imperiti  erant,vel  quia  to* 
tam  Oi^cefim  propter  amplitudinem  , 
frequentiam  item  maximam  populo- 
rum fidem  Chrifii  recipientium  com- 
mode luRrare  non  potuerant, ita  etiam 
dicendum  exiRimarem  de  benedidlio- 
tie  hujus  olei . 

Petes:  /in  ritui  ienedicendi  oleum  k 
OhriRo  fuerit  ir.fUtutui  l 

Refpondeo  negative:  Id  enim  nec  ulla 
authoritate  Scripture , nec  Concilio- 
rum , vel  Traditione  probari  poteR; 
unde  licet  ChriRus  D.  ordinaverit  ,ut 
materia  hujus  Sacramenti  benedicere- 
tur , tarrten  ritum  , & modum  benedi- 
cendi reliquit  penes  arbitrium  Ecciciif, 
nt  nempe  pro  libito  preces  ad  eam  bc- 
nedidlionem  defervientes  prffcriberet. 
Unde  fequitur  , qu6d  oleum  Catechu- 
menorum Rt  fuificlens  materia  hujus 
Sacramenti,  quippe  chm  non  differat 
ab  oleo  infirmorum,  nili  diverfa  bene- 
dlione  , r}U{c  non  variat  effentialiter 
materiam;  non  debet  tamen, nifi  gravi 
urgente  necellitate  , miniRrari  Sacra- 
mentum ExtreniK-Undlionis  in  ipfo 
oleo  pro  ungendis  Catechumenis  de- 
ilinato  : Tum  propter  Ecclefi»  confue- 
Tudinem  , qux  oleo  Catechumenorum 
non  utitur  pro  infirmorum  undiione  , 
fcd  in  diverfis  vafis  utrumque  oleum 
pro  ungendis  fgrotis,&  Catechumenis 
vult  cunfervari ; Tum  , quia  materia 
Extrem«-Un(Sionis  non  efl  oleum_> 
quacunque  benedidiione  confeeratum, 
fed  oleum  quod  eR  confeeratum  ea  be- 
nedidlione  , quam  Ecclefia  determina- 
vit pro  benedicendo  Infirmorum  oleo, 
quz  omnino  diverfa  eR  a beuedidlio- 


111.  §lueeji.  II, 

ne,qu*rhrirma,feu  oleum  Catechu- 
menorum confecratur . 

Conclusio  Secunda. 

M Ateriu  proxima  facramenti  Ex~ 
tremx-VnBionii  t titra  ea/kuLji 
imieeentix  , iS  neeeffitatii , debet  effe  fe-‘ 
ptttplex  unRh:  ubi  verd  tafut  neeefftatit 
urget,  unieapoteH fufficert  .Prima  para 
ConRat  ex  Concilio  Florentino  , quod 
ejufmodi  feptem  undtiones  alCgnat:  In 
oealit propter  vifum:  in  auribut  propter 
auditum:  in  naribus  propter  odoratum  : 
in  ore  propter  guflunt  vel  locutionem:  iu 
manibus  propter  taElum:  in  pedibus  pro- 
pter grepem:  in  renibus  propter  deleBa- 
tionem  ibidem  vigentem  . Cujus  utique 
ordinationis  hanc  rationem  pr^miferat 
Seraphicus  OodiordiR.  >•<]•?• 

^oniam  , inquit , iflud  Sacramentum 
principaliter  ordinatur  ad  venialium^ 
deletionem  , fecundum  efuod  ex  textu 
B.  yaeabi  innuitur , iS  venialia  perpe- 
trantur ab  anima  , feesndhm  unionem^ 
ipfius  ad  carnem  corruptam  , hot  efl 

jttr potentias , per  guas  unitur  torpori  , 
ut  organico:  iS  ideo  reBi  in  deletione  ta- 
lium peccatorum  debet  medicamentum 
eseterius  adbiberi  , fecundum  id  , quod 
habet  fenpbile  circa  organa  ipfarum  po- 
tentiarum . Eft  autem  triplex  potentia 
anima,  fecundum  quam  regitur  corpus  , 
{j*  truditur,  iS  nutritur  fecundum  qnam 
ad  fjcrrr/«;  comparatur,  feilicet  fenftti- 
va,geneTativa , iy  progre/Jh*  : iy  ideo 
organa  iflarum potentiarum  debent  un- 
gi. Et  quoniam  quinque  funt  organa  de- 
fervientia  quinque  Jenpbus , feilicet  os , 
oculi,  nares,  aures , iy  manus , {y  lumbi 
deferviunt generativa  , pedes  verd  vir- 
tuti progrejjiva  : ideo  ifla  feptem  partet 
inunguntur:  iyfcpatet,  quddnec  totum 
corpus  debet  inungi  ,r.ec  nnapart  deter- 
minata . 

Hunc  autem  ungendi  ritumf  inquit 
Catecbifmus  Roris,  num.  21  ) univerfalts 
Ecclefia  retinet,  atque  etiam  hujus  Sa- 
„ crameiui  natur*  optimi  convenit], 
,,  medicamenti  enim  eft  inRar  . Ac 

quo- 


De  Sacramento  Extrem£rV tonis  . 73i>‘ 


,,  ipioniaai  in  corporit  morbis , qutm- 
,,  vis  univerfum  corpus  mali  affeiftum 

fit , tamen  Uli  tantiim  porti  curatio 
„ adhibetur,  i qua,  tanquam  k fonte  , 
,,  & origine  , morbus  manat : idcirco 
„ non  totum  corpus  , fed  ea  membra, 
,,  in  quibus  potiflimiim  fentiendi  vis 
,,  eminet,  renes  etiam, veluti  volupta* 
,,  tis,  8c  libidinis  fedes  ungiintur:cum 
,,  pedes,  qui  nobis  ingreiTus,  dc  ad  lo- 

cum  movendi  principium  funt . 

Nihilominus  omitti  poflunt  aliquas 
Tiniffiones  , imo  prctermitti  debet  ob 
honeftatem  umftio  renum  in  foaminis  , 
ut  condat  ex  Rituali  Romano  appro- 
bato authoritate  Pauli  V.  ac  fuhinde 
feptem  ille  undiones  non  funt  abfolu- 
ti  necelTarif  ad  integritatem  hujus  Sa- 
cramenti . 

Probatur  itaque  fetunia  ^<irj,nempe 
quod  urgente  gravi  neceflitatc  fufficiat 
unica  dumtaxat  Undio;  Tum  quio-3 
Concilium  Tridentinum  feir.14.  cap.t. 
aperiens  materiam  , & formam  hujus 
Sacramenti,nullum  certum  undionum 
numerum  pro  determinata  materiii_, 
alligtiat . Licet  autem  Florentinum  fe- 
ptem aflignet , fcilicet  in  quinque  fen- 
libus , & prKtrrea  in  pedibus , & reni- 
bus , ciim  tamen  condet , undionem 
renum  debere  interdum  omitti , ficut 
etiam  in  aliquibus  Ecclefiis  omittitur 
undio  pedum  , confequens  ed  , qu6d 
feptuplex  illa  undio  non  fit  de  neeef- 
fitate  Sacramenti.  Titm,  quia  Padorale 
Mechlinienfe  de  Sacramento  Undio- 
nis  Can.p.  nec-noo  , & PaflTavienfe 
Can.i  i.confulunt,  qu6d  pede  graflan- 
tc,  aut  urgente  morbo  contagiofo,  fiat 
undio  in  organo  fensiis  magis  obvio  , 
idque  ex  Decreto  , & fententia  Facul- 
tatis Ixivanienfis  his  verbis  : In  morbit 
tontagiofi:,  if  pefie grafante,  ut  pericu- 
lum vitetur  ,J'uffieit  inungi /enths  orga- 
num magis  ad  unQiarem  expejitum  aut 
deteBum  , dicendo  , Per  ijtam  far.Bam^ 
unOionem,  iy  fuam  piijpmam  miferieor- 
diam  , indulgeat  tibi  Deus  quidquid  per 


vifum,  auditum,  edoratum,gufium  , ta- 
Qum,  ISgreffum  detiquifti : fcT  tune pre- 
tes  qu£  pramittenda  iy  /ubjungetsda 
forent , poterunt  in  Ecdefia  coram  vene- 
rabili Sacramento  devoti  legi  . Tum  , 
quia  Ecdefia  non  improbat  morem_( 
Grccorum  , qui  in  conferendo  Extre- 
me-Undionis  Sacramento  non  obfef- 
vant  feptuplicem  illam  undionem,fed 
angunt  dumtaxat  caput , pedus  , ma- 
nus, & pedes,ut  refert  Arcudius  cap.p, 
ubi  ait, in  hoc  eos  4 Latinis  diferepare, 
,,  quod  Latini,  inquit,  in  viris  expref- 
„ se  ungunt  oculos  , aures,  naret,  os, 
,,  demanas  propter  quinque  fenfut, 
„ deinde  renes  , ubi  ed  fedes  concu- 
,,  pifcentiK  , ac  tandem  pedes  obvint 
,,  progrelfivam,  & executionem.Quod 
„ fane  libenter  refero  propter  Grccot, 
„ ut  nunc  modum  ungendi  diligenter 
„ ipfi  corfidereiit , fi  eum  forti  voluc* 
„ riiit  imitari,  qui  tutiilimused.  In  ff- 
,,  minis  ratio  honedatisid  podulare 
„ videtur,ut  renes  non  ungantur.Grj- 
,,  eorum  ver6  Sacerdotes  ungunt  fgr! 
,,  frontem  , mentum  , ambas  genat ; 
„ itaut  fieri  videatur  undio  in  capite 
„ ad  modum  crucis  , deinde  pedus  , 
,,  tum  manus,  idque  cx  utraque  parte, 
„ poflrcm6  pedes . 

Nec  foliim  id  Grtteis  commune  eft  , 
fed  etiam  quibufdam  Ecclefiis  Latinis 
familiare  ; nam  , ut  cbfervat  Albertus 
Magnus  in  4.  did.  i}.  art.  \6.  ad  a.  in 
quibufdam  Ecclefiis  unguntur  tanthm 
extremitates,  ut  os,  & nares,  8c  oculi  ; 
dc  aures;alii  autem  preter  hec  ungunt 
fcapulas,  de  pedus,  & renes.  Hinc  Ni- 
colaus Serarius  opufe.  de  Extrema* 
Undione  cap.  9.  affirmat  in  Herbipo- 
lenfi  Ecdefia  undionem  renum  omit- 
ti, probatque  qu6d  quomodocumque-» 
fiat,  fervetur  integrum  Sacramentum: 
Primd  , quia  quadam  forma;  , ut  Ara- 
brofiana,  Veneta,  & nonnulle  alie  , 
iflarum  partium  figillatim  non  memi- 
nerint.iVctn;dd,quia  fi  fenfuum  organa 
neceflario  inungenda  eflent , tanquam 
A a a a a a ad 


Digitized  by  Google 


‘ 740  TraB.  1,  Difp. 

ad  elTentlam  Sacramenti  fpedlantla , 
ciim  in  eflfentialibus  rcj  una  alterius 
vicem  non  obeat,  loco  lingute,  aut  pa- 
lati, ii  es  , aut  labia  ungerentur  , ut  re 
^fa  unguntur,  ne  aliter  ungendo  nau- 
iearn  pariant,  non  efTct  Sacramentum. 
Vel  fi  cuipiam  oculi  effolU  forent , vel 
aures  , vel  nares  truncata  , & illarum 
partium  un<3io  ad  efTentiam  Sacra- 
menti neoelTaria  foret  , non  juberent 
Theologi.vel  ipfa  abfcilTarum  partium 
extrema, vel  proximas  partes  inungen- 
das efie,  ciim  tamen  id  jubeant.7>r//3, 
quia  Theologi  veteres  etiumfi  doceant 
convenienter  illas  partes  inungi , non 
tamen  aliter  fieri  non  poiTe  conten- 
dunt , exceptis  Durando , Michaek  de 
Catonio  , & Soto  . Concilium  autem 
Florentinum  enumerat  quidem  illas 
partes  , fed  ut  jam  ufitatas  , non  (Im- 
pliciter ad  Sacramenti  naturam  fpe- 
dlantcs  , quia  etiam  renes  aniHimerat  , 
qui  ex  communi  confenfu  non  necefla- 
ri6  inunguntur.Idcirco,infert  Serarius, 
qu6d  vel  foliim  cor,  i nuo  peccatorum 
omnium  fentina  , vel  loliim  caput , in 
quo  vitiorum  fenefirte,renfus,  vel  qua- 
cunque alia  corporis  pars  inuntfla,cum 
nomine  carnis  vitiorum  omnium  fe- 
minarium  in  Scripturis  fignlficetur,  fa- 
ris quidem  ad  un^Ioniselfeiflum  foret. 
Po(lrem6  prudenter  monet  Serarius , 
non  privato  judicio  alicujus , ufitatam 
confuctodinem  non  efie  permutan- 
dam , aut  auferendam  . Ita  ex  eo  Ar- 
cudiuscap.  9. 

Confirmatur , ex  proportione  Sacra- 
menti Evtremse-Undlionis  cum  facra- 
niento  Pmnitentia;,  ad  quod  licet  Con- 
fclllonis  Integritas  per  fe  necefiaria  vi- 
deatur , tamen  quando  timendum  oc- 
currit Imminens  mortis  perlcuiuns,  vel 
ubi  accidit  Impotentia  loquendi , con- 
ferri poteil  Sacramentalis  Abfolutio 
abfque  hujufmodi  prxvia  Integro^ 
Confeflionc,  dummodb  Panitens  certa 
proferat  figna  , quibus  defignet  fe  Ab- 
olutloncm  requirere  ; imo  dum  aliqui 


fide  digni  tcftantur  , «gruin  , Confef* 
farium  exoptalTe  : ergo  pariter  con- 
gruum fuit , ut  Sacramentum  Extrme- 
Uncllonis  itainilitueretur  , ut  in  cafu 
necelfitatis  una  dumtaxat  untflio  fuf- 
ficeret  ad  gratiam  Sacramentalem  con- 
ferendam ; quamvis  forte  citra  hunc 
neccili catis  cafum  non  efiet  fufficiens  . 
Ohfervanimn  cfi  autem  qu6d  in  eo  ca- 
fu debeat  fieri  mentio  quinque  fen- 
fuum  in  verbis  form«  , nam  fi, fieret 
mentio  tantum  de  uno  fenfu.v.g.vifu, 
forma  non  fignificaret  fufficientem  ef- 
fciflum  , ad  quem  conferendum  hoc 
Sacramentum  e(l  infiitutum  , quieft 
gratia  ,qua  remittuntur  peccata  quin- 
que fenfuum  , vel  illis  mediantibus  pa- 
trata . Si  tamen  In  forma  nullus  expri- 
meretur fenfus  exprefsc  , ut  fiebat  in 
forma  Ambrofiana,&  Veneta  fiiperiiis 
relatis,  facis  probabile  cfl , qu6d  adhuc 
fufficerce  , quia  adhuc  per  verba  In  cis 
contenta  totus  Sacramenti  eifeilus  fuf- 
ficienter  fignlGcatur  , fcilicet , remif- 
fio  peccatorum  per  fenfus  commiflb-  \ 
rum  . 

C oNCLusio  Tertia. 

FOrma  hxitima  Sacramenti  VnBio- 
nis  cH  ca  qua  utitur  Eechfia  Lati- 
na,ner,ifie\  Per  iftatn /anOum  unBionemt 
iye.  qutc  revera  deprecativa  eft-,  non  ta- 
men ita  neeeff'arid  , quin  valide  confer- 
retur Sacramentum  fub  forma  indicati- 
«a.Prlma  pars  hujus  condurionls  pacet 
cx  dictis  , fiquidem  ejufinodi  formam 
approbant  Concilia  Florentinum  , & 
Tridentinum  cap.  i.  de  Extrema-Un- 
diione,  illamque concinent  anciqulf- 
fima  Ritualia  ,ex  quibus  apparet , Ec- 
clefiam  Latinam  eam  fonnain  continua 
Traditione  ufurpafie . 

Non  abnuo  tamen  ,quin  Grecorum 
forma  fit  pariter  legitima,  quippe  ciim. 
Ecclefia  Latina,  ( qua;  In  mlnillrationc 
Sacramentorum  errare  non  potefl}  il- 
lam non  improbet , fed  approbet ; & 
aliunde  vix  i prefata  Ecclefia:  Latine 
forma  diferepet,  cum  pariter  exprima- 
tur 


— - DigUizeo-i,y  _ 


De  Sacramento  Bxtrema-VnBiomsl  741 


tur  per  modum  deprecationis  aut  ora* 
tioms . 

Nec  obftat,  qu6d  ejufmodi  forma  fub 
conceptis  illis  verbis  non  habeatur  in 
Scriptura  facra:fufficit  enim,qu6d  infe- 
ratur ex  illis  S.  Jacobi  verbis  , InJueat 
Preihyteros  Ecclffia  , qui  orent  fuper 
I tum  , ungentes  , iyc.  Sic  enim  fignificat 
formam  hujus  Sacramenti  debere  illius 
effectum  fignlficare  per  modum  depre- 
cationis,& oratIonIs,qualIs  eft  utraque 
forma  Ecclefiai  Gracc  , & Latinse . 

Cur  autem  hoc  Sacramentum  prse 
CKteris 'deprecatoriam  formam  obti- 
neat, triplex  proferri  potefl  congruen- 
tia , quas  Seraphicus  Ooclor  repetit  ex 
triplici  capite,  nempe  fufcIpientis,mo- 
^ di  curandi,  & morbi:  /V/wa, inquit, c(l 
ex  parte fufclpientls,  qui  propter  Infr- 
mltatein  eA  deAItutus  , ideo  oratione 
e(l  reIevandus.,SVc»»i/a  cA  ex  parte  mo- 
di curandi , qui  eA  per  devotionem  , Sc 
elevationem  anima;  ad  fpiritualix  : & 
quia  quod  fuper  omnia  excitat  ani- 
mam, ad  hoc  eA  oratio,ideo,&c.  rrr/ta 
ratio  eAex  parte  morbi , quoniam  hic 
fit  remillio  peccati  Interveniente  mini- 
Aerlo  Sacerdotis:  & quoniam  in  remif- 
fione  culpa:.  Sacerdos  non  fe  habet,nifi 
per  modum  deprecantis,  unde  , & in— • 
Abfolutlone  fua  utitur  oratione  depre- 
cativa,  ut  in  pr:ecedentlbus  habitum 
eA  : hinc  eA  qu6d  optime  inAitutum-» 
fuit , Umfllopem  non  fieri  fine  oratio- 
ne,cujus  expreffio  eA  forma  Sacramen- 
tl.^arram  rationem  profert  Catechlf- 
,,  mus  Romanus  num.  14.  dicens:  Nec 
„ ver6  quifquam  miretur,  inquit  , cur 
„ faiAum  fit , ut  aliorum  Sacramento- 
„ rum  forma,  velabfolute  fignificec 
,,  quod  efficit,  ut  ciim  dicimus;  Ego  te 
„ b»ptixp\oMX ^ Signo  te  fignd  crucis',  vel 
„ tanquam  ab  imperantibus  pronun- 
„ tletur,  ut  ci'im  in  Sacramento  Ordi- 
„ nis  adminIArando  dicitur  ; Aeeipe^ 
„ poteHatem  ; h*c  una  ver6  Extremse- 
,,  UntAionIs  forma  precatione  qua- 
„ dam  abfolvatur.  Id  enim  optimo 


„ jure  conAinitum  eA  : nam  ciim  ho^ 
,x  Sacramentum  propter^  adh  beatur  , 
„ ut  pr^ter  fpiritualem  gratiam,quam 
,,  tritwit  , fanitatem  etiam  reAituat 
,,  tegrotis , tamen  , quia  non  femper 
„ fequitur,  ut  agri  k morbis  convale- 
„ fcant , ob  eam  caufam  precationis 
„ forma  conficitur , ut  a Oei  benlgni- 
„ tate  id  impetremus,  quod  Sacra- 
1,  menti  vis  conAanti,  & perpetuo  or- 
,,  dine  efficere  non  folet . Adhibentur 
„ autem  ritus  proprii  In  hujus  quo- 
„ que  Sacramenti  admIniAratlone  . 
,,  Sed  eorum  maxima  pars  precatlo- 
,,  nes  continet , quibus  Sacerdos  ad 
„ fgroti  faluteni  Impetrandam  utitur: 
,,  nullum  enim  eA  aliud  Sacramen- 
„ tum  , quod  pluribus  precibus  con- 
„ ficiatur  : ac  redlc  quidem  , quoniam 
eo  potiflimiim  tempore  fideVs  piis 
„ obiecrailonibus  adjuvandi  funt  , 
„ quare  , 6c  alii  omnes  , quos  tum  ad- 
e(Tc  contigerit,  Sc  prxclpuc  Parochi, 
„ debent  orare  Deum  ex  animo , 8c 
,,  ejus  mIfericordI<e,laborantis  vitam, 
,,  & falutem  omni  Audi6  commen- 
„ dare  . 

Dices  : Si  forma  hujus  Sacramenti 
eflet  deprecatoria  , fequeretur  hoc  Sa- 
cramentum producere  gratiam , non 
quidem  ex  opere  operato , fed  tauciim 
ex  opere  operantis  , & confequenter 
non  habere  eamdem  vim,  8c  efficacita- 
tem , quam  habent  novz  legis  Sacra- 
menta: fed  falfum  confequens:  ergo, 
& Id  unde  infertur  . , 

Nego  fequelam  mcsjoris ; licit  enim 
hujus  Sacramenti  forma  confiAat  in-« 
oratIune,nihil  obeA  quominus  gratiam 
poffit  producere  cx  opere  operato,  ciim 
ad  hoc  ut  gratiam  eiS  modo  producat  , 
non  Indigeat  devotione  minIAri  vel 
fufciplentis , fed  id  totum  confequatur 
ex  meritis  ,&  inAitutIone  ChrIAi ; qui 
utique  potuit  orationis  formulam  in 
hujus  Sacramenti  admIniAratlone 
ufurpatam  evehere  ad  efficaciam , Sc 
dignitatem  Sacramenti  nove  Icgis,non 


Digitized  by  Googie 


74^  TrxB,  r.  Difp,  IU.  II. 


ferus  ac  exfuHt  eontra<f)uin  matrliuo- 
tiiafcm  ad  dignitatem  , dc  virtutem  Sa- 
can  cnti  nove  legis . 

Vrffbh  : IMa  oratio  , quz  fit  In  ad- 
tniinliratione  hujus  Sacramenti,  voca* 
tur  a S.  Jacobo  oratio  fidet,  hoc  eft.quf 
elicitur  ex  merito  fidei  miniftri : fed 
hujus  orationis  meritum  pendet  abip* 
ihis  dilpolitione  : igitur , &c. 

Rtfpopdeo  ad  majorem,  illam  oratio- 
nem idcirco  appellari  a S.  Jacobo  ora- 
tionem fidei , ex  eo  quod  concipiatur 
per  fidem  fupernaturalem  , & fola  fide 
intelligatur:  eo  modo,  quo  S.  Augufti- 
nus  trarft.So.  in  Joan.omne  verbum  Sa- 
, cramentale  , quod  cum  elemento  ope- 
ratur , appellat  verbum  fidei . 

Diees /eeutidd  j Sacramenta  novx  le- 
gis debent  habere  eandem  formam  per 
univerfam  Ecclefiam  ; fed  orationes,  & 
preces  , que  proferuntur  ab  Ecclefia—, 
Grxca.dr  Latina  , non  funt  exdem  , ut 
condat  ex  tertio  notabili ; igitur  ejtif- 
modi  preces  non  debent  cenferi  forma 
legitima  hujus  Sacramenti . 

Diflirj^uo  majorem  : Debent  habere 
per  univerfam  Ecclefiam  formam  com- 
munem fecundum  fignificationem  ef- 
fentialem  , concedo;  fecundiim  acci- 
dentalem , nego.  Porrb  utraque  forma 
tam  Grxeorum  , quam  Latinorum  ea- 
dem ed  fecundum  fignificationem ef- 
fcntinlem  , quia  utraque  ordinatur  ad 
fignificandam  remiflionem  peccatorum 
levium,  neC'  non  ad  recuperandam  fa- 
nitatem  fpiritualem  , & corporalem  . 
Idem  dicendnm  de  formis  Ambrofiana, 
dc  Venetiana.quc  licet  indicativo  mo- 
do proferantur , non  propterea  diffe- 
runt effentialieer  ab  aliis  formis  , quia 
nempe  ordinantur  ad  eumdem  effe- 
rum fignificandum  , fcilicet  liberatio- 
nem ab  infirmitate  corporali,  &fpi- 
rituali . 

Unde  apparet  probatio  fecunda  par- 
tit, nempe  qu6d  valida  etiam  fit  forma 
verbis  indicativis  expreffa;^;a  id  con- 
dat ex  praxi  Ecclefic  Mediolanenfis,  Ar 


Venetlan«,qua  in  conferendo  hoc  Sa- 
cramento utuntur  forma  verbis  indica- 
tivis expreffa  , quarum  Ecelefiarum  ri- 
tum non  profcripfit,  nec  damnavit  Ec- 
clefia . 

Diees primb : in  prcdidlis  formis  Ec- 
clefie  Mediolanenfis,  Se  Venetx.intel- 
lipi^  poffe  , eas  effe  deprecatorias , cftm 
dicitur:^rmere  mi/itis  undi  aereaspof- 
fit  fuperarepottftatet  i qu*  utique  lo- 
quendi formula  optativa  ed  , idemque 
fonat , ac  (i  diceretur:  Ungo  te  oleo 
fandificante  , optando  ut  ope  divina 
poliis  aereas  fuMrare  potedates;  verbfi 
enim  valeas,  ed  optativum  , quod  con- 
jundum  cura  fequentibus,  edicit  for- 
rnam  deprecatoriam, 'quia  addit  illi  di- 
vinum nomen.ut  principalem  caufam, 
in  cujus  virtute,  & auxilio  debet  infir- 
mus facro  'oleo  undus  generosi  pu- 
gnare adverfus  hodes,eum  in  illo  ago- 
ne extremo  impugnantes:  igitur he 
forme  peculiares  non  funt  indicativx. 

K(go  confequentiam,  tr  ad  antecedent 
dico , ejufmodi  formam  habere  ratio- 
nem deprecationis , de  orationis , po- 
tius quam  forma  aliorum  Sacramento- 
rum , in  quibus  pariter  invocatur  Dei 
nomen,  fi  enim  Eucharidiam  excipiat, 
omnia  Sacramenta  conferuntur  cum 
invocatione  fandiflime  Trinitatis  . 

Addi  quid  prefata  in  objedione_» 
verba  , fufficienter  determinentur  per 
px\m*'.Vnge  te  oleo /atiBifieato,^e.e[att 
utique  indicativa  fui-t , ac  fubmde  to- 
tam formam  indicativam  efficiunt . 

Diees feeundd  Concilium  Florenti- 
num , St  Tridentinum  folam  formam 
deprxeativam  proponunt  , Se  appro- 
bant ; igitur  indicativam  reprobant . 

Nego  confequentiam  ; Cone  lia  enhn 
eam  formam  proponunt,qux  in  ufu  ed 
per  univerfam  Ecclefiam  Latinam, licet 
non  proferibat  diverfos  ritus  quarun- 
dam  Ecelefiarum  particularium  , qux 
utique  utuntur  alia  forma  ab  univer- 
fali  Ecclefia  pridem  tolerata , vel  etiam 
approbata  4 Sede  Apodolica  : Quod 


. Sir-I  I -: 


4 


De  Sacramento  Extremt-VnHionU , 743 


utique  condat  4 (i tnili : licet  enirn  ri« 
tu*  celebrandi  divinum  O/Bcium  Idem 
prcfcribatur  pto  univerfali  Eccicfia  , 
qui  fervari  folet  Romc  , nihilominus 
plurime  funt  Ecclefie , que  fuos  pecu» 
liares  ritus  habent  Romanis  ritibus 
non  conformes  . 

Dicet  tertid  : S.  jacobus  appellat  Ex- 
tremc*Un(dionis  formam , orationem 
fidei  igitur  illa  forma  debet  eflTe  necef- 
lario  deprecativa  . 

Neg«  confeqttentiam  : Nam  per  ora- 
tionem fidei  intelllgi  poied  queeunque 
forma  fufficiens  ad  validi  conferendum 
hoc  Sacramentum, qua  ratione  aliorum 
etiam  Sacramentorum  forme  plerum- 
que dicuntur  i SS.  Patribus  orationes, 
maxime  vero  forma  Sacramenti  Poenl- 
tentic , licitipfa  non  polTic  elTedepre- 
eaciva  , ciim  exerceatur  per  modum  ju- 
dicii . Licit  autem  hcc  vera  fint , nihi- 
Ibminus  certum  ed , non  polTe  formam 
iadicativam  ufurpari  citra  peccatum., 
mortale  in  illis  £ccleiiis,in  quibus  e;uf- 
modi  praxis  non  viget ; quifque  enim 
tenetur  fefe conformare  praxi  unlverfa- 
lis  Ecclefln , ubi  Ecdefia  particularis  , 
cujus  eft,non  habet  praxim  contrariam 
taciti  vcl  exprefse  approbatam . 

Petii  t.  fntptrticulee  ejfen- 

tialet  formec  hujut  Sacraneitti  i 

Re/pondeo  t.ldas  folas  eflentiale*  e(^ 
fc  , per  ynUior.em  indulgeat  tibi  Domi- 
mtr:quiafoli'im  per  ablationem  illarum, 
aut  laltem  aliquarum  ex  illis , fenrus  k 
Chrido  intentus  in  hujus  Sacramenti 
forma  dedruitur.  Quod  tamen  non  im- 
pedit quominus  debeat  integra  ea  for- 
ma proferri , ut  precepto  Ecclelist  (atif- 
fiat  extra  nccedltatl:  cafum . 

Unde  conveniunt  omnes  Theologi , 
expreflam  invocationem  Trinitatis  non 
pertinere  ad  eifentlam  hujus  Sacra- 
menti ; inv6  neque  eilb  necelTarlam  ne- 
ceflitate  precepti  affirmat  Suarez, con- 
tra nonnullos  ab  ipfo  citatos:  de  ratio 


ed , quia  neque  hoc  Sacramentum  ed 
profelEo  fidei  , ficut  Baptlfmus  , neque 
in  hoc  Sacramento  aliqua  fpecialis  oc- 
currit ratio  invocationis  trium  divina- 
rum perfonarum  , neque  in  Conciliis 
declaratur , neque  in  Rituali  Romano, 
nec  etiam  communis  confuetudo  id  ha- 
bet i nullum  ergo  fuflicieas  fundamen- 
tum afferri  poted  ad  aderendum  talem 
prccepti  obligationem . 

Petes  a.  ytrum  per  fingulat  yaBionet 
cum  fuit  formulis  producatur  gratia  l 

Refponieo , circa  hujus  qucdiunculte 
folutionem  tres  przcipuas  elTe  Theolo- 
gorum fententias  j quarum  Prima  cen- 
let,  gratiam  habitualem  non  conferri , 
niA  per  Extremam-Unediooem  , que 
reverii  ultima  Ac  ex  intentione  Mini- 
dri.  Ave  hoc  Sacramentum  minidretur 
quinque  UntfUonibus  , que  tantum_, 
funt  de  efTentia , Ave  feptem  , quar  fo- 
liim  funt  de  integritate  Sacramenti  . 
Ita  communiter  Thomidz  cum  Soco  ie 
4.  did.1 ).  qu.i.  art.ulc.  ubi  docet, quod 
flMinider  vult  Sacramentum  minidra- 
re  per  feptem  Untdiones , non  produ- 
cetur efferus, niA  pod  feptimam ; A ve- 
ro per  quinque , gratia  dabitur  tantbm 
in  Ane  quinte  Undionls  . 

yerum  hec  lententia  reiicitur  ; 7\sns 
quia  A due  pollrcme  Untfliones  ex  iiUa 
fepeem , fcilicet  renum,  dc  pedum,  non 
Ant  de  e(Tentia,ut  etiam  fatentur  Tho- 
midc  , efficere  non  poted  Minider  per 
faam intentionem  ,quin  completo  ef- 
lientialiter  Sacramento  per  Illas  quin- 
que Undllones  , fuum  effetdum  noa_ 
conferat,AquIdem  datim  ac  Sacramen- 
tum perfetdum  ed,dc  elTeutialiter  com- 
pletum,producit  fuum  eflTetdum,  neque 
fufpcndi  poted  ille  effetdus  per  priva- 
tam intentionem  MInidri , qute  ad  va- 
liditatem Sacramenti  non  ed  neccITa- 
ria  , fed  fufiicic  Intentio  generalis  fa- 
ciendi quod  facit  EccIcAa  . Tum  , qui* 
Aeri  poAec , ut  iuArnxus  cotum  fufeipe- 

ret 


Digitized  by  Googie 


744  Tra^.  I.  Di/p.  II.  ^weji.  II. 


ret  Sacramentum  quantitm  ad  elTen- 
tiam  , nec  tamen  gratiam  reciperet  , 
putii  <1  completis  quinque  UnAionibus 
infirmus  moriatur  antequam  recipiat 
duas  ultimas  Undliones , pofl  quas 
dumtaxat  Minifler  intendit  Sacramen* 
tum  confequi  fuum  efTe(flum  ; fed  hoc 
omnino  ablurdum  eft ; flquidem  Sacra- 
menta cenferitur  idonea,&  in  adlu  pri- 
mo vim  habere  ad  producendum  fuum 
efTedum  , ftatim  ac  funt  elTentialiter 
completa  , & perfetSa  , fiquidem  agunt 
indar  caufarum  naturalium,que  pofitis 
omnibus  ad  adtionem  prerequifitis 
fuum  effeAum  producunt:  igitur  quan- 
do Sacramenta  funt  eflentialiter  com- 
pleta fuum  producunt  efTcdtum  inde- 
pendenter  & privata  intentione  Mini- 
ftri . Tum  denique  , quin  fi  pofiet  Mini- 
fter  fufpendere  efieflum  hujus  Sacra- 
menti poft  feptem  UnAiones,  quam- 
vis dux  poftremet  non  fint  elTentialiter 
necefsarise , tali  ratione  fufpendere  pof- 
fet  poft  vigefimam,  dctrigefimam  Un- 
(flionem  , nam  hsc  funt  eodem  modo 
extra  numerum  quinque  VndUonum 
cflentialium  , ac  fexta  , & feptima  Vn- 
^io;  fed  hoc  dici  nequit,  alioqui  Mini- 
fter  per  fuam  privatam  intentionem-, 
pofiet  fufpendere  efientiam  , & effica- 
citatem Sacramenti : igitur , dcc. 

Secunda fententia  docet,  gratiam  per 
hoc  Sacramentum  conferri , ftatim  ac 
omnes  ill^  quinque  Vndiioncs cum  fuis 
formis  correfpondentibus  complentur , 
& perficiuntur.Ita  Suarez  difp,4i,fe(5f. 
3.  & plures  alii  Recentiores . • 

Verum  haic  fententia  pariter  rejici- 
tur : Tum  , quia  , ut  diximus  , quinque 
VnAiones  non  funt  ita  neceflarie  ad 
efTentiam  hujus Sacramenti,quin  inter- 
dum unica  fulficiat : Tum  , quia,  fi  non 
conferretur efFetftus  Sacramenti,  nili 
completa  ultima  Vndlione,&  prolatio- 
ne formx  , fequeretur  , non  elle  profe- 
rendas omnes  partiales  formulas,  nili 
dum  completur  ultima  Vndtio : omnis 
enim  prior  prolatio  eflet  inutilis:  fiqui- 


dem elFe<fhim  fuum  fignarum  non  ha- 
beret, nec  quando  profertur  adiu  , nec 
dum  proferetur  formula  correfpondens 
ultimx  Vndtioni ; nam  Sacramentum 
confidens  in  ufu  non  cenfetur  aliquid 
caufare,quando  jam  tranfivit,fi  nullum 
poft  fe  relinquit  elTedum,  in  cujus  vir- 
tute gratia  conferatur : fed  quando  fit 
ultima  Vndlio  , & profertur  forma  ei 
correfpondens , priores  Vndtiones  non 
ftintadiu  , nec  etiam  remanet  aliquis 
eCecfius  per  eas  produdtus  : neque  ulti- 
ma Vndiio , aut  ejus  forma  alias  prc- 
cedenres  VndUones  , & formas  e^en- 
tialiter  continet : igitur  inutiliter  pre- 
cedentes  formulc  proferrentur  ante-> 
hanc  ultimam  Vndtionem  . Tum  deni ~ 
que,quia  omnes  illx  lingula  Vndliones 
non  ordinantur  ad  unicum  indivIftbU 
lemelfedium, fiquidem  qufiibet  Vndlo 
cum  forma  fibi  correfpondente  habet 
elTentialiter  fuum  fubjedium  determi- 
natum, nempe  organum  fensus  : Vnde 
pro  diverfitate  organorum  , qux  funt 
inftrumenta  peccandi , diverfit  liuns 
Vntftiones  , & varix  proferuntur  pro- 
ces ac  formuix,  qux  completum  habent 
fenfum;  ac  fubinde  habent  completam, 
rationem  formalem  Sacramenti,  in  or- 
dine ad  illud  organum  fenfus.quod  un- 
gitur, de  ad  quod  forma  prolata  dirigi- 
tur; ergo  debet  pariter  habere  fuum  ef- 
fedium  ; nam  completa  elTentialiter 
materia,  & forma  Sacramentljponi  de- 
bet elTedus . 

Itaque  magis  probanda  videtur /rr- 
tia  fententia  affirmans  per  lingulas  Un- 
(Siones  dati  fingulos  gradus  gratie 
faniftlficantis:ita  quod  ficut  funt  quin- 
que uniftiones  partiales , & totidem_> 
partiales  formx  eis  correfpondentes  , 
ita  videntur  quinque  diftincfU  gratix 
gradus , qui  adxquatum  hujus  Sacra- 
menti efTedlura  conftituunt,  qux  uti- 
que fententia  videtur  efle  Do(ftorls  ci- 
tati dift.aj.  num.7.Nam  refpondens  ad 
fecundum  argumentum  , nempe  qu6d 
Extrema-Undio  no  erat  unum  Sacra- 

men- 


De  Sacramento  ^.xtremne-VnBionis , '745 


mentum.quia  habet  plurimas  materias, 
diverfas  formas  , ait : Dico , quod  efl 
unum  Satramenturti  unitate  integrita- 
tis , fed  non  unitate  indififihilitatis  , 
fieut  effeBus  ejus  non  eft  tsnns  iniivifihi- 
liter , quia  non  eft  remi/sio  unius  venia- 
lis ifid  unus  unitate  plenaria  remiffionis 
omnium  venialium  , ut  omnibus  remiffis, 
nihil  remaneat  retardans  a perceptione 
ieatitudinis  , quam  nobis  concedat , iyc. 
Quibus  Dortor  aperte  fignlficat, Sacra* 
mentum  hoc  conflare  ex  pkiribus  par- 
tibus , quarum  qualibet  habeat  ratio- 
nem Sacramenti , & vere  gratia  fan- 
dtibeantit  gradum  conferat . 

Quod  utique  probatur  : Tum  , quia 
quxiibet  Vntflio  cum  fua  forma  habet 
cPTentialiter  completam  fignificatio- 
nem  illius  effedlus,adqucm  fignlbcan- 
dum  alTumitur,  nempe  remiflionem  eo- 
rum , quK  per  vifum,  vel  auditum, &c. 
commifla  ftint : Igitur  qualibet  Vntftio 
tum  forma  iibi  correfpondente  habet 
rationem  Sacramenti  gratiam  confe- 
rentis ; Sacramentum  enim  ex  divina 
Inflltutione  efficit  quod  fignificat  in_> 
ultimo  inflant!  prolationis  forme  , Sc 
applicationis  materix  , nifi  adfitobex 
ex  parte fubjedii  ; Igitur  ciim  qucllbet 
Vndliocum  forma  fibi  correfpondente 
habeat  fignificatum  partiale  ab  aliis 
dillln(flum,  etiam  habere  debet  effe- 
c‘lum  proprium  partialem  ab  aliis  con- 
diflin^um  : Tum  quia  quxiibet  fpecies 
hucharifllca,  & quilibet  ex  feptem  Or- 
dinibus confert  partialem  effedum  : 
igitur  etiam  quxllbet  Vndllo  cum  fua 
forma  debet  effedlum  partialem  confer- 
re. Patet  confequeiitia  k paritate  ra- 
tionis, que  Intercedit  maxime  Inter  fa-  < 
eram  Vndllunem,dc  Sacramentum  Or- 
dinis : Idcirco  enim  fingull  Ordines 
conferunt  gtatlam  fpecialem,dc  habent 
proprios  effedlut  , quia  funt  partiales 
refpedtu  totius  , ac  fingull  Ordines 
unum  dumtaxat  totale  Sacramentum 
Ordinis  conllltuunt  , quia  finguli  ha- 
bent partialem  materiam.,  6c  formam 
Tohi.X. 


dlflindlam;  at  idem  efl  de  fingulls  Vn» 
eiionibus  , que  dlverfz  funt , ratione 
diverfarum  partium  , quibus  applican- 
tur , Sc  habent  etiam  diverfas  formulait 
fibi  correfpondentes ; igitur  efl  utrobi- 
que  paritas. 

Dico  I.  Non  elTe  paritatem  , qula^ 
formx  partiales  in  Eucharlflia  funt  in- 
dicativfe,In  Ordine  vero  imperativx  ; 
unde  licet  Illz  debeant  habere  fuum_> 
cffetflum  partialem  , hc  idem  fibi  non 
vindicant;nam  furmx  deprecativf  non 
eam  habent  efficaciam,  qute  debeat  po- 
ni ad  fingulas  particulas  prxfationls; 
fed  fufficit  qubd  ponatur  pro  Illo  tem- 
pore, pro  quo  petitur , & completur 
ratio. 

Iterum, ut  optimi  advertit  HIqueus 
nam.So. perinde  efl  ad  efficaciam  formx 
Sacramentalis,  quod  illa  fit  Indicativa. 
aut  Imperativa,  aut  deprecativa,  quip- 
pe tota  ejus  efficacia  pendet  ex  Inflltu- 
tione Chrifli , & fundatur  In  fpecisli 
afUflentia  Dei,  qui  infalllbillter  produ- 
cit effetftum  fignificatum  per  formam  , 
flatim  ac  Illa  fuum  completum  fenfuin 
Sacramentalem  obtinet;  completur  au. 
tem  ille  fenfiis  cujuslibet  formuix  ad 
Vnclionem  fibi  correfpondentem  : igi- 
tur tunc  poni  debet  effedus  per  cam_» 
formam  fignificatus . 

Dices  2.  Effeilus  Sacramenti  efl  Indi- 
vlfibilis,  gratia  enim  non  datur  per 
partes  , nec  peccata  dimittuntur  per 
frufla  , quia  Deus  perfedle  fanat  quem- 
cunque fanat : igitur  non  confertur  ef- 
fectus partialiter  per  fingulas  Vndlio- 
nes . 

Nego  antecedensiNon  enim  efl  incon- 
' veniens  gratiam  partialiter  conferri  per 
illa  Sacramenta,  qux  funt  unum  unita- 
te integritatis  tantum,non  autem  indi- 
vifibilitatls  , & remiffio  omnium  pecca- 
torum venlalium,qux  efl  propria  hujus 
Sacramenti,  non  cITet  neceflarib  con- 
nexa , fieut  efl  Iii  mortalibus ; unde_» 
qu&ndo  mortalia  per  occidens  hoc  Sa- 
cramento tolluntur , dicendum  efl  per 
B b b b b prl- 


■ ■ Dicjilizcd  by  Googlc 


74<f  ' TraH,  L Difi,  Ul.  IIL 


primam  grttiam  partiale(n,quc  in  pri* 
ma  Vnclione  confertur,  remitti  omnia 
illa  peccata  mortalia,(i  qu«s  in  fubje^o 
funt , invincibiliter  ignorata . 

Qu  abStio  Teetia. 

• §uinam  fnt  fruBm  , ir  efeBut  bujut 
Sacramenti  l 

NOt*ndumprim6,  Hic  difficultatem 
non  moveri  de  fruilibus.dc  effe- 
(^tibus  , quos  hoc  Sacramentum  com- 
munes habet  cum  aliis  nove  legis  Sa- 
cramentis , puta  gratix  faiuSificatitis  , 
aut  ejus  augmenti  collationejcum  enim 
S.  Jacobus  dixerit,  per  eam  fieri  reraif- 
iionem  peccatorum  , fi  fuftipiens  eis 
adhuc  inquinaretur  j inde  liquet  etiam 
conferri  gratiam  (andificantem  , aut 
illius  augraentum.quippc  cum  non  fiat 
peccati  rcniilliode  via  ordinaria  fine_, 
'«jiifmotii  gratie  iofufione  ; Vnde  Con- 
cilium Trident.Can.a.de  Extrema- Vn- 
dione  , ait : Si  </uis  dixerit, /aeram  in- 
firmorum ynOionem  non  conferre  gr ar- 
tiam , nee  dimittere  peccata  ...  anatbema 
fit.  Solum  itaque lermo eft  de  effecti- 
bus huic  Sacramento  particularibus  , 
quos  omnes  declarat  Concilium  1 ri- 
dent. feff.14.  Cum  enim  in  prxIudio  dU 
xiiTet , facram  Undionem  elfe  firraiffi- 
mum  prxfidium  adverfus  tentationes 
diaboli , qui,  imminente  morte,  omnes 
fux  verfutix  nervos  intendit , ad  per- 
dendos nos,&c  animas  noliras  devoran- 
das , fubdit  eap.i.  ynHio  deli3a,fi  qu^ 
fnt  adhuc  expianda  ae  peccati  reliquiai 
nieiergit , iy  tcgroti  animam  aUeviat,iS 
ton firmat , magnam  in  eo  divina  miferi-  < 
cordis  fiduciam  excitando,  ae  laboret 
levius  fert\lS  tentationibus  dtcmonit  cal- 
caneo infidi  antis  facilius  refi3it , (y f uni- 
tatem corporis  interdum,  uhi  filuti  ani- 
mae expediet,  con/equitur  . Ex  quibus 
Theologi  colligunt  fex  effedus  illius 
Sacramenti , quorum /'rZ-itat  comm’u- 
nis  cum  aliis  Sacramentis  cll  gratia_t 


fani^ificans : Secundus  eft  fpeciale  gra- 
tix auxilium  , tum  ad  fuperandas  ten- 
tationes in  articulo  murtis  occurrente* 
tum  ad  fpem,  & confidentiam  facilibs. 
Se  firmius  in  Deum  erigendam,  tum  ad 
morbi , & mortis  moleftias  animo  con- 
ftanti  ferendas. 7>r/i«x  eft  remiffio  pec- 
catorum venialium  , qux  per  fe  ab  ipfo 
Sacramento  intenditur  . Quartus  eft 
remiffio  mortalium  peccatorum,  fecun- 
dario  tamen  , dc  per  accidens  , fi  qux 
adhuc  habeat  infirmus , qux  tamen  in- 
vincibiliter ignorat.nec  fe  eis  inquinari 
cxiftimat..^/nrat  eft  abfterfio  reliquia- 
rum peccati.  Sextus  denique  eft  fanitas 
corporis  reftituenda,fi  hxc  animx  faluti 
expediat.  Quxritur  autem  quis  fit  prx- 
cipuus,  dc  primarius  ejuDnodi  effedns. 

Notandum  freunid , non  confentire 
Theologos  circa  explicationem  reli- 
quiarum peccati , quarum  abfterfionem 
Concilium  Tridentinum  inter  effedus 
Extremx-Uodionis  deputat . fidant 
euim  per  eam  volunt  defignari  peccata 
venialia'.  Verum  revincuntur  ab  ipfis 
Concilii  verbis  dicentis  non  folum  per 
hoc  Sacramentum  deleri  ipfus  reliquias 
fed  etiam  delida  , fi  qux  fint : certum 
eft  autem  peccata  venialia  effe  reverb 
delida  , ac  vere  peccata  . ^lliqui  exi- 
ftimant  per  peccati  reliquias  incelligi 
pronitatem  , & habitum  ex  peccato  re- 
lidam . Verum  hic  non  removetur  , 
nifi  per  frequentationem  contrariorum 
aduum  , & jugiter  etiam  in  viris  jufti- 
ficatis  interdum  perfeverat . Cenfent 
alii , per  peccati  reliquias  intelligi  lan- 
guorem, & torporem  ad  facienda m_, 
bonum,  & mentis  infirmitatem  ad  in- 
fluenda,& meditanda  cccleftia, qux  qui- 
dem reliquix  peccata  non  funt  , fed  ex 
primo  peccato  reiidx,  aliifqiie  peccatis 
fubindi  confirmatx  : UndeS.  Augufti- 
nus  lib.ult.  dcTrinit.  cap.17.  animam 
fuam  alloquens,  ait;  inquit, ea»/a 

ef.eur  aeie  fixo  lueem  illam  incommuta- 
bilem videre  non pofsis  , stifi  infirmitas , 
iy  quid  eam  tibi  facit , nifi  iniquitas  ) 

Pur- 


•Pono' 
3t  4'iS 
boeSa 

MtBa 
dep* 
fed  io 
Noi 
Olent 
««mi 

eft,  ( 
nov 
\c\ 
nov 

t\a.T 

nen 
cen 
nat 
di  I 
>nt 
in 
Sa 
ii 
cc 
•Sf 

P' 

P’ 

P 

c 

i 

< 

1 

I 


De  Sacramente  Dxtrema-V nBionis . 


iPorro  hcc  animi  infirmitas,  feu  torpor, 
& difficultas  ad  bene  operandum  , per 
hoc  Sacramentum  tollitur:  quapropter 
appellatur  fpiritualis  animi  fanatio  , fi- 
cut  Baptifmus  ejufdem  eft  regeneratio, 
dc  Poenitentia  i pfius  fpiritualis  Refur- 
redio  ii  morte  peccati  . 

Notandum  tertid  , cujtislibet  Sacra- 
menti duplicem  eflceATcdum,  nempe 
communem  , St  proprium  : Communit 
eft,  qui  convenit  omnibus  Sacramentis 
nova:  legis , nempe  gratia  fandificans  , 
vel  ejus  augmentum  ; (Iquidem  omnia 
nove  legis  Sacramenta  producunt  gra- 
tiam in  fufeipiente  , obicem  non  po- 
nente : Propriut  eft  , ad  quem  produ- 
cendum quodiibet  Sacramentum  ordi- 
natur. Infuper  proprius  efledus  atten- 
di poteft  dupliciter  : Primd  quidem  ut 
intentus  per  fe,  ac  direde:  Stcundd,  ut 
intentus  per  accidens  , quando  fcilicet 
Sacramentum  producit  aliquem  effe- 
dum  , occafione  alterius  rei , que  in- 
compatibilis  eft  cum  effedu  prOprio 
Sacramenti.  Denique  effedus  per  fe  , 
ac  direde  intentus  , eft  duplex,  fcilicet 
principalis  , & miniis  principalis  , feu 
primarib  , aut  fecundario  intentus  , ut 
patet  exemplo  facramenti  P^nitentie  , 
cujus  cfTedus  proprius  per  fe  , ac  dire- 
de intentus  primario  , eftTcmilTio  pec- 
catorum mortalium  debiti  confeflb- 
rum  : elTedus  verO  per  fe  quidem  dire- 
di  intentus, non  tamen  primarii , fed 
tantnm  fecundarii  , eft  remiflio  pecca- 
torum venialium . 

Porri  triplex  eft  Theologorum  fen- 
tentla  circa  primarium  , ac  potiffimum 
hujus  Sacramenti  cHedum  . ^uidtm^ 
enim  docent  cum  S.  Thoma  j.  q:i.  6%, 
art.irnecnon  St  in  4.  dift.aj.  q.i.art.i. 
principalem,ac  magis  proprium  Extre- 
mx-Undionis  effedum  , elTe  augmen- 
tum gratiae  habentis  jus  ad  removen- 
das peccati  reliquias  , dc  coiiferenda_> 
fpecialia  auxilia  contro  languorem  , & 
debilitatem  ad  operandum  . Nonnulli 
cum  Suarez  docent, effedom  proprium. 


747 

Sc  primarium  hujus  Sacramenti  elTe.» 
confortare  animam  Infirmi  contra  dif- 
ficultates , & tentationes  in  articulo 
mortis  occurrentes , quibufdam  divinis 
auxiliis,  ad  hoc  fpecialiter  ordinatis ; 
confequenter  ver6  , non  quidem  raerit 
per  accidens  , fed  aliquo  modo  per  fe  , 
non  tamen  ex  primaria  , fed  ex  fecun- 
daria  intentione,  efTe  rcmillionem  om- 
nis culpx  tam  mortaIis,quam  venialis  , 
necnon  reatus  penie  ex  peccato  relid*, 
modd  in  fubjedo  non  fu  obex  , quod 
accidit  quando  fgrotus  hoc  Sacramen- 
tum fufeipit  cum  peccato  invincibiliter 
ignorato  . CKteri  denique  docent  cum 
Subtili  Dodore  elfedum  primarium  ’, 
ac  principalem  hujus  Sacramenti  elTe 
remiffionem  peccatorum  venialium  ; 
alios  autem  efedus  elTe  dumtaxat  mi- 
nbs  principales  , & fecundarios  , cui 
fententiic  utpute  veriori,  ut  feribamus, 
fit 

Conclusio  Prima. 

PRimarius,  ac  principalit  bujut  Sa- 
cramenti effeSiut  ch  infufio  gratite 
babitualit , quatenut  habet  annexam-* 
remijponem  finalem-peccati  veniali t,  noti 
autem  mortalis;  lieet  hoc  etiam  remittat 
per  aeciders.Xxa  Subtilis  Dodor  dift.i 
n.^.  (yujus  utique  rationem  congruam 
,,  prsmiferat, dicens  : Congruum  eft, 
,,  recedurum  ab  hae  vita  finalicer  a 
,,  venialibus  abfui  vi , quia  ifta  non  re- 
,,  mifla  effent  impedimentum  gloric 
„ confequcndarjdc  nonJcmilTa  pofTunt 
,,  efic  ufqiie  ad  exitum,  quia  peccator 
,,  quafi  continue  peccat  talibus  pecca- 
„ tis  : quafi  diceret:  Quemadmodum 
inftltutum  eft  facramentum  Boptifmi 
pro  expiando  peccato  originali,  & Pob- 
nitentia;  pro  delendis  mortalibus  , dc 
venialibus,  quE  per  totam  vitam,  dum 
homo  eft  rationis  compos  , fiunt : ita 
congruam  fuit , ut  inftitueretur  Sacra- 
mentum pro  eluendis  peccatis  veniali- 
bus, que  fuperfuut  expianda  homini  in 
extremis  pofito,  de  poft  ultimum  Ptenj- 
tentix  , de  Euchariftie  facramentum, 
B b b b b a ubi 


Digitized  by  Googie 


748  TraSi.l,  Difp. 

ubi  fcillcet  propter  «cerrimam  morbi , 
& imminentis  morcis  agitationem  non 
efl  amplius  libertatis  compos,  nec  con- 
fequenter  capax  agendi  Ptenitentiam  , 
perquam  ejufmodi  peccata  poflTit  elue- 
re. Idem  docet  Seraphicus  Dodior  loco 
fupra  laudato,  ubiciim  dixilTet:  Extre- 
mu-ynBio  efl  contra  peccatum  veniale  , 
& per  accident  confert  ad  alleviationem 
corporalis  infirmitatis , iy  ad  anhnte  vi- 
goi-em,  fubdit;  Sed  notandum,  quod  de 
veniali  peccato  e(I  loqui  dupliciter, aut 
prout  eft  quis  in  flatu  vix, aut  prout  eil 
„ quis  In  egrelTu  . Si  prout  efl  in  flatu 
,,  vix  , five  in  itinere  , fic  morbus  ve- 
„ nialisef)  quafi  infeparabilis,vel  qua- 
„ dam  neceflitate  iterabilis,ac  per  hoc 
j,  quodammodd  incurabilis  , & ideo 
„ non  debuit  contra  ipfum  aliqua  me- 
„ dicina  fpecialiter  , & principaliter 
j,  ordinari  : Im6  quodammodb  omnia 
,,  Sacramenta  valent  ad  e)us  curatio- 
,,  ncin  fecundum  plus  , aut  miniis  : Si 
„ autem  loquamur,  prout  anima  efl  tn 
„ (latu  egrediendi , fic  pofTunt  curari 
,,  fine  iteratione , & fic  ciim  anima_. 
'»  polTit  trahere  talia  cremabilia  , qux 
„ retraherent  a gloria,  inflituit  divina 
„ mifcricordia  remedium  quo  anima 
,,  curari  polTet  .quantiim  aJ  remifllo- 
,,  nem  culpx,  dr  etiam  partis  pccnx,  & 
,,  hoc  efl  Sacramentum  Unclionis- 
„ Extremo: . 

„ Modus  autem  curandi  vcniale_> 
tt  peccatum  in  hoc  Sacramento  cor- 
*,  refpondet  modo  infirmitatis . Ve- 
,,  niale  autem  peccatum  gravat  ani- 
„ mam  deprimendo  deorfum  , ut  non 
,,  ita  tendat  inOeum  per  devotionem, 
„ dc  amorem  pro  eo,  quod  efl  ibi  con- 
„ verfio  inordinata  ad  commutabile 
„ bonum  , & pro  eo  quod  efl  minor 
„ amor  Dei  , ficut  tangit  Auguflinus 
„ in  libro  Confeflionum  . Et  ideo  ciim 
,,  curatio  direifliflt  per  contrarium  , 
,,  per  illud  curatur,  quod  animam  ag- 
,,  gravatam  per  devotionem  furfunLo 
j,  elevat. Et  quoniam  corpus  qu6d  coi- 


iiiSiutfi.ni. 

,,  rumpitur , aggravat  animam  , ebra 
„ illud  Sacramentum  fit  ad  elevan- 
:,  dam  animam  per  devotionem  , io_> 
„ qua  anima  recipit  vigorem  quem- 
,,  dam  , in  quo  femper  efl  deletio  ve- 
„ nialium,fi  funt  in  anima,de  per  eoo- 
„ fequens  reprelTio  molefliarum  cor- 
„ p<)ralium,fi  expedit  ipfi  anime,  hinc 
,,  cll  qu6d  iflud  Sacramentum  princi- 
„ paliterefl  ad  curationem,dc  allevia- 
,,  tionem  infirrnitatis  fpiritualis  , fei- 
„ licet  peccati  venialis, & per  accidens 
„ efl  ad  curationem,  dc  alleviationem 
,,  infirmitatis  corporalis  ,quodammo- 
,,  do  ad  vigorandam  animam,  qux  re- 
„ git  corpus  , & fic  patet , quid  fit  In 
„ hoc  Sacramento  res  tantum  , quid 
,,  fignum,  6c  quid  res  , dc  fignum  . Si- 
„ gnum  tantum  efl  Undlio  exterior  . 

,,  Res  tantum  efl  venialis  curatio.Res 
,,  dt  fignum,  in  ipfa  anima  devotionis 
,,  excitatio  , qux  non  ell  aliud  , quam 
„ quxdam  rpiiiiualis  Undlio . 

Av^a/arinfuper  conclufio:  Ille  cen- 
fendus  efl  eileclus  primarius  Sacra- 
menti , quem  forma  Sacramentalis  li- 
gnificat,  exprimit ; fcd  forma  Sacra- 
menti l’(ei'.itentix  , qua  utitur  Ecclefia 
Romana,  5c  Grxea  fignincat,  dc  expri- 
mit rcniiiriunem  peccatorum  : igitur 
hxc  efl  efTcclus  primarius  Sacramenti . 
Major  conflat ; ciim  enim  Sacramenta 
novx  legis  efficiant  quod  fignificani,dc 
ipforum  figiiificatio  fpedlet  ad  eorum 
caufalitatem  , haud  dubium  efl , quiid 
ille  cenfendus  (it  primarius  effeetus  , 
qui  potlflimiiin  declaratur,  & fignifica- 
tur  per  formaro  Sacramcnta!cm,iti  qua 
potifTimum  Sacramenti  ratio  accurfus 
confidit . Minor  etiam  patet  ex  veibis 
uiriufquc  formx  tam  Grxcx,  quMn  La- 
tinx,in  qUibusfignidcatur  exorata  pec- 
cati remiffio  per  illa  vocabula  : Imlul- 
geat  fiw, pareat:  vel  remittat  tibi  Deus 
quidquid  deliquidi ; Scc. 

Confirmatur  cx  Concilio  Tridentino 
aflignante  hanc  remidionem  tanquam 
potiilimum  ciTcdluin,aie  enim  cap.i.ubl 

agit 


De  Sacramento  Extremte-FnSlfonis , 74^ 


«gUde  efFe<flibus  Sacramenti : Rts(te~ 
jtim  , inquit  yb<ce  gratia  efl  Spiritus  JS. 
cujus  yntlio  delida  , /i  qua  adhuc 
expianda,  ac  precati  reliquias  abflergit. 
Poftertori  autem  loco  alios  derii^nat  ef- 
fc(5lus  , ut  nempe  fignilicct , illam  re- 
milTionem,quam  primaria  luco  ulTignat 
elTe  potilTimani  inter effccV-is  hujusSa* 
cramenti : quod  utique  repetit  Can.  i. 
cum  ait : .SV  quis  dixerit , /aeram  infir- 
morum l^ssciionem  non  conferre  gra- 
tiam , nec  remittere  peccata  , nec  alle- 
viare  infirmos  . . . anathema  fit . Quibus 
verbis  fignificat  in  hoc  Sacramento 
conferri  gratiam  habitualem  , cujus 
proximus  effecluscft  ipfa  peccatorum 
remiflio.  Idipfum  evidentius  patet  ex 
Catecbifmo  Romano  num.  37.  ubi  ait: 
Docebunt  igitur  Paftores  hoc  Sacramen- 
to gratiam  tribui  , qutc  peccata , isf  in- 
primis  leviora  quidem,  iy  stt  commttni 
nomine  appellantur , venialia  remittit  : 
exitiales  enim  ctslpet  Peessitentia  Sucra- 
mcsito  tolluntur',  neque  enim  hoc  Sacra- 
mentum primario  loco  ad  graviorum  cri- 
minum remiffionem  injlitutum  efl  j fed 
Baptifmus  tanthm,iy  Pernitentia  vi  fua 
id  efficiunt,  (yc.Quibus  verbis  fignifica- 
turefTedium.  primarium  hujus  Sacra* 
inenti  cITe  ipfam  peccati  remifTionem  , 
non  quidem  mortalis,  6e  gravioris,  fed 
dumtaxat  venialis . 

Probatur fecundb  : Ille  cenfendus  eft 
primarius  elTedius  , ex  quoc«eteri,tan- 
quam  ex  fonte  emanant,  & profluunt : 
ac  omnes  k Concilio  Tridentino  af- 
iignati  effedlus  hujus  Sacramenti  pro- 
veniunt ex  ipfa  peccati  remiflione,  il- 
lamque  neceflarib  prafupponunttflqui- 
dem  curari  non  poteft  languor  infirmi- 
tatis animst,  nec  evacuari  poflunt  pec- 
cati reliquia, nili  peccatum  ipfum  eva- 
CUCtunAVf  poteft  conciliari  animi  tran- 
quillitas in  morte,  nili  deleatur  pecca- 
tum ipfuin,quod  Domini  adventum  ac 
judicium  tremendum  exhibet . Nec  po- 
tefl  quis  adverfus  ir>fenfum  humani 
gcucris  hollem  foelicitet  armari,  quan- 


diu  peccatum  in  fe  continet , per  quod 
diabolus  aliquatenus  ei  dominatur.Nec 
denique  reflaurari  potefl  integra  cor- 
poris fanitas  , nili  eluatur  peccatum  , 
propter  quod  fort^  ilirmitas  accidit: 
igitur  illa  peccati  eliminatio  cenfeti 
debet  primarius  hujus  Sacramenti  efTe- 
dlus . 

Sed  peccatum  illud  , quod  per  Extre- 
mam-Undiionem  removeri  debet,  qon 
efl  mortale,  ut  conflat  tum  ex  fupradi- 
dlis  Catechifmi  Romani  verbis  , tum 
quia  peccatum  mortale  pofl  Baptif- 
mum  coramilTum  deleri  tantiim  poteft 
per  Pcenitentiain  , ut  docet  Concilium 
Tridentinum  fefT.  14.  cap.  3.  Fuit  enim 
Peesiiteiitia  hominibus , qui  fe  mortali 
aliquo  crimine  inqulnaffent  qssovis  tem- 
pore ad  gratiam  , juflitiam  affeqstcn- 
dam  neeeffaria.  Ita  cap.  1.  & idem  fa.4. 
ubi  docet  autem  qttovis  tempore  ad 
impetrandam  veniasn  peccatorum  bte 
Contritionis  motus  sieceffarius , iy  in  ho- 
mine pofl  Baptismum . Ita  demum  pr re- 
parat ai  remiffionem  peccatorum  ,fi  cum 
fiducia  divina  miferieordieC  , eum  vote 
precFlandi  reliqua  conjutiBus  fit,  quec  ad 
ritb  fufeipiendum  hoc  Sacramentum  re- 
quiruntur,iye.  Et  infra  docet.  Contri- 
tionem perfetftam  non  jullificarc  , nili 
cum  voto  Sacramenti  Peenitentix , ne- 
que imperfedtam  fine  Sacramento  rc- 
ipsa fuicepto . Tum,  ^tt/a Ptenitentia 
eflpcrfeinftituta  , ut  fit  fecunda  poft 
naufragium  tabula,  per  quam  falvari 
poteft  peccator  k mortalibus  : nullibi 
autem  legitur  dari  tertiam  naufragii 
tabulam  inter  Sacramenta  , ac  fubinde 
Sacramentum  Extremc-Undlionis  noa 
poteft  hanc  virtutem,&  appellationem 
fibi  vindicarcthaberet  autem  utramque 
rationem  , fi  per  fe  ordinaretur  ad  re- 
milfionem  peccati  mortalis  : igitur 
dumtaxat  per  accidens  ad  ejufmodi 
peccati  mortalis  remiffionem  ordina- 
tur.Tum  denique, quia  mortalia  debent 
fimul  remitti , quippe ciim  non  remit- 
tatur moicalc  peccatum  fine  infufione 

gra- 


Digitized  L,y 


750  Traci,L  Difp.lIL 


gratis  fandlificantis  , qiis  de  via  ord!« 
naria  cum  peccato  mortali  fubriflere 
non  potelY,  fed  peccata  qus  per  Extre» 
mam*Undlionem  remitti  debent , non 
polTunt  (imul  remitti  virtute  Sacra* 
menti , quippe  hoc  Sacramentum  citra 
cafiim  neceflitatis  non  potefl  flmul 
conferri ; etenim  ad  fingulas  partes 
nngendaSjiteratur  tam  Undiio , quim 
forma , qus  e(l  deprecativa  repiiflionis 
eorum  peccatorum  , qux  per  eiufmodi 
facultatem  corporis  commilTa  funt ; ac 
fubinde  Angule  ille  hujus  Sacramenti 
applicationes  operari  debent  aliquam 
peccati  remilTionem;non  quidem  mor- 
talis , ut  ditflum  eA  ; igitur  tantum  ve- 
nialis; quia  cCim  peccatum  verfialefub- 
fiAat  cum  gratia  fand)iAcante,inde  eA, 
qu6d  unum  remitti  poilic  feorAmab 
alio . 

Uieet : Peccatum  veniale  remitti  po- 
teA  Ane  infuAone  gratie , & per  varia 
media, ut  jam  pluries  diximus.-igitur  ad 
illius  peccati  remiAionem  iieceAarium 
non  fuit , ut  inAitueretur  aliquod  Sa- 
cramentum . 

Difiingno  antecedem  : Ita  remitti  po- 
tcA  peccatum  veniale  , quando  homo 
capax  cA  adhuo  agende  Poenitentie.dc 
applicandi  media  ordinata  ad  ejufmo- 
di  peccati  remiAionem,  concedo:quan- 
do  verfatur  in  eo  Aatn  , ut  nec  adius 
Pcenitentix  poAit  elicere,  nec  ejufmodi 
media  applicare, ut  contingit  in  ultima 
vite  periodo  , nego  . 

Vrgcbh',.  Monent  facra  Ritualia, 
nec  non  & Catechifmus  Romanus  nu. 
i8-  ut  conferatur  hoc  Sacramentum  , 
cfim  fufcipiens  adhuc  habet  mentem_> 
integram  e Aque  rationis  compos;  ac 
fubinde  dum  adhuceA  in  eo  Aatu  , ut 
peccare  poAit  iterum  Amul  & pf  nitere: 
igitur  Sacramentum  hoc  non  cA  inAi- 
tutum  ad  Analem  peccati  remiAionem. 

b/irga  conftqtientiam  : Et  ad  antece- 
dens dico,  idcirco  hcc  ita  przmonere  , 
non  quAd  ita  neceflari6  Sacramentum 
fit  conferendum,  fed  ut  fufcipiens  pro- 


pter majorem  Aiam  difpoAtionem 
uberiorem  Sacramenti  effietAum  con- 
fequatur  , & majori  cum  reverentia_, 
iAud  recipiat . Ccteriim  , ad  validita- 
tem hujus  Sacramenti  non  requiritur, 
ut  quis  iAud  recipiat , dum  eA  adhuc 
rationis  compos,  quia  poteA  fuum  for- 
tiri  cAe(Aum,etiam  in  homine  fenAbus 
& ratione  orbato  , & jam  morti  pro- 
ximo . 

Inttabir.  Si  hoc  Sacramentum  per  fe 
inAitutum  cflet  ad  remiAionem  pecca- 
torum venialium , non  eAiet  expecAan- 
da  ultima  vitx  periodus  , ut  miniAra- 
retur  , fed  etiam  conferri  deberet  ia_, 
plena  fanitate  , dc  fxpius  iterari  ; fed 
falfum  confequens  : igitur  & illud  un- 
de fequitur . 

idego  fequelam  nuxjorh  : Non  enim  , 
ut  di(AumeA  in  probatione  ConcluAo- 
nis.  Sacramentum  boc  ordinatur  per 
fe  ad  remiAionem  venialium  Amplici- 
ter,  fed  dumtaxat  pro  eo  Aatu,  in  quo 
fufcipiens  non  eA  capax  adhibendi  al- 
terius remedii  ad  expiationem  venia- 
lium , licet  interim  majoris  difpoA- 
tionis  adbibende  gratia  conferatur 
homini  adhuc  ratione  utenti , ac  con- 
fequenter  capaci  iterum  peccare  ve- 
nialiter;  qua  ratione  Sacramentum.» 
hoc  non  afferret  Analem  remiAionem 
peccatorum,  quia  peccata  illa  poA  ejus 
receptionem  commiAa  non  remitte- 
rentur illius  virtute, fed  per  alia  media, 
nempe  per  Poenitentiam,  & ConfeAio- 
nem  ac  Sacramcntalem  Abfolutionem, 
quam  potcA  fufeipere  , A adhuc fuAi- 
cienti  ratione  donetur,  ut  peccare  pof- 
At:quandiu  enim  homo  peccare  poteA, 
tandiu  dc  poenitere  . 

Dicet  tert/6  : Forma  AmbroAana  , 
& Veneta  fuAiciens  eA  dc  valida  ad  ef- 
fentiam  hujus  Sacramenti : fedinea_» 
non  At  ulla  mentio  remiAionis  peccati, 
Acut  in  Romana  dc  Grcca  : igitur  hoc 
Sacramentum  per  fe  primarid  non  or- 
dinatur ad  remiAionem  peccati. 

DifHngno  ntinortm : Non  fit  mentio 


De  Sacramento  Extremde-VnBionis  • 751 


exprefTa  Sr  d!ftin(fla  , quemadmodum 
in  aliis  formis  , concedo  ; implicite  <3c 
«qui valenter  , nego  "nam  hac  varba  , 
ut  more  milititpraparatu!  ad  certamen t 
fign  ificant  gratiam  fantflificantem  tol- 
lentem impedimentum  peccati , ratio- 
ne cujus  conceditur  non  folum  gratia 
aditialis  ad  vidloriam  de  holle  repor- 
tandam , fed  etiam  plena  iniiocentia_i 
finalis,  & mundities  ab  omnibus  pec- 
catis , qtite  gravare  poflent  militem,  & 
eum  miniis  dignum  divine  ptoteclio- 
nis  reddere  . 

Probatur  feeundapart  , nempe  quod 
Sacramentum  boc  licet  non  ordinetur 
per  fe  ad  remillionem  peccatorum  mor- 
talium, ex  vi  fue  proprie  infiitutionis, 
nihilominus  illa  remittat  per  accidens, 
quando  videlicet  infirmus  habet  ejuf- 
modi  peccata, que  bona  fide,  & invin- 
cibiliter ignorat;  quamvis  enim  hoc 
Sacramentum  ordinetur  dumtaxat  per 
it  ad  conferendam  fecundam  gratiam  , 
idell,  ut  gratia;  fandlificantis  augmen- 
tum conferat , fupponatque  hominem 
k peccato  mortali  per  Sacramentum. 
Poenitentiee , aut  perfcdlam  Contritio- 
nem jam  purgatum  ; nihilominus  fc- 
cundarib  etiam  , & per  accidens  pri- 
mam interdum  gratiam  conferre  poteft 
& peccata  mortalia  delere  ; fi  forte 
Coiifeflio  Sacramentalis  citra  culpam 
invalida  fuit,&  alias  infirmus  fe  in  fla- 
tu peccati  mortalis  e(Te  invincibiliter 
ignoret , & de  illis  faltem  in  genere_> 
attritus  fit ; & hoc  fatis  aperte  colligi- 
tur tum  ex  prsrcitatis  S.  Jacobi  verbis  , 
S/  in  eeeeatit  fit , remittentur  ei ; tum 
ex  illis  Concilii  Tridentin!  cap,  a.  De- 
UHa,ft  qute  fint  adbue  expianda,  abfier- 
git',  tum  denique  ex  ipfius  formx  ver- 
bis ; Indul^’at  tibi  Dominus  quidquid 
peccofli  ; ciim  enim  hate  verba  fit  inde- 
finita, ac  fi.ie  ulla  reftritflione,  de  pec- 
catis etiam  mortalibus  intelligi  pof- 
funt  modo  jam  explicato  , nempe  fc- 
cundario  , 8c  per  accidens  . 

• Hoc  etiam  fignificavit  S.Auguflinus 


ferm.iif.  de  Tempore  , ubi  ait , qu6d 
quoties  aliqua  infirmitas  /uperoenit  , 
corpus  , 6*  Sanguinem  Cbrifii  ille  , qui 
aegrotat,  accipiat,  iy  deinde  corpus  fuum 
ungat , ut  illud  , quod  feriptum  efl,  im- 
pleatur, qui  infirmatur, inducat  Presby- 
teros Ecclcfia,  qui  ungant  eum  , In  quo 
difcurfufupponit  S.  Oodlor,  quod  Eu- 
chariflio;  receptio  fit  prxvia  fufeeptio- 
ni  Extremre-Vntflionis : ciim  Euebari- 
ftir  receptio  gratiam  in  anima  fuppo- 
nat , ciim  fit  Sacramentum  vivorum  . 
idem  pariter  de  £xtrema-Vn<flionc_> 
dicendum  erit,  & per  confequens  dire- 
dte,dc  per  fe  dicetur  effe  Sacramentum 
vivorum,  ex  accidenti  tamen,  ac  veluti 
indiretfle  poterit  dici  quoque  reme- 
dium, dc  antidotum  mortuorum,  ut  de 
aliis  quatuor  Sacramentis  fuo  loco  di- 
dlum  efl . Et  hoc  etiam  Do^qr  nofler 
exprefiit  loco  citato  fupra  dum  ait  , 
qu6d  nullus  eft  capax  iflius  Sacramen- 
ti digne  , nifi  fit  in  gratia  ; ifiud  cnint 
Sacramentum  , non  eft  remedium., 
acquirendi  gratiam  , quia  ad  hoc  fuiit 
tantiim  Bapcifmus  8c  Poenitentia;  qui- 
bus verbis  fignificat  Doiftor , hxc  tan- 
tiim  duo  Sacramenta  per  fe  ordinari 
ad  remiflioiicm  peccati  mortalis  ; alia 
autem  quinque  indircdle  folCim  & per 
accidens , quatenus  fcilicet  gratia  ha- 
bitualis , quam  efficiunt , ut  funt  Sa- 
cramenta, eft  incompofEbilis  cum  pec- 
cato mortali . 

Diees : Hoc  Sacramentum  per  fe  or- 
dinatur ad  remillioaem  illius  peccati  , 
qpqdconditionaliter  inefle  poteft  ; ait 
ctim ^ Jacobus  : Si  in  peccatis  efl , di- 
mittentur ei  ; fed  fi  peccatum  , quod 
conditionaliter  ineffTe  poteft , eft  mor- 
tale , non  eft  locus  conditionali  pro|>o- 
fitioni  de  venialibus  ; fiquidem  appri- 
mi noverat  S.  Jacobus  , vix  aliquem 
effe  liberum  quovis  modico  tempore 
ab  ejufmodi  peccatis , ait  enim  cap.  a. 
In  multis ofificndimus  omstesiigitm  opor- 
tet loquatur  de  peccatis  mortalibus  ; 
acfubuidc  cenfet,  non  foliim  per  acci- 
dens, 


Digiiizcd  b>  ^oogle 


7 5 i ‘ TraSiA.  Difp.lll.  ^uteJi.IIL 


dens,  fed  etiam  hoc  Sacramentum  per 
(e  ordinari  ad  remifsiunem  peccati 
mortalis . 

majorem ; Nam  particula  ) 
non  eft  femper  conditionalis , nec  du- 
bium ingerens,  fed  interdum  eftabfo- 
luta,  maximi  quando  conjungitur  rei 
fodlx  , ut  patet  ex  oratione  prima  Ci- 
ceronis in  Catilinam , ubi  ait ; Si  illu- 
ftrantur,fi  erumpunt  omnia,non  duhitat 
fuife  illujlrata,  ij  erepta , fed  fiiponit 
tanquam  probata,  ut  inde  Catilina—, 
mores  mutet . Unde  ad  minorem  dico, 
S.  Jacobum  ita  locutum  fui(Te,ut  nem- 
pe fignificaret  hoc  Sacramentum  ordi- 
nari ad  remifsionem  peccatorum  ve- 
nialium , ex  hypothefi  , qu6d  illa  non 
fuiflent  jam  per  Sacramentum  Peeni- 
tentiee  , vel  Euchariftiit,  vel  per  Sacra- 
mentalia  remifla , eo  fere  fenfu,  quo 
de  (ingulis  Sacramentis  dici  folet , illa 
fuum  effedlum  infalitbiliter  producere, 
fi  non  fit  obex  ex  parte  fufeipientis  . 

Pami^id/entiendum  fit  de  aliit  effe- 
Hibuu  iy  fruSibttt  fpiritualibus 
bttjut  Sacramenti  ? 

Refpondeo-.  Catechifmum  Romanum 
illos  luculenter,  ac  prxclari  expendere 
num.aS.  ubi  pofl  declaratam  hujus  Sa- 
cramenti primariam  utilitatem,ncmpe 
remiflionem  peccati, : Altera 
„ efi  faerse  Undlionis  utilitas,  quod 
„ animam  i languore,  de  infirmitate , 
„ quam  ex  peccato  contraxit,  dc^  cz- 
,,  teris  omnibus  peccati  reliquiis  libe- 
„ rat.  Tempus  autem  huic  curationi 
„ opportunillimum  exifiimandum  eft, 
„ chm  gravi  morbo  afflidiamur,  aevi- 
„ tz  periculum  impendet . Etenim  ho- 
,,  mini  natura  infitum  eft  , ut  nihil  in 
,,  rebus  humanis  zque  , ac  mortem-,- 
,,  pertimefeat : auget  autem  magno- 
„ pere  hunc  timorem  przteritorum 
„ adfum  memoria , c(im  przferiim., 
,,  gravifiima  confeientiz  noftrz  accu- 
,,  latio  nos  urgeat,  ut  enim  Icriptum 


,,  eft  : l^enient  in  Cogitationem  peeea^ 
„ torum  JUorum  timidi , iy  traducent 
,.  illos  f.v  adverfa  iniquitate  ip forum  . 
„ Deinde,  illa  cura,  de  cogitatio  ve- 
,,  hementer  angit  , qti6d  paul6  pufl 
„ ftare  oporteat  ante  tribunal  Dei , a 
,,  quo  de  nobis  juftiflima  pro  eo  , ac 
„ meriti  fuerimus  fententia  ferenda—. 
„ fit.  Szpe  autem  evenit,ut  fideles  hoc 
„ terrore  percudi,  fe  miris  modis  exa- 
,,  gitari  fentiant.Nihil  autem  &d  mor- 
„ tis  tranquillitatem  magis  conducit, 
,,  qu4mfi  triftitiam  abjiciamus,  dc  Iz- 
,,  to  animo  Domini  adventum  expe- 
„ dfemus,  paratique  fimus,depoficum 
,,  noftrum,quandocumque  illud  k no- 
,,  bis  repetere  voluerit , libenter  red- 
,,  dere.  Ut  igitur  hac  follicitudine  fi- 
,,  delium  mentes  liberentur , animuf- 
,,  que  p!o,dc  fandfo  gaudio  repleatur, 
,,  Extremz-Undlionis  facramentuni-, 
,,  edicit. 

,,  Przterei  aliud  etiam, quod  meri- 

,,  t6  omnium  maximum  videri  poteft, 
,,  ex  eo  confequimur;nam  etfi  humani 
,,  generis  hoftis,  quoad  viyimus,nun- 
,,  quam  definit  de  interitu , dc  exitio 
,,  noftro  cogitare  , nullo  tamen  tem- 
,,  pore  , ut  nos  omnino  perdat , ac  fi 
„ fieri  pofllt,  fpem  nobis  divinz  mife- 
,,  ricordiz  eripiat , vehementiiis  om- 
,,  nes  nervos  contendit,quam  cbm  fu- 
„ premum  vitz  diem  appropinquare 
,,  animadverterit.  Quamobrem  fideli- 
,,  bus  arma  , dc  vires  hoc  Sacramento 
,,  fubminiftrantur  , quibus  adverfarii 
„ vim  , dc  imperium  frangere  , de  illi 
,,  fortiter  rc(»ugnare  pofsint . Alleva- 
„ turenim,&  erigitur  zgri  animus  di- 
„ vinz  bonitatis  fpe,  eaque  confirma- 
,,  tus  morbi  incommoda  omnia  fert 
,,  levius,  ac  ipfius  dzmonis  calcaneo 
,,  iufidiantis  artificium,  decallidita- 
„ tem  facilibs  eludit . 

Conclusio  Secunda. 

SAnitas  corporis  reftituenda  , ejleffe- 
Bus  per  accidens  hujus  Sacramenti . 
Uzc  debet  cfTe  communis  apud  Theo- 

lo- 


De  Sacr Amento  Extrem<e~FuShoms . 753* 


logos.  QuAd  autem  corporea  reftituea- 
da  lanitaa  fit  effieAus  hujus  Sacramen- 
ti, patet  ex  Trident.  feir.14.  cap.i.  ubi 
reccnfitis  hujus  facrz  Uo(:lioni5  efie- 
dlibus  fpiritualibus  , addit . Etfanita- 
tcm  corporis  interdum  , ubi /uluti  ani- 
mee  expedierit, con/eouitur.Qvoi  etiam 
colligitur  ex  verbis  S.Jacobi , dicentis: 
Oratio  fidei  fahabit  infirmum,  iy  Mle- 
niabit  eum  Dominus  j H*c  cnini  alie- 
•rWro  nedum  fpedlat  ad  illam  animz 
erectionem , qua  per  gratiam  in  hoc 
Sacramento  concctTam,  anima  ex  tor- 
pore, mceftitia,  & anxietate  erigitur,& 
afTurgit  in  Deum  , ac  l'pc  ejus  miferi- 
cordic  conErmatus  infirmus, morbi  in- 
commoda omnia  fert  levius,  (cd  etiam 
tendit  ad  levamen  ipfius  corporee  in- 
firmitatis egrum  vexantis  ; cbm  enim 
de  infirmitate  corporis  loqueretur  A- 
pofiulus,  confequens  erat  , ut  allevia- 
tio.quam  per  facramUnctionem  fpon- 
det , fpediaret  nedum  ad  anime  , fed 
etiam  ad  corporis  fanitatem . Unde_> 
etiam  in  Decreto  Concil. Florentini  de 
£xtrema-Un(tione  fanationis  nomen 
ad  utrumque  refertur : Effe3us,\fif\vi\t, 
efl  mentis  fanatio  ; in  quantUm  autem 
expedit,  etiam  corporis . 

£t  certe  fingulari  divine  providen- 
tia beneficio  fadum  eft  , ut  huic  Sa- 
cramento pre  ceteris  annederetur 
virtus  curati va  , ac  mediedtiva  corpo- 
ris : ciim  enim  inter  omnia  huj<isfe- 
culi  mala  nihil  fit  Ipfa  morte  terribi- 
lius,ita  nihil  vita,  ac  lanitate  expeten- 
dum magis;  qui  quidem  appetitus  tum 
maxime  viget , & impetum  fuum  exe- 
rit  , quando  homo  ad  vitam  ulterius 
propagandam,  videt  ex  ingravefeente 
infirmitate,  fe  huraanis,ac  naturalibus 
prefidiis  delHtui ; tunc  enim  fepe  len- 
tari folent  egroti  ad  conquirenda  re- 
media quedam  illicita  , & fuperfiicio- 
la  , quibus  vite  prorogationem  obti- 
nentjUt  patet  exemplo  Ochofiz  4.Reg. 
cap.t.  Quamvis  igitur  primaria  hujus 
Sacramenti  virtus  fpiritualis  fit  > ficut. 
Tom.X. 


& aliorum  Sacramentorum  , attamen 
Chriftus  D.  hominum  infirmitati  , dc 
imbecillitati  confuiens,  voluit  huic  fa- 
cro  fignaculo  etiam  adjungere  virtu* 
tem  curativam  infirmitatis  corporis, ne 
fort^  defperato  morbi  remedio  ad  illi- 
cita , Se.  luperditiofa  auxilia  confuge- 
rent egroti . Quam  utique  rationem., 
indicavit  S.  Augufiinus^  aut  quifquit 
eft  Author  libri  de  reditndine  Cacho- 
,,  lice  converfationis)ubi  ait:  (IXioties 
,,  aliqua  infirmitas  occurrerit  micui  , 
„ non  querantur  precantatores  , non 
,,  divini , non  fortile^i , fed  qui  egro- 
,,  tat , in  fola  Del  mifericordia  confi- 
,,  dat,&£ucharilliam  cum  fide, de  de- 
,,  votionc  accipiat,  oleumque  benedi- 
,,  dum  fideliter  ab  Ecclefia  petat ; do 
„ fecundum  Apoftolum  : Oratio  fidei 
„ falvabst  infirmum  . 

Hic  autem  eficdus  non  eft  per  fe.,' 
intentus  , fed  tantfim  per  accidens  in 
hoc  Sacramento  ; quippe  , inquiunt 
Concilia  Tridentinum  , dc  Florenti- 
num : hic  folii m elTedus  producitur 
chm  expedit  faluti  animai  fufeipientis. 
Adde  qu6d  licet  rariiis  contingat , ho- 
minem periculose  egrotantem  , de  hoc 
facro  oleo  inundum  priftine  fanitati- 
reflitui , fepe  tamen  accidit , ut  morbi 
levamen  aliquod  zgrotus  fentiat,fimul. 
cum  interna  Spiritus  S.  confolatioue  , 
quam  proprie  hec  Undio  fignificat,dc 
operatur  > 

Qu^rbs  i.  ^is  eff  hujus  Sacramenti 
Minifier  i 

Rejpondeo'.  Hoc  Sacramentum  non 
ab  aiio  polTe  , quam  a Sacerdote  valide 
miniftrari . Ita  definit  Concil.Trident. 
Can.4.  Si  quis  dixerit , Presbyteros  Ec~ 
defice  , quos  D.  “Jaeobus  addsteendos  ejfie 
ad  infirmum  inungendum  hortatur  , non 
ejfe  Sacerdotes  ab  Epifeopo  ordinatos , 
fed  cetate  feniores  in  quavis  communita- 
U,ob  idque  proprium  Extrenue-l^nBio- 
nis Minifirum  non  eJfe Sacerdotem, ana- 
C c c c c tbe- 


Digitized  by  Google 


754  TraHJ,  DiJp.IIL  ^u<rfi.IIL 

tbtmafit.  Idque  colligitur  cx  verbis  cujus  efficacia  principaliter  confidit  ia 
S.Jacobi  dicentis:  Si  quix  infirmatur  iit oratione  fidei,  cujus  efl  Sacerdos  mini* 
ducat  Prctbjterot,  ubi  nomine  Presby-  fter  de  'ratione  fui  oflicti . 
teri  non  intelligitur  fenior,  dcqui  ma-  Dicet primd:  Innocentius  I.  tpid.td 

jore  pollet  *tate,ut  perperam  interpre*  Decentium  exponens  verba  S.Jacubi : 
tantur  bieretici ; fed  reverd  intelligitur  Inducat  Pretbjterot  Ecclrfite , fcribit ; 
Sacerdos,  juxta  illud  i.ad  Thimoth.4.  Non  efi  dubium  de  fidelibut  ngrotamU 
Hali  ttegliger  e gratiam  , quie  in  te  eR  , bus  tntelligi  debere  , qui  fanBo  olea 
qu£  data  efi  tibi  per  Prophetiam  ( idefl  cbrifmatit  perungi  pojjuntt  quo  ai  Epi~ 
per  facram  ordinationem^  eunt  impofi-  /copo  eon/>(to  , non Jolum  Sjeerdoixbui , 
tione  manuum  Presbyteri  , idcflocefis  fed  omnibus  Chrifiianis  uti  licet  in  fua^ 
Sacerdotum.  Confirmatur  prim6,  quia  aut  fuorum  »rcr^/arr:igiturnonfoliiai 
non  fenes,fed  Pontifices,dc  Sacerdotes  Sacerdotibus,fed  omnibus  etiam  Chri- 
funt  conflituti  , ut  orent  pro  aliis:  ut  flianis  , faltem  in  cafu  necefsitatis , Ii* 
dicitur  ad  Hebr.  6,  Secundi,  quia  alids  citum  efi  hoc  Sacramentum  miniftra- 
non  feniores.fed  fandiores  fuifTent  in-  re  . 

troducendi,  fiqtiidem  eorum  orationes  Hego  tonfequentiam  : Loquitur  enim 
longe  etiicaciores  eflent  , utpote  Deo  Pontifex  de  Undione  , non  quidem^ 
isagis  accepte,  & grate  . adiva,dc  ex  parte  Miniftri,led  pafsiva, 

Hujus  autem  veritatis  rationem-i  & ex  parte  fufeipientis,  ut  nempe  fit 
hanc  profert  Serapbicus  Dodor  d.  i;.  fenfus  , quod  promifeui  omnes  fideles 
art.a.  qu.  i.  Dicetidum  , inquit , quod  ChrifIiani,non  foli  Sacerdotes  oleo  in- 
hujus  Sacramenti  difpenfatio  ex  oMcio  firmorum  inungi  po(sint;fed  non  qubd 
fpedat  ad  Sacerdotes  ,&  illud  confir--  promifeud  permittatur  omnibus  . ut 
mat  autfaoritas,  & ratio:  Quia  dicitur,  hoc  Sacramentum  conferant . Qubd 
Inducat  Presbyterot  ,iy e.  iy  orent /Uper  autem  ea  fit  illius  fententia , apparet 
eum.  Ratio,quia  chm  hujus  Sacramen-  ex  fequentibus  illius  verbis  , ubi  fub- 
ti  maceria  fit  oleum  conlecratum,  non  jungit,  non  foliim  Sacerdotem  , fed 
debet  adminiflrari , nec  contingi , nifi  Epifeopum  efTe  hujus  Sacramenti  Mi- 
ab  eo  , qui  habet  manus  confecratas,  niftrum:  Cercrtim  , inquit  ,r7/ad/2iper- 
6c  tortis  efl  Sacerdos;ideo  non  Xe  exten-  fluum  videmus  adJeBum  , ut  de  Epijfcopa 
dit  od  omnes . Ncc  ad  folos  Epifeopos,  ambigatur,  quid  Presbyteris  licere  non 
quia  ciem  hoc  fit  Sacramentu  m pericli-  dubium  efi  : IVaw  idcirco  de  Presbyteris 
tar.cium,  qui  non  polTunt  adire  Prela-  diBum  efi,  quia  Epifeopi  aliis  occupatio- 
tos,  fed  magis  b con  verfo,  oportet  mul-  itibus  impediti  ad  omnes  languidos  ire_» 
tos  perire  , fi  k folis  Epifeopis  dari  de-  non  pojfunt . Ceeterum  fi  Eps/eoput  po- 
beret.  Ideo  difpofuit  Spiritus  S.  qubd  teB,  aut  dignum  ducit  aliquem  a /evifi- 
unguentum  non  folbm  efTet  in  capite,  tandum  benedicere,  iy  tangere  ebri/hiet- 
vel  in  barba  Aaron  , fed  etiam  defeen-  te  , poteR  cujus  eR  ipfum  ebrr/hra  con- 
deret ufque  in  oram  veftimenti,fcillcet  feere , 

ufque  ad  inferiores  Sacerdotes.  Nec  fo-  Dicet  fecundi  : Idcirco  hujus  Saerm- 

liim  fumlcur  ratio  k parte  nnifiionis  , menti  miniflratio  non  folis  Hpifcopls  , 
veriim  etiam  b parte  orationis  . Quo-  fed  Presbyteris  efi  concefTa  , quoniam 
niam  enim  officium  mediationisSacer-  Epifeopi  non  pofient  fingnlis  infirmis 
dotibus  competit.ficut  competit  offer-  adeffe  : fed  neque  id  poffunc  Sacerdo- 
re  dona,  8e  facrificia  pro  peccatis  : ncc  tes,  maxime  in  illis  locis, ubi  rari  funt: 
folis  Epifeopis  , ncc  etiam  laicis;  fic  igitur  non  folisSacerdot!bus,red  etiatv 
cilam  difpenfatio  hujus  Sacramenti,  qaiboiique  fidelibus  in  cafu  ncceTsicA 


De  Sacramento  Extrema-FnSUonls . 755 


ttf  hoc  Sacramentuni  miniflrare  ii< 
cet. 

Neia eonfcqutntitM  : Ciiin  enim  hoc 
Sacramentum  non  Ac  abfoluti  necelTa- 
rium  ad  falucem  , chmque  illius  defe* 
(flum,  & Sacerdotis  abfentiam  fupple> 
re  po/^t  inArmantis  devotio  , idcirco 
non  fuitneceflarium,  quod  illius  mini» 
ftratio  concederetur  omnibus  Adell- 
hus . 

Lieit  autem  S.  Jacobus  moneat , in~ 
^uecniot  t^c  Prethyteroi,  hoc  monitum 
non  fic  accipiendum  eft  , quaA  plures 
Presbyteri  fint  necelTarii  ad  validam 
hujus  Sacramenti  collationem , ut  exi» 
(limant  Grcci , qui  feptem  convocant 
PresbyteroSjUtBxtremam-Uniflionem 
Kgrotis  adminiftrent . Cujus  praxia 
hanc  rationem  profert  Simon  Tbefla» 
lonicenAt , apud  Arcudium  cap.  Dei 
•I  frater  ( yaeoiut ) horum  Presbyte- 

rorum,  inquit,  numerum  non  expri» 
,,  mit : at  ver6  feptem  elTe  vocandos 
,,  confuetudine  traditum  eH,quod  Aeri 
j,  arbitror  propter  feptem  dona  , que 
>,  apud  Ifaiam  enumerantur  , Spiritus* 
» Vcl  propter  illos  feptem  antiqux  le- 
j,  gis  Sacerdotes  , qui  divino  julTu  cir» 
„ cumeantes  urbem  Jericho  , fepties 
u tubis  cecinerunt , atque  moenia  di- 
>,  ruerunt,  l/t  etiam  hic  feptem  Sacer- 

dotet  malitie  urbem, duraque  m(nia 
>,  altitudinum  peccati  demoliuntur  . 
» Vel  etiam  tanquam  mortua  exillen» 
,,  te  anima,  ut  fupta  puerum  illius  Su» 
*,  namitidis  ad  imitationem  Propheta, 
,,  fepties  orent  Sacerdotes  , dt  eam  fii- 
» feitent,  prout  fani  excitavit  puerum 
*,  Elifaus  fepties  reverfus,  fepties  item 
*>  precatus . Vel  quemadmodum  Elios 
tf  fepties  orans,  ccelum  , quod  peccan- 
» tibut  clauferat,  rurfus  aperuit,  atque 
„ deduxit  pluviam  ; fic  iui  fepties  de- 
,,  precati  folvant  quidem  fquallorem 
j,  peccati , accepta  ver6  gratia  clave , 
„ non  fecus  , ac  Petrus  aperiant  cob- 
M Ium,  atque  mifericordiam  k Deo  re- 
p,  mUsionis , velut  imbrem  deducant . 


,,  Is  ergo  fenfus  e(l , ut  mea  fert  fen» 
„ tentia  feptenarii  numeri  . 

„ In  necelsitate  autem,dt  pauciores 
„ Sacerdotes  conAciunt  . Et  infri, 
,,  Nonnulli  ver6  , ubi  penuria  eft  Sa- 
„ cerdotum  , tres  tantum  convocant  * 
„ idque  non  eft  reprehendendum.  Erit 
„ enim  inprimis  propter  potentiam_i 
,,  Trinitatis.  Deinde  ver6  etiam  pro- 
„ pter  aliud  faiflum  Elia  in  teftimu- 
„ nium  , & pradicationem  Trinitatis: 
,,  Quando  mortuum  Alium  Seraphai- 
„ tha  trina  pradicatione,  trinaque  vi- 
,,  ce  in  eum  incumbens  fufeitavit.  Cf» 
,,  terhm  non  eft  curioAiis  inquiren» 
„ dum  de  numero  , quando  neque  nu- 
„ merus  feri  ptus  eft.  NiA  qu6d,  quam» 
„ vis  non  ricfcriptus,nece(rarium  ta» 
,,  men  eft,antiquam  obfervare  Tradi» 
,,  tionera,&  Ant  quidem  feptem,ut  ve- 
„ teris  moris  eft,  u ver6  necefsitas  fue- 
„ rit,  tres  fint  ad  miniis,  eaque  omnia 
,,  recitent , quacumque  per  traditio» 
nem  dicenda  efie  acceperunt . Quo» 
«,  niam  qua  i Patribus  funt  * eaquo- 
„ que  Spiritus  efie , fatendum  eft. 

ycriim  , ut  ibidem  refpondet  Arcu- 
dius  , unde  colligit  Simon  ex  eo  qu6d 
Apoftolus  dixerit , vocet  Presbyteros 
£cclefia,non  unum  intelligere  Presby» 
terum  ? fi  propter  numerum  multitu» 
dinls , frequenter  is  numerus  in  Seri» 
pturis  fandis  accipitur  pro  numero 
lingulari ; Nam  dc  Apoftolus  ad  He» 
braos  feribens  de  Prophetis  dicit:  Ob- 
turaverunt ora  leonum  , lapidati /unt , 
/cBi  fuHt , circumierunt  in  melotis , (J* 
pellibus  caprinis,  & tamen  qui  obtura- 
vit ora  leonum  unus  fuit  Daniel,&  qui 
lapidatus  eft  unus  Hieremias  fuit , de 
quifedus  eft  unus  Ifaias:  EtfimiUter 
S.Matth(us,dc  S.Marcus  referunt , la- 
trones cum  Chrifto  crucifixos  imbecil- 
litatem illi  exprobrafle:  ciim  tameiu* 
S.  Lucas  diferd  feribat , unus  autem 
de  his , qui  pendebant,  iatronibes  blaf- 
phemabat  eum  . Sed  eodem  modo  re- 
ipondendum  eft , illos  accepifle  nume» 

C c c c c a rum 


D:i|iti,:od  l>y  Cooglc 


- 75^ 


tum  multitudinis  pro  numero fingula* 
Ti,  ut  fantftus  Augudinus  ubrervavit  in 
lib.  j.  de  conlenfu  Evangeliftarum 
cap.  i6. 

Dcinie  faspe  Scriptura  utitur  com- 
muni modo  loquendi.Communiter  au- 
tem dicimus,  confitenda  funt  peccata 
Sacerdotibus  ; in  xgritudine  vocandi 
funt  Medici  , ciim  tamen  femper  uni 
Sacerdoti  patefaciamus  peccata  , & fx- 
pilTi mi  unus  Medicus  curet  aegrotum  . 
Itaque  qu6d  Jacobus  Apoilolus  dixerit, 
vffcc/  Prestjnrov.  perinde  e(l , ac  ii  di- 
xifTet,  vocet  unum  ex  Presbyteris.  Sic 
Chrifius  D.  dixit  leprofis:  lte,oftendite 
vos  Sacerdotibus  , ciim  alteri  leprofo 
dixerit:  Vade,  odende  te  Sacerdoti.  £t 
Lcvitici  ij.de  leprofo  feriptum  ed,  ad- 
ducitur ad  Aaron  Sacerdotem  , vel  ad 
unum  quemlibet  filiorum  ejus.  Et  pro- 
fc(d6  (i  omnes  illi  decem  leprofi  uni  Sa- 
cerdoti fe  odendifTent.prcceptoChridi 
O.  cumulate  fatisfeciflent . 

- Et  infrh  : Unus  Presbyter  feorfim_< 
confideratus  veri  proprii  , ac  per  fe 
et  iam  fecundum  Graicos  veram  adhibet 
fubjecdo  materiam  , & integram  for- 
mam hujus  Sacramenti;  ergo  veri  , & 
proprii  folus  confert  hoc  Sacramen- 
tum.Quare  caeteri  videntur  ede  fuper- 
ilui,  fuperfluos  dico,  (i  exequantur  Sa- 
cramentum recitantes  eamdem  for- 
mam : im6  utrum  etiam  graviter  pec- 
cent , dum  fine  ratione  iterant  Sacra- 
mentum,nec-ne,dicam  podea  fuo  loco. 

Denique  , d ThetTalonicenlis  con- 
gruentias qu«rit,  ut  ipfe  requirit  ad 
minhs  tres  od  iignificandam  fandlif- 
fimam  Trinitatcm;ita  nos  unum  ad  de- 
clarandam unicam  Divinitatem  , vel 
tinam  perfonam  Chridi  incarnati , vel 
aliquid  fimile  ; non  enim  defuntinge- 
niods  fimilitudines  rerum, & congruen- 
ti*.Quare  d vel  aderitPresbyter,fudicit 
folus,prefertim  in  nece(Iitate.//<cr  /ir- 
eudiut.  Confequented  ergo,  qu6d  ciim 
S.  Jacobus , ait : Inducat  Presbyteros  , 
potius  qualitaKm  Minidri , quam  nu- 


merum commeadat , hocque  ab  eo  di- 
iftum  ed  per  enallagen;  quomodo  fep^ 
dicitur  , qu6d  peccator  fua  crimina  de- 
bet confiteri  Sacerdotibus , ided  homi- 
ni , qui  dt  Sacerdos , vel  uni  ex  Sacer- 
dotibus . 

Es  his  collige  ; Sacramentum  Extre- 
m:e-Uii^liunis  integre  adminidrari  de- 
bere ab  eodem  Miiiidro  ; ita  qu6d  dn- 
gulx  Undiiones  cum  fuis  formulis.  St 
precationibus  , ab  eodem  Sgeerdote^ 
adhibeantur;  fandus  enim  Jacobus  di- 
cit, ungentes  debere  orare  luper  «gro- 
tum  ; una  autem  oratio  ^ pluribus  par- 
tialiter prolata,  non  poted  habere  per- 
fedumfenfum,  fecundum  communem 
ufum  loquendi . PofTeni  tamen  diver- 
forum  fcnfuum  Undiones  uni  cunx 
formulis  fibi  correfpondentibus  i di- 
verfis  Sacerdotibus  Minidrari  extra 
neceflltatcm  quidem  valide  , fed  illici- 
te , quia  id  feret  contra  Ecclefic  pra- 
xim  , qux  maximi  in  Sacramentorum 
adminidrationc  ed  attendenda : liciti 
ver6  in  necelfitate,  uuti  fi  prior  Sacer- 
dos pod  primam  Undionem  uniua 
fensus  deficiat  , dc  tunc  alter  reliquas 
Undiones  abfolvat . 

Collige ftcundb  \ Minidrum  ordina- 
rium Extremi  Undionis  ede  proprium 
Padorem  cujufque  Ecclefii,  licet  enim 
omnis  Sacerdos  valide  podit  hoc  Sa- 
cramentum etiam  extra  necefTitatem 
conferre.,  non  poted  tamen  licite  id 
exequi,  nifi  fit  vel  proprius  fufeipientis 
Sacerdos , vel  ab  eo  licentiam  obtinue- 
•ivr.Tum  quia  ininidrare  Sacramentum, 
ed  officium  Padori$,quod  nullus  poted 
fibi  vindicare,nifi  vel  ab  eo  Padore,veI 
ab  ejus  Superiore  facultatem  obtinue- 
rit. Unde  Catechifmus  Concilii  Tri- 
dentini,  cum  dixidet  num.  i6,  foli  Sa- 
cerdoti hujus  Sacramenti  adminidra- 
tionem  efrecommiffam  ,fubdlt:  Neque 
tamen  Ecclefie  decreto  cuivis  Sacerdo- 
ti ,Jfed  proprio  Padori,  qui  jurifdidio- 
nem  habeat,five  alteri,cui  ille  ejus  mu- 
neris fungendi  potedatem  fecerit , hoc 

Sa- 


Ve  Sacramento  Extrema-P^nBlonisl  757 


Sacramentum  admin!ftrare  licet.  Ttm, 
qui»  ex  Clementina  prima  de  Privile- 
giis , fub  excommunicationis  pcena_« 
prohibetur  Rellgiofls,  ne  abfque  licen- 
tia proprii  Sacerdotis  , feu  Presbyteri 
Parochialls  , hoc  Sacramentum  admi- 
niftrent  Clericis , aut  Laicis  ftbi  non 
fubditis . 

Qtj.f:RBs  2.  ^ihufnixm  boc  Sacramen- 
. tum  conferri  debeat  i 

Refpondeo : Hujus  Sacramenti  fufei- 
piendi  capacem  efle  foliim  Chrillia- 
num  viatorem  adultum  , & infirmum  , 

. Primapars  ; nullus  enim  ho- 

mo capax  eft  Sacramenti  fufeipiendi , 
nifi  charadlere  Baptifmall  (it  Infigni- 
tus  ,quipp^  ciim  , ut  jam  diximus  plu- 
ries cum  Concilio  Tridentino  , Baptif- 
mus  fit  omnium  Sacramentorum  ja- 
nua : Unde  ft  hoc  Sacramentum  con- 
ferretur non  baptizato,quantum vis  ille 
Catechumenus  e(Tet  , In  gratia  exi- 
flens  , prorfus  irritum  efTet , & invali- 
dum . 

Secunda  pari  tt\»m  condat,  nempe 
u6d  folus  homo  vivus, & viator  hujus 
aeramenti  recipiendi  fu  capax:  Tum , 
quia  S.  Jacobus  dicit , eum  cui  confer- 
ri debet  hac  facra  Un(ffio  , debere  effe 
infirmum,  ac  fubinde  vivum,  & viato- 
rem: Tum,  quia,  ut  diximus  agendo  de 
Sacramentis  in  communi : Sacramenta 
nove  legis  funt  remedia,  qua;  non  pro- 
func  mortuis  finallter,ac  damnatis, nec 
perpetua  fanitate  fruentibus  , quales 
funt  Beati,  fed  dumtaxat  infirmis  ut 
funt  viatores . 

Tertia  pari,  nempe  qu6d  conferri 
debeat  tantbm  adultis,  fufficlenter  col- 
ligitur ex  didfis  ; ciim  enim  prreipuus 
hujus  Sacramenti  eifedfus  fit  remifsio 
peccati  venialis  , de  ex  accidenti  etiam 
mortalis  , illi  foli  debet  minidrar;  qui 
bujufmodi  peccati  committendi  capax 
c(l;  pueri  autem  ante  rationis  ufum  non 
fuat  capaces  ullius  committendi  pec- 


cati : ergo  neque  hujus  Sacramenti  fu- 
fclplendi . 

Hee  objtat,  qu6d  fint  capaces  gratiae  , 
& illius  augmenti ; nam  augmentum  , 
vel  infufio  gratix  ed  generalis  efTetffus 
Sacramentorum, qui  per  fingula  Sacra- 
menta, non  confertur  , nifi  ut  conjun- 
(dus  propriis  efFedlbus  ipforum  Sacra- 
mentorum; & ideo  ubi  non  elt  capaci- 
tas primarii , dc  proprii  efTe(ffus , nec 
etiam  eft  capacitas  Sacramenti , neque 
eiTe(fius communisSacramentorum  per 
tale  Sacramentum  conferendus  ed  . 

Vel  dico , cum  Madrio  , Sacramenta 
ede  quidem  indltuta  ad  caufandain_> 
gratiam,  ciim  hxc  fit  communis  eorum 
ededfus , non  tamen  indituta  funt  ad 
eam  quomodocumque  caufandani , fed 
tanquam  necedariam  ad  aliquem  pecu- 
liarem efie(ffum  eis  proprium;  alioquin 
fequeretur,  quod  ciim  gratia  habitualis 
ab  omnibus  caufata  , fit  ejufdem  fpe- 
ciei , eofdem  quoque  efTcdtus  produ- 
ceret in  lingulis  Sacramentis,  & omnia 
quoque  Sacramenta  ejufdem  effent  fpe- 
ciei.  Hinc  diximus  in  fuperioribus,  Ba- 
ptifmum  elTe  inftitutura  ad  caufandam 
gratiam,  qua  deletur  originale  , & ex- 
tera adlualia : Poenitentiam  ad  caufim- 
dam  gratlam,qua  homo  valeat  fortiter 
confiteri  fidem,  & fic  de  aliis  : fic  ergo 
in  propofito£xtrema-Un(dio  indituta 
ed  ad  caufandam  gratiam  deletivam 
fecuadiim  fe  venialium  in  homine  eo- 
rum capaci , ad  confortandum  contra 
tentationes  , & ad  alleviandam  ani- 
mam , ut  condat  ex  didis : cbm  ergo 
parvuli  nec  peccatorum  nec  tentatio- 
num  doemonis  fint  capaces  , nec  grati» 
per  Illud  collatx,  qu»  de  fe  ed  deleti  va 
venialium  in  fubjedo  capaci  eorum  : 
Ita  Mattrius  , quicfi. 6,  num.  106, 

See  etiam  obHat , quod  infantes  fine 
capaces  reciplendx  fanitatis  , que  re- 
cenfetur  Inter  effedus  Extremx  Un- 
dlonis  : Nam,  ut  diximus,  effedus  ide 
ed  tantum  intentus  per  accident,  iKtn 
autem  ptim6,&  per  fe;  ac  fubinde  illiua 

fo- 


Digitized  by  Google 


758  Tra^.T.  Di/p. 

folius  producendi  sfretia  non  debit  Sa- 
crameiuiim  admiiiidrari  ; iqitiir  folia 
adultis, qui  aliquando  ufum  rationis  ha- 
buerunt , leji^itimi  conferri  potefl  hoc 
Sacramencam  , dummodo  certo  no/i_< 
condet,  eos  antequam  ufum  rationis 
amiferunt , fuilfe  in  peccato  , & de  illo 
non  pfnituilTe,puca  iiquisbUfpheman- 
do  , aut  adulterando  ratione , ac  fcnfi- 
bus  deftitueretur , dc  periculofo  morbo 
laboraret;  hac  enim  in  occalione  ei  non 
deberet  conferri  hoc  Sacramentum  , 
quia  non  ordinaturdiredl^  ad  remidio- 
nem  peccati  mortalis  , & aliunde  fup- 
ponit  hominem  poeoitentem , aut  in_< 
ftatu  gratiae . 

Aliis  autem  quibufeumque  adultis 
etiamfi  dehido  nullum  rationis  ufum 
habeant.dummodo  ilium  antea  habue- 
rint, debet  hoc  Sacramentum  rainidra* 
ri : quia  primarius  hujus  Sacramenti 
ciTeAus  non  eft  tantiim  animi  robora- 
rio contra  tentationes  demonis,  fed 
etiam  eft  peccatorum  venialium  remif- 
fio  , nec-non  mortalium  inculpabiliter 
oblitorum;vei  que  per  alia  Sacramenta 
non  fuerunt  remida  ; quamvis  ergo 
amentes  in  eo  ftatu  , (int  horum  efTe* 
tftuum  incapaces  , funt  umen  capaces 
alteri  us,fcilicet  remidionis  peccatorum; 
fieri  enim  poteft  , ut  aliquis  in  peccato 
mortali  exiftens  cum  fola  Attritione  in 
amentiam  incidat , quo  incafu  virtute 
hujus  Sacramenti  gratiam  recipiat , de 
de  attrito  fiat  equi  valenter  contritus. 

Nee  oiftat , quod  S.  Jacobus  dixerit , 
nducat  Preiiyteroi : hac  enim  non  fi- 
gnificant  , neceflariam  ede  in  infirmo 
petitionem  formalem  , de  exprefTam-t 
hujus  Sacramenti ; fufficit  enim  virtua- 
lis  , de  interpretativa  , quam  unufquif- 
ue  habet  de  propria  falute ; enim  ver6 

hac  interpretativa  , de  virtualis  peti- 
tio fufiiciat  ad  receptionem  Baptifmi , 
multb  magis  fufficiet  ad  conferendam 
iacram  Vntftionem . 

Patet  denique  ultimtpart , nempe_> 
^od  folus  homo  infirmus , fit  £ztre- 


III.  Slutp.III. 

me -Uniilonis  capax  ; idenirafiChri- 
fio  O.  infiiaitum  fuifle  creditur  ex  ver- 
bis S.Jacobi  diccntisrlnfirmatur  quis  in 
vobis  , dcc.  Qjod  utique  declarat  Con- 
cilium Florentinum  , ciim  dixit  ; Hcc 
Saeramtntum  nifi infirmo,  de  eu/ru  mor- 
te timetur  , dari  non  debef.  Et  Tridenii- 
num  dicens;  Non  nifi  infirmis,  qui  in 
exitu  vit^  eonfiitrsti  uideantur  . Unde 
Sacramentum  hoc  valide  conferri  non 
poteft  homini  bene  valenti,  quamvis  in 
evidenti  vite  periculo  conftituatur,pu- 
ta  damnatis  ad  mortem,  aut  periculosi 
navigaturis, aut  praliaturis;  hi  namque 
non  lunt  infirmi,  dc  polTunt  (ibi  confu- 
Iere  per  alia  Sacramenta  , maximi  per 
Sacramentum  Fasnitentie. 

Hcc  omnia  luculenter  ac  nitidi  ex- 
plicat OqAot dift.i^.  num.i.  ubi  tradit 
ac  declarat  definitionem  Extremz-Vn- 
diionis  in  hunc  modum  : Extrema-yn^ 
„ Bioefi  unSio  hominis  infirmi  Peeni- 
,,  tentis  , faSa  in  determinatis  partibus 
„ corporis  , eunt  oleo  eonfeerato  ab  Epi- 
fcopo  , miniflrata  i Sacerdote  ,fimul 
verba  certa  eunt  intentione  debita-» 
” proferente  , ex  infiitutione  divina  </"- 
” fieaeiter  fignifieant  curationem  fina^ 
’*  lem  venialium.  Ifta  ratio  ( roaa/V^ 
*>  apparet  bona , quia  non  eft  in  fe  fal- 
» fa  , ex  f.  Metaph.  cap.17.  quia  nulla 
» pars  ejus  repugnat  alteri.  Exponen- 
,,  do  ergo  partes,  primo  ponitur,  quod 
,,  eft  unUio,  cujus  congruentia  eft,quia 
iftudfignum  fenfibile  congruit  effe- 
(ftui , fcilicetuntftioni  curative;  fub- 
ditur,  hominis  infirmi , ideo  non  de- 
” bet  conferri  fano  , nec  qualirercun- 
” que  expolito  periculo  mortis , quia^ 
’*  non  ei  cui  imminet  mors  ex  periculo 
» extrinfecc  violentic  , ut  armorum  , 
» vel  rubmerfionis  , vel  hujufmodi,nec 
,,  fibi  exitus  de  ftatu  viatoris  ad  termi- 
„ losi;  ita  quod  probabiliter  immineat 
,,  qualitercunque  infirmo  , fed  pericu- 
lum. Quod  additurpcfl/re«r/T,pa- 
tet  , quia  nullus  eft  capax  iftiusSa- 
**  cramemi  digne,  nifi  fit  ingratia: 

iftud 


De  Sacramento  Extrem^e-yn^ioms  • 759 


^ iftud  enim  Stcraraentum  non  e(t  re« 
mediurn  acquirendi  gratiatn,quia  ad 
* hoc  funt  tantum  Bapcifmus  , de  Pce- 
**  nitentia  . Ex  hoc  excluduntur  non 
**  utentes  ratione  , ut  parvuli , de  qui 
» non  habent  materiam  Pcenitentite  , 
I,  falcem  qui  non  habent  P^nitentiam 
,,  de  venialibus , ut  ferfedli  innocen* 
tes  : quia  etiam  non  utentes  ratione 
non  polTunt  effe  poenitentet ; exclu- 
” diincur  furioii , de  amentes ; de  hoc 
**  nili  per  voluntatem  pracedencetn_> 
**  exprelTam  prcfumantur illud  velle. 
*>  Quod  additUr,rVi  determinatis  par- 
» tibus ; iIIk  partes  funt  or^^ana  puten- 
n tiarum  , per  quarum  a(^ut  peccatur 
,,  frequenter  venialiter,  utpote  organa 
quinque  fenfuuni , de  potentic  moti* 
ve . £c  hoc  aliquando  refpedlu  ejuf* 
dem  fenfus,  vel  potentic  geminate» 
**  ut  organa  potentic  vilivc , ut  oculi 
*'  duo,  organa  potentic  auditive  duc, 
>•  aures , organa  potentic  olfa(ftivc  , 
s>  nares,  organa  potentic  cadfivc  ma- 
nus.  Et  Ec  illis  prcdidis  , ficutge* 
,,  minantur  organa,  ita  geminantur 
,,  un^iones ; organum  gullus  ell  lin- 
gua  , iii  qua  non  fit  propter  abomi- 
nationem toIlendam,un^io:  fed  ex- 
’ teribs  fuper  osj  propter  autem  orga* 
” num  potentic  generati  vc  fit  un^io 
” ad  lumbos,)uxta  illud  Gregorii  fuper 
»»  illud  Luce  : Sint  lumbi  vrftri  preecin- 
»»  £7f  , dtc.  l^iris , inquit , luxursa  in-, 
9*  tumbis  efi . Propter  organum  motivc 
„ quantum  ad  progrellivam , que  ell 
,,  principalis  motiva,  fit  duplex  untflio 
,,  in  duobus  pedibus  tanquam  organis 
ad  illum  motum  ordinatis.  Alia  mo- 
tio, qua  frequenter  peccatur,  e(l  mo- 
” tio  lingue  , juxta  illud  Jacobi 
” non  offendit  verbo  Jsic perftSus  eft  vir, 
” 6c  inulta  alia  ibi . Et  contra  illud  ell 
’*  undliooris,  ita  quod  ipfaell  reme* 
>9  dium  contra  duplex  peccatum  venia- 
99  le  , ficuc  lingua  congruit  in  duobus 
9,  operi  nature,  i.de  a»insa,\n  gullum 
, fcilicct  ,dc  loquelam . Sunt  ergo  un- 


decim undliones  , fciiicet  partiales  , 
” fed  alique  funt  geminate  quafi  una, 
” ita  quod  funt  feptem  principales, 
**  quinqae  in  organis  quinque  fenfuum 
» fexta  in  organo  principali  potentic 
t,  motiva  progreifivcifeptima  in  orga- 
„ no  principali  generative . 

OoCTori  concinit  Catechifmus  Con- 
cilii Tridentini , num.17.  ubi  ait:  Sed 
I,  docendi  funt  fideles , quamvis  hoc 
Sacramentum  ad  omnes  pertineat , 
quadam  tamen  hominum  genera.# 
'*  excipi, quibus adminillrandum  non 
” fit.  Ac  primum  excipiuntur,  qui  fa- 
>9  no , dc  firmo  corpore  funt : iis  enim 
99  Extremam-Vndlionem  tribuendam 
„ non  etTe,dc  Apollolus  docet,  cum  in- 
„ quit:  Infirmatur  quis  in  vobis  l 8c  ra- 
„ tio  ollendit ; fiquidem  ob  eam  rem 
inilituta  ell , non  modo  ut  anime  , 
fed  etiam  ut  corpori  medicinam  af- 
” ferat . Cbm  igitur  illi  tantum  , qui 
” morbo  laborant, curatione  Indigeant 
*’  idcirco  iis  etiam,  qui  adeo  periculosi 
n c^rotare  videntur , ut , ne  fupremus 
>9  illis  vite  dies  indet , metuendum  fit, 
99  hoc  Sacramentum  preberi  debet.  Ia 
„ quo  tamen  gravilfimi  peccant,  qui 
„ illud  tempus  egroti  ungendi  obfer- 
vare  folent ; cum , jam  omni  fpe  fa- 
lutis  amilTa , vita  , & fenfibus  carere 
* incipiat;  condat  enim  ad  uberiorem 
” Sacramenti  gratiam  percipiendam., 
**  plurimum  valere,  fi  egrotus,  cum  in 
9’  eo  adhuc  integra  mens,  & ratio  vS- 
99  get , fidemque , dc  religiofam  animi 
99  voluntatem  afferre  poted , facro  oleo 
9,  liniatur.  Quare  Parochis  animad- 
„ vertendum  eli,ut  eo  potiflimumtem- 
,,  poreccclcdem  medicinam  adhibeanf 
illam  quidem  femper  vi  fua  admo- 
dum falutarem  , cum  eorum  etiam 
” 'pietate,  dc  religione,  qui  curandi 
**  fiXfit , magis  prohituram  intellcxe- 
’*  rint . Nemini  igirur , qui  gravi  mor- 
>9  bo  affeiflus  non  fit , Sacramentum 
99  Vndlionis  dare  licet.tamctfi  vite  pe- 
99  riculum  adeat,  vel  quia  periculofam 

navi- 


Digiii.  ixl  bv  Googlc 


7^0  Tra^.L  Difp, 

,,  navigationem  parat , vel  quia’  pre- 
lium  initurus  fit  . quo  certa  mors  illi 

* impendeat,  vel  etiam  (i  capitis  dam- 

* natus  ad  fupplicium  raperetur : Oia- 
**  nes  prcterea.qui  rationis  ufu  carent, 
**  ad  hoc  Sacramentum  fufcipiandum 
**  apti  non  funt ; dc  pueri , qui  nulla 
*i  peccata  admittunt,  quorum  reliquias 
u fanare  hujus  Sacramenti  remedio 
ft  opus  fit : amentes  item  , Sc  furiofi , 
„ nifi  interdum  rationis  ufum  habue- 
rint , & eo  potiflimum  tempore  pii 
animi  fignificationem  darent , pete- 

” rentque  ut  facro  oleo  ungerentur ; 
” nam  qui  ab  ipfo  ortu  nunquam  men- 
tis  , & rationis  compos  fuit,  ungen- 
» dus  non  eft  : fecus  ver6  fi  stgrotus  , 
t>  cum  mente  adhuc  inte^a  hujus  Sa- 
M cramenti  particeps  fieri  voluiflet.po- 
„ fiea  in  infaniam  , Sc  furorem  incidit. 

Pbtss  : ^tcnam  fit  obligatio  /ufiificn- 
ii  boe  Sacramentum  ? 

Rcfponieo primo  t qu6d  fi  Extrema- 
Undiu  attendatur  fecundum  fe,&  ab- 
folute  in  ordine  ad  hominem  conftitu- 
tum  in  morbo  periculofo  , Fideles 
adultos  ad  fui  receptionem  non  obli- 
gat; fiquidem  ad  id  tenerentur, vel  ne- 
ceflitate  medii , vel  necelfitate  prace- 
pti . Non  ^rrma  , quia  hoc  Sacramen- 
tum non  efi  tante  necelfitatis , ut  fine 
ejus  receptione  falus  non  pofiit  com- 
parari ; fiquidem  nullo  ex  capite  talis 
necefiitascoIligicur,(juia  nullum  extat 
praceptum  vel  in  Scriptura,vel  inTra- 
ditiane  , vel  in  Canonibus  , aut  praxi 
Ecclefie : non  quidem  in  Scriptura  : fi 
«nim  aliquod  hujus  Sacramenti  fufei- 
piendi  elTet  prcccptum  , maximi  pete- 
retur ex  verbis  S.Jacobi:  at  ita  non  efi; 
fiquidem  S.  Jacobus  foliim  ibi  promul- 
gat hoc  Sacramentum  , & magis  hor- 
tatur fideles  ad  ejus  receptionem  , 
quim  illam  precipiat : igitur  non  efi 
obligatio  illud  fulcipiendi  fub  peccato. 
Neque  etiam  ex  Canonibus , aut  praxi 


/7/. 

Ecclefic , quia  praxis  Ecclefist  noiu* 
fundatur  in  obligatione  , fed  in  utili- 
tate confequenda  ex  hu/us  Sacramenti 
receptione . Neque  etiam  ex  Canoni- 
bus; nullus  enim  canon  apparet , ex 
quo  colligatur  hxc  ncceflitas ; quare 
Ecclefia  tempore  interdidi  prohibet 
dari  moribundiS'Sacramentum  Extre- 
ma-Undionis  cap.fuod  in  te  de  Panit, 
iy  remijfione , quod  certi  non  prohibe- 
ret, fi  elTet  illis  necelTarium  necelfitate 
medii , vel  pr;cepti ; ob  eam  enim  ra- 
tionem non  prohibet  illis  dari  facra- 
nenta  Ponitentic,^dc  Eucharifiia  per 
modum  viatici  . 

Refponieo  feeundd , qu6d  fi  hoc  Sa-: 
cramentum  confideretur  per  ordinem 
adquafdam  circumfiantias  fpeciales, 
puti  fcandali , vel  contemptus,  aut 
confeientia:  aliquando  fideles  adulti 
ad  ejus  receptionem  obligautur;  quif- 
que  enim  tenetur  vitare  fcandalum,  & 
ea  fibi  media  procurare , que  ex  con- 
feientia judicat  efle  necefiarla  adfa-- 
lutem  confequendam  : at  ex  omifllonc 
receptionis  hujus  Sacramenti  poteft 
interdum  oriri  fcandalum,puta  vel  fu- 
fpicio  harefis  , vel  hujus  Sacramenti 
contemptus,fi  nempe  aliquis  bene  au- 
diens npud  omnes,rciat  fe  confiitutum 
in  morbo  periculofo  , & communem 
efle  fidelium  praxim,ut  hoc  Sacramen- 
tum in  tali  fiatu  recipiatur , illud  ta- 
men refpuit  coram  pluribus,ficque  dat 
occafionem  fufpicandi , qu6d  fit  hare- 
ticus;  vel  ex  parte  confcientia,fi  nem- 
pe infirmus  de  fua  Contritione  , nec 
pofiit  fufeipere  facjamentum  Pfniten- 
tia,cujus  ope  fiat  ex  Attrito  contritus, 
in  eo  cafu  tenetur  fibi  procurare  hujus 
Sacramenti  receptionem  , ut  nempe_> 
habeat  media  fuificientia  ad  falutem  . 


De  Sacramento  Extremie^P^ nHionis  . 7<J  i 

v:rd  nibU  magis  adst^rfatur  , fuim  ali-  • 
Petes  dbntquc  : ^afsant  di/pofitionet  cujus  peccati  mortiferi  eonfeietttia  \fer- 
prceYequirarstur  in  fufcipiente  ad  vanda  efi  Catholica  Ecelefsa  perpetua 
dignam  receptionem  bujut  con/hetudo:  ut  ante  Extremam-Vnmo- 

Sacrameisti  ? stem,  Paersitentiafiy  Eucharifii a Sacra- 

mentum admini/lretur.  Ac  deinde  agro- 
Refpondeo  , Tequlrl  primo , ut  rufci-  toperfuadere  Paroehi [ludeantyUteafide 
piens  fit  ab  omni  peccato  mortali  pur-  fe  ungendum  Sacerdoti  praheat , qua 
gatus;  unde  hoc  Sacramentum  confer-  olim  , qui  ah  ApoRolit /astandi  trant , 
ri  folet  dumtaxat  poft  AbfoIutIonem_i  feipfos  o^erre  confunerant . In  primit 
facramentalem  : Seeundd,vit  fufei  piens  autem  anima /alus , deinde  corporis  va- 
habeat  fidem, 5c  fpem  confequend*  fa-  letudo  eum  illa  adjunQioste  , fi  ea  ad 
nitatis  anima; , & corporis,  fi  h«c  cor-  eeternam  gloriam  profktura  fit , eupe- 
porls  fanitas  faluti  expediat . Tertid.xxt  tenda  efl  • Nec  verd  duhitare  Fideles  de- 
iiiain  intentionem-,  Sc  preces  jungat,dc  bent,  quinfanBte  HIk  , & folemnes  pre- 
iiniat  Intentioni  ,&  precibus  Ecclefiz . ces  d Deo  audiantur  , qttihus  Saeerdot 
^uartd  deniqsse , ut  exinde  fperet  fibi  »9«  fuam,fed  Ecclefia,lS  Domini  noHri 
concedendum  divinum  auxilium,  & ^efu  Cbrifii  perfonam  gerens  utitur • 
patrocinium  adverfus  omnes  da;mo-  ^ua  smamaximi  sre  cohortandi funt,ut 
num  infeftationes.  Quas  omnes  difpo-  hujus  falubcsrrimi  olei  Sacramentusn^^ 
fitiones  optime  explicat  Catechifmus  fanUi , iy  rdigtosi  fihi adminiflrandi 
Rom.  num.  29.  ubi  feribit : ^oniam  curent , eum  iS  acrior  pugna  inflare , iy 
tierb  omni  ftudio  curare  oportet , «c_>  vires  cum  anisni  , tum  corporis  deficere 
quid  Sacramenti  gratiam  impediat : ei  videantur  . 


Finit  Tomus  Decimus . 


Tem.X.  D d d d d ' , I N-  * 


I 


Djgitized  by  Googie 


Digitized ; 


INDEX 

RERUM  NOTABILIUM 

ET  SENTENTIARUM, 

Qu3b  in  hoc  Decimo  Volumine  continentur: 


Trior  numerus  Jtgnificat  pdginam  , foflerior  verh  columnam . 


Mhuit . 

ABLVTIO  ed  maicria  proximi  Baptirmi . 

pag-  apa-  i 

Qi^id  (ic  Ablutio  baptifmalis  . ibid.  a 

Ablutio  ficrunentalii  fieri  potcll  tribuf  mo- 
dis • ipf.  X 

Ablutio  bapllfmalis  fieri  debet  in  notabili  par- 
te. a(6.  1 

Vrgente  tamen  neceUitate  , poted  in  mini- 
ma . ait  * 

Ablutio  baptirmalis  requirit  aliquam  aquas 
quantitatem . ibid.  a 

Ablutio  occiliva  non  proficit . atg.  t 

M/oftui» . 

Quo  fanfii  prateipoa  ris  poenitentiae  conlillat 
in  Abfolutione . ng.  t 

Quare  Sacerdotalis  Abfolutio  dicatur  forma 
poenitentia; . t19  ( 

Sola  verba,  Jlkfilv*  tt , fnnt  eflentialia  fbrm» 
Ablbiotionis . ^gt,  | 

His  verbis,  Abfolvn  te,  cum  debita  intentione 
prolatis  perficitur  Sacramentum  . att  a 

Abfolutio  debet  ore  proferri,  quamvis  confiellio 
fieii  po'Iit  feripto,  aut  nutu  . 4^7.  t 

Difcrimen  inter  Abiblutionem  i Cenfuris , S( 
Abfoltirionem  i peccatis  . agg.  i 

Nulla  eflet  Abfolutio  data  abfenti , Se  per  II- 
lerat  . ibid.  a 

Abfolutio  non  poted  fieri. fo1is  verbis  drpre* 
cativis . 40r. 

Craici  non  Abfolvunt  verbis  tantum  depreca- 
toriis . 100.  t 

Valere  poteflAbfoIntio  fub  enndirione  de  prat- 
tetito , & prarfenti , non  autem  de  future  • 
S06.  I 

Dimittitur  aliqua  pars  poenn  per  Abfolutio- 
nem . stv.  i 

Quomodo  quivis  fidelis  polHt  julium  Abfol- 


vere.  £ft,  J 

Qnilibet  Sacerdos  non  poted  AbfoIvere.(Sf6.  c 
Quia  non  omnis  habet  jurifdiftionem  ibiJ.  a 
Non  licebat  olim  quoslibet  poenitentes  Abfol- 
vere.  6fg.  a 

Non  confertur  completa  poteflas  Abfolvendt 
inordinatione.  ibid.  a 

Lket  Sacerdotes  eam  habeant  iChtifto.df>.t 
n{lit . 

Tria  funt  in  Aflionibus  Hierarchicis  . ^ i 
Quid  remaneat  pod  Aftum  pecca, aiinofum . 
adi,  t 

Et  quomodo  polit  deleti . ibid. 

Agrio  pinus- primus  omnium  decrevit  nullam 
ene  Baptiunum  harreticorum  . idoi  a 

Non  condat  eum  elTe  Tertulliano  poderio- 
rem . ibid.  i 

Sed  hoc  dogma  perperam  dabilivit . ibid. 
Quid  fit  agere  ex  opere  operato  . 1 

Q^im  imperiti  hxc  vocabula  rideat  Calvi- 
nus. ibid.  A 

Aduhnt . 

Adultus  ell  duplex  . aoa.  x 

Adultus  ratione  orbatus  baptizari  poted.  ;of  .1 
Adultus  non  confentiens  invalidi  baptizatur. 
aoii.  I 

Nolens  tantum  fecundum  quid , validi  bapti- 
xatur . a 07.  t 

Jmty . 

Inteniio  Amoris  ed  multiplex . vad.  s 

Quo  fenfu  S.Aug.  dixerit  neminem  pofle  julti- 
heari  Rne  amore  Dei . S7i.  a 

AnitlU!  . 

Quare  Angeli  non  polfint  efficere  qnienuid 
poflunt  homines . ija-  a 

Qua  ratione  S Aug.  afferat  Apodolos  non  de- 
dilfe  Spiritum  fanftum  . x 

Aqva  • 

Aqua  benediSa  non  ed  proprii  Sacramentum  . 

^ a 

D d d d d a Aqua 


Digitiz6d  by  Google 


INDEX  RERUM, 


A<](n  nitaralis  «ft  foli  baptifmi  mit«ria. 

Aqtii  veu  fluxit  ex  pcrlblTo  latete  Cbtilti  0> 

Jlttrilia  . 

Quid  Rgnificetur  nomine  Accritionit  . » 

Attritio  ex  meta  gehenna;  ell  a^tm  falatucit . 

. 

Attritus  tendit  in  Deom  faltem  memcaciter  , 
& magis  dolet  de  culpa  quim  de  p'i;na 
Attritio  fufficit  cain  Sacramento  ad  gratiam.) 
f6i  a 

Attritio  chm  Sacramento  xquitralet  contritio- 
ni quantum  ad  eifeftnm . fii-  x 

Qoitut  Seraphicus  non  improbacAttritionem, 
nec  Subtilis  Doftor  . C7  !■  & f 74« 

Attritio  line  Sacramento  non. eU  multum  acce- 
pta Deo . f7^  a 

Attritio  cum  Sacramento  fit  Contritio  sequiva- 
lenter . C78.  I 

Attririodebet  extendi  ad  omnia  peccata  mor- 
talia , non  autem  neccflario  ad  omnia  venia- 
lia . C7S.  a 

Delinitio  Attritionis , tSo.  a 

B 

Biipti/mur  , 

Quam  miranda  Iit  Baptifini  virtus,  aij.  i 

.£mulatur  Incarnationem  . ibiJ.  2 

Baptifmi  nomen  tria  lignilicat . iiji  i 

.Variis  nominibus,  ac  gloria;  titulis  illuflratur . 
ibid.  2. 

Cur  primum  agatur  de  S-Joannis  Baptifmate . 

■ - . . . 
listretici  nolunt  aliquod  efle  difcrimen  inter 

fiaptifmum  Joannis,  & Chrilti . ibid. 

Baptifmus  Joannis  fuit  prarparatio  adBiptif- 
mum  Chrilti . ai6.  t 

Baptifmus  Joannis  diltinAuserac  b Baptifmate 
Chrilti . aro, 

Proponitur  primum  hjreticotum  fundamen- 
tum . • a 18.  a 

Solvitur . ibid. 

Alia  hattericomm  fundamenta  proponuntur  , 
ibid.  (S^yjqarrttriw/,  ic  convelluntur. -aao.  1 
Baptifmus  Joannis  non  conferebat  gratiaiir  fan- 
dtilicintem.  aai.  s 

Quam  vaiib  erraverint  hatretici  circa  mate- 
riam Baptifmi . aes,  i 

Aqua  naturalis  ell  fola  legitima  Baptifmi  ma- 
resia  . 2 

Explicantnr  SS.  Patres,  qui  huic  aflertioni  vi- 
dentur contrarii . 222..  1 

Biptifmum  collatum  ab  h^reticis  elTe  vaiidiin^, 
. deRnicut  in  Conciliis  • ids-  i 

1'robacur  ex  variis  Rguris  veteris  Tellamenti , 
lofi.  s . 

Idem  decernunt  Summi  PontiRces  •'  1 ibid. 


Objiciantur  Canones  Apoftolorom  i & Conci- 
lii N;jca:ni,  &c.  iisx.  j 

Explicantur,  df  folviintnr . •’  1^.  f 

Falfum  eltAnallalicm  divinitus  efTe  perculiiim, 
quod  approbaliet  Bapcifna  hvreticorum  . 
170.  a 

Objiciuntur  decreta  SS.Pontificura . 171.  t 

Solvuntur,  dc  explicantur..  172,  i 

Obj-ciuntiir  SS.  Patres,  & falvuntur  . int. 
Traditione  Apolloiica  conllat  non  efle  reba- 
ptizandos hvreticas.  174.  2 

Perperam  confiietudinem  , df  traditionem  fibi 
patrocinari  cenfebant  SS  Firmiiianus,  & Cy- 
prianus . I7S.  2 

Plurima  pro  veris  falfa  fupponit  Firmiiianus  . 
ibidem . 

Prwtenfam  illam  traditionem  optimi  refellit 
S.  Augult.  176.  t 

Quomodo  hatretici  polCnt  dare  remillionem 
peccatorum  • ibid.  s 

Non  fuit  etiam  Alexandrioum.  lyu.  i 

Nec  Bagaienfe . ibid. 

Neque  Sardicenfe  . 171.  2 

Sed  Nycanum  . ibid. 

Quo  fenfu  S.  Augufliniis  dicitur  Canones  Conci- 
lii Nycani  igrorafle . 177.  1 

Q^are  Canonis  Nycatni  de  non  rebbptmon  me- 
minerit S.Epiphanius . ibid.  a 

Nec  S.  Ralilius . 194.  s 

Plores  fuerunt  Canones  Nycatni , quim  appa- 
reant . ibid. 

Sal  refolncum  poceit  efle  materia  Baptifini . 
2JJ.  I 

AquaBaptifmi  folemoiter  conferendi  deber  efle 
benedi^ . ibid  a 

Stepbanus  II.  non  probavit  Baptifmum  in  vino 
coilacum . tfo' t 

Omnis , & fola  aqua  elementaris  ell  materia 
fiifliciens  K.ptif  ni , ilad  a 

Repudiantur  omnes  alii  liquores,  maximb  artl- 
ticialcs . aci. 

Dubitatur  de  cervilia , dr  jufculo,  drc.  ac2.  t 
Non  valet  Baptifmus  per  jocum  minillratas . 
aoa-  I 

Explicantur  fadla  .V.  GeneRi,dc  S.Athanalii  ad- 
huc pueri  per  Iulum  pueros  baptizantis,  ibid. 
Qtjo  fenfu  dixerit  $ Augull.Chrilfum  D.potuif- 
fe  dare  fervo  virtutem  inllituendi  Baptif- 
mum , 26.  t 

Quo  fenfu  dixerit  S.  Aug.  Baptifmnm  mandare 
per  Udem  . 71.  * 

Solvitur  faflum  pueri /udiei  b pueris  CbrMlia- 
r.is  biptizali . aof.  a 

Quare  Calyinillar  verb  baptizent . so6.  a 
<^are  Fcciefla  in  forma  Baptifini  utatur  verbo 
Gt-xco  bapt i 2» . 31.  a 

Ebriofus  potell  validi  baptizare, non  ili  ebtius. 
a 00.  a V 

Bt> 


-OigiiBed  by't^6ogIe 


ET  SENTENTIARUM. 


Eaptiftmit  langninis  dlfnlor  e(l  Baplilino  flu* 
minis . 

Q,uid  Gc  biptiziri  frallra  ii  mortuo.  I49>  s 
Hxrcticut  pncell  recipere  Bapciiini  churaAe- 
rem,  non  verd  gratiam  . 177.  ^ 

Vnde  error  Baptiitintiiinn  . ibid. 

. Bapcirmns  pocclt  efle  ralidus , Gne  collatione 
Spiritus  lanft  i , 17S.  t 

Quare  Baptifmiis  Guminis  prodefTc  poUTt  Gne 
charitate,  non  verd  Baptifmus  (anguinis, 
ibidem . 

Baptilmus  haereticis  collatus  non  prodell  ad  fa* 
lutem.  . ibid.  a 

Quomtdo  S.  Cyprianus  admittat  validum  efle 
Baptifiiia  collatum  ab  haereticis . 179.  i 

Quomodo  HapeUmus  polTit  fenerare  veros  Ec- 
clefia;  fllios  apud  eos  , qui  non  lunc  in  vera  . 
Ecclelia . ibid.  a 

Cur  iceruin'bapti7ati  fuerint,  qui  erant  i San- 
Ao/oanne  Baptilia  tinfti . rSo.  i 

Kon  ofliiit  huic  seritati  S.Cyprianifententia. 
ibid.  a 

Non  fuit  fbliita  pas  , & communio  inter  SS. 
Cyp  ranum.  & Stephanu(n  . igl.  1 

Firaulianus  Icntentiain  revocavit , &’ fandi 
obiit . iSa.  a 

S-Cypriamis  etiam  fententiam  revocavit- rSj.i 
Dubitatum  ell  an  (cripta  , qua:  apud  S.  Cy- 
prianum tebaptizationi  favent , revera  illius 
eflenc . ibid  a 

Magua  controverfla  de  Concilio  , in  qno  pro- 
fcriptum  elt  dogma  de  rebapti/andis  ab  hz- 
rcticis  baptizatis . iSs.&feq. 

Quod  tamen  fuit  univerfale,  & Oecomeni- 
• curo,.  ibidem. 

Fuit  celebratum  ante  nativitatem  S.  Augull. 
1.16.  I 

Non  fuit  Arelatenfe . ' ibid.  a 

Qualiter  ChrilH  D.  Paflio  Canthra  prxvifa , 
contulerit  etKcaciam  Baptifmo  . aal.  i 

Jiaptifmus  non  fuit  inllitntus  dum  Chrillus  D. 

. injordanebaptizatns  elt . ibid.  a 

Nec  io  colloquio  cumNicodemo.  arp.  1 

Qu.0  fenfu  plurimi  Patres  dixerint  Raptirmoin 
accepilTe  vim  fandiiicandi  in  Jordane  . ibid. 
Baptilmus  fuit  utilis  , & fuliiciens  pro  expian- 
do peccato  originali  ante  Cbrilii  Palliunero 
ajo.  a 

. Qui  Baptizatus  erat  ante  Chtifli  D.  Paflionem 
poterat  lalvari  line  Circtimcilione;  Irdzi  ta- 
men tenebantur  circumcidere  fuos  pueros , 
licit  Bapiizatos  . iji.  isj. 

Baptifmus  non  luit  fub  prxeepto  llatim  poit 
morremChtilli  ■ .zjj-  • 

Sed  pto  ludxis  i die  Pentecolies,  Sr  fucceilivb 
' pro  Gentilibus  . ibid.  a 

Certum  eU  Baptifoium  clTe  facramentum  no- 
ra:  legis.  aaa.  1 


F:  primum  omnium  H ChrUlo  D.  mditutum  . 
ibid.  a 

TripIfX  elt  fenteittia  ds  tempore  inilitutionis 
Baptifioi . * aaj.  i 

£c  totnplcx  de  inceptione  illius  obligationis  • 
ibid.  a 

Duplex  traditur  Baptifmi  definitio  . 374.  i 

VItima  magis  probanda  . , ibid.» 

Omnino  rejicienda:  fune  definitiones  hxreci- 
corurn  725.  s 

Baptifmns  fuit  infticutut  ance  Cbrilti  D.  Prflio. 
nero . ibid.  a 

Chriltiis  D,  fuo  baptifmtte  baptizavit , & ejus 
Difcipiili.  716.  I 

Baptilmus  et  primum  omnium  Sacramento- 
riim,  & F.ccJefiz  janua . ibid.  a 

/Eiiz  fimiles  forma;  rejiciuntur  . ayi.  t 

Licitum  fuit  aliquando  baptizare  in  folo  no- 
mine Cbrilti . ibid. 

OppoUtatamea  fententia  non  elt  improbabi- 
lis. ' 177.  a 

Non  Jicet  nunc  in  folo  nominp  Cbrilti  Bapti- 
. zare  . 77J.  a 

Probabilius  elt, quod  Baptifmus  ille  cITet  inva- 
lidus. J74.  I 

Baptifmus  duplici  ritu  porefl  adminiilrari.i7f.i 
Duplex  elt  illius  ininilter  . ibid. 

Duplex  elt  Sacr. mentorum  adminillratio  . 
ibut.  a 

Calviniltz  nolunt  Baptifinua  poSe  xdiniiii- 
Itrari  i quolibet . ibid. 

Qijod  omnes  Catholici  proclamant  . ayd.  e 
Valet  enim  Bapcifuius  collatus  etiam  ^ Paga- 
no, dcludaro.  ibid. 

Multo  magis  il  Laico  CbrilliaoQ  . ibid.  s 
.Qua  ratione  Chriltns  D.  dederit  Apoflolis  po- 
tellatem  beptizamli  . 377.  t 

Quo  fenfu  Tcaullianns  negat  jnt  baptizanda 
mulieribus.  ibid.  a 

F.t  Gregorius  XI.  Paganis  . ibid. 

Sicut  & $..^i!gullinus . ibid. 

Et  Concilium  Eliberiranum  .'  ibid. 

Fpifcopiis , & Sacerdos  elt  Miniller  ordinarius 
Uapiifmi . 27I.  z 

Quis  fit  fervandus  erdo  inter  Minillrns  Ba« 
ptifini.  ibid.  a 

Nemo  feipfum  baptizare  poteft  . J79.  a 

Piures  ab  uno  baptizari  psITunt . aSa.  a 

Quo  in  cafu  plura  eflent  1 aptifmata  , aS  1.  c 
Quo  Icnfu , A'  quomodo  intelligi  poliit , qohd 
pluret  eumdem  baptizaient . ibid.  a 

Crxci  utuntur  verbo  ( bitpntttw  ) 266.  s 

Qua;  fuerir  hujus  palliva:  u(iirpationis.caufa  . 
iuid.  a 

Pofiunt  adhuc  fub  ea  forma  baptizare  . 267.  a 
Verbum  iitud  depiecationetn  tantbm  figni- 
ficat  . ibid. 

Nunc  (emporis  cit  indicativi  modi , ajunc 

eniis. 


Digitized  by  Googie 


INDEX  RERUM, 


«nim , ( iafititaim-  } i6t.  i 

Perlona  bipcizati  exprimi  debet  in  forma  Ba* 
piiimi , ibij. 

Prarpoiicie  ( in  ) non  e(l  abfoluci  neceflatta  • 

I 

Farricula  ( in  ntmtint ) (ignificac  unitatem  ef- 
femiar  divinas  . ibid. 

Vel  authoritatem,  & majeltatem  Dei.  ibid.  a 
Eli  abfoluti  neceiratU  . ibid. 

Perfonas  divinae  exprimi  debent  in  Baptifmo 
fnb  proprietate  earum  conftitutiva  in  ratio- 
ne pcrfonae . ^^lo.  i 

Omriia  peccata  per  Baptifmnm  diluuntur  j 17, 
& feq. 

Per  Baptifmom  iolritnr  poena  aeterna  . aar»  1 
Mon  verA  omnis  temporalis  . ibid. 

Quomodo  Baptiimus  imminuat  concupifcen- 
, jaa.  1 

Baptilii^s  aqualem  grat  am  ordinarii  confert 

lubjeClitKqualiterdifpofitis.  ibid,  a 

Poteit  tamen  uberior  gratia  Baptizatis  con- 

ja}.  t 

Kon  eadem  ell  obligatio  fufcipiendae  Eucha- 
rilli»,  ac  Baptifmatis  . agj.  1 

Parvuli  omnes  fune  capaces  Baptifmi  fufci- 

Non  elt  eadem  obligatio  audiendae  doftrinr , 
ac  fufcipiendi  Baptiimi  Cbrilli  D.  190.  1 
Qaate  non  fit  eadem  necellitas  fidei , ac  Ba- 
„ ibid.  a 

Nullum  eil  ^plius  remedium  originalis  pec- 
cati eluendi , nec  medium  fallitis  confequcn- 
dar,  quod  parvolis  prodefle  pollit,  praeter  Ba- 
ptifmiim.  jyi,  j 

Quare  nunc  non  vigeant  legis  naturz,  dt  feri- 
pt«  remedia  . j 

Ne  tamen  deterior  fit  condicio  Chriftitno- 
rnm  , qoim  ludacorum  . apj  i 

Baptifmi  fufcipiendi  necellitas  irrita  reddit  alia 
remedia  pro  eluendo  peccato  originali , licic 
non  (it  cognita . 39^.  | 

Ad  facramentum  conferendum  ^ & fufeipien- 
dtua  fufficit  intentio  virtualis  . 307.  i 

Parvoli  infidelium  poiTunc  difitihi  i conforio 
parentiim.  -oo.  j 

Non  ett  improbabile  infideles  pofie  cogi  ad  fi- 

2^  i 

fctiam  iniideles  non  Baptizat! . 70».  2 

Quatuor  prascipni  requiruntur  difpofinones  ?n 
i^ulco  baptizando . ,oa.  , 

EIdes  eft  nccelTaria  ad  debiti  , non  atitem  ad 
validi  fufcipiendum  Baptifmum  . ibid.  a 

Etiam  habitualis  futficit . J07.  a 

^°jj.f“fficit  ad  validum  Baptifmnm  ftatiis  in- 
uiiierens.  33C,  j 

Adultus  Baptizandus  debet  ptpiiltere . 
Contritio  perfcAa  non  teguiritut  in  adultoBa- 
ptizando.  310.  a 


Contritio  perfeSa  non  eftneceflaria  ne  horna 
fe  convertat  ad  Deum  j ut  ad  ultimum  fi- 
nem. jii, 

Qoi  fimulita  piegace  accedit ^ptizandus  va- 
lidi baptizatur  . jia.  ■ 

Sed  non  jullificatur  I ibid. 

Tres  modi , quibus  dicitur  gratia  Bipcifinl  re- 
viviicere  . 31  j,  1 

Expllcantnr.  - ^14,  j 

fiapcilini  nrios  rffeftus  numerant  SS.  Patres . 

Ii6.  t 

Non  Baptizat!  tripliciter  fubjici  poflunc  Prin- 
cipibus Chrillianis.  agr.  ( 

Infidelium'  filii  validi  pofiunc  Baptizari  invi- 
tis parentibus  . 39f.  2 

Licit  adulti  non  poflinc  contra  propriam  vo- 
luntatem . 29S.  2 

Filii  Bapeizatorum,  & Infidelium  mancipata- 
rum Chciitianis,baptiziri  pofi'ant  invitis  pa- 
tentibus . 299,  I 

PolTunt  Infidelium  politici  Chriilianis  iuMi- 
dornm  filii  liciti  baptizari . agg.  i 

Qijiz  Deo  magis  ell  obediendum  quim  homi- 
nibus &c.  ibid.  a 

Nullus  elTet  Baptifmut  fi  unus  abluerer,  dt  al- 
ter verba  prolerret . jXs.  2 

ElTet  autem  validus  fi  omnes  fimui  ntnimque 
prxilarent  . ibid. 

Quid  fic  agendum  circa  baptizationem  mon-' 
• *»3.  t 

Bapcifmns  potell  intelligi  neceflarius  tribus 
modis . aZa,  a 

Baptifmus  ed  omnibus  omnino  neceiTarins  ad 
falutera.  ibid. 

Vt  etiam  latebantur  Pelagiani  . ag<,  i 

Praecluditur  Calviniliarum  e vafio . a»g. 

Dt  Cunmtniit  Bapti/mi . 

Vndi  deduftum  Cxremoniz  nomen . qar.  a 
Quid  fit  i ib,d. 

Fas  negat  ufurpandas  Calvinus . ibid. 

Varix  Cxrcmonix  antiquitus  Raptifmum  an- 
tecedebant . 226.  a 

Ad  Baptifmi  (olemnem  collationem  requirun- 
tur latrini  . ^27.  a 

Eorum  inilitutio  oritur  ab  Apoilolis  . ibid. 
Tres  erant  antiquitus,  nunc  debet  elTe  uni- 
ens . 1 

Debent  invigilare  faliiti  filioli  fiu' . ibid. 
bomm  ell  nomina  imponere  Baptizando,  ibid.' 
Quare  fiat  infutflatio  baptizando,  & abrenim- 
tiatio  . ibid.  a 

Quid  fic  Exorcifmus  I 329.  1 

A quo  primhm  nfurpatus  . ilud. 

Cui  imprimatur  lignum  Crucis . ibid.  a 

Quare  fal  imponatur . ibid. 

Qgare  aures  faliva  liniantnr  . 3;a.  t 

Qyare  fiat  fidei  CoDfelb'n,&  inCettogttio.  ibid. 
Et  pedosis,  Sc  fcapalirum  unAio . ibid.  a 

Cx- 


— CU9*£eri-te',-4.'.eogIe 


ET  SENTENTIARUM. 


ctncnmtimlis  Buptifitmm . 
ApoRoIi  baptizabant  auoiris  tempore  . ibid. 
PoRmodom  llatucum  hrit  baptizandis  tempuc 
in  Pafchace,  & FentecoRe.  i 

Haec  conCuetudo  diu  perfeveravit  • Ibid.  a 

,Cuc  fuerit  abrogata  . l 

In  necellitate  licebat  baptizare  qnovit  tem- 
pore • ibid. 

Et  in  quovis  loco . ibid.  Z 

Civr<)po«ra«  c*rf/i^utntti . 
Baptizatum  Sacerdos  otcolabatur  . }})•  i 

In  vertice  angebat.  ■ ibid. 

Caput  panno  tegebat . ibid  a 

V^e  alba  induebat . ibid. 

Euc\atiRiam  prrbebat . ))f.  l 

Ad  Epifcoptun ducebat,  nt  Conflniutionem 
acciperet . ibid. 

Cor  pulfentur  campanae  poR  Baptifmu.  ibid.  a 
Baptifinus  cR  validus  etiam  per  afperRonetn  . 
>19.  a 

Debet  repreCencvc  mortem, dt  reiurreSionem 
ChriRi  D.  }6o.  i 

Perinde  ell  ad  valorcin  Baptifml  , qnod  tiat 
per  ablutionem  nnicam,vci  triplicem.  lii.t 
Circa  formaro  Bapcifmi  erraverunt  harretici 
tempore  ApoRoIwoin . lij. 

Recenfentur  . jbid. 

Verba  fortnie  aliqua  funt neceflaria  exparte 
facramemi , alia  ex  parte  miniRri . ada.  i 
Qujenam  Rt  legitima  forma  Baptifmi . ibid. 
Expenditur  dubiam  , & controveriia  Claro- 
monteniium  de  forma  Bapcifmi . ad{.  i 
PronoiiKn,  ege,  non  debet  necelTarid  exprimi. 
ai6.  I 

Verbum,  Baftite,  aQiv^ , rei  palEvb  proferri 
poteR . ibid. 

(^idperBaptifmum  ignis  Hitelligatur.  aap.  x 
ludacus  arena  Baptizatus  denu6  fuit  aqua  ba* 
ptizandus.  ibid.  j 

Triplex  eR  Bzptifmijt.  ajC.  a 

Baptifmata  (angninis , & flaminis  non  funt  fa- 
cramenta  quoad  fignum,led  quoad  effeAum. 
ajd.  I 

Baptifmos  non  poteR  iterari,  & efle  mnltipkx, 
aj8.  i ' - 

c 

CanfiJJio . 

. .Qnat  Iit  ConfelTonis  definitio  . 669.  i 

ConfclIiueR  de  jure  divino  puficivo . f99.  a 

S.lacobus  non  fuit  author  pnrcepti  Cooliellio- 
nis,  fed  promulgator . P9).  a 

ConfellionU  omisJeveelt.  C99.  i 

Gratci  femper  Confcllionem  frequentarunt, 
demptis  .nonnullis  errantibus  . <oj. 

Parvi  lacienda  eR  GlolTacoris  lententia  de 
Confcitione  * 609.  s 

>ieAarios  non  abrogavit  Confcllionem  auti< 


colarem,  fed  publicam . dod.  i 

Mulieret  rzriRsquim  viri  poenitentiam  publi- 
cam agebant . 610.  a 

Aliter  fiebat  poenitentia  publica , poRqubm 
ante  fchifma  Novatianorum  . dii.  a 

Triplex  in  Scriptura  celebratur  ConfcRio. 

t(t.  I 

Alia  infuper  Deo,  & alia  homini . ibid.  a 
Alia  iterum  facramentalis  , altera  non  Cuna- 
mentalis . ibid. 

Confeilio  ufnrpatur  interdnm  pro  toca  pomi- 
teniia.  fta.  s 

Confeilio  non  eR  de  jure  naturali . f 15.  a 

ConfelEo  in  lege  veteri  flebat  Deo  Ibli , ideo 
non  erat  facrainencum  . 387.1 

Naturaii  lumine  notum  eR,  qo6d  peccator  de- 
beat judicari  ab  aliquo  , fed  non  eR  naturali- 
ter  notum,  qu6d  lit  judicandus  ab  alio  ho- 
mine • fSS.  a 

ConieRio  fieri  debet  fingulis  annis  ez  prxeepto 
EcclefiaRico  . fit 6.  » 

Quomodo  Ecclefia  illius  prxeepti  tranfgref- 
fiunem  nofie,  ac  puniri  poteR . 617.  3 

An  Ecclefia  potuifict  pr*ciprte  Confelliontm, 
fi  eam  liberam  Chcilius  reliqiiiflet . 5i8.  a 
Qpomodo  fit  computandus  annus  faciende 
Confeilionis . dtp.  a 

Vtrum  qui  non  eR  Confeflut  uno-  anno  , 
Racim  teneatur  confiteri  anno  fequente  . 
6ao.  s 

Soli , & onmet  baptizati  adulti  tenentur  Con- 
fiteri . 5ii.  c 

Dubium  «R  de  Infidelibus  . das.  t 

Quonam  amo  incipiat  hxc  obligatio  Confef- 
lionis,  cert6  determinari  nequit . tiiq.  i 
■Qni  habet  dumtaxat  venialia,  forcb  non  tene- 
tur ad  annuam  Cimfellionein  , ibid.* 

An  venialium  Coniellionem  praecipere  pofiic 
Ecclefia  dubium  eR  . dsf.  * 

Sezdecim  funt  conditiones  ad  perfeftatn  Con- 
fellionem  • 637.  c 

Duplex  eR  Confeilionis  integritas : materialis 
fcilicet,  & formajis . * daS.  • 

.Confelfio  auricularis, & fecreta  fuit  i ChriRo  D. 
inllituta.  ibid  a 

Fieri  poteR  Confeilio  per  interpretem  . 633.  a 
Omnia  omnino  peccata  mortalia  debent  ape- 
riri in  Confefiiune  . da  a.  a 

Qualis  , & qoanta  efle  debeat  confciencix  io- 
quifitio  prxria  ad  Confcllionem . 5;6.  a 

Confeilio  non  debet  efle  acceflirid  integra  ma- 
terialiter . ' 6 tj.  X 

Non  cR  dimidianda  Confeilio,  ut  celetur  per- 
fona  complex  . 639,  f 

Declaratio  perfonc  complicis  non  cR  contrp 
jus  naturale.  dat.  a 

Necobftat,  quid  Conieffio  inde  fiat  odiofa . 
dpa.  a 

Non 


\ 


■Oigitized  by  Google 


INDEX  RERUM, 


Kon  feqninir  inde,  quAJ  etiam  debeat  revela- 
re peccatum  non  complicis . ^1;  t 

Non  debet  lieri  talis  revelatio  abfqae  neceili- 
tate  ■ ibid.  a 

Non  licet  dimidiare  Confellionem  propter 
cafus  refervatos  . 6a«.  i 

Moribondus  poceit  licitb  abfolvi , iidillinilb 
non  fuerit ConfelTus  . i 

Nec  tamen  inde  fequitut  fieri  pofle  ConfellTo- 
nem  abfenti  . 646-  a 

Qua  ratione  plurimi  Teoingi  doceant  licere 
confiteri  Laico  . <tt.  t 

Qim  fenili  S.Chrifoft.&Cafiianus  dixerint  non 
efie  confitendum  homini . firua 

Qua  ratione  veteres  Theologi  alTennc  Con- 
fcjfoncm  non  efie  i Deo  inllitutam  • 6n.  i 
Quomodo  omnia  omnino  peccata  po  hnt  in 
Conieflione  aperiri . ibid.  a 

(^id  fit  Confefiionis  figillum . ■ <Saq.  a 

1 SoTus  Sacerdos  ell  Minilter  facramenti  Pxni- 
tentiz.  ibid. 

Triplex  ell  ConfellTo.  (ft.  t 

Diaconi  poflunt  fufeipere  Confellionem  publi* 
cain,  non  vet6  facramentalem . ibid.  a 

Ctntritie . 

Vnde  dcducatnt  Contritionis  nomen  . pat,  i 
Quid  ptoprib  fignificet  Contritio  . fii.  I 

Duplex  elt  Contritio  . caa.  1 

Quznam  requirantur  ad  petfeftara  Contritio- 
nem . ibid.  2 

Qua  ratione  dificrant 'dolor  1 trifiitia  , & noli- 
tio.  _ fif.  I 

Contritio  potilHinum  confifiit  in  dqtellatione 
peccati.  fii.  a 

Contritio  fieri  debet  ex  motivo  cbaritatis, 
<ar.  1 ,1 

Conttitio  potell  efie  aAus  forre.ilis  charitatia . 
LLit  « 

Quare  hAus  Contritionis  dum  diliinguitur  i 

chaiitate  debeat  ab  ea  imperari . ibid. 

Qiiandooam  Contritio  fola  fufficiat  ad  remif- 
ftonem  peccati . S3<.  i 

Contritio  pcrIcAa  habet  viin  llatim  juliifican- 
di  etiam  extra  facramentiim . c3t.  2 

Contritio  non  debet  efie  fuiiunus  dolor  iatrin- 
fccb  I 

Qyu  fenfii  S.  Auguil.  dixerit  Catechumenum 
quamvis  poenitentem  non  pofle  jtillificari 
donec  fuerit  bapeixatus . cro.  2 

Proponuntur , ac  folvuotnr  oracula  Scripturz 
Sacrz,  in  quibus  lummus  doloi  videtur  defi» 
derari  ad  peifcAam  Contritionem . fat.  i 
Doiot  Contritionis  debet  efie  maximus  appre- 
tiativi . . ral.  I 

Contritio  omnia  omnino  peccata  debet  dete- 
ftari . . * 

Contritio  urgente  «cceflitate  fieri  potefi  io  ui- 
ftami.  jyo.  X 


Non  efi  necefle , quid  Contritio  fiat  de  lingu- 
lis peccatis.  • SCI.  I 

Non  licet  minus  malum  facere  , ut  vitetur 
grandius.  f fa.  2 

Qjiomodo  Contritio,  & Attritio  invicem  con- 
veniant, dc  dillinguantiir  . sciS.  i 

Contritio  folvit  culpam  ante  alias  partes  Poe- 
nitentiz  • as».  2 

ConciUam , 

Concilium  Arelatenfe  non  fuit  plenarium. iSS.2 
F.i  non  adfuit  Summus  Pontifex  . i?7.  2 

Omnes  Fpifeopi  non  fuerunt  ad  id  vocati  . 
illi.  1 

Qiip  fenfu  dicatur  nnlverfale  b S.Augnft.iiL2 
Cogitur  Concilium  adverfus  Crciliannm  i;o.2 
Aliud  cogitur  Concilinm't'lverfusCzcilianiim 
cujus  non  meminerunt  Oonatifiz  . iji,  2 
Caiciltanus  habet  fibi  patrocinanrem  Sumtnnm 
Pontificem , tc  Iroperatoreiii  Cunllanciniiin. 
ibid. 

Ab  eo  judices  pofiulant  Donarifiz  . ns.  i 
Czeilianus  innocens  pronuntiatur,  non  ita  Do- 
natus , ibid.  2 

ludicio  non  acquiefeunt  Donatifiz  ,pol(iilant 
aliud  judicium  . lar.  i 

Denu6  abfolvitiit  Czeilianus , ibid.  2 

Cogitur  Synotius  Arelatenus,  in  qua  innocens 
iterum  Czcilianu.s  declaratur : idem  pauld 
: poit  pronuntiat  Imperator  . ibid. 

.Kiirfus  tumultuantur  Donatifiz , &Pfeude- 
Pontificem  Romanum  fibi  feligunt . Ha.  r 
• S.CyfriatiUi . 

Quando  S.  Cyprianus  cleAus  fuerit  F-pifeopus 
Carchagineniis . ifi  i.  2 

Qua  occafione  dogma  Agripini  refiauravic . 
i6a.  I , . 

iQopd  prius  fuerat  inuovarum  pet  Firmiliii- 
num  • ibid.' 

Qui  ea  de  canfa  excommunicatns  fuit  t San- 
Ao  Stephano  Summo  Pontifice  un^  cum 
F.pifcopisfuo  dogmafi  faventibus  . ibid.  2 

Quando  namprimbm  huic  dogmati  pnblicb 
patrocinatus  fuerit  S.Cyprianus  cum  Epifeo- 
pis  fuis  collegis , iSl-  t 

Celebrat  ea  dc  re  fecundam  Synodum  Cattha- 
ginenfem . ibid. 

Scribit  ad  Stephanum  Summum  Pontificem . 
ibid' 

<lltu3  dogma  reprobat , £c  damnat  Stephanus , 
quod  acerbb  tulit  S.Cyprianus , unde  tertians 
Synodum  Carthagiaenfem  cogit, in  qua  fuum 
dogma  confirmat . 164.  i 

, . Cb.tr4tHrr . • ' 

Quid  figoificetiir  nomine  ChataAeris . 10«.  a 
Duo  funt  di  verfi  efie Aus  CharaAeris  . ibid. 
Qoomodo  diliin^uatur  i gratia, dc  a vlrrutibos 
infufis  . ' loy.  I 

Quinam  bKtctici  CharaAcrein  ia  dubium  re- 

vo- 


/ 


- Di§4«etH3y'<:700gle 


ET  SENTENTIARUiM. 


vocent  • ibidem 

Charafterem  imprimi  per  tria  facrtmenta  pro- 
batur. ioiil.  j 

Fines  propter  quos  CharaAer  admicticur.io9-t 
Quo  leniu  per  Charaflerem  SS.  Paties  intelli- 
gunt  Baptibnum . ibid  a 

CharaAer  elt  Sgnam  non  proprii  , fed  analogi- 
ci. 1 1 1.  I 

Quare  tancbm  tria  facramenta  CharaAerein 
imprimant . U>id< 

Imperiti  quidam  exillimanc  DoAorem  nega- 
te CharaAercm  elTe  tbrinam  abfuliiri-  ii  a.  a 
CharaAcr  non  potelt  elTe  relatio  rationis, neque 
lealis  intrinfecut,  aut  extrinfecus  adveniens, 
iij.  a 

Kevocati  potell  ad  potentiam  , vel  ad  habi- 
tum • 1 14.  a 

Charafter  eft  immediati  in  volnntate , quia  elt 

difpofitioad  erV'"?*  * 

Qma  inducit  obligationem  ad  operandum  mo- 
caliter;non  enim  eft  cantiim  ad  ornatam  ani- 
mae . I li-  I 

Qua  ratione  CharaAer  dicatur  lumen  . 1 1 ?•  ■ 
Qya  ratione  CharaAer  Iit  indelebilis . ibid-  a 
CharaAerem  ordinis  efle  delebilem  , probatur 
pluribus  exemplis  . i iS.dr  1 19. 

Solvitur  h>c  objeAio . 1 ao.  t 

Obpeiuntut  alia  exempla . laa.  6c  raj. 

Solvuntur . ibid. 

Objiciuntur  Concilia • lap.  a 

Explicantur.  lad.  i 

CharaAer  etiem  poA  mortem  perfeverat  tam 
in  beatis , quim  in  damnitis , quamquam 
nullum  ejus  ab  eis  fieri  pollit  exercitium . 
lad-  dt  ia7- 

Qijomodo  CharaAer  remaneat  in  damnatis  ad 
poense  augmentum . 147.  t 

Calvinus . 

Calvini  infigne  mendacium . 91.  a 

Calvinus  docet  peccata  non  elui  per  Baptif- 
mum . 317.  I 

Ctnjlientia . 

Quid  fignificet  interrogatio  Confitientise  bo- 
ne . 90.  a 

Cireum/lamin . 

Circumltantiec  peccatorum  fiing  triplicis  gene- 
tis. 6^4.  s 

Confitenda  funt , qus  fpcciem  mutant . ibid.  a 
£t  illx,  que  peccatum  notabiliter  aggravant . 
ibid- 

Circnindantie  uunuenics  debent  aperiri  in 
confeliioue . 33$.  i 

Circumeifie . 

Circnmcilio  conferebat  gratiam  ex  opere  ope- 
rato • 4$.  a 

Proponitor  eflugium  contra  quod  cito  preclu- 
ditur  po.  a 

Quo  fenfn  Apoftolnt  dixerit  Circumcifionem 

rw».x. 


nihil , aut  parum  prodefle . 9 1 • a 

Quare  Circuincifio  non  contolerit  gratiam  A- 
brahx  . fr-  a 

Quacuor  diilinguuncur  tempora  Circumcilio- 
nis  . 2}3-  a 

Solvuntur adverfarioniin  momenta,  a;4-  1 

D 

Dius  . 

Quis  dici  potell  inimicus  Dei  tripliciter.qff.a 
Aliud  ell  Deum  non  amare, & eum  odifle.ibid» 
Nolle  amari  i Deo  contingit  duobus  modis. 
3*5.  f 

Qnumodo  nomen  Cmitarh  , diicrepet  a no- 
mine Pallis  in  Deo. 

Dansm . 

Diabolus  potell  etiam  facramenta  conferre,nec 
tamen  Deus  id  imperans  ellec  author  pec- 
cari 144. 

Membra  Dioboli  aliquid  polTunC,  quod  ipfe 
Diabolus  non  potell  efficere . I3g.  a 

Diaconus , 

Peccant  Diaconi , & Subdiiconi  in  ftatu  pec- 
cati fuum  minillcriuin  implentes  . 159.  a 

Donatifla  . 

Origo  Donatillanim  rch'fmacis.  149.  a 

Quis  fuerit  Donati Karuin  fuccelTas  poli  mor- 
tem Condamini  ■ 134.  a 

Imperatoris  clementiam  fpernunr  . ibid. 
Eorum  aliqui  ambiunt  videri  Martyres  • ibid. 
luliani  Apodatjc  permiiTu  fxviunt  in  Catholi- 
cos . ■ ?f.  I 

Qilinaoi  ptzcipai  fuetiat  Donatidamm  erro- 
res. 164.  a 


E 

Bceltjia  , 

ECcIefia  potell  datuerc,  ac  prsefcribere  ufom 
Sacramentorum.  tif-  a 

Non  habet  authoritatem  direAam  in  aAus  in- 
ternos . 316.  t 

ZUtnstfyna- 

De  quibas  bonis  fieri  debeat  eleemofyna.  dSa.a 
Rlimmta . 

Elementa  non  poCunt  elici  per  artem  cx  mix- 
tis • ayi.  a 

Eucbarijlia . 

Cor  Eucharidia  conficiatur  verbis  , non  verA 
eis  conilet . a3-  a 

Excommunicatio . 

Duplex  Excommunicatio  apud  S.  AngulU- 
num  . * 


Eeeee 


Fi- 


Digitized  by  Google 


INDEX  RERUM, 


F 

FUih  . 

Qilid  llc  Fiftio,dr  quocuplex  . na4.  J 

Ftdts  . 

Qualiter  jiiltus  dicatur  vivere  ex  Fide  . 8$<  a 
Q^a  ratione  filii  parentum  Fidelium  dicantur 
lanAi . il7>  a 

Furtum. 

Per  Furtum  fit  injuria  proximo, non  Deo.aSa-a 

G 

Gratia  i 

Triplex  Gratia  concurrit  ad  judificationem 
peccatoris  ; Sc  quaelibet  dicitur  vita  • a 
Gratia  fanftiricans  conferti  potell  perpeccato- 
res,  non  quidem  liciti  , fcd  validi  . ija-  a 
Ptobabile  eft  non  reparari  gratiam  deperdi- 
tam. 4ji.  I 

Gloria  repromittitur  non  tantbm  Gratiae  habi- 
tuali , fed  maximi  bonis  operibus  • ibid.  a 
Gratia  deperdita  non  elt  neceflaria  tanquam 
difpolitio,  ut  merita  revivilcant . a 3 a-  a 

Cujus  tamen  fententia  oppolita  ed  probabi- 
lis» * 

Gratia  poted  augeri  in  ratione  Gratiae  quam- 
quam non  augeatur, ut  elt  qualitas  • 4J4-  a 

Duo  funt  Gratiae  fanftificantis  munia . 43f-  • 
Sacramenta  novae  legis  Gratiam  producunt 
tantbm  moraliter  • 21r  a 

Sacramenta,  dum  concurrunt  ad  Gratiae  pro- 
duftionem,non  exidunt  realiter . fi.  a 

Proponuntur  authoritates  Conciliorum  , Sc 
SS.  Patrum,  & folvuitur  . 22,  a 

^.qualis  inaequaliter  major  in  meliiis  difpod- 
tis  Gratia  producitur . 5^  a 

Doflor  fubtilis  docet  facramenta  inaequaliter 
difpofitis  inaequalem  pnlTe  conferreGratiam, 
non  autem,  qudd  de  fafto  conferant  • 100.  i 
Sacramenta  przter  Gratiam  fan^ihcantem 
producunt  quaedam  auxilia»  101.  i 

Gratia  fanitilicans  rumitur  tripliciter . loA.  ■ 

Quid  Iit  gratia  facramentalis . ibid»  a 

Quinam  jus  habeant  ad  gratiam  facramenta- 
lem.  103»  a 

H 

Vahitut . 

H Abitus  alii  funt  intelleftivi , alii  appetiti- 
vi  • tba»  4 

Qgi  turfus  vatii  difttibuuntut . ibid. 


I 

hifdilit 

Dnplex  ed  Infidelium  genus . agf»  » 

Infidelium  filii  vatii  confiderati  poflunt.!  bid.  a 
ludxi  nodebebant  repudiare  legem  Mofaicam, 
donec  eis  appareret  inutilis . age»  a 

Inttutitt , 

Quomodo  Intentio  minidri  fpefteC  ad  facta- 
mentum,  ciim  non  fit  ienfibilis  . aoe.  1 
Non  fudicic  Intentio  tanthm  exterior»  aoii  t 
Infuilicieos  elt  intentio  habitualis . aoq,  t 
Ailualis  non  cd  neceflaria . ibid. 

Virtualis  fufHcit . ibid.  a 

AAualis  Intentio  ed  omnium  optima . ao8.  a 
Requiritur  Intentio  direlU . ao9.  x 

Jcanmt  . 

Cbnfervatio  innocentiae  majus  ed  beneficium, 
quim  juditiae  deperdit»,  ref»r»tin . 4«a.  a 

Juflilia  . 

Quo  fenfu  DoAor  alTerat  ludiciam  rindicati- 
vamj  ad  coinmutativain  reduci . 3fg.  a 

luditia' vindicativa  poted  eflie  in  reo  (ecundfiin 
exeeutionem . Jtp.  t 

Involuntarium  ed  triplex  . trnf.  i 

Quid  fit  jus  naturae , divinum , & Ecclefiadi- 
cum  . f86.  I 

Cur  potius  ludex  civilis  podtC  abfentem  ab- 
folvere,  qnilm  facramentalis . 49i»  a 

Innocentia  ed  prxdantior , quim  luditia  repa- 
rata . 44t-  a 

Duplex  ed  ingratitudo  in  peccato  , ona  dire* 
fta , quz  elt  fpeciale  peccatum  , alia  indire- 
Aa , quz  tantdm  ed  peccati  circumdantia , 
44«.  X 

Plnfes  funt  luditiz  Ipecies . 3fa.  i 

L 

Lix. 

Melius  ed , qu6J  invitus  quis  ferviet^Legem 
Chridianam,  quilm  permittatur  mali  agere  • 
3od.  [ 

Qnp  nodo  Lex  Mofaica  extinAa.elt  in  morte 
Chridi  . _ 

Quomodo  jud^  dantirtcncur  fi , quibuj  LeX  E* 
vangelica  nondum  illuxit . ...  X93-  » 

Lex  naturz  non  obligat  in  przjuJicium  Legis 
Evangelicz  . xyy.  a 

toth  ftdum . 

Quare  lotio  pedum  non  fit  facramentum.  ifl.a 
Objicinntiit  vetba  Chridi  U.  dc  explicantur  . 
6jL  i 

Ob|icluntnt  SS.  Patres,  & folvuntut . 67. 
Ludus  dupliciter  poted  fieri . x»S*  * 

Maz 


Digitized  by  Google 


et  sententiarum. 


M 


Materia  , 

Ecclelii  non  mutavit  Materiam  facramenti 
Maciimunii,fecl  tanthm  circiimftantias.  lij 
Matrtmniium . 

Qna  ratione  Matrimonium  dicatur  conilare 
verbis.  _ ‘ 

Martyrium . _ 

[ Confert  gratiam  infantibus  i &.  in  adultis  ane» 
um  exigit . ?ll;  * 

QiiOniodo;,  3t  ijuando  gratia  producatur  pet 
Martyrium.  * 

Mattyrfum  habet  vim  fupplendi  Baptifinum . 

Quamor^ jd  perfeftum  Martyrium  defiderantur 
conditiones  ■ iUt  * 

Medicamentum  . 

DifTetunt  Medicamenta  fpiiitualia  i corpo- 
reis. . *o'-  ‘ 

Quid  fit  malum  vindicabile.  360.  a 

N 

tlecejfitar . 

Duplex  efi  Necellitas  rerum  defervientium  ad 
falutein,  medii,  &.  pt»cepti  . a 

Duplex  in  ordine  ad  finem  , ex  natura  rei  Ici- 
licec,  St  ex  ordinatione  divina  . 3L12:  l 

l^eceflaria  ex  ordinatione  Dei  funt  duplicis  ge- 
nens . 

Necellitas  duplex,  medii.  St  prarcepti . 1 

tievatiani  . 

Origo  hxrefis  Nos'atianotum  • iAlt  r 

Quis,  & qualis  fuerit  Novatus  . _ ni-  t 
In  pluribus  Conciliis  damnata  fuit  hjerefis  No- 
vatiana . 4f4  1 

Quodnam  fuerit  Novatianotum  dogma,  u 8- 1 

o 

ObjeSum  . 

OBieSum  habitus  elt  duplex  , materiale,  & 
formale  . 

Kuifus  materiale  eft.vel  praecipuum,  vel  tninbs 
piarcipuum  . ib‘d.  a 

Duplex  alicujus  prtvccpli  obligatio  . a 

Quadruplex  authorum  f.ntentia  circa  re' 1 vi- 
to fcentiam  bonorum  operuin  . eJM  1 

Opera  bona  mortificata  revivifcunt . ibid  a 

Peccata  tutaliter  extinguuntur  per  poeniten- 
tiam , non  verd  opera  meritoria  per  pecca- 
tum , ut  colligitur  exparte  divin*  mifcti- 
cordiar,&  jultitiae.  ilL  < 

Mors  corporis , & animae  non  conveniunt  m 
omnions . * 

Opera  mortificata  revivifcunt  quantim  ad  glo- 
riam cremialem  < •***'^- 


Dominis  opera  funt  aut  viva , aut  mortua  , aut 
mortifera,  aut  mortificata . _ a >a;  l 

J.evis  Dei  offenfa  non  metetur  annihilationem. 
aai.  i 

De  Ordine . 

Grcci  non  aliam  fubUantialiter  materiaitt  ufur- 
pant  Sacramenti  Ordiuis  ,qu^m  Latini , leJ 
tantbin  accidentarid  • - . * 

Vtrum  revera  oidinctuc , qui  cum  fraude  acce- 
dunt Ordinandi . aio.» 


Tttniitntia . 

Quid  fit  Poenitentia)  . , * 

Non  ert  mera  vitae  novae  inftitutio , feri  tjolo- 
rcm  de  admilfis  peccatis  importat  . mid. 

Oi  oinodo  Deos  Poenitere  diciiur . 3^ 

Qjjm  magna  Poenitemi»  virtus  . ibid.  _ 
Poenitentia  cut  fimul  virtus  , St  facramentum  t 

Cm  prius  de  Poenitentia  ut  virtute  , quim  ut 
facramento  difleratur  . 

Vnde  deducatur  Poenitentrae  nomen  • iMi,  » 
Prjenitentia  eft  duplex  * habitualis,  ^ awua  11 , 
quiv  fubdividitur,  dfc.  . ^ 

Qbradtuplex  Poenitentia!  dcfcrrptio  . Ibid.  » 
Ft  in  quo  ea  Pornitentii  ab  humana  diferepat. 

Lentius  non  negat  Panitentiara  incMere 
doloitiP . 

Quomodo  verbum  Peemtet  idem  fignincet,  ac 
^det.  . , *<’•<>• 

Poenitere  poteft  elTe  aftus  virtutis  . j 2dl:  * 
Poenitentia  ell  vera  virtus  . lil:  * 

Quomodo  voluntas  revocandi  actum  prarten- 
lum  fit  laudabilis  . * 

Qaa  tationeiPoenitemit  propter  fe  expetatur. 

ibid.  2 , , 

Poenitentia  eft  bona  , licet  habeat  malum  pro 
objefto.  . . 

Quot  .rftus  concurrant  ad  Poenitentiam. }40._» 
Poenitentia  non  eft  virtus  generalis  , fed  fpiti- 
toalis . . j.  ■ * 

Poenitentia  'fub  dlverfo  motivo  tendit  in  obje- 
fta  aliarum  virtutum  . 

Poenitentia  vitium  omne  excludit  etie«ive , 
non  formaliter  il?e  * 

poenitentia  non  eft  virtus  Theologica  • 3^  * 

Conditiones  V irrutis Theologic*  . _ 'bid. 

Qua  ratione  Poenitentia  tendat  inDeu.  ibid.  1 
Poenitentia  non  eft  virtus  infufa  . ilp  x 

Nec  propterea  minbs  eft  fuiliciens  ad  remiiho- 
)■  nem  culpat . ' * 

Poenitentia  eft  aftui  juftiti* . 7ff  ■ * 

Non  ai.tem  charitatis  . 31*.* 

Qiioiuodo  Poenitentia  dicatur  confiftere  m 
medio . * 

Eeeee  a P«- 


Digilized  by  Google 


INDEX  RERUM, 


Pccnitettia  eft  tanttim  virtus  fpecixlis  , tit  e!l 
vnli;:itas  vmJLCaudi  piceatum,  non  vero  fe- 
cundum atias  acceptiones . a 

Charitatis  elt  Jeteltari  pcceatum  ut  offenii- 
vu.n  Dei  . 3<9'  a 

Quare  Pxnitentia  definiatur  interdum  pec- 
cati deieltarro . 3<a-  I 

P(£"iicniia  non  eit  virtus  generalis  per  praedi* 
catienern  . ;f  t-  I 

lc'et)cie  per  aggregationem  . ibid. 

Virtus  Poenitentia:  immediati  eft  involun- 
tate . 36s.  a 

Fariiiicntia  prarfiipponit  judicium  intelleffus, 
fcd  ineo  non  coniiitit  . 366-  a 

Xypellit  omnia  peccata  non  fotmalicer  , fcd 
efleCtivi  . 1 

Potuit  efle  in  llatu  innocentia: , & in  Angelis . 
ibid.  a 

Tertullianus  optimi  declarat  Poenitentia:  ne- 
ceil.tatem  ex  piarcepto  divino  . 309-  < 

Quare  citius  quxrenda  Iit  medela  vulnerati 
corpuns,  tjuitn  anima: « 3I7  l 

Tenemur  fiib  ptaecepto  agere  Poenitentiam 
inll.inte  motce  t 

Per  accidens  tenetur  homo  poenitere  , quando 
fiilcipit,  At  minilirat  (aeramenta.  ibid, 

Ft  quando  nrget  gravis  tentatio  • ibid. 

Quam  periculofum  iit  Poenitentiam  adextre- 
nium  vitte  exitum  protrahere  . ibid.  2 

Quiin  vatius, quatnqne  multiplex  Poenitentia: 
uiittus . 390.  3 

Poenitentia  ut  vinus  fpccialis  non  elt  abfolutb 
neccITaria  . tsx-  2 

Poenitentia  generacim  fumpta  neceflaria  elt  ad 
reini.iionem  peccatorum  de  via  ordinaria . 
371.  I 

Chriltus  potuit  peccata  dimittere  abfque  Poe- 
nitentia . ibid,  2 

Aliter  peccatum  dimittitur  parvulis,  aliter 
adultis . IIL  1 

Ad  lemiironem  peccati  fufficit  Pccnitcntia 
vinualit  . ibid.  2 

Vt  via  extraordinaria  remitti  poced  peccatum 
fine  Poenitentia.  373.  2 

Et  per  folum  aitoin  amoris  Dei . 3sa.  i 

Cui  scriptura  S.atiribuit  vim  jultilicandi  ibid. 
Quare  ndes  magis  Iit  nece^atia  adfaltitem 
quim  Poenitentia  . ibid.  2 

Ad  veram  Poenitentiam, Atconvcrlionem  non 
fufficit  vitat  innovatio  . 37f-  I 

Sed  requiritur  dolor  de  vita  prarterita . ibid.  a 
Poenitentia  agenda  eli  fub  prarcepto  . ;79<  I 

Ex  quo  piarcepto  Decalogi  inferatur  prarce- 
pruin  Poenitentia: . jSo.  1 

Impoenitens  potent  damnati  non  ob  negle* 
fiam  Potnitentiam  . ibid.  2 

Poenitentia  non  obligat  ilatim , ac  peccatum 
commiflumelt . ggi.  i 


Scriptura  S.  non  praeferibit  contra  dilutionem 
Poeniter.tix  tanqoam  circa  peccatum  3S2,  i 
Quamvis  eam  fub  graviUimis  poenis  prohi- 
bere videatur  . iuid. 

Poenitentia  cordis  efl  duplex  . 391.  a 

Veramque  negat  Lutherus  . 393.  i 

Dilficnltas  agendae  PiEnicentiae  in  obdurato 
provenit  ex  parte  fni , & ex  parte  Dei  . ibid. 
Pf  nitentia  obtinet  remiinonem  cujuslibet  pec- 
cati . ibid.  a. 

Quare  peccata  filiorum  Heli  dicantur  difGcilit 
venia: . t 

Quare  inutilis  fuit  Antiochi  Poenitentia. 39>. a 
Ptenitentia  pukl/ca  . 

Triplex  erdt  Poenitentia  publica  imperata  . 
*9i.  3 

Pridem  in  Fcclefit  vignic  mos  cogendi  pecca- 
tores publicos  ad  poenitendum  publict.694.a 
Etiam  ad  id  invocato  priitcipum  fatcularinm 
auxilio . 69S.  I 

Poenitentia  publica  ab  aliquibus  publici  pete- 
batur . 6g6.  a 

Qurenam  fuerit  Poenitentia  folemnis  . <97.  a 

Ejus  egregium  fpecimen  exhibet  S.  loannes 
cognomento  Climacus . a 

Levior  erat.  At  rarior  Poblica  Poenitentia  an- 
te Montani  harelim , ut  conllat  exemplo 
Pauli , At  S.  loannis  Evangeliltae,  Ac  ex  libro 
Paltoris;  & ex  Tertulliano  . 733. 

Gravior  autem  , & acerbior  fnit  poit  Montani 
tempora.  7eg.  a 

Qiiod  fuerit  erroneum  ejus  dogma  de  Poeni- 
tentia . ^ ibid.  a 

Q^atuor  poflmodum  dilfinfli  funt  Poeniten- 
tia: publica  gradus  lamentantium  , audien- 
tium, fubdratorum,  Ac  confntentinm.  73^.  t 
Q^ibufnam  in  locis  ilii  poenicentes  degebant  • 
735.  a 

Qii*  fuerit  apud  veteres  templi  in  diUinflat 
partes  diltributio . ibid. 

I.amentantes  degebant  fub  dio , ideo  appella- 
bantur hyemar.tes . ibid. 

Omnes  illi  quatuor  gradus  non  erant  neceOariA 
decurrendi.  707.  j 

Semel  dumtaxat  videtur  conceiTa  agendae  pu- 
blicx  Poenitentia:  facultas . ibid.  3 

Pollmodum  ta:nen  plura  peccata  huic  Posni- 
tentia:  fubjacuerunt  ; maximi  ea,  qu»  pet 
leges  civiles  morte  erant  expianda  . 713.  i 

Peccata  in  tres  clafles  antiquitus  diltingucban- 
tur,  Ac  quomodo  entabantur . 709.  i 

Tria  tanedm  criminnm  genera  videntur  fuifle 
priininis  eluenda  petPoenitentiam  publicam, 
ut  doctnt  Pacianns,  At  Tertullianus,  &.San- 
flus  Giegorius  NylTcnus  , At  ex  vatiis  Cano- 
nilnis  p.obatur . 710.  a 

Poenitentia  publica  profolis  publicis  peccatis 
videtui  fuilTe  ptatfcripca . 714.  x 

' Quo 


— Dlgitizecfby  GoOgIe 


ET  SENTENTIARUM. 


Quo  fenfn  Pitres  tripHcii  gencii*  Pg9nic«ati« 
^■Ringumt . T»o-  * 

Posnitentia  publica  pro  lbli«  gravioribua  ilsIiAi 
ficbitcciun  teni|>ore  Hagonii  ViAotiai  > St 
Hincmari  Rhemenfis « 7li<  l 

Triplex  agembe  Poeniceniiac  ratio  . 7aa.  a 

Deus  ia  poenii  non  dcleftatur . tfSo.  a 

Qypd  magis  potnale  elt  .magis  non  «It  merico* 
riam  , St  ratisfii&orium  • ibiJein  • 

A&us  Pcenitcncls  (onc  materia  proxima  circa 
qnam  hujus  Sacramenti , non  autem  partes 
elTentialet,  fed  fnibm  integralei.  474.  S 

Sententia  fola  abfolntioiiem,  ant  condemnatio- 
nem ligniHcat . <77.  1 

Onpiex  ell  Panitentiae  effeAnS , pecettomna 
reroilTio , & bonorum  operom  teThrilccntia . 
aaa.  a 

Sacramentum  Poenitcntic  eft  vita . & medici- 
na. 5id.  4 

Per  facramentiira  Poeoitentiae  veri  culpa  re- 
mittitur . f09- 1 

Quo  fenfu  Deos  reprobet  Poenitentiam  pecca- 
toris . 691.  i 

Quomodo  p^«e  bnjus  vitse  iint  aequales  debito 
peccati . ibtd. 

Error  Vviclefli  circa  minillrum  Poenitentiae, 
aliotuinque  errores  • 647.  a 

Diretbe  fune  facramenti  Poenitentiae  appella- 
tionca . 4^9.  a 

Poenitentia  fomitur  pro  habitu  ,a8u  , Sc  ligno 
facro  • 4^  a 

Sacramentum  Poenitentiae  non  fuit  io  lege  Na- 
turae, dc  Moyda  4<a.  1 

Poenitentia  elt  facramentnm  proprib  diftum  • 
ibid.  3 

Poullas  dimittendi  peccati  dilliogninr  g pote- 
llate  przdicandi  Evangelium  . 46y.  a 

Per  Foenieentiam  non  (blhm  peccata  declaran- 
tur remilT.,  fed  reverb  remieruntrar.  466. 
Quo  fenfu  Poenitentiae  facramenium  ooniiet  re 
feniibili  • 4fg.  1 

Sacramentum  Poenitentiae  dlftinguitnr  1 Ba- 
ptifmo.  4*7.  a 

Diltingoitur  etiam  g Poenitentia,  quam  praedi- 
cabat S.  loannet . atg.a 

Cbriftus  O.Parnitentiae  facramentnm  immtdia- 
tb  inlfitnit  poit  fuam.refurreAionem , 470.  a 
Qopdnam  Iit  ob je8um  immedianm , in  qood 
tendit  Poenitentia . ;6t  4 

Quomodo  a8us  Poenitentiai  pofEt  tSe  ilfioa 
objednmj.  ada.  1 

Qaodnam  fit  objeAnm  tcmocSPfnitemiae.ibid. 
Poenitentia  alio  modo  ccodic  la  peccatum , 
qnam  aliae  rireutet  • }<j.  j 

Peccatum  ut  vindicabile  efl  objcftnm  Poeni- 
tentiac.  ibid. 

Qpomodo  jus  divinam  attendatur  g Poenitsa- 
tia.  364. 

Tom.X. 


Dilatio  Poenitentiae  non  pugnat  direftg  in  aitvi- 
citiara  Dei . all6.  i 

Sacramentum  Poenitentia  inapognatom  luit  i 
pluribus  harreticis , 446. 1 

Qqid  Iit  facramentnm  Poenitentia  formalitet. 
4jS.  a 

Cur  in  lactamento  Poenitentia  non  requirantne 
verba  determinata, ficut  in  Baptifmo-  479.  4 
Onpiex  cll  Poenitentia , una  ante , & alia  poft 
Baptilmum . ;g6.  1 

Qyare  Ffau  non  potnit  effeAua  Poenitentia 
afiequi  i ibid.  4 

Qgitc  S.AugulUnotargnaCcota  qui  dicebant, 
f go  remitto  tibi  peccata . 498. 4 

Qgotuplex  enor  ci'ca  tamiinonem  peccato- 
rum . 991. B 

Nulla  fuit  controverfla  inter  Grecos , dc  Lari- 
not  circa  formam  facramenti  Peeniteutia- 

494*  » 

Forma  facramenti  Poenitentia  exptiini  poceft 
aliis  verbis  . a<4.  4 

Manos  impofitio  non  elt  necelTatia  in  fiicra- 
mento  Pisnitencia . 

A8us  pcenitentis  fune  qnad  materia  lacramen- 
ti  Poenitentia . 47  r-  4 

Qua  ratione  nnnmj  peccatum  ad  aliud  pelli- 
ciae . llfifc 

Qspmodo  fideles  peccatorum  fodntionem  g 
Beatis  podulene  . rrv-  a 

Poenitentia  non  elt  jultitia  commutatira . 
9J7.  a 

Neque  dilltibotiva,  fed  vindicatlva . ibid.' 
Peccator  elt  vel  occultus, vel  manifellus.  aer.  4 
Quomodo  quis  manete  pollit  in  peccato  finn 
nova  complacentia . r>d.  4 

Non  velle  agere  Pueoicentiam  elt  velle  pecca- 
, tum.  ibidem- 

Quid  fint  peccati  reliquia  , conttovettitor « 

7«^-  * 

0^  fenfu  plus  donetur  Poenitenti,  qngm  inno- 
centi . 

Quandonara  urgeu  praceptoro  de  corredlione 
fraterna  facienda  . ata.  4 

P(f/iha. 

Qgjtre  parentis  voluntas  fufficiat  ad  peccatum, 
. quo  filius  inqomatnr aos-  4 
Qyomodo  parvuli  habent  jni  ad  regnum  coelo- 
rum , a >7- . 4 

Piceatmm . 

Qpo  fenfu  Scriptura  Sacra  dixerk  peccata  fe- 
mei  dimifla  iterum  revocari.  43S<  s 

fixplicacur  parabola  debiti  dimilE  , dc  iterum 
^citi  g fervo  nequam . 4?9-  * 

Quonvodo  peccatum  veniale  remittatur.  410-  a 
Q^ire  potius  quit  pollit  expiare  peccatam  polb 
mortem  qUM  Ulud  admittere . 4 1 < • .A 

Peccata  venialia  in  morte  remittantur  vittate 
inctitotum  pratccdentium . 4 1 a- 1 

E c e c e g Pet 


Digitized  by  Google 


INDEX  RERUMi 


Per  Poeoitniciam  veri  dimittirar  poena  aeter* 
na.  413. 

Contrevenitur  inter  Catholicos , tc  Haeteticos 
de  poena  temporali , ibiil.  a 

Triplex  .fenccotia  circa  poenam  veniali  debi* 

tam.  414. 1 

Dimilfo  rearo  culpae  adhuc  interdum  remanet 
reatus  poenae . ibid. 

Qijarc  remaneat  reuiu  poenae  fublato  reara 
culpae . 410.  I 

In  ileieftatione  alii  aftnt,  maximi  propolirum 
non  peccandi,  includuntur  virtualictr.  5x9.  t 
Fieri  pmeit  remiliio  peccati  fine  propofico  non 
t peccandi  impoltcrum  . f3><  1 

UMeunt  peccata  ratione  circumltantiae  ingra- 
titudinis ,&lncon(l4ntic  . 441,  I 

Qpo  fenru  Deos  dixerit  ft  non  exauditurum 
peccatorem . 195 . 1 

Qua  ratione  S.  Paulus  dixerit  aliquos  non  pofie 

■ renovari  ad  Poenitentiam  . aod.  t 

Peccatum  veniale  non  eit  Ibla  obligatio  ad  pf  • 

nam • joi.  2 

Faecatum  veniale  remittitor  per  Poenitentiam. 
4oa.  a 

Quomodo  aSus  charitatis  « df  devotionis  op- 
ponantur peccato  veniali  • 403- t 

Celetur  etiam  per  receptionem  Sacramento- 
rum , dr  etiam  per  quodlibct  opus  merito- 
rium . ibid.  a 

Sola  peccata  eommilTa  poft  Vaptifmnm  funt 
materia  remota  Poenitentiae . 474.  i 

Facilitas  veniae  non  pratbet  incentivum  pec- 
candi . ass.  1 

-Quo  fenfu  peccatum  in  Spiritum  S.  dicitur  irre- 
V millibile.  12i  * 

-Ql^odnam  fit  peccatum  ad  mortem.  398.  l 

Fiiillumeit,  cujus  venia  non  polGt  obtineri ; 
ibid.  a 

.Vnum  peccatum  mortale  non  remittitor  abf- 
que  alio.  399>  X 

Per  chatitatem  magis  intentam  peccata  dimit- 
tuntur quanthm  ad  poenam , non  quoad  cul- 
- pam . 401.  a 

Foteit  tamen  ubfolnti  unum  peccatum  remitti 
fine  alio . ibid. 

Peccatum  veniale  muttis  modii  tUiuipotelt. 
ibid.  2 

Poena;  illatz  prester  peccata  funt  multiplices  > 
3 '7-  a ' 

Peccatum  in  iuiliScatione  revera  tcmitdtat . 
J07.  I 

Vt  remiteantor  venialia  , prserequifitur  llatut 
gratiz  fanftificantis . 407»  1 

Vt  remittatur  Veniale  non  requiritur  nov;  gra- 
ttz  iniiifio . 40>.  a 

Gratia  aitualis  heceflatia  ell  ad  remilTionem 

■ venialis . 40«)  ■ s 

'Sacriiaentalia  aliter  profiint  juftii,  dc  aliter 


peceatoribt» . Ibid.  s 

Interdum  remiOio  venialium  non  fDpponit  fta- 
tum  gratis  exiltentis  • 410.1 

Veniale  opponitur  nunc  perfeftioni  fuperna- 
turali  . ibidem  . 

Peccatum  dimiflom  dici  poflet  redire , vel  fe- 
cundhm  entiiatem  phyficam , vel  fecundum 
moralem  deformitatem  . 43f.  a 

Peccato  veniali  non  debet  infligi  p'Xna  sterna. 

4X0.  I 

Non  peccat  qui  in  tlacu  peccati  ^exercet  opus 
charitatis  • 

Qno  fenfu  Detis  fotus  dicatur  peccata  remitte- 
re. 71  L.  a 

Idem  Peccatum  potefl  habere  diverfam  cic- 
cumllantiam  ingratitudinis . 443.  f 

Pr^cefium . 

Prscepta  divina  funt  vel  affirmativa,  vel  nega- 
tiva . 37t.a 

Alfirmativa  femper  aliqua  negativa  habent  an- 
nexa . 3j[^  » 

Dupliciter  impleti  poifuni . ibidem. 

Ftiiftat  . 

Q^modo  potellis  remittendi  peccata  iirSan- 
^dum  rhomam  abfentem  fuerit  derivata  . 
47».  I 

Chriltus  Dominus  fimilem  , non  verA  eandem 
omnino  quam  habebat  authoiitatem  dedit 
Apoltolis . ibid.  2 

Potellax  abfolvendi  ell  triplex,  principalis, emi* 
aeniialis.  Ac  mifleiialis . yol.  i 

R 

Rllilit . 

REligio  tota  otdinacnc  ad  Dei  gloriam. 
948.  2 

Keamacerialis  aliter  ofurpatur  ad  cultum  Dei , 
per  facrificium,aIicer,Atc.  13.1 

Quomodo  ,rea  frafibiles  ad  Dei  cultum  ordi- 
Stentor . 9,  e 

Cor  potius  fufpendatur  Remiliio  quoad  poenam 
quam  quoad  culpam  . yor,  t 

Kevocatio  oficnfs  non  ell  formalitcr  reconci- 
liatio . 477.  C 

S 

Saetriti . 

Atitee  Sacerdotes  novs  legis  peccatores  Deo 
reconciliant  qulm  legis  veteris  . 4*6.  s 

S/iergmtmum  . 

Quot  modis  fumatnr  Sscramenti  nomen  . a.  i 
Cur  pribs  de  eflientia  quirn  de  exiilentia  Sacra. 

menti  dilputetut . a 

Sacramenti  natura  duplex  . 4-  a 

Sacramenta  funt  figna . f.  f 

Potius  habent  rationem  fign!  qulm  caufx  . fi.  i 

. Quo- 


Digitized  by  Googie 


ET  SENTENTIARUM; 


CJiiomodo  Sacrtmencnm  fignifieit  aliquid  oc- 
cultnm,  aut  manireitum,  & i jutaoieucu  dif- 
Tciac  • ibid>  i 

Sacramenta  formaliter  rpettaca  fune  in  co  ordi- 
ne quo  fignom,  non  ver6  ut  onaterialiter  fpe- 
ftantur . 7>  i 

Sacnunentum  non  debet  elTe  neceflarid  lignum 
tefpeAu  fufcipientis  • ibid. 

Sacramentum  elt  fignum  fenRbile,  quod  fiiade^- 
cur  multiplici  ratione  . ibid.  a 

Tria  fune  Uiltinguenda  in  Sacramento  . lo.  a 

Scus  poteit  Initituere  tein  fpiritualem  pro  li- 
gno e£caci  gratia:  j fed  non  foret  Sacramen- 
tum . ibid.  a 

.Sacramentum  ell  lignum  prailiicum  fanflitatis, 
non  legabs.  & eaterna; . led  intei na: . ii.i 
Non  foltiin  San^itatia  futuia: , leJ  ptarfentis. 

ibid.i  a ’ 

Plura  fuerunt  ligna  gratia:  per  Chrillom  D.con- 
ferendar,  qtta:  non  fuerunt  Sacramenta,  i i 
Ad  rationem  Sacramenti  non  fulEcit  qubd  in- 
liituatnr  ad  cultum  Religionis  • ibid. 

Plura  lignificant  gratiam  prarfentem,  nec  ta- 
men funt  Sacramenta  • la.  a 

Sacramenti  definitio  . tli  * 

Rejiciuntur  definitionct  hatreticoruin  de  Sacra- 
mentis, maximi  Sactamentariornm  ,Luthe- 
ranorurn , Anabapciltarum , Calvinillarum  . 
17.  iS*  rp. 

Pauliciani  i Sacramentis  rejeremnt  res,  Calvi- 
njllz  verba;  Catholici  utrumque  admictunc  . 
. ao.  I 

Materia,  & verba  Sacramentotum  fumi  poffont 
dupliciter.  - ibid.  a 

Maceria  Sacramentorum  determinari  poccll 
pluribus  modis . ai.  < 

Puplex  iti  Sacramentis  pocell  cfle  mutatio. 

. , ibid.  a 

Sacramenta  conflant  materia  , At  forma  . ii.  t 
Q^are  res  vilibiles  habeant  rationem  macerix  , 
dc  verba  formae  . ibid.  a 

ReStdr  verba  lignificam  conjun^im, quamquam 
magis  verba.  ^ i 

Res,  St  verba  in  Sacramentis  debent  efTe  fimnl 
. limultate.morali,  non  verb  pbylica  . ae.  a 
Res  debuerunt  determinati  ^ Deo, ut  fierent  Sa- 
cramenta . ibi^m. 

Res  aliquando  eiiicacifts  fuadent , ac  Qimolinc 
quim  verba  . a(.  1 

Mutatio  elTentialis  materiae , Sacramentnm  ir- 
ritat, accidentalis  non  irritat . ac . a<.  1 
Puplex  potell  cfle  determinatio  in  verbis  Sa- 
cramentorum, triplex  ligniScatio , oftnpiex 
. mutatio  . a^.  a 

Cor  Sacrannenti  dkantur  fignacula  2^  t 

Sacramenta  non  funt  neceflaria  nccefsitate  iv 
irinfeci  . 42.  a 

Sactaiitenu  cooiidervi  poiTuiu  ciiplicitci.  41. i 
' • • > r 


In  llito  innocentiae  nulla  hietUBt  Stenuaenta 
in  remedium  . ibid.  a 

Nec  ad  aniurain  perficiendam  ■ ga.  x 

Nec  ad  Deum  colendum  . n.  1 

Nec  etiam  exCitilTenc  ii  flatus  ille  perfeveraf- 
fet . ibid 

Nam  deperditam  gratiam  alio  modo  quim  per 
Sacramenta  pocniiret  homo  reciiperare.ibid  a 
Forti  tamen  aliqua  fuiflent  tnllituca , maximi 
Euchariltia.  1 aa.  t 

In  lege  naturae  erat  determinatum  Sacramen* 
tum.  ibid.  a 

Cur  potiosSacramenta  fint  inlliiuta  in  flatu  le- 
gis naturae  pro  parvolis , qidUn  pro  mocienci- 
bus  in  utero  materno  . gj.  I 

Remedium  legis  naiune  erat  vemm  Sacramen- 
tum . ibid.  a 

Non  enim  jullincabantur  pueri  per  tftum  in* 
ternum  ridei  alienae  . 46:  i 

Plura  erant  in  lege  veteri  Sacramenta,  maxiini 
triplicis  genens,  a7*  a 

Conveniens  fuit  inilitui  Sacramenta  innova 
lege . 14.  ■ 

Qua  ratione  aliqua  veteris  legis  Sacramenta 
flnt  perpetua  . tf.  i 

Quo  lienfu  omnia  Sacramenta  dicuntur  umbras 
velitatis.  ibid.i 

Deum  mutando  Sacramenta  non  fuiffismutc-  ' 
tum  praeclari  docet  Augultinos  . ibid. 

Sibi  non  conflant  hztetici  in  afsignando  Sacra- 
mentorum numero . fS.  l 

Tria  maxiini  ad  Sacramenti  novae  legis  ratTo- 
nem  rebituntur  .a  q.  i 

Septem  eOe  novae  legis  Sacramenta  colligitur , 
ex  facra  Scriptura , ex  Traditione  , ex  Con- 
ciliis, ex  SS.Patribus : u. 

Scpteiutius  numerus  commendatur  in  S.  Scri- 
ptura . 42,  t 

ObjiciuQcnr,  dt  folvuntur  SS.Patres,qui  paucio- 
ra quim  feptem  videntor  Sacramenta  alTete- 
te.  ibid.  a 

Ordiae  congmo  feptem  fune  inftitnta  Sacra- 
iiKnta,ut  optimi  declarat  Concilium  Fleren- 
tinum  , & Subtilis  Ooftor  , St  Serxphicus,  de 
Angelicus . ih 

Panis  beiMdiftus,  dTenlogias  non  funt  Sacra- 
1 mentum  proprii  diflura  . t 

Qnotuplex  dillmgui  poRic  poteltas  circa  Sacra- 
mentorum dillributionein . 71.  1 

Solus  Dens  proptii,dc  completi  potell  inltituo- 
re  Sacramenta  . 7J-  > 

Qga  ratione  Sacramenta  legit  natnrz  dicantur 
ab  hominibnt  inflituta  , & legis  .Molaycae  ab 
Angelis . J4;  » 

Purgare  immediati  efl  elTeftiH  Sacramento- 
rum, non  veri  folbm  mediati . 7f.  1 

Cbtillns  Dominas  quatenus  homo  , ell  tantbm 
: saidamonlis,  & merUotiainlUtutionis  $a- 

•ra- 


Digitized  by  Google 


INDEX  RETIUM, 


crcmcBtonnii . 2$.  1 

£Scacitat  Sacrmentotom  proreoit  ex  palEone 
Chrilii . ^ 

ChriUm  D.  omnit  nov*  legit  SicnmcDta  im> 
mediatt  iollituit . a 

Chriitus  D.  non  omnem,  qnlLin  accepit  ll  Patre, 
poceltarem  dedit  Apolt^ia  . S 1.  a 

Qtio  fenfa  Chriltua  Dominus  dicaturi  Sacra- 
menti inliitutor . Si-  t 

Quare  Sacramentorum  formae , Sc  virtot  non 
fincfcripca.  ibid.  a 

Qga  ratione  aliqui  Dodloret  negent  omnia  Sa- 
cramenta k Chrillo  D.  inftituta  . ta.  e 

fteferuntur  errores  hcreticonun  citca  Sacra- 
mentorum efficacitatem.  $4.  & S(. 

Sacramenta  produenne  gtaciam  ex  opere  op^ 
rato  , feo  vi  fua  ut  caiifae  inlirumentartae  ; 
quod  coIKgitiu  ex  Conciliis,  ex  Scriptura,  dt 
pracluditut  Calvini  evafio  • dtii. 

Sacramentorum  novae  legit  doo  fune  munia  ; 
nam  inftruunt  fignificando,dc  Sgnificane  gra- 
tiam conferendo . * 

Qnare  S.Auguft.  non  expreflierlt  in  fermonibns 
diferimen  Sacrameniorum  veteris , A novfe 
Jegis . Jt  1 

Sacramentomm  efficacitas  non  derogat  divime 
ma)eflati,aot  poteAati . ibid.  a 

Varii  erratum  ell  circa  roiniarom  Sacramen- 
torum, maximi  i Teitulliano,ab  Agrippino, 
ab  aliis.  lav.  ijl. 

Tria  requiruntur  in  Sacramentorum  admini- 
ftratione  • n?.  i 

Soli  homines  poffiint  efle  ordinarii  minMii  Sa- 
ctamentotum  • ibid. 

Dnpiex  eB  Sacramentorum  miniiter , orditM- 
rius.de  extiaordinirine . |3<.  a 

Qgim  impii  circa  miniftmm  Sacramentorum 
erraverit  Lutherus,  dc  Calvinus . ibid. 

Soli  viatores  poflunt  miniiinre  Sacramenta . 
11»,  a 

An  S.  Thomas  nunc  Sacramenta  conficiat , & 
conferat.  Ii9- 1 

Angeli  poflVmt  extraordinarii  roiniftrare  Sa> 
crameaxa  • lao. 

Duplex  eft  Sacramentorii  adminiBratio.  t42.  t 
Qpanrm  Sacramctiei  adirdnUlratia  debeat  eft 
vitalis.  'Sea.  1 

Qoiliiam  fit  minifter  malas, i quo  Iton  Koet  pe- 
tere Sacramenta . sei;  a 

Qpinam  hcrctici  recenticres  decMtint  Sact»> 
rttenta  non  polTe  minUlriri  per  peccatores  • 
• 44.  I 

Sacramsnta  confici , ac  nunUlntri  pofltmt  per 
malos  miniftros . ibid.  a 

MiniBri  pravius  ipfi  officit , non  antem  fiifct- 
pienti  Sacramentum  > 149.  a 

Qoim  perpmm  DonatiBse  negabant  Minant 
poft  validi  confittts  Sacraiscau . sgfi.  s 


Quid  lignlficet  Oleum  peccaturis,  c«^  onftio- 
ne<n  rclpuit  Usvid  • ibid.  a 

Quomodo  Spiritus  Sauftus  fiigit  fixionem  mi- 
nillri  . 140. 1 

Quid  fignificent  mufew  morientes  odorem  foe- 
dantes • ibid. 

Q^a  ratione  immoadus  pollit  alium  mundare  . 
ibid.  a 

Miniilti  pravitas  Sacramento  non  ollicit.  ifs.s 
Quinam  mali  minillri  Sacrameora  irrita  la- 
ciant, ac  prophanenc  . rta.  1 

Sacramenta  per  nulos  miniBtos  nihil  fu»  fan- 
dUueif  deperdunt.  ibid.  a 

Novum  peccatum  eft,  Sacramenta  in  ftatu  pec- 
cati minillrare . ibidem. 

In  extremis  poteft  onilibet  Sacerdos  Sacra- 
menta vtlidk  minilWre  • 1 (i-  1 

Liciti  petuntur  Sacramenta  k mala  miniftra 
non  prvcilb  . >f7*  > 

Qsomodo  agendum  eft  cum  miniftro  fimonia- 
co-  ii»-l 

Non  licet  petere  Sacramenta  k miniftro  prae- 
dfo . »49-  a 

Qgatuor  regulae,  quibus  innorefeit  qotlker  in 
petendis  Sacramentis  quis  fefe  gerere  de- 
beat . ibid.  s 


In  miniftro  Sacramenti  duplex  poteft  efie  in- 
tentio. tff.  I 

Qnc  in  alias  fubdividitor . ibid. 

Quid  de  intentiotte  miniftri  cenfuerint  Luthe- 
rus, dr  Calvinus , 197.  1 

Intentio  miniftri  neceSaria  eft  ad  validam  ad- 
miniftrationem  Sacramenti . ibid.  1 

Ceus  non  confert  beneficium  prnter  intentio- 
nem miniftri . roo.  1 

Cor  potius  intentio  requiratnr  in  conferente 
. Sacramenta  , qokm  ta  praedicante  . ibidem. 
Dubios  hcllt  S.Auguft-  de  neceffitate  intmeio- 
> nis  mmtftri . ibid.  x 

Q^are  magis  defideietur  intentio  qnkm  probi- 
tas miniftri . 100.  a 

Sub  qua  conditione  poffitK  interduns  Sacra- 
menta miniftnri . joq.  a 

Intentio  debet  efle  determinata  circa  fobjf- 
. ftom,  feltem  in  ^>ecie  non  antem  In  partira- 
lari.  aro.  I 

Ogid  St  materia  facrimenttlis . S4t.  i 

Duplex  eft  mauria  Sicrameotorom . ibid.  a 
Sacramcnralia  habent  vim  delendi  peccatum 
veniale  . 4«g.  i 

Non  ex  fe , ftd  ex  pio  tnotn , & aflefin  ea  Gbi 
applicantis  • 4 ad.  • 

Vtmm  Sacnmcntalia  lemktant  veniale  e< 
opere  operato . ibidem. 

Protabiliot  eft  pars  nrgitiva  . ibid.  a 

Qpot,  ArqossfiatSicnmennlia,  401.  x 

Non  omnia  verba, quf  Chriftus  D.protulit  infti- 
tuendo  Sacramenti  Innt  de  cotum  eflentia  « 
4 »4.  t Omnes 


M Ly  Google 


ET  SENTENTIARUM; 


Omnet  partes  Sacramenti  non  conftitnunc  ex 

70110  illius  elTentiam  . 473<  a 

EiTeaut  Sacramenti  varii  confiderantur.  747.  c 
Salis/.illio  . 

SatisfaSio  primd  intenditur  in  Poenitentia  . 
66i  i 

Qj<id  Rgnificet  nomen  Satisfaftionis  • 6^9.  1 
Variis  modis  ufurpatur . ibid.  a 

Qunmndo  diilinguitut  i fatispalTTone,  8c  rclti- 
tiuione  . 6^a.  i 

Qu^a;  Iit  definitio  Satitfaftionis  . ibid, 

Quiin  impii  harretici  de  Sati$(a'Sione  cen. 

feanr . d7i.  r 

NeccITaria  ell  SatisfaSio.  ibib.  1 

Prxcluditur  hxreticorom  effugium  . 615.  a 

Satisfai^io  non  derogat  merito  Chrifti . 674.  a 

Neque  tribuit  nimium  nollris  opeiibut  . ibid. 
Tribus  maximi  operibus  fatisfacimns  pro 
peccatis . 67)-.  i 

Homo  potefl  Deo  fatisfacere  . 6y6.  t 

Opera  Sarislaftoria  debent  effe  honeffa.  677.1 
Opera  Satislattoria  debent  etiam  effe  libera  , 
67S.  I 

Opera  SatisfaAotia  debent  etiam  effe  poena* 
lia . ibid.  a 

Poteft  ‘fieri  Satisfacio  per  opus  intemnm . 
6S0.  a 

Opera  SatisfaCotia  ad  triplex  genus  reducun- 
tur. 6gi.  a 

Quaenam  oratio  poflit  effe  Satisfafttwia.d*  j.  i 
Qjicnam  pia  opera  funt  magis  SatisfaCoria  . 
ibid.  a 


Potell  fieri  SarisfaCio  per  flagetia  divinitus 
immiffa . ibid. 

Vnde  illa  poffunc  injungi  in  SatisfaCionem  . 
6S4.  a 

Fieri  poffe  SatisfaCionem  per  opera  aliunde 
pr«cepca  non  «It  improbabile . 6Sf.  a 

Qaando  illa  opera  habent  multiplicem  boni- 
tatem . 6Si.  a 

Satisfaftionem  in  (latu  peccati  non  effe  inuti- 
lem docet  UoCor  • 6t7-  a 

Ad  Validam  SatislaCionem  non  requiritor  lla- 
tns  grati*  abfoluti.  6S9. 

Duplex  e(t  SatlsfaCio  , una  foluciva  debiti  , 
aJtera  meritoria  . 690.  i 

SatisfaCio  in  (latu  peccati  eft  folutiva  de  con- 
digno . 691.  a 

Qualiter  h*c  affertin  fit  accipienda  . 691. 1 

Duplex  eff  SatisfaCio , Sacramentalis , Sc  Ca- 
nonica • Hxc  elt  vel  particularis  , vel  publi- 
ca. ibid. 

Publica  iterum  duplex  : una  ante , altera  poft 
baptifmum . ibid.  a 

Quisfcopusprxfentiidiffertationii,  69.  ) 
In  Infernojpotell  effe  Satisfaftlo  puniti  va  non 
rcconciliativa . 433.  a 


JrgiV/roM . 

Sigillum  ConfelTTonis  ell  fervlndnm  de  lege 
Fcclefiallica,  & etiam  de  lege  natur*.  699.  i 
Nou  quia  Sacerdos  revelans  mentiretur , led 
propter  alias  rationes  . 66o.  i 

Obligatio  ad  ligillum  provenit  etiam  ex  legd 
divina  ,dr  politi  va . 66t.  I 

Secretum  Sigillum  non  eff  contra  charitatem . 
ibid.  a 

Neque  contra  confcientlain  Confeffarii.  66a.  a 
Quomodo  Sacerdos  pollic  declinare  libi  paratas 
iniidias,  quas  novit  per  Confc.iionem  . ibid. 
Quiin  grave  peccatum  fit  Sigilli  revelatio  . 
66;.  a 

Non  licet  uti  fcientia  habita  in  Confellione, ne- 
que revelare  Confelfionem  etiam  ad  inltan- 
tiam  l’cenitentis,  nili  extra  Confelllunem il- 
lud aperiat . £64.  6af. 

Quinam  cum  Confeffario  teneantur  ad  Sigil- 
lum . 66f.  a 

Oritur  Sigillum  ex  omni  Confellione  facrainen- 
tali , Gve  valida,  Gve  invalida  . 657.  a 

Signum  quid  Iit . 4.  i 

Qilibus  conveniat . ibidem  • 

Illius  divifianes  multiplices . ibid.  a 

Spalattujit . 

Declaratur  erronea  , <Sr  hxretica  fententia  Spd- 
latenfis  . f rp-  s 

Spiritus  fanllus  datus  erat  modo  invifibili  ante 
Chrilli  Pallinnem  . aap.  i 

Explicantur  SS.  Patres  contrarium  dicentes  . 
ib.d.  a 

Triplexjgeneratim  (latus  niturx  humanx,  bea- 
tificus, innocens,  lapfus  . 40.  a 

T 

Ttuibrtt . 

Exdem  Tenebrse  non  poffunc  redire  naturali- 
ter. 41I‘« 

TbeoJortlut . 

Duplex  timor  pei  charitatem  foras  mittitur . 
;6a.  X 


V 

Verbuvi . 

Triplex  dillingnitnt  Verbum  in  Saorimentis . 
it.  a 

Confecratorium  refpuunt  hxrctici  Calvinillx , 
& Lutherani  • ibid. 

Sacramenta  novx  legis  debent  conflare  verbis, 
ap.  I 

Quia  (uit  conveniens  ex  parte  inftitnentis  Sa- 
cramenta , ex  patre  fufeipientis df  ex  parte 
fignifiettionis  Sacramenti . ibid.  a 

Quomodo  tet  lactvnentales  fiot  verba  analo- 
gici . 33‘  * 

ba- 


Digitized  by  Googie 


INDEX  RERUM r 


Sacrimenta  noVa  legit  clarius  fignificant.qniim 
veteris . ibi<l" 

Qnare  verba  debeant  efle  determinata  in  Sa- 
cramentis . ibidem. 

Qnpjnodo  verbaSacramentalia  eadem  fint  apud 
omnes  nationes . t 

Chtiltus  D.  inltltuit  verba  Sacramentalia  impli- 
citi ; expHciti  verA  colliguntur  ex  traditio- 
ne, & praxi  Ecclefi*  • ibid.  a 

Quomodo  Verborum  tranfpofitio  officiat  Sa- 
cramentis, & interruptio  • <S(  commutatio 
Verborum  iu  alia  ligna  . • 

Additio  Verborum  potelt  e(Te  vel  intrinfeca  , 
vel  extrinfeca,  vera,  vei  faira,  (aifa  autem  elt 
vel  corruptiva  fenfus,  vel  non  . ibid.  a 

Additio  corruptiva  folbm  colligi  potell  inter- 
dum cx  incentione  miniliri . 34.  ( 

Quomodo  detraftio  Verborum  officiat  Sacra- 
mento • ibid.  a 

Corruptio  Verborum  non  femper  invalidum  ef- 
ficit Sacramentum . 34'  a 

Verbum  Sacramencale  non  ell  tantilm  promif- 
foriuin . 3f.  a 

Verbum  Sacramencale  non  ell  concionale,  n-am 
concio  tantbm  requiritur  in  adultis  ut  difpo- 
(itio.  3^.  a 

Verbum  Sacramencale  elt  confecratorium . 
3?  I . . • 

Verba  confecratoria  non  funt  fuperltitiofa  , aut 
magiam  redolentia,  ut  impudenter  oblaterat 
Calvinus  • ibid.  a 

Neceffitas  in  moralibus  duplex , prxeepti  fcili- 
■ cet,  & medii  . 40.  i 

Hxc  rurfus  duplex  , intrinfeca , d;  extcinfeca , 
ibid.  a 

Viri  ut. 

Quid  Iit  Virtus  7 340. 1 

Qujidtopliciret  dicitor  Virtus  generalis  . ibid. 
Quomodo  Victus  inferat  deieftationem  . 346.  ■ 
Virtutes  funt  in  triplici  differentia . 33»- a 

Vnde  Virtus  dicatur  moralis . 3pa.  1 

Virtus  dicitur  coniilteie  in  medio  quatnor  mo- 
dis . 3r<!.  a 

Duplex  eft  Virtutis  objeAum  . 36^.  i 

Quid,  Sc  qualis  Iit  Victus  appeticiva  • ibidem. 

QnSio . 

Zxtrema-Vnftio  ell  veluti  Pjnitentiae  coraple- 
inencum . 733.  a 

Quadruplex  ell  principalis  Vuflio  in  Ecclelia  . 

■ •Fit  in  Baptifino. a. In  Confirmatione.  3.1n 
extrema ]inlitmitace.  4.  In  omni  morbo. 
744.  ■ 

£xtremam.Vnaionem  ex  Sacramentorum  nu- 
meio  terpoebanc  haeretici . ibid.  a 

Aliqui  Theologi  concendnnt  eam  non  fuilTe  i 

Chiillo  inlfitutam.  ^ 


Excrema-Vnftio  ell  verum  Sacramentum  • 
7S5.  i 

Quim  difpar  fit  F.xtrema-Vnftio  ab  VnAione 
Harreticorum,  Oc  Ethnicorum  . 749.  a 

Quomodo  Extreina-Vnflio  peccatum  remit- 
tat . 750.  I 

Epillolam  S.Iacobi  ucCanonicam  pridem  agno- 
vit Ecclefia.  ibidem. 

Sacramentum  hoc  fuit  l Chriilo  Domino  inili- 
tutum  . ibid.  a 

Q^o  fenfu  audiendi  funt , qoi  videntur  contra- 
rium alTeruilTe  . 7 ) 1 • ( 

Fuit  hoc  Sacrainentom  inllicntom  dumtaxat 
poli  Chrilti  Pa  lionem  , cui  aifeteioni  non 
contradicit  Concilium  Tridentinum  , nec 
fubtilis  Doftor , ibid.  a 

Materia  remota  hujus  Sacramenti  ell  oleum 
olivarum.  733- l 

Materia  proxima  ell  Vnilio . 734- i 

Miteria  legitima  elt  oleum  olivarum, cui  potelt 
admifeeri  Cheiiina . Debet  eOe  benedictum 
ab  F.pifcopo  . 73S-  x 

Vel  a Sacerdote  per  commiiTionem,  quod  face- 
re folent  Sacerdotes  Grwci . 7)7.  I 

Materia  proxima  ell  Vnftio,  quae  debet  efle  fe- 
ptuplex  , nili  obilec  indecentia  , vel  neceffi- 
cas  ■ 73S.  a 

Forma  Extremae-Vnaionis  ell  deprecativa  . 
743.  a 

Propter  iluplicem  rationem , nec  minbs  produ- 
cit gratiam  ex  opere  operito  ) llclt  dicatur 
oratio  fidei,  potelt  tamen  elTe  indicaciva  , uC 
conilae  ex  foimz  Ambtoliana,dr  Veneta,  nec 
Cancilia  damnant , neque  Sanflus  lacobus  . 

74t.  &74a. 

Quxnam  particulae  fint  elTentiales  • 743-  < 

Singulas  Vnftiones  conferre  gratiam  fpecialem 
negant  Thomiltse  , dt  Receniioces  plurimi . 
ibid.  a 

Sed  affirmamus  nos  cum  Subtili  Doftore . 

744-  » „ ^ 

Extrema-Vn»ia  habet  potiffimbm  quinque  ef> 
feflus.  74®  t 

Extrema-Vnflio  maximi  ordinatur  ad  curatio- 
nem peccati  venialis , ut  optimi  docet  Sera- 
pbicus  Doftor , 747-  * 

Et  probatur  ratione  petita  ex  Verbi.»  tbrin»  , df 
Concilii  Tridenti  ni . 74?.  a 

Non  ordinatur  ad  remiffionfin  mortalis.  749.  a 

Nifi  dumtaxat  per  accidens  . 7f**  x 

Explicantur  alii  efferus  , _ 7fa.  i 

Sanicas  carpotis  elt  etiam  cfTeftus  hujus  Sacra- 
menti . ibid.  a 

Sed  tanthm  intentas  per  accidens . _7S3-  a 

Miniller  ell  folns  Sacerdos.  ibidem. 

Cujus  contrarium  non  docet  Innocentius  pri- 
mus . 754-  a 

Non  requiruntur  plutes  Sacerdotes , ut  perpe- 
ram 


^oogjc 


1 


ET  SENTENTIARUM. 

tim  docent  Grzci  recentiorcs,  qnod  optimi  Concedi  tamen  poteft  quibufJara  itaentibat . 
relellit  Arcudius . 7fp>  i 7{8.  i 

Ab  unico  Sacerdote  integra  ell  adminillranda , Solis  infirmis  debet  conferri  • ibidem* 

de  licentia  tamen  proprii  i^aituris  . 7f5.  a Traditur  , Sc  expenditur  definitio  Extremz- 

Confern  debci  fnlis  Krpticitis,  viatoribus  adul'  Vnftlonis  1 Ooftore  aii  concinit  Catechif* 
. tu  I nun  autem  parvulis . 7^7.  x mes  Roujanus  • ibid.  » 


FINIS. 


Digitized  by  Google 


* *4  *%. 


Digitized  by  Google 


Digitized  by  Googie